focus.02 Jaarverslag 2007, een korte terugblik Positief resultaat onderzoek pensioenuitkeringen p3 Rechtvaardig en solidair pensioen p12

Stichting Pensioenfonds Vliegend Personeel KLM

Jaargang 7 > Juli/Augustus 2008

Het pensioenblad voor het vliegend personeel van KLM

focus.02

Jaarverslag 2007, een korte terugblik P3

P12

Positief resultaat onderzoek pensioenuitkeringen p3 Rechtvaardig en solidair pensioen p12

De uitvoering van de KLM-pensioenregelingen is ondergebracht bij Blue Sky Group

focus.02  KLM vliegend personeel

Wijzigingen in uw pensioenregeling Invaliditeitspensioen

Het bestuur van uw pensioenfonds heeft een tekstuele wijziging door­ gevoerd in artikel 8 van het pensioenreglement inzake invaliditeits­­pen­sioen voor de vliegers. Ontvangt u in verband met invaliditeit een WIA-uitkering, dan wordt deze uitkering op het invaliditeitspensioen in mindering gebracht. Wordt uw WIA-uitkering verlaagd omdat u in een andere functie werkzaamheden gaat verrichten, dan wordt uw in­validiteitspensioen verminderd met het bedrag waarmee de WIA is verlaagd én met het resterende WIA-bedrag dat feitelijk wordt uit­ betaald. Dit is nu duidelijker in artikel 8 vastgelegd. Pensioenopbouw tijdens non-activiteit

Bestuur Pensioenfonds Vliegend Personeel KLM Jeroen van Breukelen

Gaat u op grond van de CAO met onbetaald verlof, dan biedt het reglement de mogelijkheid om de pensioenopbouw voor een periode van maximaal twaalf maanden voor uw eigen rekening voort te zetten. Het bestuur heeft aan het arbeidsvoorwaardelijk overleg voorgesteld om de hoogte van de verschuldigde premie tijdens non-activiteit te baseren op het premietarief dat geldt als een deelnemer vrijwillig voor aanvul­ lend pensioen spaart (Reglement Pensioensparen). Na goedkeuring door het arbeidsvoorwaardelijk overleg zal het bestuur deze wijziging in het pen­sioenreglement vastleggen.

Bert Gerritsma Paul Griffioen (vicevoorzitter) Miriam Kartman Joop Kostermans Lou van Munster Harm van der Pol (plv.) Peter Schelvis (vicevoorzitter) Evert van Zwol

I www.klmvliegendfonds.nl E Pensioenservice@ klmvliegendfonds.nl T 020 426 62 20 F 020 426 63 85

Colofon Focus verschijnt drie­maal per jaar en wordt verstuurd aan deelnemers en gepensioneerden van het Pensioenfonds Vliegend Personeel KLM.

Redactie Monique van Dulken, Fons Lodder, Astrid Meijer, Ricardo Munier, Ike Veenendaal, Erik Voorhoeve Redactieadres Redactie Focus, Postbus 123, 1180 AC Amstelveen E-mail: [email protected]

Vormgeving FUNCKE communications & design, Haarlem Druk LenoirSchuring, Amstelveen Fotografie o.a. Yon Gloudemans Fotografie, Amsterdam

Positief resultaat onderzoek pensioenuitkeringen Als deelnemer van het KLM pensioenfonds kunt u er natuurlijk vanuit gaan dat uw pensioengeld goed beheerd wordt. Dat onder andere de opgebouwde aanspraken op een goede manier worden bijgehou­ den in de administratie en dat de hoogte van uw pensioen op de juiste manier wordt vastgesteld. Omdat de materie ingewikkeld is, is het voor uzelf vaak moeilijk om te controleren of uw pensioen­ opbouw en uw pensioenuitkering ook daadwerkelijk kloppen. Het bestuur van het pensioenfonds maakt daarom met uitvoeringsorganisatie Blue Sky Group allerlei afspraken over de kwaliteit van de pensioen­ uitvoering. Rekenen op een juiste pensioenuitkering

Om u als deelnemer nog meer zekerheid te kunnen bieden heeft het bestuur aan accountantskantoor PriceWaterhouseCoopers (PWC) de opdracht gege­ ven om een onderzoek uit te voeren. Concreet heeft PWC onderzocht of bij pensioenuitkering uitgegaan is van het juiste pensioenreglement of overgangs­ regeling. Er is een steekproef genomen uit de pensioenen die in 2007 zijn ingegaan. Deze dossiers heeft PWC helemaal uitgeplozen. Het resultaat van het onderzoek was positief: er werden geen fouten geconstateerd. Dat betekent dat er geen structurele fouten in de pensioenadministratie zitten. Een belangrijke conclusie. Extra controle

‘Dat er geen fouten zijn geconstateerd wil niet zeg­ gen dat er niets te verbeteren valt’, aldus Orpa Bisschop, hoofd Pensioenen van Blue Sky Group. Inmiddels is er al een aantal veranderingen door­ gevoerd. Zo is een extra interne controle ingevoerd tussen de rechtenadministratie en de uitkeringen­ administratie. In het verleden kwam nog wel eens voor dat een voorlopige uitkering werd bepaald. Degene die met pensioen ging ontving dan een brief met die voorlopige uitkering. Vervolgens moest er nog een afstemming met de rechtenadministratie gebeuren. Als er dan een verschil werd geconstateerd moest de pensioenuitkering worden gewijzigd. Orpa Bisschop: ‘Juridisch en administratief-technisch

gezien geen bijzonderheid, maar de deelnemer zal het als een fout in z’n pensioen hebben ervaren. Met de nieuwe controle wordt dit ondervangen. Zo kijken we op dit moment naar meer elementen. Daarbij wordt zo goed mogelijk vanuit de beleving van de deelnemer gekeken.’ Grote reglementswijzigingen

De uitkomsten van het onderzoek zullen ook gebruikt worden bij toekomstige grote reglements­ wijzigingen. Bij grote wijzigingen duurt het vaak enige tijd voordat de nieuwe regeling in de admini­ stratie is verwerkt. In het verleden werd dan gestopt met verwerking van mutaties en werden nieuwe pensioentoekenningen handmatig gedaan. Dat waren dan voorlopige pensioentoekenningen. Na administratieve invoering van de nieuwe regeling werden alle mutaties verwerkt en alle handmatige toekenningen opnieuw gedaan. Gebleken is dat deze aanpak tot vele correcties leidt en daarmee tot veel irritatie en onbegrip bij deelnemers. Orpa Bisschop: ‘Zoals ik er nu tegenaan kijk, gaan we dat bij even­ tuele volgende wijzigingen zeker anders doen.’ Verder onderzoek

Naast deze initiatieven van Blue Sky Group heeft het bestuur besloten een onderzoek te doen onder deelnemers. Het bestuur vond het namelijk opval­ lend dat, hoewel PWC geen fouten constateerde, er tegelijkertijd klachten van deelnemers zijn over de juistheid van pensioen en pensioenoverzichten. Het zou kunnen zijn dat de pensioenuitkering wel juist is, maar dat daar in individuele gevallen wel wat aan vooraf is gegaan. Het kan ook zijn dat de communi­ catie rond pensioeningang verbeterd moet worden. Om daar zicht op te krijgen en vooral te komen tot verdere verbetering vindt nader onderzoek plaats. Dit onderzoek richt zich op deelnemers bij wie recent het pensioen is ingegaan. Het onderzoek wordt voorbereid door een werkgroep met medewerkers van Blue Sky Group en enkele bestuursleden van het pensioenfonds. Om de ervaringen van deelne­ mers te inventariseren zal gebruik gemaakt worden van vragenformulieren en persoonlijke interviews.

focus.02 KLM vliegend personeel 



focus.02  KLM vliegend personeel

Wisseling van de wacht aan KLM-zijde Na alle wijzigingen in de besturen door de nieuwe zittingstermijnen, heeft per 1 mei weer een wisseling van de wacht plaats­ ge­vonden. Ditmaal aan werkgeverszijde. Dave del Canho, bestuurslid en vice­ voorzitter, is per 1 mei teruggetreden en opgevolgd door Peter Schelvis.

Dave del Canho was vanaf 2005 vicevoorzitter van de KLM fondsen. In deze jaren heeft een aan­ tal belangrijke veranderingen plaatsgevonden. Zo zijn in de periode 2005 – 2008 bij alle KLM fondsen de pensioenregelingen ingrijpend gewij­ zigd, is de financieringsopzet aangepast en is de bestuurlijke organisatie van de fondsen gewijzigd. ‘Het is zeker geen saaie tijd geweest’, aldus Del Canho. ‘Iedere keer weer dachten we belangrijke slagen te hebben gemaakt en daarna toch echt een periode van consolidatie en rust in te gaan. Het tegendeel is het geval geweest; de wetgever zat niet stil, de toezichthouders werden actiever en pensi­ oenfondsen zijn steeds meer in de maatschappelij­ ke aandacht gekomen. En dan zijn de laatste jaren ook de financiële markten volop in beweging geweest.’

Dave del Canho

focus.02 KLM vliegend personeel 



Een andere ontwikkeling in de afgelopen paar jaar is de verdergaande professionalisering van pen­ sioenfondsbesturen. Del Canho: ‘Het besturen van een pensioenfonds begint een beroep te worden. Ik heb de afgelopen jaren gemerkt dat je er steeds meer tijd in moet steken. Een groot verschil met pakweg tien jaar geleden, toen besturen zich vaak konden beperken tot een aantal bestuurs­ vergaderingen en de dagelijkse gang van zaken konden overlaten aan de uitvoerder. We zuchten er wel eens over, maar eigenlijk is het ook wel terecht. Het gaat immers over enorme bedragen en de financiële toekomst van je collega´s.’

pensioenfondsen hun regelingen, financiering en governance hebben aangepast aan de nieuwe wet­ geving, of daar bijna mee klaar zijn, zijn in die sfeer ook geen grote veranderingen te verwachten. De aandacht kan dan gericht worden op een zo goed mogelijk beheer van de fondsen en een goede uitvoering van de pensioenregelingen. Professionaliteit, transparantie en kwaliteit zijn wat mij betreft de sleutelwoorden voor de komen­ de jaren.’

Del Canho heeft vorig jaar besloten KLM te verla­ ten en een eigen bedrijf te starten. Met dit bedrijf gaat hij zich richten op advisering bij strategische vraagstukken en begeleiding van fusies, een onder­ werp waarbij hij bij KLM jarenlang zeer nauw betrokken is geweest. Nieuwe vicevoorzitter

De nieuwe vicevoorzitter namens KLM in de drie fondsen is Peter Schelvis (1953). Schelvis was al bestuurslid van het Algemeen Pensioenfonds KLM. Naast dit bestuurslidmaatschap is Peter Schelvis werkzaam als commercial controller van KLM Passenger Business en in die hoedanigheid is hij ook lid van het Management Team van de International & The Netherlands Verkoop Organisatie van Air France KLM. Peter is register accountant en werkt sinds 1977 bij KLM.

Peter Schelvis

De pensioenfondsen hebben elk een onafhankelijke externe voorzit-

De pensioenmaterie is voor Peter Schelvis niet onbekend. Als bestuurslid van het Algemeen Pensioenfonds KLM heeft hij de eerder genoemde ontwikkelingen ook meegemaakt. Verder was hij voorzitter van het Audit Committee van de KLM pensioenfondsen. Hierdoor heeft hij goed zicht op het reilen en zeilen van de drie fondsen. Schelvis: ‘De afgelopen jaren is veel nieuwe wetgeving inge­ voerd. Zoals het er nu naar uitziet zal het op dat front de komende tijd rustiger zijn. Omdat de

ter en twee vicevoorzitters: één van werkgeverszijde en één van de zijde van de deelnemers en pensioengerechtigden. De voorzitter leidt de bestuursvergaderingen en de vergaderingen van het bestuur met de deelnemersraad en het verantwoordingsorgaan. Bij afwezigheid van de voorzitter vervangen de vicevoorzitters hem bij toerbeurt. Daarnaast hebben de vicevoorzitters een voorpostrol. Met mandaat van de besturen bereiden zij bepaalde besluiten voor en vertegenwoordigen zij het fonds naar buiten. Verder onderhouden zij de dagelijkse contacten met de uitvoeringsorganisatie en nemen zij in veel commissies en werkgroepen deel.

jaarverslag 2007  KLM vliegend personeel

Samenvatting jaarverslag 2007 Het jaar 2007 stond vooral in het teken van de implementatie van de nieuwe Pensioenwet. Twee onderwerpen kregen de meeste aandacht, te weten de wettelijke bepalingen inzake medezeggenschap en goed pensioenfondsbestuur en de aanpassing van de financieringsopzet aan de voorschriften van het wettelijk Financiële Toetsingskader (FTK). Goed pensioenfondsbestuur

Op grond van de nieuwe Pensioenwet moet een bestuur zorgen voor een goede besturing van een pensioenfonds. Verantwoording afleggen aan belanghebbenden en intern toezicht worden in de wet als belangrijke aspecten daarvan genoemd. Om invulling te geven aan deze wettelijke verplichting heeft de Stichting van de Arbeid de Principes voor goed pensioenfondsbestuur opgesteld. In deze Principes wordt geregeld dat een pensioen­ fonds een verantwoordingsorgaan moet instellen en moet voorzien in toezicht op het bestuur. Verder geven de Principes uitgangspunten voor onafhankelijkheid en deskundigheid van het bestuur en goede communicatie met belanghebbenden. Per 1 januari 2008 moet aan de Principes invulling gegeven zijn. Daarnaast bevat de Pensioenwet nieuwe voorschriften over de medezeggenschap van pensioengerechtigden en de wijze waarop de besluitvorming hierover tot stand moet komen. In 2007 is zodoende het volgende gerealiseerd. • Nieuwe bestuursinrichting In het voorjaar zijn de pensioengerechtigden geraadpleegd over de gewenste vorm van mede­ zeggenschap. De belangstelling voor directe vertegenwoordiging van pensioengerechtigden in het bestuur is groot gebleken. Na de verkiezingen is in oktober 2007 een nieuw bestuur geïnstalleerd, waarin nu ook vertegenwoordigers van de

pensioengerechtigden deelnemen. Aan de werknemerszijde zijn de specifieke zetels van boordwerktuigbouwkundigen en pursers komen te vervallen. Het bestuur spreekt zijn waardering uit voor de geleverde bijdragen van de bestuursleden uit de genoemde geledingen. Bij invoering van vertegenwoordiging van pensioengerechtigden in het bestuur, zou de deelnemersraad kunnen komen te vervallen. Aanvankelijk was dit ook het voornemen, maar uiteindelijk is, mede vanwege de behoefte bij geledingen, besloten de deelnemersraad te handhaven. Om redenen van efficiency en beschikbare capaciteit is er wel voor gekozen de deelnemersraad in omvang terug te brengen. • Verantwoordingsorgaan Eind 2007 is een verantwoordingsorgaan ingesteld. Het bestuur zal aan dit nieuwe orgaan verantwoording afleggen over het gevoerde beleid. De eerste formele beoordeling vindt plaats in 2009. Het jaar 2008 wordt vooral gebruikt om ervaring op te doen. Het orgaan telt zes leden die werden benoemd door KLM, de deelnemers (werknemers) en de pensioengerechtigden. In de laatste editie van Focus zijn de leden van het nieuwe orgaan geïntroduceerd. • Intern toezicht Met betrekking tot het interne toezicht, heeft het bestuur gekozen voor de invoering van een visitatiecommissie. In de commissie hebben minstens drie onafhankelijke deskundigen zitting. De personele invulling van de commissie vindt plaats in 2008. De commissie wordt voor enkele jaren benoemd en doet in die periode verschil­ lende onderzoeken naar het functioneren van het fonds.

jaarverslag 2007 KLM vliegend personeel 

Financieringsopzet

De financieringsopzet van het fonds moest aangepast worden aan de voorschriften van de Pensioenwet: het Financiële Toetsingskader. Al in 2006 was hiervoor het nodige voorwerk gedaan op basis waarvan de arbeidsvoorwaardelijke partijen overleg konden voeren. Dit leidde tot een arbeidsvoorwaardelijk akkoord en besluitvorming daarover door het bestuur in de zomer van 2007. De implementatie van de nieuwe financieringsopzet is eind 2007 succesvol afgesloten met de vaststelling en ondertekening van de uitvoering­ overeenkomst tussen het fonds en KLM. De nieuwe financieringsopzet waarborgt een solide financiering van het pensioenfonds, waarbij sprake is van een redelijk en stabiel premieniveau en een hoge mate van zekerheid op indexering van pensioenaanspraken en pensioenuitkeringen. Communicatie

De eerder genoemde Pensioenwet geeft een aantal nieuwe informatieverplichtingen, die per 1 januari 2008 van toepassing zijn. Voorbeelden van nieuwe verplichtingen zijn de ‘startbrief ’ voor nieuwe deelnemers, periodieke communicatie met ‘slapers’ en het Uniform Pensioenoverzicht. In 2008 zal ook het zogenoemde indexatielabel moeten worden opgepakt, dat op het laatste moment in de Pensioenwet is opgenomen. Beleggingen

Het jaar 2007 was beslist een bijzonder jaar als het gaat om de beleggingsportefeuille van het pensioen­fonds. Aan het begin leken de econo­ mische vooruitzichten gunstig. In de maand augustus vond echter een omslag plaats. In verband met de uitbundige hypotheekverstrekking in de Verenigde Staten, ontstond er grote onrust onder de banken. Het gevolg was een crisis in het bankwezen; banken trokken elkaars financiële positie in twijfel.

Deze ontwikkeling zorgde voor een flinke daling van beursgenoteerde vastgoedfondsen die de afgelopen jaren juist sterk waren gestegen. Ook de aandelenkoersen kwamen onder druk te staan, al viel dat over het gehele jaar genomen nog wel mee. En ten slotte daalde de rente na augustus. Het jaar eindigde heel anders dan beleggers zich aan het begin van het jaar hadden voorgesteld. Het gevolg daarvan is dat het rendement in 2007 op de beleggingsportefeuille lager is uitgevallen dan aan het begin van het jaar werd verwacht. Ook is de dekkingsgraad van het pensioenfonds gedaald. Gelukkig voert het pensioenfonds een zorgvuldig financieel beleid met veel aandacht voor risicobeheersing. Daardoor is de financiële positie van het pensioenfonds, ondanks dit minder florissante jaar, nog steeds zeer solide.

jaarverslag 2007  KLM vliegend personeel

Kerncijfers (bedragen in EUR miljoen) PENSIOENEN

2007

2006

Aantal deelnemers

2.670

2.542

220

225

Aantal pensioengerechtigden

2.146

2.111

Premies (vóór premiekorting)

123,7

112,3

73,8

23,8

Aantal gewezen deelnemers (premievrijen)

Premiekorting Premies (na premiekorting) Pensioenuitkeringen Voorziening pensioenverplichtingen* Indexering pensioenen en pensioenrechten

49,9

88,5

148,0

139,4

3.260,2

3.402,7

2,0%

1,9%

BELEGGINGEN Vastgoed

676,0

905,0

Aandelen

1.652,0

1.734,0

Vastrentende waarden

3.123,0

2.886,9

Overig

126,9

54,8

Totaal

5.577,9

5.580,7

Totaalrendement

1,8%

8,4%

Vijfjaarsgemiddeld totaalrendement

8,8%

8,9%

Tienjaarsgemiddeld totaalrendement

7,3%

8,4%

* De voorziening pensioenverplichtingen is ultimo 2007 berekend op basis van marktrente van 4,9%. De voorziening is ultimo 2006 berekend op basis van een vaste rekenrente van 4,0%. Voor meer informatie over het afgelopen verslagjaar verwijzen wij u graag naar het jaarverslag van de Stichting Pensioenfonds Vliegend Personeel KLM. Het jaarverslag wordt gepubliceerd op www.klmvliegendfonds.nl

Wijzigingen Pensioenregeling Kerncorps KLM en VNC hebben enkele wijzigingen vastgesteld in de pensioenregeling van het Kerncorps Cabinepersoneel. De pensioenricht­ datum voor het Kerncorps blijft 56 jaar, maar doorwerken tot uiterlijk de 65-ste verjaardag wordt mogelijk. De CAO-partijen hebben echter nadrukkelijk afgesproken dat een purser met pensioen gaat als de hoogte van het opge­ bouwde ouderdomspensioen (inclusief het ouderdomspensioen van de aanvullende verze­ kering uit de cabinetijd) gelijk is aan 100% van het salaris. Wanneer een purser parttime werkt of heeft gewerkt, zal deze 100% salaris­ grens gecorrigeerd worden met de gemiddelde parttimefactor tijdens het KLM-dienst­ verband. Nieuw is ook dat bij doorwerken na de leeftijd van 56 jaar, op dezelfde wijze pensioen op­gebouwd gaat worden als vóór de leeftijd van 56 jaar het geval was. Dat geldt voor deel­ nemerstijd vanaf 1 januari 2007. Wanneer een purser al vóór 1 januari 2007 doorwerkte, dan wordt tot 1 januari 2007 de pensioenopbouw nog voortgezet op basis van de eigen deel­ nemersbijdrage.

De keuze om langer door te werken heeft nog al wat gevolgen voor de hoogte van de pen­ sioenuitkering. Hoe later het pensioen ingaat, hoe hoger de jaarlijkse pensioenuitkering wordt. Dat geldt niet alleen voor het ouder­ domspensioen maar ook voor het premievrije overbruggingspensioen en de aanvullende ver­ zekering uit de cabinetijd. Dit pensioen hoeft bij doorwerken immers over minder jaren uit­ betaald te worden. Daarnaast wordt ook nog pensioen opgebouwd in de jaren dat men doorwerkt. Wie na haar 56-ste wil doorwer­ ken, moet dat ruim van tevoren aan KLM bekend maken. Neem hiervoor contact op met uw personeelsfunctionaris.

focus.02 KLM vliegend personeel 



jaarverslag 2007 10 KLM vliegend personeel

‘Een goed pensioen, daar gaat het echt om.’ Zo luidt de reactie van de vicevoorzitters Paul Griffioen en Peter Schelvis op de vraag naar de ontwikkelingen van afgelopen en komende jaren. ‘Hoewel ons pensioenfonds zijn zaken al goed op orde had, werden we geconfronteerd met nieuwe wettelijke verplichtingen die ons tot een ‘verbou­ wing’ verplichtten’, aldus de nieuwe vicevoorzitter Peter Schelvis. Griffioen vult aan: ‘Daar waren we de afgelopen jaren overigens wel aan gewend geraakt.’ Nog heel recent moest het fonds in 2005 en 2006 aan de slag vanwege de Wet VUT, Prepensioen en levensloop. ‘Die wet betekende een ingreep in de pensioenregeling van het vlie­ gend personeel, maar ook daar zijn we goed uit gekomen’, aldus Griffioen. ‘Omdat de deelnemers de lagere pensioenuitkomsten konden aanvullen via levensloop, heeft het pensioenfonds ondersteu­ ning verleend aan het op- en inrichten van een eigen levensloopvehikel voor vliegers: Eagle Fund.’ Griffioen vervolgt: ‘Daar is indertijd veel discussie over geweest, maar het afgelopen jaar hebben we kunnen zien dat in een behoefte is voorzien en dat het werkt. Een groot aantal deelnemers ‘spaart’ via Eagle Fund bij. Samen zorgen we voor een behoorlijke oudedags­voorziening.’

De stappen die in 2007 gezet moesten worden betroffen een nieuwe financieringsopzet en een nieuwe organisatiestructuur. Beide vicevoorzitters oordelen dat deze trajecten goed zijn verlopen. Tevreden zijn zij in het bijzonder met de hoge respons in de medezeggenschapsraadpleging. ‘Daardoor is sprake van een duidelijke en gedragen richting.’ Hoge mate van zekerheid

Met de nieuwe financieringsopzet voldoet het pensioenfonds volledig aan de Pensioenwet en is tevens een solide financiering van de pensioen­ regeling gewaarborgd. Griffioen: ‘Ook onder de nieuwe wetgeving kan een hoge mate van zeker­ heid worden geboden zowel wat betreft het pen­ sioen als de indexatie. Dat lijkt mij een groot goed voor alle belanghebbenden.’ Gemengde gevoelens

Ten aanzien van de wettelijke governanceverplich­ tingen zijn de gevoelens gemengd. Beide vicevoor­ zitters onderkennen dat pensioenfondsen open moeten staan voor maatschappelijke ontwikkelin­ gen en dat het goed is de bestaande organisatie­ structuur regelmatig te beoordelen en eventueel

Paul Griffioen

Peter Schelvis

jaarverslag 2007 KLM vliegend personeel 11

aan te passen. Twijfels bestaan echter of de wet­ gever nu de best passende opzet heeft bedacht. Schelvis ervaart de door de wetgever gewenste governancestructuur als erg zwaar, met het risico van inefficiency. Griffioen geeft aan dat wat hem betreft voor een bestuur een goed pensioen voorop moet staan en dan ook de meeste aandacht moet hebben. ‘Een goede financiering, een goed beleg­ gingsrendement tegen beperkte risico’s, een goede uitvoering en communicatie, daar gaat het in eer­ ste instantie om. Daarbij hoort natuurlijk mede­ zeggenschap, advies en verantwoording, maar we moeten er wel op letten dat een en ander in balans blijft. Een veelheid van organen kan ertoe leiden dat een te groot deel van de tijd besteed wordt aan overleg, rapportages en dergelijke.’ Schelvis: ‘De wettelijke verplichtingen zijn echter een feit. Dat we er kritisch naar kijken betekent trouwens niet dat we er niet positief inzitten. Streven van het bestuur is om juist toegevoegde waarde te krijgen uit de nieuwe governance. Daar zullen we ons voor inspannen.’ Zorg

In het afgelopen jaar zijn er ook redenen tot zorg geweest. ‘Ik heb er niet wakker van gelegen, maar

de werking van de financiële markten waren wel reden tot enige zorg’, aldus Paul Griffioen. ‘Overigens niet zozeer voor de financiële positie van het fonds, die is immers zeer sterk. De al uit 2001 daterende afspraken over overschotten en tekorten en de sindsdien genomen afdekkings­ maatregelen hebben hun waarde in de praktijk bewezen. Wat wel reden tot zorg geeft is dat de hele financiële wereld aan het wankelen wordt gebracht door bepaalde beleggingsconstructies. Ik doel daarmee op de Amerikaanse hypotheeklenin­ gen die een belangrijke aanzet zijn geweest.’ Griffioen en Schelvis geven beiden aan dat dit soort ontwikkelingen het bestuur nog meer bewust heeft gemaakt van het belang goed zicht te hebben op zowel de algemene financiële positie van het fonds als de onderliggende beleggingen, verplichtingen en operatie. In die zin begrijpen ze ook goed dat De Nederlandsche Bank scherpere eisen stelt aan pensioenfondsen en hun besturen. Griffioen: ‘Goed op de zaak letten is bij dit fonds nooit een probleem geweest, dat zal komende jaren onverminderd doorgaan. Het zou daarbij wel prettig zijn als we even gespaard bleven van nieu­ we wetgeving.’

‘Goed op de zaak letten is bij dit fonds nooit een probleem geweest, dat zal komende jaren onverminderd doorgaan.’

focus.02 12 KLM vliegend personeel

Rechtvaardig en solidair pensioen

Lex van Vorselen

Vanaf juni ligt er een nieuw boek over pensioenen in de boekwinkel: Rechtvaardig en solidair pensioen. Het boek is geschreven door Lex van Vorselen, adviseur pensioenen bij Blue Sky Group. Waar gaat dit nieuwe boek over?

Het debat over de pensioenvoorzieningen in ons land is zeer actueel. Belangrijke wetenschappelijke onderzoeksinstituten als het Centraal Planbureau, de Weten­ schappelijke Raad voor het Regerings­ beleid en het Tilburgse Netspar publice­ ren rapporten over de toekomst van ons pensioen. Ook werkgeversorganisaties, vakbonden en politici lanceren talloze voorstellen. In Rechtvaardig en solidair pensioen wordt onderzocht of deze voor­ stellen nog passen binnen de bestaande structuur van ons pensioenstelsel of lei­ den tot een structurele wijziging daarvan. Gaat het om een lik verf, het verplaatsen van een binnenmuur of een andere inde­ ling in het gebouw, of wordt het pen­ sioengebouw van zijn fundamenten getild en structureel verbouwd? Uitvoerig wordt beschreven hoe het pensioengebouw is ontstaan, welke fundamenten het gebouw dragen en waar de belangrijkste leidingen liggen die bij een verbouwing zorgvuldig moeten worden ontzien. Wie krijgt wat, wanneer en waarom

In de inkomensbescherming bij ouder­ dom gaat het om een herverdeling van inkomen. De lusten en lasten van het leven worden op een bepaalde manier

onder de leden van een samenleving verdeeld. Er zijn mensen die voor de in­komensbescherming bij ouderdom in aanmerking komen en er zijn mensen die deze inkomensbescherming opbrengen. Het antwoord op de vraag wie in aan­ merking komen voor inkomensbescher­ ming bij ouderdom is een kwestie van rechtvaardigheid: wie krijgt wat, wanneer en waarom? Het antwoord op de vraag wie de inkomensbescherming bij ­ouderdom opbrengen is een kwestie van solidariteit: wie draagt wat, wanneer en waarom bij? De structuur van de inkomensbescherming heeft twee ­essentiële kenmerken: rechtvaardigheid en solidariteit. Geschiedenis

In de loop van de vaderlandse geschie­ denis waren er drie omslagen in het den­ ken over de inkomensbescherming bij ouderdom. Als gevolg daarvan onderging het Nederlandse pensioenstelsel steeds een structurele verandering. In de negentiende eeuw zag men ­pensioen vooral als een kwestie van armoede­be­strijding. De Armenwetten waren daarvan het gevolg. Tussen de twee wereldoorlogen ging men gaandeweg de inkomensbescherming bij ouderdom ook

als een kwestie van een rechtvaardig arbeidsloon zien. De Invaliditeitswet, de Ouderdoms­wet en de collectieve fabrieksen bedrijfstakpensioenregelingen waren daarvan het gevolg. Na de Tweede Wereldoorlog ging men pensioen ook als een kwestie van burgerschap zien. De volksverzekering AOW was daarvan het gevolg. Voor de aanvullende pensioen­ regelingen in onderneming en bedrijfstak werd na de oorlog een welvaartsnorm van (inclusief AOW) ongeveer 70% van het salaris vastgelegd. Voor de beveiliging van deze levensstandaard waren werkgever en werknemer gezamenlijk verantwoordelijk. De huidige structuur van ons pensioen­ stelsel is een combinatie van armoede­ bestrijding, rechtvaardig arbeidsloon en nationaal burgerschap. Deze structuur wordt gekenmerkt door een specifieke mix van rechtvaardigheidsprincipes en solidariteitsprincipes. Actueel pensioendebat

In Rechtvaardig en solidair pensioen worden de voorstellen in het actuele pensioendebat langs de meetlat gelegd van de historisch gegroeide rechtvaardig­ heids- en solidariteitsmix in de AOW en het werknemerspensioen. Veel van de voorstellen passen heel goed binnen de

focus.02 KLM vliegend personeel 13



huidige structuur van ons pensioenstelsel. Er zijn echter ook voorstellen die een structurele verandering betekenen in ons pensioen­stelsel. Voor de AOW of het werknemerspensioen wordt een andere rechtvaardigheids- of solidariteitsmix voorgesteld waardoor de structuur van de inkomensbescherming bij ouderdom in ons land fundamenteel zal wijzigen. Veranderende verantwoordelijkheid

Van­uit de kringen van het Centraal Planbureau en Netspar wordt voorgesteld om het werknemerspensioen niet langer als arbeidsvoorwaarde maar als een ­finan­cieel product te beschouwen. Het werk­nemerspensioen is dan niet langer meer een kwestie van een rechtvaardig arbeidsloon. Ook de voorstellen van o.a. het Centraal Planbureau, Netspar en de werkgevers­organisaties om de rol van werkgevers in de besturen van pensioen­ fondsen te verkleinen, houden een ­struc­turele wijziging van ons pensioenstelsel in. In deze voorstellen wordt de gezamenlijke verantwoordelijkheid van werkgever(s) en werknemers voor een rechtvaardig arbeids­ inkomen aan de kant gezet. De omvorming van eindloon­regelingen en middelloonre­ gelingen naar CDC-regelingen (collectieve

beschikbare premieregelingen) betekent eveneens een structurele wijziging van ons pensioenstelsel. Of de welvaartsnorm voor een rechtvaardig pensioeninkomen van 70% van het salaris wordt gehaald, behoort niet langer tot de verantwoorde­ lijkheid van de werkgever maar de tot de verantwoordelijkheid van het collectief van deelnemers en gepensioneerden in het pensioenfonds. Tot slot betekenen ook de voorstellen vanuit Netspar en PGGM om de doorsneepremie af te schaffen een structurele wijziging van de solidariteit in het werknemerspensioen.

Voor wie aan het actuele pensioendebat in ons land deelneemt of het met interes­ se volgt, kan Rechtvaardig en solidair pensioen een aangename verheldering van het debat tot stand brengen. Wie denkt binnen het Nederlandse pensioen­ gebouw een losse tussenmuur te verwij­ deren, zal immers bedrogen uitkomen als het een dragende steunmuur blijkt te zijn. Nieuwsgierig geworden naar het nieuwe boek? Het is uitgegeven bij ­uitgeverij Kluwer en verkrijgbaar in elke boekwinkel.

Wilt u kans maken op een exemplaar van

‘Rechtvaardig en solidair pensioen’ ? Stuur deze bon dan voor 1 september in een envelop zonder postzegel naar: Redactie Focus Antwoordnummer 668 1180WB Amstelveen Naam: Adres: Woonplaats: Onder de inzenders worden 10 boeken verloot.

focus.02 14 KLM vliegend personeel

Nieuw lid deelnemersraad

Per oktober 2007 is een nieuwe zittingstermijn gestart van het bestuur en de deelnemersraad. Ook is een verantwoordingsorgaan ingesteld. In het vorige nummer van Focus heeft u kennis kunnen maken met de nieuwe bestuursleden en de leden van het verantwoordingsorgaan. In dit Cyril

nummer stelt het nieuwe deelnemers­

Duysker

raadslid Cyril Duysker zich voor.

Cyril Duysker (38) werkt ruim 16 jaar bij KLM. Na zijn vliegopleiding bij de RLS in Eelde heeft hij vijf jaar als co gevlogen op de 737 en de MD11. Momenteel is Duysker gezagvoerder en instructeur op de 737. Sinds anderhalf jaar woont hij in Berlijn. Duysker: ‘Vlak na de invoering van de Structurele Regeling van Overschotten en Tekorten, ben ik als leek in de deelnemersraad gekomen. Na een tijd met veel scholings- en cursusdagen heb ik als plaatsvervan­ ger deelgenomen aan het bestuur. De nieuwe bestuurssamenstelling leidde voor mij de terugkeer naar de deel­ nemersraad in.’

Duysker omschrijft pensioen als een zeer dynamisch onderwerp. ‘Er zijn veel, vaak van buitenaf opgelegde, veranderingen bijvoorbeeld op het gebied van regelgeving en toezicht. Niet verwonderlijk vanwege het enorme speelveld op zowel finan­ cieel, juridisch, fiscaal, politiek en sociaal vlak. Ook ben ik mij gaan realiseren dat de uitgebreide ­keuzemogelijkheden die wij hebben absoluut geen vanzelfsprekendheid zijn. Ik hoop in de deelnemersraad een bijdrage te kunnen leveren aan het onderhouden en verder ontwik­ kelen van een mooi en moderne pensioenregeling.’

ktijk

Vragen uit de pra

kaar. l e t i u n a a g Wij et Hoe wordt h pensioen ? nu verdeeld Uw pensioenfonds ontvangt dagelijks vele vragen. In deze rubriek wordt antwoord gegeven op een in de praktijk veel gestelde vraag. Wellicht voor u als lezer van Focus niet alleen interessant om te lezen, maar in voorkomende gevallen ook praktisch bruikbaar.

Voor de verdeling van het ouderdomspensioen en het nabestaandenpensioen (partnerpensi­ oen) gelden verschillende regels. Verdeling van het ouderdomspensioen

Als u getrouwd bent of een geregistreerd partnerschap heeft en u gaat uit elkaar, dan heeft uw ex-partner volgens de wet recht op de helft van het pensioen dat u tijdens uw huwelijk of geregistreerd partnerschap via KLM heeft opgebouwd. Gaat u met pensioen, dan moet de helft van het destijds opgebouwde pensioen aan uw ex-partner betaald worden. Natuurlijk heeft u ook recht op een deel van het pensioen dat uw partner in dezelfde periode heeft opgebouwd. Woont u samen zonder dat u een geregistreerd partnerschap heeft en gaat u uit elkaar, dan is er geen wettelijke verdeling van het ouderdomspensioen. Maar uw ex-partner kan wel aan­ spraak maken op het deel van uw ouderdomspensioen als u dit in een notariële samenle­ vingsovereenkomst bent overeengekomen. Verdeling van het partnerpensioen

Uw ex-partner heeft recht op het partnerpensioen dat is opgebouwd tot het moment van de beëindiging van het huwelijk, het geregistreerd partnerschap of de samenlevings­over­ eenkomst. We noemen dit dan een bijzonder partnerpensioen. Het bijzonder partner­ pensioen wordt levenslang aan uw ex-partner uitgekeerd als u overlijdt. Afspraken maken

Het is niet verplicht om het ouderdomspensioen te verdelen. U kunt met uw ex-partner overeenkomen dat van verdeling wordt afgezien. Of u spreekt een andere verdeling af. Uw ex-partner kan ook afzien van het recht op bijzonder partnerpensioen. Let u er wel op dat u deze afspraken samen goed vastlegt, bijvoorbeeld in het echtscheidingsconvenant. Of in een notariële akte waarin de beëindiging van het partnerschap of samenwoning geregeld wordt. Conversie

Er is nog een andere afspraak mogelijk. Dat is dat uw ex-partner het recht op een deel van het ouderdomspensioen inruilt en het recht op bijzonder partnerpensioen inruilt voor een eigen ouderdomspensioen bij uw pensioenfonds. Dit pensioen gaat in zodra uw ex-partner de pensioengerechtigde leeftijd bereikt en is dus niet meer afhankelijk van de uitbetaling aan u. Ook dit moet u natuurlijk weer samen afspreken en vastleggen.

focus.02 KLM vliegend personeel 15



.02