10 Actueel
Tekst: Jiska Vijselaar, foto’s: Image select, ANP, bewerking Curve
Fiscus trakteert bedrijven op forse schadepost Grote aantallen klachten, zoekgeraakte gegevens, verkeerde aanslagen en haperende uitbetalingen. Dat is het beeld van de Belastingdienst. Hoeveel last heeft het bedrijfsleven hier eigenlijk van? Die vraag legde Forum ondernemend Nederland voor. Conclusie: het is er de afgelopen jaren niet beter op geworden.
FORUM 22 mei 2008
P restaties fiscus achteruit vindt 44 procent Belastingdienst formeler en harder geworden Fouten kosten bedrijven duizenden euro’s
De Belastingdienst presteert de laatste vijf jaar beduidend minder. Dat blijkt uit een onderzoek dat Forum afgelopen maand hield (zie kader). Honderdzesenzestig bedrijven vulden de enquête in en hun oordeel is helder: de prestaties van de Belastingdienst zijn de laatste vijf jaar achteruit gegaan. Traagheid, slordigheid, ondeskundigheid en een starre houding zorgen er ook nog eens voor dat ondernemers zich niet alleen ergeren aan de dienst, maar er ook nog een flinke schadepost aan overhouden. En daarmee wordt níet de te betalen belasting bedoeld. Zes jaar geleden werd de Belastingdienst nog volop geprezen. Met een imago van best georganiseerde overheidsdienst leek de dienst een geoliede machine. Maar die tijd lijkt inmiddels lang geleden. Nu wordt de organisatie geassocieerd met grote aantallen klachten, zoekgeraakte gegevens, verkeerde aanslagen en haperende uitbetalingen. Bijna wekelijks verschijnen er berichten in de krant over
fouten. Meer dan 100.000 ondernemers moesten hun loongegevens over 2006 opnieuw indienen nadat deze in het computersysteem onbruikbaar waren geworden. Nog eens ruim 8.000 kregen het verzoek de loongegevens over 2007 een tweede keer te verstrekken. Toenmalig staatssecretaris van Financiën Joop Wijn deed de problemen aanvankelijk nog af als kinderziektes, maar inmiddels heeft het kabinet moeten erkennen dat er meer aan de hand is. Aan honderdduizend belastingplichtigen zijn inmiddels excuses aange- e
Forumonderzoek Hoe oordeelt ondernemend Nederland over de prestaties van de Belastingdienst? Die vraag legde Forum aan circa dertienhonderd ondernemingen voor uit het groot-, midden- en kleinbedrijf. We kregen 166 formulieren ingevuld terug. Dat betekent een respons van 12,5 procent, hetgeen bij dit type onderzoek vrij gebruikelijk is. Zeker als het karakter van de vragenlijst in aanmerking wordt genomen. Gezien de variëteit aan antwoorden en ervaringen (positief én negatief) is er geen reden om te veronderstellen dat vooral de ondernemers met positieve of juist negatieve ervaringen hebben gerespondeerd. De omvang van de steekproef brengt ons er wel toe om de resultaten met enige voorzichtigheid te brengen. De enquête en de antwoorden hierop zijn te vinden op www.vno-ncw.nl.
11
FORUM 22 mei 2008
boden. Kortom, zo langzamerhand is de indruk ontstaan dat bij de Belastingdienst niets meer functioneert zoals het moet, dat de communicatie plat ligt en dat het een janboel is geworden.
Beneden peil Hoe erg is het nu eigenlijk? Klopt het beeld wel dat uit de kranten en weekbladen opdoemt? Of valt het allemaal wel mee? Deze vraag legde Forum vorige maand neer bij het bedrijfsleven. Want vooral bedrijven hebben met grote regelmaat – maandelijks tot wekelijks een aantal keer – met de dienst van doen. Het resultaat: 44 procent van de ondernemingen vindt dat de prestaties van de Belastingdienst de laatste vijf jaar duidelijk minder zijn geworden. De deskundigheid van de medewerkers ging achteruit, de dienst werd trager en de Belastingdienst is zich steeds rigider gaan opstellen. Er wordt niet gehandeld naar de geest, maar naar de letter van de wet. “Communicatie op niveau is niet meer mogelijk”, noteert een van de bedrijven. Anderen melden: “Er worden veel fouten gemaakt in gestandaardiseerde processen. Die kun je aankaarten bij de belastingtelefoon, maar daar zit een aantal scholieren met een heel magere instructie.” “Ze laten dossiers eindeloos liggen zonder ze af te werken.” “Ze stapelen fout op fout.” “Als zij fouten maken, moet jij maar gaan procederen. Ze weten wat zo’n procedure kost. Ze maken gewoon gebruik van hun machtspositie.” Dat klinkt ernstig. Toch vindt nog altijd 28 procent van de bedrijven dat de Belastingdienst het de laatste jaren zelfs iets beter is gaan doen en volgens nog eens 28 procent is er niets veranderd. Los van de vraag of de dienst er de laatste jaren op voor- of achteruit is gegaan, ook het oordeel over de huidige stand van zaken is relevant. Want misschien is een derde wel van mening dat de Belastingdienst een stap in de goede richting heeft gemaakt, maar is de dienstverlening nog steeds beneden peil. Daarover oordelen ondernemingen tamelijk genuanceerd. Meer bedrijven zijn tevreden over de motivatie van afwijkingen op de aangifte en de efficiënte afhandeling van aangiften, dan ontevreden. Het oordeel over klantvriendelijkheid en het nakomen van afspraken en toezeggingen ligt dicht bij elkaar: er zijn bijna net zoveel tevreden als ontevreden bedrijven. Maar op het gebied van
‘Traagheid, slordigheid, ondeskundigheid en een starre houding zorgen ervoor dat onder nemers een flinke schadepost overhouden aan de Belastingdienst’
deskundigheid van medewerkers, de rigide opstelling van de dienst bij toepassing van de wet en de snelheid van afhandeling van aangiftes, bezwaarschriften en telefoontjes telt de meter meer ontevreden dan tevreden belastingplichtigen. Precies de punten waarvan ondernemingen vinden dat de Belastingdienst het er steeds beroerder vanaf brengt. “Het is ook een klacht van veel belastingadviseurs en accountants dat de Belastingdienst zich formeler en harder is gaan opstellen”, weet belastingadviseur Jan Zweekhorst, bestuurslid van Samenwerkende Registeraccountants en Accountant-administratieconsulenten en vice-voorzitter van de Nederlandse Federatie van Belastingadviseurs. Sinds de Belastingdienst negatief in het nieuws kwam toen bleek dat bewoners van het Maastrichtse woonwagenkamp Vinken slag jarenlang te weinig Inkomstenbelasting betaalden (berekend over slechts een deel van hun omzet), is de opstelling veranderd. “Er werd toen teveel meegedacht”, vertelt een controller die niet met naam en toenaam genoemd
image select
12
FORUM 22 mei 2008
wil worden uit angst voor represailles. “Nu is eerder het omgekeerde het geval. Terwijl het ook in het belang van de Belastingdienst is zaken soepel en pragmatisch op te lossen.”
Chaos Hoe het zo ver heeft kunnen komen? Daarover is de afgelopen anderhalf jaar in kranten en weekbladen al flink gespeculeerd. De reorganisatie, die van de dienst een platte organisatie maakte in plaats van een hiërarchische club, wordt wel aangewezen als één van de oorzaken. Maar ook de enorme toevloed van extra werk in een tijd waarin juist flinke bezuinigingsdoelstellingen voor de Belastingdienst waren geformuleerd – ook op gebied van personeel – zou de ‘chaos’ in de hand hebben gewerkt. Peter van den Berg, directeur van het College Belastingadviseurs, kan dat wel beamen: “In de tijd van staatssecretaris Wijn is de Belastingdienst opgezadeld met extra werk, dat door steeds minder mensen gedaan moest worden. Het was te voorspellen dat dit mis zou gaan.” Tot slot is er dan nog de ict. Ingezet als middel om efficiënter te kunnen werken, nu volgens sommigen oorzaak nummer één van alle problemen van de dienst. Dat er problemen zijn met de automatisering is duidelijk, nadat de gegevens van een kleine 110.000 belastingplichtige ondernemers waren weggeraakt én dit jaar ook nog eens van 730.000 parti culieren. Toch is een meerderheid van de geënquêteerde bedrijven best tevreden over het deel van de automatisering waarmee zij rechtstreeks te maken hebben: de elektronische aangifte. Zeventig procent van de bedrijven die de aangifte voor de loonheffingen in eigen beheer doet, vindt het een verbetering ten opzichte van de papieren procedure. Voor de omzetbelasting geldt dat zelfs voor bijna 80 procent van de ondernemingen. Alleen de aangifte vennootschapsbelasting blijft achter: 52 procent vindt dit een verbetering. Nuancering die nog aangebracht moet worden: 56 procent van de bedrijven doet de aangifte voor de loonheffingen zelf, 32 procent de aangifte vennootschapsbelasting en 85 procent de aangifte omzetbelasting. Accountants en belastingadviseurs die de enquête invulden, waren zelfs een tikje positiever. Maar nog altijd ruim een vijfde van de ondernemers vindt de elektronische aangifte voor de loonheffingen geen verbetering ten opzichte van de oude situatie. Dat geldt ook voor de aangiften vennootschapsbelasting (35 procent) en omzetbelasting (20 procent). “De huidige elektronische aangifte voor de loonheffingen is veel te uitgebreid en te complex”, schrijft één van de ondernemingen. Een geënquêteerde, die niet met naam en toenaam genoemd wil worden, legt tele fonisch uit: “Ik moet elke maand 132 velden invullen over mijn personeelsleden, om maar een voorbeeld te noemen. De elektronische aanlevering van gegevens is ons verkocht als lastenverlichting, maar de praktijk is totaal anders. Ik moet meer handelingen verrichten, het pakket voor de loonadministratie is voor veel geld aangepast én is nu veel zwaarder dan hiervoor.” Een ander bedrijf noteert: “Aanvullende gegevens kunnen bij de aangifte vennootschapsbelasting niet worden meegestuurd. De aangifte móet elektronisch worden gedaan, maar de benodigde bijlagen en specificaties moeten op papier worden verstuurd. Dat is dubbel werk.” “Bovendien”, legt een e
Is de Belastingdienst de afgelopen 5 jaar beter of slechter gaan presteren? Slechter Beter Gelijk
Kleinbedrijf
25 45
Midden-/ Grootbedrijf
30
30
%
44 %
EL
TAB
1
26
Belastingadviseurs/ Accountants
%
24 52 24
Op welke onderdelen is de Belastingdienst beter of slechter geworden de laatste 5 jaar? EL
TAB
Slechter Beter Efficiënte afhandeling aangifte
% 23 28
Klantvriendelijkheid
32 25
Deskundigheid
32 14
Nakomen afspraken/toezeggingen 19 13 Meedenken met ondernemer
26 8
Snelheid afhandeling
37 22
2
13
14
FORUM 22 mei 2008
Top-zes (on)tevredenheid
EL
TAB
Ontevreden Tevreden Snelheid afhandeling
% 51 21
Meedenken met ondernemer
30 12
Deskundigheid
33 17
Efficiënte afhandeling aangifte
21 44
Klantvriendelijkheid
30 35
Nakomen afspraken/ toezeggingen
27 30
3
in te richten dat er de juiste cijfers uit komen rollen om aangifte te kunnen doen. Jaarlijks gaf ongeveer 16 procent van deze bedrijven nog eens 2.500 euro uit aan accountants-/belastingadvieskosten, licenties en onderhoud van de administratiepakketten. Voor 40 procent van het midden- en grootbedrijf vallen die kosten veel hoger uit. Een derde van hen investeerde eenmalig zo’n 8.700 euro aan aanpassing van de administratiepakketten of de aanschaf van een licentie voor een ander pakket. Jaarlijks is een vijfde van deze bedrijven ook nog eens 19.000 euro kwijt aan accountants-/belastingadvieskosten, licenties en onderhoud van de administratiepakketten. Dat allemaal nog afgezien van de kosten, die voor het bedrijfsleven gemoeid waren met het zoekraken van aangiften, het platliggen van de website waardoor aangifte niet tijdig kon worden gedaan of andere storingen. Iets meer dan een kwart van de ondernemingen gaf aan hierdoor schade te hebben opgelopen. Voor het kleinbedrijf, waar een vijfde werd getroffen, bleef deze kostenpost nog relatief beperkt. De meeste van hen leden een terugkerende schade van ongeveer 900 euro. Voor het midden- en grootbedrijf ligt dat anders: ruim een derde zag zich geconfronteerd met een schadepost. Voor 40 procent van hen betrof het eenmalige kosten oplopend tot zo’n 2.000 euro. Voor de overigen ging het om schade die zij meer dan eens opliepen: gemiddeld zo’n 12.700 euro.
Rare verzoeken Ook de manier waarop de Belastingdienst controller uit, “wijkt de manier waarop we gegevens aan de Belastingdienst moeten aanleveren af van de manier waarop we de jaarrekening opmaken voor het jaarverslag. Dat betekent dat we onze accountant moeten vragen de jaarrekening helemaal te bewerken, zodat we hem uiteindelijk ook bij de fiscus kunnen inleveren. Dat is toch te gek. Waarom wordt er niet gewoon één systeem gehanteerd?”
Schade In elk geval heeft de elektronische aangifte ongeveer één derde van de ondernemingen een hogere kostenpost opgeleverd. Het kleinbedrijf (minder dan 50 werknemers) werd daar in mindere mate door getroffen dan het midden- en groot bedrijf. Ongeveer een vijfde van het kleinbedrijf heeft extra kosten moeten maken tegenover ongeveer 40 procent van het midden- en grootbedrijf. Gemiddeld hebben onder nemingen met minder dan 50 werknemers eenmalig zo’n 1.130 euro geïnvesteerd om de bedrijfsadministratie zodanig
optreedt, ervaart bijna 40 procent van de bedrijven als een belasting. “Bezwaarschriften worden niet tijdig afgewikkeld”, noteert een onderneming. Een ander: “Ik word telkens geconfronteerd met een starre, onwelwillende houding die niet te verdedigen is.” “Via onze belastingadviseur hebben we de inspecteur gevraagd zijn standpunt over een bepaalde kwestie te bepalen. Dat duurt belachelijk lang. Jaren zelfs.” “We ontvangen allerlei foutieve aanslagen en rare verzoeken om informatie. Als we dan bellen wordt er gezegd: we zijn geen advieskantoor.” Bijna 60 procent van de ondernemers vindt dat de Belastingdienst zich niet goed in hen heeft verdiept en – binnen de wettelijk grenzen – onvoldoende met ze meedenkt. Bovendien is ongeveer een derde ontevreden over de rigide houding van de fiscus: de wet wordt naar de letter en niet naar de bedoeling uitgelegd. Maar ondernemers storen zich aan meer dingen. Bovenaan hun verlanglijstje staat verbetering van de communicatie met de Belastingdienst en het
Wat kost de Belastingdienst de gemiddelde ondernemer? kosten van de elektronische aangifte kosten ivm fouten elektronische aangifte kosten ivm handelwijze Belastingdienst Totaal
Eenmalig Kleinbedrijf Midden-/Grootbedrijf ¤ 1.131 ¤ 150 ¤ 1.200 ¤ 2.481
¤ 8.681 ¤ 1.966 ¤ 11.250 ¤ 21.897
EL
TAB
Structureel Kleinbedrijf Midden-/Grootbedrijf ¤ 2.466 ¤ 900 ¤ 3.462 ¤ 6.828
¤ 19.473 ¤ 12.700 ¤ 129.375 ¤ 161.548
4
FORUM2222mei mei2008 2008 FORUM
15
SCHEER
Het verlanglijstje: wat moet de Belastingdienst verbeteren? 1 bereikbaarheid/ vast aanspreekpunt 2 meedenken met ondernemer 3 deskundigheid medewerkers 4 vermindering administratieve lasten • snelheid afhandeling aangifte en bezwaarschrift • klantvriendelijkheid
% 43 14 12 10 10
EL
TAB
5
10
in ere herstellen van een vast aanspreekpunt voor iedere onderneming. An Postma, controller bij technisch projectbureau Dewitec kan erover mee spreken. “Als ik een vraag heb, kan ik bellen met de belastingtelefoon voor onder nemers. Het kost tijden voordat je iemand aan de lijn krijgt en vaak kan die je niet helpen. Je wordt dan doorwezen naar een eenheid en kan weer van voren af aan beginnen.” Dat is misschien nog tot daar aan toe als er eens per jaar een vraag moet worden gesteld. Maar Postma had de Belastingdienst iets vaker nodig toen zij probeerde voor het projectbureau een zogenoemde G-rekening te openen. Een speciale reke ning waarop de ondernemer geld ter beschikking stelt van de Belastingdienst voor de betaling van bijvoorbeeld loonbelasting. Voordat een dergelijke rekening geopend kan worden, moet aan een aantal voorwaarden zijn voldaan zodat het geld ook daadwerkelijk ter beschikking staat van de Belastingdienst. Postma: “Tot drie keer toe heb ik stukken moeten sturen, waaruit blijkt dat alles goed is geregeld met de bank. Telkens raakte de fiscus die stukken kwijt. Uiteindelijk kwam de verlossende brief: de zaak was goedgekeurd en ik kon de eerste stortingen doen. Niet dus. Het geld kwam met dezelfde vaart weer terug.” Waarop het onderdeel van de Belastingdienst dat geld int, de Ontvanger, meldde dat het projectbureau in gebreke was gebleven met de betaling. “Terwijl ik kon aantonen op tijd geld te hebben gestort. Ze boekten het zelf telkens weer terug.” Een jaar was Postma ermee bezig. Het kostte haar gemiddeld 4 uur per week. Nog afgezien van de ergernis. “Op het moment dat ik eindelijk een vaste contactpersoon had gevonden, was alles zo geregeld. Waarom gebeurt dat dan niet meteen?” Niet alleen Dewitec ondervond nadeel van het optreden van de Belastingdienst. Ongeveer een derde van de geënquêteerden vulde in er schade door op te lopen. Deze schade van gemiddeld zo’n 8.000 euro was voor een vijfde van de bedrijven eenmalig. Ongeveer driekwart maakte meer dan eens kosten oplopend tot een bedrag van 45.000 euro. y
Seedorf Op de website van een bierbrouwer, ook bekend van de Oranjetoeter en het jagerspetje, zingt een Julie Andrews-lookalike in een Zwitsers decor een stukje Sound of Music. Zij wordt wreed gestoord door het a-ritmisch gedreun van trommels. De trommel in kwestie is de nieuwste gadget van de bierbrouwer voor het ek in Zwitserland en Oostenrijk. Een trommel die je ook kunt opzetten als hoge hoed. Een “trom-pet” dus. De schrik die het arme meisje heeft van dat gedreun heb ik ook. Maar dan van alle oranje prullaria die de komende weken op ons af zullen komen. Want de ek-koorts krijgt ons allemaal te pakken: consumenten en pro ducenten. De eerste geheel oranje straat is reeds opgetuigd. Toch knap dat je een hele straat zo gek kunt krijgen. Er schijnt zelfs een promotieteam van Oranjefans door Europa te reizen. Dit is het Nederland waar Rita trots op is. De eerste voetbalplaatjes van de gebroeders Panini heb ik ook al bij de weekendkrant aangetroffen. Ik heb ze snel verstopt voor mijn kinderen, want als die ze weer willen gaan sparen, weten we allemaal wie dat uiteindelijk moet doen. Het boek van het vorige wk moet ik ook nog steeds volmaken. Het tweejaarlijks voetbalwalhalla: je doet eraan mee, maar het gaat niet altijd van harte. Dat geldt ook voor de spelers zelf. Een aantal van hen zit niet te wachten op de oranje hesjes van Van Basten en kiest voor het Olympisch elftal om aan de gekte te ontsnappen. Liever de vuile lucht van Peking dan de schone lucht van de Zwitserse bergen. Ook Clarence Seedorf bedankte voor het Nederlands elftal. Officieel omdat hij niet met coach Van Basten door één deur naar het veld (of de dugout) kon, maar ik weet wel beter. Clarence is gewoon acuut allergisch voor de kleur oranje geworden. Misschien is naturalisatie tot Italiaan of Surinamer nog een optie voor hem. Of Duitser, om ons te stangen. Zijn achternaam heeft hij in elk geval mee. Vooral vóór het ek verwacht ik een bombardement aan Oranje-artikelen. Tijdens het ek kan het immers snel gedaan zijn in de ‘Poule des Doods’. Alhoewel: het gloriejaar 1988 wordt al in herinnering gebracht, onder meer door auteur Auke Kok, die eerder het net-niet-jaar 1974 boekstaafde. De eerste affaire is er al: een foto van het shirtincident van Ronald Koeman. Na de gewonnen wedstrijd tegen de gehate Duitsers veegde hij zijn kont af met het shirt van de tegenstander. Nou ja, kont: hij had zijn voetbalbroek nog gewoon aan. Peanuts vergeleken met het zwembadincident van ’74, maar er is niet veel nodig om de vlam in de pan te doen slaan. Ik bedoel maar: Koeman is inmiddels ontslagen als coach van Valencia. Toeval of Oranjegekte? Paul Scheer
