Financieel jaarverslag VNG 2008

Fina nci ee

aa lj slag VNG 2 rver 0 0 8

2009/04-061

Financieel jaarverslag VNG 2008

Inhoudsopgave

A

B

C

Bestuursverslag

5

Voorwoord

7

A.1

Algemene gang van zaken gedurende het verslagjaar

A.2

Resultaatontwikkeling van de Vereniging

23

8

A.3

Kerninformatie van de VNG

29

A.4

Samenstelling bestuur en directie VNG

Jaarrekening 2008

31

B.1

Toelichting algemeen

33

B.2

Enkelvoudige jaarrekening 2008

37



B.2.1 Enkelvoudige balans per 31 december 2008

38



B.2.2 Toelichting op de enkelvoudige balans

40



B.2.3 Enkelvoudige staat van baten en lasten over 2008

45



B.2.4 Toelichting op de enkelvoudige staat van baten en lasten

47

B.3

Geconsolideerde jaarrekening 2008

51



B.3.1 Geconsolideerde balans per 31 december 2008

52



B.3.2 Toelichting op de geconsolideerde balans

54



B.3.3 Geconsolideerde staat van baten en lasten over 2008

59



B.3.4 Toelichting op de geconsolideerde staat van baten en lasten

60



B.3.5 Geconsolideerd kasstroomoverzicht

63



B.3.6 Overzicht mutatie eigen vermogen

64

Overige gegevens

65

C.1

Overige zaken betreffende de jaarrekening

67

C.2

Accountantsverklaring

68

3

4

A

Bestuursverslag

5

6

Voorwoord

In 2008 heeft de VNG, naast de dienstverlening aan de leden, vooral de nadruk gelegd op de verdere vertaling van het Strategisch Plan langs verschillende sporen. Dit plan heeft tot doel de samenwerking met de gemeenten en relevante maatschappelijke organisaties te versterken en de dienstverlening aan de leden te intensiveren. Als belangrijke uitkomst noemen we het initiatief voor de voorbereiding tot de oprichting van het Kwaliteitsinstituut Nederlandse Gemeenten (KING). Het kwaliteitsinstituut is van, voor en door gemeenten en richt zich op het gezamenlijk verder ontwikkelen van de dienstverlening van gemeenten aan burgers en bedrijven. KING wordt een zelfstandige organisatie en naar verwachting zal KING in 2009 operationeel zijn. De VNG heeft in 2008 een financieel resultaat behaald dat ongeveer conform de planning, zoals vastgelegd in de begroting 2008, is uitgekomen. Met name het resultaat bij de dochterondernemingen (gecorrigeerd voor de eenmalige bate uit verkoop SGBO in 2007) en het volume van uitgevoerde projecten laten een stijgende lijn zien. Daar staat tegenover dat het resultaat onder druk is komen te staan door de ontwikkelingen op de financiële markten. Al met al laat het resultaat van de VNG een consistente ontwikkeling zien. Het jaarverslag is opgesteld conform de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving. Het jaarverslag bestaat uit: • Het bestuursverslag van de Vereniging, dit geeft in het kort inzage in alle ontwikkeling bij de VNG • De enkelvoudige gegevens van de Vereniging. Dit omvat: • een enkelvoudige balans, inclusief toelichting • een enkelvoudige staat van baten en lasten, inclusief toelichting De totale financiële gegevens van de VNG. Dit omvat: • een geconsolideerde balans, inclusief toelichting • een geconsolideerde staat van baten en lasten, inclusief toelichting • De overige gegevens betreffende de jaarrekening In de jaarrekening van de Vereniging zijn de gegevens van de Vereniging, van haar dochters: VNG Diensten BV; VNG International BV; VNG Verzekeringen BV, SGBO BV en BV Congres- en Studiecentrum opgenomen. BNG VNG beheer BV (voorheen Gemnet holding BV) is in de jaarrekening van de VNG niet mee geconsolideerd. Zij is als deelneming verwerkt omdat VNG Diensten BV geen doorslaggevende zeggenschap heeft in BNG VNG beheer BV. In 2009 zal de VNG het gemoderniseerde pand aan de Nassaulaan betrekken. Het afgelopen jaar is veel werk verzet om dit te realiseren. Ook dit jaar zal dit nog de nodige inspanning vergen, maar dan zal er een kantoor- en werkomgeving zijn gerealiseerd waar het voor iedereen prettig en professioneel werken is. mr. R.J.J.M. Pans, voorzitter directieraad 7

A.1 Algemene gang van zaken gedurende het verslagjaar

Algemeen Strategie

De VNG ontwikkelde zich in 2008 verder tot dé organisatie die staat voor de kracht en kwaliteit van het lokaal bestuur. In 2008 lag de focus van de strategie van de VNG op het verder uitwerken van een tweetal doelen. Ten eerste wil de VNG zich nadrukkelijker, door middel van samenwerkingmodellen met de leden én relevante maatschappelijke organisaties, richten op maatschappelijke vraagstukken waar gemeenten een rol in hebben. Ten tweede lag de focus vooral op de ondersteuning aan gemeenten ten aanzien van beleidsuitvoering. Dat betekent onder andere dat de VNG de ondersteuning aan gemeenten zal intensiveren bij de verbetering van de dienstverlening. Dit is nodig omdat het aantal en de aard van gemeentelijke taken vanwege de voortgaande decentralisatie blijft groeien. In 2008 is vooral op het terrein van beleidsondersteuning vooruitgang geboekt. Op 23 en 24 april 2008 is door de VNG een topconferentie met diverse geledingen van bestuurders- en ambtenaren koepels uit de VNG-achterban georganiseerd. In het verlengde daarvan is het oprichten van een Kwaliteitsinstituut Nederlandse Gemeenten (KING) begonnen. Op het VNG-congres, op 4 juni 2008, werden de plannen daartoe gepresenteerd. Vervolgens werd de businesscase van KING vormgegeven, die door de leden werd goedgekeurd op de BALV op 26 september 2008. Daarna is onder leiding van een kwartiermaker verder gewerkt aan de daadwerkelijke totstandkoming van KING. Aan het eind van 2008 werd de opzet gemaakt voor een algemeen traject richting de gemeenteraadsverkiezingen van 2010, de Kamerverkiezingen van 2011 en de daarop volgende kabinetsformatie en formulering van het bestuursakkoord. Vertrouwen en verantwoorden

In het Bestuursakkoord ‘Samen aan de slag’ tussen Rijk en gemeenten zijn afspraken gemaakt over decentralisatie, bestuurlijke drukte en het versterken van de bestuurskracht van gemeenten. Eind 2007 was de Interbestuurlijk taakgroep gemeenten ingesteld om hierover voorstellen te formuleren. Het doel is de slagvaardigheid van de overheid, waarvan krachtige gemeenten de basis vormen, te vergroten. Vanuit onze missie ‘De VNG staat, samen met alle gemeenten, voor de kracht en kwaliteit van het lokaal bestuur’ was de inzet van de VNG erop gericht de taakgroep proactief te voeden. Rond de werkzaamheden van de taakgroep zijn drie regionale bijeenkomsten georganiseerd, waarin de noodzakelijke input van de leden werd verkregen. Verder werden in het proces vanuit de VNG twee bepalende en richtinggevende rapporten ingebracht: ‘Voorzetten voor Decentralisatie; argumenten en mogelijkheden voor (verdere) decentralisatie van taken naar gemeenten’ en ‘Loslaten, uitdagen en inspireren. Praktijklessen voor decentraliseren van taken naar gemeenten’. Op 4 juni werd tijdens het VNG-congres het rapport ‘Vertrouwen en verantwoorden’ door Taakgroepvoorzitter D’Hondt gepresenteerd aan de minister en staatssecretaris van BZK en 8

de voorzitter van de VNG. Daarop is binnen de VNG een resolutie met dezelfde titel voorbereid waarin de Nederlandse gemeenten een standpunt innemen. Op de BALV in september werd deze resolutie definitief vastgesteld. Deze resolutie, als antwoord de Taakgroep Gemeenten, vormt de laatste mijlpaal in het denken over het toedelen van meer taken aan gemeenten en het gelijktijdig versterken van het lokale bestuur om alle taken uit te voeren. Het rapport van de Taakgroep Gemeenten betekent in de ogen van de VNG slechts een tussenstap in de groei van gemeenten naar de positie van daadwerkelijke Eerste Overheid. In de resolutie is een aantal doelstellingen geformuleerd waarop de VNG inzet, als volgende stap na het rapport van de Taakgroep. De inzet die in de resolutie is geformuleerd, is leidend voor de VNG. VNG congres 2008 en BALV 2008

Op 3 en 4 juni vond in de Brabanthallen in ’s-Hertogenbosch, het VNG-jaarcongres 2008 plaats. Het thema was ‘Globaal en Lokaal’. De opkomst was opnieuw een record: 3600 deelnemers en 200 standhouders. Op basis van de enquête kan gesteld worden dat de deelnemers het VNG-jaarcongres 2008 een ruime voldoende geven en op onderdelen zelfs meer dan dat. De sprekers werden allen goed gewaardeerd en het thema werd qua inhoudelijke behandeling goed beoordeeld. Opvallend zijn de zeer hoge scores voor de openingsact van Yuri van Gelder, de inleiding van Paul Schnabel en de presentatie van Marc Lammers. De opkomst bij het onderdeel Jaarvergadering was uitstekend. Het opvallendste onderdeel van de jaarvergadering was de verkiezing voor een nieuwe vice-voorzitter. Voor het eerst sinds de invoering van de nieuwe VNG-governance was er een tegenkandidaat. Na een open debat werd deze tegenkandidaat ook daadwerkelijk verkozen. Op vrijdag 26 september werd in Apeldoorn een Buitengewone Algemene Ledenvergadering gehouden met een drietal formele onderwerpen: vaststelling resolutie ‘vertrouwen en verantwoorden’, oprichting Kwaliteitsinstituut Nederlandse Gemeenten en de vervulling van vacatures in Bestuur & Commissies. Het geheel werd afgesloten met een journalistenpanel. De opkomst bij deze bijeenkomst was (wellicht door het tijdstip in de week) minder dan vooraf geschat. De voorstellen van het bestuur werden op alle drie de punten ongewijzigd overgenomen. KING van start

Excellente dienstverlening door gemeentelijke organisaties ontstaat niet vanzelf, maar is het resultaat van hard werken in een samenspel tussen gemeenten en ervaren professionals. Dat gaan de gemeenten zelf organiseren met de oprichting van het Kwaliteitsinstituut Nederlandse Gemeenten (KING): een kwaliteitsinstituut van, voor en door gemeenten. In 2008 werd de basis gelegd voor het instituut. KING wordt een instituut dat de voorwaarden creëert voor optimale ondersteuning aan gemeenten waar het de kwaliteit van lokaal bestuur en dienstverlening betreft. KING gaat zich in eerste instantie richten op de volgende activiteiten: • Standaarden en implementatie • Toetsing: benchmark • Leren van benchmarks • Leren van bestuurskracht Commissies

De VNG heeft in het najaar van 2008 de Commissie Toekomst Stadsregionale Samenwerking (CTSS) ingesteld. Deze commissie moet advies uitbrengen over de toekomst van de stadsregionale samenwerking. Het gaat hier om de oude Kaderwetgebieden, die tegenwoordig Wgr-Plusregio’s of stadsregio’s worden genoemd. Ed Nijpels is de voorzitter van de commis9

sie. De commissie bereidt een advies voor dat kan dienen als toetssteen voor de aanstaande evaluatie van de Wgr+. Het advies dient ook aandacht te besteden aan het functioneren en de kansen van de stadsregio’s. Het rapport wordt tijdens het VNG Congres op 10 juni 2009 gepresenteerd. Voorts heeft het bestuur in november 2008 besloten tot het instellen van de commissie Zorg om jeugd, onder voorzitterschap van René Paas. De commissie heeft de opdracht gekregen een standpunt van de VNG voor te bereiden omtrent de decentralisatie van de jeugdzorg naar gemeenten. Ook deze commissie zal haar rapport op het VNG Congres 2009 presenteren. VNG Gemeten

Het bestuur heeft in 2004 de visie van de VNG vastgesteld. Door het houden van een jaarlijks onderzoek onder de leden, VNG Gemeten genaamd, wordt bekeken of de VNG haar visie waarmaakt. Het onderzoek van 2008 is een herhaling van de onderzoeken uit 2007, 2006 en 2005 zodat de uitkomsten goed met elkaar kunnen worden vergeleken. In het algemeen kan worden gesteld dat zowel de waardering van de kernwaarden als van de doelstellingen die de VNG voor zichzelf heeft geformuleerd nog steeds hoger is dan bij het eerste onderzoek in 2005. Het algemene rapportcijfer dat aan de hand van de kernwaarden wordt gegeven is sinds 2006 onveranderd een 6,7. Naar aanleiding van de analyse van VNG Gemeten 2007 heeft de VNG zich voorgenomen om meer kracht te tonen (trendsettend te zijn). Uit de resultaten van 2008 blijkt dat de VNG inderdaad meer als trendsetter wordt ervaren in het binnenlandse bestuur. In vergelijking met 2007 is opvallend dat op de kernwaarde samenwerking een behoorlijke daling is te zien. Dit kan samenhangen met de huidige tijdgeest waarin de nadruk steeds meer op samenwerking komt te liggen (bijvoorbeeld door beleidsprogramma van het kabinet ‘Samen Werken, Samen Leven’). In elk geval zal de VNG intern nagaan of een reden voor deze daling is te vinden in wat de VNG het afgelopen jaar heeft gedaan of nagelaten. Bij het opstellen van de VNG agenda 2009 en bij andere trajecten die de VNG inzet zal hier ook extra aandacht aan worden besteed. VNG Gemeten heeft de afgelopen vier jaar jaarlijks plaatsgevonden. Het bestuur heeft ermee ingestemd dat het onderzoek niet meer jaarlijks maar tweejaarlijks plaatsvindt. Eventuele veranderingen in waardering kunnen dan sterker worden waargenomen dan op dit moment het geval is. Het onderzoek zal dan worden uitgevoerd voorafgaand en na afloop van de gemeenteraadsverkiezingen VNG het land in

In het kader van de tweejaarlijkse actie VNG het land in zijn bijna driehonderd gemeenten bezocht door medewerkers van het bureau van de VNG. Van al deze bezoeken zijn door de medewerkers verslagen gemaakt. Dienstverlening en informatievoorziening

Uit de verslagen van de bezoeken wordt duidelijk dat hoewel onze informatieve website zeer wordt gewaardeerd, de VNG de gemeenten nog niet altijd goed bereikt én de gemeenten de VNG nog niet altijd goed weten te vinden. Dit geldt met name voor raadsleden. In het spel van vraag en aanbod is het de uitdaging voor de VNG om de omvangrijke informatiestromen meer behapbaar voor gemeenten te maken door maatwerk voor doelgroepen te bieden. Daarnaast blijft ook de bereikbaarheid van het Informatiecentrum van de VNG en de medewerkers een aandachtspunt.

10

Platformfunctie

Bij de leden bestaat een duidelijke behoefte aan de activiteiten van de VNG die in het kader van de platformfunctie worden georganiseerd. Een groot aantal gemeenten heeft aangegeven de regionale bijeenkomsten van de VNG zeer te waarderen en beveelt aan om hier meer in te investeren. Daarbij blijft een goede landelijke spreiding essentieel. Belangenbehartiging

Voor de VNG blijft het voortdurend de uitdaging om de belangen van en voor alle gemeenten te behartigen. Dit blijkt ook uit de reacties van de bezochte gemeenten. Naast breed gedeelde standpunten blijken specifieke groepen gemeenten soms ook specifieke wensen en behoeften te hebben waaraan de VNG niet of onvoldoende tegemoetkomt. Met name kleinere gemeenten geven hierbij aan dat zij zich zorgen maken over het voortgaande proces van decentralisatie. De kritiek richt zich, behalve op de behaalde onderhandelingsresultaten, ook op het proces van standpuntbepaling en besluitvorming. Dat proces is blijkbaar nog onvoldoende transparant. Aan de slag met de uitkomsten van VNG Gemeten en VNG het land in

De uitkomsten van de VNG Gemeten en VNG het land in bieden belangrijke aanknopingspunten voor de VNG om verder te werken aan de verbetering van de dienstverlening, de platformfunctie en de belangenbehartiging. In eerste instantie gebruiken wij de uitkomsten van beide acties gebruiken om in lopende trajecten beter tegemoet te komen aan de wensen en verwachtingen van onze leden. Waar dit niet mogelijk blijkt zullen we in nauw overleg met de leden nieuwe aanvullende activiteiten starten. Bouwen aan een vernieuwde Willemshof

Een moderne organisatie floreert in een moderne huisvesting. De verouderde Willemshof wordt volledig aangepast naar de huidige maatstaven. In 2008 was de VNG daarom gehuisvest in een uitwijklocatie in Den Haag. Ondertussen werd gewerkt aan de metamorfose van de ‘oude’ Willemshof naar een moderne huisvesting. Tevens werd al gewerkt aan de voorbereiding en introductie van het nieuwe werken, dat wordt gekenmerkt door flexibiliteit en een daarmee gepaard gaande digitalisering. Strategische thema’s

In 2008 lag het accent voor de VNG, als het gaat om beleid, vooral op het verder uitwerken en implementeren van de afspraken die in 2007 in het bestuursakkoord tussen rijk en gemeenten zijn gemaakt. In de VNG Agenda 2008 was een drietal prioritaire thema’s en de bijbehorende doelstellingen en resultaten vastgelegd. De VNG Agenda 2008 bestond uit: 1 Dienstverlening, informatievoorziening en vermindering regelgeving 2 Sterk lokaal bestuur 3 Op weg naar de duurzame gemeente. 1. Dienstverlening, informatievoorziening en vermindering regelgeving

Het programma dienstverlening heeft tot doel de leden te ondersteunen bij het ontwikkelen van de dienstverlening aan burgers en bedrijven. Het programma is onderverdeeld in aan aantal deelprojecten. Dienstverlening en kwaliteitszorg

Aan de hand van benchmarks wordt het leren van elkaar bevorderd. Wat werkt wel en wat werkt niet bij gemeenten. Steeds meer gemeenten ervaren dit als een waardevol instrument om de eigen dienstverlening te verbeteren. De doorontwikkeling van het Huis van Benchmarks is een continu proces, de activiteiten hiervoor lopen op schema. De familie van 11

benchmarks is uitgebreid met de benchmark Wmo. De monitor van het Bestuursakkoord ‘samen aan de slag’ is ondergebracht bij Waarstaatjegemeente.nl. Hieraan hebben – tot dusver – 264 gemeenten meegedaan. Bevorderen van één multichannel loket voor publiekszaken

Doelstelling is het onder de leden bevorderen van het opzetten van klantcontactcentra -o.a. door gebruik te maken van 1400 nummers. Dit zijn verkorte telefoonnummers. Tevens is het doel het uitwisselen van ervaring te stimuleren zodat gemeenten van elkaar leren en daarmee de kans wordt vergroot dat klantcontactcentra een succes worden. Met dit doel voor ogen is het kernteam ‘Antwoord’ opgericht waar verschillende partners in deelnemen. Programma vermindering regeldruk gemeenten

In 2008 is een grote slag gemaakt met de deregulering van de modelverordeningen. De nieuwe modellen zijn doorgerekend op reductie van administratieve lasten. De uitkomsten (tussenresultaten) zijn spectaculair: 26% kostenreductie voor bedrijven en 23% kostenreductie voor burgers. De modellen zijn als compleet implementatiepakket aangeboden aan de leden. Dat wil zeggen dat de leden niet alleen de nieuwe modelverordening hebben gekregen, maar ook het bijbehorende aangepaste elektronische aanvraagformulier. Voor de tien meest aangevraagde producten is aan de gemeenten een implementatiemodel geleverd. Tot slot is een handreiking voor gemeenten opgesteld om raad, college en ambtenaren te ondersteunen bij het implementeren van de nieuwe VNG-modellen en bij het dereguleren van de overige gemeentelijke regelgeving. In 2008 is ook de voucherregeling van start gegaan. Enkele tientallen gemeenten waren daarvoor al bezig (individueel of in groepsverband) met doorlichting van de eigen regels en het formuleren en uitvoeren van maatregelen om de regeldruk voor bedrijven en burgers tegen te gaan. Door de voucherregeling is het aantal gemeenten dat hieraan werkt gestegen tot ruim 300. In 2008 is ook gewerkt aan andere vormen van lastenverlaging (los van de modelverordeningen). Een voorbeeld is het afschaffen van de verplichting om voor een aantal vergunningen een uittreksel van het bevolkingsregister voor te leggen. 2. Sterk lokaal bestuur

Het programma Sterk lokaal bestuur kent twee deelprojecten: Actieprogramma Lokaal bestuur (2007-2010)

Het doel van dit deelproject is om gemeenten ondersteuning te bieden bij de versterking van het lokaal bestuur en processen van cultuurverandering. Dit gebeurt via een vraaggericht en gedifferentieerd ondersteuningsprogramma gericht op alle spelers in het lokaal bestuur en op hun onderlinge verhoudingen. Initiatieven op dit terrein zijn ondermeer geweest in 2008: • het organiseren van regionale en lokale bijeenkomsten; • inzet van quick scan (20 gestarte trajecten); • praktijkgerichte ondersteuning door consulenten aan gemeenten; • workshops voor raadsleden, ambtenaren (Factor C) en wethouders; • de organisatie van drie workshops op het VNG congres, de Verkiezing van Jong Raadslid van het jaar 2008 en de productie van 4 nieuwsbrieven. Gemeenten reageren positief op de ondernomen initiatieven, de initiatieven zijn volgens planning verlopen. Het Actieprogramma is in 2008 tussentijds geëvalueerd door Bureau Berenschot. Deze tussenstand was positief en op basis daarvan is het werkprogramma voor

12

2009-2010 opgesteld dat in november 2008 in de Raad van het Advies van het Actieprogramma is besproken. Medio 2008 is binnen het Actieprogramma een nieuw deelproject gestart waarvoor een extra subsidie van BZK is verkregen (t/m december 2009) getiteld: ‘In Actie met Burgers’. Binnen dit project zijn verschillende proeftuinen burgerparticipatie gestart in november 2008 die een jaar zullen lopen. De eerste overheid

Het doel van dit deelproject is om ondersteuning te bieden aan gemeenten via een aantal concrete projectactiviteiten, waarin de follow–up van “De eerste Overheid” en actuele bestuurlijk-juridische ontwikkelingen worden meegenomen. In het eerste semester zijn 3 expertmeetings bestuurskracht georganiseerd evenals een Lagerhuisdebat over dit onderwerp op het VNG congres. Op basis daarvan is een publicatie gemaakt: ‘Variatie in bestuurskracht’, die onder alle gemeenten is verspreid. Er zijn tevens vier actualiteitencolleges Gemeentewet georganiseerd (december 2008/januari 2009) verspreid over het land. De bijbehorende publicatie die hiervoor is opgesteld, is verstuurd naar alle gemeenten. 3. Op weg naar de duurzame gemeente

In 2008 was Duurzame Gemeenten één van de drie strategische thema’s. Dit thema liep gelijk op met het programma van het Klimaatakkoord dat VNG samen met VROM ten uitvoer heeft gebracht. In de praktijk is de samenwerking zoveel mogelijk gezocht en gevonden om overlap in activiteiten te voorkomen. Het afgelopen jaar zijn de volgende activiteiten en producten gerealiseerd: • Website www.duurzameoverheden.nl is in juni 2008 op het VNG congres opgeleverd en wordt sindsdien onder de hoede van de VNG gevuld. • De VNG heeft een ‘klimaatscan’ opgesteld waarmee gemeenten zelf een vragenlijst kunnen invullen die hen handvatten moet bieden om de borging van klimaatbeleid in hun eigen organisatie, waar gewenst, te verbeteren. De scan is digitaal en op de site htttp:// klimaatscan.vng.nl/ in te vullen. • Het boekje Financiële Regelingen voor Lokaal Klimaatbeleid is gepubliceerd. Het stelt de gemeenten en bedrijven in staat om snel te achterhalen welke Europese, landelijke en provinciale subsidies beschikbaar zijn. Klimaatbeleid kan zo eerder ten uitvoer worden gebracht.

Bedrijfsvoering Organisatiestructuur en Personeelsbeleid

Het jaar 2007 heeft in het teken gestaan van de effectuering van de herstructurering van de organisatie en de gevolgen hiervan in de aansturing van de organisatie in de brede zin van het woord. In 2008 stond de verankering van de nieuwe VNG-structuur en de daarbij behorende visie over flexibiliteit van de organisatie en medewerkers centraal. De uitgangspunten voor de organisatiestructuur zijn: 1 Slagvaardige organisatie 2 Ledengerichte organisatie 3 Professionele organisatie 4 Resultaatgerichte organisatie 5 Een organisatie die aansluit op de VNG Governance (de bestuurlijke organisatie van de VNG) De bestuurs- en de governancestructuur van het VNG Bureau bestaat uit de Algemene Le13

denvergadering, het bestuur, provinciale afdelingen, VNG commissies en de directieraad van het VNG Bureau. Per 31 december 2008 is de bezetting 260,8 fte in dienst. (inclusief formatie projecten en gelieerde instellingen). Onder het Bureau wordt verstaan: 1 Directieraad 2 Beleidsafdelingen en Expertisecentra 3 Bestuursbureau 4 EUI 5 Directie Staf 6 Facilitair Bedrijf 7 Holding Diensten BV

Organogram VNG

Provinciale Afdelingen

Algemene ledenvergadering

Bestuur

VNG Commissies

Beleidsafdeling Bestuur, Veiligheid en Informatiebeleid

Beleidsafdeling Onderwijs, Zorg en Welzijn

Beleidsafdeling Ruimte en Wonen

Holding Diensten BV

Directieraad

Directie Staf

Bestuursbureau

Fac. bedrijf

EUI

Beleidsafdeling Werk en Inkomen

Beleidsafdeling Milieu en Mobiliteit

Expertise Centrum Gemeentelijkefinancien

Expertise Centrum Gemeenterecht

Expertise Centrum CvA

De Directieraad is belast met de aansturing van het Bureau. In het verlengde van het algemene ondersteuningsaanbod van de VNG aan haar leden, bieden de VNG Bedrijven producten en diensten op maat, als betaalde dienstverlening. Om de bedrijven slagvaardiger te maken en om de Vereniging te vrijwaren van risico’s verbonden aan de commerciële activiteiten, zijn de VNG Bedrijven per 1 januari 2001 verzelfstandigd. De verzelfstandiging is gerealiseerd via de zogenoemde holding/dochter - constructie. De holding VNG Diensten BV is de houdster van de aandelen van de dochters, de VNG Bedrijven. Besturingsfilosofie

De directieraad zal, ondersteund door de staf, besluitvormend zijn over voorstellen van VNG-leidinggevenden. De procedures zijn aangepast aan deze nieuwe besturingsfilosofie. De staf heeft hierbij meer dan in het verleden een adviserende rol. Nadat de structuur en de procedures zijn aangepast aan de meer centraal georiënteerde besturingsfilosofie, is het accent in 2008 komen te liggen bij de ontwikkeling van het gehele management van de VNG. Door middel van een Management Development programma heeft het management meer (in)zicht gekregen in de manier waarop de VNG organisatie wordt bestuurd en wat van het management wordt verwacht.

14

Gezondheid

De VNG streeft naar een zo gezond mogelijk werkklimaat waarbij aandacht en zorg is voor de gezondheid van medewerkers. Aan de gezondheid van medewerkers heeft de VNG in 2008 aandacht besteed, maar meer vanuit de proceskant. Hoe stuurt de VNG op verzuim en waar kunnen we eerder maatregelen nemen om verzuim te voorkomen. Het ziekteverzuim is in 2008 licht gedaald t.a.v.2007, namelijk 5,85% in 2008 ten opzichte van 5,94% in 2007 (exclusief zwangerschap). Welzijn

In 2007 is in het MTO aangegeven dat er behoefte is aan meer zicht op de loopbaan binnen de VNG. Op basis van dit signaal is een nieuw instrument met betrekking tot functioneren en beoordelen ontwikkeld waarbij ook een Persoonlijk Ontwikkel Plan moet worden ingevuld en besproken tussen medewerker en leidinggevende. Op deze wijze zal er meer interactie ontstaan over het toekomstbeeld van de medewerker in relatie tot zijn/haar huidige werkzaamheden. Arbeidsvoorwaarden

In 2008 is de CAO van het Rijk niet gewijzigd. Wel is op basis van de eerder overeengekomen CAO de eindejaarsuitkering gestegen naar 4% en heeft een structurele loonsverhoging plaatsgevonden van 2%. Op VNG niveau is een nieuwe Rechtspositie VNG 2009 afgesproken die beter aansluit bij de tijd waarin we werken. • Werktijdenregeling (binnen de VNG kan vanaf 1 januari 2009 ook 4 dagen van 9 uur gewerkt worden) • Wijzigingen in de bijzonder verlof aanspraken • Wijzigingen met betrekking tot de Wet Verbetering Poortwachter en WIA zijn toegevoegd • Studiefaciliteiten zijn verder uitgebreid In de begroting 2009 is een bedrag vrijgemaakt voor verbetering van de arbeidsvoorwaarden van de VNG. Dit om de positie op de arbeidsmarkt als aantrekkelijke werkgever te verbeteren. Voorstellen ter verbetering van de arbeidsvoorwaarden worden in het eerste kwartaal van 2009 verwacht. Uitstroom

Begin 2008 waren 292 medewerkers bij de VNG in dienst en eind 2008 waren dit er 295. Worden de cijfers van de in- en uitstroom vergeleken dan blijkt dat 58 medewerkers in 2008 elders zijn gaan werken en dat de VNG 61 nieuwe medewerkers heeft verwelkomt. Dit betekent dat de VNG in 2008 een uitstroom percentage heeft van 19,86%. Ten opzichte van 2007 is dit een lichte stijging. Belangrijkste oorzaak is de krapte op de arbeidmarkt waardoor medewerkers zich elders aanmerkelijk kunnen verbeteren. Uit de exit interviews blijkt onder andere beperkte loopbaan- en ontwikkelmogelijkheden de voornaamste redenen zijn om de VNG te verlaten. Vandaar ook dat de VNG in 2009 instrumenten gaat ontwikkelen om deze trend te verlagen.

Communicatiebeleid De VNG heeft in 2008 op het gebied van communicatie met de leden verschillende nieuwe initiatieven ontplooit. Naar aanleiding van het gebruikersonderzoek voor www.vng.nl zijn er verbetering doorgevoerd waardoor het vinden van de juiste informatie aanzienlijk is verbeterd. Een ander resultaat van het aanpassen van de website is dat het aantal abonnees

15

op het VNG weekoverzicht nog iedere maand stijgt en inmiddels ruim 23.000 abonnees telt. De website trok bijna 70.000 bezoekers per gemiddeld per maand. Dit is een verbetering ten opzichte van voorgaande jaren. Gemiddeld bekijkt een bezoeker 5 tot 6 webpagina’s per bezoek. De gemiddelde duur van een bezoek ligt op 6 minuten. De ambitie voor 2009 is om het aantal bezoekers te verhogen met behulp van een promotiecampagne. Verder heeft de VNG een speciale digitale editie van het VNG Magazine uitgebracht, die op Prinsjesdag aan onze leden is verstuurd. Daarnaast is de digitale raadsledennieuwsbrief geïntroduceerd. Nu al verstuurd aan 7500 adressen, maar voor 2009 staat de ambitie om deze nieuwsbrief naar alle bijna 10.000 raadsleden te kunnen sturen. De VNG is door het organiseren van de wiettop er niet alleen in geslaagd om gemeenten samen te brengen maar heeft hiermee ook een week lang de media bepaald. Enquêtes van verschillende landelijke media over het softdrugsbeleid, 15 camera ’s en bijna 60 journalisten (tot uit Japan) bij de persconferentie na afloop hebben de problematiek weer hoog op de politieke en bestuurlijke agenda geplaatst. Andere momenten waarop de VNG veel in de media was te vinden waren het faillissement van de IJslandse banken om pal voor onze leden te staan en aan te geven dat er geen onverantwoorde risico’s zijn genomen en gemeenten keurig volgens de Wet Fido hebben gehandeld. Ook aan het begin van de kredietcrisis, waarbij de VNG een zeer gewaardeerde ledenbrief met de gevolgen van de crisis voor gemeenten heeft opgesteld, wisten de media de VNG te vinden. Op het terrein van interne communicatie heeft 2008 bijna volledig in het teken gestaan van de herhuisvesting en digitalisering en met als logisch gevolg daarop het introduceren van een nieuwe werkwijze. Alle medewerkers zijn betrokken bij de veranderingen, via een workshop ’Richt je afdeling in’ tot aan opruimacties en lunchbijeenkomsten. Het zwaartepunt van de communicatie rond de verhuizing en de nieuwe werkwijze zal in 2009 liggen. Dan verhuist de VNG weer terug naar haar eigen pand.

Financieel beleid Het financieel beleid is in hoofdzaak gericht op een stabiele begroting en het ten alle tijden kunnen voldoen aan (betalings-) verplichtingen. De belangrijkste elementen van het financieel beleid zijn: balans in de samenstelling van baten en lasten, rendement op het vermogen en de liquiditeitenpositie. Evenwicht in de samenstelling van baten en lasten 2008

Onder evenwicht in de samenstelling van baten en lasten wordt verstaan dat de vaste kosten (totaal van de kosten exclusief incidentele kosten, kosten gesubsidieerde projecten en kosten gelieerde instellingen) van de Vereniging zoveel mogelijk gedekt worden uit de contributie-inkomsten. Dit is van belang omdat andere inkomstenbronnen sterk kunnen fluctueren. Uit de contributie-inkomsten 2008 wordt ongeveer 91% van de vaste lasten van de VNG gedekt. De rest van de vaste lasten van de VNG wordt gedekt uit structurele maar niet vaststaande bedrijfsopbrengsten, overige opbrengsten en uit bijdragen van de projecten. De vaste lasten wordt onderverdeeld in twee delen, t.w. de contributie gefinancierde salarislasten en de overige vaste lasten (dat zijn de huisvestingskosten en de overige vaste kosten).

16

Resultaat deelnemingen 6% Overige opbrengsten 4% Interne omzet 4%

Samenstelling van de baten van de Vereniging 2008

Contributie omzet 57%

Bijdragen projecten 29%

De afgelopen jaren is het aandeel van de contributie in de baten van de Vereniging gestegen van 44% in 2006 naar 57% in 2008. Enerzijds wordt dit veroorzaakt door een stijging van de contributie in absolute termen. Anderzijds wordt dit veroorzaakt door de post resultaat deelnemingen en de daarmee samenhangende post interne omzet. Deze laten een sterke daling zien ten opzichte van het afgelopen jaar, waardoor de contributieomzet ten opzichte van het totaal procentueel stijgt. In 2006 is Gemnet verkocht en in 2007 BING en SGBO. Een andere reden is dat de post financiële baten in 2008 geen bijdrage levert als gevolg van het negatieve resultaat op beleggingen. Door deze ontwikkelingen neemt naar verhouding het aandeel van de contributie in de totale baten toe. De opbouw en samenstelling van de lasten geeft het volgende beeld: Kosten projecten 22%

Samenstelling van de lasten van de Vereniging 2008

Salariskosten 44% Fin. baten en lasten 5%

Overige bedrijfskosten 22%

Afschrijvingen 2%

Overige personeelskosten 5%

Het aandeel van de salarislasten in de totale lasten is ondanks dat de realisatie nagenoeg gelijk is met 2007, gedaald van 47% naar 44%. Dit is enerzijds het gevolg van de lagere uitkomst van de post financiële baten en lasten. Hierdoor nemen alle overige lasten als percentage van de totale lasten af. Anderzijds zijn de kosten voor projecten gestegen als gevolg van een hoger projectvolume. Sturen op rendement effectenportefeuille

De beleggingsstrategie is in 2008 gewijzigd om de kans om koersdaling te verminderen en daarmee een stabieler rendement te realiseren. Deze wijziging is in augustus 2008 doorgevoerd. De beleggingsstrategie is op twee punten gewijzigd. De portefeuille wordt sinds 2008 over meer beleggingscategorieën verdeeld waardoor het totaal koersrisico afneemt. Ten twee heeft de vermogensbeheerder meer vrijheid gekregen om binnen vastgestelde restricties te handelen naar de gewijzigde marktomstandigheden zonder vooraf toestemming te vragen aan het bestuur van de VNG. 17

Huidige strategie: Totale portefeuille

Minimum restrictie

Maximum restrictie

Samenstelling portefeuille eind 2008

Aandelen

0

20%

8%

Onroerend goed

0

15%

3%

Absoluut rendement producten

0

20%

7%

Vastrentend

65%

85%

81%

Liquiditeiten

0

20

0%

Het gerealiseerde rendement is in 2008 uitgekomen op -4,7%. De bijdrage van de effectenportefeuille aan het resultaat is € -1,81 miljoen. Bij ongewijzigde strategie zou het resultaat -6,2% zijn geweest. Jaarlijks wordt er 4% over het gemiddelde aanwezige (bron) vermogen begroot. Voor 2008 was het resultaat op effecten op € 1,88 miljoen begroot. Het gerealiseerde beleggingsresultaat is derhalve ver beneden begroot uitgekomen. De negatieve realisatie op de effectenportefeuille wordt veroorzaakt door de kredietcrises en de hiermee gepaard gaande conjuncturele neergang. Hierbij moet worden opgemerkt dat het verlies op de effectenportefeuille in verhouding tot de krimp in de markt, relatief beperkt is gebleven. De in het afgelopen jaar ingevoerde gewijzigde beleggingsstrategie en het feit dat een deel van de portefeuille liquide is gehouden met het oog op de financiering van de herhuisvesting, hebben hiertoe sterk bijgedragen. Prestatie ten opzichte van benchmark

De vermogensbeheerder van de Vereniging belegt volgens een benchmark. Dit is de Citigroup Emu Government Bond Index met een resterende looptijd van > 1 jaar (55%), iBoxx EU Corporate Overall TR Index (20%), GPR 250 EU Index UK adjusted to 20% (5%), HFRX Global INDEX (10%) en de MSCI World total return index (25%). Ten opzichte van de benchmark presteerde de portefeuille 1,6% beter. Effecten herwaardering

Tot aan 2008 werden de uitkomsten van de effectenportefeuille gepresenteerd met inachtneming van herwaarderingsreserves voor obligaties en voor aandelen. Door de herwaarderingsreserves worden, voor zover de herwaarderingsreserves een positieve stand hebben, de ongerealiseerde koersresultaten niet verantwoord in het resultaat, maar lopen de ongerealiseerde verliezen via de balans. Aan de begin van het jaar was de herwaarderingsreserve voor obligaties uitgeput en de herwaarderingsreserve voor aandelen positief. Vanaf 2008 is ervoor gekozen om één herwaarderingsreserve te hanteren. Het saldo mutatie herwaardering over de gehele effectenportefeuille ultimo 2008 bedraagt € -1,57 miljoen aan ongerealiseerde verliezen. Hierop dient de positieve beginstand op 1 januari 2008 van de herwaarderingsreserve aandelen (€ 0,95 miljoen) in mindering te worden gebracht. Het voorgaande leidt dan tot het nemen van een ongerealiseerd verlies van € 0,61 miljoen. Samenstelling resultaat effectenportefeuille

Het resultaat op de effectenportefeuille is uitgekomen op € -1,81 miljoen (€ -1,19 miljoen aan gerealiseerde verliezen ten gevolg van aan- en verkopen als gevolg van de gewijzigde beleggingsstrategie en € -0,61 miljoen aan ongerealiseerde verliezen vanwege de aanpassing van de herwaarderingsreserve). Afgelopen jaar is de effectenportefeuille vanwege de herijking van de beleggingstrategie kosteloos omgezet van aandelen naar fondsen. Dit dient boekhoudkundig als aan- en verkoop te worden behandeld, wat weer leidt tot het in dit geval nemen van een gerealiseerd negatiefresultaat.

18

Balanswaarde effectenportefeuille

De balanswaarde van de portefeuille ultimo 2008 kwam uit op € 45,19 miljoen. Dit is exclusief de liquide saldi op de effectenrekeningen, en de nog te vorderen dividendbelasting en nog te vorderen rente (totaal € 0,066 miljoen). Sturen op liquiditeitenpositie op de middellange termijn

De Vereniging is met de door haar gehouden 100% deelnemingen voor wat betreft haar betalingsverkeer verenigd in het rente en saldocompensabel stelsel. Dit betekent dat de bank slechts één saldo beziet voor de renteberekening, te weten het saldo van de gezamenlijke rekeningen. Pas als dit saldo een debetstand te zien geeft, wordt de hogere debetrente berekend. De plusstanden van de deelnemende bedrijven compenseren de roodstand van de Vereniging aan het eind van het jaar. Liquiditeitenpositie

De Vereniging wil op het gebied van liquiditeitenbeheer ‘in control’ zijn. Het uitgangspunt is dat het liquiditeitssaldo van het rente en saldocompensabel stelsel niet onder nul mag dalen. Dit wordt bereikt door: • Het jaarlijks opstellen van een kasstroomoverzicht op basis van de geconsolideerde jaarrekening, • beheersen van de jaarlijks toegestane investeringen, • optimaliseren van het uitkeren van dividend van bedrijven, • periodiek verkopen van een deel van de effectenportefeuille indien nodig voor een aanvaardbare Liquiditeitenpositie, • maximaal gebruiken van de voordelen van het Rente en Saldo Compensabel stelsel (RCS), • een goede en adequate informatievoorziening. In de jaarrekening worden onder liquide middelen de aanwezige liquide middelen verantwoord. De roodstanden worden verantwoord onder schulden aan kredietinstellingen onder kortlopende schulden. Het complex van deze twee wordt aangeduid als de liquiditeitenpositie. Omdat de Vereniging stuurt op de liquiditeitenpositie wordt deze hierna behandeld. Ultimo 2008 bedraagt de liquiditeitenpositie van de Vereniging € 11,34 miljoen. Hierin is een storting van € 10,21 miljoen begrepen welke bedoeld is voor de nog op te richten stichting afvalfonds. Wordt de eindstand gecorrigeerd met hiervoor genoemde storting, dan is de eindstand € 1,13 miljoen. Ten opzichte van de negatieve stand in 2007 is de stand van de liquide middelen met € 7,7 miljoen verbeterd. Aan deze verbetering liggen de volgende oorzaken ten grondslag. 1) een stijgend aantal leden voldoet haar contributie vóór het einde van het oude jaar, 2) vanuit VNG Diensten BV is er € 8,50 miljoen aan niet uitgekeerde dividenden uitgekeerd aan de Vereniging, en 3) het afgelopen jaar is er € 5,96 miljoen aan de effectenportefeuille onttrokken ter bekostiging van de verbouw van de Willemshof. Niet al deze middelen waren per ultimo 2008 verbruikt. Werkkapitaal

Het werkkapitaal is een algemeen aanvaarde maatstaf voor de liquiditeit van de Vereniging. Het werkkapitaal is het deel van het beschikbare vermogen dat beschikbaar is voor de financiering van vlottende activa en geeft een indruk van de mate waarin de Vereniging in staat is haar lopende financiële verplichtingen te voldoen. Het werkkapitaal van de Vereniging is ten opzicht van 2007 iets verbeterd. Het is gestegen van € 20,569 miljoen negatief naar € 18,907 miljoen negatief. Belangrijkste oorzaak is de uitbetaling van dividend door de dochterondernemingen. Geconsolideerd bezien is het werkkapitaal verslechterd van € 6,539 miljoen negatief naar € 11,671 miljoen negatief. Dit tengevolge van de uitbetalingen door Diensten BV van € 8,50 miljoen aan dividend. Deze middelen zijn gebruikt voor de betalin19

gen van de verbouwing. Omdat het vermogen dat is belegd elk moment liquide kan worden gemaakt geeft het werkkapitaal een vertekend beeld van de kwaliteit van de financiële positie van de Vereniging. Wordt ook het belegde vermogen van ruim € 45 miljoen betrokken in de analyse dan is de financiële positie van de Vereniging als gezond te kwalificeren.

Informatiemanagement Kengetallen Vraagbaakfunctie

In 2008 zijn 39.193 vragen via de vraagbaakfunctie van de VNG afgehandeld. Dit is een daling van 2,6% in vergelijk met 2007. Deze daling zit hoofdzakelijk in de afname van eenvoudige vragen aan het Informatiecentrum en vragen aan het College voor Arbeidszaken. Net als in 2007 is 60% van de vragen in de 1e lijn door het Informatiecentrum beantwoord. 40% van de vragen wordt door verwezen naar de expertisecentra en de beleidsafdelingen. De expertisecentra handelen 30% af en de beleidsafdelingen de overige 10%. De VNG heeft 97% van de vragen binnen de gestelde norm van 5 werkdagen behandeld. In 2007 was dit 96%. Informatieaanbod

Op vng.nl is naast nieuws ook specifiek informatie te vinden voor de leden. Zo is eind 2007 gestart met een database ‘Praktijkvoorbeelden: van en voor gemeenten’. Doel van deze database is dat leden aan de hand van voorbeelden van elkaar kunnen leren. De praktijkvoorbeelden worden door de VNG verzameld en via de internetsite ter beschikking gesteld aan alle leden. Steeds vaker sturen gemeenten hun voorbeelden zelf in. De database staat in de top 10 van veelgeraadpleegde vng.nl pagina’s en voorziet dus duidelijk in de behoefte van de leden om op een centraal punt meer inzicht in elkaars voorbeelden te krijgen. De database zal in 2009 volop gepromoot worden. De VNG hoopt dat dan nog veel meer gemeenten hun praktijkvoorbeelden opsturen voor opname in de database. Ten aanzien van de bedrijfsbibliotheek voor de VNG- medewerkers en het management is het streven om in 2009 te komen tot een compactere, actuele en zoveel als mogelijk digitale collectie van informatie. Relatiebeheer

De VNG beheert actief een bestand met leden- en relatiegegevens onder andere ten behoeve voor de verzending van het VNG Magazine, digitale ledenbrieven en ander nieuws. Om de actualiteit van met name e-mailadressen verder te vergroten wordt in 2009 software geïnstalleerd die het mogelijk maakt dat leden zelf én eenvoudig de eigen gegevens kunnen wijzigen en actualiseren. Archief

In 2008 is het VNG archief van 1912 t/m 1990 overgedragen aan het Nationaal Archief, opdat het onder goede omstandigheden bewaard blijft. Het archief blijft via de VNG raadpleegbaar. Het digitale archief vanaf 1990 is bij de VNG zelf raadpleegbaar.

ICT ontwikkelingen Het jaar 2008 stond vooral in het teken van voorbereiding van de algehele vernieuwing van de ICT-infrastructuur in de vernieuwde Willemshof. Belangrijkste drijfveer achter de ICTontwikkeling is het nieuwe werken binnen de VNG. Medewerkers hebben in de vernieuwde huisvesting straks geen vaste werkplek meer en moeten dus overal kunnen inloggen op het

20

netwerk. Dit vraagt een volledig werkplekonafhankelijke ICT-voorziening. Om dit mogelijk te maken is een keuze gemaakt voor VDI (Virtual Desktop Infrastructure). Om straks in het nieuwe gebouw de telefonische bereikbaarheid van medewerkers te waarborgen zal elke medewerker worden voorzien van een draadloos toestel. Tevens is een investering noodzakelijk in een andere telefooncentrale om de nieuwe telefonische infrastructuur te ondersteunen. De aanbesteding is inmiddels afgerond. Gekozen is voor Voice over WLan. Gelijktijdig met een andere inrichting en verbouwing van het kantoor aan de Nassaulaan wordt ook veel aandacht besteed aan digitaal werken. De nieuwe werkomgeving zal niet een ‘paperless office’, zijn. Wel wordt waar mogelijk het papiergebruik teruggebracht. Er is minder archiefruimte en ook de medewerker krijgt maximaal één meter kastruimte voor het archiveren van stukken. De mogelijkheden voor het centraal digitaal opslaan en delen van documenten worden sterk verbeterd. Eind 2008 is de VNG begonnen met de voorbereidingen voor het voeren van de financiële administratie in Exact-software. Per 1 januari 2009 is dit systeem in gebruik genomen. Naast sterke verbetering van het administratieve werkproces, financiële rapportages en verslaglegging, is hiermee een geheel digitaal factuurafhandelings-proces gerealiseerd. In 2009 zal een start worden gemaakt met het moderniseren van het personeelsinformatiesysteem. Om de informatievoorziening via het internet aan de leden te verbeteren zijn in 2008 een aantal initiatieven ondernomen. De belangrijkste zijn: • installatie van een geavanceerde zoekfunctie voor de dit jaar sterk uitgebreide collectie gemeentelijke praktijkvoorbeelden op www.vng.nl • openstelling van de vernieuwde site www.CAR_UWO.nl, alwaar de integrale CAR-UWO nu digitaal raadpleegbaar is • oprichting van digitale forums waar leden digitaal informatie kunnen uitwisselen op de onderwerpen: Toezicht Drank & Horecawet, Bedrijfsgerichte gebiedsverbetering, Marokkoplatform, Leerlingenvervoer. Het aantal onderwerpen zal in de toekomst worden uitgebreid. Met alle investeringen in ICT en het internet wil de VNG bereiken dat de leden snel over gevraagde informatie kunnen beschikken maar met name ook dat medewerkers met plezier werken in een moderne werkomgeving.

Huisvesting Het jaar 2008 heeft in het teken gestaan van de sloop en vervolgens de verbouwing van de Willemshof. De sloop is december 2007 gestart en is uiteindelijk in februari 2008 afgerond. Nadat de vergunning was afgegeven is de verbouwing begonnen. De verbouwing verloopt geheel volgens planning. Oplevering door de aannemers zal eind april 2009 geschieden. Daarna zullen het meubilair, de ICT, de audiovisuele middelen en diverse andere zaken worden geïnstalleerd. Medio 2009 zal het pand weer betrokken worden. De medewerkers van de VNG, de VNG-bedrijven en alle andere huisgenoten zijn nauw bij het proces betrokken. Zeker waar het de nieuwe manier van werken betreft. De VNG gaat werken met een modern flex-concept. Medewerkers hebben geen vaste werkplek meer. Dit heeft gevolgen voor de werkwijze en onderlinge samenwerking van VNG-medewerkers. Om te inventariseren wat de consequenties zijn en welke afspraken nodig zijn is de werkgroep 21

Nieuwe Werken Overleg (NWO) gevormd. De leden van deze groep vertalen de meningen en wensen van afdelingen naar afspraken en informeren de afdelingen over de vorderingen in de projectgroep en stuurgroep herhuisvesting.

Maatschappelijk verantwoord ondernemen De VNG is een maatschappelijke organisatie en onderstreept het belang van maatschappelijk verantwoord ondernemen. De VNG ondersteunt en initieert dan ook veel initiatieven met een maatschappelijk karakter op landelijk en gemeentelijk niveau. Zo is onder andere in het verleden het klimaatakkoord tussen rijk en gemeenten gesloten. In 2008 heeft de VNG de leden ondersteund in uitwerken van dit akkoord in lokaal beleid. Ook op het sociale werkterrein worden elk jaar diverse initiatieven ondersteund. In de interne organisatie wordt momenteel vooral aandacht gegeven aan het zo duurzaam mogelijk verbouwen van het pand aan de Nassaulaan 12. Daarnaast worden initiatieven genomen om het papierverbruik en het energieverbruik verder terug te dringen. Archiefruimte is in het vernieuwde pand beperkt en er wordt bijvoorbeeld gelet op het biologisch afbreekbaar zijn van wegwerpbekers etc. Ook wordt de gescheiden inzameling van kantoorafval gecontinueerd. Het energieverbruik wordt teruggedrongen door goede isolatie toe te passen en door onder andere te werken met sensoren voor verlichting en tijdschakelaars voor de verwarming en airco. Met de installatie van zonneschermen wordt het energieverbruik voor de koeling eveneens teruggebracht. Verder wordt gedacht hoe ook de VNG in 2015 de doelstellingen met betrekking tot duurzaam inkopen, zoals geformuleerd in het klimaatakkoord kan bereiken.

Deelnemingen In 2005 heeft het bureau Berenschot onderzoek gedaan om de positie van de Vereniging als aandeelhouder van de bedrijven te herpositioneren. In 2007 is in navolging van de strategische heroriëntatie in 2005 besloten een aantal deelnemingen te verkopen. De deelnemingen die de VNG ultimo 2008 nog aanhoudt zijn de volgende: Congres- en Studiecentrum VNG BV organiseert congressen, workshops, trainingen en studiebijeenkomsten over gemeentelijke onderwerpen en beleidsterreinen. VNG Verzekeringen BV bemiddelt in, adviseert over en ontwikkelt verzekeringsproducten voor gemeenten. Onder andere brandverzekeringen voor gemeentelijke eigendommen en scholen, rechtsbijstandverzekeringen voor collegeleden en ambtenaren en ongevallenverzekeringen brandweer. Een volledig overzicht vindt u op www.vngverzekeringen.nl. VNG International BV werkt aan versterking van het democratisch lokaal bestuur wereldwijd. Het bedrijf ondersteunt Nederlandse en Europese gemeenten bij beleidsinnovatie door gebruik te maken van Europese netwerken. VNG International ondersteunt het internationale werk van Nederlandse gemeenten via twee co-financieringsprogramma’s voor elf ontwikkelingslanden en vijf EU kandidaat-lidstaten. Het Servicebureau Europa (een samenwerking van REGR en VNG) is bij VNG International gevestigd. BNG VNG beheer (voorheen Gemnet Holding BV) is een vennootschap die de verdere verkoop van het voormalige Gemnet Holding BV afwikkelt. Alle dochters van BNG VNG beheer BV zijn met uitzondering van Gemnet Zorg BV verkocht aan KPN Telecom BV. Gemnet Zorg BV voert geen activiteiten. Naar verwachting zal in de loop van 2009 Gemnet Zorg BV tezamen met BNG VNG Holding BV worden geliquideerd. SGBO, Onderzoek en Adviesbureau van de VNG BV houdt zich met onderzoek- organisatiebestuur- en beleidsvraagstukken bezig welke gelieerd zijn aan het lokale bestuur. De activiteiten hiervan zijn verkocht. De lege BV bestaat nog.

22

A.2 Resultaatontwikkeling van de Vereniging

De jaarrekening omvat twee jaarrekeningen, de enkelvoudige (vennootschappelijke) jaarrekening en de geconsolideerde jaarrekening. De enkelvoudige cijfers worden aangeduid als de Vereniging, de geconsolideerde gegevens als de VNG. De geconsolideerde jaarrekening bevat de gegevens van: • VNG International BV, Den Haag, 100% belang; • VNG Verzekeringen BV, Den Haag, 100% belang; • BV Congres- en Studiecentrum VNG, Den Haag, 100% belang; • VNG Diensten BV, Den Haag, 100% belang; • SGBO, Onderzoeks- en Adviesbureau van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten BV, Den Haag, 100% belang. In deze BV zijn geen activiteiten meer aanwezig. Consolidatie heeft betrekking op de afwikkeling van de verkoop van de activiteiten. Op hoofdlijnen is de ontwikkeling van het resultaat van de Vereniging als volgt: Bedragen x € 1.000

Realisatie 2007

Begroting 2008

Realisatie 2008

Begroting 2009

Bedrijfsopbrengsten

30.632

25.344

32.154

29.155

Bedrijfslasten

33.521

30.369

34.343

33.828

Bedrijfsresultaat

(2.889)

Financiële baten en lasten Resultaat deelnemingen Onttrek. uit de bestemmingsres. Resultaat van de Vereniging

(5.025)

(2.189)

(4.673)

893

1.792

(1.840)

1.763

2.681

1.223

2.053

1.569

-

2.010

685

0



1.341

(1.977)

0

Vergelijking realisatie 2008 met begroting 2008

In de begroting 2008 was een negatief resultaat voorzien van € 2.010 miljoen. Het gerealiseerde resultaat van € 1.977 wijkt nauwelijks af van het geen is begroot. Zowel de bedrijfslasten als de bedrijfsopbrengsten zijn, met name als gevolg van een hoger projectvolume, hoger uitgekomen dan begroot. Het resultaat is opgebouwd uit verschillende mee- en tegenvallers. De belangrijkste zijn: Het bedrijfsresultaat is beter dan verwacht. Ten opzichte van de begroting is het bedrijfsresultaat € 2,836 miljoen beter uitgekomen dan verwacht. De belangrijkste oorzaken zijn: • Zowel de bedrijfslasten als de bedrijfsopbrengsten zijn hoger dan begroot, met name als gevolg van nieuwe extern gefinancierde projecten. In de begroting wordt alleen rekening gehouden met de projectopdrachten die op dat moment al goedgekeurd zijn. Dit alles heeft een positief effect op het totale bedrijfsresultaat van is € 0,700 miljoen • Salarislasten en overige personeelskosten: begroot is € 18,636 miljoen; de realisatie is

€ 0,913 miljoen onder het niveau van de begroting. Het achterblijven ten opzichte van de begroting wordt veroorzaakt door het niet altijd opvullen van alle vacatures, door in de begroting uit te gaan van eindschalen in plaats van werkelijke inschaling en door een vrijval uit de reorganisatievoorziening van 1 miljoen.

• Afschrijvingen zijn € 0,624 miljoen lager uitgekomen dan geraamd. De afschrijvingen 23

die betrekking hebben op de verbouwing van de Willemshof zijn in 2008 begroot, maar worden bij gerealiseerd bij de oplevering in 2009. • Inmiddels loopt het herhuisvestingsproject al bijna twee jaar. De verwachting is dat in juni de VNG weer het pand aan de Nassaulaan kan betrekken De kosten in 2008 voor het herhuisvestingsproject bedragen € 1.270 miljoen. Begroot was € 1,504 miljoen. De afschrijvingen zullen bij ingebruikname in juni 2009 starten. De totale uitgaven voor de herhuisvesting blijven binnen de projectbegroting. Dat het resultaat uit eindelijk ongeveer gelijk aan de begroting is uitgekomen is het gevolg van een tegenvaller bij de financiële baten en lasten. • Financiële baten en lasten: Totaal begroot € 1.792miljoen. De realisatie is uitgekomen op -€ 1.840 miljoen. Dit is € 3.632 miljoen lager dan begroot. Deze tegenvaller is volledig toe te schrijven aan buitengewone slechte omstandigheden op de financiële markten. Door tijdig de beleggingsstrategie te wijzigingen is een slechter resultaat voorkomen. • Deelnemingen: begroot is € 1.233 miljoen. Realisatie uit gewone bedrijfsvoering bedraagt € 2,053 miljoen. Dit is € 0,820 miljoen beter dan begroot. Alle bedrijven hebben als gevolg van het gunstige economische klimaat beter gepresteerd dan verwacht. • In 2007 is een bestemmingsreserve gevormd ter dekking van met name kosten voor de herhuisvesting inclusief de kosten van de tijdelijke huisvesting. In de begroting was rekening gehouden met een onttrekking van € 2,010 miljoen, dit is € 1,861 miljoen geworden. Vergelijking realisatie 2008 met realisatie 2007

Het resultaat van de Vereniging is in 2008 uitgekomen op € 1,977 miljoen negatief. Zoals hierboven reeds genoemd liggen hier diverse mee- en tegenvallers aan ten grondslag. Ten opzichte van het positieve resultaat van € 0,685 miljoen van 2007 is het een verslechtering. Dit effect was in de begroting 2008 voorzien. Belangrijkste oorzaken zijn de kosten voor de herhuisvesting en de eenmalige bate in 2007 als gevolg van de verkoop van SGBO. In 2008 zijn de bedrijfsopbrengsten € 1,522 miljoen hoger dan in 2007. Zowel de opbrengsten uit de contributie als de bijdragen aan projecten zijn gestegen. De overige bedrijfsopbrengsten zijn, met name als gevolg van de verkoop van enkele dochterondernemingen in 2007, met € 1,689 miljoen gedaald ten opzichte van 2007. De bedrijfslasten zijn per saldo € 0,822 miljoen hoger dan vorig jaar. Dit met name als gevolg van het hogere volume aan projecten waardoor ook de kosten voor projecten zijn toegenomen met ongeveer € 1 miljoen. Waar de financiële baten en lasten in 2007 nog een positief resultaat lieten zien van € 0,893 miljoen is dit in 2008 als gevolg van de financiële crisis omgeslagen in een verlies van € 1,840 miljoen. Het resultaat uit deelnemingen is ten opzichte van 2007 gedaald met € 0,628 miljoen. Dit is toe te schrijven aan de effecten van de verkoop van SGBO en BING.

24

Vooruitblik 2009 In 2009 ligt het accent op beleidsgebied voor de VNG vooral op het verder uitwerken en implementeren van de afspraken die in 2007 in het bestuursakkoord tussen Rijk en gemeenten zijn gemaakt. Hierbij zijn de volgende zaken van belang: • Taskforce lokaal bestuur • Afspraken over vergroting van het gemeentelijk belastinggebied • Implementeren en realiseren van de afspraken die met het kabinet zijn gemaakt om gezamenlijk maatschappelijke resultaten te boeken. De VNG werkt sinds een aantal jaren met een eigen agenda met actuele (maatschappelijke) thema’s. De gekozen thema’s worden uitgediept waarbij onderzocht wordt met welke beleidsmatige consequenties gemeentelijk mogelijk te maken krijgen en hoe zij daar op in kunnen spelen. De door het VNG bestuur vastgestelde thema’s moeten de mogelijkheid bieden trendsettend te zijn en binnen de daarvoor vastgestelde periode zichtbare en concrete resultaten voor raad, college en ambtenaren leveren. Het leggen van focus op een beperkt aantal prioriteiten maakt extra inzet van mensen en middelen mogelijk zodat de VNG erin slaagt in een relatief beperkte periode resultaten te boeken die gemeenten helpen om succesvol invulling te geven aan de vragen en eisen die aan hen worden gesteld. In de begroting 2009 is daarom een aanzienlijk bedrag (€ 0,510 miljoen) beschikbaar gesteld voor de VNG agenda. Dit bedrag is nagenoeg gelijk aan het bedrag voor 2008. De VNG agenda 2009 bestaat uit: 1 Werkgeverschap gemeenten; 2 Jeugd; 3 Demografische ontwikkelingen (Krimp); 4 Talent 5 Gemeentelijke dienstverlening en Verminderde regeldruk De VNG is in 2008 doorgegaan met de uitwerking van de strategie voor de periode 20072011 waarmee de visie van de VNG gerealiseerd wordt. De VNG ontwikkelt zich hiermee tot een organisatie die staat voor de kracht en kwaliteit van het lokaal bestuur, trendsettend is en zichtbare resultaten levert. In 2009 zal de VNG verder uitvoering geven aan dit plan. Het investeringsniveau zal net als in 2008 hoog zijn in vergelijking met 2007. Oorzaak is de noodzakelijke verbouwing van het kantoorpand aan de Nassaulaan en noodzakelijke investeringen in de automatisering. De personele bezetting zal naar verwachting in 2009 licht stijgen. Ten eerste is er een lichte stijging van de formatie van de Vereniging naar 247,5 fte voorzien. Ten tweede is het streven om door middel van gericht beleid het doorstroompercentage te verlagen waardoor de bezettingsgraad zal toenemen. Als gevolg van de veranderende omstandigheden op de arbeidsmarkt is de verwachting dat zowel de uitstroom van medewerkers als de instroom fors zal afnemen. Ten aanzien van de financiering en de omstandigheden waarvan de ontwikkeling van de omzet en de rentabiliteit van de organisatie afhankelijk is worden veranderingen voorzien. Als gevolg van de financiële crisis en de daarmee samenhangende afnemende economische groei zal het rendement op het uitstaande vermogen verminderen. Gezien de grote onzekerheid op de financiële markten is momenteel niet aan te geven hoe groot de impact zal 25

zijn. Ook de bereidheid van andere organisaties om projecten volledig of gedeeltelijk te financieren zal naar verwachting verminderen. De VNG volgt deze ontwikkeling op de voet en zal indien nodig tijdig inspelen op de ontwikkelingen. De VNG heeft een gezonde en stabiele financiële positie. Er worden dan ook geen ingrijpende maatregelen voorzien. Wel zal het beleid ten aanzien van realisatie van het verwacht rendement op het uitstaande vermogen nader geanalyseerd worden en mogelijk worden aangepast gezien de gerealiseerde resultaten in 2008.

Toelichting op de bijzondere bedrijfsrisico’s Elke organisatie loopt in de dagelijkse uitvoering van activiteiten risico’s. Zo ook de VNG. In deze paragraaf wordt stilgestaan bij de belangrijkste risico’s die de VNG onderkent omdat die de financiële positie van de VNG kunnen aantasten. Huisvestingsoperatie

In 2007 is de uitvoering van de grote verbouwingsoperatie van de Willemshof gestart. De totale operatie (ontwerp, verbouwen, tijdelijke herhuisvesting en het op nieuw inrichten) loopt tot het eerste kwartaal van 2009. Er zijn een aantal risico’s te onderkenen die met het project samenhangen. Zo kunnen de kosten van de verbouwing hoger uitvallen dan geraamd, bijvoorbeeld als gevolg van hogere kosten voor meerwerk bij oplevering. Tevens loopt de VNG het risico dat het project uitloopt met als gevolg dat de uitgaven voor huur van de tijdelijke huisvesting hoger uitvallen dan geraamd. Het niet tijdig signaleren van deze risico’s kan eventueel in de verdere toekomst aanleiding zijn tot ingrijpende maatregelen. Door de inzet van een projectbureau worden de risico’s beperkt. De bouwfase is nagenoeg afgerond. Gebleken is dat er geen grote mee- of tegenvallers zijn opgetreden. Deze worden ook niet meer verwacht. Het is mogelijk dat bij de inrichting van het pand nog onvoorziene zaken aan het licht komen. Op dit moment zijn er geen tekenen die er op wijzen dat de geschetste risico’s zich zullen openbaren. Het project verloopt budgettair neutraal en in de uitvoering volgens planning. Projecten

De VNG voert namens derden diverse projecten uit. Hiervoor ontvangt zij bijdragen van deze derden. Uit de ontvangen bijdragen worden projectmedewerkers gefinancierd. Het betreft hier niet alleen medewerkers met een tijdelijke aanstelling maar ook medewerkers met een vaste aanstelling. Gezien de omvang van het aantal projecten is een vaste kern bemensing verantwoord. Het laatste betekent echter wel dat vaste kosten gefinancierd worden met variabele inkomsten. Risico is dus het wegvallen van projecten. Ten einde de risico’s te beheersen worden alleen die projecten begroot die zeker gerealiseerd zullen worden. Voorts wordt bij aanvraag zo veel mogelijk tijdelijk personeel aangenomen. Deze maatregelen dammen de risico’s van de gevolgen van het wegvallen van projecten wel enigszins in. Verwacht wordt dat dit risico na 2009 groter zal worden gezien de verwachting dat het volume van de projecten als gevolg van de economische tegenwind mogelijk na 2009 zal afnemen.

26

Subsidies

In het kader van projecten ontvangt de VNG ook subsidies. De VNG loopt het risico dat achteraf het subsidiebedrag naar beneden wordt bijgesteld indien de VNG niet aan de subsidievoorwaarden heeft voldaan, terwijl de kosten al wel zijn gemaakt. Dit risico wordt beperkt door een stringent tijdschrijfbeleid te handhaven zodat projecturen na afloop te verantwoorden zijn. Resultaat Bedrijven

VNG loopt het risico dat resultaten van bedrijven tegenvallen door ontwikkelingen op de markt waar deze bedrijven op opereren of door genomen risico’s. Als aandeelhouder deelt de VNG in het ondernemingsrisico van de deelnemingen na rato van het belang in de bedrijven. Voor 2009 wordt verwacht dat resultaten van de bedrijven in lijn met de verwachtingen uitkomen omdat een grootdeel van de omzet van de bedrijven voor 2009 al vast ligt. Voor 2010 valt nog geen voorspelling af te geven. Beleggingen

De VNG loopt koersrisico over het belegd vermogen. Indien de koersen van aandelen en obligaties dalen dan zal dit een negatief effect op het vermogen hebben. Tevens kan het een negatief effect op het resultaat hebben omdat begrote inkomsten uit beleggingen niet worden gerealiseerd. Behoudens de situatie van een algehele malaise op de effectenmarkten is door een spreiding in de portefeuille aan te brengen het eerste risico beperkt. Er is gekozen voor een middellange beleggingsstrategie wat inhoudt dat verwacht wordt dat optredende koersdalingen op de middellange termijn weer goed gemaakt worden en de vermogenspositie dus niet structureel wordt aangetast. Een tweede effect van dit risico is het niet realiseren van het begrote jaarlijkse rendement ter dekking van uitgaven. De oorzaak is gelegen in de gekozen beleggingsstrategie. Hierbij wordt uitgegaan van een gemiddeld rendement. Het werkelijke rendement zal hier bijna altijd van afwijken en daarmee een afwijking veroorzaken ten opzichte van het begrote resultaat van de VNG. Dit risico kan beperkt worden door middel van een aanpassing van de beleggingsstrategie. Op dit moment doet zich de eerder genoemde situatie voor van een algehele malaise. Aangezien de herwaarderingsreserve in 2008 uitgeput is komen de eventuele ongerealiseerde verliezen in 2009 direct ten laste van het resultaat. Voor de VNG is de huidige situatie aanleiding om net als in 2008 de beleggingsstrategie te analyseren. Tegenover een afnemend rendement dienen, bij een gelijkblijvend kosten niveau, alternatieven te staan. Deze kunnen bestaan uit het ophogen van andere inkomstenbronnen en/ of het verlagen van de kosten. Veranderende omstandigheden kunnen echter leiden tot nieuwe inzichten en nieuwe ingrepen. Bij veranderende omstandigheden kan ondermeer gedacht worden aan substantiële kostenoverschrijdingen of tegenvallende resultaten op het vermogen. De ontwikkeling van het vermogen wordt daarom met extra veel aandacht gevolgd. Mocht het nodig zijn dan zal ook tijdig ingegrepen kunnen worden. Belastingen

In 2008 is de belastingdienst gestart met een reguliere volledige controle van de fiscale administratie van de VNG. De laatste reguliere volledige controle is 8 jaar geleden geweest. Met betrekking tot een aantal fiscale aspecten bestaat altijd de mogelijkheid dat de belastingdienst op basis nieuwe gegevens tot een ander oordeel komt. Dit risico wordt als beperkt ingeschat.

27

Met betrekking tot de subjectieve vrijstelling voor de Vennootschapsbelasting (Vpb) van de (indirect) door de Vereniging gehouden dochters heeft de belastingdienst aangeven nader te onderzoeken of wet op dit punt niet anders uitgelegd moet worden. Mocht de nu gehanteerde uitleg worden losgelaten dan zouden alle dochters de VNG met ingang van 2009 onder de Vpb gaan vallen. Het financieel nadeel voor 2009 kan oplopen tot ongeveer € 0,35 miljoen. De conclusie van de fiscaaladviseur van de VNG is en blijft dat de dochters niet onder de VPB vallen. Vooralsnog wordt hiervan uitgegaan. Wel worden aan aantal mogelijkheden onderzocht om het risico te elimineren. Het bestuur, april 2009

Mw. A. Jorritsma-Lebbink,







Voorzitter

28

drs. F.H. Buddenberg, penningmeester

A.3 Kerninformatie van de VNG

(bedragen x € 1.000) Geconsolideerde balans van de VNG per ultimo

2008

2007

Vaste activa

62.465

61.481

Vlottende activa

32.411

25.092

Groepsvermogen

(49.461)

(52.694)

Voorzieningen

(1.496)

(2.750)

Kortlopende schulden

(43.919)

(31.130)



0

0

Geconsolideerde staat van baten en lasten van de VNG

2008

2007

Contributie

19.713

17.612

Bedrijfsresultaat Aandeel in resultaat deelnemingen Resultaat boekjaar

(882) 180

(545) 64

(1.977)

685

het resultaat van de Vereniging is als volgt opgebouwd:

2008

2007

Bureau Integriteit Nederlandse Gemeenten BV

-

52

BV Congres- en Studiecentrum VNG

715

714

Gemnet BV

180

64

SGBO, Onderzoeks- en Adviesbureau van de VNG

5

823

VNG International BV

463

328 757

Het aandeel in het resultaat van de VNG-bedrijven in

VNG Verzekeringen BV

650

Diensten BV

40



2.053

(57) 2.681

Personeelsgegevens van de Vereniging

2008

2007

Bezetting in fte’s per 31 december

260,8 fte

252,9 fte

Uitstroompercentage bij de Vereniging

19,86%

18,8%

Ziekteverzuimpercentage (incl. zwangerschappen)

6,43%

7,1%

Ziekteverzuimpercentage (excl. zwangerschappen)

5,85%

5,94%

Salarislasten in procenten van de bedrijfslasten

44%

47%

Vraagbaakfunctie van de Vereniging Aantal binnengekomen vragen via de Frontoffice



2008

2007

39.193

40.254

29

A.4 Samenstelling bestuur EN DIRECTIE VNG (per 31 december 2008)

Bestuur A. Jorritsma-Lebbink

Voorzitter

Burgemeester Almere

C.H.J. Lamers

Vice-voorzitter

Burgemeester Houten

drs. F.H. Buddenberg

Penningmeester Burgemeester Pijnacker-Nootdorp



L.M.B.C. Wagenaar-Kroon

Secretaris

Wethouder Drechterland

H.A.J. Aalderink Lid

Burgemeester Bronckhorst

Ir. R.W. Bleker Lid

Wethouder Enschede

drs. P.J. Buijtels Lid

Secretaris Haarlemmermeer

drs. B.S. Eigeman Lid

Wethouder ´s-Hertogenbosch

ing J.H.M. Finkenflügel

Lid



Raadslid Oude IJsselstreek

C.G. Gehrels Lid

Wethouder Amsterdam

G. Krol Lid

Wethouder Leeuwarden

drs. J. Lutterop Lid

Raadslid Veendam

J. Miete Lid

Raadslid Purmerend

W. Nuis Lid

Burgemeester Tholen

drs. K.R. Schraagen Lid

Raadsgriffier Ooststellingwerf

J.W. Spigt Lid

Wethouder Dordrecht

J. van der Tak Lid

Burgemeester Westland

mr. drs. G.A.A. Verkerk Lid

Burgemeester Delft

mr. J.C. Westmaas Lid

Burgemeester Meppel

M.F.A. de Wit-Romans



Lid



Directieraad mr. R.J.J.M. Pans

Voorzitter

mr. S.E. Korthuis Lid drs. C.J.G.M. de Vet Lid

30

Wethouder Heerlen

B

Jaarrekening 2008

31

32

B.1 Toelichting algemeen

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten is statutair en feitelijk gevestigd in Den Haag, Nassaulaan 12. De jaarrekening van de VNG is opgesteld op 9 april 2009. In het verslag wordt de staat van baten en lasten 2008 vergeleken met de staat van baten en lasten 2007 en de begroting 2008. De begroting van de Vereniging waartegen de realisatie wordt afgezet is de goedgekeurde begroting 2008 welke in december 2007 door het bestuur is vastgesteld.

Doelstelling De doelstellingen van de VNG zijn: 1 De leden collectief en individueel bijstaan bij de vervulling van hun bestuurszaken. 2 Voor de leden of groepen van leden afspraken maken met andere overheden over het arbeidsvoorwaardenbeleid in de overheidssector en overeenkomsten inzake de arbeidsvoorwaarden van personeel in de sector gemeenten aan te gaan met werknemersorganisaties.

Toepassing verslaggevingstelsel Het toegepaste verslaggevingstelsel voor de jaarrekening is gebaseerd op de wettelijke voorschriften weergegeven in titel 9 Boek 2 BW en de Richtlijnen van de Jaarverslaggeving. Er is gewerkt met Richtlijn 640, Organisaties zonder winststreven.

Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling Herwaardering

Effecten worden gewaardeerd tegen beurswaarde per balansdatum. Ongerealiseerde waarde-veranderingen worden verwerkt in de herwaarderingsreserve. De herwaarderingsreserve is ingesteld, om bij de begroting rekening te kunnen houden met de lange termijn effecten van de effectenportefeuille. Indien de herwaarderingsreserve negatief is, wordt deze herwaarderingsreserve ten laste van het resultaat aangevuld tot € 0. Dit ten laste van het resultaat gebrachte verlies, wordt in latere jaren bij een positieve ontwikkeling weer ingelopen ten gunste van de staat van baten en lasten. Waardeveranderingen bij het verkopen van effecten worden via het eigen vermogen worden verwerkt. Consolidatie

In de enkelvoudige jaarrekening van de Vereniging is het niet geconsolideerde resultaat opgenomen. In de consolidatie zijn de financiële gegevens van de VNG en haar groepsmaatschappijen 33

opgenomen. De joint venture BNG VNG beheer BV (voorheen Gemnet Holding BV) is niet meegeconsolideerd. Zij is opgenomen als (resultaat) deelneming omdat VNG Diensten geen overwegende invloed heeft op BNG VNG Beheer BV. Het resultaat uit dochterondernemingen zijn in de enkelvoudige jaarrekening na het bedrijfsresultaat verantwoord onder het kopje aandeel in resultaat van deelnemingen. De overige rechtstreeks of indirect gehouden deelnemingen in groepsmaatschappijen zijn: • VNG International BV, Den Haag, 100% belang; • VNG Verzekeringen BV, Den Haag, 100% belang; • BV Congres- en Studiecentrum VNG, Den Haag, 100% belang; • VNG Diensten BV, Den Haag, 100% belang; • SGBO, Onderzoeks- en Adviesbureau van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten BV, Den Haag, 100% belang;. Tot ultimo 2007 had de VNG een (indirect) 51% belang in Bureau Integriteit Nederlandse Gemeenten (BING). BING werd in 2007 integraal mee geconsolideerd. Nevenvestigingen: VNG International heeft drie dochterondernemingen te weten Mepco s.r.o Tsjechië 51%,CMRA, Zuid Afrika 100% en CRLDU, Oekraïne 100%. In Brussel heeft de Vereniging een bijhuis dat zich inzet voor Europese aangelegenheden. Valutaomrekening

Activa en passiva in vreemde valuta worden omgerekend tegen de valutakoers per balansdatum. In de staat van baten en lasten zijn omzet, kosten en resultaten omgerekend in euro’s tegen de op het moment van de transacties geldende koers. Het hierbij ontstane koersverschil wordt direct in het resultaat verwerkt. Materiële vaste activa

Materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen verkrijgingprijs, verminderd met een lineaire afschrijving gebaseerd op de verwachte economische levensduur, of tegen lagere bedrijfswaarde. De afschrijving bedraagt voor bedrijfsgebouwen en -terreinen vijftig jaar (verbouwingen tien jaar), voor renovaties twintig jaar, machines en installaties zes tot twintig jaar en voor andere bedrijfsmiddelen drie tot tien jaar. Bij wijziging van de economische of technische levensduur wordt de restant afschrijvingsduur aangepast, waarbij de aangepaste afschrijvingsduur wordt herberekend. Financiële vaste activa Andere deelnemingen

De niet-geconsolideerde deelnemingen waarop vanuit de VNG invloed van betekenis wordt uitgeoefend, worden gewaardeerd tegen het aandeel in de nettovermogenswaarde conform de eigendomsverhouding, bepaald volgens de grondslagen die vermeld zijn in deze jaarrekening. Vorderingen op deelnemingen

De vorderingen op deelnemingen worden gewaardeerd tegen nominale waarde. Overige effecten

Effecten worden gewaardeerd tegen beurswaarde per balansdatum. Ongerealiseerde waarde-veranderingen worden direct verwerkt in de herwaarderingsreserve. Indien de her-

34

waarderingsreserve negatief is, wordt de herwaarderingsreserve ten laste van het resultaat aangevuld tot € 0. Dit ten laste van het resultaat gebrachte verlies, wordt in latere jaren, bij een positieve ontwikkeling, weer ingelopen ten gunste van de staat van baten en lasten. Voorraden

Onderhanden werk wordt gewaardeerd tegen de aanschaffingskosten en gehanteerde uurtarieven van werknemers, waarbij de uurtarieven gebaseerd zijn op verkoopprijzen. Vooruit gefactureerde termijnen zijn in mindering gebracht op het onderhanden werk. Waar nodig wordt rekening gehouden met afwaarderingen wegens mogelijke verliezen op lopende projecten. Een voorziening voor verwachte verliezen voor een project wordt in mindering gebracht op de post onderhanden werken voor zover deze niet groter is dan de actiefpost onderhanden werken. Winstneming geschied volgens de methode van percentage of completion. Handelsvoorraden worden gewaardeerd tegen verkrijgingprijs of lagere marktwaarde. Vorderingen

Vorderingen worden gewaardeerd tegen nominale waarde, voorzover nodig rekening houdend met een voorziening voor oninbaarheid. Voorzieningen

De voorzieningen worden gewaardeerd tegen nominale waarde. Overige activa en passiva

Alle overige posten in de balans worden gewaardeerd tegen nominale waarde.

Opbrengsten Algemeen

Onder netto-omzet wordt verstaan: de contributie inkomsten, de opbrengst uit levering van goederen en diensten aan derden, onder aftrek van kortingen en dergelijke en van over de omzet geheven belastingen. Bijdragen en subsidies

Bijdragen en subsidies terzake van projecten worden verantwoord onder de overige bedrijfsopbrengsten. De terzake gemaakte kosten worden verantwoord onder de overige bedrijfskosten. In de enkelvoudige staat van baten en lasten is in tegenstelling tot de geconsolideerde staat van baten en lasten, ten behoeve van de inzichtelijkheid, de bijdragen projecten en de overige bedrijfsopbrengsten separaat gepresenteerd. Resultaat deelnemingen

De resultaten van de niet-geconsolideerde deelnemingen worden verantwoord overeenkomstig de nettovermogenswaardemethode. Het resultaat van de deelnemingen komt overeen met het aandeel in het resultaat over het boekjaar van de betreffende deelneming.

35

Kosten Algemeen

De kosten worden bepaald met inachtneming van de hiervoor vermelde grondslagen voor waardering en toegerekend aan het verslagjaar waarop zij betrekking hebben. Verliezen worden in aanmerking genomen in het jaar waarin deze voorzienbaar zijn. Intercompany-transacties

Resultaten uit transacties met en tussen groepsmaatschappijen worden volledig geëlimineerd. Pensioenen

Bij de Vereniging van Nederlandse Gemeenten is sprake van een bij het Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds (ABP) ondergebrachte pensioenregeling. Deze pensioenregeling wordt als toegezegd pensioenregeling gekwalificeerd. Verwerking in de jaarrekening van de VNG vindt plaats als toegezegde bijdrageregeling, omdat de VNG geen verplichting heeft om aanvullende bijdragen te voldoen, anders dan hogere toekomstige premies indien sprake is van een tekort bij het ABP. Uit het 4e kwartaalbericht 2008 van het ABP blijkt dat sprake is van een dekkingsgraad van 90% op 31 december 2008. Dit is flink onder het minimum niveau van 105% dat de toezichthouder de Nederlandsche Bank (DNB) eist. Als gevolg hiervan zal de pensioenpremie per 1 juli 2009 met 1% stijgen en in de periode 2010 tot 2014 met nog eens 2%. Belastingen

De belastingen worden berekend op basis van het verantwoorde resultaat, rekening houdend met fiscaal vrijgestelde posten en geheel of gedeeltelijk niet-aftrekbare kosten. Voor verrekenbare tijdelijke verschillen en voor beschikbare voorwaartse verliescompensatie wordt een latente belastingvordering opgenomen voorzover het waarschijnlijk is dat er fiscale winst beschikbaar zal zijn voor verrekening. Algemene grondslagen kasstroomoverzicht

Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. De geldmiddelen in het kasstroomoverzicht bestaan uit de post liquide middelen. Ontvangsten en uitgaven uit hoofde van interest, ontvangen dividenden en winstbelastingen zijn opgenomen onder de kasstroom uit operationele activiteiten.

36

B.2 Enkelvoudige jaarrekening 2008

37

B.2.1 Enkelvoudige balans per 31 december 2008 (Voor bestemming van het resultaat (bedragen x € 1.000))

ACTIVA



2008

2007

Vaste activa Materiële vaste activa (1) Bedrijfsgebouwen en -terreinen

7.545

7.811

Activa in uitvoering

8.422

-

Machines en installaties

-

85

923

945

16.890

8.840

7.797

14.243

Overige effecten

45.195

52.397



52.992

66.640

Andere vaste bedrijfsmiddelen Financiële vaste activa (2) Deelnemingen

Totaal vaste activa

69.882

75.480

Vlottende activa Vorderingen (3) Handelsdebiteuren Overige vorderingen

3.682

4.762

453

1.553

Overlopende activa

1.074

2.614



5.209

8.929

11.365

834

Liquide middelen

Totaal vlottende activa

16.574

9.763

Totaal activa

86.456

85.243

38

PASSIVA



2008

2007

Eigen vermogen (4) Herwaarderingsreserves

-

957

180

-

Bestemmingsreserve

17.172

17.853

Overige reserves

33.502

32.998

Onverdeeld resultaat

(1.296)

685

Wettelijke reserve deelnemingen



49.558

52.493

Voorzieningen (5) Egalisatievoorziening

526

247

Reorganisatievoorziening

951

2.351



1.477

2.599

Kortlopende schulden Schulden aan kredietinstellingen Handelscrediteuren

-

7.431

4.691

2.842

2.998

3.365

Belastingen en premie sociale verzekeringen Overige schulden Overlopende passiva (6)

4.550

1.209

23.182

15.305



35.421

30.152

Totaal passiva

86.456

85.243

39

B.2.2 Toelichting op de enkelvoudige balans

Bedragen x € 1.000

Materiële vaste activa (1) Het verloop van de materiële vaste activa is als volgt:

Bedrijfs-

Andere

Totaal



gebouwen

Activa in

Machines

vaste

2008



en -ter-

uitvoering

en instal-

bedrijfs-



reinen

laties

middelen

-

884

4.887

21.660

(8.079)

-

(799)

(3.943)

(12.821)

7.811

-

85

-

Beginstand Aanschafwaarde

15.899

Cumulatieve afschrijvingen en waardeverminderingen Boekwaarde 1 januari

945

8.840

Mutaties Investeringen

8.422

-

(1.051)

-

-

(1.043)

(2.094)

Desinvesteringen afschrijvingen

1.051

-

-

1.027

2.078

Afschrijvingen

(266)

-

(85)

(374)

(725)

Totaal mutaties

(266)

8.422

(85)

(22)

8049

14.839

8.422

884

4.816

28.961

(884)

(3.893)

(12.071)

Desinvesteringen aanschafwaarde

368

8.790

Eindstand Aanschafwaarde Cumulatieve afschrijvingen en waardeverminderingen

(7.294)

Boekwaarde 31 december

7.545

Afschrijvingspercentages

2-20%

- 8.422 5-16,7%

-

923

16.890

10-33%

De investeringen in 2008 hebben voor het overgrote deel in het kader gestaan van het herhuisvestingstraject. Deze zijn op de balans apart inzichtelijk gemaakt onder de post activa in uitvoering. Zo hebben enerzijds alle investeringen bij bedrijfsgebouwen en terreinen betrekking op kosten van deze herhuisvesting (€ 8,422 miljoen). Anderzijds zijn alle in het verleden gedane investeringen voor bedrijfsgebouwen (€ 1,051 miljoen) en andere vaste bedrijfsmiddelen (€ 1,027 miljoen) in een keer afgeschreven. In 2008 zijn vervolgens, met het oog op de nieuwe huisvesting, geen investeringen gepland of gerealiseerd voor machines en installaties. De niet aan de herhuisvesting gerelateerde investeringen hebben betrekking op de aanschaf van het nieuwe financieel systeem Exact, bedrijfsauto’s evenals aanpassingen in het 40

serverpark. Het betreft hier het bedrag van € 0,368 miljoen voor andere vaste bedrijfsmiddelen.

Financiële vaste activa (2) Deelnemingen

2008

2007

VNG Diensten BV, Den Haag

7.797

14.037



7.797

14.037

VNG Diensten BV, Den Haag

2008

2007

Stand per 1 januari voor correctie

14.037

11.150

Bij: stelselwijziging SGBO

206

-

Stand per 1 januari na correctie

14.243

11.150

Stand per 1 januari na correctie

14.243

11.150

Bij: aandeel in resultaat

2.054

2.887

Af: dividenduitkering

8.500

-

Stand per 31 december

7.797

14.037

VNG Diensten BV is houdster van de aandelen van de volgende bedrijven: • VNG International BV, Den Haag, 100% belang • VNG Verzekeringen BV, Den Haag, 100% belang • Congres en Strudiecentrum VNG BV, Den Haag, 100% belang • VNG Diensten heeft een belang van 50% in BNG-VNG beheer BV (voorheen Gemnet Holding BV) en een 51% belang in Bureau Integriteit BV. De activiteiten zijn verkocht. De mede aandeelhouder bij BNG VNG beheer BV is de NV Bank Nederlandse Gemeenten. De mede aandeelhouder van Bureau Integriteit BV is het management van Bureau Integriteit BV. Per 6 oktober 2006 is de is de Gemnet Holding BV (nu BNG VNG beheer BV) dochter verkocht aan KPN Telecom BV. Per november 2007 heeft BNG VNG beheer BV haar 50% deel in Gemnet CSP verkocht aan KPN Telecom BV. BNG VNG beheer BV houdt nu alleen nog aandelen in Gemnet Zorg BV. Gemnet Zorg BV voert geen activiteiten. Gemnet Zorg BV zal in 2009 tezamen met BNG VNG beheer BV worden geliquideerd. • SGBO Onderzoeks- en adviesbureau van de VNG BV, Den Haag, 100% belang. De activiteiten zijn verkocht, per 1 januari 2008. Overige effecten

2008

2007

Effectenportefeuille

45.191

52.393

Overige beleggingen

4

4



45.195

52.397

Het verloop van de effectenportefeuille Balanswaarde per 1 januari

Obligaties

Aandelen

Totaal 2008

Totaal 2007

37.250

15.143

52.393

48.942

Aankopen

51.665

20.384

72.049

16.857

Verkopen

(53.506)

(21.078)

(74.584)

(11.894)

(624)

(2.453)

(3.076)

(139)

1.940

(3.530)

(1.591)

(1.373)

36.725

8.466

45.191

52.393

Gerealiseerde waardedalingen of -stijgingen Ongerealiseerde waardedalingen of -stijgingen Balanswaarde per 31 december

41

De balanswaarde per ultimo 2008 is ten opzichte van de balanswaarde per ultimo 2007 met € 7.202 miljoen afgenomen. In de afname is een onttrekking van € 5.946 miljoen begrepen ter financiering van de huisvestingoperatie. Na correctie van deze onttrekking resteert een afname van het belegde vermogen van € 1.256 miljoen. Belangrijkste oorzaak van deze afname is de waardedaling van aandelen. Dit wordt slechts gedeeltelijk opgevangen door een waardestijging van obligaties, uitgekeerde dividenden en ontvangen couponrente. De toename in de verkopen en de aankopen zijn het gevolg van de wijziging in beleggingsstrategie. De oude portefeuille is namelijk zonder transactiekosten omgezet in een nieuwe portefeuille. Boekhoudkundig is deze omzetting als een verkoop- en aankooptransactie verwerkt.

Obligaties

Aandelen

Totaal 2008

Totaal 2007

1.315

(3.273)

(1.958)

(384)

Cumulatieve ongerealiseerde koerseffecten

Ultimo 2008 is er voor € 1.958 miljoen aan ongerealiseerde koersverliezen ten laste van het resultaat gebracht. Ten opzichte van boekjaar 2007 nam het ongerealiseerde negatieve koersresultaat toe met € 1.574 miljoen. Vanaf 2008 wordt de herwaarderingsreserve niet meer per beleggingscategorie bepaald. Nu is er één herwaarderingsreserve voor de gehele effectenportefeuille. Hierdoor is € 0,617 miljoen ten laste van het resultaat gebracht.

Vorderingen (3) Overige vorderingen

De overige vorderingen zijn in 2008 aanzienlijk lager dan vorig jaar. Ten eerste zijn de nog te ontvangen bedragen lager dan in 2007. Voorts is het saldo van de nog te ontvangen couponrente gedaald (stand ultimo 2008 € 0,025 miljoen, stand ultimo 2007 € 0,859 miljoen). Dit wordt veroorzaakt door enerzijds het lagere volume aan obligaties en anderzijds door de ontwikkeling van de rente.

Eigen vermogen (4) Obligaties

Aandelen

Totaal 2008

Totaal 2007

Balanswaarde per 1 januari

Herwaarderingsreserve (gesplitst)

-

957

957

1.547

Aanpassing herwaardering

-

(957)

(957)

(590)

Stand herwaarderingreserve per 31 december

-

0

0

957

Tot 2007 werden er aparte herwaarderingsreserves aangehouden voor obligaties en aandelen. In 2008 is er voor de gehele effectenportefeuille één herwaarderingsreserve aangehouden. Dit heeft het resultaat niet beïnvloed. Wettelijke reserve deelnemingen

2008

2007

Stand per 1 januari

-

4.576

Af: dividenduitkering

-

(4.640)

Bij: resultaat BNG VNG Holding BV

180

64

Stand per 31 december

180

-

42

Deze wettelijke reserve is getroffen vanwege het niet afdwingbaar zijn van dividenduitkering als gevolg van de 50% aandeelhoudersrelatie. De wettelijke reserve wordt aangehouden tot 50% van de waarde van de deelneming minus de kostprijs van de deelneming. Overige reserves

2008

2007

Stand per 1 januari

32.998

44.786

Bij: uit resultaatbestemming vorig boekjaar

685

1.282

Bij: effect stelselwijziging SGBO

-

Bij: mutatie bestemmingsreserve Mutatie wettelijke reserve

(180)

207 (17.853) 4.576

Stand per 31 december

33.592

32.998

Onverdeeld resultaat boekjaar

2008

2007

Stand per 1 januari

685

1.282

Af: resultaatverdeling

(685)

(1.282)

Bij: mutatie bestemmingsreserve

681

Bij: resultaat boekjaar

(1.977)

685

Stand per 31 december

(1.296)

685

Bestemmingsreserve

2008

2007

Stand per 1 januari

17.853

-

bij: Vorming reserve herhuisvesting

-

18.348

bij: Vorming reserve herhuisvesting

1.066

-

bij: Vorming reserve solidariteitsfonds

114

-

bij: Vorming reserve kosten publicatie en onderzoek

-

217

bij: Vorming reserve gemiste opbrengsten t.g.v. verkoop SGBO

-

289

af: Kosten herhuisvesting 2008

(1.270)

af: Kosten herhuisvesting 2007

(85)

af: Kosten Publicatie en Onderzoek

(217)

af: Gemiste opbrengsten ten gevolge van de verkoop SGBO Stand per 31 december

(1.001) -

(289)

-

17.172

17.853

Kosten herhuisvesting

17.058

17.347

Solidariteitsfonds

114

-

Het saldo per 31 december kan als volgt worden gespecificeerd

Kosten publicatie en onderzoek

-

217

Gemiste opbrengsten ten gevolge van de verkoop SGBO

-

289

Stand per 31 december

17.172

17.853

In 2007 is besloten is de kosten veroorzaakt door de herhuisvesting, publicatie- en onderzoeksvoorziening en de gemiste opbrengsten ten gevolge van de verkoop SGBO, ten laste van het Eigen Vermogen te laten komen. Dit geschiedt door de vorming van een bestemmingsreserve. Bij de vorming van de bestemmingsreserve eind 2007 is er geen rekening gehouden met de kosten voor de tijdelijke huisvesting aan de Koningin Marialaan. Zowel de vorming als de onttrekking voor de tijdelijke huisvesting worden gecorrigeerd in 2008. In 2008 is het solidariteitsfonds toegevoegd aan de bestemmingsreserve. Dit fonds is ooit in het leven geroepen om omvangrijke schade bij leden, ontstaan als direct gevolg van CAOconflicten, gedeeltelijk te compenseren. 43

Voorzieningen (5) De VNG heeft een tweetal voorzieningen voor verplichting die voortvloeien uit aanspraken op de WW- en bovenwettelijke WW-regelingen. Deze voorzieningen hebben in overwegende mate een langlopend karakter. Deze voorzieningen worden jaarlijks in overeenstemming gebracht met de maximale toekomstige verplichtingen. Voorzieningen Egalisatievoorziening

526

247

Reorganisatievoorziening

951

2.351



2008

2007

1.477

2.599

247

443

Egalisatievoorziening Stand per 1 januari Bij: dotaties

416

164

Af: onttrekkingen

(137)

(360)

Af: vrijval

-

-

Stand per 31 december

526

247

In 2008 is de egalisatievoorziening voor toekomstige jaarlijkse verplichtingen voor afvloeiingskosten gestegen met 0,279 miljoen. Dit als gevolg van een toename van het aantal WWen bovenwettelijke WW-gerechtigden. Een op non-actief gestelde werknemer zal voor een periode van 3 jaar, indien mogelijk, bij derden worden gedetacheerd. Vanwege de onzekerheid van deze opbrengsten is hiervoor geen vordering opgenomen. Reorganisatievoorziening Stand per 1 januari Bij: dotaties

2.351

2841

-

-

Af: onttrekkingen

(400)

(490)

Af: vrijval

(1.000)

-

Stand per 31 december

951

2.351

Eind 2006 is een reorganisatievoorziening gevormd voor toekomstige kosten als gevolg van de reorganisatie die in 2006 is doorgevoerd. In 2008 is een vrijval van € 1 miljoen uit deze voorziening mogelijk geworden. Door actieve begeleiding naar ander werk hebben een aantal medewerkers sneller dan verwacht, een andere werkkring gevonden waardoor de omvang van toekomstige verplichtingen fors is afgenomen.

Overlopende passiva (6)

2008

2007

Vooruit gefactureerde bedragen

6.373

-

Vooruit gefactureerde contributie

5.833

3.785

Vooruit ontvangen subsidies

8.158

7.303

Reservering WSW geld

1.396

1.578

Div. reserveringen voor verlof, en vakantiegeld

1.422

2.639

Stand per 31 december

23.182

15.305

44

B.2.3 Enkelvoudige staat van baten en lasten over 2008

Bedragen x € 1.000 Realisatie

Begroot

Realisatie

2008

2008

2007

Contributie

19.713

19.562

17.612

Bijdrage projecten/gelieerde instellingen (6)

9.934

3.304

8.893

Overige bedrijfsopbrengsten (7)

2.507

2.478

4.127

Som der bedrijfsopbrengsten

32.154

25.344

30.632

Salarissen (8)

13.044

14.072

12.985

Sociale lasten en pensioenlasten (8)

2.802

3.025

2.787

Overige personeelskosten (9)

1.859

1.540

1.831

Afschrijvingen

725

1.349

1.092

Overige bedrijfskosten (10)

7.881

8.231

7.940

Inkopen en budgetten projecten/gelieerde instellingen

8.033

2.152

6.887

Som der bedrijfslasten

34.343

30.369

33.521

Bedrijfsresultaat

(2.189)

(5.025)

(2.889)

Financiële baten en lasten (11)

(1.840)

1.792

893

Aandeel in resultaat van deelnemingen (12)

2.053

1.223

2.681

Resultaat

(1.977)

(2.010)

Bedrijfsopbrengsten

Bedrijfslasten

685

45

Het bedrijfsresultaat is uitgekomen op € 2,189 miljoen negatief. Dit is € 2,836 miljoen beter dan begroot. Het eindresultaat, inclusief financiële baten en lasten en het resultaat deelnemingen, is nagenoeg conform begroting uitgekomen op € 1,977 negatief. In 2007 was het resultaat nog € 0,685 positief. Dit beeld wordt enigszins vertekend doordat in 2007 een eenmalig verkoopopbrengst van SGBO en BING in de cijfers zat verwerkt. Het begrootte negatieve resultaat heeft met name betrekking op de kosten voor de herhuisvesting. De kosten voor de herhuisvesting worden, via de resultaatverdeling, ten laste van de eerder gevormde bestemmingsreserve gebracht. De contributie is ten opzichte van 2007 gestegen met het verwachte inflatiecijfer en de verwachte loonontwikkeling. In vergelijking met de begroting komen de inkomsten uit contributie € 0,151 miljoen hoger uit dan begroot. Dit is het gevolg van enerzijds het hogere inwoneraantal van Nederland dan ten tijde van de begroting is aangenomen. De contributie per gemeente is afhankelijk van het aantal inwoners. Anderzijds is een eenmalige bate onder contributie verantwoord vanwege de vrijval van € 0,114 miljoen wegens het opheffen van de solidariteitsvoorziening. Deze post voldeed niet meer aan de criteria voor het opvoeren van een voorziening in de jaarrekening. Het bedrag wordt nu opgenomen in een bestemmingsreserve. De bijdrage uit projecten is uitgekomen op € 9,934 miljoen. Dat is fors hoger dan begroot en ook hoger dan de realisatie 2007. Oorzaken zijn een aantal grote projecten die in 2008 zijn gestart maar nog niet waren voorzien. Het betreft onder andere de projecten: Kinderopvang; Centra voor Jeugd en Gezin; het Elektronisch Kinddossier en de bijdrage voor het Veiligheidsberaad. De personele kosten zijn uitgekomen op € 17,705 miljoen. Dit is € 0,931 miljoen minder dan begroot en maar € 0,102 miljoen hoger dan 2007. De verklaring voor de lagere realisatie ten opzichte van de begroting moet gezocht worden in het hoge verloop in combinatie met het niet altijd tijdig kunnen opvullen van ontstane vacatures als gevolg van de krapte op de arbeidsmarkt in 2008. Verder is een onvoorziene vrijval uit de in het verleden gevormde reorganisatievoorziening van € 1 miljoen mogelijk gebleken. Dit omdat enkele personeelsleden sneller dan verwacht een andere werkkring hebben gevonden. Daar staat wel een extra dotatie van € 0,250 miljoen in de egalisatievoorziening tegenover. De kosten voor projecten zijn in 2008 gestegen en komen hoger uit dan begroot. Dit is het directe gevolg van het eerder genoemde hogere volume in de projecten dan bij de begroting werd verwacht. De financiële baten laten een negatieve ontwikkeling zien dat geheel toe te schrijven is aan de onrust op de financiële markten. Hierdoor is een verlies geleden van € 1,840 miljoen. Daar staat tegenover dat de VNG bedrijven aanmerkelijk beter (€ 0,794 miljoen), hebben gepresteerd dan verwacht. Oorzaak is het gunstige economische klimaat, begin 2008 en een eenmalige opbrengst uit de verkoop van Gemnet-CSP in januari 2008.

46

B.2.4 Toelichting op de enkelvoudige staat van baten en lasten

Bijdrage projecten (6) Zowel de bijdrage als de uitbestedingsbudgetten van de projecten zijn hoger dan begroot als gevolg van nieuwe extern gefinancierde projecten. In de begroting wordt alleen rekening gehouden met de projectopdrachten die op dat moment al goedgekeurd zijn. Dit alles heeft slechts een gering effect op het totale bedrijfsresultaat omdat tegenover de hogere projectbaten een toename van de kosten (zowel uitbestedings- als personele kosten) voor projecten staat.

Overige bedrijfsopbrengsten (7)

Realisatie

Begroting

Realisatie



2008

2008

2007

Opbrengst derden

1.350

750

1.199

Auteursvergoedingen

70

40

65

Vakatiegelden

58

33

37

Uitgeverij

0

0

48

Interne omzet

1.200

1.059

1.880

587

899

2.478

4.127

Overige opbrengsten

(170)

Totaal overige opbrengsten

2.508

De overige bedrijfsopbrengsten zijn in 2008 bijna € 2 miljoen lager dan vorig jaar. De interne omzet is aanzienlijk lager door de verkoop van BING en SGBO. De overige opbrengsten worden beïnvloed door het resultaat BTW. De BTW afdrachten en correcties vorderingen (inclusief de correctie van voorgaande jaren) is gelijk aan € 0,623 miljoen. Verder was in 2007 sprake van eenmalige opbrengsten door de vrijval van de onderzoeks- en publicatievoorziening (€ 0,304) en de voorziening Groot Onderhoud (€ 0,347 miljoen) waardoor de overige opbrengsten hoger waren dan in 2008.

Salarissen, sociale lasten en pensioenlasten (8)

Realisatie

Begroting

Realisatie



2008

2008

2007

Salarissen

13.044

14.072

12.985

Sociale lasten

1.086

1.173

1.164

Pensioenlasten

1.716

1.852

1.626



15.846

17.097

15.772

47

De realisatie van de salariskosten ligt onder het niveau van de begroting. Dit wordt veroorzaakt door het niet altijd opvullen van alle vacatures en door in de begroting uit te gaan van eindschalen in plaats van werkelijke inschaling.

Overige personeelskosten (9)

Realisatie

Begroting

Realisatie



2008

2008

2007

Uitzendkrachten/personeel derden

970

86

898

Ziektekosten

123

193

133

Studiekosten

534

307

350

Overige personeelskosten

(130)

621

107

Reis- en verblijfkosten

362

333

342



1.859

1.540

1.831

Evenals in 2007 is de realisatie op de post uitzendkrachten/personeel derden hoger dan begroot. Dit komt vooral door het tijdelijk invullen van de vacatures door inzet van derden. De studiekosten komen € 0,227 hoger uit dan begroot. De belangrijkste oorzaak van deze overschrijding betreft het in 2008 uitgevoerde Management Development Traject. Dit traject werd in zijn geheel in 2008 uitgevoerd waar eerst uitgegaan was van een gedeeltelijke uitvoering in 2009. In de realisatie van de overige personeelskosten is de vrijval uit de reorganisatievoorziening van € 1,0 miljoen verwerkt. Daar staat een extra dotatie van € 0,250 miljoen in de egalisatievoorziening tegenover.

Overige bedrijfskosten (10)

Realisatie

Begroting

Realisatie

Huisvestingskosten

2008

2008

2007

504

1.526

738

Herhuisvestingskosten Onderhoud en inventaris

1.270

-

1.286

360

276

405

Automatiseringskosten

1.125

1.224

928

Drukwerkkosten

158

184

186

Bibliotheekkosten

177

158

178

Restauratieve kosten

342

351

346

Overige kosten

3.396

3.858

3.283

Kantoorkosten

479

552

516

Overige reis- en verblijfkosten

70

104

74



7.881

8.231

7.940

In de overige bedrijfskosten is een deel van de kosten opgenomen voor de herhuisvesting. Deze kosten bedragen € 1,270 miljoen en bestaan voornamelijk uit de huurkosten van de tijdelijke huisvesting en uit kosten die betrekking hebben op de voorbereidingskosten die betrekking hebben op de aanschaf van de inventaris voor de vernieuwde Willemshof. Rekening houdend met deze herhuisvestingskosten komt de realisatie van de totale overige kosten € 0,358 miljoen lager uit dan begroot. Bij de overige kosten (€ 0,470 miljoen lager dan begroot) wordt de onderbesteding veroorzaakt door lagere kosten voor publicatie en onderzoeken, strategische thema’s en vergaderkosten. Voor het tijdelijke pand aan de

48

Koningin Marialaan zijn enkel de hoogst noodzakelijke onderhoudskosten gemaakt. De overschrijding bij onderhoud- en inventariskosten is het gevolg van de gestegen kosten voor onderhoud automatisering.

Financiële baten en lasten (11)

Realisatie

Begroting

Realisatie



2008

2008

2007

Opbrengst van effecten

(1.813)

1.871

924

54

301

(133)

(332)

Rentebaten (Rente)lasten

260 (288) (1.840)

1.792

893

De opbrengst effecten is fors (€ 3,684 miljoen) lager dan begroot uitgekomen. Dit wordt volledig veroorzaakt door de ontwikkelingen op de effectenmarkten. Het resultaat uit beleggingen is uitgekomen op -4,7% terwijl uitgegaan was van een rendement van 4%. Zonder de in 2008 doorgevoede aanpassingen van de beleggingsstrategie zou het resultaat uitgekomen zijn op -6,2%. Het saldo van de rentebaten en rentelasten komt iets beter uit dan begroot € 0,028 miljoen negatief gerealiseerd tegenover € 0,079 miljoen negatief begroot. De relatief grote omvang van rentebaten en rentelasten wordt verklaard doordat niet alle middelen van verkochte deelnemingen herbelegd zijn in de effectenportefeuille. Door een groter volume van het rente en saldocompensabel stelsel is er meer op deposito geplaatst dan begroot. Deze opbrengsten worden toegerekend aan alle bedrijven in het stelsel. Dit is de reden dat de post rentelasten uitgekomen is op € 0,288 miljoen. Dit bestaat voornamelijk uit rente toerekening aan de dochterondernemingen. Opbrengsten van deposito’s beïnvloeden in eerste instantie de rentebaten en na toerekening de rentelasten van de Vereniging. Wordt gekeken naar de geconsolideerde rentebaten en rentelasten, de onderlinge toerekening wordt dan geëlimineerd, dan bedragen de rentebaten € 0,538 miljoen en de rentelasten € 0,09 miljoen.

Resultaat deelnemingen (12)

Realisatie

Begroting

Realisatie



2008

2008

2007

Bureau Integriteit Nederlandse Gemeenten BV

-

32

52

BV Congres- en Studiecentrum VNG

715

493

714

5

-

823

VNG International BV

SGBO, Onderzoeks- en Adviesbureau van de VNG

463

395

328

VNG Verzekeringen BV

650

434

757

BNG VNG Beheer BV

180

VNG Diensten BV (enkelvoudig)

41

VNG Diensten BV

2.053

- (132) 1.223

64 (57) 2.681

VNG Diensten BV

Het resultaat deelnemingen van VNG Diensten BV, exclusief resultaat deelnemingen. bestaat voornamelijk uit de management fee van de bedrijven en de rente opbrengsten op het liquide vermogen. Het resultaat van Diensten BV is beter dan begroot, dit komt voornamelijk door de hogere renteopbrengsten als gevolg van de kaspositie. 49

VNG Diensten BV voert zelf geen activiteiten, anders dan houdstermaatschappij. Het grootste deel van het resultaat van VNG Diensten BV wordt derhalve gevormd uit de resultaten van de deelnemingen deze resultaten worden hieronder nader toegelicht. Bureau Integriteit Nederlandse Gemeenten BV

Per ultimo 2007 is het aandeel in BING verkocht aan de andere aandeelhouders, het zittende management. Derhalve neemt VNG Diensten BV primo 2008 geen deel meer in Bureau Integriteit Nederlandse Gemeenten BV. BV Congres- en Studiecentrum VNG

Het Congres en Studiecentrum presteert € 0,222 miljoen boven begroot. Deze toename wordt veroorzaakt doordat de kosten € 0,122.miljoen lager uitvallen dan begroot. Hogere uit te betalen tantièmes en hogere afdelingskosten worden goed gemaakt door lagere salarislasten en lagere kosten voor externen. De lagere salarislasten zijn het gevolg van het niet kunnen invullen van vacatureruimte. Tenslotte dient nog te worden vermeld dat het betere resultaat ten opzichte van begroot, mede is veroorzaakt door een hogere marge (€ 0,059 miljoen) en hogere financiële baten en lasten (€ 0,040 miljoen) als gevolg van beter projectbeheer. SGBO, Onderzoeks- en Adviesbureau van de VNG (SGBO)

SGBO is ultimo 2007 verkocht aan de BMC groep. De verkoop heeft plaatsgevonden middels een activa passiva transactie. Omdat de financiële afhandeling per ulitmo 2008 nog niet geheel is afgewikkeld, wordt de rechtspersoon SGBO, nog in stand gehouden. SGBO voerde in 2008 geen onderneming. Het is de bedoeling dat SGBO na afwikkeling van de verkoop geliquideerd gaat worden. Het resultaat van SGBO bestaat nu voornamelijk uit rentebaten en kosten betalingsverkeer. VNG Verzekeringen BV

Het resultaat 2008 is € 0.216 miljoen beter dan begroot. Dit is te verklaren door hogere opbrengsten (€ 0,136 miljoen), lagere personeelskosten (€ 0,049 miljoen) en lagere overige kosten (€ 0,030 miljoen), dan begroot. BNG VNG Beheer BV

VNG Diensten BV neemt voor 50% deel in BNG VNG Beheer BV. Deze handelt de verdere verkoop van de onderdelen van het voormalige Gemnet Holding af. Afgelopen jaar is het laatste onderdeel, Gemnet CSP, verkocht. Tevens zijn de laatste lopende verplichtingen afgewikkeld. Dit heeft geleid tot een eenmalige onvoorziene bate van € 0,180 miljoen. VNG International BV

VNG International BV presteert totaal € 0,068 miljoen beter dan begroot. De marge (bedrijfsopbrengsten vermindert met de out of pocket kosten) is € 0,225 miljoen hoger dan de begroot. De bedrijfslasten kwam uit op € 4,453 miljoen. Dit is € 0,224 miljoen hoger dan begroot. Dit alles geeft een resultaat uit gewone bedrijfsvoering van € 0,305 miljoen, conform begroting. Doordat de post financiële baten en lasten met € 0,047 miljoen en de groepsmaatschappijen met € 0,021 miljoen beter presteerden dan begroot is het totaal resultaat € 0,068 miljoen boven begroot uitgekomen.

50

B.3 Geconsolideerde jaarrekening 2008

51

B.3.1 Geconsolideerde balans per 31 december 2008 (Voor bestemming van het resultaat (bedragen x € 1.000))

ACTIVA

2008

2007

Vaste activa Materiële vaste activa (13) Bedrijfsgebouwen en terreinen

7.545

Activa in uitvoering

8.422

Machines en installaties Andere vaste bedrijfsmiddelen

7.811

-

85

969

1.033

16.936

8.929

Financiële vaste activa (14) Andere deelnemingen

334

155

Overige effecten

45.195

52.397



45.529

52.552

Totaal vaste activa

62.465

61.481

Vlottende activa Voorraden (15)

162

391

6.470

6.439

Vorderingen (16) Handelsdebiteuren Overige vorderingen

1.671

5.569

Overlopende activa

1.201

2.671



10.343

14.679

Liquide middelen

22.158

9.920

Totaal vlottende activa

32.501

24.990

Totaal activa

95.128

86.471

52

PASSIVA

2008

2007

Eigen vermogen Groepsvermogen Aandeel van derden in groepsvermogen

49.558

52.494

(36)

98

Eigen vermogen

49.522

52.591

Voorzieningen (17) Egalisatievoorziening

545

2.750

Reorganisatievoorziening

950

-



1.496

2.750

Kortlopende schulden Handelscrediteuren

5.526

2.516

3.286

3.921

Belastingen en premie sociale verzekeringen Overige schulden Overlopende passiva (18)

6.472

3.574

28.828

21.119



44.111

31.130

Totaal passiva

95.128

86.471

53

B.3.2 Toelichting op de geconsolideerde balans

Bedragen x € 1.000

Materiële vaste activa (13) Het verloop van de materiële vaste activa is als volgt.

Bedrijfs-

Activa

Andere

Totaal



gebouwen

in

Machines

vaste

2008



en -ter-

uitvoering

en instal-

bedrijfs-



reinen

laties

middelen

-

884

5.228

22.001

(8.079)

-

(799)

(4.209)

(13.087)

7.811

-

85

1.019

8.915

-

8.422

–

369

8.791

(1.051)

-

–

(1.043)

(2.094)

1.051

-

–

1.027

2.077

Beginstand Aanschafwaarde

15.889

Cumulatieve afschrijvingen en waardeverminderingen Boekwaarde 1 januari Mutaties Investeringen Desinvesteringen aanschafwaarde Desinvesteringen afschrijvingen Afschrijvingen Koersverschil Totaal mutaties

(266) - (266)

- -

(85) -

(402)

(753)

(1)

(1)

8.422

(85)

(48)

8.022

14.839

8.422

884

4.554

28.699

en waardeverminderingen

(7.294)

-

(884)

(3.585)

(11.763)

Boekwaarde 31 december

7.545

Afschrijvingspercentages

2-20%

Eindstand Aanschafwaarde Cumulatieve afschrijvingen

54

8.422 5-16,7%

- 10-33%

969

16.936

Financiële vaste activa (14) Andere deelnemingen

2008

2007

Stand per 1 januari

155

5.971

Bij: aandeel in resultaat

180

64

Dit betreft de deelneming in BNG VNG beheer BV (100%) te Den Haag Het verloop is als volgt:

Af: dividenduitkering

-

(5.880)

Stand per 31 december

335

155

BNG VNG beheer BV voorheen Gemnet Holding BV (een indirect gehouden 50% dochter die tezamen met de NV Bank Nederlandse Gemeenten wordt gehouden), heeft haar 100% dochter Gemnet BV verkocht. De 50% dochter van Gemnet Holding BV, Gemnet CSP BV (welke met Getronics Pinckroccade wordt gehouden) is per 9 januiari 2008 verkocht aan KPN Telecom BV. De derde dochter van Gemnet Holding BV, Gemnet Zorg BV (welke wordt gehouden voor 100%) is niet actief. Het voornemen bestaat de laatst genoemde vennootschap tezamen met haar moeder BNG VNG beheer BV in 2009 te liquideren. Overige effecten Effectenportefeuille

45.191

52.393

Overige beleggingen

4

4



45.195

52.397

Verloop effectenportefeuille Balanswaarde per 1 januari

Obligaties

Aandelen

Totaal 2008

Totaal 2007

37.250

15.143

52.393

48.942

Aankopen

51.665

20.384

72.049

16.857

Verkopen

(53.506)

(21.078)

(74584)

(11.894)

(624)

(2.453)

(3.076)

(139)

of -stijgingen

(1.940)

(3.530)

(1.591)

(1.373)

Balanswaarde per 31 december

36.725

8.466

45.191

52.393

Gerealiseerde waardedalingen of -stijgingen Ongerealiseerde waardedalingen

De balanswaarde per ultimo 2008 is ten opzichte van de balanswaarde per ultimo 2007 met € 7,202 miljoen afgenomen. In de afname is een onttrekking van € 5,946 miljoen begrepen ter financiering van de huisvestingoperatie. Na correctie van deze onttrekking resteert een afname van het belegde vermogen van € 1,256 miljoen. Belangrijkste oorzaak van deze afname is de waardedaling van aandelen. Dit wordt slechts gedeeltelijk opgevangen door een waardestijging van obligaties, uitgekeerde dividenden en ontvangen couponrente. De toename in de verkopen en de aankopen zijn het gevolg van de wijziging in beleggingsstrategie. De oude portefeuille is namelijk zonder transactiekosten omgezet in een nieuwe portefeuille. Boekhoudkundig dient deze omzetting als een verkoop en aankooptransactie verwerkt te worden. Cumulatieve ongerealiseerde koerseffecten

1.315

(3.273)

(1.958)

(384)

Ultimo 2008 staat er voor € 1,958 miljoen aan ongerealiseerde koersverliezen op de balans.

55

Ten opzichte van boekjaar 2007 nam het ongerealiseerde negatieve koersresultaat toe met € 1.574 miljoen. Vanaf 2008 wordt de herwaarderingsreserve niet meer per beleggingscategorie bepaald. Nu is er één herwaarderingsreserve voor de gehele effectenportefeuille. Hierdoor wordt er niet € 1,574 miljoen ten laste van het resultaat gebracht maar € 0,617 miljoen.

Voorraden (15)

2008

2007

Onderhanden werk

155

380

Handelsgoederen

8

12

Stand per 31 december

162

391

Gefactureerde termijnen

22.528

20.144

Bestede kosten -/- reeds verantwoorde verliezen

(17.764)

(14.920)



4.764

Onderhanden werk

5.224

De projecten waarvan de kosten de gedeclareerde termijnen overtreffen zijn verwerkt onder de voorraden, de andere projecten zijn verwerkt onder de overlopende passiva als volgt: Verantwoord onder de overlopende passiva Verantwoord onder de voorraden Stand per 31 december

4.918

5.631

(155) 4.764

(380) 5.224

Vorderingen (16) De overige vorderingen zijn € 4,003 miljoen lager dan in 2007. Onder de ‘Overige vorderingen’ is in 2007 een vordering opgenomen van € 2,103 miljoen in verband met nog te ontvangen dividend en dividendbelasting door VNG Diensten. De post ‘nog te factureren’ is in 2008 ruim € 1 miljoen lager dan in 2007. Voorts is het saldo van de nog te ontvangen couponrente gedaald (stand ultimo 2008 € 0,025 miljoen, stand ultimo 2007 € 0,859 miljoen). Dit wordt veroorzaakt door enerzijds het lagere volume aan obligaties en anderzijds door de ontwikkeling van de rente.

Voorzieningen (17) Egalisatievoorziening

2008

2007

Stand per 1 januari

397

696

Bij: dotaties

416

179

Af: onttrekkingen

(210)

(360)

Af: vrijval

58

(117)-

Stand per 31 december

545

397

In 2008 is de egalisatievoorziening voor toekomstige jaarlijkse verplichtingen voor afvloeiingskosten gestegen met € 0,148 miljoen. Dit als gevolg van een toename van het aantal WW- en bovenwettelijke WW-gerechtigden. Voor € 0,526 miljoen heeft de voorziening alleen betrekking op de Vereniging. Voor VNG International is voor de WW-voorziening € 0,019 opgenomen.

56

Reorganisatievoorziening

2008

2007

Stand per 1 januari

2.351

2841

Bij: dotaties

-

Af: onttrekkingen

(400)

Af: vrijval

(1.000)

Stand per 31 december

(490) -

951

2.351

Eind 2006 is een reorganisatievoorziening gevormd voor toekomstige kosten als gevolg van de reorganisatie die in 2006 is doorgevoerd. In 2008 is een vrijval van € 1 miljoen uit deze voorziening mogelijk geworden. Door actieve begeleiding naar ander werk hebben een aantal medewerkers sneller dan verwacht, een andere werkkring gevonden waardoor de omvang van toekomstige verplichtingen fors is afgenomen.

Overlopende passiva (18)

2008

2007

Vooruit gefactureerde bedragen

11.293

4.912

Vooruit gefactureerde contributie

5.833

3.785

Vooruit ontvangen subsidies

8.158

7.303

Nog te besteden WSW fonds

1.396

1.578

Reserveringen voor verlof, vakantiegeld en overige

2.148

3.541

Stand per 31 december

28.828

21.119

Niet uit de balans blijkende verplichtingen Huurcontracten OG (2009: € 0,472 miljoen)

Het betreft de contracten voor huurpanden. De huurcontracten lopen door tot en met 2012. De totale omvang van deze verplichting is € 0,654 miljoen. Verplichtingen project Herhuisvesting (€ 3,926 miljoen)

In 2007 is begonnen met de sloop van de Willemshof (Nassualaan 12). In februari 2008 zijn de overeenkomsten getekend voor de verrichtingen van de bouwkundige, werktuigbouwkundige en elektronische werkzaamheden voor de Willemshof (project herhuisvesting). Voor bovengenoemde werkzaamheden, de advieskosten en andere kosten die betrekking hebben op de inventaris is er nog een openstaande verplichting van € 3,926 miljoen in 2009. Overige (2009: € 17,220 miljoen)

VNG International BV is diverse verplichtingen voor meerdere jaren (t/m 2012) aangegaan voor projectactiviteiten voor een totaalbedrag van ruim € 30,620 miljoen. De categorie overige omvat diverse verplichtingen inzake schoonmaak-, onderhouds- en overige contracten. De totale verplichting voor onderhoud hardware is € 0,969 miljoen. De totale verplichting voor onderhoud software is € 0,164 miljoen. De totale verplichting voor diverse activa is € 0,517 miljoen

57

Overige informatie Bankgaranties

VNG International BV heeft afgelopen verslagjaar een obligo overeenkomst gesloten met de ABN AMRO bank. De overeenkomst geeft VNG International BV een bankgarantie faciliteit tot een bedrag van € 3 miljoen. Als zekerheid zijn de vorderingen en zaken binnen VNG International BV verpand. Voorts heeft VNG International BV drie bankgaranties ter waarde van totaal € 1.176 miljoen afgesloten. Het betreft een bankgarantie aan the European Commission, Project Guatemala € 0,141 miljoen, afloopdatum 30-09-2000, een bankgarantie aan the European Agency for Reconstruction, Pristina Kosovo (€ 0,236 miljoen, afloopdatum 31-03-2009 en een bankgarantie aan European Commission, Project Serbia € 1,339 miljoen, afloopdatum 28-02-2011). Alle bankgaranties lopen via de ABN AMRO. VNG Diensten had per 2008 een bankgarantie lopen voor de BNG. Deze bankgarantie betrof 50% van de garantie die de BNG had verstrekt aan KPN Telecom. Dit in verband met de verkoop van de onderdelen uit de deelneming Gemnet beheer BV. De afgegeven bankgarantie is € 1 miljoen groot en loopt per 6 april 2008 af.

58

B.3.3 Geconsolideerde staat van baten en lasten over 2008 Bedragen x € 1.000

Realisatie Realisatie



2008

2007

42.447

44.604

Bedrijfsopbrengsten Netto-omzet (19) Wijziging in onderhanden werk

(95)

Totaal netto-omzet

42.352

(525) 44.079

Overige bedrijfsopbrengsten (20)

12.612

12.325

Som der bedrijfsopbrengsten

54.964

56.405

17.068

15.477

16.986

20.387

Bedrijfslasten Inkopen goederen en diensten Personeelskosten (21) Salarissen Sociale lasten

1.513

1.754

Pensioenbijdragen

2.166

2.559

Overige personeelskosten

2.299

3.765

Afschrijvingen

771

1.172

Overige bedrijfskosten

14.983

12.837

Som der bedrijfslasten

55.785

56.950

Bedrijfsresultaat

(821)

(545)

Financiële baten en lasten (22) Opbrengst van effecten

(1.813)

924

Rentebaten

538

567

(Rente)lasten

(90)

(254)

Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen

(2.186)

Belastingen

(7)

691 (31)

Aandeel in resultaat van deelnemingen (23)

180

64



(2.013)

724

Aandeel van derden in het groepsresultaat

37

Resultaat na belastingen

(1.977)

(39) 685

59

B.3.4 Toelichting op de geconsolideerde staat van baten en lasten

Algemeen Het resultaat na belasting is in 2008 € 2,759 miljoen lager dan in 2007. Een lager resultaat na belastingen was bij de VNG was voor € 2.010 miljoen voorzien. Het bedrijfsresultaat is uitgekomen op -€ 0,888 miljoen. Dit als gevolg van de kosten voor de herhuisvesting. Het bedrijfsresultaat is € 0,337 miljoen negatiever dan 2007. Voornamelijk ten gevolge van de kosten voor de herhuisvesting die in 2008 hoger zijn dan in 2007. Zowel de bedrijfsopbrengsten als de bedrijfslasten komen lager uit dan 2007. Dit is toe te schrijven aan de verkoop van een tweetal dochterondernemingen in 2007. Tegenvallend zijn de opbrengsten uit effecten als gevolg van de ontwikkelingen op de financiële markten. Desondanks kan, gezien de sterke daling van de koersen op aandelenmarkten, gesteld worden dat het negatieve resultaat uit effecten meevalt. Dit is te danken aan het tijdig aanpassen van de beleggingsstrategie waardoor het voor de vermogensbeheerder mogelijk werd tijdig in te spelen op de negatieve ontwikkelingen. Zonder dit negatieve resultaat op effecten zou het resultaat na belasting slechts € 0,261 miljoen negatief zijn.

Netto-omzet (19)

Realisatie 2008

Realisatie 2007

Contributies

19.713

17.612

Bureau Integriteit Nederlandse Gemeenten

-

1.285

BV Congres- en Studiecentrum VNG

5.928

4.961

SGBO, Onderzoeks- en Adviesbureau van de VNG

-

2.647

Netto verkopen

VNG International BV

16.806

16.099

Totaal netto verkopen

22.734

26.992

Totaal netto-omzet

42.447

44.604

De netto verkopen worden in hoofdzaak in Nederland gerealiseerd. De netto-omzet bevat de contributies van leden en de nettoverkopen van de VNG-bedrijven. Het totaal aan netto verkopen is aanzienlijk gedaald door de verkoop van BING en SGBO.

60

Overige bedrijfsopbrengsten (20)

Realisatie 2008

Realisatie 2007

Projectbijdragen

9.934

8.893

Opbrengst derden

1.350

1.199

Auteursvergoedingen

70

65

Vakatiegelden

58

37

Uitgeverij

-

48

Overige interne omzet

1.370

1.185

Overige opbrengsten

(170)

Totaal overige bedrijfsopbrengsten

900

12.612

12.326

De overige bedrijfsopbrengsten zijn nagenoeg gelijk aan de opbrengsten van 2007, hoewel er binnen de diverse rubrieken aanzienlijke verschillen zijn. De projectbijdragen zijn hoger dan vorig jaar als gevolg van nieuwe extern gefinancierde projecten. Dit alles heeft slechts een gering effect op het totale bedrijfsresultaat omdat tegenover de hogere projectbaten een toename van de kosten (zowel uitbestedings- als personele kosten) voor projecten staat. Bij de overige interne omzet zijn de provisieopbrengsten bij verzekeringen hoger dan afgelopen jaar. De overige opbrengsten worden beïnvloed door het resultaat BTW. De BTW afdrachten en correcties vorderingen (inclusief voorgaande jaren) is gelijk aan € 0,623 miljoen. Verder was in 2007 sprake van eenmalige opbrengsten door de vrijval van de onderzoeksen publicatievoorziening (€ 0,304.miljoen) en de voorziening Groot Onderhoud (€ 0,347 miljoen) waardoor de overige opbrengsten hoger waren dan in 2008.

Personeelskosten (21) Door de verkoop van SGBO daalt het aantal FTE’s van ultimo 2007 van 388,8 FTE naar 344,2 FTE ultimo 2008. Als gevolg hiervan dalen de personeelskosten overeenkomstig. In de overige personeelskosten is tevens de vrijval van € 1,0 miljoen uit de reorganisatievoorziening en de extra dotatie ( € 0,250 miljoen) aan de egalisatievoorziening verwerkt. De totale bezetting van de VNG is per ultimo 2008 als volgt onderverdeeld naar de verschillende onderdelen (in fte’s):

Realisatie 2008

Realisatie 2007

VNG, de Vereniging

260,8

252,9

Bureau Integriteit Nederlandse Gemeenten

-

7,2

BV Congres- en Studiecentrum VNG

18,8

15,8

SGBO, Onderzoeks- en Adviesbureau van de VNG

-

50,9

VNG International BV

62,5

59,0

VNG Verzekeringen BV

2,2

3,0



344,3

388,8

61

Financiële baten en lasten (22) Uitsplitsing opbrengst effecten

Realisatie 2008

Realisatie 2007

Rente obligaties

1.361

1.670

Dividendopbrengsten

412

229

Gerealiseerd koersresultaat obligaties

(1.339)

(390)

Gerealiseerd koersresultaat aandelen

(1.753)

289

Rente bank effectenrekening

206

23

Ongerealiseerd koersverlies, mutatie herwaardering obligaties

(617)

(821)

Kosten van beheer en provisie

(82) (1.813)

(76) 924

Het totale gerealiseerde rendement op de portefeuille bedroeg € 1.813 miljoen negatief. Dit is inclusief het resultaatseffect vanwege de aanpassing van de herwaarderingsreserve. Als gevolg van het wijzigingen van de beleggingsstrategie is de effecten portefeuille omgezet. Dit leidt er toe dat er boekhoudkundig resultaat moet worden genomen. Dit laatste verklaart de grote toename van de van het negatieve gerealiseerde koersresultaat. De mutatie herwaardering is het resultaatseffect dat verantwoord moet worden na uitputting van de herwaarderingsreserve. De ongerealiseerde koersresultaten die dan optreden beïnvloedden dus het resultaat. Aandeel in resultaat van niet geconsolideerde deelnemingen (23)

De resultaten van de niet-geconsolideerde deelnemingen worden verantwoord overeenkomstig de nettovermogenswaardemethode. Het aandeel in het resultaat van BNG VNG beheer BV (voorheen Gemnet Holding BV) bedroeg afgelopen verslagjaar € 0,179 miljoen tegenover € 0,064 miljoen in 2006. In 2006 is Gement BV verkocht aan KPN Telecom BV. Het aandeel in het resultaat van Gemnet Holding BV in 2006 werd in sterke mate beïnvloed door de verkoop van de 100% Gemnet Holding dochter, Gemnet BV. Per 9 januari 2008 is Gemnet CSP BV verkocht aan KPN Telecom BV. BNG VNG beheer BV heeft nu nog een dochter, Gemnet Zorg BV. Deze dochter is niet actief. Verwacht wordt dat in de loop van het jaar 2009 NBG VNG beheer BV tezamen met haar dochter Gemnet Zorg BV wordt geliquideerd.

Overige informatie Rente- en kredietrisico’s

De invloed van veranderingen in rentetarieven op de resultaten van de VNG worden zo veel mogelijk beperkt. Hierbij stelt de VNG zich ten doel de totale rentebaten te optimaliseren en de totale rentelasten te beperken. Om dit te bereiken bankiert de Vereniging in een zogenaamd rente en saldocompensabel stelsel. Hierbij bankiert zij met de door de haar (indirect) gehouden dochters. Doordat de bank in dit stelsel alleen het saldo van de verschillende rekeningen ziet, fungeren de plusstanden van de deelnemingen als dekking tegen eventuele roodstanden van de Vereniging. Eventueel uit te zetten gelden buiten het stelsel geschied derhalve van de hoofdrekening. Kredietrisico’s voor de Vereniging zijn als laag te kwalificeren. Inkomsten die de Vereniging genereert zijn nagenoeg of geheel van overheidsinstellingen.

62

B.3.5 Geconsolideerd kasstroomoverzicht

Bedragen x € 1.000

2008

2007

Kasstroom uit operationele activiteiten Bedrijfsresultaat

(821)

Afschrijvingen en waardeverminderingen

771

Cashflow

(50)

(545) 1.172 (627)

Veranderingen werkkapitaal Afname voorraden Afname vorderingen

229 4.336

582 115

Mutatie voorzieningen

(1.254)

(1.090)

Mutatie kortlopende schulden

12.981

6.475



16.292

6.082

Kasstroom uit bedrijfsoperaties

16.242

6.709

Ontvangen interest Ontvangen dividend Betaalde interest Resultaat effectentransacties Aandeel in resultaat van deelnemingen Aandeel derden in resultaat van deelnemingen

2.104

2.259

412

229

(172)

(330)

(3.710)

(922)

180

64

-

13

Aandeel derden in resultaat van groepsmaatschappijen

37

(52)

Betaalde vennootschapbelasting over de winst

(7)

(31)



(1.156)

1.230

Kasstroom uit operationele activiteiten

15.086

7.939

Kasstroom uit investeringsactiviteiten (Des)investeringen in materiële vaste activa

(8.777)

(1.174)

6.065

2.145

(135)

152

Investeringen en herwaardering in financiële vaste activa Mutatie aandeel derden in eigen vermogen



(2.847)

1.123

Netto kasstroom

12.239

9.062

Mutatie liquide middelen

12.239

9.062

63

B.3.6 Overzicht mutatie eigen vermogen

Vermelding van de mutatie in het eigen vermogen is volgens de Raad voor de Jaarverslaggeving (RJ) een verplicht onderdeel van de jaarrekening. Daarom is met ingang van het verslag 2004 onderstaand overzicht opgenomen. Bedragen x € 1.000

2008

2007

Geconsolideerd nettoresultaat na belastingen toekomend aan de rechtspersoon

(1.977)

Mutatie herwaarderingsreserve

(957)

685 (590)

Mutatie stelselwijziging

207

Mutatie eigen vermogen

302

64

(2.934)

C

Overige gegevens

65

66

C.1 Overige zaken betreffende de jaarrekening

Vaststelling jaarrekening Conform artikel 8 lid 5 legt het algemeen bestuur de jaarrekening ter vaststelling voor aan de algemene ledenvergadering.

Resultaatsbestemming Het resultaat over 2008 wordt voor een deel onttrokken uit de bestemmingsreserve en het onverdeeld resultaat wordt toegevoegd aan de overige reserves.

Bestemmingsreserve Binnen het eigen vermogen is een bestemmingsreserve van € 17,172 miljoen. De bestemmingsreserve is gevormd vanwege het feit dat de kosten voor de herhuisvestingoperatie en de kosten van publicatie en onderzoek 2008 ten laste van het eigen vermogen worden gebracht. In 2008 is daar het solidariteitsfonds aantoegevoegd. Dit fonds is ooit in het leven geroepen om omvangrijke schade bij leden, ontstaan als direct gevolg van CAO-conflicten, gedeeltelijk te compenseren.

Opgave nevenvestigingen VNG International heeft drie dochterondernemingen te weten Mepco S.R.O, statutair gevestigd te Praag, Tsjechië 51% en CMRA, statutair gevestigd te Pretoria, Zuid Afrika 100% en CRLDU, statutair gevestigd te Kiev Oekraïne 100%. In Brussel heeft de Vereniging een bijhuis dat zich inzet voor Europese aangelegenheden.

Bezoldiging van bestuurders en commissarissen De beloning (inclusief pensioenlasten) van de directieraad bedroeg in 2008 in totaal € 0,405 miljoen. In 2007 was dit € 0,441 miljoen. Het verschil is te verklaren uit het feit dat één directieraadslid de VNG in 2008 heeft verlaten. De opvulling van de vacante positie in de directieraad heeft enig maanden geduurd. Het bestuur heeft evenals voorgaande jaren geen vergoeding ontvangen.

67

C.2 Accountantsverklaring

Aan het bestuur van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, Den Haag

ACCOUNTANTSVERKLARING

Verklaring betreffende de jaarrekening

Wij hebben de jaarrekening 2008 van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten te Den Haag bestaande uit de geconsolideerde en enkelvoudige balans per 31 december 2008 en de geconsolideerde en enkelvoudige winst-en-verliesrekening over 2008 met de toelichting gecontroleerd. Verantwoordelijkheid van het bestuur

Het bestuur van de Vereniging is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het bestuursverslag, beide in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. Deze verantwoordelijkheid omvat onder meer: het ontwerpen, invoeren en in stand houden van een intern beheersingssysteem relevant voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat, zodanig dat deze geen afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten bevat, het kiezen en toepassen van aanvaardbare grondslagen voor financiële verslaggeving en het maken van schattingen die onder de gegeven omstandigheden redelijk zijn. Verantwoordelijkheid van de accountant

Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht. Dienovereenkomstig zijn wij verplicht te voldoen aan de voor ons geldende gedragsnormen en zijn wij gehouden onze controle zodanig te plannen en uit te voeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De keuze van de uit te voeren werkzaamheden is afhankelijk van de professionele oordeelsvorming van de accountant, waaronder begrepen zijn beoordeling van de risico’s van afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. In die beoordeling neemt de accountant in aanmerking het voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat relevante interne beheersingssysteem, teneinde een verantwoorde keuze te kunnen maken van de controlewerkzaamheden die onder de gegeven omstandigheden adequaat zijn maar die niet tot doel hebben een oordeel te geven over de effectiviteit van het interne 68

beheersingssysteem van de Vereniging. Tevens omvat een controle onder meer een evaluatie van de aanvaardbaarheid van de toegepaste grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van schattingen die het bestuur van de Vereniging heeft gemaakt, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. Oordeel

Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van Vereniging van Nederlandse Gemeenten per 31 december 2008 en van het resultaat over 2008 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. Verklaring betreffende andere wettelijke voorschriften en/of voorschriften van regelgevende instanties

Op grond van de wettelijke verplichting ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder f BW melden wij dat het bestuursverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW.

Rotterdam, 9 april 2009

MAZARS PAARDEKOOPER HOFFMAN ACCOUNTANTS N.V.

A.G. de Nijs RA

69