6-3-2014
Psycho-educatie in functie van hervalpreventie bij depressieve patiënten. K. Lenaerts – verpleegkundig onderzoeker E. Nuyts, A. Depoortere
Hogeschool PXL – Elfde-Liniestraat 24 – B-3500 Hasselt www.pxl.be - www.pxl.be/facebook
Even situeren …Hogeschool het kader PXL
Research > PWO Hogeschool PXL Research > Healthcare-Research projecten http://www.pxl.be/
Healthcare Research
PWO Project Wetenschappelijk Onderzoek
1
6-3-2014
Project Wetenschappelijk Onderzoek • Hogescholen ontvangen van de Vlaamse Overheid jaarlijks middelen om het praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek binnen de professionele bachelor opleidingen te bevorderen. • Hogeschool PXL zet deze middelen ook in voor projecten gericht op het detecteren van problemen in het werkveld met het oog op ontwikkeling of optimalisatie van producten, processen en/of dienstverlening.
Project Wetenschappelijk Onderzoek • Met andere woorden het genereren van een meerwaarde voor de sector. • Gelijktijdig moeten deze projecten tevens een meerwaarde hebben voor het onderwijs nl. professionalisering van het personeel en dissimilatie van kennis naar de studenten en dit ook in het kader van levenslang leren.
2
6-3-2014
Mevr. Anja Depoortere (Promotor) had een (goed!) idee … De uitwerking van een actieplan om het ‘draaideurfenomeen’ bij volwassen patiënten (18 – 65 jaar) met een unipolaire stemmingsstoornis aan te pakken.
PWO: Op kompas na depressie Eerst was er …
Fase 1 (2008 – 2011) • Retrospectieve statistische analyse van MPGregistratie • 5 Psychiatrische Ziekenhuizen in Limburg en omstreken • MPG gegevens van 1998-2008 (n=4349) • Hoofddiagnose depressieve stoornis volgens DSM IV bij ontslag
3
6-3-2014
PWO: Op kompas na depressie Eerst was er …
Resultaat MPG-analyses van het PWO project stemmingsstoornissen tonen aan dat 16% van de patiënten met een depressie die met ontslag gaan, een heropname kent, binnen de 3 maanden na ontslag.
PWO: Op kompas na depressie Eerst was er … Fase 2 (2008-2011) • Opvolging van patiënten met depressie gedurende 3 mdn. na ontslag • Beck Depression Inventory (BDI) • Lancashire Quality of Life (LQoL) • Quality of Life and Care (QoLC) • Therapietrouw
4
6-3-2014
PWO: Op kompas na depressie Eerst was er …
Resultaat Uit de bevragingen blijkt dat patiënten na een residentiele behandeling voor depressie slechts op weinig levensgebieden hulp of ondersteuning ontvangen.
PWO: Op kompas na depressie … Fase 3 (2011 – 2013) Binnen het onderzoeksproject werd een evidence based, multidisciplinaire richtlijn uitgewerkt om heropname bij depressieve patiënten (18-65 jaar) te vermijden, op basis van een literatuurstudie en de verkregen resultaten uit voorgaand onderzoek.
5
6-3-2014
PWO: Op kompas na depressie … Morgen … Vertegenwoordigers uit het werkveld - alle betrokken disciplines - residentieel/semiresidentieel/ambulant/ thuiszorg/ … in Vlaanderen werden/worden gevraagd feedback te bieden op deze richtlijn en deel te nemen aan focusgesprekken.
OOK IETS VOOR U?
PWO: Op kompas na depressie … Op termijn … De richtlijn methodologisch laten beoordelen door CEBAM Belgisch Centrum voor Evidence-Based Medicine
6
6-3-2014
Naar het thema van vandaag!
Psycho-educatie in functie van hervalpreventie bij volwassen patiënten (18 – 65 jaar) met een unipolaire depressie.
Resultaten uit het literatuur onderzoek in functie van het thema van vandaag … levensdomeinen Depressie heeft impact op de kwaliteit van leven op verschillende levensdomeinen • enkel onderzoeksmatig, theoretisch af te bakenen • realiteit = een continu interactief gegeven • interacterende processen binnen fysieke, mentale en sociale dimensies • benaderen vanuit verschillende levensdomeinen = weergave van het holistisch perspectief = • vanuit de insteek van het ene levensdomein verbinding met één of meerdere andere levensdomeinen
7
6-3-2014
Levensdomeinen
Levensdomein lichamelijk functioneren Levensdomein psychisch functioneren Levensdomein sociaal functioneren Levensdomein seksueel functioneren
Wat zou u aanraden binnen deze domeinen?
Resultaten uit het literatuur onderzoek Levensdomein lichamelijk functioneren • comorbiditeit met lichamelijke klachten en pijn beleving > pijnbeleving wordt geassocieerd met een minder positieve reactie op antidepressiva en een groter risico op herval • hart– en vaatziekten, spierpijnen en diabetes vergroten het risico op het ontwikkelen van een depressie en omgekeerd • lichamelijke activiteit verhogen • medicamenteuze therapietrouw bevorderen
8
6-3-2014
Resultaten uit het literatuur onderzoek Levensdomein psychisch functioneren • voorlichting en inspraak van de patiënt • specifieke aandacht voor de aanwezigheid van residuele symptomen • psychologische interventies: cognitieve gedragstherapie, mindfulness based cognitive therapy, probleem oplossende counseling, interpersoonlijke psychotherapie • gedragsactivering • bewaken van een regelmatig dag-nacht ritme • voorkomen van stigmatisering
Resultaten uit het literatuur onderzoek Levensdomein sociaal functioneren • het betrekken van de familie/netwerk van de patiënt in de behandeling (mits toestemming van de patiënt!) • alert blijven voor (nieuwe) psychosociale problemen • bestaande sociale netwerken (re)activeren • buddywerking • sociale vaardigheidstrainingen.
9
6-3-2014
Resultaten uit het literatuur onderzoek Levensdomein seksueel functioneren
• seksualiteit bespreekbaar stellen binnen het volledige zorgtraject
Levensdomeinen • Een specifieke gezondheidsbehoefte kan ontstaan binnen een bepaald levensdomein, maar om goede zorg te bieden moet men waarschijnlijk meerdere levensdomeinen betreden, zodat men de persoon benadert vanuit zijn totaliteit en in zijn specifieke context. • In samenspraak met de zorgvrager – kunnen we binnen het kader van hervalpreventie – verschillende domein ingangspoorten benutten om herstelgericht samen te werken.
10
6-3-2014
De herstelvisie = herstelgericht samen werken Bij herstel ondersteunende behandeling staat het herstelproces zoals de cliënt dat zelf beleeft centraal. De onderliggende visie is dat iedereen die iets heeft meegemaakt een herstelproces laat zien en dat je dat herstelproces kunt ondersteunen. De focus ligt op het ondersteunen van het denk- en ontwikkelingsproces van de cliënt.
De herstelvisie = herstelgericht samen werken Herstel is een proces van de cliënt en geen hulpverleningsvorm. De hulpverlener kan dus nooit iets forceren, maar wel ruimte maken voor het herstelproces van de cliënt en hem of haar ondersteunen gedurende dit proces. De focus van de behandeling ligt binnen het herstelmodel op het leren hoe psychisch lijden in de toekomst voorkomen kan worden. Hierbij zijn het nemen van risico’s, het leren van fouten en persoonlijke groei belangrijke waarden.
11
6-3-2014
De herstelvisie = herstelgericht samen werken Hierdoor wordt elke hulpverlener geconfronteerd met de vraag hoe hij zijn activiteiten moet uitvoeren zodanig dat ze de cliënt helpen zijn verhaal verder te brengen en zijn empowerment en ervaringsdeskundigheid te vergroten of te gebruiken.
De herstelvisie = herstelgericht samen werken Voor ‘activiteiten’ kan men hier elk willekeurig hulpverleningswoord invullen: bejegening, diagnostiek, medicatievoorschrift, medicatiebeheer, psychologische behandeling, een zorgplan maken, kookles, invullen van een belastingformulier, bemiddeling voor werk, … en ook PSYCHO- EDUCATIE
12
6-3-2014
Psycho-educatie • Drie kernelementen/vaardigheden Kennis – acceptatie - handelen/attitudes • Meer dan het verstrekken van informatie (kennis) over ziektebeeld, diagnostiek en behandelmogelijkheden • Methodiek om a.d.h.v. een reeks educatieve interventies zorgvragers te leren omgaan met beperkingen (acceptatie) door het verwerven van kennis én het aanleren van vaardigheden.
Psycho-educatie • Om deze competenties te kunnen verwerven, is het belangrijk dat de zorgvrager de gegeven informatie begrijpt en kan vertalen naar de praktijk (handelen). • De doelstellingen van psycho-educatie beogen het bevorderen van begrip en inzicht betreffende het ziektebeeld bij de zorgvrager en zijn omgeving, het bevorderen van acceptatie van de ziekte en het bevorderen van de therapietrouw.
13
6-3-2014
Psycho-educatie binnen de herstel ondersteunende zorg Een brug? Hulpverleners maken zich - in het ontwikkelings- en implementatieproces van de herstel ondersteunende zorg binnen de geestelijke gezondheidszorg - zorgen over het gegeven dat herstel georiënteerde diensten geen evidence based practice bieden en de rol van de professionele interventie wordt gedevalueerd.
14
6-3-2014
Bachelor proef verpleegkunde gekoppeld aan het PWO project op kompas
2012 – 2013 Eindwerkproject waarin vanuit de richtlijnen gericht op de levensdomein lichamelijk, psychisch, sociaal en seksueel functioneren een basis ontwerp voor een psycho-educatief programma gericht op groepen werd vorm gegeven.
Bachelor proef verpleegkunde gekoppeld aan het PWO project op kompas 2013 - 1014 Eindwerkproject waarin dit psycho-educatief programma op bruikbaarheid wordt getoetst in de praktijk op de PAAZ van het St. Franciskusziekenhuis te Heusden + ontwerp van een informatiebrochure gericht op individuele cliënt.
15
6-3-2014
Geboeid geraakt? Promotor Anja Depoortere
[email protected] 011 29 49 60
|
Onderzoekers Erik Nuyts
[email protected] en Katie Lenaerts
[email protected] 0491/74 72 94 Studenten Bachelor proef Verpleegkunde 2012 – 2013 Huybrechts Heidi - Leclère Annelies - Thijsen Ingrid - Was Cathalina 2013 – 2014 Degroof Inge – Dufoer Loes – willems Jolien Te bereiken via:
[email protected]
16
