Evaluatievragen Economische Topper 4 1.1 Klein blijven of groeien? Vraag 1 An is een succesvolle orthopediste.* Als je door haar behandeld wil worden moet je een afspraak maken met haar secretaris Joris, dat kan elke dag tussen 10 uur en 18 uur. Haar praktijk is gevestigd op de benedenverdieping van een appartementsgebouw aan een mooie boulevard. Patiënten die door An ‘genezen’ werden moeten meestal nog een aantal maal naar een kinesitherapeut.** Joris houdt de agenda met de afspraken bij, tikt de verslagen van de operaties en is de eerste contactpersoon tussen de patiënten en dokter An. Op een dag merkt hij dat de ruimte naast de praktijk te huur is. Dit brengt hem op het idee om de situatie zowel voor dokter An als voor de patiënten comfortabeler te maken en hij denkt meteen ook aan enkele schaalvoordelen. Gevraagd Is het volgens jou mogelijk dat een dokter, in dit geval dokter An, schaalvoordelen realiseert? Motiveer je antwoord aan de hand van het voorbeeld.
*Als je ooit je been brak weet je wel wat een orthopedist is: een arts die je botten weer aanelkaar laat groeien. Ook voor problemen met gewrichten en spieren kun je bij hem/haar terecht. **Een kinesitherapeut zorgt ervoor dat mensen weer zo goed mogelijk leren bewegen nadat er problemen geweest zijn met botten, gewrichten, spieren enz.
Vraag 2 Waar kan je de volgende krantentekst in de leerstof te situeren?
Cartier opent jacht op verkoop nephorloges Gepubliceerd op vrijdag 19 september 2003 DEN HAAG - Cartier heeft de jacht geopend op de illegale handel van nephorloges via het internet. De fabrikant van luxe horloges heeft in de afgelopen maand de twintig grootste websites die vanuit Nederland werden aangestuurd, door de rechter laten sluiten. … Cartier, onderdeel van het Zwitserse concern Richemont, lijdt wereldwijd jaarlijks een miljoenenschade door de nepartikelen. Hoeveel omzet de fabrikant precies misloopt, wilde Killan niet zeggen, ,,maar de nepartikelen overtreffen in aantal de echte horloges''. De nepklokjes komen uit China, Oostenrijk en Turkije.
Vraag 3
Dagelijks stromen nep-Beyblades toe Succes Japanse tollen werkt piraterij in de hand Tom Ysebaert DS 27/06/2003 BRUSSEL -- Het gigantische succes van de moderne versie van de tol, de Japanse Beyblade, leidt tot een handel in illegale namaak. Omdat de vraag het aanbod overtreft, stroomt de piraterij dagelijks toe, zowel in de haven van Antwerpen als op de luchthaven van Zaventem. De douane legde de afgelopen twee weken al beslag op twintig containers, goed voor een miljoen nep-Beyblades.
Let it rip. De kreet is op iedere speelplaats te horen wanneer de kinderen hun Beyblade laten tollen. Het veelkleurige speelgoed met de figuurtjes uit de gelijknamige Japanse tekenfilmserie is tot een waanzinnige rage uitgegroeid. Vijf- tot twaalfjarigen houden er heroïsche wedstrijden mee en ze kunnen de figuurtjes verzamelen: Tyson, Kai, Draciel... Twee elementen die mee het succes verklaren. Een blade kost 10 tot 12 euro. In thuisland Japan gingen er in twee jaar 20 miljoen over de toonbank, in België staat de teller op 700.000. Fabrikant Hasbro, die de exclusieve rechten heeft, kon de productie even niet volgen, met wachtlijsten in de speelgoedwinkels tot gevolg. Wekenlang moest het jonge grut geduld oefenen. Het sein voor namakers om het gat in de markt te vullen. Hasbro zag tot zijn ontzetting massa's namaak in
speelgoedzaken en zelfs krantenwinkels opduiken. De helft goedkoper maar de kwaliteit en de veiligheid laten te wensen over. De douane kwam in actie en de jongste twee weken werden er in verschillende vangsten een miljoen nepspullen in beslag genomen. ,,We hadden er ons op toegelegd omdat we in de handel merkten dat er meer namaak dan echte te krijgen waren'', zegt Chris De Buysscher van de douane-opsporingsdienst. Een verrassing is de namaakgolf niet. Met Pokémon en de Rubik-kubus deden er zich vergelijkbare dingen voor. ,,Telkens als er een rage uitbreekt, zijn er mensen die proberen hun graantje mee te pikken. Maar de extreme proporties als met deze tollen heb ik toch nog niet gezien'', vindt De Buysscher. De echte Beyblade is made in China , de valse ook. Naam, treksysteem en tekenfilmfiguurtjes zijn beschermd. Wie die imiteert, begaat een inbreuk. Ook de winkels die nep indoen, zijn in principe in overtreding, maar De Buysscher zegt dat de prioriteit gaat naar de invoerders, niet naar de kleinhandel. ,,We kunnen onmogelijk alle winkels controleren''. De herkomst van de piratentollen is onduidelijk. Normaal zal de procureur vragen de in beslag genomen exemplaren te laten vernietigen. En zeggen dat de Beyblade geen instantsucces was. ,,Toen we het pas op de markt brachten eind vorig jaar verkocht het voor geen meter, ondanks tvreclame'', zegt Kris Charles, marketing-manager van Hasbro België. ,,Pas toen VT4 de tekenfilmserie begon uit te zenden, was er geen houden meer aan. We zaten in geen tijd door onze voorraad heen en de producent kon niet volgen. Vandaar de wekenlange wachttijden. Nu hebben we dat bijgebeend.'' ,,We krijgen ze eindelijk weer binnen'', zegt Anne-Marie Baeke, gerant van de Bart Smit in Merksem. ,,We hebben de kinderen vier weken lang, elke maandag beteuterd weer huiswaarts moeten sturen omdat ze niet geleverd raakten. Namaak halen wij niet in huis. Er was overigens amper vraag naar. Ouders die elders een nep-exemplaar hadden gekocht, merkten dat het rommel was en kwamen toch weer bij ons aankloppen voor de echte.'' Gevraagd: 1. Waarom treedt de Belgische overheid op tegen het produceren en het invoeren van namaakartikelen? 2. Vind jij dat een taak voor de overheid of vind je eerder dat fabrikant Hasbro zelf moet optreden tegen namaak? 3. Hoe komt het dat producenten niet vrij zijn om eender wat te maken?
Vraag 4 In de volgende tabel lees je een aantal gegevens af over vier ondernemingen. Gevraagd: 1. Duid in de tabel aan of het hier gaat over een kleine (KL), middelgrote (MG) of grote (G) onderneming volgens het Belgisch recht. 2. Motiveer je bewering , wees volledig! Onderneming Gemiddeld aantal werknemers per jaar Jaaromzet in miljoen EUR Aantal vestigingsplaatsen Balanstotaal in miljoen EUR Winst in miljoen EUR Categorie : klein/middelgroot/groot Motiveer je bewering
A 22
B 102
C 53
D 64
3 2 2,7 0,7
3 6 2 1,3
8 2 2,1 4
3 3 2,2 1,1
Vraag 5 Broekhuis BVBA is een onderneming jeansbroeken produceert van het merk LOI. Zij brengt momenteel 13 000 stuks op de markt en dit is de maximale capaciteit van het Oost-Vlaamse bedrijf. De kostenstructuur lees je af in de tabel. Nederland is een groeimarkt voor Loi en Broekhuis denkt aan uitbreiding. Er zijn twee mogelijkheden: Een nieuwe fabriek openen in Nederland of de productie uitbesteden aan een Aziatisch bedrijf. In beide gevallen blijft het ontwerpen, de marketing en de verkoop in Oost-Vlaanderen. Gevraagd: 1. Wat bedoelt men met ‘maximale capaciteit’? 2. Welke argumenten kan je aanvoeren om de productie gedeeltelijk in Nederland te vestigen? 3. Welke argumenten kan je aanvoeren om de productie naar Azië te verplaatsen? 4. Hoe noemt men bedrijven waarvan de producten in eigen land ontworpen en gedistribueerd worden maar waarvan de productie naar elders wordt overgebracht? 5. Stel dat deze onderneming opteert voor het openen van een nieuwe fabriek in Nederland. a) Op welk vlak zou zij dan schaalvoordelen kunnen realiseren? Geef een aantal voorbeelden. b) Toon aan met berekeningen of er effectief sprake is van schaalvoordelen. Zie hiervoor naar de tabel. Kosten bij:
variabele kosten vaste kosten Totale kosten Aantal stuks
Productie in OostVlaanderen 34.722,45 194.104,59 228.827,04 13000
Productie in Oost-Vlaanderen en in Nederland 85.808,35 353.278,06 439.086,41 25.000
Er wordt een Taiwanees bedrijf gevonden dat de broeken kan produceren tegen 15,20 EUR/stuk. Dit is de volledige kostprijs, vervoerprijs tot in het magazijn in Oost-Vlaanderen inbegrepen. Gevraagd: 6. Welke beslissing zou jij nemen? Motiveer. 7. Beschik je over voldoende gegevens om een beslissing te nemen? Leg uit.
Vraag 6 1. Selecteer uit het volgende lijstje één grote en één kleine onderneming. Formuleer welke factoren de grootte van deze ondernemingen bepaalden. 2. Welke voordelen biedt de kleine onderneming die jij koos? • • • • • • •
Coca Cola Ford Genk Delhaize Het snoepwinkeltje vlak bij school Ikea Jan, zelfstandig chauffeur paardenmelkerij
Vraag 7 Stel: Je bent journalist bij De Standaard. Je wordt door een onderneming uitgenodigd voor een persconferentie. Je mag zelf bedenken over welke onderneming het gaat en wat die onderneming op de persconferentie aankondigt. Gebruik je fantasie! Na de persconferentie moet je een krantenartikel schrijven. Gevraagd: Schrijf een tekst van ongeveer 60 woorden waarin minstens 4 van de volgende 6 begrippen zinvol gebruikt worden: • Franchising • Private label • Budgetteren • Winstmarge • Arbeidsverdeling • Toeleverancier
NAAM:............................................................
4 ECO SO 1 Inhoud
Klein blijven of groeien?
1. Bepaal tot welke categorie de volgende ondernemingen horen : Gemiddeld aantal werknemers per jaar Jaaromzet in miljoen EUR Balanstotaal in miljoen EUR
A 22 3 2,7
B 102 3 2
C 53 6 2,1
Onderneming A is een …………..
onderneming omdat………………
Onderneming B is een …………..
onderneming omdat………………
Onderneming C is een …………..
onderneming omdat………………
Onderneming D is een …………..
onderneming omdat………………
D 64 7 2,2
2. De aard van het product bepaalt of een onderneming al of niet kan uitgroeien tot een grote onderneming. Gevraagd: a) Leg uit.
b) Geef minstens twee voorbeelden
3. Verklaar: a) omzet
b) afschrijvingen
c) gouden financieringsregel
Vaardigheden 4. Welke zoekterm zou je ingeven indien je via een zoekprogramma op het internet informatie zoekt over de criteria die bepalen of een onderneming groot of klein is?
5. In een onderneming neemt het aantal klanten toe van 120 naar 160 na een reclamecampagne. Gevraagd : Bereken de procentuele toename van het aantal klanten
6. Thomas specialiseert zich in het ontwerpen en produceren van design-tafels. Thuis bij de klant polst hij naar zijn wensen en bespreekt hij de mogelijkheden. Het wordt voor elke klant een uniek stuk dat perfect past in zijn interieur. Onnodig te zeggen dat enkel welgestelden die bereid zijn om zo’n 6.300 EUR te betalen voor een tafel tot zijn klantenkring behoren! Hij slaagt er in om maandelijks een vijftal van dergelijke tafels te verkopen. Na een bespreking van de tekening met Koen, de meubelmaker kan de productie beginnen. Gemiddeld moet je een drietal maanden wachten op de levering. Thomas huurt een atelier-tekenstudio kostprijs: 1 920 EUR/maand. Gemiddeld koopt hij per maand voor 18 500 EUR hout. Klein materiaal, schroeven, lijm, spijkers enz. kosten gemiddeld 720 EUR per maand. De jaarlijkse afschrijving van de machines bedraagt 11 700 EUR. Het klein gereedschap gaat gemiddeld 3 jaar mee, jaarlijks kost het toch zo’n 2 000 EUR. De jaarlijkse loonkost van Koen bedraagt jaarlijks zowat 45 000 EUR. Voor kleinere kosten zoals energie, water, telefoon enz. rekent hij op 7 300 EUR per jaar. De administratie kost 2 900 EUR per jaar. Gevraagd a) Kan Thomas leven van zijn tafels? Stel een rekenblad op om dit aan te tonen. b) Het hout wordt flink duurder: zo’n 30%! Welke invloed heeft dat op zijn inkomen? Toon aan dmv het rekenblad. c) Duid aan welke wijziging je in je rekenblad van vraag a aanbracht om vraag b te beantwoorden. Wees duidelijk!
NAAM:............................................................ 4 ECO SO 2
Klein blijven of groot worden ?
vraag 1
Actief
Balans 31.03.03
Vaste activa activa
783.905,25 Eigen vermogen 413.398,30 Schulden Lange termijn Korte termijn
Passief 314.864,91 263.211,96 619.226,68
Totaal activa 1.197.303,55 Totaal passiva 1.197.303,55 De winst van het boekjaar bedroeg 88.571 EUR. Dit is 27% meer dan het vorige boekjaar. De omzet steeg met 10%. Gevraagd: a) Bereken de liquiditeitsratio van deze onderneming. Noteer je berekening b) Wat is de betekenis van de liquiditeitsratio? c) Evalueer het gevonden resultaat in a d) Bereken de solvabiliteit van deze onderneming e) Wat is de betekenis van de solvabiliteit? f) Evalueer het gevonden resultaat in d g) Stel: je bent bankier. Deze onderneming komt bij jou aankloppen om een lening op lange termijn af te sluiten. Het gewenste bedrag is 100 000 EUR. Welk antwoord zou jij geven? Beargumenteer en maak gebruik van je bevindingen in a en b. h) Vergelijk de winst met het eigen vermogen. Hoeveel is de procentuele opbrengst van de eigenaars? (Noteer ook je berekening!) Vind je dat veel of weinig?
vraag 2 a) Waar of niet waar? ‘Vaste kosten zijn niet altijd vast, maar kunnen wijzigen.’ b) Verklaar volledig. c) Toon aan met een voorbeeld.
vraag 3 a) Leg de term ‘schaalvoordelen’ uit aan de hand van het volgende voorbeeld. Maak daarvoor de nodige berekeningen en veronderstellingen. b) Wat bedoelt men met productiecapaciteit? Een traiteur wil roomsoep in zijn assortiment opnemen. Hij kan de soep aankopen tegen 0,75 EUR per liter. De vaste kosten bedragen 3 750 EUR per jaar. De marktprijs voor dergelijke soepen is 1,25 EUR per liter. De huidige productiecapaciteit bedraagt 15 000 liter. De traiteur denkt dat hij 5000 liter méér makkelijk verkocht zal krijgen. Een uitbreiding van de capaciteit is mogelijk mits bijkomende investeringen.
