Evaluatieverslag jumelage Bergen - Miloslaw
1991-2015
VOORWOORD
In 2016 is het 25 jaar geleden dat de vriendschapsband tussen Bergen (L) en Miloslaw (P) werd gesloten. Reden voor het Nederlandse Polen comité om te bezien wat er in al die jaren tussen de beide gemeenten is gebeurd. Zoals u zult lezen is dat best erg veel, vooral dankzij de inzet van vele vrijwilligers die zich de afgelopen jaren voor die vriendschapsband hebben ingezet. Maar we moeten ook vooruit kijken: willen we met elkaar deze vriendschap voortzetten (van Poolse zijde in ieder geval wel), moet er een andere inhoud aan gegeven worden en zo ja, hoe dan? Is de gemeente Bergen bereid om te blijven subsidiëren? Zonder die steun wordt het wel erg moeilijk. In dat verband verwijzen wij naar een amendement d.d. 12 november 2013 waarin de raad van de gemeente Bergen het college van burgemeester en wethouders oproept om "met de gemeente Miloslaw en de beide Polen comités in gesprek te gaan over de toekomst van de jumelage". Een soortgelijke passage is ook opgenomen in het coalitieakkoord gesloten tussen CDA en PK. Voorgaande vraagt om duidelijkheid voor alle betrokken partijen. Het comité houdt zich graag aanbevolen voor ideeën en suggesties voor de toekomst. Wij bevelen deze evaluatie dan ook gaarne in uw warme belangstelling aan. Bergen, februari 2015 Het Polen comité Bergen. Jo Steijvers, voorzitter Martien Oomen, plv. voorzitter Jacqueline Straatman secretaris Jos Wahlen, penningmeester Mientje Drissen, communicatie, tolk/vertaler Jan Straatman, adviseur. NB: een overzicht van voormalige comitéleden is als bijlage opgenomen
Inleiding De gedachte om met een andere gemeente — in het buitenland — een vriendschapsband aan te gaan ontstond eind 80-er jaren. Vooral in die jaren stond Polen erg in de belangstelling van de Nederlandse bevolking. Er voltrokken zich in dat land veranderingen die bij velen in ons land de bijzondere aandacht trokken. Immers vanuit het verleden kenden wij een bijzondere relatie met dat land als mede-bevrijders van met name Zuid Nederland aan het einde van WO II. De vakbond Solidariteit won in Polen onder leiding van Lech Walesa veel populariteit. Maar er kwamen ook berichten over de bittere armoede waarin veel Polen leefden. Overal in ons land ontstonden allerlei initiatieven om hulp te bieden. Er werden plaatselijke burgercomités opgericht die zich vooral bezighielden met de inzameling van hulpgoederen. Velen zullen zich de t.v. beelden herinneren van de transportkonvooien die vanuit Nederland in kilometers lange files op weg gingen met vrachtwagens vol hulpgoederen, op weg naar Polen. Veel inwoners van onze gemeente hadden familierelaties met Polen, veel namen herinneren daar nog aan. Bovendien waren er in de gemeente 2 burgercomités actief. Bovenstaande vormde voldoende aanleiding om de blik op Polen te richten en daar een samenwerkingspartner te zoeken. Besloten werd om de hulp in te roepen van de Stichting Samenwerking NederlandPolen. Deze Stichting heeft voor ons een mogelijke partner gezocht met enigszins vergelijkbare kenmerken als Bergen: qua grootte in oppervlakte en inwonersaantal, één hoofdkern en een aantal kerkdorpen en veel landbouw. Genoemde stichting heeft medio 1990 contacten gelegd met een gemeente in het Westen van Polen, iets ten zuidoosten van Poznan: Miloslaw In het najaar van 1990 hebben er wederzijds kennismakingsbezoeken plaatsgevonden. Hieruit is gebleken dat beide gemeentebesturen positief stonden ten opzichte van het aangaan van een gemeenteband.. Bij het aangaan van de gemeenteband hebben de beide gemeenten het volgende overwogen ( zie raadsvoorstel gemeente Bergen d.d. 18 februari 1991): 1. De gemeenteband moet gebaseerd zijn op wederkerigheid, niet op overwicht van één van beide partijen. 2. De gemeente moet steeds zorgvuldig afwegen welke ondersteuning geboden kan en moet worden. 3. Juist in de tijd van ontspanning tussen oost en west hebben gemeenten in Oost-Europa behoefte aan contacten op lokaal niveau met het Westen. 4. De lokale bevolking, zowel in Bergen als in Miloslaw, moet intensief bij de gemeenteband betrokken worden. 5. Het aangaan van de gemeenteband moet het begin zijn van een duurzame samenwerkingsrelatie. 3
Hoewel de gemeente het voortouw heeft genomen is zo'n gemeenteband toch ook een zaak die een breed particulier draagvlak zou moeten krijgen, waarbij gemeente en particulieren gezamenlijke verantwoording kennen. Het aangaan van een gemeenteband heeft uiteraard ook financiële gevolgen. De raad stelde daarom f.9.000,= beschikbaar voor het jaar 1991 en f. 1.500,= voor medische middelen. Tenslotte diende er een formele samenwerkingsovereenkomst te worden gesloten. Deze werd op 25 mei 1991 door beide burgemeesters ondertekend in de raadszaal van de gemeente Bergen.
Het navolgende werd overeengekomen: 1. Beide gemeenten wisselen informatie uit over ontwikkelingen binnen beide gemeenten. 2. Zij wisselen naar behoefte informatie uit over gemeentelijke beleidsterreinen. 3. Beide gemeenten streven ernaar hun burgers door middel van diverse informatieactiviteiten bekend te maken met de partnergemeente. 4. Beide gemeenten dragen bij aan de uitwisseling van personen die werkzaam zijn in uiteenlopende beroepen, in het onderwijs, de wetenschap, de cultuur, de gezondheidszorg, de dienstverlening de industriële productie, de jeugd en de sport.
4
5. Beide gemeenten bevorderen rechtstreekse banden tussen verenigingen, bedrijven, scholen, culturele organisaties instellingen voor de gezondheidszorg en sportverenigingen. 6. Beide gemeenten bevorderen de uitwisseling van delegaties en reisgezelschappen. Eenmaal per jaar wordt de stand van zaken met betrekking tot de gemeenteband geëvalueerd en worden verdere ontwikkelingen van de gemeenteband bepaald. Elk jaar heeft het comité rekening en verantwoording afgelegd aan de gemeente Bergen als subsidieverstrekker. Uitvoering gemeenteband Bergen-Miloslaw. De gemeenten Bergen en Miloslaw zijn overeengekomen dat burgers uit beide gemeenten inhoud aan de gemeenteband zouden geven. In Bergen zijn alle verenigingen, instanties en burgers, die banden hadden in Polen door bijv. het zenden van hulpgoederen, medio 1991 aangeschreven. In het najaar is een 20- tal vertegenwoordigers uit de genoemde groepen bij elkaar gekomen. Een zestal personen met secretariële ondersteuning van de gemeente heeft toen het comité gevormd en de naam Comité Polen Miloslaw er aan gegeven. Al snel kwamen de eerste uitwisselingen op gang. Naar • • • • • • •
Miloslaw gingen: Fanfare Montagnards Grensland Mannenkoor Siebengewald Scouting Wellerlooi Tienerwerk Siebengewald Scholengemeenschap De Hamert Gemeenteraad van Bergen 2x met nagenoeg de voltallige gemeenteraden Brandweer meerdere malen met verschillende delegaties die aldaar ook opleiding, training en oefening verzorgden en er ook de nodige materialen beschikbaar stelden
• Een delegatie van agrarische ondernemers uit Bergen die ook materiaal beschikbaar stelden.
5
Naar • • • • •
Bergen kwamen: Jeugdleden voetbalvereniging Miloslaw Jongerengroepering Miloslaw Leerkrachten uit het basisonderwijs Brandweer, meerdere malen verschillende delegaties Kinderen lagere school Miloslaw
6
Daarnaast zijn er diverse goederen, materialen e.d. verstrekt: • Kleding • Schoollokalen • 2x een gemeentebusje voor het vervoer van schoolkinderen • Diverse brandweer materialen alsmede een brandweer bus •
Ambulance (Elektrische) rolstoelen
•
7
Diverse medische hulpmiddelen.
De verenigingen kregen voor een bezoek aan Miloslaw van het comité een vast bedrag per persoon gesubsidieerd. De resterende kosten waren voor eigen rekening. Naast de jaarlijkse gemeentesubsidie werden er in de beginperiode door het comité voorwerpen uit Polen verkocht om zoveel mogelijk te voldoen aan de uitvoering van de gemeenteband. Alleen subsidie bleek in de praktijk niet voldoende.
Eerste beleidswijziging. Na een aantal jaren verliepen de uitwisselingen moeizamer. Enerzijds doordat de belangstelling vanuit Bergen terugliep, mede ingegeven door de stijgende kosten van vervoer en verblijf, anderzijds door wijzigende interesse van de inwoners van Bergen. Daarnaast werden er van uit Miloslaw steeds dezelfde jongeren uit de betere klassen naar Bergen toegestuurd. Dit strookte toch niet helemaal met de doelstellingen van de vriendschapsband. In overleg met het comité in Miloslaw is toen afgesproken om middels projecten hen jaarlijks te ondersteunen en sporadisch nog maar uitwisselingen te organiseren. Deze • • • • • • • •
beleidswijziging heeft geleid tot de volgende projecten: Opzetten Groene Kruis Opzetten gezondheidscentrum met uitleencentrum hulpmiddelen Opzetten vereniging voor hulp aan zieken en geestelijk gehandicapten Aanleggen speeltuinen in diverse kerkdorpen Aanleggen sportveld jeugd Opzetten revalidatiecentrum Bekostigen fluorisatie schoolgaande kinderen
Fotoproject (collage) in het kader van het 10 jarig bestaan van de jumelage, georganiseerd door een inwoner uit Afferden • Functioneren als vliegwiel om daarmee andere subsidies uit Polen zelf of de Europese Unie te verwerven, waardoor samen met onze bijdragen diverse projecten konden worden gerealiseerd.
8
Cl
Project Meer bewegen voor ouderen, waarbij een groep van enkele tientallen senioren wekelijks lichamelijke oefeningen doen. De deelnemers betalen een geringe eigen bijdrage. De instructrice alsmede zaalhuur worden door ons comité bekostigd. Het project loopt nog steeds. (de actieve senior)
Toetreding Polen tot de EU Sinds Polen in 2004 lid geworden is van de Europese Unie, is er veel veranderd. Gedurende die periode is Polen zich gaan ontwikkelen tot een moderne Europese staat die lid is van de Europese Unie en daarvan jaarlijks vele miljoenen ontvangt ter financiering van allerlei veelal infrastructurele projecten. Macro gezien was er dus een groei van de economie. Dit heeft ertoe geleid dat velen alleen die ontwikkeling hebben gezien. Hoe de vooruitgang op het platteland was en hoe de achterbuurten van de steden eruit zagen werd al snel vergeten. Veel producten, die momenteel in de moderne grote winkelsteden worden aangeboden, zijn voor een Poolse burger met een gemiddeld inkomen van C 300,= bruto per maand, onbereikbaar. In dat verband verwijzen wij ook naar de brief van de Nederlands ambassadeur in Polen d.d. 27 augustus 2014 aan de gemeenteraad van Bergen. Hierin bevestigt hij het belang van de gemeenteband en wijst er op dat Polen nog steeds het op drie na armste land van Europa is. (zie bijlage) 10
Conclusies en aanbevelingen
De eerste periode ( tot ongeveer 2000)
Deze periode heeft voornamelijk in het teken gestaan van uitwisselingen over en weer van diverse groepen burgers alsmede het zenden van hulpgoederen. Een probleem bij de uitwisselingen was toch wel de taalbarrière tussen burgers, dit ondanks de inzet van tolken. Hierdoor waren individuele contacten tussen burgers toch moeilijk. Dat is waarschijnlijk ook de reden geweest dat Bergense burgers niet bereid waren om Poolse gasten voor een paar dagen in huis te nemen, waardoor het verblijf hier van grotere groepen toch ook erg kostbaar was. De afspraak was immers, dat wij hun verblijf hier zouden betalen. Verblijf in Polen daarentegen was vele malen goedkoper. Na een aantal bezoeken over en weer van heel wisselende groepen raakte ook "het nieuwe" er een beetje van af. De zending van hulpgoederen was daarentegen onverminderd succesvol. De tweede periode (van 2000 tot heden) In overleg met het gemeentebestuur van Bergen en met het comité in Polen alsmede het gemeentebestuur van Miloslaw werd besloten om de aandacht te richten op het realiseren van projecten aldaar en minder aandacht te schenken aan uitwisselingen, hoewel een aantal daarvan toch bleef doorgaan. (gemeenteraad en brandweer). Verder bleven er de contacten tussen de comités. (één keer per jaar over en weer) Aan de uitvoering van de diverse projecten (zie terug) werd in Polen zeer serieus aandacht besteed en men legde ieder jaar verantwoording af aan ons comité die dit vervolgens verwerkte in het jaarverslag voor de gemeente Bergen. Conclusie mag wel zijn dat alle opgezette projecten zeer succesvol zijn geworden en dat de waarde ervan voor de inwoners van Miloslaw onmiskenbaar groot is.
12
Conclusie algemeen
Taal vormde een probleem en wordt langzaamaan wel opgelost omdat de jonge generaties in beide landen steeds vaker Engels of Duits spreken. Het "nieuwe" van de jumelage is er af geraakt, ook omdat de grenzen open zijn en veel burgers individueel Polen bezoeken. Ons comité concludeert verder dat de communicatie door het comité over haar activiteiten niet optimaal is geweest, waardoor de vriendschapsband minder onder de aandacht van onze burgers kwam. Toch kan de vriendschapsband van onze zijde als succesvol worden beschouwd, van Poolse zijde is dit zeker het geval. Men is er trots op. Derhalve pleit ons comité er voor om door te gaan op de ingeslagen weg. Voorwaarden daarbij zijn wel dat nieuwe leden voor het comité worden aangetrokken (ondanks alle pogingen daartoe moeten we vaststellen dat het uiterst moeilijk is, omdat velen zich liever inzetten voor eigen dorp en/of vereniging) en dat daarnaast de communicatie met de eigen bevolking verbeterd wordt. Mocht er in de toekomst nog belangstelling zijn voor een uitwisseling dan kan het comité daarin altijd een faciliterende rol vervullen. Tenslotte zij vermeld dat het comité jaarlijks een inhoudelijk als financieel verslag aan het college heeft aangeboden. Hierop werd ieder jaar van het college een goedkeurende verklaring ontvangen en zijn er noch bij de inhoud noch bij de besteding van de subsidiegelden opmerkingen gemaakt.
13
Bijlagen
14
Samenstelling comité.
In 2015 zijn 2 leden van,het comité Bergen — Polen helaas overleden. Het betreft de voorzitter cle'heer Steijvers en de penningmeester de heer J. Wahlen. Inmiddels is de samenstelling van het comité als volgt: Martien Oornen, voorzitter JactiUeline Straatman, secretaris Martel Wahien, penningmeester Mientje Drissen, communicatie, tolk/vertaler Jan Straatman, adviseur Ger Srhits, adviseur Dick Kláverdijk, adviseur.
Bergen, januari 201B.
tt=t
-
Ambassadeur van het Koninkrijk der Nederlanden
PC-toko.< / fly-Uori,e- 5-6-dt -
Warschau, 27 augustus 2014 Kawa1erii 10, 00-468
2014-1
112 . cc Geachte leden van de Raad,
Onlangs had ik het genoegen 2 Koninklijke onderscheidingen uit te reiken in de gemeente Miloslaw, u bekend.
Ik stuur u deze brief omdat u niet bij het ceremonieel aanwezig kon zijn, op vertegenwoordiging door de heer Jan Straatman na. Met het doel mijn waardering uit te spreken voor de succesvolle jumelage die u reeds jaren met de gemeente Miloslaw heeft.
Tijdens mijn bezoek heb ik met een groot aantal mensen van gedachten kunnen wisselen. De steun die Miloslaw de afgelopen twee decennia van uw gemeente heeft gekregen heeft grote indruk gemaakt en veel waardering geoogst. Daarbij wordt natuurlijk verwezen naar de hulpgoederen in de jaren '90, maar ik heb de indruk dat vooral de meer structurele projecten, zoals het centrum voor fysiotherapie, de ontwikkeling van de gemeente goed hebben geholpen.
Daarnaast heeft de uitwisseling van een breed scala aan vakmensen, zoals brandweerlieden, boeren, sporters en onderwijzend personeel, niet alleen voor veel goodwill, maar ook voor verbreding van kennis bij de inwoners van Miloslaw gezorgd.
De Raad van de Gemeente Bergen, Limburg Postbus 140 5854 ZJ Bergen Kopie: Mevrouw Manon Pelzer Burgemeester Gemeente Bergen
16
Polen ontwikkelt zich voorspoedig. Maar heeft nog een lange weg te gaan. Het welvaartspeil in dit bijzondere land stijgt gestaag. maar Polen is op dit moment nog het op drie na armste land binnen de EU. Binnen het scala van relaties en betrekkingen, gericht op de verdere ontwikkeling van Polen, vervult een jumelage zoals tussen Bergen en Miloslaw een aanvullende en goede rol. Ik wens u succes toe met uw verdere plannen voor de invulling van uw bijzondere band met gemeente Miloslaw. Schroom niet als de ambassade daarbij behulpzaam kan zijn.
17
