Evaluatie mantelzorgwaardering 2015
februari 2016 Auteur: Esther Merlo
1
Inleiding Voor u ligt de evaluatie van de mantelzorgwaardering 2015. In deze evaluatie wordt terug geblikt op de invulling en uitvoering van het waarderen van mantelzorgers door gemeente Venray: Wat ging goed en wat kan beter? En hoe nu verder? Mantelzorgcompliment Het mantelzorgcompliment was een vergoeding van de rijksoverheid. In 2014 bestond de vergoeding uit €200. Om in aanmerking te komen voor dit mantelzorgcompliment moest de zorgvrager een indicatie voor minimaal 371 dagen voor Awbz-zorg aan huis hebben. De Sociale Verzekeringsbank (SVB) verstuurde de aanvraagformulieren naar personen met deze indicatie. Er kon één mantelzorger voorgedragen worden voor het compliment. Wat betreft Venray hebben in 2013 853 mantelzorgers het mantelzorgcompliment ontvangen. In 2014 heeft de SVB 919 aanvraagformulieren verstuurd. Te verwachten is dat de meeste personen het aanvraagformulier ingevuld hebben terug gestuurd. Echter, de SVB kan niet aangeven hoeveel mantelzorgers in 2014 het compliment ook daadwerkelijk uitgekeerd hebben gekregen. Met ingang van 1 januari 2015 is het mantelzorgcompliment als waarderingsregeling komen te vervallen. Vanaf toen is de gemeente verantwoordelijk voor de jaarlijkse blijk van waardering voor mantelzorgers. Venrayse mantelzorgwaardering In de motie van 28 oktober 2014 is bepaald dat Venray mantelzorgers in de vorm van een geldbedrag gaat waarderen. Hiervoor is €65.000 gereserveerd. Wij verwachtten dat in 2015 1000 mantelzorgers in aanmerking konden komen voor de mantelzorgwaardering. Dit gezien de cijfers van de SVB en de verwachting dat het aantal mantelzorgers de komende jaren alleen maar stijgt. Dit betekende dat er per mantelzorger een bedrag van €65 beschikbaar was. In de collegevergadering van 28 april 2015 heeft het college voorgesteld om voor het jaar 2015 het waarderingsbedrag eenmalig vast te stellen op €130 per mantelzorger. Voor 2016 en de daarop volgende jaren bedraagt het waarderingsbedrag €65 per mantelzorger. Om in aanmerking te komen voor de mantelzorgwaardering moet men aan een aantal voorwaarden voldoen:
Er moet sprake zijn van mantelzorg in de zin van de Wmo 2015, artikel 1.1.1. lid 1;
De mantelzorger verleent langer dan drie maanden en minimaal acht uur per week onbetaalde zorg aan een familielid, partner, vriend of goede kennis;
De zorgvrager (diegene die mantelzorg ontvangt) is woonachtig in Venray;
Per zorgvrager komt één mantelzorger in aanmerking voor de mantelzorgwaardering.
We zijn tot deze voorwaarden gekomen, omdat o.a. Mezzo (een autoriteit op het gebied van mantelzorg) de periode van minimaal acht uur per week en langer dan drie maanden hanteert. Verder hebben wij er bewust voor gekozen om de mantelzorgwaardering los te koppelen van het hebben van een indicatie. Zoals bij het mantelzorgcompliment wel het geval was. Op deze manier bereik je namelijk ook mantelzorgers van zorgvragers die nog geen enkele professionele hulp hebben.
2
Het proces: Van aanvragen tot uitkeren Van 1 juni tot 16 oktober 2015 konden zorgvragers de mantelzorgwaardering voor hun mantelzorger aanvrager. Dit kon via het invullen van het aanvraagformulier dat te vinden was op de website van de gemeente. Bij het aanvraagformulier moest men een kopie van het identiteitsbewijs van zowel de zorgvrager als de mantelzorger bijvoegen. Ook een kopie van de bankpas moest toegevoegd worden. Door het aanvragen van de mantelzorgwaardering, werd de mantelzorger automatisch ingeschreven bij het Steunpunt Mantelzorg. Door ingeschreven te staan kan aan de mantelzorger immers ook andere vormen van waardering en ondersteuning geboden worden. Daarbij geeft het ons inzicht in het aantal mantelzorgers. Het Steunpunt Mantelzorg registreerde en beoordeelde de aanvragen. Begin november hebben alle aanvragers een brief ontvangen met daarin de mededeling of zijn/haar mantelzorger de mantelzorgerwaardering toegekend krijgt. De uitbetaling vond plaats rond ‘de dag van de mantelzorg’ op 10 november. Het bereiken van mantelzorgers Begin juni hebben alle 400 mantelzorgers, die op dat moment ingeschreven stonden bij het Steunpunt
Mantelzorg,
het
aanvraagformulier
thuis
gestuurd
gekregen.
Ook
hebben
we
verschillende keren een bericht in de (sociale) media geplaatst. Desondanks bleef het aantal aanvragen erg achter bij hetgeen wat we verwachtten. Vandaar dat we in september aan alle inwoners met een Wmo voorziening een brief hebben gestuurd. De kans is namelijk groot dat deze groep mensen naast hulp of begeleiding vanuit de Wmo, ook mantelzorg van een familielid of kennis ontvangt. In deze brief hebben we inwoners erop gewezen dat zij hun mantelzorger met een geldbedrag kunnen waarderen. Vervolgens liep het storm met de aanvragen. In totaal hebben we 1150 aanvragen ontvangen. Hieronder bevinden zich 25 jonge mantelzorgers. 15 Aanvragen hebben we afgewezen. De reden voor afwijzen was dat één zorgvrager voor twee mantelzorgers een aanvraag had ingediend. Of de zorgvrager was niet woonachtig in Venray. Of de aanvraag was incompleet/te laat ingediend. Bij een incomplete aanvraag kreeg de aanvrager een hersteltermijn waarbinnen hij/zij alsnog de complete aanvraag kon indienen.
Er is één bezwaarschrift
binnengekomen. Deze is momenteel in behandeling. Leer- en verbeterpunten Gedurende de uitvoering van de mantelzorgwaardering zijn we tegen een aantal zaken aangelopen die om verbetering vragen.
We hebben het signaal ontvangen dat zorgvragers het een administratieve last vinden om het aanvraagformulier in te vullen. Met name het kopiëren en toevoegen van het identiteitsbewijs en de bankpas werden als onnodig ervaren. Echter, was de reden om hiernaar te vragen praktisch van aard. Het aanvraagformulier kon namelijk niet digitaal ingevuld
worden.
Om
te
voorkomen
dat
we
belangrijke
gegevens
als
naam,
bankrekeningnummer en bsn niet konden lezen, vroegen we een kopie van de bankpas en het identiteitsbewijs. In praktijk bleek het vragen naar deze gegevens ook voor ons een tijdrovende klus. Veel aanvragen werden namelijk incompleet ingeleverd, waardoor er contact gezocht moest worden met de aanvrager.
3
Momenteel wordt gewerkt aan een digitaal aanvraagformulier. Dit wil zeggen dat aanvragers voor de mantelzorgwaardering 2016 het formulier enkel online in kunnen vullen. Hierdoor wordt voorkomen dat formulieren onleesbaar of onvolledig zijn. Bij de mantelzorgwaardering
2016
is
het
aanleveren
van
kopieën
van
bank-
en
identiteitsgegevens dus niet meer aan de orde. Bijkomend voordeel is dat het digitale formulier ‘offline’ gezet kan worden, waardoor voorkomen wordt dat er na het verstrijken van de einddatum nog aanvraagformulieren binnenkomen. Dit was nu namelijk wel het geval. Hierdoor ontstond extra werk, want er moest een brief naar de aanvrager gestuurd worden met daarin het bericht dat de aanvraag niet meer in behandeling werd genomen. Het enige nadeel van een digitaal aanvraagformulier is dat niet iedereen behendig is met een computer. Deze personen moeten dus geholpen worden. Mocht dit niet met behulp van het eigen netwerk lukken, dan heeft Synthese vrijwilligers die hierbij kunnen helpen.
Het handmatig registreren van alle aanvragen is een arbeidsintensieve klus. De aanvragen kwamen per post binnen, waardoor de postkamer ook meer werk had. Vervolgens werden de gegevens (naw, bsn en bankrekeningnummer) van zowel zorgvrager als mantelzorger in een excellijst gezet. Doordat gegevens overgetikt werden en de aanvragen op een gegeven moment en masse binnenkwamen, bestond het risico op fouten. Zoals het onjuist overnemen van gegevens of het vergeten inkloppen van de gegevens. Momenteel wordt bekeken
of
het
mogelijk
is
dat
er
een
link
gelegd
wordt
tussen
het
online
aanvraagformulier en een registratiesysteem. De gegevens worden dan vanuit het aanvraagformulier automatisch in een registratiesysteem verwerkt. Dit brengt echter kosten met zich mee. Als een dergelijke koppeling niet mogelijk is, komen de aanvragen in een mailbox binnen. Dit maakt het registeren al makkelijker, sneller en zorgvuldiger.
De scheidslijn tussen gebruikelijke zorg en mantelzorg is dun. Op het aanvraagformulier werd gevraagd welke zorg de mantelzorger verleent die anders door een professionele aanbieder verleend moet worden. ‘Boodschappen doen’ en naar ‘de dokter begeleiden’ werd regelmatig als antwoord gegeven. In feite is dit geen mantelzorg in de zin van de Wmo 2015. Ook werd gevraagd of de mantelzorger voldoet aan de voorwaarde van langer dan drie maanden en minimaal acht uur per week onbetaalde zorg verlenen. Gezien de vele aanvragen is onderzoek doen/toetsen of er daadwerkelijk sprake is van mantelzorg onmogelijk. Het Steunpunt gaat de komende tijd preventieve gesprekken voeren met de hulpvrager en zijn/haar mantelzorger. Het doel van deze gesprekken is om te bezien of mantelzorgers naast enkel het ontvangen van het waarderingsbedrag, ook ondersteuning nodig hebben. Daarbij kan tijdens deze huisbezoeken bekeken worden of er daadwerkelijk sprake is van mantelzorg.
Mantelzorgwaardering 2016 De voorwaarden om in aanmerking te komen voor de mantelzorgwaardering 2016 blijven ongewijzigd ten opzichte van 2015. Met in acht name van de leerpunten opgedaan in 2015 ziet de uitvoering van de mantelzorgwaardering 2016 er als volgt uit:
4
Uiterlijk eind maart is het digitale aanvraagformulier klaar. Dan wordt het online gepubliceerd. Middels pr zullen we onder de aandacht brengen dat zorgvragers hun mantelzorger kunnen aanmelden voor de mantelzorgwaardering 2016. Tevens worden collega’s geïnformeerd, zodat zij hun cliënten kunnen wijzen op de waardering. Gezien het geringe aantal jeugdige mantelzorgers die de mantelzorgwaardering 2015 hebben ontvangen, wordt er extra aandacht besteed aan het bereiken van deze groep. De reeds geregistreerde mantelzorgers worden via de nieuwsbrief of een mailing geïnformeerd. Het aanvraagformulier dient opnieuw ingevuld te worden. De situatie kan immers veranderd zijn, bijvoorbeeld door scheiding, waardoor de mantelzorger geen mantelzorg meer verleend. Ook kunnen gegevens, als bankrekeningnummer, veranderd zijn. Daarbij zijn wij van mening dat een kleine inspanning gevraagd mag worden om het waarderingsbedrag te ontvangen. Door het online aanvraagformulier wordt aanvragen eenvoudiger en wordt bureaucratische rompslomp voorkomen.
Tot uiterlijk 1 oktober kunnen de aanvraagformulieren ingevuld worden. Daarna gaan de formulieren offline.
Half/eind oktober krijgen de aanvragers een brief thuisgestuurd met daarin het bericht of er aan de voorwaarden voldaan wordt, en de mantelzorger de waardering dus wel of niet krijgt.
Rond de dag van de mantelzorg, 10 november, vinden de uitbetalingen plaats. In 2015 is het budget van €65.000 eenmalig verhoogd naar €130.000. Uitgaande van 1000 mantelzorgers was het waarderingsbedrag vastgesteld op €130 per mantelzorger. Dit jaar en de komende jaren is het waarderingsbedrag vastgesteld op €65. Gezien het huidige aantal ingeschreven mantelzorgers (meer dan 1000), is te verwachten dat we niet uit komen met het budget van €65000.
Vorig
jaar
is
ingestemd
met
een
extra
waardering
in
de
vorm
van
de
mantelzorgcomplimentenpas. Met deze pas kunnen mantelzorgers en de zorgvrager kortingen op verschillende diensten en producten bij lokale en regionale ondernemers en organisaties krijgen. In januari van dit jaar zijn tijdens een gezellige avond de eerste passen aan mantelzorgers uitgereikt. De pas is heel 2016 geldig. Aanvragen kan gedurende het hele jaar. Conclusie Het waarderen van mantelzorgers was nieuw voor de gemeente. Het was dan ook enigszins pionieren hoe we invulling en uitvoering aan deze waardering gingen geven. Ondanks enkele leerpunten kunnen we succesvol terug kijken op deze eerste mantelzorgwaardering. We hebben immers een groot aantal mantelzorgers verblijd met een financieel extraatje. Daarbij is de mantelzorgcomplimentenpas als extra waardering ingevoerd. Hierdoor kunnen we beter aan de verschillende behoeften van mantelzorgers tegemoet komen. De een heeft namelijk liever een geldbedrag, terwijl de ander graag gratis of met korting een dagje uit wilt. Ten slotte hebben we door de mantelzorgwaardering 2015 een groot bestand van mantelzorgers opgebouwd. Het is niet geheel statisch, want er kunnen mantelzorgers afvallen en bijkomen.
5
Echter, we gaan ervan uit dat dit het basisbestand is waaraan ondersteuning en waardering geboden kan worden.
6
