Evaluatie invoering Diftar Montferland gebiedsdeel Bergh.
Maart 2008
1. SAMENVATTING
3
2. INLEIDING
4
Achtergrond Doel van de evaluatie
4 4
3. BESLUITVORMING EN PLANNING 3.1. Besluitvorming 3.2. Planning
4 4 5
4. TECHNISCHE ASPECTEN 4.1. Duobakcontainers 4.2. Verzamelcontainers
5 5 7
5. REGISTRATIE CONTAINERS EN ADMINISTRATIEVE GEGEVENSVERWERKING 5.1. Containermanagement en administratieve gegevensverwerking 5.2. Aanslagen afvalstoffenheffing 5.3. Nulaanbieders 5.4. Tarieven en hoeveelheden aangeboden afvalstoffen 5.4.1. Percentage aanbiedingen 5.4.2. Hoeveelheid ingezameld afval 2000-2007 5.4.3. Tarieven
7 7 8 8 9 9 9 10
6. RESULTATEN AFVALINZAMELING 2007 6.1. Afvalhoeveelheden 6.1.1. Restafval 6.1.2. Gft-afval 6.1.3. Glas 6.1.4. Papier 6.1.5. Aanbiedstation 6.1.6. Zwerf- en straatafval
11 11 12 13 13 14 14 14
7. MILIEURENDEMENT
15
8. COMMUNICATIE
15
9. FINANCIEN 9.1 Krediet invoering diftar 9.2 Kostenontwikkeling 2005-2007
16 16 16
2
1.
Samenvatting
De doelstellingen die voor de invoering van diftar in het gebiedsdeel Bergh zijn geformuleerd zijn ruimschoots gehaald. De invoering heeft geleid tot een betere afvalpreventie en -scheiding in Montferland. De hoeveelheid aangeboden gft-afval en restafval in het gebiedsdeel Bergh in de duobakken en verzamelcontainers is in 2007 gedaald met 33% respectievelijk 35% ten opzichte van basisjaar 2005. Dat wil zeggen dat de geformuleerde afvalreductiedoelstellingen van 20% voor beide fracties ruimschoots gehaald zijn. Ook voor wat betreft de scheidingspercentages is verbetering zichtbaar gelet op de toename van de hoeveelheden afval op het aanbiedstation. Door de diverse verenigingen werd bijna een kwart meer oud papier ingezameld. In de glasbakken werd circa 13% meer glas aangetroffen Gesteld kan worden dat in het gebiedsdeel Bergh een zeer geslaagde vermindering van de hoeveelheid restafval en gft is bewerkstelligd door het toepassen van een financiële prikkel, oftewel de invoering van diftar. Ook hier is wederom gebleken dat met diftar, een rechtvaardiger fiscaal systeem wordt gehanteerd, waarbij burgers die optimaal hun afval scheiden en/of rekening houden met hun consumptie, beloond worden door middel van een lagere rekening voor afvalstoffenheffing. Op basis van de inzamelresultaten in 2007 geldt dit voor 84% van de huishoudens in het gebiedsdeel Bergh. Minder afval; goed voor de portemonnee en voor het milieu. De invoering van diftar heeft evenmin geleid tot een negatief beeld van de gemeente. Het Veiligheidsonderzoek dat in 2007 door de Politie Noord- en Oost-Gelderland is uitgevoerd laat een positief resultaat zien als het gaat om de tevredenheid van de Montferlandse burger op het onderdeel huisvuilinzameling Het blijkt daarbij dat ruim 80% van de inwoners van de gemeente Montferland positief is over de huisvuilinzameling. Het idee dat de hoeveelheid zwerfafval explosief is gestegen als gevolg van de invoering van diftar wordt niet bewaarheid. Weliswaar werd circa 36 ton meer zwerf- en straatafval ingezameld, doch dit staat in geen verhouding met de afname van de hoeveelheid huishoudelijk afval van 1755 ton. Een deel van de toename is het gevolg van meer aandacht voor het ruimen hiervan door de gemeente. Zo wordt sinds 2006 meer dan voorheen aandacht besteed aan het ruimen van (verborgen) afval uit sloten etc. Ook is in het gebiedsdeel Bergh duidelijk meer huishoudelijk afval aangetroffen in de bakken bestemd voor straatafval.
3
2. Inleiding 2.1.
Achtergrond.
Door de raad van de gemeente Montferland is op 6 april 2006 - in het kader van de harmonisatie van huishoudelijke afvalstoffen en de afvalstoffenheffing - besloten tot invoering van diftar in de gehele gemeente Montferland aansluitend op het inzamelsysteem in Didam. Per 1 januari 2007 zou dit operationeel moeten zijn. Diftar, een afkorting van gedifferentieerde tarieven, wordt al sinds 2002 toegepast in de voormalige gemeente Didam. Met dit systeem rekent de burger voor het inzamelen en verwerken van huishoudelijk afval niet af voor het gewicht, maar voor de maat van de afvalcontainer en voor het aantal keren dat de container wordt geledigd. Voor de inwoners van het gebiedsdeel Bergh hield dit in dat zij per 1 januari 2007 geen afvalstoffenheffing meer in de vorm van een omslagstelsel betalen. Bewoners van laagbouwwoningen betalen via het zogenaamde volume-/frequentiesysteem naast een basisbedrag, voor het aantal keren dat de container geleegd wordt. Gelet op de ervaringen in het gebiedsdeel Didam en de ervaringen elders is bij de besluitvorming de verwachting geuit dat vanwege de besparingen op de inzamelkosten en verwerkingskosten een voordeel zou ontstaan voor deze bewoners. Afhankelijk van de besparing op de verwerking van het afval en de inzameling voor het gebiedsdeel Bergh zou de besparing liggen tussen € 26,00 tot € 36,00 per huishouden (basisjaar 2005) De kosten voor de invoering van diftar werden geschat op € 5,00 per huishouden. Een en ander is gerelateerd aan een voorzichtige schatting van een besparing op het restafval van 20% en eveneens 20% besparing op het gft-afval. Doel van de evaluatie Deze evaluatie beoogt te bezien of de uitgangspunten van diftar in het gebiedsdeel Bergh bereikt zijn en inzicht te krijgen in de consequenties van de invoering van diftar op de milieubelasting en op de kosten van de burger ten aanzien van afval.
3. Besluitvorming en planning. 3.1.
Besluitvorming.
Op 6 april 2006 besloot de raad in het kader van harmonisatie van de inzameling van huishoudelijke afvalstoffen en de afvalstoffenheffing tot het invoeren van diftar in het gebiedsdeel Bergh waarbij deze per 1 januari 2007 operationeel moest zijn. Na afronding van de Europese aanbesteding voor de aankoop van duobakken werd door de raad in zijn vergadering van 21 september 2006 een investeringskrediet beschikbaar gesteld van € 600.000,00 voor de harmonisatie inzameling huishoudelijke afvalstoffen.
4
3.2.
Planning.
In een zeer kort tijdsbestek moesten veel werkzaamheden worden verricht om per 1 januari 2007 de inzameling in het gebiedsdeel Bergh operationeel te hebben. De ervaring die hiermee al eerder was opgedaan in het gebiedsdeel Didam kwam hierbij zeker van pas. De werkzaamheden hadden ondermeer betrekking op de aanbesteding leveranties duobakken, inname oude gft-bakken, voorzieningen treffen voor de hoogbouw, communicatie met burgers etc. Het streven was medio oktober/november te kunnen “warmdraaien”. Het ging daarbij met name om het testen van de aangebrachte chips en het inbrengen van de gegevens in het geautomatiseerde systeem. Echter op 13 november 2006 werd voor het eerst ingezameld met de nieuwe duobakken. Vanaf toen konden de nieuwe gebruikers wennen aan het gebruik alvorens diftar definitief zijn intrede zou doen. Doordat de leverancier van de chips zijn verplichtingen niet nakwam was een proefdraaien met de chips in combinatie met het geautomatiseerde systeem in genoemde periode niet aan de orde. Eerst in week 50 waren alle duobakken gechipt. De registratie van de aangeboden containers door middel van de chips verliep overigens nagenoeg vlekkeloos, zodat het einddoel om per 1 januari 2007 diftar in het gebiedsdeel Bergh operationeel te hebben wel werd gehaald.
4. 4.1.
Technische aspecten Duobakcontainers
Begin november 2006 is op ieder huisadres in de voormalige gemeente Bergh een duobak bezorgd. De oude groene 140 liter container die werd gebruikt voor het inzamelen van gftafval werd daarbij ingenomen. De grijze 240 liter container die in gebruik was voor de inzameling van het restafval kreeg de bestemming van middel voor het inzamelen van oud papier. De duobak heeft een inhoud van 280 liter. Er is ook een kleiner formaat duobak beschikbaar met een inhoud van 180 liter. Omdat in de praktijk blijkt dat het maken van een keuze in deze voor de burger moeilijk is, en omdat iedereen door het al dan niet aanbieden van zijn afvalcontainer al invloed kan uitoefenen op de hoogte van de heffing, werd niet eerder dan per 1 januari 2007 de mogelijkheid geboden de 280 liter duobak om te ruilen voor een 180 liter duobak. In 2007 hebben hiervan 15 adressen in het gebiedsdeel Bergh gebruik gemaakt. Bij het uitzetten de containers beschikte de leverancier slechts over 2800 chips. De rest zou later volgen. Door en voor rekening van de leverancier is daarop gezorgd voor een extra mailing richting burgers alsmede een speciaal Servicenummer (0800) opengesteld. In tabel 1 staat weergegeven hoeveel reacties er binnenkwamen op dit speciale nummer.
5
Tabel 1.: meldingen Servicenummer (0800) TOTAAL Totaal aantal meldingen
Percentage
119
Soorten Meldingen
27,73%
Info (algemeen)
33
44,54%
Info 1ste brief
53
1,68%
klacht
2
8,40%
nieuwe adres
10
1,68%
ophalen container(s)
2
5,04%
Wenst geen container
6
10,92%
Wenst extra container
13
100,00%
Er hebben zich nauwelijks noemenswaardige technische problemen voorgedaan met de registratie van de duobakken tijdens de inzameling. Waar nodig is voor 1 januari 2007 de chip vervangen. Omdat niet expliciet in de voorlichting was aangegeven dat het tussenschot in de duobak niet mocht worden verplaatst, meenden enige vindingrijke burgers dit op eigen initiatief alsnog te doen. Door middel van publicaties in het Montferland Journaal en de website en tevens tijdens de inzameling, via een kaartje aan de duobak, werden de burgers erop gewezen dat dit niet is toegestaan. Op zich leverde de overgang van het gebiedsdeel Bergh op de duobak gecombineerd met diftar voor de Reinigingsdienst de Liemers (RDL) als inzamelaar geen problemen op, al werd daar in de carnavalstijd in ’s-Heerenberg anders over gedacht. De wijziging in de inzameldagen die plaatsvond in Montferland en aansluitend Zevenaar, om voor een betere clustering te zorgen, verliep in de praktijk nagenoeg geruisloos. Door de inwoners werd hiervoor in het algemeen begrip getoond. Gelijktijdig werd waar nodig de aanbiedplaatsen voor de duobakken herzien. Zonodig vond maatwerk plaats. Ook dit verliep nagenoeg geruisloos. Een enkele klacht die binnenkwam ging over afval dat op straat achterbleef tijdens het ledigen van de duobakken. Het is helaas niet te voorkomen dat er wel eens afval op straat belandt bij het leegmaken van de duobakken. Dit kan bijvoorbeeld veroorzaakt worden door weersomstandigheden zoals veel wind al dan niet in combinatie met licht afval boven in de duobak. Ook zijn er mensen die de duobak eigenlijk iets te vol aanbieden. In dat geval neemt het risico toe dat er afval uit de bak valt, voordat het in de wagen belandt. Grote stukken die er naast vallen proberen de medewerkers van de reinigingsdienst zoveel mogelijk op te ruimen, maar een garantie dat er niets op straat achterblijft kan (helaas) niet worden gegeven. Weliswaar blijft dit een aandachtspunt bij de medewerkers van de RDL.
6
4.2.
Verzamelcontainers
Voor de bewoners van flats en appartementen in het gebiedsdeel Bergh bleef de inzameling van huishoudelijk afval via de verzamelcontainers gehandhaafd. Voor deze huishoudens is het diftarsysteem nog niet zover doorgevoerd, dat zij daarvan gebruik kunnen maken. Ook ten behoeve van een 80-tal adressen in de binnenstad van ’s-Heerenberg die hun huisvuil nog steeds via de aloude huisvuilzakken aanboden zijn een aantal verzamelcontainers geplaatst. In Didam is in de hoogbouw afgestapt van het systeem waarbij het aantal keren dat het afval werd aangeboden werd geregistreerd. Het pasje dat hiertoe werd gebruikt werd vervangen door een sleutel. In het gebiedsdeel Bergh werden 67 bestaande betonnen verzamelcontainers afgesloten. Aan in totaal 851 bewoners werd een sleutel ter beschikking gegeven die toegang verschaft tot een verzamelcontainer. Klachten uit het verleden dat er veelal door buitenstaanders de verzamelcontainers werden afgevuld met huisvuil behoren hiermee eveneens tot het verleden.
5. Registratie containers en gegevensverwerking. 5.1.
Containermanagement en administratieve gegevensverwerking.
In de gemeente Montferland wordt door de RDL het huishoudelijke gft- en restafval ingezameld. Tijdens de inzameling worden de aangeboden containers automatisch herkend door communicatie tussen de chip in de duobak en de antenne op de inzamelwagen. De registratie van een duobak door de inzamelwagen wordt wekelijks gekoppeld aan het adressenbestand van de gemeente. Op deze wijze behoort iedere afzonderlijke container toe aan één adres in de gemeente Montferland. Het actueel houden van het digitaal container- en chip bestand alsmede het overdragen van container- en lediginggegevens naar de gemeente ten behoeve van de aanslagoplegging gebeurt door de Reinigingsdienst de Liemers. Meldingen voor containerwisselingen, kapotte chips, het uitzetten van nieuwe containers worden afgedaan door het Service- en Meldpunt Openbare Werken gemeente Montferland. Het uitlezen en de controle van de lediginggegevens geschiedt door de afdeling Belasting respectievelijk Bouwen en Milieu van de gemeente Montferland. In het containerbestand is iedere container gekoppeld aan een bepaald adres. Wanneer inwoners van container wisselen of als een container wordt gestolen worden deze wijzigingen, inclusief wijziging in het bij de container behorend chipnummer, doorgevoerd in het containerbestand. Vermiste containers worden geblokkeerd. Wanneer deze containers ter lediging worden aangeboden, worden zij hierdoor door het inzamelvoertuig geweigerd. Dat is dan ook het moment waarop een milieuwachter hierop actie onderneemt.
7
Grafiek 1.: aantal aanbiedingen/huishoudens in geheel Montferland
aantallen aanbiedingen 2007 2500 aantal huishoudens
2050 1820
2000 1454
1500 1000
1555
1388 1125
936 699
729
717
36 t/m 40
41 t/m 45
666
500 0 1 t/m 5
6 t/m 10
11 t/m 15
16 t/m 20
21 t/m 25
26 t/m 30
31 t/m 35
45 51 en t/m meer 50
aantal aanbiedingen tussen
5.2.
Aanslagen afvalstoffenheffing.
Het aanmaken van de gedifferentieerde aanslagen afvalstoffenheffing geschiedt met behulp van de belastingssoftware van Getronics PinkRoccade. Hiertoe worden de lediginggegevens en het digitale container- en chipbestand, afkomstig van de Reinigingsdienst de Liemers ingelezen in de diftarmodule van het Getronics PinkRoccade-pakket. Het vaste tarief van de afvalstoffenheffing wordt eens per jaar geïnd via de gecombineerde gemeentelijke belastingaanslag, waarmee onder andere ook de onroerende zaakbelasting wordt geïnd. In januari/februari worden de variabele kosten van het voorgaande jaar in rekening gebracht. Op de ruim 13.000 opgelegde aanslagen variabele kosten in Montferland in januari 2008 (incluis de eerste keer in het gebiedsdeel Bergh) kwamen slechts 24 schriftelijke reacties binnen. Dit is 0,2 procent. De reacties variëren van vermeende onjuiste aantallen ledigingen, verkeerde adressen, tussentijdse verhuizingen e.d.. 5.3.
Nulaanbieders.
In 2007 zijn op 334 adressen geen enkele maal containers aangeboden. Van deze adressen zijn er 159 gelegen in Didam. Uit een bureau-inventarisatie blijkt dat een deel van deze groep nulaanbieders (circa 50) bestaat uit woningen behorende bij een bedrijfspand. Waarschijnlijk wordt aldaar het huishoudelijk afval in de afvalcontainer van het bedrijf gedaan. Uit ervaringen in andere diftargemeenten blijkt dat gemiddeld 1 á 2% nulaanbieders aanwezig zijn. De nulaanbieders in Montferland komen overeen met circa 2% van het totaal aantal laagbouwwoningen en wijkt dus niet of nauwelijks af van de ervaringen die hiermee zijn opgedaan in andere diftargemeenten.
8
5.4.
Tarieven en hoeveelheden aangeboden afvalstoffen.
Bij het berekenen van de gedifferentieerde tarieven voor 2007 in Montferland golden de volgende uitgangspunten: • Uitgegaan wordt van een gemiddelde van 29 keer aanbieden van de duobakcontainer; • Rekening wordt gehouden met een restafval-reductie en een gft-reductie van 20% in het gebiedsdeel Bergh; • Het vaste tarief is voor elke belastingplichtige hetzelfde; • Voor gebruikers van verzamelcontainers worden twee tarieven aangehouden gebaseerd op éénpersoonshuishoudens en meerpersoonshuishoudens. 5.4.1. Percentage aanbiedingen. In 2007 werd door de huishoudens in Monterland ruim 358.000 maal de duobak ter lediging aangeboden. Dit komt neer op een aanbiedpercentage van 52%, oftewel 26 aanbiedingen per jaar. Dit betekent dat het aanbiedpercentage 3 aanbiedingen minder was dan geraamd. Een lager aanbiedpercentage wijst erop dat bewust wordt omgegaan met het afval en er minder wordt aangeboden. Ook speelt wellicht een rol dat in het gebiedsdeel Bergh voorheen het afval alternerend werd aangeboden. Dat wil zeggen dat de ene week het restafval en de andere week het gft-afval werd aangeboden. Met andere woorden: men was gewend om de veertien dagen het restafval aan te bieden. Voor de begroting 2007 betekent dit een inkomstenderving van circa € 138.000,00. Grafiek 2.: aantal aanbiedingen/huishoudens in gebiedsdeel Bergh
aantal aanbiedingen Bergh 2007 1120
aantal huishoudens
1200
1011
1000
888
800 800
618
608
510
600
397
370
400
375 215
200
m ee r
50
en 51
45
t/m
45
40 t/m
t/m 41
36
t/m
35
30 31
26
t/m
25
20
t/m 21
15
t/m 16
t/m 11
t/m 6
1
t/m
5
10
0
aantal aanbiedingen tuss en
5.4.2. Hoeveelheid ingezameld afval 2000-2007. Per 1 januari 2006 - één jaar voor de invoering van diftar - kwam ook de inzameling van huishoudelijk afval in het gebiedsdeel Bergh in handen van de Reinigingsdienst de Liemers. Daarmee is in heel Montferland een eigen reinigingsdienst werkzaam. Tevens werd met ingang van 1 januari 2006 geen bedrijfsafval meer ingezameld in het gebiedsdeel Bergh. Uit tabel 2 valt duidelijk op te maken welke invloed dit al voor het jaar 2006 inhield voor de
9
inzameling in het gebiedsdeel Bergh. Met de invoering van diftar in 2007 worden de verschillen met name voor het restafval en het gft-afval nog veel groter. Opmerkelijk daarbij is de afname van de fracties restafval en gft-afval en de toename van de fractie oud papier en glas. Voor het gebiedsdeel Didam is net als voorgaande jaren min of meer sprake van een standstill. Uit de cijfers blijkt duidelijk dat de doelstelling bij de invoering van diftar voor vermindering van het restafval en het gft-afval van 20% voor beide fracties in gebiedsdeel Bergh ruimschoots is gehaald. Ten opzichte van het referentiejaar 2005 is als gevolg van de invoering van diftar in 2007 zelfs een reductie bereikt op de inzameling van restafval van 35% en op de inzameling van gft-afval van 33%. Dit leverde voor de begroting 2007 ten aanzien van de geraamde verwerkingskosten voor het gebiedsdeel Bergh een besparing in de verwerkingkosten op van restafval circa € 89.000,00 en gft-afval van circa € 24.000,00. Tabel 2.: hoeveelheden ingezameld afval gebiedsdelen Bergh/Didam 2000-2007
Gebiedsdeel/Jaar Tonnage Bergh Restafval Gft-afval Papier Glas
2000 5006 2586 1440 443
2001 4388 2822 1412 460
2002 4395 2870 1401 453
2003 4492 2807 1281 494
2004 4722 3124 1350 424
2005 4765 2990 1286 406
2006 4320 2748 1407 434
2007 3089 2017 1585 459
Didam
3487 2254 1081 382
3330 2016 1018 378
3300 1732 1080 396
3274 1643 1353 421
3068 1853 1400 407
3061 1761 1409 429
3043 1669 1269 421
2982 1806 1243 409
Restafval Gft-afval Papier Glas
5.4.3. Tarieven. Vanaf 1 januari 2007 wordt één systeem voor de afvalstoffenheffing gehanteerd in Montferland. Nagenoeg alle bewoners in de laagbouw betalen dan voor het aantal keren dat de duobak wordt geledigd. Per lediging is dat afhankelijk van de grootte van de container een bedrag van € 3,50 of € 2,20. Het vasttarief bedraagt daarbij € 128,00. Voor gebruikers van verzamelcontainers worden twee tarieven aangehouden gebaseerd op éénpersoonshuishoudens en meerpersoonshuishoudens, waarbij de situatie op 1-1 van het jaar bepalend is. Tabel 3.: Tarieven Montferland 2007 Omschrijving Duobak (180 liter) Duobak (280 liter) Verzamelcontainer Eénpersoonshuishouden Meerpersoonshuishouden
Vast bedrag
Bedrag per lediging
€ 128,00 € 128,00
€ 2,20 € 3,50
€ 156,60 € 166,40
---
10
Circa de helft van het aantal aansluitingen In Montferland biedt de duobak 26 keer of minder aan. Dit betekent dat deze categorie aansluitingen nu minder dan € 219,00 kwijt is aan afvalstoffenheffing. Tabel 3.: Tarieven grondgebied Bergh 2005-2006 Omschrijving Jaar Eénpersoonshuishouden Meerpersoonshuishouden Gewogen gemiddelde
2005 € 179,40 € 291,20 € 275,00
Vast bedrag 2006 € 163,80 € 267,80 € 253,00
Op basis van het gewogen gemiddelde in het gebiedsdeel Bergh betaalde men in 2005 een bedrag van € 275,00 aan afvalstoffenheffing. Voor dit bedrag kan men in 2007 de duobak 42 keer aanbieden. Circa 16% van de aansluitingen in het gebiedsdeel Bergh bood in 2007 de duobak 42 keer of vaker aan. Voor circa 84% van voornoemde aansluitingen in het gebiedsdeel Bergh levert diftar dus in dit opzicht een financieel voordeel op.
6. Resultaten afvalinzameling 2007. 6.1.
Afvalhoeveelheden.
Het aanbod van gft- en restafval in Montferland over de jaren 2000-2007 is weergegeven in tabel 2. De daling van de hoeveelheid ingezameld gft- en restafval in het gebiedsdeel Bergh in 2007 ten opzichte van voorgaande jaren is zonder twijfel toe te schrijven aan de invoering van diftar. De reductiedoelstelling van 20% op zowel het restafval van als het gft-afval bij de invoering van diftar is gehaald. Ten opzichte van het referentiejaar 2005 is zelfs een reductie bereikt op de inzameling van restafval van 35% en op de inzameling van gft-afval van 33%. In het Landelijk AfvalstoffenbeheersPlan (LAP) heeft de overheid gemeentelijke doelstellingen opgenomen voor de scheidingspercentages van glas, oud papier, textiel, kca en gft-afval. De scheidingsresultaten voor 2007 zijn weergegeven in grafiek 4. Hiermee bereikt Monterland de landelijke doelstelling vanuit het Afval Overleg Orgaan van 60% voor de scheiding van afval ruimschoots. Grafiek 4.: scheidingsresultaat Montferland 2007 Montferland 2007 (Landelijke norm restafval 40% )
restafval gft
1% 0% 0% 0% 19%
grof groen 38%
gha glas
5%
papier
6%
textiel
7%
kca 24%
luierafval kunststof/frituurvet
11
Grafiek 5.: scheidingsresultaat Regio Achterhoek 2004-2006, incluis Montferland 2004-2007
Doelstelling Restafval
60% 50% 40%
2004 2005 2006 2007
30% 20% 10%
rk el la nd Br on ck ho rs D t oe tin ch em M on tfe rla nd O os tG O ud el eI re Js se lst re ek W in te rs w ijk
Be
A al te
n
0%
Doelstelling restafval Doetinchem-Winterswijk is 44% (= stedelijk), overige gemeenten is 40% (= landelijk).
6.1.1. Restafval. Restafval is de fractie van het huishoudelijk afval die resteert als de gescheiden aan te bieden afvalfracties (bijvoorbeeld glas, oud papier, etc. ) eruit zijn gehouden. In tabel 4 worden de opgehaalde hoeveelheden in 2005 en 2007 in Montferland vergeleken. Ten opzichte van 2005 werd in Bergh 1676 ton minder restafval in 2007 ingezameld. Zoals blijkt uit tabel 8 is daartegenover veel meer afval aangeboden op de beide aanbiedstations van de RDL. Aangenomen mag worden dat dit voor een groot deel afval betreft dat voorheen in de grijze container verdween. Tevens wordt aangenomen dat steeds meer huishoudens bij verbouwingswerkzaamheden hun afval laten afvoeren door de aannemer of via een zogenaamde bulky, een opvouwbare recyclebare kunststof afvalzak. Ook het voorheen ingezamelde bedrijfsafval bij circa 275 bedrijven in het gebiedsdeel Bergh is niet meer inbegrepen in de hoeveelheden huishoudelijk afval. Gelet op het verschil in de ingezamelde hoeveelheid restafval 2005 en 2006 zou dit circa 400 ton afval bedragen. Daarnaast blijkt uit het containerregistratiesysteem 2007 dat van het aantal nulledigingen circa 50 huishoudens het afval waarschijnlijk afvoeren via hun bedrijfsafvalcontainer. In hoeverre particulieren hun huishoudelijke afval via een alternatieve route, zoals de bedrijfsafvalcontainers van het bedrijf alwaar zij werken, afvoeren is niet bekend. Dit valt ook moeilijk te monitoren. Van afvaltoerisme naar andere gemeenten is vanuit deze gemeenten ook geen melding ingekomen. Tabel 4.: ingezamelde hoeveelheden restafval 2005-2007
Restafval Totaal in tonnen Waarvan gebiedsdeel Bergh
2005 7826 4765
2007 6071 3089
effect - 22% - 35%
12
6.1.2. Gft-afval. Het gft-afval is een afvalstroom ten aanzien waarvan de Wet milieubeheer in artikel 10.21 is bepaald dat deze als zelfstandige deelstroom gescheiden moet worden ingezameld en gescheiden moet worden aangeboden van het restafval. Deze wettelijke verplichting geldt niet wanneer er sprake is van een ondoelmatige inzameling. In Montferland wordt in de hoogbouw geen gft-afval gescheiden ingezameld. In het najaar worden op diverse plaatsen in Montferland bladkorven geplaatst. Met name in het gebiedsdeel Bergh heeft in 2006 en 2007 uitbreiding plaats gehad van de aantallen geplaatste bladkorven. Met de komst van diftar blijkt dat de burger minder bereid is het bladafval uit de openbare ruimte in zijn afvalcontainer te deponeren. Ten opzichte van het jaar 2006 is het aanbod van bladafval via de bladkorven dan ook met een kwart gestegen. Werd in 2006 nog 77.800 kilogram bladafval via de bladkorven aangeboden in 2007 is dit gestegen naar 104.360 kilogram. Niettemin staat deze toename in schril contrast met de afname van het aandeel gft in de container. Aangezien het aanbod tuinafval op het aanbiedstation ruim met de helft is gestegen (zie tabel 8) zal een groot deel hiervan toch zijn weg gevonden hebben naar het aanbiedstation. In tabel 5 worden de opgehaalde hoeveelheden gft in 2005 en 2007 in Montferland vergeleken. Tabel 5.: ingezamelde hoeveelheden gft-afval 2005-2007
GFT Totaal in tonnen Waarvan gebiedsdeel Bergh
2005 4751 2990
2007 3823 2017
effect - 20% - 33%
6.1.3. Glas. Ook glas behoort tot de categorie verplichte deelstromen. Burgers in Montferland kunnen dit kwijt in de diverse in de gemeente aanwezige glasbakken. In tabel 6 worden de opgehaalde hoeveelheden in 2005 en 2007 in Montferland vergeleken. Duidelijk is de toename van de hoeveelheid gescheiden ingezameld glas in het gebiedsdeel Bergh. Voorheen verdween dit in de grijze containers. Tabel 6.: ingezamelde hoeveelheden glas 2005-2007
Glas Totaal in tonnen Waarvan gebiedsdeel Bergh
2005 835 406
2007 868 459
effect + 4% +13%
6.1.4. Papier. Oud papier is tevens een deelstroom die gescheiden moeten worden ingezameld. Dit gebeurt in Montferland deels in eigen beheer en deels met behulp van scholen en verenigingen die het papier gesubsidieerd inzamelen. Ook hier is het effect van invoering van diftar gecombineerd met een inzamelmiddel duidelijk merkbaar. In Bergh werd bijna een kwart meer oud papier gescheiden ingezameld.
13
Tabel 7.: ingezamelde hoeveelheden papier 2005-2007
Papier Totaal in tonnen Waarvan gebiedsdeel Bergh
2005 2695 1286
2007 2828 1585
effect + 5% + 23%
6.1.5. Aanbiedstation. Op het aanbiedstation in ’s-Heerenberg en Zevenaar kunnen de burgers uit Montferland terecht met het afval dat niet thuishoort in de duobak en in feite gescheiden aangeleverd behoort te worden. In tabel 8 staat voor enkele afvalcategorieën aangegeven wat door de burgers van Monterland werd aangeleverd in 2005 en 2007. In de praktijk bleek dat dergelijk afval vaak gemakshalve via de aloude grijze container werd afgevoerd. Aangezien de indruk bestaat dat vanuit Beek, Loerbeek, Kilder etc. ook een bezoek wordt gebracht aan het aanbiedstation te Zevenaar wordt in deze tabel geen onderverdeling naar het gebiedsdeel Bergh gemaakt. Een kanttekening hierbij dient te worden gemaakt dat in het gebiedsdeel Bergh in het jaar 2005 het grof huishoudelijk afval door Stichting Aktief nog op afroep aan huis werd ingezameld. In dat verband zijn ook de inzamelcijfers over 2006 vermeld. Tabel 8.: ingezamelde hoeveelheden afval aanbiedstation 2005 t/m 2007
Afvalcategorie in tonnen Grof huishoudelijk afval Houtafval Puinafval (Grof)tuinafval IJzer Stortafval Asbest Kunststof Luierafval Totaal
2005 848 1023 1007 742 175 111 32 31 35 4004
2007 1018 1238 1904 1120 245 167 34 39 75 5840
Effect + 20% + 21% +89% +51% +40% +50% +6% +25% +114%
2006 864 1039 1797 819 136 151 34 24 45 4909
In 2006 werd in het gebiedsdeel Bergh 4320 ton restafval ingezameld. Ten opzichte van 2007 maakt dit een verschil van 1231 ton. Uit tabel 8 blijkt dat het aanbod op het aanbiedstation in de periode 2006-2007 met 931 ton is gestegen. Tellen wij hierbij het niet ingezamelde bedrijfsafval, zoals eerder werd geschat op 400 ton dan is het verschil van 1231 ton ruimschoots verklaard. Er is dan in feite ook geen afval zoek in dat tijdsbestek. 6.1.6. Zwerf- en straatafval. Sinds 2006 wordt in Montferland meer geanticipeerd op het zwerfvuil. Controle en handhaving zijn hierbij belangrijke items. Meer dan voorheen is daarbij aandacht besteed aan het ruimen van verborgen afval zoals afval uit sloten e.d. Als gevolg van de invoering van diftar in Bergh is ook meer huishoudelijk afval aangetroffen in de bakken voor straatafval. Een en ander heeft ertoe geleid dat ten opzichte van 2005 in 2007 circa 36.000 kg meer straatafval is ingezameld. Deze toename staat echter in geen verhouding met de afname van de hoeveelheid ingezameld huishoudelijk afval in Montferland van 1.755.000 kg in de periode 14
2005 versus 2007. Het idee dat bij sommigen leeft dat de hoeveelheid zwerfafval explosief is gestegen als gevolg van de invoering van diftar in het gebiedsdeel Bergh wordt hiermee niet bewaarheid. Meldingen van (grof)zwerfafval (koelkasten, bedden, autobanden e.d.) zijn overigens vaak niet diftar-gerelateerd. Het beleid ten aanzien van grof-afval, kringloopproducten e.d. is bij de invoering van diftar ook niet gewijzigd. Ook het beeld dat er veel meer tuinafval wordt gestort in de bossen wordt evenmin bevestigd gelet op de toename van (grof)tuinafval (+51%: van 742 ton naar 1120 ton) op het aanbiedstation. Noch zijn hierover signalen van Natuurmonumenten ingekomen. Tabel 9. : ingezamelde hoeveelheden zwerf- en straatvuil 2005 t/m 2007
Zwerf- en straatvuil Tonnage 7.
2005 185
2006 193
2007 221
Milieurendement.
Doordat er minder huishoudelijk afval wordt ingezameld via de duobakken en er veel meer afval gescheiden wordt aangeboden via het aanbiedstation, de glasbak en de papierbak is het milieurendement zondermeer fors gestegen. Ruim 90% van het aangeboden afval op het aanbiedstation wordt namelijk gerecycled. Slechts 3% wordt gestort en het overige wordt in de verbrandingsoven verbrand waarbij er sprake is van energiewinning. De conclusie die uit de gegevens in hoofdstuk 6 kunnen worden getrokken is dat diftar zich ruimschoots bewijst en daadwerkelijk helpt aan de verbetering van het milieu in zeer brede zin. Het afvalgedrag van de burgers is duidelijk positief beïnvloed. 8.
Communicatie.
De communicatie met de inwoners van het Montferland over de gevolgen van de invoering van diftar is over het algemeen goed verlopen. De twee diftarkranten die voor de bewoners van het gebiedsdeel Bergh huis- aan huis zijn uitgebracht werden veelal positief ontvangen en uit de reacties van de bewoners bleek dat de kranten gelezen werden. Niettemin bestond ondanks de ingezette communicatiemiddelen er toch nog misverstand bij een klein deel van de bewoners over de manier waarop afgerekend ging worden. Enigen hielden hardnekkig vol dat zou worden afgerekend op het wegen van de containers. Via publicaties in het Montferland Journaal is hierover enige malen gecommuniceerd. Tenslotte is ook via de bijsluiter afvalstoffenheffing hieraan aandacht besteedt. Ook in een huis- aan huis mailing werd informatie verstrekt rondom de duobak en het gebruik hieromtrent. Doordat de leverancier van de chip zijn verplichtingen niet nakwam heeft door en voor rekening van die leverancier een tweede mailing plaatsgevonden. Om de kinderen van het basisonderwijs in het gebiedsdeel Bergh te betrekken bij de omschakeling op diftar is aan het NME-centrum gevraagd een lesprogramma samen te stellen voor alle groepen. Door kinderen bewust te maken van de afvalproblematiek zullen zij hun ouders eerder hierop aanspreken en zelf hier later ook bewuster mee om gaan. Er werd een gevarieerd programma samengesteld rond de thema’s afval en afvalscheiding, een materiaal zending afvalopruimers voor alle groepen, voor de onderbouw een theatervoorstelling, voor de middenbouw een natuurexcursie en voor de bovenbouw een bezoek aan het afvalaanbiedstation. Aan dit project is door 8 van de 10 scholen in het gebiedsdeel Bergh meegedaan. De ervaringen hierover waren goed en de leerlingen waren zeer enthousiast.
15
Via een motie van de raad werd het college opgedragen om uit educatief oogpunt aan de basisscholen in Montferland één duobak ter beschikking te stellen ten behoeve van de scheiding van het fruitafval dat vrij komt op de school. Hiertoe zijn vervolgens 17 scholen aangeschreven. Van de geboden mogelijkheid hebben 3 scholen gebruikt gemaakt. 9.
Financien.
9.1.
Krediet invoering diftar.
Ten behoeve van de harmonisatie inzameling huishoudelijke afvalstoffen is door de raad in zijn vergadering van 21 september 2006 een investeringskrediet beschikbaar gesteld. Voor de invoering van diftar dienden de navolgende investeringen (in euro’s) exclusief btw: Voorlichting Aanschaf duobakken Aanschaf chips Uitzetten en bechippen containers Inname en afvoer gft-container Afsluiten en uitbreiding verzamelcontainers Totale investering
€ 21.500,00 € 441.000,00 € 42.000,00 € 33.500,00 € 15.000,00 € 47.000,00 € 600.000,00
Het toegekende diftarkrediet is toereikend gebleken. Op een bedrag van € 3.383,00 na is het krediet geheel besteed. Zoals verwoord in het voorstel tot harmonisatie inzameling huishoudelijke afvalstoffen blijven hiermee de jaarlijks lasten rond de € 5,00 per huishouden . 9.2.
Kostenontwikkeling 2005-2007.
Invoering van diftar heeft per saldo een positief effect op de kostenontwikkeling. Zoals is aangegeven in hoofdstuk 5 paragraaf 5.4.3. tabel 3 bedroeg de afvalstoffenheffing in 2005 in het gebiedsdeel Bergh voor een meerpersoonshuishouden € 291,20 en voor een éénpersoonhuishouden € 179,40. In 2007 werd in het gebiedsdeel Bergh gemiddeld 26 keer de duobak aan de weg gezet. Dit betekent dat gemiddeld men € 219,-- kwijt is aan afvalstoffenhefing. Ten opzichte van een meerpersoonshuishouden een daling van maar liefst € 72,20. Dit ligt ruim boven het geschatte besparingsbedrag van € 26,00 tot € 36,00 zoals verwoord in het voorstel tot harmonisatie. Met name de spectaculaire daling van de ingezamelde hoeveelheden restafval en gft-afval hebben aan het gunstig resultaat bijgedragen. Landelijk is overigens de gemiddelde afvalstoffenheffing in 2007 met 2,2% gestegen. Grafiek 5.: Landelijke ontwikkeling afvalstoffenheffing.
16
Als gevolg van een lagere aanbiedfrequentie is er ook sprake enige daling in de inzamelkosten. In de Tweede Bestuurrapportage ( december 2007) van de RDL komt dit ondermeer tot uitdrukking. In deze rapportage wordt de verwachting uitgesproken dat er over het jaar 2007 een voordeel voor Montferland valt te verwachten van € 68.000,00. Met name de hogere opbrengsten op het aanbiedstation voor oud ijzer, papier e..d. dragen hieraan bij. De voorlopige cijfers van de jaarrekening van de RDL geven een nog positievere beeld. In de jaarrekening worden alle kosten gemaakt door de RDL op basis van nacalculatie toegerekend aan de deelnemende gemeenten. Voor Montferland wordt daarbij thans een voordeel verwacht van € 103.000,00. In juni 2008 zal de jaarrekening worden vastgesteld door het Algemeen Bestuur van de RDL. Op die plek zal nader ingegaan worden op het verschil tussen de laatste Berap en de jaarrekening.
17
