Evaluatie Gezond Thuis in Lier 2012
Inhoudsopgave INLEIDING ................................................................................................................................................. 1 GEZOND THUIS ......................................................................................................................................... 1 Probleemstelling en aanleiding ....................................................................................................... 1 Doelstelling......................................................................................................................................... 1 Verloop van het project in Lier........................................................................................................ 1 EVALUATIE ................................................................................................................................................ 4 Methode.............................................................................................................................................. 4 Resultaten .......................................................................................................................................... 4 (1)
De bezoeken ...................................................................................................................... 4
(2)
De evaluatieformulieren ................................................................................................... 5
(3)
Evaluatiegesprek ............................................................................................................... 9
CONCLUSIE ............................................................................................................................................. 11 BIJLAGE 1 ............................................................................................................................................... 12 BIJLAGE 2 ............................................................................................................................................... 15
INLEIDING In navolging van andere Logo’s organiseerde Logo Mechelen vzw in nauwe samenwerking met de Woonwijzer van de stad Lier het project Gezond Thuis in het najaar van 2012. Tussen 15 oktober en 30 november konden geïnteresseerden terecht in de demonstratiewoning in de Boomlaarstraat 68 in Lier voor een interactieve rondleiding rond gezond wonen. Omdat het de bedoeling is dit project te herhalen in de regio Mechelen, is het tijd voor een grondige evaluatie.
GEZOND THUIS Probleemstelling en aanleiding De kwaliteit van het binnenmilieu is meestal minder goed dan de kwaliteit van het buitenmilieu. Een ongezonde woning heeft dus een invloed op onze gezondheid. Niet verwonderlijk als je weet dat wij 85 % van onze tijd binnenshuis (thuis, werk, …) doorbrengen. De kwaliteit binnen een woning wordt beïnvloed door de structuur van de woning, de buurt en de bewoner(s). De bewoner heeft niet altijd de macht om de eerste twee factoren te veranderen, woongedrag daarentegen kan de bewoner zelf volledig beïnvloeden. Eenvoudige maatregelen kunnen de kwaliteit van de binnenlucht sterk verbeteren. Vanuit deze uitdaging is het idee van een demonstratiewoning ‘Gezond Thuis’ gegroeid. Oorspronkelijk werd ‘Gezond Thuis’ ontwikkeld door Logo Gezond Plus in samenwerking met de stad Gent. Omwille van het succes van de eerste demonstratiewoning werd dit project herhaald in verschillende andere Logo’s in Vlaanderen.
Doelstelling
Mensen doen beseffen dat er gezondheidsrisico’s verbonden kunnen zijn aan een ongezonde woning Mensen gezondheidsrisico’s in de woning leren herkennen Mensen mogelijkheden/tips aanreiken om de gezondheidsrisico’s in hun woning te verkleinen of weg te nemen
Verloop van het project in Lier De Woonwijzer van de stad Lier erkende de problematiek in haar stad en was bereid om in het najaar van 2012 tijd vrij te maken om het project Gezond Thuis in samenwerking met Logo Mechelen in de stad Lier te realiseren. Projectgroep en trekker: Katrien De Breuker (Lierse Woonwijzer), Lien Van Oyen (Logo Mechelen vzw, trekker) en Hilde Janssens (Logo Mechelen vzw, thema valpreventie). 1
Bekendmaking: De beoogde doelgroep waren vnl. kansengroepen en werkers in de sociale sector (thuiszorg, OCMW, wijkagenten, … ). Er is bewust gekozen om niet “breed” uit te nodigen.
De bestaande folder en affiche werden lokaal aangepast en digitaal verspreid naar mogelijke geïnteresseerden door de Lierse Woonwijzer. Project werd kort voorgesteld op sociaal team (straathoekwerk, centrum basiseducatie, sociaal restaurant en samenlevingsopbouw), seniorenraad en overleg ziekenfondsen. Gedrukte exemplaren van de folder werden verdeeld. Telefonische uitnodiging door de Lierse Woonwijzer. Er werd uiteindelijk geen persmoment georganiseerd (eerste openingsdag was eerste dag na de verkiezing). Via de nieuwsbrief en de website van het Logo. Via de Woonwinkel van IGEMO werd het project gepromoot in gemeentebladen en – nieuwsbrieven van omliggende gemeentes.
Locatie: In maart 2012 werd een geschikte woning gevonden door de Lierse Woonwijzer: een woning eigendom van het OCMW in de Boomlaarstraat 68 in Lier. Een grote rijwoning met ruime kamers boven en beneden, maar met een kleine badkamer en keuken. De veranda diende als extra ruimte om info voor keuken en badkamer uit te stallen. Vrijwillige gidsen De rondleidingen in de woning werden gegeven door 2 vrijwillige gidsen: Walter Verrijckt en Veerle Van Autenboer. Vrijwilligers werden gezocht door de Lierse Woonwijzer: persartikels in Gazet Van Antwerpen, Nieuwsblad, lokale reclamebladen. Via de lokale dienstencentra werden eveneens vrijwilligers gezocht omdat zij beschikken over een vrijwilligerspool. Er werd een klein infomoment gehouden op 11 september om vrijwilligers info te kunnen geven wat van hen verwacht werd. Slechts 1 vrijwilliger daagde op. Op vrijdag 12 maart werd een opleidingsdag voor de gidsen gehouden: theorie in de voormiddag en na de lunch een bezoek aan de demowoning voor de praktijk. Twee vrijwilligers waren aanwezig: Veerle van Autenboer (werkt in een sociaal verhuurkantoor) en Walter Verrijckt. Hierna werd de demowoning nog een keer open gesteld voor de gidsen om hun rondleiding in te oefenen. Meewerkende partners
Opnieuw & Co uit Mortsel: aanleveren van meubels, kleine huisraad en decoratiemateriaal ter aankleding van de woning. De materialen werden in de Kringwinkel ter plaatse uitgezocht door de werkgroep.
2
De lokale en provinciale afdelingen van mutualiteiten: advies en ondersteuning bij de woningaanpassingen, aanleveren van hulpmiddelen en brochures voor valpreventie. De Voorzorg, Socialistische Mututaliteit van de provincie Antwerpen Assist Lier, Thuiszorgwinkel CM Technische dienst van de stad Lier: elektriciteit, verwarming en plaatsen van zware meubels. Poetsdienst van de stad Lier: éénmalige poetsbeurt voor de opening van de woning.
Inschrijvingen De inschrijvingen werden in een tabel bijgehouden door het Logo. Voor elke aanvraag was er afstemming nodig met de gidsen om een geschikte datum te vinden. Bezoeken Een rondleiding doorheen de woning was mogelijk voor maximaal 12 personen. Als de groep groter was, werd de groep opgesplitst en werd ook het spel Gezondheidsstraat 13 + Huisje Weltevree gespeeld. Beide onder begeleiding door één van de gidsen. Na elke rondleiding werd aan de bezoekers gevraagd om een evaluatieformulier in te vullen. Alle bezoekers kregen na afloop een kleine attentie mee: een microvezeldoekje (Zeeman) en balpen in een leuk zakje van de stad Lier.
3
Evaluatie Methode Het project evalueren gebeurde aan de hand van: (1) Totaal aantal bezoeken en bereikte doelgroepen Aan de hand hiervan kunnen we nagaan of de geleverde tijdsinvestering door het Logo en de Woonwijzer van Lier het waard zijn geweest. (2) Evaluatieformulieren die de bezoekers ter plaatse invulden na het bezoek aan de woning. De evaluatieformulieren maken het mogelijk om de woning zelf en de rondleiding te evalueren. Hebben ze de hoofdboodschap van de rondleiding onthouden? Zijn ze bereid om hun gedrag aan te passen in hun eigen woning of als ze bij mensen thuis komen? Werd het concept positief onthaald? Was de rondleiding voldoende leerrijk en voldeed deze aan de verwachtingen? (3) Evaluatiegesprek met de vrijwillige gidsen. Een gesprek met de gidsen laat ons toe om na te gaan waar er nog praktische knelpunten zitten en welke indruk de bezoekers nalieten over het project. Bovendien wensten we te weten komen of de gidsen dit een nuttige tijdsbesteding vonden voor zichzelf.
Resultaten (1)
De bezoeken
Er werden 21 rondleidingen gegeven voor 187 ingeschreven bezoekers. Het totaal aantal bezoekers die effectief de woning bezocht hebben, ligt vermoedelijk iets lager. Volgende groepen volgden een rondleiding: verschillende groepen cursisten polyvalent verzorgenden van de Voorzorg Thuiszorg, dienstencentrum De Rosmolen, cursisten organisatie in het huishouden (volwassen onderwijs), verschillende groepen cursisten Nederlands voor anderstaligen (Openschool en KTA Lier), Verbond gepensioneerden openbare diensten en sympathisanten staatsgepensioneerden, thuisverzorgenden van de Landelijke thuiszorg, OCMW medewerkers,... Het volledige overzicht van de ingeschreven groepen vind je terug in bijlage 1.
4
Ondanks de beperkt beoogde doelgroep en dito bekendmaking promotiecampagne was de opkomst voor ons voldoende hoog om van een geslaagd project te kunnen spreken. We bereikten ook verschillende doelgroepen: zowel cursisten als intermediairen en de einddoelgroep zelf.
(2)
De evaluatieformulieren
Van het totaal aantal bezoekers vulden 129 bezoekers de evaluatieformulieren (bijlage 2) volledig in. De grote meerderheid (86%) van de bezoekers die de enquête invulden bevestigden dat de rondleiding aan hun verwachtingen voldeed. De helft van de bezoekers was hiermee helemaal akkoord en meer dan één derde was hiermee eerder wel akkoord. De minderheid (14 %) nam hierbij een neutraal standpunt in. Geenenkele van de bezoekers gaf aan dat de rondleiding niet voldeed aan de verwachtingen. Zie figuur 1, links boven. 91 % van de bezoekers die de enquête invulden vonden een bezoek aan de demonstratiewoning Gezond Thuis nuttig, waarvan meer dan de helft helemaal akkoord was met de stelling. 8 % nam hierbij een neutraal standpunt in en 1 % (1 persoon) vond een bezoek eerder niet nuttig. Zie figuur 1, rechtsboven. 88 % van de bezoekers die de enquête invulden, geeft aan te hebben bijgeleerd van een bezoek aan de demonstratiewoning, waarvan de ene helft helemaal akkoord was met de stelling te hebben bijgeleerd en de andere helft eerder wel akkoord was. 5 % van de bezoekers zegt echter eerder niet te hebben bijgeleerd en 7 % neemt hierover een neutraal standpunt in. Zie figuur 1, onder.
5
0% 1% (1)
0% 0%
8% (11)
14% (19)
48% (65) 56% (76)
35% (48)
38% (52)
0% 5% (7) 7% (10)
Helemaal niet Eerder niet
45% (61)
Neutraal 43% (58)
Eerder wel Helemaal wel
Figuur 1. Links boven: Vraag 1. voldeed de rondleiding aan uw verwachtingen? (N = 136) – Rechts boven: Vraag 2: Vond u het nuttig? (N = 136) – Onder: Vraag 3. Heeft u iets bijgeleerd? (N = 136)
Er werd in een open vraag bevraagd wat de bezoekers onthouden hebben van de rondleiding. De resultaten daarvan werden gebundeld in figuur 2. Deze figuur toont duidelijk aan dat bij een groot aantal bezoekers de boodschap om je woning voldoende te ventileren en verluchten goed is aangekomen. Ook de informatie over koolstofmonoxide, huisstofmijt, valpreventie, schoonmaakproducten en schimmel is goed overgebracht tot bij de bezoeker. Opvallend is ook dat een aantal respondenten de soda als alternatief schoonmaakproduct een leuke ontdekking vonden.
6
60 50 40 30 20 10 0
Figuur 2. Vraag 4. Schrijf in 1 of 2 zinnen neer wat u onthouden heeft van de rondleiding (open vraag). De antwoorden werden per thema in een staafdiagram gebundeld. *: roken, asbest, slaapkamertemperatuur, ongedierte, leeslat, grijpstok, antislipmatjes,…
Op de vraag of de bezoeker bepaalde informatie zal toepassen in zijn eigen woning antwoordden 111 van de 129 bezoekers hierop bevestigend, dit is goed voor 86 % (figuur 3, links). Aan deze bezoekers werd ook gevraagd welke informatie ze in hun woning zullen toepassen. De antwoorden staan gebundeld in figuur 4. Hieruit wordt duidelijk dat vele bezoekers aangeven hun woning meer te willen ventileren en verluchten. Het meer wensen te gebruiken van alternatieve schoonmaakproducten komt ook verschillende malen terug. Opnieuw is opvallend dat soda hierbij een aantal malen expliciet vermeld wordt. Zo goed als alle bezoekers (96 %) zouden een bezoek aan de woning ook aanraden aan anderen (figuur 3, rechts). 4% (5) 14% (18) Ja Nee 86% (111)
96% (126)
Figuur 3. Links: Vraag 5. Gaat u bepaalde informatie toepassen in uw eigen woning? (N = 129) – Rechts: Vraag 7. Zou u een bezoek aan de woning aanraden aan anderen? (N = 131)
7
50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0
Figuur 4. Vraag 5b. Welke informatie gaat u toepassen in uw eigen woning? (open vraag) De antwoorden werden per thema gebundeld in een staafdiagram. *: trekkertje douche, bed verluchten, geen antimug apparaat gebruiken, ventilatieroosters,…
Er werd de kans gegeven aan bezoekers om opmerkingen, bedenkingen en suggesties te formuleren ter verbetering van het project. 25 bezoekers maakten hiervan gebruikt. Er werden vooral positieve bemerkingen gegeven, zoals: nuttige tips, leerrijk, enthousiaste en deskundige lesgevers, interessant, aangenaam, leuk,… Een aantal personen geeft ook aan het project uit te breiden naar andere regio’s. Drie bezoekers gaven werkpunten mee: meer ingaan op vragen, meer interactie gewenst en een te oude woning. Enkele suggesties werden neergeschreven: combinatie maken met een kindvriendelijke woning, de rondleiding aanraden aan ouderen en verzorgenden, tips meegeven waar alternatieve producten aan te kopen.
Uit de evaluatievragen blijkt duidelijk dat de overgrote meerderheid van de bezoekers tevreden is over het bezoek aan de demonstratiewoning: ze vonden het nuttig, hebben bijgeleerd, het bezoek voldeed aan de verwachtingen en ze raden het aan aan anderen. De bezoekers onthielden van het bezoek vooral om meer te ventileren en verluchten. Dit is positief, want dit is de hoofdboodschap van de demowoning.
8
(3)
Evaluatiegesprek
Vrijdag 30 november 2012 was de laatste dag dat de demonstratiewoning Gezond Thuis in Lier open stond voor publiek. Als bedanking werden de gidsen getrakteerd door Logo Mechelen vzw op een kleine lunch. Met een hapje en drankje erbij werd het project nog even overlopen om verbeterpunten bloot te leggen. Hieronder volgt het verslag van de bevindingen/suggesties van de gidsen over Gezond Thuis.
Algemeen
Leuk om te doen. 3 rondleidingen per week voor 1 gids wel meer dan voldoende. 1 rondleiding van een uur geven op 1 dag = volledige voor- of namiddag.
Rondleidingen Gezond Thuis
Er is een groot verschil als de rondleiding gegeven wordt voor professionelen en voor de einddoelgroep. Belangrijk dat de WC in orde is en dat er toiletpapier aanwezig is. Zeker wanneer er twee rondleidingen na elkaar gegeven worden. Verwarming en verlichting is belangrijk. De verwarming in de living werkte niet erg goed. Op voorhand aan de ingeschrevenen vermelden of de woning rolstoelvriendelijk is of niet. De keuken en de badkamer te klein voor 12 mensen. Veranda was goed alternatief. Rondleiding duurde meestal 1u15min. Bezoekers vonden het leuk een cadeautje mee te krijgen op het einde. Folders van ziekenkassen niet populair. Folders over CO waren het meest populair. Suggestie: folders in zakje steken samen met cadeautje. Loden leidingen niet altijd meegenomen in de rondleiding. Slaapkamer viel soms weg wanneer er te weinig tijd was. Als gids niet vasthouden aan wat je allemaal moét zeggen. Het soms wat meer van de groep laten afhangen. Suggestie: enkele foto’s met de gids meegeven. Vb een foto van de huisstofmijt. Wonen Vlaanderen heeft een handboek met heel wat foto-materiaal. Enkele tips meegeven aan thuiszorgwerkers. Vb. polyvalent verzorgenden zijn geen poetsvrouwen, maar zij hebben een belangrijke functie waaronder het signaleren van ongezond woongedrag hoort. De banners werden niet echt gelezen. Meer ter aankleding van de woning.
Gezondheidsstraat 13
Beter eerst de rondleiding doen en dan gezondheidsstraat 13 spelen. De uitleg die ze krijgen in de demowoning kunnen ze dan testen tijdens het spel. Het spel is ook ludieker dan de rondleiding en is daarom beter om mee af te sluiten.
9
Geen rekening houden met de witte vakjes op het speelbord, maar ook op rode vakjes vragen nemen. Anders worden er te weinig vragen gesteld. Afhankelijk van de groep kunnen er andere vragen bovenaan geplaatst worden. 2 groepen die tegelijkertijd gezondheidsstraat 13 spelen is niet realistisch voor 1 begeleider. Alternatief: als er tot 12 spelers zijn, deze per twee laten spelen. Schept ook meer interactie. Belangrijk dat het spel steeds mét begeleiding gespeeld wordt.
10
CONCLUSIE Het project Gezond Thuis in Lier kan een succes genoemd worden. De bezoekers en gidsen waren tevreden, het aantal bezoekers lag voldoende hoog en de hoofdboodschap van het project werd onthouden. Op basis van de evaluatieformulieren, evaluatiegesprekken en de eigen opgedane ervaring enkele plus- en verbeterpunten ter verbetering van het project bij herhaling:
Pluspunten
De vrijwillige gidsen: goed contact, vlotte samenwerking, voldoende deskundig, enthousiast. Vlotte samenwerking met Opnieuw & Co en de mutualiteiten (thuiszorgwinkel en sociale mutualiteit de Voorzorg) voor het leveren van materialen. Gezondheidsstraat 13 als ludiek alternatief bij een groep groter dan 12 personen. Evaluatiegesprek met bedankingslunch voor de vrijwilligers. Ligging van de woning (vlakbij het station)
Verbeterpunten
Nog meer promotie is gelijk aan meer bezoekers. Bv. flyers en affiches afdrukken en digitaal verspreiden; een e-mailhandtekening van het project gezond thuis; project voorstellen op overlegmomenten; organisaties persoonlijk uitnodigen per telefoon; het project openen met een persmoment; … Indien mogelijk, ga voor een goede woning (een voldoende ruime en volledig geïnstalleerde badkamer en keuken, elektriciteit en verwarming overal aanwezig). Belangrijk om de woning te poetsen ook tijdens het openhouden van de woning. Geef de mogelijkheid om een drankje te drinken tijdens spelen van het spel of na de rondleiding.
11
BIJLAGE 1 Inschrijvingen Gezond Thuis - demowoning
Dag
Datum
Uur
Gids
Organisatie
Aantal
Meer info over bezoekers
Thema’s
Ma Di Wo do
15/okt 16/okt 17/okt 18/okt
14u
Walter Voorzorg Thuiszorg provincie Antwerpen
12
cursisten opleiding polyvalent verzorgende (gericht naar kansengroepen)
Gezond wonen + valpreventie
vrij za zo ma di wo
19/okt 20/okt 21/okt 22/okt 23/okt 24/okt
14u
Walter + Voorzorg Thuiszorg Veerle provincie Antwerpen
20
cursisten opleiding polyvalent verzorgende (beroepsopleiding ism VDAB)
Gezond wonen + valpreventie
do vrij za zo ma di wo do vrij za
25/okt 26/okt 27/okt 28/okt 29/okt 30/okt 31/okt 1/nov 2/nov 3/nov 12
zo ma
4/nov 5/nov
14u
di
6/nov
14u30
wo
7/nov
13u30
do vrij
8/nov 9/nov
10u
za zo ma di
10/nov 11/nov 12/nov 13/nov
14u
wo
14/nov
9u 9u 9u
do vrij
15/nov 16/nov
9u30
Walter + Volwassenonderwijs Veerle (organisatie in het huishouden) Walter dienstencentrum De Rosmolen IGEMO Levenslang en aanpasbaar wonen (IGEMO) Veerle Openschool
24
cursisten
Gezond wonen + valpreventie
Persconferentie over levenslang en aanpasbaar wonen
Max. cursisten Nederlands voor anderstaligen 12
Walter? Verbond Gepensioneerden Openbare Diensten en Sympathisanten Staatsgepensioneerde n Lier Veerle Vlaams en neutraal ziekenfonds Veerle Voorzorg Thuiszorg provincie Antwerpen Overleg met leerkracht KTA Lier OKan
15
Senioren, gepensioneerden Opsplitsen (rondleiding + gezondheidsstraat 13)
Gezond wonen + zeker ook focus op valpreventie
2
ergotherapeute
Gezond wonen + valpreventie
Walter Volwassenonderwijs (organisatie in het huishouden)
12
1 1
Gezond wonen + valpreventie + gezondheidsstraat 13!
13
vrij
16/nov
14u00
Walter + Voorzorg Thuiszorg Veerle provincie Antwerpen
20
cursisten opleiding polyvalent verzorgende
Gezond wonen + valpreventie
za zo ma di
17/nov 18/nov 19/nov 20/nov
10u 14u
Walter Landelijke thuiszorg Walter Open school
10 15
Gezond wonen + valpreventie?
21/nov
10u
Veerle Woonbegeleiding OCMW Lier
Thuis verzorgenden Cursisten Nederlands voor anderstaligen Cliënten OCMW die in woonbegeleiding zijn
wo do vrij
22/nov 23/nov
13u30
Veerle + Voorzorg Thuiszorg Walter provincie Antwerpen
22
cursisten opleiding polyvalent verzorgende (gericht naar kansengroepen)
Gezond wonen + valpreventie
za zo ma di wo
24/nov 25/nov 26/nov 27/nov 28/nov
10u00
Veerle
5
OCMW-medewerkers (organiseren zelf ook een gezond thuis in februari ’12)
Gezond wonen + valpreventie
do vrij
29/nov 30/nov
11u
9
Cursisten Nederlands voor anderstaligen (enkel de basis!): 17-18jarigen
Enkel Gezond wonen
OCMW Boom
Walter + School KTA Lier Okan Veerle
7
Gezond wonen
14
BIJLAGE 2 Evaluatieformulier demonstratiewoning Gezond Thuis
1. Voldeed de rondleiding aan uw verwachtingen? O Helemaal niet O Eerder niet O Neutraal
O Eerder wel
O Helemaal wel
2. Vond u het nuttig? O Helemaal niet O Eerder niet
O Neutraal
O Eerder wel
O Helemaal wel
3. Heeft u iets bijgeleerd? O Helemaal niet O Eerder niet
O Neutraal
O Eerder wel
O Helemaal wel
4. Schrijf in 1 of 2 zinnen neer wat u onthouden heeft van de rondleiding. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 5. Gaat u bepaalde informatie toepassen in uw eigen woning? O Ja O Nee
Zo ja, welke? …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 6. Heeft u nog opmerkingen/bedenkingen/suggesties? …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
7. Zou u een bezoek aan de woning aanraden aan anderen? O Ja O Nee
15
