EUROPESE COMMISSIE
Brussel, 18.XI.2004 C (2004) 4555
Betreft:
Staatssteun N 230/2004 - Nederland: "NanoNed: Nanotechnology network in the Netherlands" Staatssteun 231/2004 - Nederland: "B-BASIC: Bio-Based Sustainable Industrial Chemicals"
Excellentie, 1.
PROCEDURE
Bij brief van 27 mei 2004, door de Commissie geregistreerd op 28 mei 2004 (N 230/2004), hebben de Nederlandse autoriteiten een maatregel aangemeld genaamd "NanoNed: Nanotechnology network in the Netherlands", hierna te noemen "NanoNed". Bij brief van 27 mei 2004, door de Commissie geregistreerd op 28 mei 2004 (N 231/2004), hebben de Nederlandse autoriteiten een maatregel aangemeld genaamd "Bio-Based Sustainable Industrial Chemicals", hierna te noemen "B-BASIC". Bij brief van 15 juni 2004 heeft de Commissie om aanvullende informatie over deze twee maatregelen verzocht. Bij brief van 9 juli 2004, door de Commissie geregistreerd op 13 juli 2004, hebben de Nederlandse autoriteiten om meer tijd voor de toezending van de aanvullende informatie verzocht. Bij brief van 5 augustus 2004, door de Commissie geregistreerd op 11 augustus 2004, hebben de Nederlandse autoriteiten de aanvullende informatie verstrekt. Deze informatiebrief werd ingetrokken bij brief van 31 augustus 2004, door de Commissie geregistreerd op 3 september 2004, waarin de Nederlandse autoriteiten om een nieuwe termijn van 20 werkdagen verzochten. De Nederlandse autoriteiten hebben de gevraagde informatie uiteindelijk verstrekt bij brief van 1 oktober 2004, door de Commissie geregistreerd op 4 oktober 2004.
Zijne Excellentie de heer B. BOT Minister van Buitenlandse Zaken Bezuidenhoutseweg 67 Postbus 20061 NL- 2500 EB 's GRAVENHAGE Europese Commissie, B-1049 Brussel - België - Telefoon: centrale 299.11.11. Telex: COMEU B 21877 - Telegramadres: COMEUR Brussel.
2.
BESCHRIJVING VAN DE STEUNMAATREGELEN 2.1
Algemeen
NanoNed en B-BASIC zijn afzonderlijke gevallen van staatssteun die wordt toegekend in het kader van het "Besluit Subsidies Investeringen Kennisinfrastructuur (Bsik)", staatssteun N 291/2002, een O&O-regeling die op 7 augustus 2002 door de Commissie is goedgekeurd1. Het NanoNed-project werd ingediend in het kader van het kennisgebied nanotechnologie van de goedgekeurde regeling, het B-BASIC-project in het kader van het kennisgebied duurzame systeeminnovaties. Overeenkomstig artikel 4.7 van de communautaire kaderregeling inzake staatssteun voor onderzoek en ontwikkeling2 (hierna: "O&O-steunkader") hebben de Nederlandse autoriteiten ermee ingestemd projecten die onder de Bsik-regeling vallen afzonderlijk aan te melden wanneer de totale kosten van het onderzoeksproject hoger liggen dan 25 miljoen EUR en de netto contante waarde van de indirecte voordelen van een of meer participerende ondernemingen meer dan 5 miljoen EUR bedraagt of de netto contante waarde van de indirecte voordelen van alle participerende ondernemingen meer dan 12 miljoen EUR bedraagt, hetgeen voor zowel NanoNed als B-BASIC het geval is. De algemene doelstelling van de Bsik-regeling is de samenwerking tussen onderzoeksinstellingen en ondernemingen op het gebied van onderzoek en ontwikkeling te stimuleren. De samenwerking zal verlopen via consortia, verenigingen zonder winstoogmerk die door zowel particuliere ondernemingen als openbare onderzoeksinstellingen worden gevormd. De consortia zullen subsidies ontvangen voor fundamenteel en industrieel onderzoek op vaak multidisciplinaire terreinen. Fundamenteel onderzoek wordt gedefinieerd als uitbreiding van de algemene wetenschappelijke en technische kennis zonder industriële of commerciële doelstellingen. Industrieel onderzoek wordt gedefinieerd als geprogrammeerd of kritisch onderzoek dat gericht is op het opdoen van nieuwe kennis met het doel deze kennis bij de ontwikkeling van nieuwe producten, processen of diensten te gebruiken, of om bestaande producten, processen of diensten aanmerkelijk te verbeteren. 2.2
Doelstelling 2.2.1
Doelstelling van het NanoNed-project (N 230/2004)
Het doel van NanoNed is een strategische impuls te geven aan de Nederlandse wetenschappelijke en industriële kennis op het gebied van nanotechnologie. Deze impuls wordt gegeven door middel van een breed, nationaal nanotechnologieprogramma met economisch, sociaal en wetenschappelijk relevante onderzoeks- en infrastructuurprojecten die worden geselecteerd in samenwerking met industriële partners. De belangrijkste doelstellingen van NanoNed zijn: − de nanotechnologiepositie van de betrokken wetenschappelijke/industriële groepen in Nederland behouden en versterken,
1
PB C 18 van 25.1.2003, blz. 37.
2
PB C 45 van 17.2.1996, blz. 5. 2
− het mogelijke verlies van kennis en mensen op het gebied van de nanotechnologie, dat wordt veroorzaakt door belangrijke initiatieven in de Verenigde Staten, Japan en andere (Europese) landen, tegengaan, − de toekomstige beschikbaarheid van goed opgeleide academici voor de Nederlandse op kennis gebaseerde industrie garanderen, − de kennisinfrastructuur versterken door middel van een algemene aanpak die gericht is op kennisdistributie/-overdracht, die moet leiden tot industriële nanotechnologietoepassingen. NanoNed is een bundeling van 11 subprojecten, de zogenaamde "Flagships": Nanofluidics, Spintronics, Nano instrumentation, Nano photonics, Quantum computing, Bottom up electronics, Bio nano systems, Nano fabrication, Single molecules, Nano materials, Nano probing. De Flagships, onder leiding van Flagship captains, zijn onderverdeeld in clusters, die weer zijn verdeeld in afzonderlijke onderzoeksprojecten onder leiding van een projectleider die tot een participerende partij in het consortium behoort. Alle NanoNed-activiteiten zijn gericht op de ontwikkeling van nieuwe kennis door middel van fundamenteel onderzoek. 2.2.2
Doelstelling van het B-BASIC-project (N 231/2004)
De doelstelling van B-BASIC is de bevordering van nationale en internationale samenwerking inzake fundamenteel en industrieel onderzoek op het gebied van duurzame producten en productieprocessen voor de chemische industrie. Het onderzoek zal gericht zijn op het gebruik van hernieuwbare grondstoffen, zoals landbouwproducten en de afvalstoffen daarvan, en op het gebruik van bio-katalysatoren, zoals microbiële en enzymatische systemen. De kennisbasis voor deze programma's omvat de volgende gebieden: metabolic engineering, microbial stress engineering, industrial fermentation, feedstock engineering, bio-process engineering, high throughput experimentation technologies. Het programma bestaat uit de volgende subprogramma's: bulk chemicals, fine chemicals, performance materials, novel feedstocks. Alle activiteiten in het kader van B-BASIC zijn gericht op de ontwikkeling van nieuwe kennis door middel van fundamenteel en industrieel onderzoek. 2.3
Steunmaatregel en steunintensiteit
De steun zal worden verleend in de vorm van een subsidie, met een maximale steunintensiteit van 50 % van de subsidiabele kosten van het project. 2.4
Subsidiabele kosten, bedrag van de steun en begunstigden
De subsidiabele kosten voor zowel NanoNed als B-BASIC zijn: − personeelskosten (alleen voor personeel dat rechtstreeks werkt aan de subsidiabele projecten van het consortium); − kosten van machines en apparatuur; − kosten van materialen en hulpmiddelen die rechtstreeks verband houden met de subsidiabele activiteiten van het consortium; − andere aan derden verschuldigde kosten (waaronder kosten ter zake van studies en ontwikkelingsactiviteiten, de aanschaf van kennis en intellectuele eigendomsrechten 3
alsmede ter zake van de bescherming van die rechten, buitenlandse reis- en verblijfkosten); − extra algemene kosten. 2.4.1
NanoNed-consortium (N 230/2004)
De subsidiabele kosten voor het NanoNed-project bedragen 190 miljoen EUR en kunnen als volgt worden uitgesplitst: Projectkosten
Subsidiabele kosten (miljoen EUR)
Projectuitvoering, incl. Technology Assessment (personeelskosten, hulpmiddelen)
Eigen bijdrage (miljoen EUR)
Subsidie (miljoen EUR)
95,40
49,80
45,60
Investeringen t.b.v. projectuitvoering: −
NanoLab NL
66,78
34,86
31,92
−
overige investeringen
19,84
10,34
9,50
Kennisverspreiding (valorisatie, conferenties, internationale act., e.d.)
2,40
—
2,40
Managementkosten
5,58
—
5,58
190,00
95,00
95,00
Totaal
De Nederlandse autoriteiten zullen een subsidie van 95 miljoen EUR verlenen aan het NanoNed-consortium. Alle partners van het consortium zijn kennisinstellingen (MSC+/BioMade/Rijksuniversiteit, DIMES/Technische Universiteit Delft, TNO-TPD, Fotonica groep Amsterdam/Universiteit van Amsterdam, NSRIM/Katholieke Universiteit Nijmegen, Technische Universiteit Eindhoven, MESA+/Universiteit Twente, Wageningen BioNano Technology/Wageningen Universiteit en Research centrum), behalve Philips Electronics Nederland, dat een particuliere partner is. De kennisinstellingen zullen 88 miljoen EUR inbrengen, de bijdrage van de particuliere partner aan het consortium is 7 miljoen EUR. 2.4.2
B-BASIC-consortium (N 231/2004)
De subsidiabele kosten voor het B-BASIC-project bedragen 50 miljoen EUR en kunnen als volgt worden uitgesplitst: Projectkosten
Subsidiabele kosten (miljoen EUR)
Personeel/salarissen
Eigen bijdrage (miljoen EUR)
Subsidie (miljoen EUR)
39,30
19,65
19,65
Apparatuur
4,40
2,20
2,20
Verbruiksgoederen
1,20
0,60
0,60
Kennisverspreiding
5,10
2,55
2,55
50,00
25,00
25,00
Totaal
De Nederlandse autoriteiten zullen een subsidie van maximaal 25 miljoen EUR verlenen aan het B-BASIC-project. De volgende kennisinstellingen zullen in totaal 13 miljoen EUR bijdragen: Technische Universiteit Delft (TUD), Rijksuniversiteit Groningen (RUG), 4
Universiteit Leiden (UL), Nederlandse organisatie voor toegepast natuurwetenschappelijk onderzoek (TNO), Agrotechnology & Food Innovations BV (A&F). De totale bijdrage van de industriële partners (DSM Research BV (DSM), AKZO Nobel Research BV (AKZO), Shell Global Solutions International BV (Shell)) aan het consortium is 12 miljoen EUR. 2.5
Intellectuele-eigendomsrechten (IPR)
Aan alle resultaten van het onderzoek die geen aanleiding geven tot IPR, zal ruime bekendheid worden gegeven in de Europese Unie. De Nederlandse autoriteiten hebben in hun aanmelding verklaard dat de regeling inzake IPR op onderzoeksresultaten voldoet aan de voorwaarden van de door de Commissie goedgekeurde Bsik-regeling. Zij wijzen echter ook op een verschil tussen de goedgekeurde regeling en de twee aangemelde maatregelen: terwijl de IPR volgens de Bsik-regeling automatisch aan de kennisinstellingen toevallen, kunnen de IPR bij de consortia NanoNed en B-BASIC ook aan een industriële partner toevallen. In dat geval ontvangen de andere deelnemers een vergoeding die gelijk is aan de marktwaarde van het IPR. 2.5.1
NanoNed-consortium (N 230/2004)
Zoals gezegd (punt 2.2.1) is NanoNed onderverdeeld in goed afgebakende subprojecten. De procedure voor de overdracht en exploitatie van kennis wordt beheerd door de Technologiestichting STW, een onafhankelijke organisatie die ook het secretariaat voor het NanoNed-consortium voert. Zij zal gebruikerscommissies voor de projecten instellen. Een gebruikerscommissie is een open forum voor potentiële gebruikers en andere geïnteresseerden. Als een projectleider meent dat het onderzoek tot een octrooieerbare uitvinding kan leiden, stelt hij de betrokken Flagship captain en het NanoNed-bureau daarvan in kennis. De desbetreffende consortiumpartner beslist dan in overleg met het NanoNed-bureau, de Flagship captain en de gebruikerscommissie over het al dan niet indienen van een octrooiaanvraag en de hierbij te volgen procedure. Het IPR wordt gevestigd op naam van de consortiumpartner die voor de uitvinding verantwoordelijk is. Als het hierbij om een particuliere onderneming gaat, moet zij hiervoor een marktconforme prijs3 betalen, waarvan zij haar eigen relatieve inbreng aan het subproject aftrekt (op basis van aandeelhouderschap), volgens de volgende formule: bijdrage van andere deelnemers aan het subproject / (totale kosten subproject – subsidie voor het subproject) * marktwaarde IPR = vergoeding om het IPR te verkrijgen Bij NanoNed verschilt de aandeelhoudersverhouding van subproject tot subproject. De vergoeding voor het IPR wordt op projectniveau betaald aan alle andere deelnemers aan het subproject (openbare onderzoeksinstellingen en/of industriële partners). Alleen industriële partners moeten deze vergoeding betalen. 2.5.2
B-BASIC-consortium (N 231/2004)
De toekenning van het IPR wordt geregeld in de consortiumovereenkomst B-BASIC. De IPR op de resultaten van het programma vallen gezamenlijk toe aan alle partners in het consortium. Wanneer een resultaat van het onderzoek octrooieerbaar lijkt, hebben de industriële partners eerst de mogelijkheid een octrooi aan te vragen. Wanneer zij van deze 3
De marktprijs van het IPR wordt berekend door een onafhankelijke expert. 5
mogelijkheid geen gebruik willen maken, mogen de kennisinstellingen onder dezelfde voorwaarden een aanvraag indienen. Indien een partner een exclusief IPR wil verkrijgen, moet hij hiervoor een marktprijs betalen, waarbij de relatieve eigen bijdrage in het consortium mag worden afgetrokken (op basis van aandeelhouderschap), volgens de volgende formule: bijdrage van de overige deelnemers in het consortium / (totale kosten consortium – subsidie voor het consortium) * marktwaarde IPR = vergoeding om het IPR te verkrijgen Bij B-BASIC ligt de aandeelhoudersverhouding vast. De vergoeding voor het IPR wordt op consortiumniveau betaald aan alle andere deelnemers in het consortium (openbare kennisinstellingen en/of industriële partners). Deze vergoeding moet worden betaald door elke partner die een exclusief IPR wil verkrijgen, ongeacht of het om een kennisinstelling of een particuliere onderneming gaat. 2.6
Duur
De geplande duur van beide projecten is zes jaar. De geplande startdatum is 1 januari 2004. De projectvoorstellen (met de steunaanvraag) werden bij de Nederlandse autoriteiten ingediend voordat de werkzaamheden begonnen. In de aanmelding is vermeld dat de steun pas kan worden betaald nadat de maatregel door de Commissie is goedgekeurd. 2.7
Voorwaarden voor deelname
De projecten zijn via een openbare aanbestedingsprocedure geselecteerd. De voorwaarden voor toetreding tot de consortia zijn gebaseerd op niet-discriminerende criteria. Gedurende de looptijd van de projecten kunnen nieuwe partners tot het consortium toetreden. 2.8
Cumulatie
Op basis van dit besluit wordt geen subsidie toegekend indien voor dezelfde projectkosten reeds een subsidie is verleend door het ministerie van Economische Zaken. Indien voor de projectkosten of een deel hiervan reeds een subsidie is toegekend door een andere instantie of door de Commissie, mag het totaalbedrag van de subsidies de in de Bsik-regeling vastgelegde maximale steunintensiteit niet overschrijden. 2.9
Controle en verslaglegging
Op de naleving van de cumulatiebepaling zal namens de Nederlandse autoriteiten worden toegezien door Senter (een agentschap van het Nederlandse ministerie van Economische Zaken). Senter zal ook toezicht houden op de projecten. De Commissie zal op de hoogte worden gehouden via jaarlijkse verslagen over de projecten. De Nederlandse autoriteiten hebben zich ertoe verbonden in deze verslagen het stimulerende effect van de maatregelen voor elke grote onderneming aan te tonen. 3.
STANDPUNT VAN DE NEDERLANDSE AUTORITEITEN
De Nederlandse autoriteiten zijn van mening dat de aangemelde maatregelen in overeenstemming zijn met de Bsik-regeling, die door de Commissie is goedgekeurd overeenkomstig artikel 87, lid 3, onder c), van het EG-Verdrag en artikel 61, lid 3, onder c), van de EER-Overeenkomst als zijnde verenigbaar met het O&O-steunkader. 6
Hoewel de regels met betrekking tot IPR op onderzoeksresultaten enigszins afwijken van de in de goedgekeurde Bsik-regeling beschreven voorwaarden (volgens de Bsik-regeling valt het IPR automatisch aan de kennisinstellingen toe, bij de consortia NanoNed en BBASIC kan het IPR ook aan een industriële partner toevallen), voeren de Nederlandse autoriteiten aan dat dit geen gevolgen heeft voor het staatssteunkarakter van de maatregelen, aangezien de andere deelnemers altijd een vergoeding ontvangen die overeenkomt met de marktwaarde van het IPR. 4.
BEOORDELING
De Nederlandse autoriteiten hebben voldaan aan hun verplichting krachtens artikel 88, lid 3, van het EG-Verdrag door de steunmaatregelen voor de tenuitvoerlegging ervan aan te melden, overeenkomstig de voorwaarde van de Bsik-regeling om een aanmelding te verrichten wanneer de totale kosten van het onderzoeksproject hoger liggen dan 25 miljoen EUR en de netto contante waarde van de indirecte voordelen van een of meer participerende ondernemingen meer dan 5 miljoen EUR bedraagt of de netto contante waarde van de indirecte voordelen van alle participerende ondernemingen meer dan 12 miljoen EUR bedraagt, hetgeen voor zowel NanoNed als B-BASIC het geval is. Om te kunnen vaststellen of, en zo ja, waar, in deze gevallen sprake is van staatssteun in de zin van artikel 87, lid 1, van het EG-Verdrag en artikel 61, lid 1, van de EEROvereenkomst, heeft de Commissie het volgende geconstateerd. 4.1
Aanwezigheid van steun
De voornaamste begunstigden van de maatregelen zijn de consortia, die een subsidie van de Nederlandse autoriteiten ontvangen. De regels voor de verwerving van exclusieve IPR zijn neergelegd in een overeenkomst die is opgesteld in overeenstemming met artikel 17 van de Nederlandse Bsik-regeling. Bij NanoNed valt het IPR toe aan de consortiumpartner(s) (kennisinstelling en/of particuliere onderneming) die binnen een subproject verantwoordelijk is/zijn voor de uitvinding. Een onafhankelijke organisatie beheert de procedure voor kennisoverdracht en -exploitatie. Bij B-BASIC vallen alle IPR toe aan het consortium. De consortiumovereenkomst bevat bepalingen over het beheer en de eigendom van het IPR door een van de deelnemers in het consortium (een openbare kennisinstelling of een onderneming). De consortia kunnen worden beschouwd als "special purpose vehicles" om het onderzoek uit te voeren waarvoor de steun wordt verleend. De echte begunstigden van de steun zijn de aandeelhouders van de consortia, d.w.z. de openbare kennisinstellingen en de ondernemingen in kwestie. Ten aanzien van steun aan openbare onderzoeksinstellingen, bepaalt punt 2.4, eerste alinea, van het O&O-steunkader dat financiering door de overheid van O&O-activiteiten van openbare hoger-onderwijsinstellingen of openbare onderzoekscentra zonder winstoogmerk normaal gesproken niet onder artikel 87, lid 1, van het EG-Verdrag valt. Ten aanzien van de bijdrage van de openbare onderzoeksinstellingen in het consortium heeft de Commissie het volgende geconstateerd: − Indien in het geval van NanoNed een participerende onderneming een IPR zou kopen dat voortvloeit uit een subproject van het consortium, zou zij hiervoor een vergoeding moeten betalen aan de andere deelnemers aan het subproject (d.w.z. de openbare onderzoeksinstellingen en de andere participerende ondernemingen). Deze vergoeding 7
is gelijk aan het aandeel in het subproject vermenigvuldigd met de marktprijs van dat IPR. Bij NanoNed wordt de vergoeding voor het IPR op projectniveau betaald aan alle andere deelnemers aan het subproject. Door een duidelijke afbakening van de subprojecten van NanoNed (deelnemers, kosten) wordt voorkomen dat resultaten van eerdere subprojecten worden geïncorporeerd in latere subprojecten zonder dat daarvoor een marktconforme vergoeding wordt betaald. − Indien in het geval van B-BASIC een participerende onderneming een IPR zou kopen dat voortvloeit uit het onderzoeksproject van het consortium, moet zij daarvoor een vergoeding betalen aan de andere deelnemers in het consortium (d.w.z. de openbare kennisinstellingen en de andere participerende ondernemingen). Deze vergoeding is gelijk aan het aandeel in het consortium vermenigvuldigd met de marktprijs van dat IPR. De openbare onderzoeksinstellingen ontvangen van de industriële deelnemers dus een vergoeding die gelijk is aan de marktprijs van het IPR dat uit het onderzoeksproject voortvloeit, hetgeen in overeenstemming is met punt 2.4, derde alinea, onder b), derde streepje, van het O&O-steunkader. De middelen die de openbare onderzoeksinstellingen aan de consortia verstrekken, vallen dus niet onder artikel 87, lid 1, van het EG-Verdrag. Ten aanzien van de overheidssubsidie die naar de participerende ondernemingen vloeit, heeft de Commissie geconcludeerd dat de consortia verplicht zijn ruime bekendheid te geven aan de resultaten van het onderzoek. Wanneer een participerende onderneming eigenaar wil worden van een IPR dat uit onderzoeksprojecten van het consortium voortvloeit, moet zij hiervoor een marktprijs betalen. De betrokken onderneming mag echter van de marktwaarde van het IPR een percentage aftrekken dat gelijk is aan het aandeel van die onderneming in de totale projectkosten van het consortium of in de kosten van het subproject. Bij NanoNed ontvangen ondernemingen die aan een subproject deelnemen een vergoeding voor hun deelname indien een andere industriële partner bij dat project een exclusief IPR koopt. Bij B-BASIC ontvangen participerende ondernemingen in het consortium een vergoeding voor hun deelname indien een andere partner (kennisinstelling of industriële partner) in het consortium een exclusief IPR koopt. De participerende ondernemingen verkrijgen dus via de openbare subsidie een direct voordeel uit de deelname in het consortium, doordat zij gedeeltelijk eigenaar worden van het IPR dat uit het onderzoeksproject van het consortium voortvloeit. Het uit staatsmiddelen gefinancierde voordeel zal de positie van de participerende ondernemingen versterken. Voor hun concurrenten kan dit leiden tot een wijziging in de marktvoorwaarden. Deze versterking van de positie van de betrokken ondernemingen ten opzichte van andere concurrerende ondernemingen die in het handelsverkeer tussen lidstaten actief zijn, moet worden aangemerkt als ongunstige beïnvloeding van het handelsverkeer. Artikel 87, lid 1, van het EG-Verdrag en artikel 61, lid 1, van de EEROvereenkomst zijn derhalve van toepassing. 4.2
Verenigbaarheid van de steun 4.2.1
Bsik-criteria
De algemene kenmerken van de twee steunmaatregelen voldoen aan de voorwaarden van de Bsik-regeling die door de Commissie is goedgekeurd als zijnde verenigbaar met het O&O-steunkader: 8
− Geïnteresseerde partijen kunnen tot de consortia toetreden, de consortia hebben geen winstoogmerk en aan alle onderzoeksresultaten die niet leiden tot intellectueleeigendomsrechten (IPR), zal in de Europese Unie op niet-discriminerende wijze ruime bekendheid worden gegeven. − De projecten zijn beperkt tot fundamenteel onderzoek (NanoNed) dan wel fundamentele en/of industriële onderzoeksactiviteiten (B-BASIC), zoals gedefinieerd in bijlage I bij het O&O-steunkader. − De subsidiabele kosten van de Bsik-regeling en de aangemelde maatregelen zijn in overeenstemming met de definities van bijlage II bij het O&O-steunkader. − De steunintensiteit van de maatregelen is beperkt tot 50 % van de subsidiabele kosten. De cumulatieregels van de Bsik-regeling worden in acht genomen (steunintensiteit tot 65 % indien het onderzoeksproject in overeenstemming is met de doelstellingen van een specifiek project of programma van het huidige communautaire kaderprogramma voor O&O, hetgeen het geval is voor NanoNed (nanotechnologie) en B-BASIC (duurzame ontwikkeling)). De steunintensiteiten zijn dus in overeenstemming met punt 5 van het O&O-steunkader. − De looptijd van de regeling is beperkt tot zes jaar. − De projecten zijn geselecteerd via een aanbestedingsprocedure. 4.2.2
Stimulerend effect
Het O&O-steunkader hecht groot belang aan het stimulerende effect van steun voor O&O. De Nederlandse autoriteiten hebben aangegeven dat de steun aan NanoNed en B-BASIC ondernemingen zal stimuleren om naast hun normale dagelijkse activiteiten O&Oactiviteiten te verrichten. Bij de projecten gaat het om risicodragend langetermijnonderzoek dat de partners alleen of gezamenlijk niet even doeltreffend zouden verrichten zonder steun. Het stimulerende effect van de steun wordt bereikt door een vermindering van de totale kosten. De steun zal een positief effect hebben op de kwaliteit van de projecten en zal het onderzoek versnellen. Overeenkomstig punt 6.4 van het O&O-steunkader gaat de Commissie ervan uit dat er sprake is van een stimulerend effect wanneer de begunstigde een kleine of middelgrote onderneming is overeenkomstig de geldende communautaire definitie. Om zich te vergewissen van het stimulerende effect van de steun bij grote ondernemingen, zullen de Nederlandse autoriteiten toezicht houden op het stimulerende effect voor elke grote onderneming. Zij hebben zich ertoe verbonden het stimulerende effect voor elke grote onderneming die aan een project deelneemt, in jaarlijkse verslagen aan te tonen. De Commissie is dan ook van mening dat is voldaan aan de eis dat de steun een stimulerend effect heeft. 4.2.3
Verenigbare steun
De enige begunstigden van staatssteun in de zin van artikel 87, lid 1, van het EG-Verdrag zijn bij deze regeling de participerende ondernemingen. De waarde van het bruto subsidieequivalent voor deze participerende ondernemingen wordt bepaald door hun aandeel in het consortium (voor B-BASIC) of in een subproject van het consortium (voor NanoNed) in procent te vermenigvuldigen met de overheidsmiddelen voor respectievelijk het consortium en het subproject4. 4
d.w.z. alle overheidsmiddelen, inclusief middelen uit andere steunmaatregelen van de staten. 9
Indien ten slotte geen enkele deelnemer in het consortium een IPR wil verwerven, kan een participerende onderneming alleen indirect voordeel halen uit door het consortium verrichte O&O. Haar voordeel, of de haar toegekende staatssteun, is dus gering en nogal moeilijk te berekenen5. Gelet op de bovenstaande overwegingen is de Commissie van oordeel dat de aangemelde steun onder de toepassing van artikel 87, lid 1, van het EG-Verdrag valt. De voorwaarden waaronder het handelsverkeer plaatsvindt, worden daardoor niet zodanig veranderd dat het gemeenschappelijk belang wordt geschaad. Derhalve kan de steun worden goedgekeurd op grond van artikel 87, lid 3, onder c), van het EG-Verdrag en artikel 61, lid 3, onder c), van de EER-Overeenkomst, aangezien hij voldoet aan de voorwaarden van het O&Osteunkader. 5.
CONCLUSIE
De Commissie heeft derhalve besloten dat de steunmaatregelen NanoNed en B-BASIC staatssteun vormen in de zin van artikel 87, lid 1, van het EG-Verdrag. Voorts komt de Commissie tot de conclusie dat deze steun verenigbaar is met de interne markt overeenkomstig artikel 87, lid 3, onder c), van het EG-Verdrag en artikel 61, lid 3, onder c), van de EER-Overeenkomst. De Nederlandse autoriteiten wordt verzocht de Commissie jaarlijks een verslag te bezorgen over de tenuitvoerlegging van de steunregeling. Om het stimulerende effect van de steun in het geval van grote ondernemingen te bewijzen, dienen de Nederlandse autoriteiten op het stimulerende effect voor elke grote onderneming toezicht houden en dat effect in het jaarlijkse verslag aan te tonen. Ingeval deze brief vertrouwelijke gegevens mocht bevatten die niet mogen worden bekendgemaakt, wordt u verzocht de Commissie daarvan binnen vijftien werkdagen vanaf de ontvangst van dit schrijven in kennis te stellen. Ontvangt de Commissie binnen de vastgestelde termijn geen met redenen omkleed verzoek, dan neemt zij aan dat u instemt met mededeling aan derden en bekendmaking van de volledige tekst van dit schrijven in de authentieke taal op internet: http://europa.eu.int/comm/secretariat_general/sgb/state_aids Dit verzoek dient bij aangetekend schrijven of bij faxbericht te worden gericht aan: Europese Commissie Directoraat-generaal Concurrentie, Griffie Staatssteun B-1049 Brussel Fax: (00 32) 2 296 12 42 Gelieve in al uw correspondentie de naam en het nummer van de steunmaatregel te vermelden. Met bijzondere hoogachting,
Mario MONTI Lid van de Commissie
5
Indirecte voordelen zouden voortvloeien uit nauwe betrokkenheid bij O&O, de mogelijkheid het onderzoek te sturen in een richting die voor de onderneming van belang is, extra opleiding van haar personeel, enz. 10
