Europacollege leidt naar internationale jobs

MAANDBLAD VAN DE VLAAMSE INGENIEURSKAMER

10-2011

INGENIEURSMAGAZINE

Europacollege leidt naar internationale jobs Slimme visserijtechnieken reduceren bijvangst Fitnessmetingen op de Zuidpool Vierde Solar Team klaar voor World Solar Challenge

VIK, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem jaargang 49, nummer 10, oktober 2011 maandelijks tijdschrift, verschijnt niet in juli en augustus afgiftekantoor HASSELT 1- P2A8632

Commentaar I-mag Ingenieursmagazine is een uitgave van de Vlaamse Ingenieurskamer vzw Stichtend lid CIBIC – www.cibic.be Lid van Ex-Change vzw – www.ex-change.be Stichtend lid van European Young Engineers EYE – www.e-y-e.org Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers (U.P.P.) VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Ing. Bart Demol MSc, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem HOOFDREDACTEUR Ing. Noël Lagast MSc EINDREDACTIE Luc Vander Elst REDACTIERAAD Ing. I. Born MSc - Ing. B. Demol MSc Ing. H. Derycke MSc - Ing. K. De Wever MSc Ing. N. Lagast MSc - Ing. G. Roymans MSc Ing. W. Samyn MSc - Ing. L. Wezenbeek MSc

Academiejaar vol verwachtingen Binnenkort weten we alvast hoe het de ingenieurspromotie 2011 verging. Een vliegende start in de arbeidsmarkt? Of studeert ook nu één op vijf van de pas afgestudeerde ingenieurs nog voort voor een bijkomend diploma? Op 17, 18, 19 en 20 oktober presenteert ie-net voor de derde keer de resultaten van zijn startbaanenquête bij alle afgestudeerde ingenieurs in Vlaanderen. Naast Leuven, Gent en Brussel organiseren we het event dit jaar ook in Antwerpen. Daarmee informeren we alle laatstejaarsstudenten ingenieur over hun marktwaarde. Maar vooral over het belang van een professionele voorbereiding op die intrede in de arbeidsmarkt en de meerwaarde die hun ingenieursnetwerk hen daarbij kan bieden. Start vandaag de laatste lichting studenten die straks industrieel ingenieur wordt na een vierjarige opleiding? De hogescholen zitten alvast in de laatste rechte lijn naar integratie in de universiteit. 2013 wordt een belangrijke mijlpaal in de geschiedenis van onze vereniging als belangenbehartiger van de industrieel ingenieurs in Vlaanderen. Na de omvorming van de technisch ingenieurs in 1977 en de erkenning van de master in 2003, met de toevoeging MSc – na lang aandringen – in december 2010, wordt 2013 het jaar waarin de opleiding een volwaardige universitaire opleiding wordt. Naargelang de associatie wordt de opleiding geïntegreerd in een eigen faculteit of in de (bio-)ingenieursfaculteit. De universiteiten vullen die keuze op pragmatische gronden in naargelang de schaalgrootte en de interne organisatie van onderwijs en onderzoek binnen hun instelling.

REDACTIESECRETARIAAT Francine Demaret SECRETARIAAT VIK Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem Tel. +32 3 259 11 00 - Fax +32 3 259 11 01 Website: www.vik.be - e-mail: [email protected] Doorlopend open van 08.30 uur tot 17.00 uur Voor advertentieruimte of redactionele bijdragen: mail naar [email protected]. LIDMAATSCHAPSBIJDRAGEN rek.nr.: 406-0098501-56 € 62,00 voor technisch en industrieel ingenieurs, die meer dan drie jaar gediplomeerd zijn; voor geassocieerde leden € 34,00 voor hen, die 3 jaar of minder dan drie jaar gediplomeerd zijn; voor een samenwonend lid; voor gepensioneerden € 17,00 voor studenten-industrieel ingenieur € 79,00 voor leden woonachtig in het buitenland DRUKKERIJ & LAY-OUT Drukkerij SLEURS nv, Overpelt Tel. +32 11 80 90 90 - Fax +32 11 80 90 95 Voor de ondertekende artikels zijn alleen de auteurs aansprakelijk. COVER Rector Paul Demaret (Europacollege) © EUROPACOLLEGE

Voor de VIK blijft waakzaamheid geboden om de eigenheid van het gewaardeerde industrieel ingenieursprofiel ook op langere termijn te blijven waarborgen. Een specifiek ingenieursprofiel dat vooral gericht is op valorisatie van kennis en innovatie in onze bedrijven. De VLHORA-werkgroep onder leiding van directeur Willy Indeherberghe coördineert momenteel de omvorming naar 120 studiepunten van het mastercurriculum. Met die uitbreiding kan men eindelijk de broodnodige ruimte creëren om de praktijkgerichtheid in het curriculum te verankeren en de bedrijven daarbij tegelijk een structurele inbreng te bieden. Daarbij moet erover worden gewaakt dat ook de kmo’s actief betrokken kunnen worden. Vlaanderen is nog altijd een kmo-landschap dat een unieke meerwaarde kan halen uit de kruisbestuiving tussen enerzijds kennisvalorisatie uit de hogeschoolcampussen en anderzijds operationele bedrijfsproblemen. Vlaanderen wint zo drie keer. Kmo's kunnen hun innovatie-inspanningen opvoeren dankzij de frisse ingenieurskennis die ze bij hun projecten kunnen inzetten. Het ‘technologisch experten’-kader van de hogeschoolcampussen actualiseert continu zijn praktijkkennis en die vloeit terug naar het onderwijs en de praktijklabo's. En de toepassingsgerichte ingenieursstudent tot slot doet een onuitwisbare praktijkervaring op, waardoor hij zijn kansen vergroot om onmiddellijke inzetbaar te zijn in het bedrijfsleven. De Vlaamse Ingenieurskamer zal nauwgezet over de schouders meekijken en erop toezien dat ook nu de juiste beleidskeuzes worden gemaakt. Ing. Paul BERTELS MSc Gedelegeerd bestuurder VIK en ie-net

Oproep! Wees erbij en laad tijdig je profielfoto op! ie-Vlaanderen is het ingenieursregister waarin alle leden van VIK en KVIV alfabetisch worden opgenomen. Mis die unieke kans niet en zorg dat ook jij deel uitmaakt van dat belangrijk netwerkinstrument! Laad tijdig je profielfoto op via www.vik.be/profielfoto.

3

I-mag oktober 2011

Inhoud

Commentaar Academiejaar vol verwachtingen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Inhoudstafel ...............................................................

03 04

WWF lanceert oproep voor intelligente vistuigen Technologie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Fitness op de Zuidpool Technologie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Tweede badmintonrobot in de maak tegen 2012 Technologie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Vierde Umicore Solar Team verschijnt aan start Technologie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Kristof Vanderbist: ingenieur van menselijk talent Samenleving

........................................................................

Don Bosco Groot-Bijgaarden stapte in passiefbouwproject Samenleving

........................................................................

In de kijker: EPC dagbladdrukkerij Afdeling Antwerpen

..................................................................

Nieuws van de afdelingen .....................................................................................

Contractvorming en managementvennootschappen Centum zelfstandigen

................................................................

Europacollege vormt studenten voor internationale jobs Netwerk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Veertiende Kekulé-cyclus gaat van start Netwerk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1 11 21 1211

Ing. Jos Kempen MSc: laagste prijs is slecht criterium Netwerk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Puzzelaar 102: de getallenrij en oplossing puzzel 100 Denken & doen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Nieuws van de studiegroepen VIK Studiegroepen

..................................................................

7de promotie ‘Fellow in gerechtelijke expertise’ VIK Vorming

.........................................................................

Chemische procesengineering VIK Vorming

.........................................................................

Uitvoeringsmethoden om aanlegsteigers en kaaimuren te bouwen VIK Vorming

.........................................................................

Veiligheidskleppen in de procesindustrie VIK Vorming

.........................................................................

Lean administration office VIK Vorming

.........................................................................

Volledigheid en snelheid bij FMEA VIK Vorming

.........................................................................

Cursusagenda oktober - november 2011 VIK Vorming

I-mag oktober 2011

.........................................................................

4

05 10 14 16 18 20 23 24 29 30 33 34 37 38 43 44 44 45 45 46 46

technologie TECHNOLOGIE

Door de mazen van het net WWF lanceert oproep voor intelligente vistuigen

Bij de Hovercran veroorzaken 12 elektroden een magnetisch veld net boven de zeebodem. De (oorspronkelijk) 36 zware klossen onderaan worden in de testfases geleidelijk verwijderd.

OOSTENDE. Het Wereldnatuurfonds (WWF) brengt sinds 2005 op een internationale schaal visserij, onderzoeksinstituten, universiteiten en overheden bijeen in de ‘Smart Gear Competition’. Met die ontwerpwedstrijd inspireert en beloont het WWF slimme visserijtechnieken die bijvangst reduceren. In 2009 kaapte het Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek (ILVO) de tweede

Bij de traditionele garnalenkotter veroorzaakt de zware klossenpees een aanzienlijk bodemcontact.

prijs weg met het ontwerp van de Hovercran. Twee jaar later is die aangepaste garnalenboomkor bijna klaar voor commercialisering. We ontmoeten Bart Verschueren, bezieler van de Hovercran en praten met Dirk-Albert Blom, de Nederlandse visser die het tweede prototype van het winnende vistuig aan het testen is. Wereldwijd raken kleine visjes, zeezoogdieren, -schildpadden, -vogels en ongewervelde dieren verstrikt in visnetten of ‘longlines’. De bijvangst van die niet-commerciële soorten is een van de belangrijkste redenen waarom heel wat oceaanleven verdwijnt, want de overlevingskans van teruggegooide dieren is vaak erg klein. Het WWF is ervan overtuigd dat die bedreiging een multidisciplinaire aanpak vergt en wil met de ‘Slimme visserijwedstrijd’ creatieve geesten aansporen om over de wereldzeeën heen originele ideeën uit te wisselen om de bijvangst te reduceren en het selectief vissen op doelsoorten te verbeteren. Sinds de wedstrijd in 2005 werd gelanceerd, dienden visserij-

experten van over de hele wereld mogelijke oplossingen in. Een Nieuw-Caledonische longline tonijnvisser won de allereerste oproep met zijn ontwerp om de bijvangst van zeeschildpadden te reduceren. In 2006 ontwikkelde een Amerikaanse visser een longline met een magnetisch veld dat haaien op afstand houdt en in 2009 won een Australische uitvinding die voorkomt dat zeevogels vastraken in de haken met aas.

Kleine garnalen De vangst van grijze garnalen uit onze eigen Noordzee kampt met vergelijkbare uitdagingen. Die lekkernij wordt gevist in

5

gebieden waar veel kleine visjes zitten, in ondiep water en in riviermondingen, de broedkamer voor vele diersoorten waar de garnaal zit ingegraven in de zeebodem. Om garnalen te doen opschrikken laat de visser een klossenpees over de zeebodem slepen. Zware rubberen klossen hangen aan een ketting die over de bodem rolt en veroorzaken een aanzienlijk bodemcontact. Kleine garnalen worden uiteraard gevangen met een net met kleine mazen, met als gevolg dat heel veel kleine visjes en krabbetjes mee in de netten verzeild geraken.

I-mag oktober 2011

TECHNOLOGIE

Elke boomkorkotter vaart met twee vistuigen: een aan bakboord en een aan stuurboord. In de eerste testfase werd gevist met een standaardtuig aan de ene kant en een Hovercran aan de andere om te kunnen vergelijken.

De vangst van grijze garnalen uit onze eigen Noordzee kampt met vergelijkbare uitdagingen. Kleine garnalen worden uiteraard gevangen met een net met kleine mazen, met als gevolg dat heel veel kleine visjes en krabbetjes mee in de netten verzeild geraken. De onderzoeksgroep Visserijtechniek van de ILVO-vestiging in Oostende begon enkele jaren geleden met de ontwikkeling van de Hovercran, een boomkor die elektrische pulsen opwekt. Momenteel is elektrisch vissen nog bij (Europese) wet verboden, maar voor experimentele toepassingen mag tien procent van de vloot van elke lidstaat worden uitgerust met elektrische pulsgeneratoren. Bart Verschueren

volgt als wetenschappelijk attaché bij ILVO alle evoluties binnen het elektrisch vissen op de voet op en lag mee aan de basis van de Hovercran. De naam van het nieuwe vistuig staat voor een net dat een vijftiental centimeter boven de zeebodem zweeft - to hover in het Engels - om door elektrische prikjes opspringende garnalen te vangen.

Verzuurde spieren In juli 2011 kondigde Eurocommissaris Maria Damanaki de contouren van het visserijbeleid voor de komende jaren aan. Overbevissing tegengaan staat als eerste prioriteit op het lijstje, onmiddellijk gevolgd door het tegengaan van bijvangsten. Elektrisch vissen zou de bijvangsten sterk kunnen reduceren, maar momenteel wordt nog onderzocht of elektrisch vissen geen negatieve effecten oplevert. Bijvangstorganismen, verschillende vissoorten en enkele ongewervelden werden gedurende een lange tijd aan een elektrisch veld blootgesteld en dat bleek geen enkel negatief effect op te leveren. Als garnalen te lang in het veld blijven, worden ze de pulsen moe en zakken ze naar de bodem, waar ze blijven stuiptrekken. De beestjes lijken hun laatste adem uit te blazen, maar na enige tijd herstellen ze zich. Eigenlijk zijn hun spieren gewoon verzuurd. In zee zitten de garnalen maximaal een seconde in het elektrisch veld, wat net voldoende is om ze in het net te doen springen zonder dat het schadelijke gevolgen heeft. Bij het elektrisch vissen op grotere soorten, zoals tong, werden wel al neveneffecten waargenomen. Daarbij wordt wel eens een kabeljauw met een gebroken ruggengraat aangetroffen. Vooraleer het elektrisch vissen op grotere schaal wordt toegepast, dienen bovengrenzen worden vastgelegd voor amplitude, frequentie enz., zodat dat binnen een veilige marge kan worden gebruikt. AR

I-mag oktober 2011

6

Springrespons Bart Verschueren licht toe hoe het elektrisch vissen werkt: “De theorie is eenvoudig. Er wordt een elektrisch veld in het water aangelegd, waarbij je een bepaalde reactie uitlokt bij de doelsoort die je wil bevissen. Maar elektrische velden zijn heel divers. De specialiteit van de Hovercran is net dat het opgewekte elektrische veld specifiek is ontworpen voor garnaal. We baseren ons daarvoor op een doctoraatstudie van Hans Polet, die de zwembeweging van de garnaal heeft geanalyseerd. Hij heeft gezien dat een garnaal, die belaagd wordt door bv. een kabeljauw, snel wegzwemt door contracties van de buikspieren en daarbij een soort springbeweging maakt. Idealiter doet hij dat met vijf contracties per seconde, want dan gaat hij het snelst vooruit. Als je die pulsen dus ook vijf keer per seconde geeft, dan doe je die garnaal vijf keer per seconde samentrekken en dat levert de maximale springrespons op. Het onderzoek heeft uitgewezen dat een gepulst gelijkstroomveld het beste resultaat geeft voor garnaalvangst. De pulsen moeten een frequentie hebben van 5 hertz, een veldsterkte van 30 volt per meter en een pulsduur van een halve milliseconde.”

Optimalisatie Het eerste prototype van de Hovercran leverde knappe resultaten op. De nieuwe techniek liet toe om minstens evenveel garnaal te vangen als met een traditioneel net, maar de bijvangst werd met 35% gereduceerd en het bodemcontact verminderde met 75%. In een vervolgtraject wordt nu onderzocht of er een combinatie kan wor-

TECHNOLOGIE

Ongewenste bijvangst is een van de belangrijkste verstoringsfactoren van mariene ecosystemen. De Hovercran kan daar verandering in brengen.

“ In de toekomst zal er in bepaalde gebieden geen visserij meer worden toegelaten, in ander gebieden zal wellicht enkel nog elektrisch gevist mogen worden. 80% van onze huidige visgronden worden gesloten voor de visvangst.”

Bart Verschueren, bezieler van de Hovercran.

den gemaakt van de verplichte zeeflap met de elektrische pulsen. “Voor garnaalvangst wordt een net gebruikt met mazen van ongeveer 2 cm”, legt Verschueren uit. “In de keel van dat net wordt een tweede netje, een soort zeef, aangebracht met mazen van maximaal 70 mm. De garnaal die in die zeeflap komt, gaat door de mazen van 70 mm en zwemt verder door naar achter tot het net van 2 cm hem tegenhoudt. Vissen die groot genoeg zijn, worden door de zeeflap tegengehouden en afgeleid naar een opening, langs waar ze weer kunnen ontsnappen. Het elektrisch vissen was oorspronkelijk bedoeld als een alternatief daarvoor, maar we zijn er nu achter gekomen

Michael Osmond, WWF-coördinator van de slimmevistuigwedstrijd: “Alle inzendingen van de Smart Gear Competition 2011 zijn erop gericht om bijvangsten te reduceren.”

dat we dit zullen moeten blijven gebruiken in combinatie met het pulssysteem. Op die manier zullen we er ongetwijfeld in slagen om nog veel meer bijvangst kwijt te spelen.”

Zwarte zee-eend Met een subsidie van het Nederlandse Waddenfonds wordt in Nederland momenteel een tweede prototype getest. Dirk-Albert Blom is al 25 jaar visser en installeerde een paar maanden geleden de Hovercran op zijn Texel25.

7

Blom: “Het is een heel andere manier van vissen. Veel ingewikkelder. Het werkt technisch goed, geeft weinig storingen en is dus wel bedrijfszeker.” Blom is er nog niet van overtuigd dat het nieuwe vistuig zoveel duurzamer is. Vissers werken al met veel minder klossen dan vroeger en dat verstoort de bodem dus al veel minder. Het testproject zal bovendien moeten uitwijzen of het energieverbruik efficiënt is, of de materialen voldoende kwalitatief zijn en of de opbrengst minstens even goed is. “Ook de collega’s zijn benieuwd”, gaat Blom verder. “Ik ben zelf mee in het project gestapt, omdat het de enige manier is om te blijven vissen. In de toekomst zal er in bepaalde gebieden geen visserij meer worden toegelaten, in ander gebieden zal wellicht enkel nog elektrisch gevist mogen worden. 80% van onze huidige visgronden worden gesloten voor de visvangst. Als we hier niet meer mogen vissen, mogen we ons kraam sluiten. De visserman moet wijken voor de Zwarte zeeeend.” In september 2011 wordt een tweede vaartuig met de Hovercran uitgerust: de Harlingen35. Daarna zou het toestel gecommercialiseerd worden. De Hovercran is voor de vissers geen kleine investering. Bart Verschueren schat de kostprijs rond de 60.000 euro, exclusief installatie. Hij verwacht wel dat de garnaalvissers het systeem zullen aankopen, gewoon om meer garnaal te kunnen vangen. “Nieuwe testen met de Texel25, die de klossenpees en de zeeflap combineren met elektrische pulsen, hebben aangetoond dat er met dat combisysteem tot

I-mag oktober 2011

TECHNOLOGIE

De Smart Gear Competition 2011 In 2011 organiseert het Wereldnatuurfonds de vijfde editie van de wedstrijd voor slimme vistuigen. Michael Osmond, de Amerikaanse coördinator van de Smart Gear Competition, vertelt dat er 74 projecten uit 31 landen werden ingediend: het op één na hoogste aantal deelnemers sinds de lancering van de wedstrijd. Bovendien werden nooit eerder voorstellen uit zoveel verschillende landen ingezonden. De belangstelling voor de wedstrijd toont aan dat er wel duidelijk nood is aan alternatieve vismethodes. Alle ideeën van dit jaar trachten de bijvangst te reduceren bij het gebruik van kieuw- en sleepnetten, longlines, vallen en potten. Het slimste vistuig van 2011 wordt pas op 17 november bekendgemaakt. De winnaar krijgt de hoofdprijs van 30.000 dollar. Twee projecten zullen de eervolle nominatie van ‘runner-up’ in ontvangst mogen nemen, samen met een bedrag van 10.000 dollar. In samenwerking met de International Seafood Sustainability Foundation wordt een speciale tonijnprijs van 7.500 dollar uitgereikt om de bijvangst in de tonijnvisserij te reduceren. AR

“ Het is eigenlijk ook een beetje dubbel: iedereen wil af van netten die bodemcontact veroorzaken, maar we willen wel nog altijd tong eten. Om ze te vangen moet je nu eenmaal wel dicht bij de bodem zijn, natuurlijk. Die beesten leven daar.”

Bart Verschueren: “Het is eigenlijk ook een beetje dubbel: iedereen wil af van netten die bodemcontact veroorzaken, maar we willen wel nog altijd tong eten. Om ze te vangen moet je nu eenmaal wel dicht bij de bodem zijn, natuurlijk. Die beesten leven daar. Meer en meer schakelt men over op elektrisch vissen op tong, een beetje vergelijkbaar met de Hovercran, maar het is allemaal iets complexer, robuuster en duurder.”

Lijstje 40% meer garnaal kan worden gevangen. Stel dat er een vangstplafond is voor garnaal en de vissers kunnen in eenzelfde tijd op zee 40% meer garnaal vangen, dan kunnen ze de garnalen sneller vissen, zijn ze veel minder lang op zee, verbruiken ze minder brandstof, slepen ze minder oppervlakte af en dus wordt de garnaalvangst zo ook ecologisch veel interessanter.”

MSC De Hovercran wil garnaalvissers ook de mogelijkheid bieden om met het toestel een duurzaamheidslabel te behalen. De professionele garnaalvissers kijken wel uit naar dat keurmerk, omdat er bij de consumenten almaar meer vraag naar is. “Een ecologisch label is hip, trendy en het verkoopt goed”, zegt Verschueren. “De garnaalvisserij zit momenteel in een MSC-certificeringstraject. MSC staat voor Marine Stewardship Council en is vergelijkbaar met het FSClabel voor hout dat afkomstig is uit duurza am b e h e e rd e bos s e n.

I-mag oktober 2011

Ook supermarktketens in Nederland zijn daar volop mee bezig. Albert Hein heeft zelfs een termijn vastgelegd en wil binnen afzienbare tijd nog enkel MSC-gekeurde vis en schaaldieren verkopen. Als er geen afzet meer is voor die garnaalvissers, dan kunnen zij niet anders dan daarin meegaan. De Hovercran kan er de vissers bij helpen dat ze dat label behalen.” Het MSC-label biedt uiteraard niet enkel voor de garnaalvisserij voordelen. Ook andere commerciële soorten als tong, schol, kabeljauw en Noorse kreeftjes worden met de traditionele boomkor bevist. En die boomkorvisserij staat over het algemeen erg onder druk, omdat het bodemcontact en de bodemimpact daarbij zwaar ter discussie staan. Een typische soort als tong, die heel diep zit ingegraven in de grond, wordt nog steeds met zwaar tuig, zware netten en zware kettingen bevist.

8

Het MSC-concept is eenvoudig: het niveau van de huidige vangsten moet garanderen dat de visbestanden en de ecosystemen waarvan ze afhankelijk zijn gezond blijven, zodat ook toekomstige generaties van vis kunnen genieten. Momenteel zijn er al 23 soorten vis MSCgelabeld, waaronder zalm, kabeljauw uit de Grote Oceaan, roze garnaal, makreel en zeebaars. Wellicht is het nog even wachten voor onze grijze garnaal op het lijstje komt. 90% van de Belgische vissersboten zijn nog met boomkornetten uitgerust. De omschakeling zal, zelfs met een aangepaste wetgeving die elektrisch vissen voor de commerciële vangst toelaat, nog niet voor morgen zijn. www.smartgear.org – www.msc.org Tekst: An REKKERS Foto’s: Bart VERSCHUEREN en An REKKERS

technologie TECHNOLOGIE

Fitness op de Zuidpool Voor betere prestaties in bed … en erbuiten ANTARCTICA. Ja, hoor ik u al denken, dan ga ik ook wel eens naar de Zuidpool. Als u uw pinguïnpakjes en thermisch ondergoed bovenhaalt, neemt prof. dr. Nathalie Pattyn u mee naar de Concordiabasis. Zij onderzoekt op dat Frans-Italiaans Zuidpoolstation de effecten van training op de gezondheid van de bemanning. Een goede nachtrust blijkt eens te meer van groot belang, maar helemaal niet zo evident. Een verhaaltje voor het slapengaan over het helderste licht en donkere nachten.

Nathalie Pattyn trok als expeditiearts mee naar ogenblik het Belgisch Prinses Elisabethstation

In de poolzomer 2008 – 2009 trok Nathalie Pattyn als expeditiearts mee naar Antarctica en ze onderzocht er de slaapstoornissen van de bemanningsleden die op dat ogenblik het Belgisch Prinses Elisabethstation bouwden. Pattyn: “Omdat de basis toen in constructie was, sliep de bemanning in tenten. Voor ons onderzoek was dat heel interessant, want de proefpersonen werden maximaal aan de omgeving blootgesteld. Op dat ogenblik was er ongeveer drieënhalve maand constant licht en totaal geen nacht. Enkel op het einde hadden we een paar uur schemering en ongeveer twee uur nacht.”

Bioritme Het onderzoek van toen wou de slaap“ De slaapkwaliteit was slecht en dat heb ik zelf ook ervaren. stoornissen van de bemanningsleden in We werden wakker met het kaart brengen. Slaapklachten zijn de gevoel alsof we 5 minuten meest voorkomende kwalen bij poolexpedaarvoor in slaap waren dities, zowel tijdens de zomer bij congevallen.” stant licht als tijdens de winter bij voortdurende duisternis. Voor het eerst bracht de studie alle determinanten van slaap in kaart. Onze ingebouwde biologische klok vertelt ons lichaam dat we op een periode van 24 uur een keer moeten slapen. Dit circadiaans ritme is gesynchroniseerd met het dag- en nachtsysteem. Bij een constante verlichting verwachtten de onderzoekers dus een stoornis van die synchronisatie. Via hormonenmetingen werd nagegaan welke effecten die verstoring teweegbracht. “De slaapkwaliteit was slecht en dat heb ik zelf ook ervaren”, gaat prof. Pattyn verder. “We werden wakker met het gevoel alsof we 5 minuten daarvoor in slaap waren gevallen. Maar toch, na te zijn opgestaan kon je de dag aanvangen, zoals gepland. Niemand bleef in zijn tent liggen.”

Euforie Ondanks het gevoel van slaapkort was de gemoedstoestand van de bemanning opperbest. Via vragenlijsten en via de interpretatie van het stresshormoon werden de stress en het moreel van de bemanning gemeten, omdat die factoren mee de slaapkwaliteit bepalen. De resultaten van het experiment toonden aan dat er geen stress was en dat mensen heel gelukkig waren in die omgeving. Het was uiteraard hun vrije keuze en de bemanningsleden waren opgetogen over de kans om op de Zuidpool onderzoek te doen, maar de extreme omstandigheden hadden dat gevoel sterk kunnen beïnvloeden. Daaruit durfden de onderzoekers besluiten dat de constante blootstelling aan daglicht op de Zuidpool wel de oorzaak van de slaapstoornis was, maar

I-mag oktober 2011

10

24 uur per dag helderblauwe lucht zorgt voor slaapstoornissen, maar geeft ook een euforiserend effect. “De bemanning is echt gelukkig op de Zuidpool”, zegt Nathalie Pattyn.

TECHNOLOGIE

dat de intensiteit ervan tegelijk zorgde voor een euforiserend en activerend effect. Een andere determinant van slaap bleek de mate van fysieke activiteit. Aangezien het onderzoek toen tijdens een bouwexpeditie liep, werden mensen met heel uiteenlopende activiteiten opgevolgd. Zowel wetenschappers aan een bureau als fysiek actieve bouwlui passeerden de revue. Uit die observaties is gebleken dat de (mate van) fysieke activiteit inderdaad een belangrijk (slaap)effect had.

Antarctica en ze onderzocht er de slaapstoornissen van de bemanningsleden die op dat bouwden.

Na dat zomeronderzoek leek het voor de wetenschappers ook interessant om na te gaan wat er in de winter gebeurt, wanneer het constant nacht is en de bemanning bijna letterlijk op de basis zit opgesloten.

“ Het is de enige manier om de isolatie en opsluiting van ruimtevluchten van lange duur na te bootsen. Bij een overwintering op de Zuidpool is er geen onmiddellijke evacuatie mogelijk. Ofwel redden ze het met wat er daar is, ofwel redden ze het niet. Dit is een van de weinige situaties op aarde die het mogelijk maakt om dat element van opsluiting en gevaar na te bootsen.”

11

I-mag oktober 2011

TECHNOLOGIE

Overwinteren op Concordia

“Op Concordia is er weinig fysieke arbeid. De elektricien zal wel meer fysieke inspanningen leveren dan de glacioloog die analyses uitvoert of dan de astrofysici die soms naar hun telescoop moeten voor observaties, maar de fysieke activiteit is niet zo prominent als bij de bouwexpeditie van twee jaar geleden. Daarom willen we bij het huidige onderzoek kijken of een programma van fysieke activiteit in een dergelijk station positieve effecten heeft op de slaapkwaliteit en de werkprestaties.”

De wetenschappers die onderzoek uitvoeren op de Concordiabasis, verblijven er voor 12 tot 14 maanden. Vooral op dat station is ‘buiten komen’ in de wintermaanden geen evidentie. Met aangepaste uitrusting kan het wel, maar men loopt heel snel vrieswonden op, als de huid in contact komt met de buitenlucht. Er zijn zelfs toestelletjes beschikbaar om de ingeademde lucht voor te verwarmen, omdat het anders te koud is voor onze bovenste luchtwegen. Uit de dagboeken van de bemanningsleden blijkt duidelijk dat ze die barre omstandigheden niet aan hun hart laten komen. Op Antarctica bestaat een lange traditie van ‘sociale gebruiken’ tussen de stations. De midwinterfeesten - rond 21 juni - worden uitgebreid gevierd en tussen de basissen worden midwinterwensen uitgewisseld. Elk jaar vindt er ook een Antarctica Filmfestival plaats. Elk station waar mensen overwinteren, stuurt dan een film in. Niet alleen slaap- of sport experimenten, maar ook feestjes en wenskaartjes bepalen de sfeer in de kleine poolgemeenschappen.

Topsport Van januari 2011 tot december 2012 loopt in opdracht van de ESA, het Europees Ruimtevaartagentschap, een vervolgproject met een hele reeks internationale partners. Een Duits, een Hongaars, een Italiaans, drie Belgische en een Frans team buigen zich over tal van domeinen die een invloed hebben op de prestaties van mensen in extreme omstandigheden. Een van de takken van het project is het effect van lichaamsbeweging op de hersenactiviteit. Dat is al experimenteel aangetoond in normale omstandigheden, maar de vraag is nu of fysieke activiteit een manier is om de aanwezige verstoringen tegen te gaan. Momenteel nemen twaalf overwinterende proefpersonen deel aan het onderzoek. Sommigen onder hen sportten voordien weinig of alleen recreatief. Anderen trainden stevig en competitief. Bij de start van het project werden inspanningstesten afgenomen om voor elke individuele deelnemer te bepalen wat hij aankon. Op basis van die testen en hun persoonlijke voorkeur voor het soort oefeningen hebben het ‘Brussels labo voor inspanning en topsport’ (BLITS, o.l.v. prof. dr. Meeusen aan de VUB) en een Italiaans labo geïndividualiseerde programma’s ontwikkeld. Een volledig uitgeruste fitnesszaal op Concordia zou hallucinante transportkosten met zich meebrengen, maar de bemanning beschikt er wel over een loopband, een ligfiets en toestellen voor spieroefeningen.

Ruimtevaart Nathalie Pattyn coördineert de zeven internationale teams in opdracht van het Europees Ruimtevaartagentschap. We vroegen haar waarom de ESA geïnteresseerd is in poolonderzoek. “Het is de enige manier om de isolatie en opsluiting van ruimtevluchten van lange duur na te bootsen”, verklaart Pattyn. “Er is nu een studie aan de gang in Moskou,

I-mag oktober 2011

AR

een initiatief van ESA, NASA en het Russisch ruimtevaartagentschap, voor een simulatie van de reis naar Mars. Maar die mensen zijn opgesloten in een ruimte in een gebouw in het midden van Moskou. Ze weten heel goed dat er wordt ingegrepen, als er echt iets ernstigs misloopt. Bij een overwintering op de Zuidpool is er geen onmiddellijke evacuatie mogelijk. Ofwel redden ze het met wat er daar is, ofwel redden ze het niet. Dit is een van de weinige situaties op aarde die het mogelijk maakt om dat element van opsluiting en gevaar na te bootsen.” De ESA heeft de Concordiabasis gekozen als testbed voor langeafstandsvluchten, omdat het een van de meest onherbergzame plekken op aarde is. De temperaturen dalen er in de poolwinter tot -70°, waardoor mensen niet zo makkelijk naar buiten kunnen. Doordat het station dicht bij de Zuidpool ligt, duurt de poolnacht daar ook het langst. Het Franse kuststation Dumont d’Urville, waar ook metingen rond slaap en circadiaans ritme worden uitgevoerd, ligt veel hoger in breedtegraad, zodat de poolnacht daar veel minder lang duurt. In tegenstelling tot de Concordiabasis bestaat het Franse station bovendien uit verschillende gebouwen met passerelles ertussen, zodat de bemanning wel naar buiten moet. Door metingen in beide stations uit te voeren kunnen de resultaten met elkaar worden vergeleken.

12

Hoogtestage Concordia ligt op een hoogte van 3.200 meter, maar met luchtdrukcorrectie komt dat overeen met een hypoxie van 4.000 meter. Dr. Pattyn heeft het aan den lijve ervaren. “Ik ben ernaartoe gegaan met het vliegtuig. Ik ben geland en na vijf stappen weet je het. Er is absoluut geen aanpassing, je gaat onmiddellijk van zeeniveau naar zo’n hoogte en dat is heel ingrijpend. Sommige mensen krijgen er last van hoogteziekte, maar bijna iedereen is op cognitief vlak de eerste drie dagen compleet van de kaart.” Op het gebied van cardiorespiratoire fysiologie zijn de gevolgen zeer ingrijpend. In normale omstandigheden en bij gezonde personen bedraagt de zuurstofsaturatie in het bloed 98 à 99%. Op de Concordiabasis worden bij gezonde mensen, zelfs na vier weken aanpassing, nog bloedsaturaties van 80% gemeten. Onderzoekers vragen zich af wat de gevolgen daarvan zijn op langere termijn, vooral voor bemanningsleden die tot 14 maanden onder die omstandigheden verblijven. Een hoogtestage kan dan voor allerhande prestaties ongetwijfeld zeer vruchtbaar lijken, misschien hebt u ondertussen uw warm onderlijfje maar al veilig terug opgeborgen. Tekst: An REKKERS Foto’s: Nathalie PATTYN en An REKKERS

STATUTAIRE ALGEMENE LEDENVERGADERING zaterdag 22 oktober 2011 De voorzitter en de leden van de Raad van Bestuur van de Vlaamse Ingenieurskamer (VIK vzw) nodigen alle werkende leden uit voor de jaarlijkse statutaire algemene ledenvergadering, die plaatsvindt in het VIK-huis, Herentalsebaan 643 in Wommelgem op zaterdag 22 oktober 2011 om 14 uur. Op het programma staat o.a. > voorstelling boek ‘vijfhonderd jaar geschiedenis van de ingenieur’ > het jaarverslag over de werking van de vereniging > het financieel verslag over het boekjaar 2010-2011 > de verkiezing van nieuwe bestuurders en commissarissen > rondvraag en diversen Tijdens de vergadering is er een alternatief programma voor de begeleidende personen. Na de vergadering is er om 17.30 uur een misviering voor de overleden VIK-leden, gevolgd door een gezellig samenzijn.

Ing. Peter Claeys MSc Secretaris Raad van Bestuur

Ing. Rik Baron Jaeken MSc Voorzitter Raad van Bestuur

technologie TECHNOLOGIE

Tweede badmintonrobot in de maak tegen 2012 “Badminton op zich was niet ons doel, eerder een platform” LEUVEN. Het Flanders’ Mechatronics Technology Centre (FMTC) presenteerde eind 2010 een badmintonrobot in wereldprimeur. Het lijkt zo’n vervelende machine die quasi eindeloos pluimpjes terugslaat tot je erbij neervalt en waartegen de beste badmintonspeler op het eerste gezicht dus nooit kan winnen. Maar met badminton heeft de robot weinig te maken, behalve dan dat er een racket en een pluimpje aan te pas komen. De robot is niet meer of niet minder dan een platform dat technologische innovaties demonstreert. Projectmanager Andrei Bartic van Flanders’ Mechatronics Technology Centre legt uit.

Waarom hebben jullie een badmintonrobot gemaakt? “Badminton op zich was niet ons doel, eerder een platform. Het basisidee was om een demonstrator van verschillende technologieën te maken. Daarvoor kozen we na een hele selectieprocedure de badmintonrobot uit een lange lijst van mogelijke robots. We zochten vooral een proces dat gemakkelijk te begrijpen is. Badminton is er zo één.” Welke robots stonden er nog op de longlist? “Een servicerobot, die helpt bij het uitvoeren van onderhoudstaken, zoals het vervangen van olie in een auto. Of een heleboel andere sportrobots (tennis, pingpong, voetbal), maar daarvan zijn er al veel.”

Draadloze communicatie Welke technologieën zitten erin? “De eerste is draadloze communicatie met een zeer lage vertraging. In de badmintonrobot heb je drie assen: een lineaire as en twee draaiassen. Tussen die gedeelten en het deel dat de opvolging van het pluimpje doet, is draadloze communicatie nodig. Er is een deel dat het

I-mag oktober 2011

pluimpje volgt en een model maakt van het traject ervan. Dat wordt gebruikt om het punt te voorspellen waar de robot naartoe moet worden gestuurd. Die targetpositie moet honderd keer per seconde naar de robot gestuurd worden.”

fout loopt. We geven aan de gebruiker een rangorde van mogelijke foutdiagnoses, met een graad van waarschijnlijkheid erbij. Die technologie vind je al in auto’s terug: je kan een automotor aan een computer koppelen die op basis van zelfdiagnose een foutenanalyse geeft.”

Zelfdiagnose “De tweede technologie is een zelfdiagnosesysteem. De robot kan zelf zeggen waar en wanneer er iets fout loopt. We gebruiken stereovisie met twee camera’s: we kijken uit twee hoeken naar het pluimpje en kunnen dan voorspellen waar het zal toekomen. Zo bepalen we waar de robot moet slaan, met een nauwkeurigheid van een paar centimeter.”

“ We gebruiken stereovisie met twee camera’s: we kijken uit twee hoeken naar het pluimpje en kunnen dan voorspellen waar het zal toekomen. Zo bepalen we waar de robot moet slaan, met een nauwkeurigheid van een paar centimeter.” “Als er iets fout loopt met de camera’s of met de verwerking, dan kunnen we dankzij die zelfdiagnose op basis van een aantal parameters aangeven wat er waar precies

14

De derde technologie gaat over energie-efficiëntie? “Wij ontwikkelen een methodologie om de energie-efficiëntie van een machine te verbeteren. Dat begint eigenlijk met de recuperatie van energie. Je kunt motoren – en de volledige transmissiecombinatie van alle assen en bewegende onderdelen – analyseren om de energie te meten volgens de last van de motor. Machines met een grote dynamiek, zoals onze badmintonrobot, versnellen, vertragen, stoppen en starten de hele tijd. Naargelang de last van de motor bepalen we het energieverbruik. Als je verschillende motortypes zo vergelijkt, kan je de meest energie-efficiënte motor kiezen.”

Hybride wagens “Zo kunnen we ook aan energierecuperatie doen: als de motor vertraagt, wordt hij eigenlijk een generator en de energie van die generator kan gerecupereerd worden. Dat zal in onze tweede robot meer zin hebben, omdat die op batterijen zal wer-

TECHNOLOGIE

FMTC Flanders’ Mechatronics Technology Centre is opgericht door Agoria en is een ledenorganisatie die nieuwe technologieën ontwikkelt of bestaande technologieën verbetert of optimaliseert. Einddoel is die technologieën te laten doorstromen naar de industrie. Enkele van de leden zijn Atlas Copco, Bekaert, Picanol, Televic Rail en Van Hoecke Automation. Het FMTC is gevestigd op de campus Arenberg in Heverlee, vlak naast onder meer Imec. Het FMTC wordt ondersteund door het IWT.

Andrei Bartic De nu 38-jarige Andrei Bartic studeerde natuurkunde in Roemenië en verhuisde 15 jaar geleden naar Vlaanderen. Hij spreekt ondertussen zo goed als feilloos Nederlands. Met een onderzoeksproject bij Imec behaalde hij aan de K.U.Leuven zijn doctoraat in de micro-elektronica, een totaal ander vakgebied dan mechatronica. Met zijn kennis van sensoren, het meten van eigenschappen en de signaalverwerking werd hij in 2007 projectmanager bij het FMTC. Hij coördineert er, naast de badmintonrobot, nog twee andere, technologisch totaal verschillende projecten. DVE

ken. De eerste werkte op netstroom. Het is belangrijk dat we daar weer energie in onze robot terugsturen. Die technologie vind je bijvoorbeeld terug in hybride wagens, waarbij ook energie wordt gerecupereerd.”

“ Wij ontwikkelen een methodologie om de energie-efficiëntie van een machine te verbeteren.” Voor welke toepassingen en/of sectoren zijn die technologieën belangrijk? “Energierecuperatie is natuurlijk voor alle industriële sectoren belangrijk. Waar bij machines iets te recupereren is, is de energie-efficiëntie belangrijk. Zelfdiagnose is belangrijk voor de industrie. Machines moeten gemakkelijk gediagnosticeerd kunnen worden tegen een zeer lage prijs. Ze moeten continu draaien, de kosten voor onderhoud en diagnose moeten minimaal zijn. In auto’s heet dat OBD, On board diagnostics. In de auto-industrie is al veel technologie aan boord en OBD is er al vergevorderd. Maar voor industriële machines moet dat veel goedkoper. Bij auto’s spreek je over honderdduizenden exemplaren in productie, maar niet in de industrie. Daar moet de zelfdiagnose zo universeel en zo laagdrempelig

mogelijk zijn om de engineeringkosten naar beneden te krijgen.” “Ook voor de draadloze communicatie zijn er veel toepassingen. De bediener van bijvoorbeeld heel grote machines, zoals kranen of grote freesmachines, heeft geen vast bedieningspunt, maar is zelf mobiel en moet dus draadloos kunnen aansturen. Voorbeelden genoeg in havens of warenhuizen.” Jullie werken al aan een tweede versie van de badmintonrobot. Wat zal het verschil zijn met de eerste? “De badmintonrobot is intussen al meer dan een jaar oud. Het was de bedoeling in de eerste versie de principes te demonstreren, dus te tonen dat het kan. In de volgende versies zouden we verbeteringen aanbrengen.”

Totaal nieuw concept “De ontwikkeling van de eerste robot vroeg een inspanning van drieënhalf manjaar. Iets meer dan twaalf mensen hebben er zowat veertien maanden aan gewerkt. Ongeveer hetzelfde team werkt aan robot 2. We verwachten een veel langere looptijd. De inspanning zal ook dubbel zo groot zijn. Het concept is veel uitdagender dan de eerste versie. Het is meer dan verfijning: we maken nu een totaal nieuw ontwerp. Waarschijnlijk wordt de tweede met-

15

een ook de definitieve en laatste robot. We zijn bijna klaar met het CAD-ontwerp. Hopelijk is dat tegen volgend jaar klaar.” Kan de badmintonfederatie eigenlijk iets doen met jullie robot? “Met de badmintonfederatie heeft onze keuze niks te maken. Ze waren vrij enthousiast, maar waren nooit vragende partij. Twee van hun topspelers kwamen hier tegen de robot spelen en dat was best leuk. De robot beweegt alleen in de breedte, niet in de diepte tot aan het net. Als je wil, kan je hem dus gemakkelijk verslaan. Het is nooit de bedoeling geweest om een (top)speler te verslaan met onze robot. Dat is ook niet realistisch.” “De badmintonspeler moet binnen het bereik van de robot terugslaan. De robot zal nooit een speler zelf lobben of een smash slaan. De robot slaat het pluimpje terug, niet meer dan dat. De robot kan dus geen trainingsattribuut zijn om topspelers te maken. Eventueel kan hij gebruikt worden om jonge spelertjes de basistechniek aan te leren: dat kan door het pluimpje zo vaak en zo goed mogelijk terug te slaan binnen het bereik van de robot. Meer niet.” www.fmtc.be Tekst: Dirk VANDER ELST Foto’s: FMTC en Dirk VANDER ELST

I-mag oktober 2011

technologie TECHNOLOGIE

Umicar Imagine moet crash Inspire doen vergeten Umicore Solar Team bereidt vierde zonnewagenrace voor in Australië LEUVEN. In het maartnummer van I-mag polsten we het Umicore Solar Team naar een stand van zaken en de ambities voor de vierde deelname aan de World Solar Challenge in Australië. Alles zat toen op schema, maar de crash van de Umicar Inspire uit de vorige editie was er verantwoordelijk voor dat de ambities toen minder uitgesproken waren. Ondertussen lijkt dat tij gekeerd. Het team is er klaar voor en de meter, die men zeven maanden geleden nog zocht, zou wel eens voor de verrassing kunnen zorgen.

Op 6 augustus presenteerden de vijftien – mannelijke – studenten industrieel ingenieur van Groep T hun zonnewagen in de schaduw van het Atomium. Meer dan een jaar hebben ze samengewerkt aan het project om te kunnen deelnemen aan de 3.000 kilometer lange race in Australië, van Darwin naar Adelaide. En de zonnewagen die ze bouwden - de Umicar Imagine – is veruit de beste versie van zonnewagens die de Leuvenaars tot nu toe in lijn brachten. Dat moet ook, want de ervaringen met de Umicar I, de Umicar Infinity en de Umicar Inspire werden telkens zorgvuldig doorgegeven van de ene generatie studenten op de andere. En bovendien krijgt het volgende team doorgaans ook daadwerkelijk advies van het vorige. Daardoor zijn verschillende aspecten bij de Imagine grondig verbeterd. Joost Noyen: “We hebben de aerodynamica verbeterd om sterke zijwinden beter te kunnen opvangen en de motor heeft een rendement van meer dan 98%. Dat is ongezien.”

Verrassing Op het vlak van zonnepaneeltechnologie ontwikkelden de studenten een technologisch hoogstandje dat meer dan een voetje voor zou moeten geven op de concurrentie. Bij het vorige interview bestond het studententeam uitsluitend uit mannen. Ze hadden toen al een mannelijke peter, Sven Pichal, maar ze zochten nog een meter, bij voorkeur uit Wallonië, om de media-aandacht te kunnen verdelen over beide landsdelen. Bij de voorstelling van de zonnewagen zorgde die meter voor de klap op de vuurpijl, want het Umicore Solar Team kon niemand minder strikken dan Vanina Ickx. De enige vrouw in het team dus, maar meteen wel een professionele pilote. “Het vorige team had een topwagen, maar toen een zijdelingse windhoos de Inspire tegen een boom smakte, was de race voorbij. Ook dit jaar komen we met een topwagen aan de start en we willen volop meestrijden voor de eerste plaats om zo het

verleden achter ons te laten. Vanina Ickx, een ervaren en professionele pilote, kan daarbij als meter een grote meerwaarde bieden.” Op 16 oktober vertrekt de karavaan in Darwin in het noorden en 3.021 kilometer zuidelijker volgt de eindceremonie op 23 oktober in Adelaide. Met hopelijk weer een Belgisch team op het podium. Voor de Umicar Imagine werd er voortgebouwd op de verwezenlijkingen van de vorige drie teams, maar er zijn uiteraard verschillen. “We hebben de wagen natuurlijk zoveel mogelijk verbeterd. We hebben nieuwe systemen ontworpen, rekening gehouden met de veranderde reglementering en extra aandacht besteed aan de veiligheid. Met al die vernieuwingen onderscheiden we ons niet alleen van onze eigen vorige wagens, maar wellicht ook van de concurrerende teams.”

“ We hebben de aerodynamica verbeterd om sterke zijwinden beter te kunnen opvangen en de motor heeft een rendement van meer dan 98%. Dat is ongezien.”

De concurrentie Ruim 40 teams uit universiteiten en hogescholen van over de hele wereld nemen het in de zonnewagenrace tegen elkaar op. Het verleden heeft aangetoond dat het Leuvense team altijd meedraait voor de ereplaatsen. Alleen pech kan hen daarvan weghouden. En dit jaar zijn de verwachtingen echt wel hooggespannen. Het Duitse Bochum bewandelt al een tijdje het pad van innovatie. Dit jaar pakken ze uit met een fraaie SolarWorld GT met twee zitplaatsen en echte autoportieren. Het Solar Team Twente komt aan de meet met de 21Connect en Delft houdt het bij de klassieke benaming. Met de Nuna6 proberen de Delftse studenten voor een vijfde zege te gaan. Delft is van oudsher de te duchten concurrent voor de overwinning. Het team haalde vier overwinningen op rij en eindigde bij de vorige editie tweede. LVE Frank De Winne, technische peter van het Umicore Solar Team.

I-mag oktober 2011

16

TECHNOLOGIE

Het Umicore Solar Team achter de Umicar Imagine, de vierde zonnewagen van de studenten industrieel ingenieur van Groep T.

De Winne Naast peter Pichal en meter Ickx heeft het Umicore Solar Team nog een technische peter en dat is onze Vlaamse ruimtevaarder, Frank De Winne. Hij is vol lof over het team dat hij aan het werk zag: “Een jaar lang zag ik de leden van mijn team vol vuur en overgave dag in, dag uit elke seconde werken aan één gezamenlijk doel: een zonnewagen bouwen. Geen eenvoudige opdracht, maar toch was geen hindernis te groot of ze werd genomen. Het eindresultaat mag er zijn, maar de echte vuurproef volgt nu: de strijd in vrij onbekende omstandigheden tegen de bekendste onderwijsinstellingen ter wereld.” Ook Sven Pichal ziet het helemaal zitten: “Ik ben erg blij dat het Umicore SolarTeam mij gevraagd heeft als peter voor het project. Al jaren zoek ik met ‘Peeters & Pichal’ naar antwoorden op het energievraagstuk. De jongeren van dit team bewijzen dat er echt wel oplossingen zijn. Hen steun ik in hun creativiteit bij deze zoektocht.” Meter Vanina Ickx deelt inmiddels de passie van het team en het competitiebeest in haar droomt al van de zege: “Dit project is er een met internationale uitstraling en passie. Ik kan me daar perfect in vinden en

samen met hen ga ik voor de overwinning.” Voor het eerst doet het Umicore Solar Team een beroep op een professionele pilote voor de race. Vanina Ickx, dochter van onze succesvolle Formule 1-piloot Jacky Ickx, heeft veel ervaring opgedaan in allerlei races en is het gewoon om onder druk en bij hoge temperaturen te presteren. Haar kennis op het vlak van autotechniek zal handig zijn om snel technische defecten te identificeren. Een professionele pilote heeft daarenboven het voordeel dat elk teamlid zich tijdens de wedstrijd volledig op zijn eigen taken kan toeleggen. Enkele teamleden trainen met de zonnewagen en zullen de wagen besturen tijdens de testritten. Zij wisselen tijdens de race regelmatig af met Vanina.

Germaniumcellen De Umicar Imagine zal rijden met drie vierkante meter germaniumcellen, maar daarbij wordt gebruikgemaakt van een concentratorsysteem. Door met parabolische spiegels het zonlicht op te vangen en te concentreren op een zonnecel kan men dat zonlicht zodanig focussen dat het resulteert in een hoeveelheid zonne-energie die gelijk is met die, opgevangen door een paneel van zes vierkante meter. Kleine

motoren zorgen ervoor dat de parabolische spiegels altijd perfect naar de zon gericht zijn. Het concept van concentrators is al bekend, maar is nog maar zelden toegepast op rijdende voertuigen. Het type op basis van de parabolische spiegels is ongezien en zou een aanzienlijke energiewinst opleveren. Noyen: “Het vermogen aan zonne-energie dat we via het paneel binnenhalen, gaat voor 70% naar luchtweerstand. Daarom is de aerodynamica van de wagen ook erg belangrijk en die is bij de Umicar Imagine nog eens 12% beter dan bij de Inspire. Dat beter rendement werd gehaald met erg complexe computersoftware. Om nog beter met zijwinden om te gaan zijn speciale bumps ontworpen die de wagen nog stabieler moeten maken.”

En verder? De cockpit is een koolstofvezel monocoque, dat is een zeer stijve, maar lichte constructie die de veiligheid van de piloot waarborgt. Zo’n monocoquestructuur is vergelijkbaar met die uit de Formule 1. De wielen van de Imagine worden afgedekt, omdat draaiende wielen een heel onregelmatige luchtstroming en dus veel weerstand tot stand brengen. Het batterijpakket kan energie opslagen die later als extra gebruikt kan worden, bijvoorbeeld als er wolken voor de zon hangen. De motor is rechtstreeks op de wielas bevestigd en heeft daardoor een hoog rendement. De besturing van de wagen gebeurt volledig via knoppen op het stuur. Alleen de noodrem wordt met de voet bediend. www.solarteam.be

Tekst: Luc VANDER ELST Foto’s: UMICORE SOLAR TEAM

Testroad Sinds 5 september bereiden de studenten hun race voor in Australië zelf, omdat ze willen weten hoe de wagen reageert in de extremere omstandigheden ‘down under’. Ze willen zo weinig mogelijk aan het toeval overlaten en kunnen hun Imagine testen op de Cox Peninsula Road: een rustige weg van zowat 60 kilometer ten zuidoosten van Darwin. De staat van het wegdek, de krommingsgraad van de bochten en mogelijke obstakels werden al onderzocht. Alle nodige informatie werd verzameld in een roadbook. LVE Met Vanina Ickx heeft het team een professionele pilote als meter.

17

I-mag oktober 2011

samenleving SAMENLEVING

Eigenlijk ben ik ingenieur Ingenieur Kristof Vanderbist stapte over GENT. “Kort samengevat komt de doelstelling van mijn project ‘My kingdom for a horse’ hierop neer: het geven van opleidingen ter ondersteuning van de performance van mensen en bedrijven. Het vergde enig zoekwerk naar een geschikte naam voor mijn activiteiten. Omdat ik eigenlijk op twee poten steun, een ingenieurspoot enerzijds en een theaterpoot anderzijds, combineerde ik beide tot ‘My kingdom for a horse’, een metafoor voor een bedrijf in moeilijkheden. Ik ben het paard voor de bedrijfsleider, die zet zich stevig in het zadel en bepaalt de richting. Ik ondersteun het verbetertraject met vier stevige poten van 15 jaar ervaring. In mijn toolboekje staan energizers, brainstorming, kaizen, six Sigma, lean, paradigma shift en vooral de unieke manier om in galop te geraken. En natuurlijk is de zin ‘My Kristof Vanderbist (41) deed met ‘Compagnie De Wij’ aan straattheater tijdens de Gentse feesten, maar hij trok ook als regisseur met 35 jongeren 42 dagen op met de musical ‘Tilt’. “Massamedia en de positieve dingen in het leven. Daarover ging ‘Tilt’, een intercultureel project van jongeren uit Gent, Litouwen, Slowakije, Tsjechië, Kazachstan en Duitsland”, zegt Kristof. “We traden dan ook in al die landen op. Voor mij was het ook leerzaam om dag en nacht met zo’n bende samen te leven. Dat is niet altijd even evident en nu en dan moest ik aan conflictbemiddeling doen. Ook hielden we dagelijkse evaluaties met vragen zoals: hoe voel je je in de groep, wat bevalt je en wat zit je dwars, enz. Wat ik daar leerde, kon ik meteen doortrekken naar de bedrijfswereld.”

Geitenkooi Vanderbist was ook de man die, samen met een vriend uit Litouwen, als kunstproject vier dagen in een kooi met geiten woonde. Met de bedoeling om een dialoog op gang te brengen tegen de vervreemding tussen stad en natuur en tussen mens en dier. “De confrontatie tussen de geiten en de stad stond symbool voor het tekort aan groen”, verduidelijkt Vanderbist. “Met het project ‘Zuurstof voor de Brugsepoort’ is er al wat ten goede veranderd, maar het kan nog beter. Vooral kinderen hebben meer ruimte nodig. En omdat ik in de Geitstraat woon en, bijvoorbeeld, niet in de Tijgerstraat of de Leeuwstraat, viel de keuze voor het project op vier dwerggeitjes uit een kinderboerderij.” Kristof Vanderbist studeerde in 1993 af als brouwerij-ingenieur in Gent. Na een aanvullend jaar bedrijfseconomie aan de K.U.Leuven begon hij in de verkoopsafdeling van ‘Rentokil’. In 1996

I-mag oktober 2011

kingdom for a horse’ ontleend aan Shakespeares toneelstuk ‘Richard III’, wat meteen iets zegt over mijn theaterverleden.”

trok hij naar de nageln i e u w e Pr ingl esfabriek van P&G in Mechelen. Naast de kwalificatie van nieuwe verpakkingsleveranciers, de ontwikkeling van promotionele items en het geven van kwaliteitstrainingen voor operatoren, was hij kwaliteitscoördinator voor de opstart van de small sizelijn. Kristof bracht het vervolgens tot Europese lead-auditor voor de verpakkingsleveranciers en zette zijn eerste tand in 5S. Hij managede de QA-afdeling door een administratieve 5S-verademing. Vanderbist: “Het was echt mijn dada om er crossfunctionele teams te begeleiden, er wat aparts mee te doen en de dingen op een andere manier uit te leggen. In die onderneming heb ik toch echt wel quality assurance opgebouwd.”

Jeugdbeweging In zijn vrije tijd was hij actief in de kaderwerking van enkele jeugdbewegingen. “Ik was er gefocust op de begeleiding van stadsgroepen, waarbij ik de jongeren en leidingploegen coachte en motiveerde. Ik stelde toen vast dat mensen heel gedreven en enthou-

18

SAMENLEVING

van menselijk talent” naar opleiding, training en coaching siast kunnen zijn als onbetaalde vrijwilligers, maar dat dat soms niet het geval is in hun werksituatie. En dat terwijl ze daar toch wel een motiverende vergoeding voor ontvangen. Heel merkwaardig vond ik dat.” In 2000 begon Vanderbist zijn werkzaamheden voor verpakkingsleverancier Amcor in Gent. Hij begon er bij de productie, maar werd al snel projectingenieur voor de zeer snel groeiende business van een ‘zero defect medical device’-verpakking. Twee jaar later nam hij de coördinatie op zich van de verhuis van een productielijn van Nederland naar Gent voor een zeer hoogwaardige film, die gebruikt werd in de foto-industrie. Na een intensieve ‘Six Sigma black belt’opleiding, zette Kristof al zijn energie in voor het ‘continu verbeteren’ en hij engageerde zich in ‘process excellence’ voor administratie, kwaliteit en productie. Zes projecten voerde hij uit, waarvan vijf bijzonder succesvol. Vanderbist: “Six Sigma is een kwaliteitsmanagementmethode om operationele prestaties van een organisatie of bedrijf te verbeteren door tekortkomingen bloot te leggen en te verbeteren in werkprocessen. Six Sigma ontstond bij Motorola in de jaren ’80 van de vorige eeuw met de bedoeling om de productkwaliteit en klantentevredenheid te

verbeteren. Ruime bekendheid kreeg het, toen het grootschalig bij ‘General Electric’ was toegepast en daar miljarden aan besparingen had opgeleverd. Daardoor kregen ook andere grote bedrijven als Xerox, Siemens, Microsoft en DuPont interesse in Six Sigma.”

DMAIC Six Sigma wordt beschouwd als een vervolg op bestaande managementsmethodieken, waarbij deels wordt uitgegaan van statistische technieken.

Daarnaast wordt er een vaste methodologie gebruikt om problemen op te lossen: de DMAIC-methodologie. DMAIC staat voor define, measure, analyse, improve en control. Een tweede methodologie is de DMEDI-methodologie: define, measure, explore, develop, implement. Die methodologie wordt gebruikt om nieuwe producten en/of processen te ontwikkelen volgens de Six Sigma-norm. Verder hebben tal van bedrijven nog hun eigen methodes ontwikkeld. Belangrijk aspect bij Six Sigma is dus het trainen van de leidinggevenden en medewerkers in het bedrijf, aangezien zij de verbeteringen uiteindelijk zelf uitvoeren.

Leanforum “In 2007 was voor het bedrijf het Six Sigma-verhaal een beetje uitgebold en begon ik met het geven van Kaizen-workshops. Kaizen is Japans voor ‘veranderen naar beter’ of ‘verbetering’, een aanpak in productiviteitsverbetering door verspillingen te elimineren en de productie te standaardiseren. Kaizen is ‘uiteenhalen en opnieuw in elkaar steken op een betere manier’. Wat uiteengehaald wordt, is meestal een proces, een systeem, een product of een dienst. Maar Kaizen is ook een dagelijkse activiteit die verder gaat dan enkel verbetering. Kaizen maakt, als het correct wordt uitgevoerd, ook de werkplaats menselijker: het elimineert hard werk, zowel mentaal als fysiek, en het leert mensen de verspillingen in een proces te zien en te elimineren. Iedereen neemt deel in Kaizen: mensen uit alle lagen van een organisatie, van de directeur tot de jongste bediende. Zelfs externe stakeholders kunnen betrokken worden. Ik hou er van om met werknemers ‘van de vloer’ te werken. Hun acceptatie is ook heel boeiend. Daarnaast zetelde ik tot 2010 ook in de raad van bestuur van het ‘Leanforum België’.” “Het Leanforum, opgericht in 2005, wil bedrijven de mogelijkheid bieden om onderling informatie en praktijkervaringen uit te wisselen. De vakgroep ‘Industrieel beheer’ van de Universiteit Gent treedt daarbij op als organisator en moderator in de persoon van prof. Hendrik Van Landeghem en prof. Dirk Van Goubergen. ‘Lean thinking’ is de belang-

19

rijkste managementmethode bij industriële bedrijven in hun poging competitief te blijven in een ‘flat world’. Daarenboven dringt Lean ook geleidelijk door in administratie en dienstenbedrijven. Het forum organiseert regelmatig rondetafelvergaderingen, waar bedrijven hun ervaringen inzake Lean-toepassing delen met de aanwezigen. Ook bedrijfsbezoeken staan op het programma. Essentieel daarbij is dat enkel bedrijven die zelf met Lean bezig zijn, toegelaten worden. Consultants kunnen geen lid worden. Inmiddels hebben zich al 50 bedrijven en 120 professionele ervaringsdeskundigen aangemeld.”

Brouwerij In 2008 verloor Kristof Vanderbist zijn grootvader. Behalve de emotionele schok stemde het hem ook tot nadenken over hoe het nu verder moest met zijn leven. “Mijn opgedane kennis en studies kon ik aanwenden om met een eigen brouwerij te beginnen, maar dat bleek snel onhaalbaar duur. Daarnaast staat heel mijn familie in het onderwijs: mijn ouders, twee broers, grootouders, enz. Lang heb ik er tegen gevochten om ook die weg in te slaan, maar blijkbaar zit het lesgeven diep in mijn genen en bloed. Dus begon ik in 2009 met ‘My kingdom for a horse’ en daarmee werk ik voorlopig vooral in onderaanneming voor organisaties zoals Cevora, Syntra, Vlerick, enz.” “De trainingen en opleidingen die ik met ‘My kingdom for a horse’ organiseer zijn creatief. Bij klassikaal lesgeven is de efficiëntie 10 tot 30 %, maar als cursisten zelf dingen doen en ondervinden, dan stijgt dat cijfer tot 70 %. Ik ben niet de lesgever uit de boekjes, maar heb een mooie werken studie-ervaring opgebouwd die ik graag op mijn manier doorgeef om de menselijke hefboom binnen een bedrijf aan te spreken. Het is immers mijn taak om ervoor te zorgen dat de mensen in de ‘flow’ komen, dat zij één zijn met de tijd. Daarmee bedoel ik dat zij er niet door worden verslonden, maar evenmin naar de klok zitten te turen. Een ander belangrijk aandachtspunt is talent. Vroeger keek men naar het ziekteverzuim, nu kijkt men naar wie met plezier komt werken en naar de sterke punten van die werknemer. Ik regisseer liever de creatieve aanpak van mensen in plaats van slaapverwekkende lessen te geven. Eigenlijk ben ik ingenieur van menselijk talent.” www.mykingdomforahorse.be Tekst en foto’s: Wouter PEETERS

I-mag oktober 2011

samenleving SAMENLEVING

“ Passief bouwen ligt in lijn van onze filosofie” Don Bosco Groot-Bijgaarden stapte in passiefbouwproject en begint straks te bouwen GROOT-BIJGAARDEN. Op voorstel van minister Vandenbroucke en minister Crevits zette de Vlaamse regering op 23 mei 2008 het licht op groen voor 25 passiefscholen, verspreid over alle provincies. Het persbericht waarin het initiatief werd aangekondigd, begon optimistisch met de woorden: “Dit jaar nog start de bouw van de eerste Vlaamse passiefscholen.” Met I-mag namen we ons toen al voor om in elke Vlaamse provincie één passiefschool op te volgen. Het verliep niet allemaal even vlot als het persbericht toen wel liet uitschijnen, maar voor enkele scholen ziet het passiefexperiment er intussen iets rooskleuriger uit. En dus kunnen we nu met I-mag in elke provincie een school polsen. We beginnen bij Don Bosco in Groot-Bijgaarden.

Don Bosco Groot-Bijgaarden telt 1150 leerlingen in het secundair onderwijs. De school schreef in op het passiefbouwproject met een volledige nieuwbouw van 2.500 m² of 600 m² per bouwlaag. De passiefbouw sluit aan bij een bestaand gebouw, maar wordt er niet in geïntegreerd. Tony Cornelis, directeur van Don Bosco Groot-Bijgaarden: “Eigenlijk is het een bouw in twee fasen. De eerste fase was een gewone bouw, die er nu al staat. De tweede fase is de passiefbouw, gelijkaardig aan de eerste fase en van dezelfde architect. Qua vorm ogen beide gebouwen als één gebouw, maar door de passiefbouw zullen er verschillen zijn. De zonwering bijvoorbeeld zal ongeveer een meter voor het gebouw staan met lattenwerk, dat kan draaien volgens de zoninval, zodat de zon in de winter heel goed kan binnenvallen, terwijl dat in de zomer iets minder het geval zal zijn. Zo’n zonwering geeft onmiddellijk een heel ander uitzicht aan het gebouw.” Waarom schreef Don Bosco zich in het passiefbouwproject in? “Het is de filosofie van onze school dat we zo weinig mogelijk energie gebruiken en dat we de energie die we gebruiken, zo maximaal mogelijk inzetten. We zijn hier al jaren bezig met energie. We stimuleren onze leerlingen om onze energiefacturen jaar na jaar te verlagen. Daarvoor nemen we elk jaar nieuwe maatregelen. Hoe minder je aan energie uitgeeft, hoe meer je Directeur Tony Cornelis. I-mag oktober 2011

20

kunt uitgeven aan didactisch materiaal. Vroeger kwam negentig procent van onze energievoorziening van oude stookolieketels. Die hebben we stuk voor stuk vervangen door gasgestookte hoogrendementsketels met een zeer laag verbruik. Overal waar we nog geen dubbel glas hadden, hebben we dubbel glas laten plaatsen. Alle hoge plafonds werden verlaagd met een vals plafond, waardoor er veel minder energie verloren gaat. Zo konden we ons energieverbruik geleidelijk aan met 3040% verminderen. Uit de projectdefinitie moest ook blijken dat we al met energie bezig waren en op dat vlak konden we heel wat adelbrieven voorleggen. We waren dan ook blij dat ons project geselecteerd werd.”

Nieuwe technieken Dat is inmiddels drie jaar geleden, maar jullie zijn nog niet aan het bouwen? Cornelis: “Voor de vertraging kunnen we niet één oorzaak of één schuldige aanwijzen. Het is een samenloop van omstandigheden. Zo is de tijdsinvestering groter. Het duurt allemaal wat langer. Het is ook vaak nieuwe materie voor degenen die erbij betrokken zijn en niet iedereen heeft die nieuwe technieken al voldoende in de vingers. We werken ook met meer gespecialiseerde firma’s. Zo moeten er aparte berekeningen worden gemaakt voor het energieverbruik en de ventilatie van de passiefbouw. Of plots komen er nieuwe en betere materialen op de markt voor passiefbouw en dan pas je je keuze aan. Dat

SAMENLEVING

vertraagt ook wel. Soms krijg je de indruk dat je de feiten een beetje achternaholt. De koeling van het gebouw ziet er nu volledig anders uit dan twee jaar geleden. Dat komt door nieuwe inzichten, nieuwe technieken, nieuwe fabrikanten met nog betere producten. Je wilt met de beste materialen werken en dus stel je je aanvankelijke keuze bij. Het duurt ook wat langer om cijfers, technische fiches of goedkeuringen te krijgen. Én ik heb de indruk dat Agion, de overheidsdienst die dit controleert, veel meer tijd nodig heeft om het dossier na te kijken. Ook daar duurt het iets langer dan normaal. Wellicht hebben ze ook tijd nodig om de nodige deskundigheid op te bouwen. We namen ook zelf een firma in de arm om ons te begeleiden bij de speciale technieken. Bij een gewone bouw zaten we met drie tot vier mensen rond de tafel. Nu zitten we soms met acht, negen mensen rond de tafel. Alleen al bij de ontwerpfase waren we een jaar langer bezig dan bij een traditionele bouw.” Als ik het zo hoor, dan komen er geregeld nieuwe technieken bij in de loop van het proces. Kwam het project dan een beetje te vroeg? “Als je meedoet aan een proefproject, dan weet je dat het altijd wat te vroeg is. Ook op onderwijsvlak zijn wij al ingestapt in proefprojecten, waar we achteraf veel werk mee hadden. Moet je het daarom niet doen? Het heeft ook zijn voordeel om er als eerste bij te zijn. Je leert daar enorm veel uit. Op lange termijn hebben we daar meer voordelen dan nadelen van, denk ik. Belangrijk aan het project vind ik dat we een imago creëren voor de buitenwereld dat wij als school mee zijn met innoverende technieken. Daarnaast vind ik het ook belangrijk dat onze leerlingen daarmee geconfronteerd worden. Wij hebben al een plan uitgewerkt om onze leerlingen daar in alle lessen bij te betrekken. Onze leerlingen moeten daar het nut van inzien voor de toekomst. Later zullen ze waarschijnlijk allemaal zelf ooit bouwen.”

dat wel moeten meegeven. Dat was trouwens ook de achterliggende gedachte bij minister Vandenbroucke, toen hij met dit project begon. Een van de voorwaarden stipuleerde dat wij de omgeving, de ouders, de jongeren bij het project moesten betrekken. In zo’n totaalproject willen we onze ervaringen ook met hen delen: wat is passiefbouw, wat zijn de voordelen, wat brengt dat op termijn op, enz.”

toe. Onze leerkrachten zijn wel al ‘mee’. Eén leerkracht heeft in zijn beroepsafdeling zelfs al gewerkt rond passiefbouw. We proberen dat in de toekomst ook mee te nemen in onze lespakketten. Bij Agion ontwikkelt men momenteel dergelijke lespakketten rond passiefbouw.”

Plannen jullie ook specifieke acties om meer ruchtbaarheid te geven aan de passiefbouw?

“De passiefbouw zal vaklokalen huisvesten voor sociale en technische wetenschappen, integrale opdrachten, plastische opvoeding en verzorging. Ons dossier ligt bij de overheid en wij wachten op een signaal om aan te besteden. De limiet is in zicht, maar ik vrees dat het toch nog een paar maanden kan duren. Blijkbaar zijn er nog heel wat dossiers voor het onze. Als we dan eindelijk kunnen aanbesteden, dan moet het dossier opnieuw naar de overheid. We hadden gehoopt in september te kunnen beginnen bouwen. Het wordt later en we zullen minstens een jaar aan het bouwen zijn. Ik weet ook niet of alle materialen voor passiefbouw even snel kunnen worden geleverd als traditionele bouwmaterialen. Ik heb er totaal geen zicht op of bepaalde zaken altijd in stock zijn, of er nog veel op maat moeten worden gemaakt, enz. Een normale bouw zou een jaar duren, maar ik denk dat de passiefbouw nog wat meer tijd zal vergen.

“Als de openwervendag mooi zou samenvallen met een ‘toonbare’ fase van uitvoering, dan willen we daar met onze passiefbouw graag aan deelnemen. Er zou wel al iets van de technieken zichtbaar moeten zijn. Ik vind het bijna onze plicht om die werf en dat gebouw dan open te stellen voor het publiek. De leerplannen schrijven wij niet, maar wij zijn wel van plan om het passiefproject te integreren in onze lespakketten. We vinden het belangrijk om daarrond te kunnen werken.” Leeft het bij de leerlingen? “Nog niet helemaal, omdat we nog altijd met de plannen bezig zijn. Ze zien nog niks concreets gebeuren. Als het concreter wordt, neemt de interesse automatisch

Hoe ver staat het met de plannen op dit moment?

“ We zijn hier al jaren bezig met energie. We stimuleren onze leerlingen om onze energiefacturen jaar na jaar te verlagen. Daarvoor nemen we elk jaar nieuwe maatregelen. Hoe minder je aan energie uitgeeft, hoe meer je kunt uitgeven aan didactisch materiaal.”

Voorloper “Inzake energiegebruik en isolatie heb ik voor mijn eigen woning ook altijd een beetje vooropgelopen op de bestaande trends. Hier doe ik dat ook. Het is belangrijk om de jeugd daar bij te betrekken. We moeten hen daar voor een stuk in opvoeden. Hoe sneller je dat doet, hoe beter. Hoe we energievriendelijk bouwen zit nog niet in het traditionele lessenpakket of in de eindtermen, maar ik vind dat we hen

Directeur Tony Cornelis voor het ‘tweelinggebouw’. De passiefbouw zal gelijkaardig zijn, maar doordat het passiefbouw is, zullen er toch verschillen merkbaar zijn.

21

I-mag oktober 2011

SAMENLEVING

Er volgen ook heel wat tests tijdens de bouw. Wat als er een test slecht uitvalt? Welke gevolgen heeft dat? Er blijven toch nog veel vraagtekens en dus veronderstel ik dat het iets langer zal duren dan bij een klassieke bouw. Daar staat tegenover dat het resultaat dat we nadien krijgen, mooi meegenomen is. Bij de proefprojecten, worden de meeruitgaven gesubsidieerd en achteraf geniet je daar wel van, omdat je minder gaat verbruiken.”

Voorkeurregeling Met de passiefbouw zit u gewoon mee in het rijtje van de andere bouwprojecten? Passiefbouw – toch een bouwwijze die beter aansluit bij de bouwnormen van de toekomst – zou toch voorrang moeten krijgen op klassieke bouw bij de behandeling van de dossiers door de overheid? “Daar had ik op gehoopt, ja. De groep scholen die in het passiefbouwproject stapte, is een vrij beperkte groep en er zitten nog niet zoveel scholen in de uitvoeringsfase. Daarom had ik stilletjes

duurzaam materiaalgebruik. Doen jullie daar ook iets aan?

“De inrichtende macht is alert voor een goed onderbouwd dossier.”

op vrij korte termijn veel op. Ik heb onze inrichtende macht een financieel plan voorgelegd en ze hebben dat op een gezonde manier bekeken. Alle gebouwen die wij tot nu toe hebben gebouwd, hebben we gerealiseerd met eigen middelen. We bouwen pas op het moment dat we zelf voldoende middelen hebben om het niet-gesubsidieerde gedeelte zelf te betalen.” Als u later een nieuw bouwproject opzet, wordt het dan opnieuw een passiefbouw?

“De firma die ons begeleidt, doet dat ook op het vlak van duurzame materialen. Het is niet de hoofdzaak, maar het zit er wel bij. Ik denk dat we ook daar goed zullen scoren. De overheid heeft een contract gesloten met het Passiefhuisplatform. Die zitten nu mee rond de tafel en staan in voor alle controles. Als het gebouw wordt opgetrokken, maken zij ook deel uit van het bouwteam.” Bestaat er ook afstemming tussen de 24 scholen die in het passiefbouwproject gestapt zijn? Wisselen jullie ervaringen uit? “Met die 24 scholen zijn we ooit samengekomen. Agion had toen heel veel ideeën. Ik vond dat zeer verrijkend en ik had gehoopt dat die bijeenkomsten op regelmatige basis zouden plaatsvinden, maar het is jammer genoeg bij een eenmalige vergadering gebleven. We kunnen zeker veel van elkaar leren, niet alleen bouw-

Passiefscholen

Agion

Passiefscholen zijn zo gebouwd dat ze (bijna) geen verwarming nodig hebben. Door goede isolatie, extreme luchtdichtheid, zonnewarmtewinsten via goed georiënteerde ramen en gezond en voldoende ventileren zijn de scholen baanbrekend op het vlak van energieverbruik en luchtkwaliteit. Het energieverbruik van een passiefschool is zo’n 75% lager dan bij een traditioneel schoolgebouw. Dat is belangrijk in de strijd tegen de opwarming van de aarde, maar het zorgt uiteraard ook voor een beheersbare energiefactuur en zo blijven er voor de scholen veel meer middelen over voor de inhoudelijke werking. Toenmalig minister van Onderwijs, Frank Vandenbroucke, maakte voor de voorbeeldprojecten een budget van 21 miljoen euro vrij. De Vlaamse overheid neemt de meerkosten voor de passiefbouw volledig voor haar rekening. LVE

In deze bijdrage wordt Agion meermaals vermeld. Agion is het Agentschap voor infrastructuur in het onderwijs, een Vlaamse overheidsdienst. Het agentschap subsidieert en financiert de aankoop, de bouw en de verbouwing van schoolgebouwen voor het leerplichtonderwijs en de hogescholen. Agion coördineert en stimuleert ook publiek-private samenwerking. Daarbij wordt infrastructuur gerealiseerd in een samenwerkingsverband tussen overheid, inrichtende machten en de privé-sector.

gehoopt dat men voorrang zou geven aan de passiefbouwprojecten, maar dat is jammer genoeg niet gebeurd. Het is ook voor de overheid en de politici fijn om daarmee te kunnen uitpakken. Ik vind het wel een beetje jammer dat we daar geen voorrang krijgen.” Hebt u moeite gehad om uw inrichtende macht ervan te overtuigen om in dit project te stappen? “Veel overtuigingskracht heb ik niet nodig gehad. Ik werd daar eerder bij aangemoedigd. Een inrichtende macht kijkt natuurlijk ook naar het financiële en zo’n passiefbouw kost niet zo heel veel meer dan een traditionele bouw, maar hij brengt wel

I-mag oktober 2011

“Normaal geldt voor ons op energievlak de E70-norm, maar ik wil meer aandacht besteden aan energielage bouw. Het zou niet logisch zijn dat we bij de passiefbouw heel veel aandacht besteden aan energie en die winst dan even later met een ander gebouw buiten gooien. Daarom proberen we voor elk gebouw minstens de E50-norm te halen. Niet elk gebouw leent zich trouwens tot passiefbouw. Een sportzaal passief bouwen is technisch heel moeilijk. Daarom opteren we dan voor een laagenergiegebouw.”

Materiaalgebruik Laagenergie en passief hangen beide samen met energie. Een ander aspect is

22

LVE

technisch of procedureel, maar ook waar het gaat over communicatie en pedagogie bijvoorbeeld. Er was toen afgesproken om samen de communicatie te delen en eventueel een website op te zetten om van elkaar te zien hoe elk project vordert, maar ik heb de indruk dat daar nog niet veel van terechtgekomen is. Daar is wel nood aan. Zeker in de ontwerpfase is het interessant om van elkaar te horen met wie je werkt, hoe het loopt, enz. Je kunt dan ook nagaan hoe anderen gelijkaardige problemen oplossen, of zij vergelijkbare problemen hebben en zo meer. Het zou zeker interessant geweest zijn om daar meer tijd in te investeren en van elkaar te leren.” Tekst en foto’s: Luc VANDER ELST

in de kijker

Antwerpen

EPC dagbladdrukkerij printing tomorrow Heb je interesse om van dichtbij het drukken van een milieuvriendelijke krant te zien, dan ben je welkom bij het bedrijfsbezoek aan ‘EPC – printing tomorrow’, een van de mooiste drukkerijen in Europa, waar onder andere de kranten ‘Het Laatste Nieuws’ en ‘De Morgen’ worden gedrukt. EPC (ecoprintcenter) verwijst naar het gebruikte drukprocédé: een staaltje van hedendaagse technologie.

vrijdag 14 oktober 2011

Tijdens een rondleiding van twee uur maak je kennis met deze ultramoderne drukkerij en je gaat naar huis met de eerste exemplaren van de krant van morgen. De Persgroep Publishing is niet verantwoordelijk voor ongevallen.

• PRAKTISCH

Van het papiermagazijn tot de distributiekaaien verloopt het proces langs een logisch opgebouwde, geautomatiseerde en ergonomisch doordachte hoogrendementsproductielijn. In het drukkersvak begint alles met papier. EPC verwerkt dagelijks ettelijke tonnen gerecycleerd papier. De waterloze offsetrotatiepers KBA Cortina is eenvoudiger, milieuvriendelijker en productiever dan een conventionele drukpers. De droogoven voor heatset maakt van die pers de enige krantenpers ter wereld die ook magazines op A4-formaat kan drukken.

Plaats: Eco Print Center nv, Industrieterrein E17/3 – Zone 30/30, Brandstraat 30, Lokeren Datum: vrijdag 14 oktober 2011 om 21.30 uur Kostprijs: gratis voor VIK-leden, partner en kinderen; nietleden betalen 10 euro (kinderen toegelaten vanaf 14 jaar). Bedrag te betalen op rekeningnummer BE08 4143 1468 5113 van de VIK-afdeling Antwerpen met vermelding EPC. Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten. Bij inschrijving voor meerdere personen, alle namen van de deelnemers vermelden. Dat is een vereiste van EPC. Maximum 40 deelnemers

Na de druk worden kranten en tijdschriften afgewerkt en geassembleerd in de verzendingsafdeling via vier Farag-lijnen. Daarna gaat het naar de bundelmachines die tot 320.000 exemplaren per uur binden. En vandaar gaat het zo snel mogelijk naar de krantenwinkels en de lezers.

23

I-mag oktober 2011

afdelingen

ANTWERPEN

zeer aparte herdenkingsplechtigheid in het auditorium van het crematorium van het Heilig Hart der Smarten en OnzeLieve-Vrouw van Gedurige Bijstand.

14/10/2011 Bezoek Eco Print Center, Lokeren, 21.30 uur 05/02/2012 AKO-concert, Antwerpen, 11 uur

Wil je er bij zijn, reageer dan snel, want er zijn slechts 20 plaatsen.

Inschrijven voor alle activiteiten: www.vik.be/activiteiten

Volledige tekst in I-mag juni-juli en op www.vik.be.

KEMPEN

• PRAKTISCH Plaats:Theater Zeemanshuis, Falconrui 21, Antwerpen Datum: zaterdag 29 oktober 2011 om 20 uur Kostprijs: 16 euro per persoon. Uw inschrijving is pas definitief, als u voor 2 oktober 16 euro overmaakt op rekening BE11 4039 5048 1148 van Guy Roymans in 2300 Turnhout. Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten

19/10/2011 Regionale ledenvergadering + bezoek Smet Boring, Dessel, 13.30 uur 29/10/2011 Toneel: Nen doop, nen trouw en een begrafenis, Antwerpen, 20 uur 05/11/2011 50 jaar KHK, Geel, 18 uur 09/11/2011 Duurzaam bouwen en energie: toekomstverwachtingen, Geel, 19 uur 04/02/2012 Gezellig samenzijn

Vijftig jaar ingenieurs in Geel

Inschrijven voor alle activiteiten: www.vik.be/activiteiten

zaterdag 5 november 2011

Smet Boring - regionale ledenvergadering

Aan alle technisch, industrieel en bio-ingenieurs, afgestudeerd aan de Katholieke Hogeschool Kempen in Geel: in juli 2011 is het precies 50 jaar geleden dat de eerste ingenieurs afstudeerden in Geel. Daarom organiseert de KHKempen, samen met de Vlaamse Ingenieurskamer, op 5 november 2011 een grootse reünie voor al de ingenieurs die in Geel afstudeerden. We beginnen om 18 uur met een academische zitting met op de agenda: • geschiedenis van de hogeschool door ir. Maurice Vaes, algemeen directeur • een kort overzicht van de evolutie van de opleiding door Ing. Guy Roymans MSc, erevoorzitter van de Vlaamse Ingenieurskamer • een woordje van een afgestudeerde, Ing. Dirk De Schutter MSc.

woensdag 19 oktober 2011 Vier generaties lang en dit jaar precies gedurende 111 jaar is het Desselse familiebedrijf Smet-Boring nv actief in de sector van grondwatertechnieken: we verwijzen naar de reportage in I-mag van april 2011. Bij de ongeveer 460 werknemers is een dertigtal ingenieurs actief, ongeveer fiftyfifty verdeeld over burgerlijk en industrieel ingenieurs. Volledige tekst in I-mag juni-juli en op www.vik.be.

• PRAKTISCH Plaats: Smet Boring, Kastelsedijk 64, Dessel Datum: woensdag 19 oktober 2011 om 14 uur Kostprijs: gratis voor VIK-leden en partner; niet-leden betalen 5 euro Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten

Aansluitend wandelbuffet, kans op weerzien, kennismaking, bijpraten, … Dit wordt een uniek evenement waarop geen enkele afgestudeerde mag ontbreken!

Nen doop, nen trouw en een begrafenis zaterdag 29 oktober 2011

Interesse? Neem contact op met de KHK:014 56 23 10 of [email protected] of VIK 03 259 11 00 of [email protected] www.50jaaringenieurs.be

De VIK-afdeling Kempen gaat traditiegetrouw op theaterbezoek in het Zeemanshuis in Antwerpen. We wonen “Nen doop, nen trouw en een begrafenis” bij, geschreven en geregisseerd door Alex Van Haecke.

Duurzaam bouwen

Stijn Van Haecke en Jan Roos spelen de broers-acteurs Jean en Jacques, ‘verre neven’ van de familie Van den Broeck. Zij begeleiden de reusachtige begrafenisplechtigheid van de slachtoffers van ‘de botsing’. Zij blikken daarbij terug op het leven van hun merkwaardige ‘verre’ familieleden en de twee honden, Sue Ellen en MacGyver.

woensdag 9 november 2011 De doelstellingen 2020 bepalen dat wij allemaal anders moeten gaan bouwen en verbouwen. De overheid heeft daarom verschillende controlemechanismen en energieprestatiecertificaten in het leven geroepen. Die moeten ervoor zorgen dat ons project bijdraagt om die doelstellingen te halen. Door de overvloed aan certificaten zien wij door het bos de bomen niet meer. Daarbij komt dat het gebruik van hernieuwbare energie in de toekomst wordt verplicht.

Tijdens die plechtigheid voeren zij ook de bij testament vastgelegde en allerminst alledaagse wensen uit van enkele overledenen. Een en ander maakt u tot getuige van een wel

I-mag oktober 2011

24

ACTIVITEITEN

Om duidelijkheid te scheppen krijgt u een overzicht van de meest voorkomende opwekkers van hernieuwbare energie in gebouwen en een overzicht van de bestaande energiecertificaten. Alles wordt haarfijn uit de doeken gedaan door collega Ing. Michaël Peeters MSc, energy en environmental engineer.

Mystic Indonesië Veertiendaagse rondreis over 3 eilanden Van 31 maart 2012 tot 13 april 2012 organiseert Alk-reizen (Lic. 1995) speciaal voor VIK-leden een 14-daagse rondreis naar Indonesië.

• PRAKTISCH

• VERKORT PROGRAMMA

Plaats: KH Kempen Campus Geel, Kleinhoefstraat 4, Geel Datum: woensdag 9 november 2011 om 19 uur Spreker: Ing. Michaël Peeters MSc, energy en environmental engineer Kostprijs: 5 euro inschrijvingswaarborg voor VIK-leden, de aanwezige VIK-leden krijgen die 5 euro terug; niet-leden betalen 5 euro. Bedrag te betalen bij inschrijving op rekening BE60 4189 0821 3170 van de VIK-afdeling Kempen met vermelding ‘lezing 9 november 2011’ Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten

31.03.2012: 01-02.04.2012: 03.04.2012: 04.04.2012: 05.04.2012: 06.04.2012: 07.04.2012: 08.04.2012: 09.04.2012: 10.04.2012: 11.04.2012: 12.04.2012: 13.04.2012:

LIMBURG

België - Indonesië Jogjakarta Jogjakarta-Mount Bromo Mont Bromo-Ijen Ijen-Permuteran Permuteran-Ubud Ubud Ubud-Candidasa Candidasa-Klui Beach Klui Beach Klui Beach- Bali Bali-Europa België

Voor het uitgebreide programma verwijzen wij naar onze website: http://www.vlaamseingenieurskamer.be/site/node/4869

06/10/2011 Lezing en netwerkevent: Marktgericht denken, Koersel, 19.30 uur 10/12/2011 Toneel 'De 12 gezworenen', Hasselt, 20 uur 31/03/2012 14-daagse reis naar Indonesië 17/04/2012 Bezoek vliegbasis Kleine Brogel

• PRAKTISCH Prijs per persoon bij minimaal 20 betalende deelnemers: 2.495 euro voor VIK-leden en partner, 2.745 euro voor nietleden. Toeslag single: 475 euro.

Inschrijven voor alle activiteiten: www.vik.be/activiteiten

In de prijs is begrepen: • Autocar Alken – Schiphol – Alken • Internationale vluchten met Garuda Indonesia incl. taksen en brandstof 155 euro • Vertrekbelasting op binnenlandse vluchten 10 US dollar per vlucht en op de internationale vlucht naar huis 20 US dollar • 11 overnachtingen op basis van kamer en ontbijt • Alle transfers en excursies per aircovoertuig • Nederlandstalige lokale gidsen op elk eiland • Toegangsgelden voor alle vermelde excursies • Maaltijden volgens programma (O, L, D) • Cyclopousse in Surabaya • Jeeps in Bromo en Ijen • Paardentocht op de Bromo • Vermelde shows tijdens bepaalde diners • Btw • Bijdrage garantiefonds reizen

Marktgericht denken donderdag 6 oktober 2011 Lieven Vanlommel (gedelegeerd bestuurder - Starmeal) en Lieve Schrijvers (zaakvoerder - IJs van de smaak) leggen uit hoe marktgericht denken mee aan de basis lag van de groei van hun onderneming. Twee inspirerende verhalen, gebracht door twee inspirerende ondernemers! Lieven Vanlommel richtte in 2004 Starmeal op. Zes jaar na de oprichting verkopen zijn voorverpakte salades als zoete broodjes. Door groenten te combineren en onverwachte smaken bijeen te brengen is hij erin geslaagd groenten terug sexy te maken. Frank Bijnens en zijn team begonnen in 2010 in Hasselt met een ijssalon. Ondanks de grote concurrentie schuiven er toch lange rijen aan voor het ‘IJs van de Smaak’. Magie of een sterke succesformule?

Niet inbegrepen: • Visum bij aankomst 25 US dollar • Dranken en persoonlijke uitgaven • Annulerings- en bijstandsverzekering: 126 euro per persoon • Fooien: 60 euro per persoon

Volledige tekst in I-mag mei en op www.vik.be.

• PRAKTISCH Plaats:The Roxy Theatre, Pieter Vanhoudtstraat 39, Koersel. Datum: donderdag 6 oktober 2011 om 20 uur; ontvangst vanaf 19.30 uur. Sprekers: Lieven Vanlommel en Lieve Schrijvers Kostprijs: 20 euro per persoon; Bedrag over te maken op rekeningnummer BE68 4518 5278 5134 van de VIK-afdeling Limburg met vermelding van uw naam, lidnummer en aantal deelnemers. Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten

Je kunt inschrijven via mail bij [email protected], tel. 011 31 36 20, fax: 011 59 74 01, met vermelding van de naam en geboortedatum van alle deelnemers. Tevens type kamer vermelden (dubbel, twin of single) en, indien van toepassing, of je een annulerings- en bijstandsverzekering wenst af te sluiten voor 126 euro per persoon. Voor deze reis moet uw reispas geldig zijn tot minstens 01.10.2012. Visum moet bij binnenkomst aangekocht worden.

25

I-mag oktober 2011

MECHELEN

airspace), mechanical (versnellingen tot 80.g) en electrical safety (low voltage directive) voor kwalificatie van elektronische producten (civiel, industrieel, militair, automotive en ruimtevaart). Dat gebeurt in het kader van de CE-markering (verplicht in Europa), de militaire standaarden, de automotive directive (E-marking) en voor ESA (European Space Agency).

06/10/2011 Lezing: Introductie tot de niet-destructieve onderzoeken, Sint-Katelijne-Waver, 19 uur 27/10/2011 Bezoek labo campus De Nayer, Sint-Katelijne-Waver, 18 uur 18/11/2011 Bezoek werken RER (GEN) expressnet, Rixensart, 14 uur 20/11/2011 Brunch, Langdorp, 12 uur 02/12/2011 Voorstelling in de Poesjenellenkelder, Antwerpen, 20 uur 16/03/2012 Bezoek Hilti, Asse

PCC2 werd operationeel begin 2011 op het vlak van EMC-testen op 10 m (kamerafmetingen 20x15x9m; dat is de grootste EMC-meetsite in Europa en wordt gebruikt voor kwalificatie van elektronische toestellen in alle sectoren die hierboven vermeld zijn. Een 10 m meting (afstand tussen device under test en meetantenne) is verplicht voor Deutsche Telecom, France Telecom en de markt in het Verre Oosten (o.a. Korea). De site wordt ook gebruikt voor antennekalibraties (norm ANSI C63.5), waarvoor het labo één van de 5 Europees geaccrediteerde labo’s is. Alle testen die hier worden uitgevoerd, vallen onder ISO17025 accreditatie en zijn internationaal erkend.

Inschrijven voor alle activiteiten: www.vik.be/activiteiten

Introductie niet-destructieve onderzoeken donderdag 6 oktober 2011 Wat zijn niet-destructieve onderzoeken en wat kunnen ze detecteren? Niet-destructieve onderzoeken (ndo) worden in de vliegtuigindustrie, petrochemie, constructie-industrie van drukhoudende vaten en in heel wat andere industrieën vaak gebruikt. Voor de meeste van die industrieën worden er normen en codes opgelegd, zowel voor de constructie als voor de exploitatie. Daarbij zijn er meestal ook ndo-inspecties voorgeschreven.

Programma voor bezoek aan het nieuwe lascentrum: • korte presentatie over doelstellingen en concept lascentrum • bezoek aan de werkplaatsen en laboratoria • voorstelling van onderzoeksactiviteiten van de onderzoeksgroep lastechniek Lessius Mechelen

• PRAKTISCH Gastspreker(s) van de firma Laborelec, het technisch expertise- en onderzoekscentrum voor elektriciteit van de groep GDF-Suez, leggen uit waarom die controles zo belangrijk zijn, welke technieken er vandaag bestaan en wat men wel of niet kan detecteren.

Plaats: Lessius-hogeschool, Campus De Nayer, Jan De Nayerlaan 5, Sint-Katelijne-Waver Datum: donderdag 27 oktober 2011 van 18 tot 20 uur Kostprijs: 5 euro inschrijvingswaarborg voor VIK- en KVIM-leden, de aanwezige VIK-en KVIM-leden krijgen die waarborg teruggestort. VAM-leden betalen 2,50 euro, niet-leden betalen 5 euro. Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten vóór 14/10/2011, daarna te betalen bedrag overmaken op rekening BE86 4050 1063 3150 van de VIK-afdeling Mechelen met vermelding ‘bezoek Lessius’. Uw inschrijving is pas definitief na ontvangst van de betaling. Maximum 30 deelnemers (2 groepen van 15 personen)

• PRAKTISCH Plaats: Lessius Hogeschool Campus de Nayer, Jan De Nayerlaan, Sint-Katelijne-Waver Datum: donderdag 6 oktober 2011 om 19 uur (tot +/- 22 uur) Spreker: Ing. Liesbeth Jansen MSc, junior specialist non-destructive testing Laborelec Kostprijs: 5 euro ‘inschrijvingswaarborg’ voor VIK- en KVIM-leden, de aanwezige VIK- en KVIM-leden krijgen die 5 euro terug; niet-leden betalen 5 euro, VAM-leden betalen 2,5 euro. Bedrag te betalen bij inschrijving op rekening BE86 4050 1063 3150 van de VIK-afdeling Mechelen met vermelding van uw naam. Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten

Werf GEN-expressnet vrijdag 18 november 2011 In het kader van het GEN-expressnet van Brussel worden er gigantische werken uitgevoerd op de spoorlijn 161 NamenBrussel om er de spoorinfrastructuur uit te breiden van 2 naar 4 sporen. Over een afstand van 3 km gebeurt in Rixensart de volgende 3 jaren het volgende: bouw van een 200 m lange, overdekte sleuf met dubbele parkingverdieping, ver-

Labo’s Lessius-hogeschool donderdag 27 oktober 2011 In samenwerking met de KVIM bezoekt de VIK-afdeling Mechelen de labo's PCC1 en PCC2 van de Lessius-hogeschool, campus De Nayer. PCC1 werd in 2006 operationeel op vraag van Alcatel-Lucent Bell: EMC (elektromagnetische compatibiliteit, dus stralingsmetingen van het niet-ioniserende type), clima (T°, relatieve vochtigheid en onderdruk voor hoogtesimulatie voor

I-mag oktober 2011

26

ACTIVITEITEN

breding van een brug en vergroting van drie tunnels. Het project kost 50 miljoen euro.

ingenieurspubliek. Tijdens deze onvergetelijke avond wordt de betweterigheid van een ingenieur meermaals door het slijk gehaald. Heb je dus nood aan een portie zelfreflectie na een vermoeiend jaar, schrijf je dan zeker in.

De uitdaging om in zo’n situatie de nodige bouwwerken te realiseren binnen de krappe planning van duizend kalenderdagen leidt tot het gebruik van niet-alledaagse uitvoeringsmethoden. Afspraak dus op de werf om het vervolg in beeld mee te maken.

Om 20 uur wordt iedereen ter plaatse verwacht voor de voorstelling. Wie dat wenst, kan vooraf eten in het café. Meer info vind je op www.straffentoebak.be. Achteraf kunnen jong en oud verbroederen bij een rondje op kosten van de organisatoren.

Volledige tekst in I-mag september en op www.vik.be.

• PRAKTISCH

Volledige tekst in I-mag september en op www.vik.be.

Plaats: Rue A. Collin 1, Rixensart Datum: vrijdag 18 november 2011 van 14 tot 17 uur Kostprijs: 5 euro inschrijvingswaarborg voor VIK- en KVIM-leden, voor de aanwezige VIK- en KVIM-leden wordt de waarborg teruggestort. Niet-leden betalen 5 euro, VAM-leden betalen 2,5 euro. Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten vóór 4 november 2011. Daarna te betalen bedrag overmaken op rekening BE86 4050 1063 3150 van de VIK-afdeling Mechelen met vermelding bezoek GEN-expressnet. Uw inschrijving is pas geldig na ontvangst van de betaling. Maximum 20 deelnemers

• PRAKTISCH Plaats: Café Den Bengel, Grote Markt 5, Antwerpen Datum: vrijdag 2 december 2011 om 20 uur Kostprijs: 10 euro voor studenten, VIK-, VAM- en KVIM-leden en partner; niet-leden betalen 15 euro. Bedrag te betalen op rekening BE86 4050 1063 3150 van de VIK-afdeling Mechelen met vermelding van de referte. Uw inschrijving is pas geldig na ontvangst van de betaling. Alle inschrijvingen en betalingen vóór 05/11/2011, latere inschrijvingen of betalingen worden niet meer aanvaard Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten Maximum 30 deelnemers

KVIM feestbrunch

OOST-VLAANDEREN

zondag 20 november 2011 Nieuwe formule KVIM-feest waarbij er meer tijd is om met oud-collega-studenten en partners bij te praten, oude verhalen op te halen in een rustig kader. Met deze brunchformule willen we tegemoetkomen aan de vraag van vele vroegere deelnemers om met hun vroegere vrienden te kunnen praten en minder de focus te leggen op muziek en dans. De formule zorgt er ook voor dat naast rustige achtergrondmuziek bij een zeer uitgebreid en excellent brunchaanbod, de deelnemers ook op een vroeger en veiliger uur naar huis kunnen keren.

23/11/2011 Bezoek Anglo Belgium, Gent, 14 uur 26/11/2011 Dinnerparty, De Pinte, 19 uur 22/01/2012 Nieuwjaarsconcert en -aperitief, Gent, 9.30 uur

Inschrijven voor alle activiteiten: www.vik.be/activiteiten

Dinnerparty 2011 zaterdag 26 november 2011 Live gezongen romantiek tijdens een heerlijk diner in een kasteel in een prachtige tuin en rijkelijk gekleurde ingenieurservaringen van het autosportevenement ATM 2011 Memorial Gilbert Staepelaere. Dat zijn de ingrediënten van de nieuwe Dinnerparty 2011. Ontmoet opnieuw je vele collega-alumni/oud-studenten. Maak kennis met je lokale VIKbestuur. Geniet samen met je partner van een mooie receptie en een heerlijk menu bij de prachtige stem van de OostVlaamse Sarah D’hondt en haar akoestische band.

Elke promotie wordt zo goed als mogelijk aan één tafel gezet. De gevierde promoties zijn: 1991 - 1986 - 1981 - 1976 - 1971 1966 - 1961 - 1956 - 1951.

• PRAKTISCH Plaats: Gasthof ter Venne, Zaal Sparrenhof, Elsleukenstraat 28, Wolfsdonk - Langdorp (www.tervenne.be/Contact) Datum: zondag 20 november 2011. Ontvangst met receptie vanaf 12 uur, brunch om 13 uur. Kostprijs: 62,50 euro per persoon, menu inclusief dranken, vooraf te betalen op rekeningnummer BE61 4140 3695 5117 van KVIM met vermelding van het aantal personen en promotiejaar Inschrijving vereist: www.kvim.be

De leden, die een veelvoud van 10 en 25 jaar afgestudeerd zijn, plaatsen we in de schijnwerpers. Behoor je tot die ingenieurs, schrijf dan onmiddellijk in en krijg die avond een leuk cadeau van de vereniging die jou als ingenieur na aan het hart ligt. ATM 2011 – Memorial Gilbert Staepelaere Op dezelfde dag als de VIK Dinnerparty kunnen de liefhebbers van autosportnostalgie deelnemen aan de ATM 2011 van Sint-Niklaas naar Wachtebeke. Aan de open wedstrijd neem je met twee deel: bijvoorbeeld met je partner, een vriend of een collega. Novice-klasse - Just 4 fun is speciaal voor beginners en gelegenheidsrijders, op het parcours van de recrea-

Poesjenellentejater vrijdag 2 december 2011 De afdeling Mechelen trekt met z’n allen naar het poesjenellentejater in Antwerpen. Dat poppentheater speelt in het Antwerps dialect en brengt volkse humor op maat van ons

27

I-mag oktober 2011

tieklasse zonder kaartlezen, een sportieve toerrit op basis van eenvoudige bol-pijlopdrachten. Na afloop zullen je verhalen als deelnemer ten zeerste worden gesmaakt aan tafel tijdens de Dinnerparty. Als je naar de Dinnerparty komt en ook deelneemt in de Novice-klasse van de ATM 2011, laat ons dat dan weten. We bezorgen dan de lijst met de andere collega-ingenieurs die deelnemen.

• PRAKTISCH Plaats: site 1 van Belgoprocess, Gravenstraat 73, Dessel Datum: 15 oktober 2011 om 10 uur Kostprijs: 5 euro voor VIK-leden en partner, 10 euro voor niet-leden Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten. Uw inschrijving is definitief na betaling van het verschuldigde bedrag op rekeningnummer BE10 4012 5389 6104 van de VIK-afdeling Waasland met vermelding van ‘Isotopolis’, naam van alle ingeschreven personen, hun rijksregisternummer en eventueel VIK-lidnummer. Bij het bezoek moet de identiteitskaart worden voorgelegd. Maximaal 50 deelnemers.

Volledige tekst in I-mag september en op www.vik.be.

• PRAKTISCH DINNERPARTY Plaats: Viteux, Kerkplein 8, De Pinte (http://www.viteux.com) Datum: zaterdag 26 november 2011 om 19 uur Kostprijs: 59 euro VIK-leden en partner; niet-leden betalen 79 euro Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten met vermelding van de namen van de deelnemers; eventuele restricties qua ingrediënten voor het menu, jaar van afstuderen Maximum 80 deelnemers

ZUID-WEST-VLAANDEREN 226/11/2011 Luchtgeweer- en luchtpistoolschieten, Zwevegem, 14 uur

Inschrijven voor alle activiteiten: www.vik.be/activiteiten

Luchtgeweer- en luchtpistoolschieten

• PRAKTISCH - ATM 2011

zaterdag 26 november 2011

Over de ATM 2011 – Memorial Gilbert Stapelaere vind je alle informatie op www.altena-vzw.be/atm.htm. Daar kun je ook inschrijven. De organisatie staat los van de VIK en de deelname regel je dan ook rechtstreeks met de ATM 2011 organisatie. Deelname aan ATM is dus niet inbegrepen in de prijs van de dinnerparty.

Op zaterdag 26 november gaan we, VIK-jongeren Zuid-WestVlaanderen, de actievere toer op. In de 10 meterschietstand van de schuttersvereniging Sint-Barnabas leren we schieten met een luchtgeweer en luchtpistool onder begeleiding van ervaren clubleden. Niet zozeer kracht en snelheid, maar concentratie, discipline en een grote mate van zelfbeheersing zijn een must om de sport met succes te beoefenen.

WAASLAND 15/10/2011 Bezoek Isotopolis, Dessel, 10 uur 07/06/2012 Regionale ledenvergadering

Wie heeft stalen zenuwen en bovenal een vaste hand om in de roos te mikken?

Inschrijven voor alle activiteiten: www.vik.be/activiteiten

Isotopolis in Dessel

• PRAKTISCH

zaterdag 15 oktober

Plaats: zaterdag 26 november 2011 om 14 uur (verzameling om 13.45 uur) Plaats: Schuttersvereniging Sint-Barnabas - Schietstand, Bekaertstraat 11, Zwevegem Kostprijs: 3 euro voor VIK-leden en partner; niet-leden betalen 6 euro Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten uiterlijk tot woensdag 19 november met het engagement zeker aanwezig te zijn en bij afwezigheid zeker tijdig telefonisch te verwittigen 0472 24 58 81 (Frederik Delobelle).

Een ontdekkingstocht door de wereld van radioactieve afvalstoffen. Isotopolis is een informatiecentrum over radioactieve afvalstoffen. De permanente tentoonstelling geeft veel visuele informatie en een zo duidelijk mogelijke kijk op de wereld van de radioactieve afvalstoffen. We maken ook kennis met de dagelijkse realiteit van het beheer van radioactief afval. Op de site van Belgoprocess kan een opslagplaats van geconditioneerd laagradioactief afval en een verwerkingsinstallatie voor laagradioactief vast afval bezocht worden. Er wordt ook een film getoond over de verwerking en de opslag van hoogradioactief afval. Volledige tekst in I-mag mei en op www.vik.be.

I-mag oktober 2011

28

centra ZELFSTANDIGEN

Contractvorming en managementvennootschappen zaterdag 8 oktober 2011 Een zaterdagvoormiddagprogramma voor alle ingenieurs die in hoofd- of bijberoep als zelfstandige actief zijn of dat willen worden bij het management van andere bedrijven. Volgende onderwerpen komen aan bod: • de managementvennootschap: aanpak, fiscaliteit, voor- en nadelen • contractvorming: aanpak, werken met modellen - risico's

• PROGRAMMA • vanaf 9 uur: ontvangst met broodjes in de cafetaria • 9.30 uur: aanvang lezing • 12 uur: netwerking in de cafetaria met broodjes (zolang de voorraad strekt).

Het programma wordt nog meer in detail uitgewerkt. Als de sprekers vastgelegd zijn, volgt een gedetailleerd programma. Wie interesse heeft, kan ook eigen accenten leggen. Mail uw voorstellen aan [email protected].

• PRAKTISCH Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem Datum: zaterdag 8 oktober 2011 om 9 uur Kostprijs: 10 euro voor VIK-leden; 15 euro voor medewerkers van bedrijfsleden; 25 euro voor niet-leden, op 8 oktober ter plaatse cash te betalen. Er worden geen facturen gemaakt. Broodjes en uitgebreid drankenbuffet inbegrepen. U kunt uw inschrijving tot

48 uur voor aanvang van de activiteit kosteloos annuleren. Bij latere annulatie wordt het inschrijvingsgeld volledig ingehouden. Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten Maximum 60 deelnemers

netwerk

Europacollege vormt studenten voor internationale jobs Ingenieur lag mee aan basis van Brugs postuniversitair onderwijs BRUGGE. In 1949 werd het Europacollege in Brugge opgericht. Het is een gereputeerde hogeronderwijsinstelling voor Europese postuniversitaire studies. Ze leidt tot vooraanstaande jobs op internationaal niveau. Op het rectoraat in Brugge hadden we een gesprek met rector Paul Demaret en zijn medewerkers: Angela O’ Neill, directeur communicatie en talen en Thierry Monforti, directeur academische dienst. Behalve in Brugge heeft het Europacollege nog een campus in Natolin nabij Warschau, die in 1992 werd opgericht. Het voorbije academiejaar telde het Europacollege 435 studenten: 315 in Brugge en 120 in Natolin. De studenten zijn afkomstig uit 53 landen. De twee campussen van het Europacollege tellen ruim 10.000 oud-studenten. De werktalen zijn Engels en Frans. ! Van onze hoofdredacteur

Het Europacollege is een unieke instelling voor postuniversitair onderwijs en werd drie jaar voor de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS) opgericht. Rector Demaret: “Het Europacollege heeft als missie de opleiding en vorming van studenten uit Europese en andere landen, die zich na hun studies ten dienste van Europa willen stellen, zowel in de publieke als in de private sector. Dat ligt volledig in de lijn van wat de initiatiefnemers van de Europese economische ontwikkeling beoogden. De jaren 1948-1949 waren ingrijpend voor West-Europa. Zo hadden we onder meer de belangrijke Amerikaanse Marshallhulp, de oprichting van een rist Europese organisaties, de samenvoeging van de Amerikaanse, Britse en Franse bezettingszones tot West-Duitsland en ga zo maar door.”

Schuman “Door de economische heropleving van West-Duitsland kwam West-Europa los van zijn weinig rooskleurig economische verleden. Robert Schuman, de toenmalige Franse minister van Buitenlandse Zaken, reikte daarvoor in 1952 het ei van Columbus aan met de oprichting van de EGKS in Luxemburg. Jean Monnet, een Franse notabele en fervent voorvechter van een supranationaal Europa, was zijn inspirator. De kolen- en staalindustrie van Duitsland, Frankrijk, Italië, België, Nederland en Luxemburg kwam zo onder een supranationaal gezag, wat betekende dat de lidstaten nationale soevereiniteit afstonden aan een overkoepelend Europees orgaan. In 1952 leidde dat tot de

I-mag oktober 2011

oprichting van de Hoge Autoriteit van de EGKS, waarvan Jean Monnet de eerste voorzitter werd. Onder impuls van de Benelux-landen begonnen daarna de onderhandelingen over de integratie van de economie. In 1957 ondertekenden ‘de zes’ - België, Duitsland, Frankrijk, Italië, Nederland en Luxemburg - het Verdrag van Rome voor de oprichting van de Europese Economische Gemeenschap (EEG). Vanaf 1973 traden andere landen toe en werd de EEG tot de Europese Unie (EU) omgedoopt. In 2004 trad Polen tot de EU toe”.

ting van het Europacollege stonden twee grondleggers van het EGKS, de Italiaan Alcide de Gasperi en de Bruggeling PaulHenri Spaak. Ook de begenadigde en onvermoeibare geschiedschrijver en journalist - en latere politicus - Winston Churchill behoorde tot de medeoprichters.

Salvador de Madariaga

Demaret: “Het eerste academiejaar van het Europacollege begon in 1950 met de Amsterdamse hoogleraar psychologie Hendrik Brugmans (1906-1997) als eerste rector. Hij bekleedde de functie 22 jaar. Het Europacollege wilde jongeren met een universitaire opleiding uit verschillende landen samenbrengen in een ‘Europese studieomgeving’. Dat zou de eendracht en de vrede onder de Europese landen aanwakkeren. Als we nu op die periode terugblikken, mag men zeggen dat het doel bereikt is. De oprichting van het Europacollege kan men ontegensprekelijk ‘historisch’ noemen. Met de val van de Muur in 1989 werd ook de artificiële scheidingslijn definitief gewist. Er traden tien nieuwe landen tot de EU toe, goed voor 75 miljoen Europeanen. Die uitbreiding bracht de droom van de stichters van de EU dichterbij. Een sterk en verenigd Europa is de beste waarborg voor ‘nooit meer oorlog’, vrede en veiligheid en voor economische welvaart. Maar al die positieve punten mogen onze missie niet doen

Het Europacollege begon in 1949 met een voorbereidend jaar en telde toen 22 studenten. De Spaanse ingenieur Salvador de Madariaga (1886-1978) lag mee aan de basis van de oprichting. Hij had aan de Grande Ecole in Parijs voor ingenieur gestudeerd en begon zijn loopbaan bij de Spaanse spoorwegen. Salvador en zijn familie waren harde tegenstanders van het Franco-regime. Om de Spaanse burgeroorlog te ontvluchten verhuisden ze naar Engeland, waar Salvador aan de universiteit van Oxford de graad van master of Arts behaalde. Aanvankelijk werkte hij in Londen als journalist bij The Times. Daarna werd hij hoogleraar Spaans aan de universiteit van Oxford. In talrijke boeken en geschriften promoveerde hij het idee van een verenigd Europa. In 1949 lag hij mee aan de basis van de oprichting van het Europacollege in Brugge, waarvan hij tot in 1964 voorzitter van de Raad van Bestuur was. Aan de wieg van de oprich-

30

Het voorbije academiejaar telde het Europacollege 435 studenten: 315 in Brugge en 120 in Natolin. De studenten zijn afkomstig uit 53 landen.

Rector Paul Demaret (° Oostende, 1941) is sinds de oprichting van het Europacollege de achtste rector en de eerste Belg. Hij volgde middelbaar onderwijs aan het Jezuïetencollege in Doornik. Na het overlijden van zijn vader verhuisde zijn moeder naar Luik, waar hij aan de universiteit rechten en economische wetenschappen studeerde. Aan de Columbia Law School (New York) en aan de University of California (Berkeley) behaalde hij een doctoraat in de rechten. Ook behaalde hij een doctoraat in de rechten aan de universiteit van Luik. Hij was hoogleraar aan de universiteit van Luik en docent (1981-2003) aan het Europacollege. Sinds 2003 is hij rector in opvolging van de Duitse hoogleraar, socioloog en romanist prof. Robert Picht. NL

vergeten. Die is natuurlijk in de loop van de geschiedenis sterk veranderd en voor het Europacollege aangevuld met allerlei nieuwe opleidingen.”

Postuniversitaire programma’s Demaret: “Het Europacollege biedt opleidingen aan met een studieduur van tien maanden. Dat leidt tot de graad van master na master (ManaMa). We bieden volgende studierichtingen aan: ‘Europese interdisciplinaire studies’, ‘internationale en diplomatieke betrekkingen van de Europese Unie’, ‘Europese politieke en administratieve studies’, ‘Europese economische studies’ en ‘Europees recht’. Een studieprogramma komt overeen met een totaal van 66 kredietpunten (ECTS). Tegenwoordig bieden talrijke instituten in Europa en over de hele wereld postuniversitaire programma’s aan die gericht zijn op Europese integratie, maar het College blijft ongetwijfeld de referentie bij uitstek in die materie. Het is ook de meest geschikte plaats om het Europese integratieproces te bestuderen en om Europa in al zijn verscheidenheid en complexiteit te beleven.”

Aan de wieg van de oprichting van het Europacollege stonden twee grondleggers van het EGKS, de Italiaan Alcide de Gasperi en de Bruggeling Paul-Henri Spaak. Ook de begenadigde en onvermoeibare geschiedschrijver en journalist en latere politicus - Winston Churchill behoorde tot de medeoprichters.

Toelating

Rector Paul Demaret.

31

Thierry Monforti, directeur van de Academische dienst en de dienst Inschrijvingen, legt uit: “Om tot het Europacollege te worden toegelaten moet men een universitaire graad en diploma hebben, die men met minstens onderscheiding heeft behaald. Voor 15 januari van het academiejaar dat in september

I-mag oktober 2011

aanvangt moeten de kandidaten online bij het Europacollege postuleren. Dat houdt de opgave van het cv in, van eventuele aanbevelingsbrieven van professoren, taalattesten, enz. Maar de basis blijft de academische capaciteit. Van eind januari tot eind februari beoordelen onze afzonderlijke departementen elk dossier en op basis daarvan worden de kandidaten voor een gesprek uitgenodigd. Het aantal is beperkt en enkel de beste kandidaten worden uitgenodigd. Ik wil even benadrukken dat niemand wordt toegelaten op basis van ‘goede financiële referenties’. Enkel de academische capaciteit telt en dat wensen we ook te behouden, zo niet te versterken”.

een beperkt aantal studiebeurzen. Voor ons land worden er vier studiebeurzen toegekend door Inbev, twee voor de Vlaamse Gemeenschap en twee voor de Franstalige Gemeenschap.”

Toelating ingenieur

Demaret: “Om geen misverstanden over ingenieurs te scheppen: het is niet het studieniveau (master) van de industrieel of burgerlijk ingenieur dat moeilijk ligt, wel de specialiteit. Met andere woorden: de basiskennis voor Europese zaken, zoals Europese wetgeving, Europese instellingen, Europees management, enz. is onvoldoende. Het zijn onderwerpen die ingewikkelder zijn dan ze lijken. Maar dat doet niets af aan mijn waardering voor wat Accreditatie ingenieurs presteren en hun wetenschappelijke achtergrond. We weten ook dat Na een voorlopige accreditatie kende de ingenieurs internationale functies uitoeNVAO een jaar geleden de accreditatie fenen en dat is perfect zo. Dus zullen we toe voor alle studieprogramma’s die aan wellicht ook iets moeten doen aan het het Europacollege in Brugge en Natolin postuniversitaire studies met een worden gegeven. Die geldt voor de normaEuropese achtergrond. Dat lijkt me van le duur van acht jaar. onze kant zeker het onderzoeken waard.” Demaret: “Een groot aantal studenten Angela O’Neill: “Het Europacollege biedt krijgt een volledige of gedeeltelijke stuook trainingsprogramma’s van enkele diebeurs. Met de nationale administraties weken aan, bijvoorbeeld tijdens de zomervan enkele grote landen heeft het vakantie. Daar kunnen ook ingenieurs aan Europacollege akkoorden gesloten voor deelnemen.” Demaret: “In ons land wordt het begrip ‘college’ De openingszitting van het tweeënzestigste acadevaak verkeerd geïnterpremiejaar van het Europacollege vindt plaats in het teerd: een ‘college’ is in Concertgebouw (’t Zand, Brugge) op woensdag 26 het Verenigd Koninkrijk oktober 2011 om 14.30 uur. De heer Giorgio een zelfstandig universiNapolitano, president van Italië, houdt de opetair instituut. Het begrip ningsrede voor de studenten van de Marie werd door Salvador de Skłodowska-Curiepromotie, de professoren, het Madariaga geïntrodupersoneel en de genodigden. ceerd, die hoogleraar was aan het ‘College’ van ‘Oxford University’. Maar een ‘college’ is niet hetzelfde als een hogeschool van bij ons.”

Oud-studenten

Rector Paul Demaret in het gezelschap van Angela Merkel (links) en Yves Leterme (midden).

I-mag oktober 2011

Demaret: “Onze zowat 10.000 oud-studenten kunnen getuigen dat een diploma van het Europacollege de basis is voor een succesvolle loopbaan, zowel op Europees als op internationaal niveau. Talrijke alumni werken voor nationale regeringen, internationale organisaties, internationale juridische kantoren, consul-

32

tancybureaus, bedrijven en ngo’s, naast degenen die een academische loopbaan aan Europese universiteiten volgen.”

“ Van eind januari tot eind februari beoordelen onze afzonderlijke departementen elk dossier en op basis daarvan worden de kandidaten voor een gesprek uitgenodigd. Het aantal is beperkt en enkel de beste kandidaten worden uitgenodigd.” “Het Europacollege heeft een 150-tal hooggekwalificeerde pan-Europese professoren en experts uit verschillende landen. Op de campussen in Brugge en Natolin heerst een uitgesproken Europese sfeer. Stefan Keukeleire, een rasechte Bruggeling die nu in Leuven woont en een autoriteit is inzake het buitenlands beleid van de EU, heeft sinds kort een leerstoel voor drie jaar binnen het departement internationale en diplomatieke betrekkingen van de EU aan het Europacollege in Brugge.” In Brugge heeft het Europacollege een negental vestigingen. De administratie en het rectoraat zijn gevestigd aan de Dijver 11, nabij het Gruuthusemuseum. Aan de Verversdijk daar vlakbij bouwt het een gloednieuwe site voor de academische diensten, het rectoraat, en de financiële diensten. Daar komen ook leslokalen en andere nutsvoorzieningen voor de studenten en het personeel. De eerste fase van de werken is achter de rug, de tweede begint binnenkort.

Banden met bevolking Demaret: “Natuurlijk is de band van de Bruggelingen met de studenten en professoren uit zoveel verschillende landen van groot belang. In het kader van ons concept van Europese integratie gebeurt dat ook. Dat is ook het geval met de overheid in het algemeen. Elk jaar wordt het academiejaar geopend met een gerenommeerde gastspreker. Verleden jaar was dat bijvoorbeeld Angela Merkel. Maar omzeggens alle Europese leiders hebben hier het academiejaar al geopend. Een academiejaar staat ook onder de bescherming van een vooraanstaande personaliteit. Afgelopen jaar was dat Albert Einstein. Het Europacollege heeft ook bijzonder aandacht voor de ‘Dag van Europa’ op 9 mei. Dan worden alle Bruggelingen uitgenodigd op een groot concert.” Tekst: Ing. Noël LAGAST MSc Foto’s: EUROPACOLLEGE

netwerk

Chemistry: part of your life Veertiende Kekulé-cyclus gaat van start

Van de chemie verwachten we veel: het energievraagstuk helpen oplossen, de voedselvoorziening en de gezondheidszorg voor de groeiende wereldbevolking veiligstellen, het klimaat beter beschermen. Zonder chemie zouden ook vele moderne producten niet bestaan: micro-elektronica, zonnecellen, geneesmiddelen, kleding, cosmetica, … 2011 is het ‘Internationaal Jaar van de chemie’ en dus wil de Kekulé-cyclus enkele domeinen naar voor schuiven waarbij chemie een prominente rol speelt.

Zo komt de ontwikkeling van nieuwe medicijnen aan bod voor de behandeling van kanker en aids. Slimme materialen maken textiel veelzijdiger of verrijken en beschermen onze voeding. De natuur levert allerlei producten met unieke eigenschappen die nuttig zijn voor de geneeskunde, de voeding of de cosmetica. Welke troeven heeft 'microprocessing'? Ook hernieuwbare grondstoffen komen uit de natuur. Hoe maken we de producten en de energiedragers van de toekomst, als de olie uitgeput is? Welk belang heeft katalyse daarbij? Recyclage van materialen en valorisatie van nevenproducten staan meer dan ooit in de belangstelling. Blijft Europa 'the place to be' voor de chemische industrie?

33

De lezingen van de Kekulé-cyclus zijn gespreid over zes avonden, drie dinsdagen in het najaar 2011 en drie in het voorjaar 2012. De Kekulé-cyclus nodigt uit tot reflectie en discussie en is een ontmoetingsplaats voor studenten, academici, professionele en geïnteresseerde deelnemers uit het onderwijs, het onderzoek en de industrie. Voor het volledige programma van Kekulé-cyclus XIV, alle praktische informatie en onlineregistratie surf je naar: www.kekulecyclus.be Van harte welkom. Rudolf Vanheertum Voorzitter Kekulé-cyclus

I-mag oktober 2011

netwerk

“ Laagste prijs als enige criterium is deugnieterij”

Ing. Jos Kempen MSc is bestuurder-directeur van bouwbedrijf Vanhout nv

GEEL. Het minste wat je van Ing. Jos Kempen MSc kunt zeggen, is dat hij met een baksteen in de maag is geboren. Als kleinzoon van een kleine aannemer en zoon van een schrijnwerker die voor dat aannemersbedrijfje werkte, studeert Kempen af als ingenieur bouwkunde aan het Hoger Instituut De Nayer in 1973 (nu Lessius Mechelen). Vanaf 1974 begint hij aan een steile carrière bij Vanhout nv, een bouwgroep die duurzaam bouwen, maar ook sociaal engagement hoog in het vaandel voert. Een paar keer laat hij zich ontvallen dat de ‘deugnieterij in de aannemerij voorgoed moet verdwijnen’. Jos Kempen (62) is inmiddels opgeklommen tot bestuurder-directeur, maar hij is nog altijd even gedreven als toen hij in 1974 zijn eerste project realiseerde: het sportcomplex in Genk met de nog altijd unieke schaaldakconstructie. Het verhaal van een ingenieur die mee aan de wieg stond van de vernieuwingen in de bouwsector.

“Tijdens mijn opleiding was er van een echte stage nog geen sprake. Maar ik had het geluk dat mijn opa aannemer en mijn vader schrijnwerker was. Elke vakantie stond ik achter de machines tot de knieën in de krollen, want ze hadden hulp nodig. Verplichte kost voor mij, maar tegelijk een onschatbare leerschool. Zodra ik afgestudeerd was, heb ik twee maanden bij de Metallurgie Olen gewerkt in de dag- en nachtploeg om zo het gat dicht te rijden tussen afstuderen en werken. De tijden waren slecht, we konden ons niet permitteren centen te laten verloren gaan. In augustus 1973 kon ik, net als vele andere ingenieurs bouwkunde, aan de slag bij Antwerpse Bouwwerken Verbeeck, een van de weinige grote bouwfirma’s in het

Antwerpse met een stevige reputatie in die tijd. Als assistent-projectleider ging ik toen aan de slag in het Groothertogdom Luxemburg: zaterdagmorgen terug thuis en zondagnamiddag weer weg. Mijn vrouw was zwanger en dus drong een carrièreswitch zich op. Ik heb even het onderwijs overwogen, maar na mijn proefles vroeg de directeur: ‘ik hoop dat je begrepen hebt dat niemand iets van je les begrepen heeft?’ Onderwijs zou dus mijn roeping niet worden (lacht).”

Praktijkervaring “In 1974 kreeg ik dan de kans om bij Vanhout te beginnen en ik was – op gedelegeerd bestuurder Rob Lenaers na – de

eerste opgeleide ingenieur die naar de werf ging. Ik heb dus nog de spanning meegemaakt tussen de opgeleiden en de praktijkmensen die zonder academische opleiding het allemaal kenden en konden. Ze hadden dikwijls niet eens de gelegenheid gehad om te studeren, maar ze beschikten wel over een grote dosis gezond verstand. Ik heb conducteurs gekend die als bekister begonnen waren, nadien meestergast werden en eindigden als werfleider. En daar kwam dan de nieuwe generatie aan: jong, afgestudeerd, pretentieus soms en denkend dat ze alles beter wisten. Welnu, ik heb alleszins op weinig tijd veel van de praktijkmensen geleerd, ook al omdat ik het geluk had om op een goede mentor te vallen. Zo heb ik op korte tijd veel kunnen bijleren.” Twee projecten uit uw begintijd spreken nog altijd tot de verbeelding? “Mijn eerste project was de bouw van het Genkse sportcomplex, met een schaaldakconstructie van vijf hyperparaboloïde vlakken. Tot op vandaag een exclusief project, een ontwerp van professor André Paduart waarbij schalen van zes centimeter dik een overspanning van vijfenzeventig meter realiseerden. En het tweede project was de realisatie in 1976 van het zuiveringsstation Schijnpoort met de eivormige slibgistingstanks, beter bekend als de ‘eieren’ tegenover het Antwerpse Sportpaleis.”

De bezige bij in Ing. Jos Kempen MSc Een leven lang is Jos Kempen actief in het bouwbedrijf. Hij studeert in 1973 af als technisch ingenieur bouwkunde aan het Hoger Instituut De Nayer in Mechelen en krijgt zijn assimilatie tot industrieel ingenieur in 1991. In 1973 gaat hij aan de slag bij Antwerpse Bouwwerken Verbeeck, in 1974 stapt hij over naar Vanhout nv, waar hij snel ‘hoofdprojectleider’ wordt. In 1980 wordt hij er ‘directeur der werken’. Na de overname door de groep Besix in 1986 wordt hij een jaar later ‘technisch directeur’ en in 2002 wordt hij benoemd tot bestuurder-directeur van de Groep Vanhout nv. Daarnaast zetelt hij in aan Vanhout gelieerde (sociale) verenigingen, zoals onder meer Alito Hout, Alito Groen en de Wolkammerij. Hij is ook actief in het ondernemersplatform VKW en in het ‘Strategisch plan Kempen’. WVB Ing. Jos Kempen MSc. I-mag oktober 2011

34

Zwembad Bergen: buitenaanzicht.

Zwembad Bergen: binnen.

Rops & Permeke, Brussel

Vanhout toen en Vanhout nu, hoe groot is het verschil?

ze ‘Les Entreprises Jacques Delens’. In de drie landsdelen had Besix een eigen vehikel om de markt te benaderen. Zelf werd ik in 1987 benoemd tot ‘technisch directeur’, verantwoordelijk voor zowel binnen- als buitendienst.”

is geen nutteloos werk, maar iets zeer concreets. Je begint eraan en een, twee jaar later kan je zeggen: ik heb dát gerealiseerd. Je haalt daar een ongelooflijke voldoening uit. Ik zeg hier soms tegen onze ingenieurs: ‘mannen, we zouden jullie geen loon mogen geven, jullie moeten blij zijn zoiets te mogen doen’ (lacht). Dat soort gevoelens ligt uiteraard achter mij, maar er zijn nu andere uitdagingen. Als we vandaag honderd miljoen euro draaien, dan moeten we ervoor zorgen dat we volgend jaar weer voor datzelfde bedrag nieuwe werken vinden. Wat natuurlijk ook voldoening geeft.”

“We hadden toen een omzet van – ik maak een ruwe schatting - 15 miljoen euro. Eind jaren 80 was dat iets meer dan 25 miljoen euro en nu heeft de groep Vanhout een omzet van ongeveer 100 miljoen euro.”

Directeur der werken

Eerste uur

Uw carrière loopt mooi parallel met de groei van het bedrijf?

Het bedrijf blijft groeien, maar toch blijven, ondanks de overname, de kapiteins van het eerste uur aan het roer bij Vanhout?

“In de late jaren 70 werkte ik als projectleider met een ploeg van vijftig tot honderd mensen. In 1979 hebben we de BRTN-toren, nu VRT, nog gerealiseerd. In 1980 werd ik benoemd tot ‘directeur der werken’ en dat was ook de periode dat de conjunctuur aan het veranderen was. Vanhout had de moeilijke jaren na de ‘gol-

“Eerst en vooral: alle bedrijven binnen Besix hebben een zeer grote autonomie. In onze raad van bestuur zetelen twee mensen van Besix, Johan Beerlandt (CEO) en Paul Mouton (CFO) en dat is het. Maar het is inderdaad zo dat we een zeer sterk uitvoerend team hadden en hebben. Bij gratie van een zeer sterke

“Als we vandaag honderd miljoen euro draaien, dan moeten we morgen voor datzelfde bedrag nieuwe werken vinden. Als dat lukt, dan geeft dat natuurlijk ook voldoening.”

den sixties’ meegemaakt, maar in 1986 kregen we een spectaculair werk toegewezen: het metrostation en keerlus aan het Sportpaleis in Antwerpen, goed voor 18 miljoen euro. We groeiden zo snel dat het pure familiebedrijf nood had aan vers kapitaal. De familie Vanhout heeft toen te kennen gegeven dat ze openstond voor de verkoop van de aandelen. Via professor Paul baron de Meester van de Leuvense universiteit heeft de internationale groep Besix de aandelen aangekocht. Dat werd een zeer gelukkig huwelijk, omdat het samenviel met de nieuwe realiteit van het geregionaliseerde België. Het Brusselse Besix verwierf met Vanhout een stevige poot in Vlaanderen, in Wallonië en Duitstalig België hadden ze het bedrijf Wust uit Malmédy en in Brussel hadden

ploeg is Vanhout groot geworden: van mijn beginperiode zijn ook Jef Lembrechts, gedelegeerd bestuurder, en Frans Michielsen, directeur op directieniveau, actief en twee andere collega’s van het eerste uur zijn pas recent met pensioen. Ik zeg het niet graag, maar als ik al één verdienste heb, dan is het misschien die van het dynamiseren van mensen, het stimuleren van de ploeggeest.” Anderzijds: het echte veldwerk behoort al een tijd niet langer tot uw kernactiviteiten? “Klopt. Hoe verder je van de uitvoering komt, hoe abstracter je werk. Een projectleider-ingenieur die een project mag realiseren, ziet het resultaat van zijn werk: dat

35

Deugnieterij Vanhout heeft recent een aantal zeer opmerkelijke projecten gerealiseerd, zoals de AMCA London Tower op het Antwerpse Eilandje en het zwemcomplex in Bergen. Hoe maakt u het verschil met de concurrentie? “Twintig jaar geleden hebben we ingezien dat de openbare markt geen eerlijke manier van werkverwerving hanteert. Ik zeg altijd: het is deugnieterij troef, als in het lastenboek maar één criterium geldt: de laagste prijs. Je stelt een lage prijs voor en zodra je het order binnen hebt, begin je ruzie te maken met de klant om uit de kosten te geraken. Ik heb me laten vertellen dat dat teruggaat tot de middeleeuwen. De bouwheer zegt: geen cent méér voor dit gebouw en het foefelen kan beginnen. Ook in de ‘golden sixties’ is misschien te gemakkelijk te veel geld verdiend. We zijn al van bij het prille begin promotor van – wat we noemen – de ‘bouwteamsamenwerking’. We doen aanbestedingen op een andere manier, op basis van een kwalitatieve selectie eerder dan van een prijsselectie. Bouwen is een ingewikkeld proces, een uniek project met alle moeilijkheden van dien: andere mensen, andere ontwerpen, andere materialen, andere locaties, … Daarin alleen de prijs laten spelen, is absurd. We hebben de notie ‘integrale bouwservice’ geïntro-

I-mag oktober 2011

“ We zijn promotor van de ‘bouwteamsamenwerking’. We doen aanbestedingen op een andere manier, op basis van een kwalitatieve selectie, eerder dan van een prijsselectie”

duceerd. ‘Vanhout is - meer dan ooit meer dan een aannemer’ is onze nieuwe visie. We zijn begonnen in de privésector die zich nog wel aan de openbare aanbesteding moest houden, maar de sector kon ook kwalitatieve selectiecriteria laten spelen. En de openbare sector is gevolgd. Ik denk dat we in bijna zeventig procent van onze projecten werken volgens onze principes van bouwteamsamenwerking.”

beste uit onze geschiedenis. Het was dan ook niet meer dan logisch dat we de crisis zouden voelen. Maar al bij al klagen we niet. We zullen het jaar deftig kunnen afsluiten. Het orderboek is goed gevuld en van paniek is geen sprake.”

Kwaliteitsbewaking De strikte normen van het ISO 9000-systeem hebben daar ook een hand in? “Inderdaad, we moeten de kwaliteit bewaken. Dat is binnen het ISO-systeem gegarandeerd. Maar we hebben er de ‘total

AMCA London Tower

“ Een ingenieur die een project mag realiseren, ziet het resultaat van zijn werk. Geen nutteloos werk, maar iets zeer concreets.”

cost of ownership’ aan gekoppeld. Wij garanderen de klant een plafondprijs, met een totaal open boek, als hij dat wil. We werken samen op alle niveaus en wij garanderen de beoogde kwaliteit in ruil voor een correcte prijs. Onze PPS-projecten (publiek-private samenwerking) bewijzen dat ook de overheid het begrepen heeft. Een goed voorbeeld daarvan zijn de vijf zwembaden die we gerealiseerd hebben met de lokale overheden in Bergen, Lier, Beveren, Overpelt/Neerpelt en Gent. Nochtans worden de zwembaden de laatste vijf, zes jaar almaar duurder: meer isoleren, meer kwaliteit met het oog op de exploitatie. De initiële kost wordt hoger, maar het terugverdieneffect op langere termijn is voor de overheid interessant.”

het Regionaal Incubatiecentrum Kempen en de Wolkammerij, een platform dat business creëert en de tewerkstelling wil laten toenemen.” Terug naar de harde economische realiteit. Hoe voelt u de crisis? “Ik heb jaren geleden voorspeld dat 2011 geen gemakkelijk jaar zou worden. En dat blijkt. Vandaag de dag is het iets moeilijker om voldoende werk met voldoende marge te vinden. Er zit vertraging op enkele projecten en dat voel je aan de cijfers. Anderzijds waren de laatste tien jaar de

Opmerkelijk is dat Vanhout het buitenland een beetje links laat liggen? “Vergeet niet dat we in de groep Besix zitten. Het verre buitenland, zoals o.a. de Emiraten, is voor hen. We kijken in principe wel rond in een straal van pakweg tweehonderd kilometer rond Geel. Ook Nederland is dus ons actieterrein. Maar inderdaad, hoe evolueert de markt? In deze context hebben we bijvoorbeeld onze blik laten vallen op de Oost-Europese markt. Ik denk dat we daar met duurzame huizenbouw een rol kunnen spelen. Daarom participeren wij ook in de Bouwexportmaatschappij, een initiatief van de Vlaamse Confederatie Bouw, om te zien of we ook in het buitenland actief kunnen worden.” www.vanhout.be www.besix.com Tekst: Wilfried VANDEN BOSSCHE Foto’s: VANHOUT nv en WVB

Sociale tewerkstelling Uw bedrijf is rechtstreeks en onrechtstreeks ook sociaal geëngageerd. Ook dat is een nieuwe trend? “Naast mijn dagtaak heb ik ook nog een avondprogramma. Ik ben actief bij het VKW en bij het SPK: het strategisch plan Kempen. Met Alito Hout en Alito Groen werken we aan een tewerkstellingsproject waarbij we minder begaafden een job aanbieden en ernaar streven dat ze die job behouden. Inmiddels werken er meer dan veertig mensen. Vanhout laat me toe daarin te investeren. Het bedrijf investeert financieel en sociaal ook in, bijvoorbeeld, twee sociale tewerkstellingsprojecten: SD Worx Kendall Antwerpen I-mag oktober 2011

36

denken & doen PUZZELAAR

1 11 21 1211 111221

Puzzelaar 102 De getallenrij De laatste tijd ontvang ik talrijke puzzels van collega’s, waarvoor dank. Ik gooi ze zeker in de ring. Het volgende vraagstuk heeft Luc Detemmerman me toegestuurd. Hoofdvraag: Vul de reeks aan:

Bijvraag: hoeveel juiste antwoorden zullen we ontvangen? Stuur uw antwoorden naar Roland Mebis, Tabaartstraat 23, 3740 Bilzen of mail naar [email protected] voor 15 november 2011. We schenken twee boekenbonnen ter waarde van elk 25 aan de twee winnaars.

Oplossing VIK-puzzelaar 100 Gemakshalve hebben we de twee oplossingen overgenomen van Theo Renckens en van Koen Staes, waarvoor dank.

hoe oud zijn de kinderen? Gegeven: drie zonen: a (oudste), b (tweede oudste), c (jongste) b2 = ac (1) a + b + c = 35 (2) log a + log b + log c = 3 (3) Gevraagd: leeftijd van de oudste zoon (a) Oplossing: Uit (3): log a + log b + log c = 3 volgt log abc = 3

abc = 103

ac =

1000 (4) b

100 hieruit b = 10 (5) (5) in (1) geeft a = (6) c b 25 +_ 252 - 400 (5) en (6) in (2) geeft 100 + 10 + c = 35 en c2 - 25c + 100 = 0 c= 2 c (4) in (1) geeft b2 =

Oplossen geeft

1000

c1 = 20 en c2 = 5

Gegeven c < b, dus moet c = 5

a = 20, b = 10 en c = 5. De oudste zoon is dus 20 jaar.

Groot of klein toeval Veel inschrijvers hebben zich terecht afgevraagd of er geen valstrikje in verscholen was, omdat er geen sprake was van dames op het feest. Daardoor werden berekeningen uitgevoerd met de veronderstelling dat er slechts 25 heren aanwezig waren. Ook vroegen sommigen zich af of er geen rekening moest worden gehouden met een schrikkeljaar. Ook die oplossingen hebben we goed gerekend.

Hieronder vind je de berekening voor 50 heren. In een groep van 2 personen is de kans dat de verjaardagen samenvallen 1 - 364/365 voor 3 = 1- 364/365 * 363/365 Voor een groep van 50 personen = 1 - (364 * 363 * 362 *361 . *316) / (365) exp49 = 1 - 0.296 = 0.9704 = 97.04% Dat noemt men ook de verjaardagsparadox, omdat we kunnen besluiten dat de kans dat in een groep van vijftig personen er twee verjaren op eenzelfde dag zo goed als zeker is.

We ontvingen goede oplossingen op de beide puzzels van 21 collega’s; met name van Paul Aerts, Aartselaar (31); Carlos Coolsaet, Roeselare (34); Freddy Van Uytvanghe, Aalst (11); Daryoush Shanbarpour (42); Patrick Impens, Melle (54); Jan Doornaert, Wondelgem (42); Johan Beke (9); Kenneth Venelen, Edegem (47); Koen Staes, Hoboken (47); Luc Detemmerman, Tienen (15); Nathalie De Beer (53); Peter Van Hoof, Maaseik( 37); Roland Demaerschalk, Huldenberg (29); Ronny Meuwis, Hasselt (35); Theofiel Demets, Evergem (13); Thomas Villa, Tienen (35); André Laurenz, Mechelen (13); en de vier winnaars Lieven Hautekeete, Leopold III Laan 33, 8710 Ooigem (21); Theo Renckens, Rode Kruisstraat 8,3930Hamont (20); Koen Matthijsen, Bosstraat 25, 9190 Stekene (23) en Bart Laeremans, Kapellenlei 2, 2840 Rumst (25). Proficiat aan allen! Ing. Roland MEBIS MSc

37

I-mag oktober 2011

studiegroepen

BEDRIJFSBELEID

SmartReading®: lees een boek per uur! dinsdag 15 november 2011

Leidinggeven in het 3de millennium

U leest graag boeken om beter te worden in uw job, maar vindt het zo tijdrovend? U verzuipt in rapporten, nota's, verslagen? Na deze sessie met een eigen of aangereikt managementboek bent u al een flink eind op weg!

dinsdag 18 oktober 2011 Wat voor soort leiders hebben we eigenlijk nodig in het derde millennium? Iedereen is het er over eens: ‘leidinggeven in het derde millennium’ moet in ieder geval drastisch ‘anders’. Het is afgelopen met de autoritaire top-downbenadering. Bovendien is winst niet langer het enige doel. Toch kiezen organisaties, bedrijven en teams telkens opnieuw voor het oude patriarchale model van strijd, doelen stellen, oplossingen zoeken en eindeloos praten, debatteren en discussiëren. Nogmaals: het oude mannelijke leiderschapsmodel is hopeloos verouderd. Het is ‘oud’ en ‘out’ en biedt geen antwoord op de huidige complexiteit en chaos. Hoe moet het dan wel?

Maak kennis met SmartReading®, dé methode om snel, efficiënt en met ple- Peter Plusquin zier te lezen. SmartReading® leert u lezen met de snelheid waarmee we zien: de leesmethode combineert de logica van de linkerhersenhelft met het beeldend vermogen van de rechterhersenhelft, waardoor u in plaats van 250 woorden makkelijk 1000 tot 2.500 woorden per minuut kunt lezen. Tijdens deze interactieve workshop maakt de deelnemer op een boeiende en speelse manier kennis met wat SmartReading® voor hem of haar kan doen.

Overal, en zeker ook binnen de bedrijven, is er een roep naar ‘nieuw leiderschap’. Wat is dat dan eigenlijk? Hoe kan je een nieuwe leider zijn? De antwoorden lijken niet van de politiek, de wetenschap of de media te komen. Er wordt een ander beroep op ons gedaan. An Rubens geeft deze lezing wegens de toegenomen aandacht voor het thema. Eerst geeft zij een overzicht over de ontwikkelingen van leiderschap gedurende de An Rubens afgelopen honderd jaar. Daarna gaat ze verder in op de trends in leiderschap. Leiders van het derde millennium die willen meegaan met hun tijd, zullen zich in deze richting bewegen.

Volgende items komen aan bod: • De werking van het brein • Leesovertuigingen en andere leesremmers • SmartReading® versus conventioneel lezen • Drie technieken die supersnel lezen mogelijk maken Wat levert deze workshop op? • Inzicht in de werking van ons brein • Al een drastische verhoging van de leessnelheid van de deelnemers • Fun: de deelnemers worden meegezogen in een dynamische en interactieve workshop, waar zowel de lees-, denk- als lachspieren aan het werk worden gezet.

An Rubens heeft een ruime internationale ervaring bij de begeleiding en coaching van mensen en hun organisaties, zowel in de profit- als in de non-profitsector. Samen met zaakvoerders, leidinggevenden, medewerkers en andere belangrijke stakeholders bewandelt ze het pad van een duurzame ‘productiviteit’. Zij heeft een bijzondere interesse voor het aspect ‘leiderschap’. Haar ervaringen leerden haar dat een mensgerichte leiderschapsstijl de productiviteit van organisaties verhoogt. Zij richtte in 2000 samen met Eddy Houben een eigen consultancybureau op nl. TPF - ‘The productivity factory’.

SmartReading® zorgt ervoor dat u al de boeken, die nu nog ongelezen in uw kast staan, daadwerkelijk zult kunnen lezen!

• PRAKTISCH Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem Datum: dinsdag 15 november 2011 om 20 uur Spreker: Peter Plusquin, Global edutainment bvba Kostprijs: 10 euro voor VIK-leden; 15 euro voor medewerkers van bedrijfsleden; 25 euro voor niet-leden. Broodjes en uitgebreid drankenbuffet inbegrepen. U kunt uw inschrijving tot 48 uur voor aanvang van de activiteit kosteloos annuleren. Bij latere annulatie wordt het inschrijvingsgeld volledig ingehouden. Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten

• PRAKTISCH Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem Datum: dinsdag 18 oktober 2011 om 20 uur Sprekers: An Rubens, The productivity factory (TPF) Kostprijs: 10 euro voor VIK-leden; 15 euro voor medewerkers van bedrijfsleden; 25 euro voor niet-leden. Broodjes en uitgebreid drankenbuffet inbegrepen. U kunt uw inschrijving tot 48 uur voor aanvang van de activiteit kosteloos annuleren. Bij latere annulatie wordt het inschrijvingsgeld volledig ingehouden. Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten

I-mag oktober 2011

‘De zin van het degusteren’ dinsdag 6 december 2011 Wijn drinken is vandaag, meer dan ooit, de uitdrukking geworden van een verfijnde levensstijl, waarbij niet zozeer de kwantiteit maar de kwaliteit telt. Daarom is het zo belangrijk dat je écht weet wat je in het glas hebt.

38

ACTIVITEITEN

Iets te weten komen over de geschiedenis van de wijn, over de geheimzinnige techniek om van simpel druivensap een mooie, complexe wijn te maken, het kan alleen maar het esthetisch genot van het wijnproeven verhogen. Wanneer dan, bij het wijnproeven zelf, het degusteren dus, de wijn eerst geduldig en zorgvuldig wordt bekeken, en uitgebreid aan het oordeel van de neus is onderworpen, komt eindelijk het ‘moment suprême’: het geconcentreerd drinken en genieten van de edelste drank die de mens ooit creëerde.

Siemens werd meer dan 150 jaar geleden in Duitsland opgericht. Het bedrijf genereert vandaag een jaaromzet van bijna 77 miljard euro en heeft wereldwijd zo’n 405.000 mensen in dienst. In België heeft Siemens meer dan 2.530 medewerkers in dienst en genereert het bedrijf een omzet van bijna 1,2 miljard euro. Siemens België nv is een dochteronderneming die voor 100 % in handen is van Siemens AG en legt zich toe op drie hoofddomeinen: industrie, energie en gezondheidszorg.

• PRAKTISCH Zei een groot Frans dichter immers niet: “C’est Dieu qui créa l’eau… mais c’est l’homme qui fit le vin!”

Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem Datum: donderdag 20 oktober 2011 om 19.30 uur Sprekers: Jelle Neus en Marc Dirckx (Siemens) Kostprijs: 10 euro voor VIK-leden; 15 euro voor medewerkers van bedrijfsleden; 25 euro voor niet-leden. Broodjes en uitgebreid drankenbuffet inbegrepen. U kunt uw inschrijving tot 48 uur voor aanvang van de activiteit kosteloos annuleren. Bij latere annulatie wordt het inschrijvingsgeld volledig ingehouden. Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten

Inhoud wijnintroductie en degustatie: • De geschiedenis van de wijnbouw: van primitieve klimplant in de prehistorie tot de hedendaagse wijntechnologie (ongeveer 10 minuten). • Waar kan wijn verbouwd worden? • Factoren van kwaliteit en identiteit. • Degustatietechniek en wijnproef (6 wijnen: 2 wit, 1 rosé, 3 rood). • Tijdens en eventueel na het degusteren: vraag-antwoord. Bert Gilles is gediplomeerd vinoloog, docent wijnkennis GION - KHK Geel, voorzitter wijnclub Te Judice, Vinifera, Dule Voluptas en publicist wijnrubriek ONDEROX.

MEET- EN REGELTECHNIEK

Uw inschrijving is pas definitief nadat wij uw betaling én inschrijving ontvangen hebben.

donderdagen 13 en 27 oktober en 17 november 2011

Niveaumetingen op een ander niveau Met deze lezingen willen we op een snelle, efficiënte en degelijke manier tot het juiste type standmeting komen, ook op het gebied van ‘total cost of ownership’. Een leidraad voor de procesindustrie.

• PRAKTISCH Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem Datum: dinsdag 6 december 2011 om 20 uur Spreker: Bert Gilles Kostprijs: 15 euro voor VIK-leden; 20 euro voor medewerkers van bedrijfsleden; 30 euro voor niet-leden. Betalingsmodaliteiten: via overschrijving op rekeningnummer VIK-Vorming: BE09 4060 0985 0257 met de melding ‘BED wijn 06.12.2011’. Een factuur wordt alleen opgesteld voor bedragen van minimum 25 euro. Per factuur worden er 5 euro extra administratiekosten aangerekend. U kunt uw inschrijving tot 48 uur voor aanvang van de activiteit kosteloos annuleren. Bij latere annulatie wordt het inschrijvingsgeld volledig ingehouden. Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten

Het motto ‘Time is money’ wordt bekeken vanuit engineering, constructie, maintenance, operations en leverancier.

Chris Wilockx

Deel 1: achtergronden en selectiecriteria voor hydrostatische drukmetingen • Tijd om de verschillende ontwikkelingen door te lichten • Theoretische achtergronden van druk, hydrostatische druk... • Toepassing op opentankmetingen • Toepassing op metingen met de borrelpijp • Tankmetingen op gesloten tanken en mogelijke impact met blanketingsystemen op de meting • Wat indien de temperatuur te hoog is? • Welke meetprincipes gelden voor welke toepassing? Wat bepaalt die keuze? • Wat moet ik aan de leverancier geven om een goede standmeting te krijgen?

ELEKTRICITEIT Softstarter of frequentieomvormer donderdag 20 oktober 2011 De softstarter is een eenvoudig toestel om motoren met een vast toerental schokvrij te laten aanlopen en/of uitlopen. Toch kan het bij sommige processen interessant zijn om een frequentieomvormer als starter en snelheidsregelaar te gebruiken. Wanneer en waarom? Dat doen we op 20 oktober uit de doeken tijdens een lezing met tal van praktische voorbeelden.

Deel 2: Theoretische achtergronden en selectiecriteria voor niveaumeting met radar, ultrasoon en guided wave • Herhaling meetprincipes (fysische achtergronden) • Invloedfactoren op de metingen (meetprincipe)

39

I-mag oktober 2011

• De juiste technologie kiezen • De juiste plaats (montage) kiezen voor de metingen • Toepassingen aan de hand van voorbeelden

sen beschikbaarheidstijd (MTTR – mean time to repair) en kosten voor opslag en aankoop van reserveonderdelen is een must. Beheer van reserveonderdelen en bewaking ervan (opslagkwaliteit, vervaldatum, veroudering, …) dwepen voortdurend met de vraag: ‘zelf doen of uitbesteden’, terwijl de organisatie ervan bovendien moet worden gekaderd in de levenscyclus van elk asset.

Deel 3: Theoretische achtergronden en selectiecriteria voor niveaumetingen op Jeroen Wynants vaste stoffen • Tijd om de verschillende ontwikkelingen door te lichten • Welke technologieën hebben we ter beschikking ? • Herhaling meetprincipes (fysisch achtergronden) • Invloedfactoren op de metingen (meetprincipes) • De juiste technologieën kiezen • De juiste plaats (montage) kiezen voor de metingen • Toepassingen aan de hand van voorbeelden

In dit symposium komen de verschillende aspecten rond de problematiek van reserveonderdelen aan bod, zowel via theoretische benadering als via cases bij verschillende grote en kleine bedrijven. Tevens kan op aanvraag worden ingezoomd op aspecten of problemen die u aanbelangen en raad worden gegeven over de mogelijke benadering en/of aanpak ervan. Specifieke vragen voor toelichting uiterlijk 2 weken voor voordrachtdatum mailen naar [email protected].

• PROGRAMMA 19.30 uur: ontvangst met broodjes 20.00 uur: aanvang lezing 22.00 uur: netwerking (broodjes beschikbaar)

• PRAKTISCH Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem Datum: dinsdag 18 oktober 2011 om 19 uur, ontvangst vanaf 18.30 uur Sprekers: verantwoordelijken van de firma’s Agfa-Gevaert, Brammer en Eriks. Kostprijs: 10 euro voor VIK-leden; 15 euro voor medewerkers van bedrijfsleden; 25 euro voor niet-leden. Broodjes en uitgebreid drankenbuffet inbegrepen. U kunt uw inschrijving tot 48 uur voor aanvang van de activiteit kosteloos annuleren. Bij latere annulatie wordt het inschrijvingsgeld volledig ingehouden. Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten

• PRAKTISCH Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem Data: deel 1: donderdag 13 oktober 2011; deel 2: donderdag 27 oktober 2011; deel 3: donderdag 17 november 2011 telkens om 19.30 uur Sprekers: deel 1: Chris Wilockx, engineer automation ATPA, ABB nv; deel 2 en 3: Jeroen Wynants, sales engineer Endress & Hauser Kostprijs per lezing: 10 euro voor VIK-leden; 15 euro voor medewerkers van bedrijfsleden; 25 euro voor niet-leden. Te betalen op rekeningnummer BE09 4060 0985 0257 van VIK Vorming met de vermelding ‘REG 13.10.2011’ of ‘REG 27.10.2011’ of ‘REG 17.11.2011’ of cash de avond zelf. Een factuur wordt alleen opgesteld voor bedragen van minimum 25 euro. Per factuur worden er 5 euro extra administratiekosten aangerekend. Broodjes en uitgebreid drankenbuffet inbegrepen. U kunt uw inschrijving tot 48 uur voor aanvang van de activiteit kosteloos annuleren. Bij latere annulatie wordt het inschrijvingsgeld volledig ingehouden. Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten

VOEDING EN FARMA Membraantechnologie maandag 10 oktober 2011 Membraantechnologie in de voedings-, farmaceutische en chemische industrie Deel 1: Waterhergebruik door innovatieve membraanfiltratietechnologieën Schoon water is een schaars goed, maar daar zijn we ons te weinig van bewust. Door de groei in welvaart en wereldpopulatie stijgt het dagelijkse waterverbruik, worden de ruwwaterbronnen door vervuiling bedreigd en stellen we tegelijkertijd steeds hogere eisen aan de kwaliteit. De kosten voor schoon water zullen daarom alleen maar blijven stijgen en hergebruik wordt economisch en maatschappelijk steeds meer een must. De presentatie geeft een overzicht aan zuive-

ONDERHOUD Reserveonderdelen binnen onderhoudsproces dinsdag 18 oktober 2011 Reserveonderdelen nemen een belangrijke plaats in binnen het onderhoudsgebeuren. Zowel de juiste keuze, de juiste hoeveelheden als de leverbaarheid ervan zijn van cruciaal belang. In iedere onderhoudsdienst groeit het besef dat al bij de engineering van installaties de impact en nood aan reserveonderdelen moet worden bekeken. Een goed evenwicht tus-

I-mag oktober 2011

40

ACTIVITEITEN

ringstechnieken met als basis membraanfiltratie om enerzijds drink- en proceswater te produceren en anderzijds afvalwater weer geschikt te maken voor hergebruik. Met praktijkcases maken we duidelijk dat hergebruik niet alleen een leuke theorie is, maar dat de technologie zich al heeft bewezen en nu al wordt toegepast.

de constructies is er naast de nieuwe nomenclatuur een resolute overgang naar een functionele en prestatiegerichte beschrijving. Wil je meer te weten komen over hoe je het standaardbestek 250 en de bijbehorende cataloog voor signalisatie en afschermende constructies gebruikt of wat de veranderingen nu exact zijn, wees dan zeker aanwezig!

Sprekers: Thijs Wolbrink & Rob Keultjes, Norit Process Technology bv, Nederland

Eerst zal toelichting worden gegeven door ir. Eva Van den Bossche, ingenieur bij de ‘Afdeling expertise verkeer en telematica’ en ir. Erik De Bisschop, hoofd van het team ‘Toepassingen wegen’ van het Agentschap Wegen en Verkeer, waarbij de veranderingen worden toegelicht vanaf de opmaak van het bestek tot en met de controle en de oplevering.

Deel 2: Membraantechnologie voor de zuivering van processtromen en de recuperatie van componenten uit nevenstromen Membraantechnologie is een sterk groeiend domein. Naast het bekende domein van de milieutoepassingen (waterzuivering) spelen membranen ook een belangrijke rol bij in-processtoepassingen. Denk maar aan de zuivering van processtromen of de recuperatie van componenten uit nevenstromen. Aan de hand van cases uit de chemie en de voedingssector worden de mogelijkheden van die veelzijdige technologie toegelicht.

In een tweede deel krijgt u een concrete toelichting over de veranderingen aan de hand van enkele praktijkvoorbeelden door een aannemer.

Sprekers: Inge Genné & Bert Bouwman, Vlaams Instituut voor Technologisch Onderzoek

Voor wie? De toelichting bestrijkt het hele traject en is dus interessant voor studiebureaus, besturen en aannemers!!!

• PRAKTISCH

• PROGRAMMA

Plaats: Katholieke Hogeschool Kempen, Kleinhoefstraat 4, Geel Datum: maandag 10 oktober 2011 om 20 uur Kostprijs: 10 euro voor VIK-leden; 15 euro voor medewerkers van bedrijfsleden; 25 euro voor niet-leden. Betalingen vooraf op rekening BE09 4060 0985 0257 van VIK Vorming, met als mededeling: ‘naam en VOVOE11011’. U kunt uw inschrijving tot 48 uur voor aanvang van de activiteit kosteloos annuleren. Bij latere annulatie wordt het inschrijvingsgeld volledig ingehouden. Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten

18.00 uur: ontvangst met broodjes 18.30 uur: toelichting door ir. Eva Van Den Bossche en ir. Erik De Bisschop 19.15 uur: praktijkvoorbeelden 19.45 uur: discussie 20.30 uur: netwerkborrel

• PRAKTISCH Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem Datum: woensdag 16 november 2011 om 18.30 uur stipt, ontvangst vanaf 18 uur Sprekers: ir. Eva Van den Bossche en ir. Erik De Bisschop Kostprijs: 15 euro voor VIK-leden; 20 euro voor medewerkers van bedrijfsleden; 30 euro voor niet-leden. Te betalen op rekeningnummer BE09 4060 0985 0257 van VIK Vorming met de vermelding ‘WEG 16.11.2011’ of cash de avond zelf. Een factuur wordt alleen opgesteld voor bedragen van minimum 25 euro. Per factuur worden er 5 euro extra administratiekosten aangerekend. Broodjes en uitgebreid drankenbuffet inbegrepen. U kunt uw inschrijving tot 48 uur voor aanvang van de activiteit kosteloos annuleren. Bij latere annulatie wordt het inschrijvingsgeld volledig ingehouden. Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten

WEGENBOUW Nieuwe regelgeving signalisatie en afscherming woensdag 16 november 2011 Standaardbestek 250, versie 2.2: van opmaak bestek tot oplevering Het nieuwe standaardbestek 250, versie 2.2, bracht enkele fundamentele veranderingen met zich mee op het vlak van signalisatie (verkeersborden, markeringen, werfsignalisatie) en afschermende constructies. Voorschriften voor de folies van borden werden geactualiseerd. Welke folie je voor welke toepassing moet gebruiken, is bijgesteld. Bepaalde afmetingen van borden werden toegevoegd.

Nieuwe regelgeving asfaltverhardingen woensdag 14 december 2011 Standaardbestek 250, versie 2.2: van opmaak bestek tot oplevering Er zijn grondige veranderingen in de hoofdstukken 6 en 12 en in de bijbehorende catalogus van genormaliseerde posten, met betrekking tot asfaltverhardingen en bitumineuze overlagingen. In de nieuwe versie wordt een duidelijk onderscheid gemaakt tussen beide hoofdstukken, niet enkel in de

Bij markeringen schakelt AWV (Agentschap Wegen en Verkeer) over op resultaatsverbintenis. Dat vereist een andere manier van voorschrijven, controle, opmeting en betaling. Verder zijn ook alle bestaande omzendbrieven met betrekking tot werfsignalisatie en bijbehorende voorschriften opgenomen in het vernieuwde standaardbestek. Voor afschermen-

41

I-mag oktober 2011

ACTIVITEITEN

beschrijving, maar ook in de meetstaat. Met AVS en APO werden mengsels met prestatiekenmerken ingevoerd. Gietasfalt wordt als een volwaardig asfaltmengsel omschreven.

Studiegroep Regeltechniek 04/10/2011 Stuurgroepvergadering, VIK-huis, 20 uur 13/10/2011 Lezing: Niveaumetingen op een ander niveau, deel 1, VIK-huis, 20 uur 27/10/2011 Lezing: Niveaumetingen op een ander niveau, deel 2, VIK-huis, 20 uur 17/11/2011 Lezing: Niveaumetingen op een ander niveau, deel 3, VIK-huis, 20 uur 16/02/2012 Lezing: PH en geleidbaarheid, VIK-huis, 20 uur

Wat is allemaal nieuw en waarom? Margo Briessinck, ingenieur bij de ‘Afdeling wegenbouwkunde’ van het Agentschap Wegen en Verkeer licht de veranderingen omtrent asfaltwerken toe vanaf de opmaak van het bestek tot en met de controle en de oplevering. In een tweede deel krijgt u een concrete toelichting over de veranderingen aan de hand van enkele praktijkvoorbeelden door een aannemer.

Studiegroep Veiligheid en milieu 10/11/2011 Lezing: Inventarisatie van broeikasgassen: basis voor een efficiënt carbonmanagement, VIK-huis, 20 uur

Voor wie? De toelichting bestrijkt het hele traject en is dus interessant voor studiebureaus, besturen en aannemers!!!

Studiegroep Voeding en farma 10/10/2011 Gebruik van de membraamtechnologie, KH Kempen Geel, 20 uur 1/03/2012 Beheersen van de stoomkwaliteit voor de levensmiddelen- en drankenindustrie, Zwijnaarde, 19.45 uur

• PROGRAMMA 18.00 uur: 18.30 uur: 19.15 uur: 19.45 uur: 20.30 uur:

ontvangst met broodjes toelichting door Margo Briessinck praktijkvoorbeelden discussie netwerkborrel

Studiegroep Wegenbouw 16/11/2012 Lezing: SB 250 versie 2.2 markeringen en afschermende constructies, VIK-huis, 18 uur 14/12/2011 Lezing: Realisatie asfaltverhardingen volgens SB 250 versie 2.2, Wommelgem, 18.30 uur

• PRAKTISCH Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem Datum: woensdag 14 december 2011 om 18.30 uur, ontvangst vanaf 18 uur Spreker: ir. Margo Briessinck (Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap) Kostprijs: 15 euro voor VIK-leden; 20 euro voor medewerkers van bedrijfsleden; 30 euro voor niet-leden. Broodjes en uitgebreid drankenbuffet inbegrepen. U kunt uw inschrijving tot 48 uur voor aanvang van de activiteit kosteloos annuleren. Bij latere annulatie wordt het inschrijvingsgeld volledig ingehouden. Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten

Vijfhonderd jaar geschiedenis van de ingenieur

AGENDA BIJEENKOMSTEN Studiegroep Bedrijfsbeleid 18/10/2011 Lezing: Leidinggeven in het 3de millennium, VIK-huis, 20 uur 15/11/2011 Lezing: SmartReading®, lees een boek per uur, VIK-huis, 20 uur 06/12/2011 Wijnproefavond: de zin van het degusteren, VIK-huis, 20 uur

Zondag 6 november op Antwerpse boekenbeurs Op zondag 6 november 2011 wordt het boek ‘Vijfhonderd jaar geschiedenis van de ingenieur’ om 14.30 uur voorgesteld op de Antwerpse boekenbeurs in Antwerp Expo in aanwezigheid van auteur Ing. Noël Lagast MSc en ererector van de K.U.Leuven, André Oosterlinck.

Studiegroep Elektriciteit 20/10/2011 Softstarter of frequentieomvormer, VIK-huis, 19.30 uur 22/03/2012 Bezoek laboratorium voor lichttechnologie, KaHo Sint-Lieven Gent, 19.30 uur

Exclusief aanbod voor onze lezers: Limited edition met harde kaft RESERVEER uw exemplaar op www.vik.be/geschiedenis

Studiegroep Onderhoud 18/10/2011 Lezing: Reserveonderdelen binnen het onderhoudsproces, VIK-huis, 18 uur 03/11/2011 Lezing: De PDA of Tablet PC als efficiënt werkinstrument voor uw medewerkers, VIK-huis, 20 uur

I-mag oktober 2011

ISBN 978-90-441-2740-9 • NUR 680/696W 17 x 24 cm, ca. 320 blz., geïllustreerd Verschijnt deze maand bij Garant-Uitgevers

42

7de promotie ‘Fellow in gerechtelijke expertise’ gaat van start Coaches gezocht! In januari 2012 gaat de cursus ‘Fellow in gerechtelijke expertise’ voor de zevende keer van start. Stilstaan is achteruitgaan en dus wil de programmacommissie de cursus via interne bijsturingen vervolmaken en een nieuwe dynamiek geven. De beoordelingen van de voorbije opleidingen door cursisten en overleg met docenten en juryleden gaven aan dat er meer nadruk moest worden gelegd op de link naar de praktische uitvoering van het deskundigenonderzoek. Wie geslaagd is voor het theoretisch examen is immers nog geen goed chauffeur! Bij mijn eigen FGE-opleiding ging een gerenommeerd docent er prat op dat hij twee jaar met zijn ‘peter’ had meegelopen om de knepen van het vak degelijk onder de knie te krijgen. Dat is een bijzonder ideaal beeld dat duidelijk nog niet voor ieder van de toekomstige gerechtsdeskundigen is weggelegd. Men zou kunnen denken aan een stage, maar dat is in de huidige omstandigheden te ver gegrepen. Een systematische benadering stap per stap - dringt zich op. Het rollenspel, een belangrijk en zeer succesvol onderdeel van de huidige opleiding, is een eerste toets om de cursisten te confronteren met de praktijk van het deskundigenonderzoek. Maar het blijft een theoretisch model en de soms ‘scherpe’ kanten die de realiteit van het deskundigenonderzoek zo bijzonder maken, ontbreken!

van het eindwerk en is hij aanwezig bij het rollenspel. Om een en ander in goede banen te leiden werd een coachcoördinator aangewezen, die de lijst met coaches opstelt en actueel houdt. Hij wijst de coaches ook toe aan de cursisten op basis van specialisatie en woonplaats.

Daarom denkt de programmacommissie eraan om voor elke cursist die dat wenst, een ‘coach’ ter beschikking te stellen. Coachen is een vorm van persoonlijke begeleiding op basis van een gelijkwaardige een-op-een-relatie. Met coaching willen we het bewustzijn van de cursist verdiepen en hem ondersteunen en informeren over de praktische modaliteiten van een deskundigenonderzoek.

We doen een oproep aan geïnteresseerde VIK-leden, die al een al dan niet gerechtelijke deskundigenervaring hebben, om zich te melden als coach bij ir. Marc De Landtsheer MSc, Kapelstraat 22, 9140 Temse, [email protected], 0496 57 94 90.

Onze coach heeft volgend profiel: specialist in een bepaald vakgebied, vertrouwd met het expertisegebeuren, heeft kennis van de gerechtelijke wereld, heeft gerechtelijke expertises uitgevoerd en is bij voorkeur lid van een expertenvereniging. Het is zijn taak om cursisten te helpen bij het kiezen van een onderwerp en het opstellen van hun eindwerk. Zo mogelijk, neemt hij cursisten mee naar de expertisevergaderingen, ziet hij toe op de vooruitgang

Op de VIK-website kunt u informatie vinden over de cursus en over het VIK-Centrum vinden op http://www.vlaamseingenieurskamer.be/site/fge en http://www.vlaamseingenieurskamer.be/site/vie Ir. Marc DE LANDTSHEER MSc

43

I-mag oktober 2011

Chemische procesengineering vanaf vrijdag 21 oktober 2011 - Analyse van investeringsprojecten - Stroming in leidingen - Ontwerp en werking van compressoren en pompen - Procesmetingen - Debiet - Druk - Temperatuur - Dichtheid - ...

Een chemisch bedrijf bestaat uit verschillende onderdelen, zoals pompen, compressoren, warmtewisselaars, distillatietorens, regelaars, kleppen, enz. die eenstemmig moeten samenwerken om de beoogde resultaten af te leveren. Deze cursus laat toe die onderdelen te dimensioneren en te optimaliseren: hij bevat alleen de noodzakelijke formules naast enkele nuttige vuistregels, die het peper en zout van de ingenieur uitmaken. De cursus is gegroeid vanuit de industriële realiteit en is geïllustreerd met meerdere voorbeelden.

• Optionele modules: warmtewisselaars, regel- en • Programma

veiligheidskleppen, koelsystemen, chemische reactoren, distillatie: werking en ontwerp, regeling van distillatietorens, regelsystemen en computercontrole, energiebesparingsprojecten, warmtekrachtkoppeling, vacuümjets

De docent wil het programma zo goed mogelijk afstemmen op de wensen van de aanwezige cursisten. Daarom omvat het programma vijf standaardmodules en tien optionele, waaruit de cursisten er bij het begin van de cursus gezamenlijk vijf mogen kiezen.

• Praktisch • Standaardmodules

vrijdagen 21 en 28 oktober, 18 en 25 november en 9 december 2011, telkens van 13 tot 16.30 uur, VIK-huis in Wommelgem. Info: www.vik.be/chemproces of [email protected] of 03 259 11 06.

- Wat en hoe van de procesingenieur - Basis voor procesengineeringwerk

Uitvoeringsmethoden om aanlegsteigers en kaaimuren te bouwen vanaf maandag 7 november 2011 • Praktisch

Om het vervoer over de weg te ontlasten wordt meer en meer vervoer over water geprogrammeerd. Daarvoor moeten kaaimuren en aanlegsteigers worden gebouwd. Er zijn veel verschillende types van kaaimuren en aanlegsteigers en elk heeft zijn eigen typische uitvoeringsproblemen. De constructies liggen vaak aan of op het water en vragen om respectievelijke uitvoeringswijzen.

maandagen 7 en 14 november telkens van 14 tot 21 uur en 21 november van 14 tot 17 uur, VIK-huis in Wommelgem. Info: www.vik.be/kaaimuren of [email protected] of 03 259 11 06.

• Programma • Verscheidene types met hun specifieke gebruiksdoeleinden en uitvoeringsmethode

• Toebehoren aan kaaimuren en aanlegsteigers - dekzerkprofielen - ladders - bolders - remmingswerken Bij elk van de uitvoeringswijzen worden de voorzieningen onderzocht inzake veiligheid, gezondheid en welzijn van de arbeiders en de omgeving. • Berekeningen i.v.m. het ontwerp van kaaimuren

I-mag oktober 2011

44

Veiligheidskleppen in de procesindustrie vanaf donderdag 10 november 2011 • • • • • • •

Veiligheidskleppen zijn de laatste beveiliging van mens en industriële installatie in de procesindustrie. Grondige kennis van die veiligheidscomponent, de installatie ervan, het onderhoud en de verschillende wetgevingen daarbij zijn uiterst belangrijk voor zowel verkopers van de veiligheidsklep, als voor alle ingenieurs die werken in en voor de procesindustrie. Deze training is gebaseerd op meer dan 30 jaar praktijkervaring met veiligheidskleppen. De cursus behandelt alle aspecten rond dat onderwerp en gaat iets dieper dan de traditionele generische opleidingen rond de vaak vergeten veiligheidscomponent. Aan het eind van deze cursus kan de cursist verantwoord en veilig oordelen over veiligheidskleppen in de procesindustrie, waar het gaat om hun designtoepassingen, wetgeving, dimensionering, onderhoud, installatie en nog veel meer, alles gebaseerd op praktische tips.

• • • • •

Design Installatie Dimensionering en selectie Het juiste veiligheidsventiel selecteren Onderhoud Testen Overdrukbeveiligingen voor lagere druk

Optioneel • Workshop - Sizing relief valves - Sizing noise levels - Selecting relief valves - Applications outside codes: steam, cryogenics, blanketing

Programma

• Praktisch

Overdruk beveiliging Terminologie Codes en standaards, toepasbaar op veiligheidskleppen Geluid

donderdagen 10 en 17 november en 1 december 2011, telkens van 9 tot 17 uur, VIK-huis in Wommelgem. Info: www.vik.be/veiligheidskleppen of [email protected] of 03 259 11 06.

Lean administration office vanaf donderdag 1 december 2011 • Programma • De weg naar lean office.

• Informatiedoorstroming - Wat is informatiedoorstroming? - Match tussen vergaderingen en KPI, visie, missie en strategie - Vergaderings(m)eter - Communicatieaudit - Brownpaperanalyse - Bespreken cases

- Lean thinking en de 8 verliezen - Stap 1: company structure analysis - Stap 2: order structure analysis - Stap 3: procesanalyse - Stap 4: activity structure analysis - Stap 5: information structure analysis - Stap 6: onmiddellijke actie - Stap 7: cost structure analysis - Toepassing op een case • Hoe 5S, poka yoke en lay-out een rol kunnen spelen bij kortere ‘Time to market’ - Introductie in 5S en toepassing in een kantooromgeving - Visuele standaarden opzetten - Andere technieken voor procesanalyse - Poka yoke in een kantooromgeving bedenken - Communicatie/locatieanalyse - Ergonomische aspecten in een kantoor - Een kantoor inrichten: bijzondere aspecten - Bespreken cases

• Praktisch donderdagen 1, 8 en 15 december telkens van 10 tot 18 uur, VIK-huis in Wommelgem. Info: www.vik.be/LeanAdmin of [email protected] of 03 259 11 06.

45

I-mag oktober 2011

Volledigheid en snelheid bij FMEA vanaf donderdag 10 november 2011 • • • • •

Deze opleiding wil een snelle en volledige methode aanreiken om FMEA vlotter te laten verlopen in een organisatie. Vind je dat FMEA te veel discussiëren en te weinig concrete inzichten en te veel nattevingerwerk oplevert? Dan is dit een cursus voor jou! De cursus is onder andere bedoeld voor wie FMEA moet toepassen volgens het ISO/TS-proces.

Proces FMEA via functie modelleren Introductie van FMEA in de organisatie Een bedrijfseigen oefening uitwerken Over het vinden van oplossingen Van theorie tot praktijk

• Praktisch • Programma • Introductie FMEA • Introductie onderscheid failures modes,

donderdagen 10, 17 en 24 november telkens van 10 tot 18 uur, VIK-huis in Wommelgem. Info: www.vik.be/fmea of [email protected] of 03 259 11 06.

oorzaken en gevolgen

• Risico’s bepalen

cursusagenda oktober – november 2011 CURSUS

STARTDATUM

EINDDATUM

AANTAL DAGEN

UREN (VAN... TOT…) LEDENTARIEF

Mechatronica in moderne machines

10/10/2011

07/11/2011

4

19-22

490

Uitvoeringsmethodes om bruggen te bouwen

10/10/2011

24/10/2011

3

14-21/14-17

630

Bitumen-asfalt: de link

11/10/2011

25/10/2011

3

14-17

390

Woningventilatiesystemen ontwerpen**

12/10/2011

26/10/2011

3

9-12

800

Piping & engineering

18/10/2011

15/11/2011

4

14-21

1130

Chemische procesengineering

21/10/2011

09/12/2011

6

13-16.30

910

Hernieuwbare-energietechnieken

27/10/2011

27/10/2011

1

14-21

360

Uitvoeringsmethoden om aanlegsteigers en kaaimuren te bouwen

07/11/2011

21/11/2011

3

14-21

630

Veiligheidskleppen in de procesindustrie

10/11/2011

01/12/2011

3

9-17

810

Projectplanning en management

13/10/2011

24/11/2011

5

10-18

1450

Productiviteit en ergonomie

13/10/2011

27/10/2011

2

10-18

730

Functionele veiligheid

20/10/2011

27/10/2011

2

10-18

650

TECHNOLOGIE

BEDRIJFSKUNDE

SMED technologisch bekeken

09/11/2011

23/11/2011

3

10-18

1040

Volledigheid en snelheid bij FMEA

10/11/2011

24/11/2011

3

10-18

1040

Legionella pneumophila - beheersplan

17/11/2011

17/11/2011

1

10-17

340

Workshop procesveiligheid en MOC (management of change)

17/11/2011

08/12/2011

4

10-18

1090

Contractenbeheer

25/11/2011

25/11/2011

1

14-21

340

15/10/2011

22/10/2011

2

9-12

300

VAARDIGHEDEN Timemanagement Effectief leidinggeven - medewerkers coachen - teammanagement

18/10/2011

13/03/2012

9

14-21

1660

Heldere taal in technische rapporten

14/11/2011

21/11/2011

2

10-18

400

Inkoop-negotiatie-technieken: een must voor elke in- en verkoper

25/11/2011

02/12/2011

2

14-20

540

* = Diepenbeek, Xios Hogeschool

I-mag oktober 2011

tarieven geldig tot 01.01.2012 meer info en updates op www.vikvorming.be

46

Inkoopnegotiatietechnieken Een must voor elke in- en verkoper

Dit praktisch seminarie geeft de in- en verkoper een breed inzicht in de inkoopproblematiek. Inkooporganisatie en -administratie, de commerciële aanpak, de inkooptactiek en -strategie, verbale en non-verbale negotiatietechnieken worden in praktische cases deskundig belicht. Claimbehandeling, ‘just before time’ en juridische grondslagen tot en met een checklist voor offertebesprekingen komen uitvoerig aan bod. Programma: • Een goed inkoopgesprek voorbereiden • Verbale en non-verbale communicatietechnieken • Hoe verloopt een eerste kennismakingsgesprek? • Strategische plaats en uur van het gesprek? • Tijdsruimte voor een eerste kennismakingsgesprek met een nieuwe leverancier • Welke zijn de verkoopstechnieken van een verkoper of leverancier? (AIDA) • Hoe reageren op dominante, extraverte en emotionele gedragspatronen? • Wat zijn dode tijden en hallo-effecten in een kennismakingsgesprek? • Evaluatie van het eerste inkoopgesprek • Welke verkopers selecteren voor een tweede onderhoud: ‘formele negotiatiegesprekken’ • Introductie van de ‘checklist voor offertebespreking’ • Chronologische volgorde van de vragen die je moet stellen • Hoe reageer je op niet-deontologische handelsvoorstellen? • Hoe leveranciers afwegen bij het finale gesprek tot bij de definitieve keuze? • Evaluatie van het tweede gesprek alvorens over te gaan tot het eigenlijke bestelorder?

Docent voor dit seminarie is prof. Marc Hotome, docent EHSAL, inkoopexpert in de UNO, inkoopdocent bij de Phare & Tacis-projecten in de EU.

Meer informatie?

Praktische info: Data: 25 november en 2 december 2011 telkens van 14 tot 20 uur Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643 in Wommelgem.

Kijk op de website: www.vikvorming.be/inkoop Of neem contact op met VIK Vorming: [email protected] of 03 259 11 06

VIK Vorming Herentalsebaan 643 2160 Wommelgem