Erfgoedfonds
Armand Rassenfosse of de schoonheid van het boek Persdossier Tentoonstelling van 30 september 2015 tot 31 januari 2016 in de Bibliotheca Wittockiana
Erfgoedfonds
Het lijdt geen twijfel dat de Luikse schilder en graveur Armand Rassenfosse een van de belangrijkste Waalse kunstenaars was aan het einde van de 19e en het begin van de 20e eeuw. Hij bezat vele talenten, maar zijn werk als illustrator is lange tijd onderbelicht gebleven. Hij genoot internationale faam en kreeg veel, vaak erg prestigieuze opdrachten uit binnen- en buitenland. De illustraties die hij ontwierp voor Les Fleurs du Mal, de befaamde dichtbundel van Charles Baudelaire, waren niet alleen zijn magnum opus, maar ook een van de hoogtepunten in de moderne boekillustratie. Met de tentoonstelling Rassenfosse of de schoonheid van het boek wil het Fonds Armand Rassenfosse, dat wordt beheerd door de Koning Boudewijnstichting, samen met de Bibliotheca Wittockiana de kunstenaar en zijn talent als illustrator voor het voetlicht brengen. De bezoeker kan er kennismaken met de grote bijdrage van de kunstenaar aan de wereld van de drukkunst, met zijn ontwerpen voor bibliofiele uitgaven, affiches en dichtbundels. ARMAND RASSENFOSSE – ILLUSTRATOR Armand Rassenfosse (1862 – 1934) was eigenlijk voorbestemd om de zaak van zijn ouders, die handel dreven in tapijten, kristal en brons, voort te zetten. In zijn vrije tijd echter tekende en etste hij met een geestdrift die hij onmogelijk in zijn beroep kon leggen. Al snel sloot hij zich aan bij een groepje kunstenaars rond Adrien de Witte, een graveur van de Luikse school. Daar leerde hij Félicien Rops kennen die hem raad gaf, aanmoedigde en hem betrok bij zijn technische experimenten. In 1890 verliet hij de familiezaak om zich volledig aan zijn artistieke carrière te wijden.
Erfgoedfonds
Datzelfde jaar kreeg hij een betrekking bij Drukkerij Bénard, die in de kunstwereld weldra naam maakte als een van de belangrijkste drukkers van België en zelfs van Europa. Hij werkte ook mee aan de illustratie van belangrijke Franse tijdschriften als Le Courrier français, La Plume of Mercure de France. Hij bracht veel tijd door in de drukkerij die almaar meer bestellingen kreeg, maar kon er daarnaast ook zijn eigen oeuvre opbouwen. Hij ontwierp er ondermeer het vignet dat voorkomt op het meeste drukwerk van Bénard. De uitgesproken symbolistische compositie, een
Erfgoedfonds
meisje dat zich aan de kruin van een boom optrekt, is in een cirkel vervat en voorzien van het motto van Auguste Bénard – Qui vult potest (Willen is kunnen) – en zijn initialen A.B. Rassenfosse werkte eveneens mee aan de illustratie van Parijse tijdschriften als Le Courrier français, La Plume of Mercure de France. Hiervoor maakte hij tekeningen, schetsen, gravures, ontwerpen voor affiches en sierletters. Hij werd almaar bekender en in 1896 kreeg hij van de vereniging Les Cent Bibliophiles de opdracht om de volledige dichtbundel Les Fleurs du Mal van Charles Baudelaire te illustreren. Dit enorme werk dat twee jaar in beslag zou nemen, bood hem de kans om zijn fantasie de vrije loop te laten. Hij maakte hiervoor 327 verschillende ontwerpen en combineerde diverse technieken – vernis mou, aquatint, drogenaald, roulette, geregisterde kleurplaten en suikerets. Zijn ontwerpen voor dit boek vormen ongetwijfeld een van de hoogtepunten in de geschiedenis van de moderne boekillustratie. Rassenfosse werkte voor de Brusselse uitgever Edmond Deman mee aan de publicatie van de reeks Les Diaboliques van Jules Barbey d’Aurevilly. Hij ontwierp ook tekeningen voor het verhaal Shahrâ Sultane van Claude Farrère, met wie hij nauw bevriend werd, en voor de novellen en gedichten van de Luikse schrijvers Edmond Glesener, Hubert Krains, Isi Collin en Noël Ruet. Centraal thema in het oeuvre van Rassenfosse is de Vrouw. Zijn universum wordt helemaal ingenomen door vrouwelijke figuren, uit alle sociale lagen en in al hun dagelijkse activiteiten: arbeidsters of hiercheuses uit de Luikse mijnstreek, opgeklede vrouwen met hoeden of naakte meisjes van plezier, danseressen in actie of zogende moeders.
ARMAND RASSENFOSSE - DRUKKER EN UITGEVER Na het overlijden van Auguste Bénard, werd zijn drukkerij een naamloze vennootschap en werd Rassenfosse er benoemd tot artistiek directeur. In 1908 kwam hij in contact met de boekhandelaar en uitgever Louis Dorbon die Les Bibliophiles fantaisistes oprichtte. Tot in 1927 werden alle boeken die in deze reeks verschenen onder de artistieke leiding van Rassenfosse bij Bénard gedrukt op 500 genummerde exemplaren. Een aantal daarvan werd voorzien van een frontispice van Rassenfosse. Hij ontwierp ook een speciaal vignet voor het omslag en de titelpagina van de reeks: een meisje met ontblote borsten, een zotskap op het hoofd en een opengeslagen boek in de handen, met achter haar een pauwenveer en de letters ‘B.F.’ Naast Les Bibliophiles fantaisistes lanceerde Dorbon een nieuwe bibliofiele reeks, To the Happy few, waarvoor Rassenfosse eveneens een uitgeversvignet en frontispices ontwierp. Met de uitgevers René-Louis Doyon en Jean Mawet werkte hij ook samen aan diverse boeken die bij Bénard werden gedrukt.
Erfgoedfonds
BIBLIOFIEL ARMAND RASSENFOSSE Door ontmoetingen en samenwerkingen met schrijvers en andere kunstenaars, ontpopte Rassenfosse zich tot een rasechte bibliofiel. Hij verzamelde een hele bibliotheek kostbare boeken die hij kreeg van schrijvers of uitgevers. Een belangrijke plaats wordt ingenomen door boeken geïllustreerd door of gewijd aan Félicien Rops, die hem inwijdde in de artistieke wereld en een goede vriend werd. Voor Edmond Deman ontwierp Rassenfosse originele tekeningen voor luxe-edities bestemd voor de beste klanten van de Brusselse uitgever. Hetzelfde deed hij – rechtstreeks – voor een aantal Belgische en Franse vrienden en bibliofielen. Zo gaf hij een dertigtal boeken een unieke toets. Rassenfosse bezat ook veel boeken die door bevriende schrijvers, dichters en kunstenaars van een opdracht voorzien waren. Zijn bibliotheek is dan ook een sprekende getuigenis van de bijzondere vriendschappen en contacten die hij in de loop van zijn carrière heeft opgebouwd. HET FONDS ARMAND RASSENFOSSE Het Fonds Armand Rassenfosse werd in de schoot van de Koning Boudewijnstichting opgericht. Hiermee wilde Claire de Rassenfosse hulde brengen aan haar overleden grootvader en zijn werk ontsluiten. Ze legateerde de atelierwoning van haar grootvader en enkele honderden schilderijen, tekeningen, gravures en affiches aan de Koning Boudewijnstichting. Naar aanleiding van de tentoonstelling publiceerde de Koning Boudewijnstichting een boek gewijd aan de boekillustraties van Rassenfosse. PRAKTISCH Bibliotheca Wittockiana Bemelstraat 23 115
1050 Sint-Pieters-Woluwe 02 770 53 33
[email protected]
Van 30 van 30 g
van 30 september 2015 tot 31 januari 2016 van dinsdag tot zondag van 10 tot 17 u. gesloten op maandag en feestdagen toegang gratis
Erfgoedfonds
Informatie en fotomateriaal: Persverantwoordelijke Koning Boudewijnstichting: Josse Abrahams
[email protected], tel +32-2-549 02 56, GSM +32-495-54 61 42 Persverantwoordelijke Bibliotheca Wittockiana: Camilla Pilotto, Patricia Godin
[email protected] 02 770 53 33
© Stad Luik – foto Marc Verpoorten, studio Philippe de Formanoir
Evenementen georganiseerd in de Bibliotheca Wittockiana in het kader van de tentoonstelling: -
Educatief aanbod
In het kader van deze tentoonstelling organiseert de educatieve dienst van de Bibliotheca Wittockiana volgende activiteiten voor schoolgroepen (vanaf het derde leerjaar): - Geleid bezoek aan de tentoonstelling (1 u) Thema-atelier ‘Teken een ex libris !’ (1 u) Wat is een ex libris? Waarvoor dient hij? Hoe ging Armand Rassenfosse te werk om ze te maken? Op die vragen krijg je een antwoord in dit atelier. Breng je lievelingsboek mee naar de Bibliotheca Wittockiana en plak er je eigen ex libris in! Op de website www.wittockiana.org vinden leerkrachten tevens een pedagogisch dossier en een spelletjesboekje voor kinderen die met hun ouders de tentoonstelling willen bezoeken. -
Prijzen: Geleid bezoek (1u): 40€ Geleid bezoek (1u) + atelier (1u): 60€ -
Nocturne van de Brusselse musea in de Wittockiana: 22.10.2015, van 17 tot 22u
Breng uw lievelingsboek mee naar de Wittockiana en plak er uw eigen ex libris in! Neem daarna deel aan een geleid bezoek van de tentoonstelling gewijd aan de Luikse kunstenaar Armand Rassenfosse, illustrator, uitgever-drukker en bibliofiel.
Erfgoedfonds
-
Andere activiteiten:
Kinderen-volwassenen atelier ‘Teken een ex libris’: kom meer te weten over ex librissen en maak er zelf een voor hun lievelingsboek. Geleide bezoeken aan de tentoonstelling ‘Armand Rassenfosse of de schoonheid van het boek’ : Om 17u30 NL – 18u30 FR – 19u30 NL – 20u30 FR, gratis toegang, reserveren voor groepen is verplicht: 02.770.53.33
