1
2
Soorten groeien het hele jaar door op verschillende plekken
De ongekende schoonheid van siergrassen Gras groeit in de berm en gras staat in het weiland. Als gras heel kort gemaaid wordt spreken we van een gazon en wanneer gras tussen de tegels groeit is het ineens onkruid. De hele wereldbevolking leeft van grassen: tarwe, maïs en rijst zijn belangrijke grondstoffen voor veel voedingsproducten. Tot slot zijn er ook nog grassen met een decoratieve waarde, de zogenaamde siergrassen. Deze groep van siergrassen wordt steeds populairder in tuin en plantsoen en verovert langzaam maar zeker ook balkon en terras.
Tekst en fotografie: Emiel van den Berg
Twaalf maanden per jaar kan er van siergrassen
en er zijn er zelfs die wintergroen zijn.
genoten worden. Er zijn voorjaarsbloeiers,
Wat omvang betreft is er eveneens een ruime
zomerbloeiers en najaarsbloeiers. Er zijn
keuze; van kleine compacte polvormen die
grassen die een stevig wintersilhouet vormen
amper twintig centimeter hoog worden tot
3
opgaande reuzen met stevige stengels die tot
Er zijn ook minder bekende bladhoudende
maar voor avontuurlijke tuiniers kunnen
boven de drie meter reiken.
grassen die geen sneeuw of rijp nodig hebben
deze soorten juist inspirerende planten zijn.
Zo groen als gras? De bladkleuren bij sier-
om in de wintermaanden te pronken.
grassen zijn uitermate divers; groen speelt
Carex, dat als Nederlandse naam ‘zegge’ heeft,
wel de hoofdrol maar blauwgrijs, heldergeel,
omvat een aantal fraaie soorten dat in de
bloedrood of koperbruin vormen geen
winter blad houdt. Carex plantaginea en Carex
Calamagrostis en Deschampsia zijn beide
uitzondering. Zelfs onder wit- en geelbonte
morrowii ‘Variegata’ zijn twee lage soorten
siergrassen die al aan het einde van het voor-
varianten bestaat nog een grote diversiteit.
met groen blad, dat bij de laatste een smal wit
jaar bloeien. Het zijn planten met weinig
Is er in de tuin nog een droge plaats in de
randje heeft. Beide planten vormen stevige
geduld die in korte tijd hun maximale hoogte
schaduw open of is er juist nog ruimte in het
pollen, die het hele jaar door een opvallende
bereiken om meteen daarna al te gaan bloeien.
moeras dat pal in de zon ligt? Overal kan
rol spelen. Ze lenen zich bij uitstek als
Calamagrostis is eind juni circa anderhalve
gebruik worden gemaakt van de ruime keuze
bodembedekker in tuinen waar veel met
meter hoog en Deschampsia blijft net onder
binnen de grassenfamilie. Uiteindelijk is er
grassen wordt gewerkt.
de meter steken. Die vroege bloei is het grote
voor élk jaargetijde en voor élke plaats in de
Bij Carex oshimensis ‘Evergold’ is de naam
voordeel. Met een overdaad aan bloempluimen
tuin wel een siergras beschikbaar.
perfect gekozen. Dit gras heeft jaarrond
ontstaat een beeld dat de meeste mensen
opvallend geelgroen gestreept blad en komt
associëren met de bekende groep van
het best tot zijn recht in potten waarbij het
herfstbloeiende grassen. Maar bij een lage
lange smalle blad helemaal tot aan de grond
zonnestand worden de goudgele bloemplui-
Hoge, najaarsbloeiende siergrassen spelen,
reikt. Het geslacht Carex heeft ook enkele
men reeds in de vroege zomer in een
wanneer ze niet worden afgeknipt, in de
wintergroene vertegenwoordigers met koper-
sprookjesachtige ‘spotlight’ gezet. Bij vochtige
winter een belangrijke rol in de border.
bruin blad: een exceptionele kleur die zich
weersomstandigheden zorgen glinsterende
De planten verdorren en krijgen een goud-
vooral mooi laat combineren met oranje en
waterdruppels voor extra cachet.
bruine kleur waarbij de vaak decoratieve
geelbloeiende vaste planten.
De bloempluimen van struisriet en smele,
bloempluimen statig op de stevige stengels
Ook gemengd met donkerkleurige bladplanten
zoals Calamagrostis en Deschampsia in het
blijven staan. Een beetje sneeuw of een dunne
kunnen spraakmakende effecten ontstaan.
Nederlands worden genoemd, verdrogen
laag rijp na de eerste nachtvorst zorgen voor
Niet iedereen is gecharmeerd van de koper-
gedurende de zomer en verkleuren strogeel
fraaie winterbeelden. Dat is één winteraspect
bruine bladkleur van bijvoorbeeld Carex
maar blijven tot in de verre herfst recht
van siergrassen.
comans ‘Bronze Form’ of Carex buchananii
overeind staan. Van deze grassen kan dus
Besneeuwd winterbeeld
Massa bloempluimen
4
ruim zes maanden genoten worden.
Chasmantium latifolium begint ook pas eind
heeft zich de laatste jaren enorm uitgebreid
Minder bossig groeit Stipa gigantea.
augustus met bloeien. Tot dat moment oogt
met diverse cultivars die uitblinken door hun
De blauwgrijze, wintergroene pol is losjes van
de plant misschien oninteressant, maar
uitbundige bloei, vaak gecombineerd met
structuur. Vanaf juni vormen zich de eerste
eenmaal in bloei behoort dat al snel tot de
fraaie herfstverkleuringen. Over het algemeen
hoge bloemstengels. Deze bloemstengels
vergetelheid. Die bloeiwijze, met brede en
worden het grote planten, maar er zijn
worden circa twee meter hoog en waaieren
platte ‘medaillons’, is misschien wel de
inmiddels ook diverse dwergvormen die maar
sterk in de breedte uit. De goudgele bloeiwijze
mooiste van alle siergrassen en geeft tevens
net boven de meter uitkomen.
is ongeëvenaard en staat bij elk zuchtje wind
de grote diversiteit aan bloemvormen binnen
Molinia, het pijpenstrootje, is onder te verdelen
in beweging. Ondanks de soortnaam gigantea
de grote grassenfamilie aan.
in de hoge soort Molinia arundinacea en de
is het een zeer transparante plant die in
Pennisetum heet in het Nederlands lampen-
lagere Molinia caerulea. Beide hebben
vrijwel elke tuin kan worden aangeplant.
poetsersgras. Ook dit gras laat jaarlijks even
meerdere cultivars die allemaal opvallen door de subtiele bloei en de goudgele herfst-
Voor de komende jaren is de belangstelling gericht op diverse ‘lampenpoetsers’ met roodbruin blad.
(en winter-)kleur. Panicum, in het Nederlands vingergras geheten, bloeit eveneens losjes en heeft een overwegend rode herfstkleur.
Uitzaaien? Woekeren? Natuurlijk zijn er ook grassen waar een waar-
Ook lagere Stipa-soorten beginnen rond de
op zich wachten, maar vanaf half augustus
schuwingsbord bij hoort te staan.
langste dag te bloeien maar de meeste zijn las-
komen ook hier stevige bloempluimen
Sommige grassen hebben namelijk een wel
tig te overwinteren in ons wispelturige klimaat.
tevoorschijn. Pennisetum orientale is een wat
heel fanatieke expansiedrift. Phalaris bijvoor-
Tot slot is er voor mensen met oog voor detail
onbekende soort die kwetsbaarder is dan de
beeld woekert nog op de droogste plaatsen.
Melica altissima ‘Atropurpurea’. Een siergras
alom bekende Pennisetum alopecuroides.
Het is niet voor niets dat bijna iedereen die
dat ook aan het einde van het voorjaar begint
Vanaf juni begint Pennisetum orientale al
van huis verandert een stuk van deze plant
met bloeien. Als plant stelt dit siergras niet
met zijn bloei. De zilverroze bloempluimen
van kennissen cadeau krijgt. Het is absoluut
veel voor maar de bloeiwijze is subtiel.
sieren de plant de gehele zomer. Voor de
de meest geziene plant in prille nieuwbouw-
Laat de waggelende bloemstengels losjes
komende jaren is de belangstelling gericht op
wijken. Luzula sylvatica kan zich uitzaaien,
steunen tegen stevige buurplanten met bij
diverse ‘lampenpoetsers’ met roodbruin blad.
hoewel dat in een natuurlijke tuin juist een
voorkeur lichtgekleurd blad. De bruinrode
Deze zijn vaak kwetsbaar in de koude
boeiend resultaat oplevert. Het blauwgrijze
bloeiwijze van deze Melica steekt daar vanaf
Hollandse winters, maar voor de zomer-
Leymus arenarius heeft venijnige onder-
eind mei prachtig tegen af.
maanden betekenen ze een echte aanwinst.
grondse uitlopers die overal doorheen gaan.
De bruinrode bladkleur vraagt om spannende
Dit woekeren wordt in eerste instantie als
combinaties met kleurrijke buurplanten.
een enorm nadeel ervaren, maar juist voor
Een ander roodbladig gras dat inmiddels al
aanplant van grote oppervlaktes is deze
Voor de tweede helft van de zomer zijn er
een stevige positie in de Nederlandse tuinen
eigenschap zeer welkom. Woekeren en
grassen beschikbaar die zich met hun bossige
heeft veroverd is het Japans bloedgras.
uitzaaien zijn dan ook niet per definitie
habitus perfect lenen voor de vaste planten-
Imperata cylindrica ‘Red Baron’, zoals zijn
nadelige eigenschappen; het wordt pas een
border. Zo bloeit diamantgras vanaf augustus
chique naam luidt, heeft blad dat naarmate
probleem wanneer planten met deze eigen-
met talrijke bloempluimen. De plant heeft
de zomer vordert intens rood verkleurt.
schappen een plaats krijgen toebedeeld in
zijn naam te danken aan de dauwdruppels
Dat werkt als een stoplicht; elke passant blijft
(te) kleine ruimtes. Kennis van de plant is
die vaak als kleine diamanten aan de sierlijke
wel even bij dit bijzondere gras staan kijken.
daarom onontbeerlijk en voorkomt op een
Diamanten en medaillons
pluimen blijven plakken. De bloempluimen laten zich mooi combineren met stevig
eenvoudige manier teleurstellingen bij het
Bekende herfstbloeiers
opgroeiende buurplanten als Agastache en
aanleggen van een nieuwe tuin of border. Dat woekeren en uitzaaien niet beeldbepalend
Phlox. De wetenschappelijke naam van
Voor de late zomer en herfst is het sortiment
zijn voor de totale groep van siergrassen mag
diamantgras is Stipa calamagrostis maar de
grassen een stuk bekender. Miscanthus,
inmiddels duidelijk zijn. De groep van
plant heeft vele synoniemen waardoor in dit
Molinia en Panicum zijn de toppers voor het
siergrassen is indrukwekkend en divers en
geval de Nederlandse naam het beste onthou-
najaarsseizoen. Het sortiment Miscanthus, in
verdient het om op veel meer plaatsen te
den kan worden.
het Nederlands vaak als prachtriet aangeduid,
worden aangeplant.
Het geslacht Carex heeft ook enkele wintergroene vertegenwoordigers met koperbruin blad.
De bladkleuren bij siergrassen zijn uitermate divers.
