HET BOEK VAN DE DOCENTEN

HET BOEK VAN DE

DOCENTEN

VAN DE

HET BOEK DOCENTEN

Concept: Alderse Baas & Budwilowitz, Cultural Architects Onderzoek en teksten: Marije Haak Redactie en productie: Peggy Alderse Baas-Budwilowitz Vormgeving: Rob Bosma Adviezen: Lies Alons, ITTA – Universiteit van Amsterdam Deze bundel kwam tot stand in samenwerking met: Peter van Duijvenboden (Stichting Lezen), Cor Geljon, Marijke Potters (Hogeschool van Amsterdam), José Remijn en Jessica van der Sluis (Openbare Bibliotheek Amsterdam). Copyright: Alderse Baas & Budwilowitz, Cultural Architects ISBN/EAN 978-90-822926-0-2

2

3

Inleiding Afgelopen november ging het project Stap op de Rode Loper! van start met het leesevenement in Science Center NEMO Amsterdam. De activiteiten in het NEMO zijn voor de leerlingen de prikkel om te gaan lezen, deze bundel voor docenten is het vervolg. U vindt hierin onderzoeken, kant-enklare lesideeën, leuke verwerkingsopdrachten en uiteenlopende tips die u kunnen inspireren om meer variatie aan te brengen in uw leesonderwijs. Uit onderzoeken blijkt dat het met de leesmotivatie van veel vmbo-leerlingen zorgelijk is gesteld. Een goede leesvaardigheid is van groot belang voor andere taalvaardigheden. En dat draagt weer bij aan het schoolsucces. Uit gesprekken met docenten komt naar voren dat leerlingen best willen lezen als ze op de juiste manier geprikkeld worden. Hoewel docenten al veel doen om leerlingen voor lezen enthousiast te krijgen, is dat niet altijd even eenvoudig. Wij hopen u met deze bundel van dienst te zijn. Het is een ‘groeidocument’ – net als Het Boek van de Schrijvers - dat we tweemaandelijks aanvullen met nieuw materiaal om samen met u van uw leerlingen enthousiaste lezers te maken!

4

Inhoudsopgave Hoofdstuk 1: Het belang van lezen Onderzoek 1: Oberon (2013) Onderzoek 2: Krashen (2004) Onderzoek 3: Gille, Loijens, Noijons & Zwitser (2010) Onderzoek 4: Verhallen (2009)

6 7 8 9 10

Hoofdstuk 2: Ideeën voor in de les Lesideeën Lesidee 1: Organiseer een boekenmarkt Lesidee 2: Speeddaten Lesidee 3: De inspiratiebundel Lesidee 4: Chambers-spel Lesidee 5: Schrijver in de klas!

11 12 17 19 20 25

Sites Lesidee 1: Lezen voor de Lijst Lesidee 2: De Jonge Jury Lesidee 3: De Weddenschap

26 29 31

Verwerkingsopdrachten Verwerkingsopdracht 1: Doe maar, dicht maar Verwerkingsopdracht 2 : Why I love this book Verwerkingsopdracht 3: Nieuws in de klas!

32 33 34

Publicaties Publicatie 1: Van lesuur naar leesuur Publicatie 2: Uitzoeken van het juiste boek

36 39

Hoofdstuk 3: Lees-uitjes Uitje 1: Tablet-Tour in Amsterdam Uitje 2: Boekenshow in Hilversum

42 43 45

Hoofdstuk 4: Nieuwe boeken Promille – Helen Vreeswijk

46 47

5

Hoofdstuk 1: Het belang van lezen Wat weten we over lezen? Er wordt veel onderzoek gedaan naar het leesgedrag en de leesmotivatie onder jongeren. Wij geven u graag een beeld van deze onderzoeken. Daarom hebben wij voor u een aantal belangrijke onderzoeken kort en bondig samen gevat. In hoofdstuk 2 vindt u praktisch lesmateriaal en makkelijk toepasbare ideeën voor in de les die bij deze onderzoeken aansluiten.

6

Onderzoek 1 Wist u dat.. ‘ Een voorwaarde om tot lezen te komen, is dat leerlingen voldoende boeken in de buurt hebben die aansluiten bij hun leefwereld, belangstelling en niveau.’ (Oberon, 2013) Oberon, bureau voor onderzoek en advies op het gebied van onderwijs en welzijn, beschrijft in een brochure hoe samenwerking tussen een aantal bibliotheken en vmbo-scholen leerlingen motiveerde meer te gaan lezen. Door leerlingen regelmatig leuke leesactiviteiten en projecten aan te bieden, krijgen ze meer zin in lezen, wat goed is voor de motivatie. Wanneer de motivatie groeit bij leerlingen, zullen ze meer gaan lezen. Hierdoor zullen ze beter mee kunnen praten over boeken en zullen ze een weg kunnen vinden in het brede aanbod. Vervolgens zullen zij steeds beter hun mening kunnen geven over boeken, wat weer zorgt voor zelfvertrouwen. Belangrijk is ook dat leerlingen toegang hebben tot een actuele en gevarieerde boekencollectie in bibliotheek of schoolmediatheek. Daardoor komen ze makkelijk in aanraking met boeken die bij hun behoeftes passen. Docenten spelen uiteraard een belangrijke rol om deze randvoorwaarden voor leesbevordering te scheppen en de leerlingen te begeleiden. Wilt u de brochure lezen? Klik dan hier voor de link naar het pdf-bestand. Hoe? Om u enkele handvatten te geven om leerlingen beter aan het lezen te krijgen, zijn er enkele tips en ideeën uitgewerkt. Laat uw leerlingen kennismaken met uiteenlopende boeken! In hoofdstuk 2 vindt u ter inspiratie kant-en-klare lesideeën.

7

Onderzoek 2 Wist u dat.. ‘Het belang van vrij lezen niet bij iedereen bekend is en veel docenten niet op de hoogte zijn van recent verschenen jeugdboeken’ (DUO 2010) Terwijl ... ‘Vrij lezen een positieve invloed heeft op zowel de leesvaardigheid als de leesmotivatie van leerlingen’ (Krashen, 2004) In 2010 is er een behoefteonderzoek gedaan onder vmbo-docenten Nederlands over het bevorderen van lezen. De centrale vraag in het onderzoek was: op welke wijze kan Stichting Lezen vmbo-docenten Nederlands ondersteunen om vmbo-leerlingen aan het lezen te krijgen? Uit het onderzoek kwam naar voren dat veel docenten Nederlands aangeven dat de tijd vaak ontbreekt om aan leesbevorderende activiteiten te doen. En dat het belang van vrij lezen niet algemeen bekend is. Klik hier voor de brochure. Dit is eigenlijk heel erg zonde, want uit onderzoek van Krashen (2004) blijkt dat vrij lezen een positieve invloed heeft op zowel de leesvaardigheid als de leesmotivatie. Klik hier voor de uitkomsten van zijn onderzoek. Uit dit onderzoek blijkt ook dat zowel de spelling en grammatica van leerlingen vooruit gaan en dat de woordenschat wordt vergroot. Dus, misschien wat minder grammatica lessen en wat meer lezen?! Hoe? Om u een aantal handvatten te geven om aan de slag te gaan, zijn er enkele tips en ideeën uitgewerkt . Wilt u uw leerlingen aanmoedigen om vrij te lezen? Kijk dan bij alle lesideeën in hoofdstuk 2! Dit korte introductiefilmpje van de site leraar24 geeft alvast een mooi beeld van vrij lezen. Klik hier.

8

Onderzoek 3 Wist u dat.. ‘Leerlingen die een boek naar keuze mogen lezen en hier géén opdrachten of boekverslagen over hoeven te maken, scoren op tekstbegrip soms zelfs beter dan leerlingen die dit op school wel moeten doen.’ Maar.. Boeken of verhalen moeten wel door leerlingen verwerkt worden en een plekje krijgen. Gesprekken over boeken (met vrienden, vriendinnen, klasgenootjes of docenten) helpen daarbij. Praten en discussiëren over het boek maakt het makkelijker om verbanden te leggen tussen de tekst en eigen kennis en ervaringen (Gille, E., Loijens, C., Noijons, J. & Zwitser, R. 2010). CITO heeft in 2009 het PISA-onderzoek uitgevoerd onder 15-jarige leerlingen in Nederland. Het belangrijkste domein in het onderzoek is ‘lezen ‘. PISA staat voor: Programme for International Student Assessment. Het is een grootschalig internationaal vergelijkend onderzoek naar de vaardigheden van scholieren. Aan dit onderzoek namen ongeveer 470.000 leerlingen deel. Leerlingen moesten opdrachten maken waarbij ze zelf antwoorden moesten formuleren en er waren meerkeuze-opdrachten. Daarnaast was CITO ook geïnteresseerd in de achtergrond, het leergedrag, de ideeën over lezen en de interesses en motivatie voor het lezen van de leerlingen. Dit is een heel interessant onderzoek om te lezen! Klik hier voor het hele onderzoek.

9

Onderzoek 4 Wist u dat.. ‘Alle vormen van lezen aandacht verdienen als we willen dat de leerlingen meer leeskilometers maken?’ (Verhallen, 2009) Meestal wordt bij lezen en leesbevordering alleen aan het lezen van boeken gedacht. Veel vmbo’ers zijn geen echte boekenlezers, maar kunnen wel veel-lezers zijn of worden. Dames- en tienerbladen en Voetbal International worden door vmbo’ers verslonden. Veel jongens zijn vooral geïnteresseerd in non-fictie. Veel lezen is dus een doel op zich, want hoe meer jongeren lezen, hoe groter hun woordenschat! Veel lezen is ook een hulpmiddel voor leersucces in het algemeen! Stichting Lezen heeft een aantal succesfactoren voor lezen opgesteld. Die zijn te vinden op: http://www.lezen.nl/succesfactoren-leesbevordering Dus? Varieer in uw lessen met verschillende soorten leesbronnen! Denk aan: - Tijdschriften - Kranten - Strips - Doe-boeken - Nieuws op het internet - Kookboeken

10

Hoofdstuk 2: Ideeën voor in de les In dit hoofdstuk vindt u verschillende, makkelijk uitvoerbare werkvormen en ideeën om uw leerlingen enthousiast te maken voor literatuur en poëzie. Het is een basis, u kunt natuurlijk zelf uw eigen invulling geven aan de werkvormen of ideeën.

11

Lesideeën LESIDEE 1: Organiseer een boekenmarkt* Wat? Leerlingen maken op een speelse wijze kennis met een diversiteit aan boeken. Leerlingen zijn vaak niet op de hoogte van het boekenaanbod en weten niet welke boeken ze leuk vinden. Deze opdracht is een eerste stap voor de leerlingen om kennis te maken met de diversiteit aan boeken. Waarom? Leerlingen kennis laten maken en enthousiasmeren voor boeken die bij hun interesses passen. Doelstellingen - Leerlingen maken kennis met verschillende soorten boeken. - Leerlingen leren een boek ‘bekijken’. - Leerlingen leren om een mening te geven over een boek. - Leerlingen kiezen boeken die ze graag zouden willen lezen. Praktische informatie: De opdracht is geschikt voor één of twee lesuren. Als docent moet je beschikken over veel verschillende boeken die je mee kunt nemen in de klas (zorg voor diversiteit in genres en onderwerpen). Maar u kunt ook uw leerlingen vragen allemaal één boek mee te nemen. Zo zien ze meteen welke boeken hun klasgenoten lezen. De boeken kunt u op verschillende manieren in het lokaal verdelen (bijvoorbeeld in verschillende hoeken of allemaal op een stapel in het midden van het lokaal). Aan het begin van de les kunt u een voorbeeld geven van de manier van aanpak. Laat hardop denkend zien wat u doet en wat u daarbij denkt (voorkant bekijken, achterkant lezen, stukje bladeren etc.)

*

Naar een idee van Sylvia Lansbergen

12

>

> De leerlingen krijgen aan het begin van het lesuur een formulier waarmee ze aan de slag gaan (een voorbeeldformulier vindt u op de volgende pagina). Het leukste boek zou eventueel het boek kunnen zijn dat ze de komende periode gaan lezen. De docent krijgt op basis van de formulieren een beeld van de voorkeuren en interesses van uw leerlingen.

13

Organiseer een boekenmarkt

Naam: datum: Opdracht: Je krijgt één lesuur de tijd om deze boeken goed te bekijken. Bekijk de voorkant en de achterkant van het boek. Daarna lees je de eerste twee en laatste twee bladzijden van het boek. Uiteindelijk kies je drie boeken die je graag zou willen lezen en één boek dat je niet graag zou willen lezen. Deze vier boeken vul je in op het formulier. Je geeft bij elk boek DRIE redenen, waarom je het boek zou willen lezen.

14

Boek 1 Titel: Auteur: Onderwerp: Dit lijkt mij een leuk boek, omdat.. 1. 2. 3.

Boek 2 Titel: Auteur: Onderwerp: Dit lijkt mij een leuk boek, omdat.. 1. 2. 3.

15

Boek 3 Titel: Auteur: Onderwerp: Dit lijkt mij een leuk boek, omdat.. 1. 2. 3.

Boek 4 Titel: Auteur: Onderwerp: Dit lijkt mij een leuk boek, omdat.. 1. 2. 3.

Welk boek zou je volgende periode graag lezen? BOEK NUMMER:

16

LESIDEE 2: Speeddaten met boeken* Wat? Het is fijn om van medeleerlingen te horen of een boek leuk is. De motivatie en het enthousiasme van anderen werken vaak aanstekelijk en zorgen ervoor dat leerlingen kennismaken met verschillende soorten boeken. De leerlingen lezen een boek en “verkopen” hun boek aan de “bezoekers”. Waarom? Leerlingen maken elkaar enthousiast voor het boek van hun keuze. Doelstellingen - Leerlingen moeten een korte samenvatting schrijven over een boek. - Leerlingen leren een gefundeerde mening te geven over een boek. - Leerlingen wisselen ideeën uit en maken elkaar enthousiast voor hun boek en daarmee voor het lezen. Praktische informatie Leerlingen schrijven in de eerste les een korte samenvatting en geven hun mening over het boek dat ze voor de speeddate gaan gebruiken. Ze moeten minimaal drie beoordelingswoorden gebruiken. Zo zijn de leerlingen goed voorbereid. De samenvatting en mening kunnen zo groot zijn als de achterflap van een boek. U kunt zelf bepalen hoe groot of uitgebreid de leerlingen dit moeten doen. In de tweede les gaan leerlingen bij elkaar op bezoek. Zorg ervoor dat u de aula of een andere grote ruimte tot uw beschikking heeft. Zet voordat de les begint de tafels klaar. De leerlingen worden in twee groepen verdeeld: verkopers en bezoekers. De verkopers gaan elk achter een tafeltje zitten en de bezoekers gaan elk bij een tafeltje zitten. De verkopers krijgen telkens drie minuten om hun boek te verkopen. >

*

Naar een idee van Marijke de Jong

17

> De bezoekers noteren daarna de titel en de schrijver van de titel en schrijven op of ze het boek willen lezen ja of nee. Daarna worden de rollen omgedraaid. Aan het eind van de les maken de leerlingen een top drie van boeken die ze zouden willen lezen, die wordt ingeleverd bij de docent. De volgende les wordt bekend gemaakt wie de beste verkoper is geweest van beide groepen.

Voorbeeld:

Verkoper: Titel: Schrijver: Dit lijkt mij een leuk boek: --

-

+/-

+

Ik zou dit boek willen lezen: Ja / Nee

18

++

LESIDEE 3: De inspiratiebundel Wat? Leerlingen schrijven een korte, pakkende recensie over het boek waar ze enthousiast over zijn. Deze recensies worden verzameld in een bundel en kunnen de jaren daarop dienen als inspiratie voor leerlingen die het moeilijk vinden om een keuze te maken. U kunt verschillende eisen stellen aan de recensie. Deze moet bijvoorbeeld minimaal een korte samenvatting en een eigen mening met behulp van drie beoordelingswoorden bevatten. Daarnaast is het leuk als leerlingen de recensies aanvullen met bijvoorbeeld foto’s, strip, rap, filmpje, opdracht, puzzel of een spel. Waarom? Leerlingen helpen bij het kiezen van een boek. Doelstellingen -Leerlingen schrijven een samenvatting. - Leerlingen leren een gefundeerde mening te geven over een boek. - Leerlingen zijn creatief bezig met de verwerking van het verhaal. - Leerlingen moeten medeleerlingen inspireren of enthousiasmeren voor het boek. Praktische informatie Een recensie schrijven klinkt zwaarder en moeilijker dan het is. Vertel aan het begin van de les kort wat de eisen zijn die aan een recensie worden gesteld. Wat zet je wel in een recensie en wat niet? U kunt ook een voorbeeld laten zien van een recensie. U kunt ervoor kiezen om het als een verplichte opdracht te gebruiken of als een vrijblijvende opdracht (leerlingen krijgen bijvoorbeeld bonuspunten). De recensies kunnen digitaal of op papier worden ingeleverd. De recensies worden in een snelhechter verzameld of op een mooie manier ingebonden. U kunt ervoor kiezen om de leerlingen de recensie in de les te laten schrijven. Als huiswerk krijgen de leerlingen dan de opdracht om alvast na te denken over de recensie. De volgende les nemen ze (knutsel)materiaal mee. Dit is maar een idee, het is uiteraard mogelijk dat u een vrije invulling aan dit idee geeft.

19

LESIDEE 4: Chambers spel Wat? Aidan Chambers is een Engelse schrijver van jeugdboeken. Hij vindt het belangrijk dat leerlingen met elkaar praten over de boeken en over de verhalen die ze hebben gelezen. Op die manier blijven de boeken beter “hangen” en kunnen de leerlingen de verhalen en emoties binnen hun eigen referentiekader plaatsen. Met behulp van Chambers spel worden leerlingen uitgedaagd met elkaar in gesprek te gaan over de boeken die ze hebben gelezen. Zie http://www.lezenisgoud.nl/Chambers.htm Waarom? Leerlingen laten praten over de boeken en de verhalen die ze hebben gelezen. Doelstellingen - Leerlingen kunnen hun ideeën en emoties onder woorden brengen. - Leerlingen leren naar elkaar te luisteren en om door te vragen. - Leerlingen leren om verhalen in hun eigen wereld te plaatsen. Praktische informatie Het spel kan gespeeld worden door leerlingen die allemaal hetzelfde boek hebben gelezen, maar het is ook mogelijk dat leerlingen verschillende boeken lezen. Het spel bestaat uit kaartjes met vragen die zijn verdeeld van makkelijk naar moeilijk: A-kaarten: eerste reacties, indrukken en mening over de tekst. B-kaarten: tekstbegrip, tekstbeleving, relatie tussen tekst en werkelijkheid en C-kaarten: stijl, genre, personages, auteur, waardering van de tekst. Bepaal welk van de drie niveaus het niveau van uw leerlingen is: A, B of C. Kopieer de kaartjes van het door u gekozen niveau dubbelzijdig - liefst op wat stevig, gekleurd papier (5/6 setjes) - en snijd de kaartjes los. De leerlingen gaan in groepjes van 4 tot 6 bij elkaar zitten. Op tafel ligt het stapeltje kaartjes van het gekozen niveau. >

20

> De leerlingen pakken om de beurt een kaartje, lezen de vraag en beantwoorden de vraag. Vervolgens reageren de andere leerlingen hierop. Aan het eind van het spel krijgen de leerlingen 5 tot 10 minuten de tijd om over elke leerling in het groepje wat op te schrijven. Bijvoorbeeld wat ze hebben geleerd of wat ze interessant en/of bijzonder vinden. Wanneer de leerlingen allemaal verschillende boeken hebben gelezen, kunnen ze ook opschrijven welk boek ze zouden willen lezen. Let op: Aidan Chambers stelt dat praten over boeken met behulp van de vragen in het spel het best tot zijn recht komt, wanneer dit onder leiding van de docent gebeurt. De rol van de docent bestaat dan vooral uit doorvragen, de inbreng van kinderen op elkaar betrekken en het maken van samenvattingen. Het zal om organisatorische redenen niet altijd mogelijk zijn om ieder groepje dat het spel speelt te begeleiden. Een “second best” oplossing is dan dat kinderen het spel zelfstandig spelen. Dit moet wel eerst goed uitgelegd worden, waarbij het spel enkele malen onder leiding van de leraar wordt gespeeld. Dat kan eventueel met de hele groep worden gedaan. Zo raken de leerlingen vertrouwd met het type vragen en hebben ze geoefend in het geven van antwoorden en het op elkaar reageren.

“We weten pas wat we denken als we het onszelf horen zeggen.” (Aidan Chambers).

21

A-vragen

22

B-vragen

23

C-vragen

24

LESIDEE 5: Schrijvers in de klas! Wat? Stichting Schrijvers School Samenleving bemiddelt en adviseert bij het organiseren van lezingen en schoolbezoeken door schrijvers, prentenboekenmakers en illustratoren. De schrijvers die u uit kunt nodigen, hebben voor het overgrote deel gepubliceerd bij de grotere en de meest toonaangevende uitgeverijen van Nederlandstalige kinder- en jeugdboeken. De kern van de meeste bezoeken is dat de auteur voorleest uit zijn/haar boeken, vertelt over zijn/haar boeken en het schrijverschap, en vragen van de leerlingen beantwoordt. Meestal wordt daarbij digibord of beamer gebruikt. Illustratoren zullen vaak ter plekke tekenen op een bord of flipover. Maar er zijn nog veel meer mogelijkheden! Kijk voor meer informatie op de site: www.sss.nl Waarom? Leerlingen maken kennis met schrijvers en worden geprikkeld hun boeken te lezen. Tip: U kunt met uw klas - als voorbereiding van het schrijversbezoek - een project doen over de auteur en zijn/haar boeken. Laat leerlingen verschillende boeken van de schrijver lezen en gebruik voor de verwerking van de verhalen bijvoorbeeld het Chambers-spel! Bedenk met uw leerlingen in de les voorafgaand aan het bezoek alvast vragen die ze aan de auteur kunnen stellen!

25

Sites

LESIDEE 1: Lezen voor de lijst www.lezenvoordelijst.nl Welke boeken vinden uw leerlingen leuk? Wat zijn daarbij de behoeftes en voorkeuren van uw leerlingen? www.lezenvoordelijst.nl is een mooi hulpmiddel om dit te bepalen. De site geeft een mooi overzicht van boeken die gekoppeld zijn aan verschillende leesniveaus. ‘Wie niet van lezen houdt, heeft gewoon nog nooit het goede boek gekozen.’ Leerling over Lezen voor de lijst Wat? Leerlingen vinden het vaak lastig om een boek te kiezen dat aan hun behoeftes en

interesses

voldoet. Ook is het logisch dat docenten niet van elke leerling exact weten wat zijn/haar leesniveau en leesvoorkeur is. Door op een systematische manier te werken aan de leesontwikkeling van leerlingen, mede door hen de juiste boeken te laten kiezen en inzicht te geven in hun eigen leesniveau, kun je als docent in een leerjaar veel bereiken. Waarom? Leerlingen helpen bij het kiezen van een boek. Doelstellingen - Leerlingen krijgen inzicht in zijn of haar leesniveau. - Leerlingen werken systematisch aan hun leesontwikkeling. - Leerlingen maken kennis met verschillende boeken. Praktische informatie Neem als docent eerst zelf rustig de tijd om de site door te nemen. Het is aan te raden om te beginnen met een introductieles voor de leerlingen. Voor docenten die een smartboard of beamer in het lokaal hebben, is het handig om de site te projecteren. Anders is het aan te raden om de stappen, die uitgelegd staan op de site, uit te printen. >

26

> Tijdens de eerste les is het ook handig om een stappenplan uit te delen voor de volgende les in het computerlokaal zodat leerlingen weten waar ze aan toe zijn en waar ze moeten beginnen. Een stappenplan vindt u hierna. Bij veel scholen is het standaard om vier boeken per jaar te lezen (één per periode). Dit betekent dat u aan het begin van elke periode minstens één lesuur reserveert om met behulp van de site leerlingen bewust een boek voor de volgende periode te laten kiezen. Om leerlingen écht na te laten denken over hun boekkeuze, kunt u aan het begin van elke periode een korte mondelinge/ schriftelijke verantwoording vragen. FILMPJE Het vaststellen van het leesniveau is een belangrijk aspect in de leestontwikkeling van leerlingen. In het volgende filmpje van Leraar24 ziet u een docente die haar leerlingen op haar eigen manier begeleidt. https://www.leraar24.nl/video/2549

27

Stappenplan wanneer uw leerlingen aan de slag gaan met www.lezenvoordelijst.nl Opdracht: volg de stappen die hieronder staan beschreven. Aan het einde van de les weet je ongeveer wat je eigen leesniveau is en heb je in ieder geval drie boeken gevonden die je interessant lijken om te lezen. 1. Ga naar: www.lezenvoordelijst.nl Het is belangrijk dat je weet wat je leesniveaus. Hoe kom je hier achter? 2. Klik op: leesniveaus 12 t/m 15 jaar 3. Lees de omschrijvingen van de verschillende niveaus (instapniveau, niveau 1, niveau 2, niveau 3, niveau 3+) 4. Bedenk wel leesniveau bij je past Mijn leesniveau is:

(vul hier jouw niveau in)

5. Klik jouw leesniveau aan 6. Rechts onderin het vierkant staat: “Bekijk hier de boeken op niveau..’ 7. Bekijk de verschillende boeken. Klik ook is op een boek die je in eerste instantie niet meteen aanspreekt. 8. Wanneer je op een boek klikt krijgt je informatie over: - De auteur - Inhoud - Leesaanwijzingen - Vragen om over na te denken - Waardering en meningen door andere leerlingen 9. Kies twee boeken op jouw niveau die je leuk lijken om te lezen: Boek 1 (titel + auteur ) Waarom? 28

LESIDEE 2: De Jonge Jury http://www.jongejury.nl/ Voor wie op de hoogte wil blijven van recent verschenen jeugdboeken, is de site van de Jonge Jury aan te bevelen. Elk jaar kunnen leerlingen op hun favoriete boek stemmen. Op de site www.jongejury.nl staan alle boeken waarop dit jaar gestemd kan worden voor de Prijs van Jonge Jury 2015. Omdat het een enorm lange lijst is, kunt u er ook voor kiezen om te werken met de 25 leestips. Deze zijn uitgekozen door professionals uit het boekenvak! Wat? Jongeren tussen de 12 en 16 jaar lezen boeken die het jaar ervoor verschenen zijn en stemmen op hun favoriete boek. De vijf boeken die de meeste stemmen ontvangen, worden genomineerd voor de Prijs van de Jonge Jury. Waarom? - Jongeren te stimuleren jeugdboeken te lezen en te beoordelen. - U kunt de leerlingen uitdagen om in ieder geval drie boeken van de lijst te lezen. - U leest ook drie boeken. Wanneer het alle leerlingen is gelukt om de boeken te lezen, is het leuk om hier iets tegenover te zetten (traktatie, uitje met de klas enz.) Stemmen! Leerlingen kunnen uit 20 titels kiezen. Door middel van een legenda kunnen leerlingen een boek kiezen dat bij hen past. Laat uw leerlingen stemmen op de site.

29

Er zijn bovendien leuke wedstrijden verbonden aan de Jonge Jury:

30

LESIDEE 3: De Weddenschap www.deweddenschap.nl De aftrap van De Weddenschap vond plaats op het evenement Stap op de Rode Loper! op 10 november 2014 in het Science Center NEMO. U en uw leerlingen hebben toen kennis gemaakt met Toprak, Typhoon en Klaas! Wat is De Weddenschap? De Weddenschap is een leescampagne waarbij drie BN’ers leerlingen uitdagen en coachen om in zes maanden tijd drie boeken te lezen. Dat doen zij zelf ook. Met deze leescampagne voor vmbo en mbo, heeft u een uitdagend middel in handen om leesplezier bij de leerlingen op de kaart te zetten. Gedurende De Weddenschap ontvangen de leerlingen persoonlijk aanmoedigen via emailtjes van de BN’ers. Typhoon, Toprak Yalçiner en Klaas van Kruistum zijn de BN’ers van dit nieuwe seizoen.| Drie BN’ers coachen leerlingen om drie boeken te lezen in zes maanden tijd en de leerlingen kunnen zelf de coach kiezen die bij ze past! Kijk hier naar het filmpje van Coach Klaas!

31

Verwerkingsopdrachten VERWERKINGSOPDRACHT 1: Doe maar, dicht maar www.poeziepaleis.nl Meestal maken leerlingen het gebruikelijke boekverslag. Maar er zijn verwerkingsopdrachten die veel meer inspireren. Ook op het gebied van poëzie. Met deze leuke ideeën gaan uw leerlingen zeker met plezier aan de slag! Wat? Doe Maar Dicht Maar is een landelijke dichtwedstrijd voor schoolgaande jongeren tussen de 12 en 19 jaar. Je hoeft dus geen briljant schrijver te zijn of ervaring met dichten te hebben. Ook hoef je niet per se een ‘klassiek’ gedicht te schrijven, maar bijvoorbeeld een rap of een songtekst maken mag ook. Waarom? Het is een leuke vervanging voor de ‘saaie’ verwerkingsopdrachten. Doelstellingen -Leerlingen zijn creatief bezig met de verwerking van het verhaal. - Leerlingen kunnen zelf een keuze maken voor de vorm. Dit werkt motiverend. Praktische informatie De leerlingen kunnen krijgen één of twee lessen om aan deze opdracht te werken. Als docent geeft u structuur en heeft u een begeleidende rol. De uiteindelijke resultaten kunnen worden opgestuurd naar het Poëziepaleis, maar kunt ook zelf een cijfer geven voor de opdracht. Kijk voor meer informatie op: www.poeziepaleis.nl

32

VERWERKINGSOPDRACHT 2: Why I love this book www.whyilovethisbook.com Wat? Why I love this book is een site waarop lezers van boeken korte filmpjes plaatsen. Zij vertellen enthousiast over een boek dat zij lazen. Waarom? Dit is een variatie op de gebruikelijke verwerkingsopdrachten. Doelstellingen - Leerlingen zijn creatief bezig met de verwerking van een verhaal. - Leerlingen werken met digitale media wat motiverend werkt. Praktische informatie: Laat uw leerlingen enkele voorbeelden. Het NOVA College in Amsterdam maakte een aantal leuke filmpjes. Kijk daarvoor op: www.whyilovethisbook.com Op de startpagina staat links boven een vergrootglas waaronder ‘zoeken’ staat. Wanneer u hier op klikt, selecteert u vervolgens op ‘kies categorie’: ‘Nova College Amsterdam’. Klik op ‘zoek’ en u krijgt u de filmpjes van de NOVA-leerlingen te zien. Laat de leerlingen in duo’s vervolgens een eigen filmpje maken. Geef de leerlingen een cijfer voor hun film.

“Het boek is niet zozeer spannend, maar wel interessant omdat het echt is gebeurd: je krijgt veel medeleven. Het is een boek wat je natuurlijk moet hebben gelezen als je in Nederland woont.” Alexandru, 20, Scholier, Amsterdam over: Anne Frank – Het achterhuis

33

VERWERKINGSOPDRACHT 3: Nieuws in de klas! www.nieuwsindeklas.nl.

Wat? Leerlingen maken hun eigen krant met behulp van de site: nieuwsindeklas.nl. Leerlingen werken in tweetallen en verzamelen twee weken lang informatie die ze in hun krant willen hebben. Vervolgens werken ze dit uit in twee lesuren. Waarom? Leerlingen gaan twee weken aan de slag met lezen. Het leuke is dat ze zelf mogen kiezen wat ze in hun krant willen plaatsen. Effecten: Leerlingen lezen, ze zijn bezig met het nieuws en ze leren samenwerken. Doelstellingen - Leerlingen moeten lezen en schrijven. - Leerlingen zijn op een creatieve manier bezig met nieuws en leesvaardigheid. - Leerlingen mogen zelf keuzes maken. Het is ook mogelijk dat de leerlingen de krant maken aan de hand van het boek dat ze in duo’s hebben gelezen. >

34

> Praktische informatie Neem als docent eerst zelf rustig de tijd om de site door te nemen. Het is aan te bevelen om te beginnen met een introductieles, zodat de leerlingen weten wat ze met de verzamelde informatie kunnen doen. Leerlingen verzamelen twee weken lang informatie uit kranten en tijdschriften. Stel wel een aantal voorwaarden. De informatie moet in ieder geval bestaan uit: - Minimaal vier nieuwsberichten (meest opvallende, interessante of grappige nieuws) - Minimaal één recept - Minimaal één strip - Minimaal één zelfbedacht nieuwsbericht uit de stad - Het weerbericht - Een horoscoop - Enz.. Leerlingen mogen twee lesuren besteden aan de krant in een computerlokaal. Laat de kranten door de klas circuleren, zodat de leerlingen elkaars kranten kunnen lezen.

35

Publicaties PUBLICATIE 1: Van lesuur naar leesuur

>

36

>

37

38

PUBLICATIE 2: Uitzoeken van het juiste boek!

>

39

>

40

41

Hoofdstuk 3: Lees-uitjes Er zijn allerlei interessante excursies en evenementen die uw leerlingen enthousiast maken voor lezen. In dit hoofdstuk vindt u suggesties voor uitstapjes waar uw leerlingen wijzer van worden.

42

UITJE 1: Tablet Tour in de Openbare Bibliotheek Amsterdam Waarom? Om jongeren enthousiast te maken voor de bibliotheek én haar collectie zijn er ontdekkingstochten door de hippe Openbare Bibliotheek Amsterdam in het centrum van de stad met behulp van tablets. In de tours is een combinatie van interactiviteit, spel, creatie en participatie opgenomen. De jongeren mogen zelf hun ontdekkingsroute door het gebouw en de collectie kiezen. Wat Leerlingen ontdekken via themaroutes zelfstandig het gebouw en de collectie. Ze maken opdrachten in de vorm van foto’s, filmpjes en ingesproken teksten: lerend ontdekken en spelenderwijs leren! Een creatieve en spannende speurtocht! Doelstellingen - Leerlingen leren de Centrale Bibliotheek en haar collectie kennen. - Leerlingen ontdekken de vele mogelijkheden die de bibliotheek te bieden heeft. - Het programma stimuleert de leerlingen om zelf naar de bibliotheek te komen en gebruik te maken van alle mogelijkheden. Praktische informatie Duur: 120 minuten Locatie: Centrale Bibliotheek (vlakbij het Centraal Station). Klik hier voor de link naar de site Het blad op de volgende pagina is voor de leerlingen bestemd. Print het uit en hang het in de klas of geef alle leerlingen het blad!

43

De Openbare Bibliotheek Amsterdam?! Super handig!! Wist je dat.. Je tot 19 jaar helemaal niets voor het OBA-lidmaatschap hoeft te betalen? Met je OBA-pas leen je boeken, luisterboeken, cd’ s, dvd’ s en games. EN dat wifi gratis is voor leden van de OBA?

Wist je dat.. Je in de OBA ook goed kan werken op een computer? Moet je voor school een werkstuk, presentatie of verslag maken? Over allerlei verschillende onderwerpen is genoeg te vinden. Heb je hulp nodig bij het zoeken of wil je meer weten over een onderwerp, vraag dan een van onze medewerkers. Ze staan voor je klaar!

Wist je dat.. De bibliotheek super hip is ingericht?

44

UITJE 2: Boekenshow in Hilversum? www.bibliotheekhilversum.nl Wist u dat de bibliotheek in Hilversum speciale programma’s heeft voor leerlingen? Het Programma Educatie voor het Voortgezet onderwijs is ingesteld op het aanbied van producten en diensten op het gebied van : Leesmotivatie, Mediawijsheid, Voor Docenten en Boeken op school! Hier ziet u een voorbeeld van de diverse bezoeken waar u met uw leerlingen heen kan gaan. Neem een kijkje op de site en download de brochure!

45

Hoofdstuk 4: Nieuwe boeken

46

47

Helen Vreeswijk Promille Januari 2015 Promille, een spannend, realistisch en meeslepend boek over de gevolgen van alcoholverslaving… De nieuwe vrienden van Angela houden van drinken en voor ze ’t weet doet ze gezellig een glaasje mee… Het kan iedereen overkomen. Voor je ’t weet ben je verslaafd. Het overkomt Angela. Angela leidt eigenlijk een heel normaal leven en is niet echt een feestbeest. Ze haalt goede cijfers en doet haar best op school. Maar dan ontmoet ze in ’t park wat leeftijdsgenoten die haar intrigeren… Haar nieuwe vrienden houden wel van feesten, en drinken en roken erop los. Eigenlijk vindt ze dat allemaal wel spannend en voor ze ’t weet doet ze dat zelf ook ieder weekend. Het probleem is alleen dat haar vader politieagent is… Hij zou dit natuurlijk nooit goedkeuren, zeker niet als hij zou weten dat haar vrienden ook drugs gebruiken. Ondertussen wordt de behoefte naar alcohol bij Angela steeds groter. Er lijkt niets anders op te zitten dan zelf te gaan dealen in drugs. Haar problemen stapelen zich op. Als ze een avond zoveel drinkt dat ze in het ziekenhuis belandt met een alcoholvergiftiging, komen haar ouders tot de schokkende ontdekking dat hu dochter verslaafd is. Er zit niets anders op dan Angela naar een afkickkliniek te sturen. Er is alleen wel een wachtlijst. Maar of Angela het zolang uithoudt…. Helen Vreeswijk werkte jarenlang bij de recherche. Haar verhalen zijn dus geïnspireerd op haar eigen ervaringen. Want kijk uit! Een verslaving kan iedereen overkomen.

48

Literatuur Duo Market research en CED-groep (2010). Wie leest heet de wereld binnen handbereik. Een behoefteonderzoek onder vmbo-docenten Nederlands over het bevorderen van lezen, Stichting lezen, Amsterdam. Gille, E., Loijens, C., Noijons, J. & Zwitser, R. (2010). Resultaten pisa-2009. Praktische kennis en vaardigheden van 15-jarigen. Nederlandse uitkomsten van het Programme for International Student Assessment (pisa) op het gebied van leesvaardigheid, wiskunde en natuurwetenschappen in het jaar 2009. Arnhem: Cito. Krashen (2004). The Power of Reading. Insights from the Research. Londen: Libraries Unlimited. Oberon (2013) De bibliotheek op school in het vmbo. Samen werken aan lezen en leren, in opdracht van Kunst en Lezen, Utrecht.

49