Energy Flexibility Managementsamenvatting 2

Energy

Flexibility

Energy

Flexibility

Inhoudsopgave Managementsamenvatting

01-06-2012

2

1. Inleiding

22

2. Huidige situatie

30

3. Ontwikkelingen en Trends

34

4. Energievraag Greenport Venlo

42

5. Voorgestelde energie-route

49

6. Financiële en economische haalbaarheid

61

7. Geïdentificeerde projecten

70

8. Overige voorzieningen

88

Conclusies

95

2

Energy

Flexibility

Managementsamenvatting

01-06-2012

3

Energy

Flexibility

Greenport Venlo gebied: kenmerken • Het grootste en meest gevarieerde aaneengesloten tuinbouwgebied van Europa, met de kernsectoren agroproductie, voedselverwerking, handel, logistiek en dienstverlening.

• Een ca. 5.400 hectaren groot kerngebied, waarvan vijftienhonderd hectaren bestaande, en duizend hectaren nieuw te ontwikkelen werklandschappen en ruim zeshonderd hectaren natuur aanplant; • Ruim twintig duizend bedrijven, met meer dan 135.000 arbeidsplaatsen, waarvan twee derde werkzaam in de primaire sector. • De centrale ligging, met een ontsluiting in alle richtingen via diverse autowegen • Een groene leef- en werkomgeving in de buurt van stedelijk gebied Venlo; • Tientallen miljoenen consumenten in het directe achterland (Noord- & Midden-Limburg, Noord-Oost en Zuid-Oost Brabant, Agrar Region NiederRhein) • Acht vliegvelden in de omgeving en is gelegen aan het water (de rivier de Maas); • Greenport Venlo wil, na de haven van Rotterdam en Schiphol de derde mainport van

Nederland zijn. • Deze gebiedsontwikkeling is in grootte vergelijkbaar met de 2e Maasvlakte.

01-06-2012

4

Energy

Flexibility

Greenport Venlo: centrale ligging

01-06-2012

5

5

Energy

Flexibility

Development Company Greenport Venlo • Development Company Greenport Venlo NV (DCGV) heeft vier publieke aandeelhouders: de provincie Limburg en de gemeenten Venlo, Horst aan de Maas en Peel & Maas. • DCGV is de gebiedsontwikkelaar c.q. –regisseur van Greenport Venlo en heeft als doel: • Het gebied te ontwikkelen tot een duurzaam Agro-logistiek gebied met internationale

uitstraling. • De toegevoegde waarde te laten stijgen van 1 naar 2 miljard euro per jaar door een extra werkgelegenheid te scheppen van 15.000 extra banen. • Hiertoe zal in de periode 2012-2040 ca. 1.100 ha bedrijfsterrein worden ontwikkeld. Deze

gebiedsontwikkeling voorziet o.a. in een grondexploitatie van ca. 650 Miljoen. • Dit betreft primair het creëren van nieuwe ruimte voor bedrijfsvestiging. En secundair het her- en doorontwikkelen van bestaande werklocaties.

• Er wordt gestreefd naar een permanent formulebeheer op basis van de exploitaties van Grond, Vastgoed, Beheer & Onderhoud en voorzieningen; • Tevens wordt gestreefd naar een CO2-neutraal gebied en de toepassing van het Cradle-toCradle (C2C)-concept. • DCGV zoekt bij haar ontwikkelingstaak samenwerking met de markt, onder andere op het

gebied van energievoorzieningen.

01-06-2012

6

Energy

Flexibility

Greenport Venlo gebied A73

Trade Port Noord Californië

Venlo GreenPark FLORIADE

Traffic Port Venlo

Siberië

01-06-2012

Fresh Park Venlo

A67

7

Energy

Flexibility

Duurzame energievoorziening DCGV heeft medio 2011 het ontwikkelen van een duurzame energievoorziening aanbesteed: •

Als belangrijk onderdeel van de waarde propositie voor (potentiële) ondernemers.

•

Als primaire basisvoorziening, vooruitlopend op water, afval, etc.

•

Om optimaal kennis, middelen en ondernemerschap uit de markt te betrekken.

•

Om de potentie van het gebied voor energievoorzieningen nader te bepalen door een actualisatie en verdieping van het Energie Masterplan.

•

Om een voorstel voor een energie-entiteit te laten ontwikkelen;

•

Om op zo kort mogelijk termijn met projecten aan de slag te kunnen gaan op basis van een actieplan.

•

01-06-2012

Om tot een goede selectie te komen van marktpartijen, die de energieentiteit willen opzetten en langdurig opereren.

8

Energy

Flexibility

Het Energie-Masterplan 2012 Nieuwe investeringen energievoorziening: circa € 512 miljoen (exclusief gereguleerd

domein, indexering en herinvestering) in de periode 2012 tot 2040

2040

De Energievraag stijgt van • 2,1 PJ in 2012 naar • 7,8 PJ in 2040, waarvan > 40 % duurzaam opgewekt

01-06-2012

9

Energy

Flexibility

Energievraag en CO2 uitstoot De energievraag stijgt naar:

• 9,5 PJ in 2040 (zonder aanvullende maatregelen). • 7,8 PJ in 2040 (na toepassing besparingen en efficiencyverbetering) • Hiervan wordt circa 44% duurzaam opgewekt.

De CO2 uitstoot bedraagt: • 616.000 ton in 2040 (zonder aanvullende maatregelen); • Door besparing en efficiencyverbetering daalt dit naar 503.000 ton in 2040 (ca. 22% lager) • Door verduurzaming daalt dit verder naar 248.000 ton in 2040 (ca. 51% lager)

01-06-2012

10

Energy

Flexibility

Verwachte investeringen excl. indexering en herinvestering

Investeringen in projecten: • Minimaal 50% door lokale ondernemers en andere investeerders; • Overige projecten door consortium partners incl. DCGV; • Hiernaast ook vreemd vermogen • Benodigd totaal eigen vermogen in periode tot 2040 € 434 mln.

Periode 2012 – 2042 Nieuwe investeringen: € 512 mln. Incl. indexering/herinvestering € 1.036 mln.

01-06-2012

11

Energy

Flexibility

Benodigd risicokapitaal

Periode 2012 – 2042 Benodigd eigen vermogen: Uitgaande van herinvestering dividend piek: Voor Consortium partners: 01-06-2012

€ 434 miljoen € 103 miljoen (2023) € 52 miljoen (2023) 12

Energy

Flexibility

Kasstroom van 2012 - 2042

01-06-2012

• • • • • • •

De totale opbrengsten uit de exploitatie t/m 2042 bedragen De totale kosten uit de exploitatie t/m 2042 bedragen EBITDA Afschrijvingen t/m 2042 EBIT Verwachte vennootschapsbelasting Beschikbaar voor vermogensverschaffers (eigen en vreemd)

€ 4.010 miljoen € 2.504 miljoen € 1.506 miljoen € 722 miljoen € 784 miljoen € 196 miljoen € 512 miljoen

• • •

De rendement op totaal vermogen (RTV) bedraagt Het rendement op het eigen vermogen (40%) bedraagt De rente op het vreemde vermogen (60%) is

7,35% 11,6 % 6% 13

Energy

Flexibility

De risicoanalyse op kosten en opbrengsten

Risicoanalyse op Opbrengsten over de gehele looptijd: • Als de opbrengsten niet stijgen met 1,5 % maar met 4%, dan neemt RTV toe tot 15,2%

• Als de opbrengsten gedurende de gehele looptijd niet stijgen daalt RTV naar 2,2% Risicoanalyse op kosten over de gehele looptijd • Als de kosten niet stijgen met 2,3 % maar met 4%, dan daalt RTV naar 4,9% • Als de kosten niet stijgen met 2,3 % maar met 1,5%, dan stijgt RTV naar 8,2%

01-06-2012

14

Energy

Flexibility

De risicoanalyse op volloopscenario

Risicoanalyse op Volloopscenario met 50% van de verwachte snelheid • Indien het Greenport gebied 50% langzamer volloopt daalt RTV naar 5,4%. • Indien het Greenport gebied 50% langzamer volloopt daalt de totale investeringsvraag naar € 934 miljoen, in plaats van € 1.036 miljoen. • Het benodigde risicokapitaal daalt in dat geval naar € 90 miljoen. • Indien het Greenport gebied 50% langzamer volloopt dalen de opbrengsten naar € 3,3 miljard.

01-06-2012

15

Energy

Flexibility

De geïdentificeerde initiatieven • Voorlopige lijst van 13 potentiële projecten opgesteld op basis van gesprekken met de DCGV en de lokale ondernemers: • Van drie projecten is een Quick Scan gemaakt: • Siberië Gas Infrastructuur • Siberië Warmtenetwerk • Californië Warmte en Koude Infrastructuur • Verdere mogelijkheden: • Greenpark (kantoren): mogelijkheden voor Warmte-Koude systemen. • Freshpark (o.a. Veiling en koelhuizen): mogelijke samenwerking t.a.v. verduurzaming van dit deelgebied.

• Besparingen (zuinige kassen, koelhuizen e.a.)

01-06-2012

16

Energy

Flexibility

Siberië Gas Infrastructuur • Gasvraag van 8.990 m3/uur in 2013 naar 20.883 m3/uur in 2020 • Investering € 3.361.000 • RTV 7,5%. zonder warmtenet

Van aardgas naar biogas • I.s.m. lokale ontwikkelaar Wayland, overname en uitbreiding gasinfrastructuur. • Aansluiting glastuinbouwbedrijven en verbinding met vergister (DECL). • Biogas 15 mln. m3 wordt ingemengd in het private gasnetwerk. • De tuinders kopen zelf gas in op diverse termijnmarkten. 01-06-2012

17

Energy

Flexibility

Siberië Warmtenetwerk • • • • • • •

Warmtelevering 315 TJ per jaar Warmte uit HTU 175 TJ per jaar Warmte rechtsreeks uit WKK 105 TJ per jaar Investering € 11.960.000,RTV 8,2 %. Warmteprijs van € 7,5 / GJ voor warmte uit HTU Transportvergoeding van € 1,0 / GJ

Van aardgas naar Warmte • De glastuinbouwbedrijven produceren met WKK’s een warmteoverschot in de zomer. • Realisatie Warmteopslag HTU : warmte ca. 90oC , diepte ca. 400 meter. • Verkoop warmte aan tuinders, bedrijven op het bedrijfsterrein en aan de vergister van Geurtz. 01-06-2012

18

Energy

Flexibility

Californië Warmte en Koude Infrastructuur

• Capaciteit Geothermiebron 224 TJ per jaar is gelijk aan 7,5 MW • WKK capaciteit op warmtenet 14 TJ per jaar • Warmtevraag 136 TJ per jaar • Koude vraag 58 TJ per jaar • Investering € 14.254.000,-. • RTV 11,6 %.

Van aardgas naar aardwarmte: • Warmteproductie met aardwarmtebron (geothermisch) en met warmte overschot in de zomer van het glastuinbouwbedrijf van de lokale tuinder Van Lipzig. • Levering warmte aan dit glastuinbouwbedrijf en koude (na omzetting) aan een koelhuis op Trade Port Noord. 01-06-2012

19

Energy

Flexibility

Conclusies Dit Masterplan toont aan dat het gebied Greenport Venlo volop mogelijkheden biedt om zich te onderscheiden ten aanzien van (duurzame) energievoorzieningen. Lokale

ondernemers concreet geïnteresseerd in ontplooien energie-initiatieven. Bij realisatie dragen deze initiatieven direct bij aan ontwikkelingsopgave van DCGV. Uit het Masterplan volgt dat: •40% van de energievraag op een duurzame wijze kan worden geproduceerd; •Dat de CO2 uitstoot van het gebied met x % kan worden verminderd;

•De verwachte omvang van de nieuwe energieprojecten € 512 miljoen is; •Het rendement van de projecten 11,6 % is op het geïnvesteerde eigen vermogen; •De omzet tot 2042 oploopt tot € 4 mld. (gemiddeld € 133 mln./jr.); •De investering aan eigen vermogen tot 2042 in totaal € 434 miljoen bedraagt;

01-06-2012

20

Energy

Flexibility

Aanbeveling op basis van het Masterplan De ontwikkeling van deze projecten is veelal complex, heeft een lange doorlooptijd en kent een hoog risicoprofiel. Dus:

Via het gewone “marktsysteem” zal substantieel deel van in het Masterplan geïdentificeerde projecten niet eenvoudig tot ontwikkeling komen. Dus: Geïntegreerde, innovatieve en deelgebieden project-overstijgende aanpak noodzakelijk voor realiseren acceptabele marges op exploitatie van dergelijke energieprojecten.

01-06-2012

21

Energy

Flexibility


01-06-2012

2

1. Inleiding

22

2. Huidige situatie

30


34


42


49


61


70


88

Conclusies

95

22

Energy

Flexibility

Inleiding Doelstelling: DCGV wil economische structuur van het Greenport Venlo gebied versterken door aan de

marktpartijen een duurzame propositie m.b.t. de energievoorzieningen aan te bieden. Het consortium van Alliander, Greenchoice, ARCADIS, Liandon en Ekwadraat (Energy 4 Flexibility) presenteert in dit document: • Lange termijn visie ten aanzien van verduurzaming van gebied;

• Inschatting van potentie tot verduurzaming van gebied; • Eerste haalbaarheidstoets voor drie concrete projecten; Hierbij is: • het energieplan van Boer & Croon (2010) geactualiseerd;

• een GIS-model opgesteld met energievraag en –aanbod in gebied; • Een model opgesteld voor het berekenen van de potentie van het gebied voor energieprojecten; • Voor 3 projecten een financieel model opgesteld met kosten en baten;

01-06-2012

23

Energy

Flexibility

Visie Het consortium van Alliander, Greenchoice, ARCADIS, Liandon en Ekwadraat (Energy 4 Flexibility) heeft voor dit gebied de visie dat: • Een regionale duurzame gebiedsontwikkeling wordt gerealiseerd door energieen materiaalstromen in het gebied zoveel mogelijk in ketens op te nemen; • dit betrekking heeft op Elektriciteit, (bio)Gas, Biomassa, Warmte, Koude en Geothermie en CO2, eventueel te koppelen aan water en afval;

• Het uitgangspunt wordt gevormd door een lange termijn visie, die flexibel kan worden aangepast op toekomstige ontwikkelingen in techniek en beleid; • Het draagvlak bij lokale overheden, bedrijven en bewoners cruciaal is voor succesvolle implementatie; • Een ondernemende energie-project-ontwikkelaar noodzakelijk is, die afhankelijk van behoefte, als initiator of als facilitator functioneert: Energy4Flexibility; • De uitdaging ligt in het steeds weer zoeken naar win-win situaties, die voor alle partijen positieve business cases opleveren!

01-06-2012

24

Energy

Flexibility

Voorgestelde energieroute +

=

Stap 1:

Verminderen van de vraag

+

=

Stap 2:

Vraag en aanbod afstemmen (gebiedsoverstijgend)

+

=

Stap 3:

Verduurzamen

•

Eerst realiseren van energiebesparing. Resultaat: lagere kostprijs.

•

Inpassen van lokale (duurzame) energiebronnen, gekoppeld aan meerdere bedrijven. Resultaat: duurzame energie + verbeterde efficiëntie = lagere onrendabele top en minder afhankelijk van prijsschommeling in fossiele brandstoffen.

• 01-06-2012

Efficiëntere technologie. Resultaat: lagere kostprijs. 25

Energy

Flexibility

Randvoorwaarden De referentie voor alle partijen is marktconformiteit: • De verbruikers betalen voor energie een marktconforme prijs

• De opwekkers ontvangen voor energie een marktconforme prijs; • De aanwezige afvalstromen worden verkregen tegen een marktconforme gatefee / prijs; • De financiers en risicodragende partijen verkrijgen een marktconform rendement (op basis van het risico);

• Het rendement van DCGV is minimaal 6%, het risicoprofiel van DCGV is minimaal; DCGV wil alleen risico lopen indien noodzakelijk voor realisatie doelstellingen; ‘need to take risk’; • Onderdeel van de propositie van DCGV aan (potentieel) vestigende bedrijven is het afnemen van energie en de overige voorzieningen; • Bij de berekening van de financiële haalbaarheid wordt uitgaan van de huidige regelgeving; • Per initiatief wordt inzichtelijk gemaakt in hoeverre de financiële haalbaarheid

afhankelijk is van subsidies of belastingfaciliteiten.

01-06-2012

26

Energy

Flexibility

Scope De scope betreft energie (elektriciteit, gas en warmte) en CO2 (voor Glastuinbouw) Californië

Trade-Port Noord

Gebieden niet in scope: • Trade Port West • Freshpark Venlo • Traffic Port Venlo Green-Park

Gebieden niet in scope energiebehoefte, wel biomassa output (mest): • LOG Witveldweg Traffic-Port • LOG Krabbenborg Venlo

Gebieden in scope: • Californië 1 • Siberië 1 en 2 (k10) • Greenpark Venlo • Trade Port Noord (K2 en K4) • Greenportlane • Overige klavers 1 t/m 13

01-06-2012

Fresh-Park Venlo Siberië

27

Energy

Flexibility

Afbakening en externe factoren •

•

Voor een succesvolle implementatie van het Masterplan is het cruciaal dat DCGV effectief de rollen uitoefent van:

•

Stakeholdermanager in relatie tot politieke omgeving;

•

Gebiedsregisseur in relatie met huidige lokale en toekomstige ondernemers;

•

Coördinator met betrekking tot andere utiliteiten, zoals water, afval;

•

Investeerder in zowel op te richten energie-entiteit als in energieprojecten;

•

Bijdraagt aan aanvragen van relevante subsidies.

Er zijn externe factoren die grote impact kunnen hebben op economische ontwikkeling van gebied, zoals EHEC-crisis en ontwikkeling van Duits Greenport

gebied, welke niet of beperkt beïnvloedbaar zijn.

01-06-2012

28

Energy

Flexibility

Verantwoording • Aan Masterplan energie ligt een groot aantal aannames ten grondslag betreffende: • De volloop van de deelgebieden (de klavers) van het Greenport Venlo gebied;

• Het energieverbruik; • De kosten en rendementen van energieopwekking.

• Aannames die op basis van rapportages en openbare bronnen zijn gekozen tevens getoetst in gesprekken met betrokken stakeholders. • Gebleken is dat de aannames/inschattingen van enkele kritische variabelen nog een aanzienlijke bandbreedte vertonen. In nauw overleg met DCGV zijn steeds zo realistisch mogelijke aannames gedaan. • Onvermijdelijk zal in het vervolgtraject er sprake zijn van voortschrijdend inzicht in

beide aspecten (energievraag en technologische mogelijkheden) die mogelijk ook noodzaken tot (gedeeltelijke) bijstelling van uitgangspunten van dit plan en onderliggend rekenmodel.

01-06-2012

29

Energy

Flexibility


01-06-2012

2

1. Inleiding

22

2. Huidige situatie

30


34


42


49


61


70


88

Conclusies

95

30

Energy

Flexibility

Bestaande situatie

Totaal bebouwd oppervlak in 2012 circa 185 ha.

5.400 hectare groot kerngebied Deels ontwikkeld Siberië, Californië, Freshpark Tradepark West

01-06-2012

31

Energy

Flexibility

Bestaande situatie -> elektriciteit

2012 Elektra • Vraag: ± 510 TJ • Productie: ± 1200 TJ

Het gebied heeft elektriciteitsoverschot door WKK’s in Siberië en Californië. Belichting kassen in Siberië oorzaak hogere elektriciteitsvraag

01-06-2012

32

Energy

Flexibility

Bestaande situatie -> warmte/koude (GB)

2012

Siberië

Warmte-Vraag: ± 1,584 TJ Koude-Vraag: ± 4 TJ Warmte-Productie: ± 1.500 TJ

Warmtevraag en warmte aanbod zijn ongeveer gelijk, door flexibele inzet WKK’s. Er is nauwelijks vraag naar koude. Koude in Freshpark wordt elektrisch geproduceerd.

01-06-2012

33

Energy

Flexibility


01-06-2012

2

1. Inleiding

22

2. Huidige situatie

30


34


42


49


61


70


88

Conclusies

95

34

Energy

Flexibility

Ontwikkelingen en trends • De belangrijkste trends die van invloed zijn op de energiesector zijn sociaaldemografische, economische en technologische aard;

• Mensen worden ouder, groter deel woont stad en men is 24 uur per dag actief; • Wereldwijd gezien neemt welvaart en consumptie toe en wordt (steeds) meer gebruik gemaakt van technologische hulpmiddelen; • De druk op fossiele brandstoffen en grondstoffen neemt toe, met prijsstijgingen en onzekere beschikbaarheid tot gevolg;

• Om energie in toekomst betaalbaar en beschikbaar te houden, is investeren in duurzame toepassingen onvermijdelijk; • Dit vraagt om nieuwe oplossingen en nieuwe houding van consument en producent. Productie van wind- en zonne-energie zal toenemen.

01-06-2012

35

Energy

Flexibility

Sociaal demografische ontwikkelingen •

Bevolkingsgroei neemt af en levensverwachting stijgt;

•

Verstedelijking blijft voortgaan;

•

Mensen leven langer, zorgkosten stijgen snel;

•

Opleidingsniveau stijgt;

•

Trend naar individualisering;

•

Mensen vervullen veel rollen;

•

Economie draait om beleving en gaat 24/7 door;

•

Overheid en bedrijfsleven weten steeds meer van het Individu;

•

Wereld gaat steeds sneller, maar ook meer

aandacht voor genieten en spiritualiteit.

01-06-2012

Krimp potentiële beroepsbevolking

36

Energy

Flexibility

Economische en ecologische trends • Globalisering neemt toe; • Financiële stelsel en euro onder druk:

• Vertrouwen in instituties als banken

Belangrijke barrières voor energiebesparing

geschaad.; • Verschuiving economische macht van west naar oost; • Aarzelend economisch herstel in Nederland

• Consumptie stijgt wereldwijd door bevolkingsgroei en toenemende welvaart; • CO2 uitstoot stijgt niet in Nederland, maar wereldwijd blijft trend stijgend; • Scepsis over klimaatverandering neemt toe.

• Temperatuur aarde stijgt; • Bereidheid tot inleveren gemak en comfort voor duurzaamheid is gering, wel bereid tot kosten besparen.

01-06-2012

37

Energy

Flexibility

Trends in energiegebruik • •

gasverbruik varieert per jaar, gemiddeld constant; Wereldwijde stijging van vraag naar fossiele bronnen, grondstoffen en energie:

• •

energieverbruik in Nederland is in 35 jaar gemiddeld 1% per jaar gestegen; elektriciteitsgebruik afgelopen 10 jaar gemiddeld 1% per jaar gestegen;

•

nieuwbouw wordt energiezuiniger gebouwd;

• •

•

Aandeel duurzame elektriciteit Grootste deel door Wind en Biobrandstof

“Nieuwe telen” bij tuinders leidt tot dalende energievraag; toename warmtepompen en elektrische auto's vergroot elektriciteitsverbruik met 10-15% in 2030; vraag naar lithium stijgt door elektrische auto's, maar er zijn voldoende reserves;

•

mobiliteit op bio-LNG door stijgende dieselprijzen en euro norm 6.

Bron: website energie inzicht.net van Liander

01-06-2012

38

Energy

Flexibility

Trends in de agro-logistiek •

•

• •

•

01-06-2012

De agro- food- en feedsector verandert. Door toenemende concurrentie als gevolg van internationalisering, de economische crisis en ketenomkering is er in de sector schaalvergroting opgetreden. Ketenomkering (activiteiten in de keten worden primair bepaald door de vraag van de klant en niet door het aanbod) heeft plaatsgevonden doordat de vraag van consumenten veelzijdiger is geworden, waarbij voedselveiligheid en -kwaliteit aan waarde hebben gewonnen. Daarnaast is als gevolg van de toename van (door dieren veroorzaakte)ziektes meer aandacht gekomen voor dierenwelzijn en maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO). Deze trends hebben ertoe geleid dat de agrarische sector mede door technologische innovaties zich verder heeft ontwikkeld.

Bron: onderzoek NEA, Logistiek van agro, food en feed producten

39

Energy

Flexibility

Trends in energieproductie I 

Beschikbaarheid en betaalbaarheid fossiele brandstoffen onzeker. Voorraad is er wel (olie nog 45 jaar, gas 62 jaar, kolen 164 jaar), maar twijfel over beschikbaarheid en betaalbaarheid;



Nederland wordt steeds meer afhankelijk van import gas buiten EU, Gasproductie Nederland neemt tot 2030 af met 75%;



Olie- en gasprijzen stijgen waarschijnlijk;



Nederlandse productiecapaciteit neemt toe met 30% tot 2030;



Door overproductie elektriciteit zal Nederland exporterend land worden;



Decentrale opwekking met WKK installaties is tot 2009 gegroeid, met name in

land- en tuinbouw; 

Productie duurzame energie is gestegen tot 3,8;



Nederland loopt achter op doelstellingen duurzame energie. in 2020 moet 20%

van totale energieverbruik duurzaam zijn. De overheid meent dat doelstellingen wel gehaald zal worden; 

Aandeel zonne-energie is nog beperkt, maar zal in Nederland ook zonder subsidie stijgen door nieuwe technologie en lagere kosten. Er ontstaan collectieven

rondom zonnepanelen.

Bron: website energie inzicht.net van Liander

01-06-2012

40

Energy

Flexibility

Trends in energieproductie II ●

Groei van windenergieproductie zet door, kosten dalen niet;

●

Geothermie is aantrekkelijk alternatief voor invullen van

warmtevraag van met name tuinders; •

Aanbod productie biogas neemt toe, inclusief vraag deze te mogen invoeden op netwerk;

●

Introductie van CO2 sector systeem in industrie en tuinbouw (vervuiler betaalt voor CO2 uitstoot).

01-06-2012

41

Energy

Flexibility


01-06-2012

2

1. Inleiding

22

2. Huidige situatie

30


34


42


49


61


70


88

Conclusies

95

42

Energy

Flexibility

Energievraag Greenport Venlo ● Voor de situatie 2020 en 2040 zijn in beeld gebracht: ● Het bebouwd oppervlak

● De warmtevraag in TJ ● De koudevraag in TJ ● De Elektriciteitsvraag in TJ ● De totale Energievraag in TJ

● Bij het volloopscenario is uitgegaan van de data van DCGV. Dit laat een sterke groei zien tot 2020, een gestage verdere groei van 2020 tot 2030, waarna de groei nog verder afneemt en een bijna stabiele situatie wordt bereikt. ● De Energievraag voor Elektriciteit, Warmte, Koude en het totaal laat een sterke toename zien tot circa 2020, waarna (als gevolg van de vertraagde volloop) de vraag vrijwel stabiliseert.

● Tenslotte zijn de energievraag en CO 2 uitstoot berekend op basis van de scenario’s: geen additionele maatregelen, besparing & efficiency en verduurzaming. Dit laat zien dat met de juiste maatregelen in 2040 de totale energievraag voor circa 44% duurzaam kan

worden opgewekt en dat CO2 uitstoot kan worden gehalveerd.

01-06-2012

43

Energy

Flexibility

Situatie 2020

2020 Bebouwd oppervlak: 571 Ha. Warmte vraag: 4.460 TJ Koude vraag: 885 TJ Elektriciteit vraag: 1,520 TJ

TOTAAL

01-06-2012

6,865 TJ

44

Energy

Flexibility

Situatie 2040

2040 Bebouwd oppervlak: 774 Ha Warmte vraag : 4.940 TJ Koude vraag : 1,010 TJ Elektriciteit vraag: 1,870 TJ TOTAAL

01-06-2012

7,820 TJ

45

Energy

Flexibility

Volloopscenario

Bron: DCGV Masterplan

01-06-2012

46

Energy

Flexibility

Toename energievraag

Totale energievraag van Greenport Venlo groeit van 2,1 PJ in 2012 naar 7,8 PJ in 2040

01-06-2012

47

Energy

Flexibility

Energievraag en CO2 uitstoot Netto energievraag stijgt naar: • 9,5 PJ in 2040 (wanneer we niets doen). • Door besparing en efficiency verbetering daling naar:7,8 PJ in 2040; • Hiervan duurzaam opgewekt: Ca 44%.

De CO2 uitstoot bedraagt: • 616.000 ton in 2040 (niets doen) Door besparing en efficiencyverbetering daalt dit naar: • 503.000 ton in 2040 (ca. 22% lager) Door verduurzaming daalt dit naar: • 248.000 ton in 2040 (ca. 51% lager)

01-06-2012

48

Energy

Flexibility


01-06-2012

2

1. Inleiding

22

2. Huidige situatie

30


34


42


49


61


70


88

Conclusies

95

49

Energy

Flexibility

Warmte en koude • Bestaande koudetechniek afbouwen en herinvestering in Label AA technologie en “warmte naar koude” technieken.

• Besparing van warmte / koude: • gebouwen (EPC verbetering); • kassen: “Nieuwe telen”, schermen en LED; • koelhuizen: moderne koeltechnieken i.p.v. traditionele koeltechnieken; • voertuigen: volgen van de Euronormen. • Warmte / koude dient duurzaam te worden: • collectief inzetten op: Geothermie, Biogas en Hout; • restwarmte inzetten voor koude. Dit voorziet niet alleen in koude vraag, maar aanvullend geeft dit betere inzet van de (duurzame) bron, waardoor deze kostentechnisch beter zal presteren.; • individueel inzetten op Zonnecollectoren.

• Efficiëntieverbetering: • WKK vervangen voor WKC’s; • profielverschillen opvangen met Hoge Temperatuur Opslag (HTU); • gebied overstijgende infrastructuur. • Koude:

• vriezen: vanuit het elektriciteitsnet.

01-06-2012

50

Energy

Flexibility

Warmte & koude

01-06-2012

51

Energy

Flexibility

Elektriciteit • Bestaand: WKK’s verder uit nutten. Natuurlijk momentum (vervanging) gebruiken voor vervangen WKK’s door duurzamere en efficiëntere technieken.

• Besparing van elektriciteit: • koude uit warmte (hogere COP); • hoge COP warmtepompen waar mogelijk; • EPC normen volgen; • efficiënte verlichting.

• Duurzaam: • wind toelaten (15 MWe); • zon (100-110 MWp); • hout WKK (2-5 MWe); • biogas WKK (20-25 MWe). • Fossiel: • deels toekomstige WKK’s vervangen door WKC (14 MWe);

• nieuwe WKK’s in glastuinbouw en TPN (60-65 MWe).

01-06-2012

52

Energy

Flexibility

Zon PV Nu tot 2020

2020-2040

• Maatschappelijk verantwoord;

• Strategische positie energieprijzen;

• Stijging van elektriciteitsprijs;

• Verdere stijging elektriciteitsprijs;

• Daling kosten PV panelen;

• Terugverdientijd < 10 jaar voor grotere

• Installaties tot 30 kWp, terugverdientijd < 10 jaar; • Installaties > 30 kWp, terugverdientijd

20 jaar; • Salderingsmodel voor kleinverbruikers • Verwacht vermogen: 10 MWp (50 - 200

installaties ; • Verwacht totaal opgesteld vermogen tot 2030: 50 MWp (100-300 installaties); • Verwacht totaal opgesteld vermogen tot 2040: 110 MWp (velden); • 6-7% van het Elektriciteitsverbruik.

installaties); • 1-3% van het Elektriciteitsverbruik.

01-06-2012

53

Energy

Flexibility

Elektriciteit Productie WKK levering: Zon: Wind: Biogas: Totaal:

Ca. Ca. Ca. Ca. Ca.

5,9 0,4 0,5 0,6 7,4

PJ PJ PJ PJ PJ

Biogas WKK

WKK

WKK Hout WKK

Initiatieven van ondernemers m.b.t. energie, die voldoen aan de criteria van het EnergieMasterplan (EMP), worden maximaal gefaciliteerd.

ZON

ZON

Wind Biogas WKK

WKK of WKC

01-06-2012

54

Energy

Flexibility

CO2 (1) • De vraag naar CO2 wordt gedekt met WKK / WKC. • In plaats van 0,66 kWe/m2 wordt 0,33 kWe/m2 geïnstalleerd.

• Additioneel circa 50 MWe nieuwe WKK nodig ter dekking van deze vraag, in plaats van 100-110 MWe (referentie). • Per gebied wordt gekeken of centrale leidinginfrastructuur of individuele infrastructuur op basis van vloeibare CO2 nodig is. Zoals nu lijkt zal: • Siberië centrale infrastructuur krijgen;

• Californië een infrastructuur gebaseerd op een enkele/aantal tuinders, die kan uitgroeien tot centrale infrastructuur. • Groene CO2 afkomstig van vergisters krijgt voorrang op grijze CO2. • Voorbeeld hiervan: CO2-net van DECL naar Siberië. • Deze groene CO2 levert ca. 5-7% van de CO2 vraag in Siberië.

• Dit concept kan worden herhaald in klaver 11. • Alternatieve toekomst: • aansluiten op ontwikkeling van bovenregionaal CO2 netwerk; • inkoop groene CO2 van vergisters centraal invoeden in infrastructuur; • CO2 afkomstig van WKC (na outsourcing WKK?).

01-06-2012

55

Energy

Flexibility

CO2 (2) Decentrale infrastructuur, gekoppeld aan groeimodel

Decl Centrale infrastructuur, inclusief groene CO2

01-06-2012

Centrale CO2infrastructuur Midden Limburg

56

Energy

Flexibility

Biogas / biomassa Visie: Draagt bij aan doelstelling voor verduurzaming en besparing. Bij uitstek taak voor op te richten energie-entiteit; voor individuele ondernemers niet haalbaar. • In gebied op 2 plaatsen logischerwijs biogasproductie: Klaver 7 (DECL) en klaver 11 (LOG). Op deze locaties lopen ondertussen initiatieven (totaal ca. 30-36 mln. m3). • Daarnaast is er een biogaspotentie in het buitengebied (agrarische ondernemers). (ca. 40 mln. m3).

• Waterschap Limburg heeft ambitie tot biogasproductie op locatie van RWZI te Venlo. Eerst zal hier ca. 2,2 mln. m3 geproduceerd worden. In toekomst mogelijk verdubbeling. • Wanneer deze projecten worden gekoppeld en biogasstromen uit buitengebied worden getransporteerd naar centrale locatie, waar stromen worden bewerkt en gericht afgezet, ontstaat totaalconcept, namelijk: biogashub. Voordelen: • biogas wordt op ‘meest logische’ plaats geproduceerd, afhankelijk van de transportafstanden; • energiestroom wordt efficiënt getransporteerd, namelijk biogas in plaats van vaste

biomassa (MJ/km); • gas wordt centraal bewerkt, waardoor efficiënte technologie wordt toegepast, prijsvoordeel;

01-06-2012

57

Energy

Flexibility

Biogashub Biogas uit buitengebied

LOG / Co-vergisting

Biogas uit buitengebied DECL

RWZI

01-06-2012

? 58

Energy

Flexibility

Mobiliteit •

Uitgaande van diesel als referentie kan het gebruik van biogas een positieve business case opleveren.

•

In het gebied vindt transport plaats dat gebonden is aan een standplaats (met een maximale actieradius 250 km). Deze voertuigen kunnen overstappen op LNG en voldoen aan nieuwste Euronormen (Euro 6).

•

Lange afstandsvoertuigen kunnen in toekomst overstappen (van EEV – Euro 6), wanneer er een landelijke en met name Europese dekking is.

•

Op de centrale locatie kan worden getankt (Klaver 5).

•

LNG kan worden ingevoerd (via pijpleiding, per schip of per as).

•

Bio-LNG vervangt LNG in komende 10-15 jaar. Deze ontwikkeling volgt de biogas/biomassa ontwikkeling.

Deze ontwikkeling zit nu nog in beginfase, maar past volledig in de ontwikkelde visie. De op te richten energie-entiteit zal hier geen proactieve rol in spelen, maar zal

ontwikkelingen op de voet volgen en acteren wanneer deze mogelijkheden kansrijker zijn.

01-06-2012

59

Energy

Flexibility

LNG LNG aanvoer? Droogvergisting

LNG/bio-LNG vulstation

LNG route Lokaal vervoer

DECL

LNG aanvoer

01-06-2012

60

Energy

Flexibility


01-06-2012

2

1. Inleiding

22

2. Huidige situatie

30


34


42


49


61


70


88

Conclusies

95

61

Energy

Flexibility

Uitgangspunten financiële analyse • Rente op vreemd vermogen: 6%; • Indexering op investering: 0% (eerste 10 jaar), na 10 jaar 2,3% per jaar; • Gemiddelde afschrijvingstermijn:

•

productiecapaciteit tussen 15 en 20 jaar

•

infrastructuur 40 jaar

•

geothermie en HTU 25 jaar

•

besparingen 15 jaar

• Het volloopscenario geeft de snelheid aan van de uitgifte hectares

bedrijfsterrein binnen het Greenport Venlo gebied

01-06-2012

62

Energy

Verwachte investeringen

Flexibility

zonder indexering en

herinvestering

Periode 2012 – 2042 Nieuwe investeringen: € 512 miljoen

01-06-2012

63

Energy

Verwachte investeringen

Flexibility

excl. indexering en

herinvestering Productie

WKK nieuw STEG VERGISTER KETEL WP en WKO Hout Zon Wind Biogas Koude Besparing

Investeringen 58.000.000 10.000.000 13.000.000 4.000.000 5.000.000 13.000.000 110.000.000 42.000.000 30.000.000 13.000.000 39.000.000 337.000.000

Afschrijving (lineair) 15 20 15 15 15 15 25 18 15 15 15

Infrastructuur

Aardgasinfra Biogasinfra Warmtenet HTU Geothermie CO2 infra Koudenet

Totaal

01-06-2012

2.000.000 5.500.000 17.000.000 55.000.000 92.000.000 1.000.000 2.000.000 174.500.000

40 40 40 25 25 40 40

€ 512 miljoen

64

Energy

Flexibility

Verwachte investeringen incl. indexering en herinvesteringen

Periode 2012 – 2042 Nieuwe investeringen: € 630 mln. Herinvesteringen: € 406 mln. TOTAAL € 1,036 mln. 01-06-2012

65

Energy

Flexibility

Benodigd risicokapitaal

Periode 2012 – 2042 Benodigd eigen vermogen: Uitgaande van herinvestering dividend piek: Voor Consortium partners: 01-06-2012

€ 434 miljoen € 103 miljoen (2023) € 52 miljoen (2023) 66

Energy

Flexibility

Kasstroom van 2012 - 2042

01-06-2012

• • • • • • •

De totale opbrengsten uit de exploitatie t/m 2042 bedragen De totale kosten uit de exploitatie t/m 2042 bedragen EBITDA Afschrijvingen t/m 2042 EBIT Verwachte vennootschapsbelasting Beschikbaar voor vermogensverschaffers (eigen en vreemd)

€ 4.010 miljoen € 2.504 miljoen € 1.506 miljoen € 722 miljoen € 784 miljoen € 196 miljoen € 512 miljoen

• • •

Het rendement op totaal vermogen (RTV) bedraagt Het rendement op het eigen vermogen (40%) bedraagt De rente op het vreemde vermogen (60%) is

7,35% 11,6 % 6% 67

Energy

Flexibility

De risicoanalyse op kosten en opbrengsten

Risicoanalyse op Opbrengsten over de gehele looptijd: • Als de opbrengsten niet stijgen met 1,5 % maar met 4%, dan neemt RTV toe tot 15,2%

• Als de opbrengsten gedurende de gehele looptijd niet stijgen daalt RTV naar 2,2% Risicoanalyse op kosten over de gehele looptijd • Als de kosten niet stijgen met 2,3 % maar met 4%, dan daalt RTV naar 4,9% • Als de kosten niet stijgen met 2,3 % maar met 1,5%, dan stijgt RTV naar 8,2%

01-06-2012

68

Energy

Flexibility

De risicoanalyse op volloopscenario

Risicoanalyse op Volloopscenario met 50% van de verwachte snelheid • Indien het Greenport gebied 50% langzamer volloopt daalt RTV naar 5,4%. • Indien het Greenport gebied 50% langzamer volloopt daalt de totale investeringsvraag naar € 934 miljoen, in plaats van € 1.036 miljoen. • Het benodigde risicokapitaal daalt in dat geval naar € 90 miljoen. • Indien het Greenport gebied 50% langzamer volloopt dalen de opbrengsten naar € 3,3 miljard.

01-06-2012

69

Energy

Flexibility


01-06-2012

2

1. Inleiding

22

2. Huidige situatie

30


34


42


49


61


70


88

Conclusies

95

70

Energy

Flexibility

Uitgangspunten selectie initiatieven •

•

•

01-06-2012

Er zijn 3 projecten geïdentificeerd in het Masterplan om de volgende reden: • Actuele vraag uit het gebied (lopende ontwikkeling) • Projecten voldoen aan de visie van het Masterplan • De projecten hebben de potentie om snel uitgewerkt te worden richting Business analyse en Businessplan • Quick scan analyse levert een aantrekkelijk financieel rendement op voor potentiele investeerders • Er is een concrete partner / participant (in de vorm van een leverancier, afnemer en/of ontwikkelaar) (1) Californië (warmte- en koudenet) • Het gaat hier om het gebruik van aardwarmte als warmtevoorziening voor de glastuinbouw in het gebied en koude levering naar het naastliggende gebied Trade Park Noord. • Het project is de basis voor een samenwerking met een lokale ondernemer (tuinder van Lipzig) die ook wil participeren • Geeft tevens inzicht in het deelgebied-overschrijdend werken: project versterkt de ontwikkeling van Trade Park Noord. (2 & 3) Siberië (warmtenet en gasnet) • Het gaat hier om het gebruik van aardgas en hergebruik van restwarmte als warmtevoorziening voor de glastuinbouw in het gebied en warmtelevering naar het naastliggende businesspark. Het gasnet kan in de toekomst benut worden voor biogas. • Het project is de basis voor een samenwerking met de ontwikkelaar Wayland en geeft tevens inzicht in het deelgebied-overschrijdend werken. • Project is ook basis voor is een full-service energievoorziening van tuinders (gas en warmte).

71

Energy

Flexibility

Quick Scan: gasnet Siberië (1) • Siberië heeft de bestemming voor duurzaam ontwikkelen en realiseren van kassen, bedrijfswoningen en aanverwante bedrijvigheid. Glastuinbouwgebied en agribusinesspark bieden ruime kavels en ruimte voor ontwikkeling. • In Quick scan haalbaarheid van gasnet voor gehele gebied verkend. Hierbij rekening gehouden met al aanwezige gas-infrastructuur. • Wayland Nova heeft al fors geïnvesteerd in gasnet Siberië. Op basis van de business case en nacalculaties is goede indicatie overnamesom berekend. • Uit eerste verkenning volgt dat gasnet alleen rendabel is te exploiteren, als :

–

in periode tot 2019 alle bedrijven worden aangesloten op dit net;

–

investeringen in gasnet niet hoger zijn dan € 3.361.000,- Dit betekent afwaardering van ruim € 1.7 mln. van berekende nieuwprijs (€ 5.361.277,-).

RTV bedraagt 7,5% onder bovengenoemde condities. Uitgangspunt is maximale gascapaciteit van 21.000 m3 vanaf 2019.

Uitgangspunt is 72,8 ha bestaand glas en 104,6 ha nieuw glas. Bedrijventerrein is 13,0 ha groot. • In berekeningen is uitgangspunt dat grootste investeringen in jaar 1 worden gedaan (aanleg van GOS en groot deel van leidingen) en dat overige investeringen in tijd worden gespreid, rekening houdend met reële volloop.

01-06-2012

72

Energy

Flexibility

Quick Scan: gasnet Siberië (2) • Als ook warmtenet wordt gerealiseerd, zal rentabiliteit van gasnet iets afnemen. Immers, wanneer tuinders warmte afnemen, welke eerder als overschot aan

warmtebedrijf is geleverd, zal gasvraag verminderen. Er resulteert dan RTV van enkele tienden procenten lager. • Grootste risico’s: • Volloop van gebied. Gerekend is met volloop conform Masterplan DCGV. Er is echter recent verkocht en thans gesprekken gaande met twee tuinders voor

oppervlakte van circa 20 ha, hetgeen risicoprofiel aanzienlijk zal reduceren; • alternatieve opwekking warmte. Er is belangstelling voor geothermie bij tuinders. Een bron kan rentabiliteit verder schaden. De opsporingsvergunning ligt bij

Wayland Nova en er is nauw contact met tuinders; • uiteindelijk zullen business cases van gas en warmte gezamenlijk moeten worden beoordeeld. • Er is opwaarts potentieel in project: klavertje 13 (60 ha, glastuinbouw, mogelijk deels bedrijventerrein) kan ook aangesloten worden op gasnet. Tegen beperkte

investeringen, kan veel extra gas geleverd worden via gasnet. Hiermee lijkt gasnet goed rendabel te worden.

01-06-2012

73

Energy

Flexibility

Quick Scan: gasnet Siberië (3) Toelichting gasnet eindsituatie • Bestaande gasnet wordt uitgebreid zodat nieuw glas, maar ook bestaand glas kan worden aangesloten op gasnet.

• Ook bedrijventerrein (agri businesspark Siberië) wordt aangesloten op gasnet. • Biogas van DECL welke direct noordelijk

van het gebied wordt gerealiseerd wordt ingevoed in gasnet (12-15 mln. m3). • Voor klaver 10 gaat gasnet concurreren met bestaande net van Enexis.

De filosofie hierachter:

• Tuinders wordt ook warmte aangeboden, zo ontstaat full service concept. • Gedane investeringen in gasnet (knip / GOS, leiding naar gebied) kunnen beter renderen. • Tuinders kunnen profiteren van biogas.

01-06-2012

74

Energy

Flexibility

Quick Scan: warmtenet Siberië (1)

• Quick scan is haalbaarheidsonderzoek naar realisatie van warmtenet in geheel Siberië. • Warmtenet is rendabel te exploiteren indien op termijn alle tuinders warmte afnemen. Totale investeringen: € 11.960.500,-. • RTV bedraagt 8,2% Uitgangspunt is warmtevraag van 315.000 GJ en aanleg van HTU met

vermogen van ruim 12 MWth (te leveren vermogen). • Warmte wordt geleverd door tuinders zelf, indien warmte over is (vooral zomers, wanneer gestookt wordt voor CO2 en/of onbalansmarkt elektra). • Om warmte te bufferen wordt warmteopslag gerealiseerd (opslag warmte 90oC op diepte van 100 – 500 meter). Bodemopbouw ter plaatse moet nog verkend worden.

• Warmte wordt verkocht aan glastuinbouwbedrijven, aan bedrijven op businesspark en aan vergister van DECL / Geurtz.

01-06-2012

75

Energy

Flexibility

Quick Scan: warmtenet Siberië (2) • Netwerk wordt terugverdiend met vergoedingen voor transport warmte en voor aansluiting (vastrecht). • Projectonderdelen zijn: • leidingen in gebied; • afsluiters en aansluitpunten;

• buffer (HTU); • pompen en besturingssystemen; • (optioneel en niet mee gerekend: eigen WKK of STEG). • Beoogde projectpartner is ontwikkelaar Wayland Nova en mogelijk tuinders. • Grootste risico’s : • aanlegkosten (met name HTU); • rendement HTU – dit vraagt nader onderzoek naar bodemopbouw en modelonderzoek

naar laden- en ontladen van bron in relatie tot gewenste temperatuurniveau ’s ; • hoeveelheid af te zetten warmte (deels gerelateerd aan volloop van gebied); • prijzen in- en verkoop warmte (sterk gerelateerd aan gas- en elektramarkt).

01-06-2012

76

Energy

Flexibility

Quick Scan: warmtenet Siberië (3) Mogelijke eindsituatie t.a.v. ontwikkeling warmtenet: • Vergister heeft veel warmte nodig per Q4 2013.

• Nieuwe bedrijven zullen minder WKK gaan plaatsen als warmte tegen marktconforme prijzen verkrijgbaar is uit warmtenet. Mogelijk plaatsen bedrijven in geheel geen WKK. • Bestaande bedrijven: WKK’s zullen minder draaiuren maken (nog maar 2-3.000 uur). Tuinders ‘spelen’ met onbalans en er zijn verschillende gascontracten en gewassen: zal leiden tot warmtevraag vanuit warmtenet (zodra beschikbaar). Bedrijf Nr. 3 wil zeker warmte (100%) hebben. Gas wordt dan nog backup.

01-06-2012

77

Energy

Flexibility

Quick Scan: warmte-koudenet Californië (1) • Quick scan is haalbaarheidsonderzoek naar realisatie van warmte- en koudenet inclusief belevering van warmte en koude in deelgebied Californië. Warmte is afkomstig van aardwarmtebron (geothermische put) en voor klein deel van glastuinbouwbedrijf van Lipzig (warmteoverschot in zomer). • Warmte wordt deels geleverd aan van Lipzig en deels (als koude) aan koelhuis van Trade Port Noord (TPN). Warmteoverschot van van Lipzig wordt ook geleverd aan TPN. • Grootste deel van investeringen betreft aanleg Geothermiebron, leidingwerk en absorptiemachine / koeltoren.

• Warmtenet is rendabel te exploiteren indien koude voldoende kan worden afgezet. Totale investeringen: € 14.254.000,-. Uitgangspunt zijn volgende kengetallen: • aanleg van Geothermiebron met vermogen van 7,5 MWth; • oppervlakte glas 17,8 ha, WKK vermogen 6,0 Mwel; • afnemer voor koude: koelhuizen met oppervlakte van circa 3 ha (12 m hoog). • RTV bedraagt 11,67 %. • Er wordt 9.734 ton CO2 per jaar bespaard: vermeden aardgas 8.300 ton/jaar, besparing elektra door koude levering 1.434 ton/jaar.

01-06-2012

78

Energy

Flexibility

Quick Scan: warmte-koudenet Californië (2)

Grootste risico’s:

•

Afname van warmte door van Lipzig. Afhankelijkheid van slechts 1 tuinder is groot risico. Nader onderzoek naar aanvullende afnemers wordt dan ook geadviseerd.

•

Afnemer voor koude nog niet bekend. Dit aspect verder met Greenport Venlo bespreken. Masterplan DCGV voorziet immers in sterke groei van koel vragende bedrijven in gebied. Beschikbare hoeveelheid koude (58 GJ) kan circa 3 ha koelhuizen (12 meter hoog) voorzien.

•

Performance absorptiekoelmachine: technologie nog niet langjarig op

Nederlandse markt bewezen. Vraagt nadere verdieping met leveranciers(s). •

Geothermiebron: boren gaat gepaard met forse technische en financiële risico’s. Voordeel is dat gebruik gemaakt kan worden van resultaten boring van Wijnen.

In dit kader wordt verdere samenwerking met Californië BV aanbevolen.

01-06-2012

79

Energy

Flexibility

Quick Scan: warmte-koudenet Californië (3)

Geothermiebron

Absorptiemachine (koude)

01-06-2012

80

Energy

Flexibility

Geïdentificeerde projecten - overzicht

01-06-2012

81

Energy

Flexibility

Projectenlijst (1)

1

WIE

WAT

Wayland Siberie

Gasinfrastructuur / GOS Biogas invoeden (Imtech) Warmtenet met HTU CO2-net met invoeding (Imtech) Windmolens

2

3

Imtech (DECL)

INFRA EIGEN BRON ?

COMMOMIDITY

MOGELIJKE ROL

+

- nvt

Aardgas

Overname / Participatie

+

- Bij participatie

Biogas

Initiatief / Participatie

+

- Warmte van tuinders / HTU

Warmte


+

- nvt

CO2

+

Biomassacentrale +

Participatie / financier

Biogas


Elektra


Zon-PV

+

Veiling ZON

Koudenet / outsourcing

+

- Vergister / WKK

Koude


(Freshpark)

Zon-PV

nvt

- Bij ondernemer of bij E4F

Elektra


- Elektra uit WKK en/of PV

Elektra of Bio-LNG


- Geothermie / warmte tuinders

Warmte/ koude

Participatie

- Mogelijke overname

CO2

Overname / participatie

Duurzaam logistiek nvt

01-06-2012

mogelijke overname ?

Elektra

Warmtenet van + Lipzig Geothermie Wijnen + / Californië BV CO2-netwerk +

4

Californië

5

LOG Nieuw gemengd bedrijf

6

Körstjens compost Vergisting

Vergisting (mest)

- nvt

+

- Bij participatie: een vergister

Biogas

Initiatief / participatie

+

- Bij participatie: een vergister

Biogas


82

Energy

Flexibility

Projectenlijst (2) WIE

7

WAT

INFRA EIGEN BRON? +

- Bij overname: WKO bronnen

Warmte/ koude

Overname (outsourcen)

WKO net - nieuw

+

- WKO-bronnen

Warmte / koude

Initiatief

- Stoomturbine of participatie in turbine derden

Warmte/ koude

- koudeopwekking

Warmte (30 C)

Greenpark WKO

Groenteverwerker Koude

9

ontwikkelaar

Vergisting

10

Tankstation

LNG tanken (transport)

11

01-06-2012

Waterschap

MOGELIJKE ROL

WKO net - bestaand

Stoom 8

COMMOMIDITY

+

Initiatief of participatie

Biogas - Bij participatie: een vergister Warmte

Participatie

- Afzet uit (eigen) biogashub

Participatie / logistiek

Biogas / LNG

Warmte uit riolering

+

- afvalwater is bron Warmte


Biogas uit vergisting / vergassing

+

- Bij participatie een biogas vergister

Participatie

Warmte uit ruwwater

+

- Ruwwater is bron

Warmte / koude


+

- Inkoop biogas

Biogas

Inkoop gas

12

WML

13

Hoeben en Bieleveld Vergisters

83

Energy

Flexibility

Optie: verduurzaming Freshpark Centrale opwekking koude en elektra met vergister / wkk / absorptiemachine

Lokaal transport op Bio-LNG

Centraal koudenet

PV-panelen op daken voor elektravoorziening

Inzameling groenafval lokale vergisting

01-06-2012

84

Energy

Flexibility

Optie: hybride energienet Siberië

01-06-2012

85

Energy

Flexibility

Optie: WKO-net Greenpark Centraal Warmte en Koudenet op basis van WKO Collectieve Koudebronnen

Individuele warmtepomp per gebouw

Collectieve Warmtebronnen

01-06-2012

86

Energy

Flexibility

Besparingsprojecten korte termijn GEBIED

BESPARING / INVESTERING

Californië

Investering in kas (schermen, klimaatcomputer, glasdek coating, warmtebuffer, ventilatiesystemen) bij ontwikkeling nieuwe glastuinbouw (van Lipzig).

Siberië

Idem, tevens (mee) investeringen in WKK (diverse klanten van ontwikkelaar Wayland).

Freshpark

Investeringen in verduurzaming koude-opwekking in

koelhuizen, aanleg PV-systemen. Groenteverwerker (potentiele vestiger)

01-06-2012

Investeringen in volledige energievoorziening van bedrijf (outsourcing): stoom, koude, elektra, schoon water en afvalwater verwerking.

87

Energy

Flexibility


01-06-2012

2

1. Inleiding

22

2. Huidige situatie

30


34


42


49


61


70


88

Conclusies

95

88

Energy

Flexibility

Overige voorzieningen: water (1) In waterketen en watersysteem zijn mogelijkheden voor verduurzaming en terugwinning van energie: • Ontwikkelen van zuiveringsstrategie om zo veel mogelijk grondstoffen te winnen uit water: • uit water worden grondstoffen gehaald voor hergebruik;

• Hergebruik van water als proceswater industrie of infiltratiewater voor landbouw en groen. • Energieneutraal of zelf energieleverend zuiveren door inzet van innovatieve zuiveringstechnieken. Vrijkomende biomassa- en slibstromen worden vergist of vergast, zodat energie kan opgewekt uit biogas:

• In kader van programma ‘de energiefabriek’ onderzoeken samenwerkende waterschappen mogelijkheden om energieleverend te worden. Waterschap Peel en Maasvallei doet niet mee aan ‘de energiefabriek’, maar staat mogelijk wel open voor samenwerking.

01-06-2012

89

Energy

Flexibility

Overige voorzieningen: water (2) Thermische energie (warmte) winnen uit rioolwater: •

Deze energie kan vooral goed gewonnen worden nabij lozing of op plaatsen met hoge debieten in afvoerstelsel. Het ligt voor de hand om Freshpark Venlo in dit kader nader te verkennen.

Waterzuivering via moerassen: •

Deze kunnen “natuurlijk” worden ingericht of met doel genereren biomassa (ten

behoeve van vergisting). Optimalisatie waterketen door afvalwaterzuivering, watergebruik en hemelwaterafvoer integraal te benaderen: •

Op Freshpark zijn diverse grote lozers van afvalwater én diverse grote gebruikers van (industrie en schoon) water. Ook elders in Greenportgebied zullen zich grote gebruikers /

lozers gaan vestigen (zoals bedrijven uit voedingsmiddelenindustrie). •

In glastuinbouw is veel behoefte aan schoon gietwater, terwijl ook water wordt geloosd naar omgeving.

•

Belangrijk aandachtspunt is efficiënt en duurzaam organiseren afvalwaterhuishouding en watergebruik.

•

01-06-2012

Optimalisatie vormgegeven in samenwerking met Waterschap Peel en Maasvallei, Waterleidingbedrijf Midden-Limburg (WML) en betreffende gemeenten.

90

Energy

Flexibility

Overige voorzieningen: water (3) In ‘ Blauwplan Klavertje 4’ (2009) dat voortbouwt op Masterplan Water K4 (2005) is richting gegeven aan ontwikkeling van watersysteem op langere termijn:

• project overstijgend waterplan, dat aansluit op ruimtelijk ontwerp; • integrale uitwerking van onderdelen van watersysteem: grond- en oppervlaktewater, waterberging, grijswater, afvalwater, drinkwater en

landschappelijke inpassing; • ambitie is sluitende waterbalans, waardoor gebied geheel waterneutraal; • benadering van waterplan uit zich door integrale benadering van watersysteem (grond-, hemel- en oppervlaktewater) en waterketen (drink- grijs- en afvalwater).

01-06-2012

91

Energy

Flexibility

Overige voorzieningen: water (4) •Om Blauwplan verder te concretiseren zal verdieping moeten plaatsvinden. Alle waterpartijen zullen moeten deelnemen in uitwerking. Consortium zal deelnemen om volgende redenen: •besparing op energiegebruik door sluiten van waterkringloop; •mogelijkheden om energie te winnen uit water (thermische warmte en biogas

uit slib en biomassa); •bieden van (gewenste) totaalpakketten aan klanten: naast energie is voor veel mogelijke klanten water een belangrijk item (denk aan bedrijven op Freshpark / glastuinbouw / voedingsmiddelenindustrie); •aanleg van infrastructuur. Zoeken naar win-win opties bij aanleg van

grootschalige water- en rioleringsleidingen (combi met energieleidingen); •vergunningverlening met betrekking tot grondwater. Dit speelt met name bij aanleg van WKO (tot 100 m diepte), HTU (tot 500 m diepte) en geothermie (>

2000 m). •Belang van duurzame infrastructuur op gebied van water is evident. Uitnutten synergiemogelijkheden van water met planontwikkeling.

01-06-2012

92

Energy

Flexibility

Overige voorzieningen: CO2 • Glastuinbouw is grote vrager naar CO2. Deze wordt nu vooral opgewekt met WKK. • Verduurzaming van glastuinbouw kan alleen goed vorm krijgen, indien additioneel CO2 kan worden aangeboden. Immers door verminderde inzet van WKK ontstaat CO2-vraag in glastuinbouw.

• Kansen voor bovenregionaal CO2-netwerk in Midden Limburg. Verlaten defensieleiding zou gebruikt kunnen worden om CO2 die gewonnen kan worden op Chemelot terrein (Geleen) te transporteren naar noordelijk gelegen glasgebieden.

Greenport kan belangrijke aftakking worden. Aansluitend zal lokaal distributienet moeten worden aangelegd in Californië en Siberië. • Indien haalbaarheid van lokaal netwerk, als onderdeel van groot CO 2-net, is aangetoond, kan in partnership gebied-gebonden CO2-infrastructuur in Greenport Venlo ontwikkeld worden.

01-06-2012

93

Energy

Flexibility

Overige voorzieningen: ICT, wegen • Bij aanleg van infrastructurele voorzieningen zal nagegaan worden in

hoeverre werk-met-werk gemaakt kan worden: • Gezamenlijk vestigen zakelijke rechten • Gebruik maken van collectieve leidingstraten • Grote investeringen gezamenlijk dragen, zoals gestuurde boringen • Deze werkzaamheden worden in nauw overleg met DCGV verkend.

01-06-2012

94

Energy

Flexibility


01-06-2012

2

1. Inleiding

22

2. Huidige situatie

30


34


42


49


61


70


88

Conclusies

95

95

Energy

Flexibility

Conclusies (1) Dit Masterplan toont aan dat Greenport Venlo volop mogelijkheden biedt zich te onderscheiden ten aanzien van (duurzame) energievoorzieningen. Lokale ondernemers tonen concrete interesse om energie-initiatieven te ontplooien. Bij realisatie dragen deze initiatieven direct bij aan de ontwikkelingsopgave van DCGV. Uit Masterplan volgt dat:

• 40% van energievraag op duurzame wijze kan worden geproduceerd; • verwachte omvang van energieprojecten is € 0,5 miljard; • rendement van projecten is 11,6 % op geïnvesteerde eigen vermogen, RTV is 7,35%; • omzet loopt tot 2042 op tot € 4 miljard (gemiddeld € 133 mln./jr.);

• tot 2042 in totaal € 434 miljoen aan eigen vermogen wordt geïnvesteerd;

01-06-2012

96

Energy

Flexibility

Conclusies (2) De ontwikkeling van deze projecten is veelal complex, heeft een lange doorlooptijd en kent een hoog risicoprofiel. Dus:

Via gewone “marktsysteem” zal substantieel deel van in het Masterplan geïdentificeerde projecten niet eenvoudig tot ontwikkeling komen. Dus: Geïntegreerde, innovatieve en deelgebieden project overstijgende aanpak noodzakelijk voor realiseren acceptabele marges op de

exploitatie van energieprojecten.

01-06-2012

97

Energy Flexibility Managementsamenvatting 2

Recommend Documents