ENERGIEKE GEDACHTEN (door Werner Eussen)

NIEUWSBRIEF LECTORAAT NIEUWE ENERGIE april 2010

ENERGIEKE GEDACHTEN (door Werner Eussen) Groene Marketing Groen en marketing zijn twee begrippen die lijnrecht tegenover elkaar staan. Groen, lees duurzaam, wilt u als consument zo weinig mogelijk laten consumeren, terwijl marketing juist het tegendeel probeert te bereiken.’U zoveel mogelijk te laten consumeren’. Betekent dit nu dat groen en marketing niet samen kunnen gaan? Integendeel, je kunt marketing uitstekend gebruiken om duurzaamheidconcepten in de markt te zetten. Het concept achter duurzaamheid is dat milieu en (ethische) doelstellingen niet onverenigbaar hoeven te zijn met de toenemende economische welvaart. Hierdoor staat het al een stapje dichterbij marketing. Groene uitdagingen in de regio Om de groene uitdagingen van de regio te vinden hoeven we niet ver te zoeken. Kijk maar naar de provinciale versnellingsagenda en het beleid van de gemeenten in uw eigen omgeving. De belangrijkste is de co² reductie voor 2020. Maar ook het creëren van een proeftuin in Limburg voor elektromobiliteit. Bij Hogeschool Zuyd geven we het goede voorbeeld door ons te verplaatsen in de elektrische auto de Th!nk. Daarnaast zijn er op veel kleinere schaal tal van initiatieven op het gebied van duurzaamheid. Een voorbeeld is de cradle tot cradle community van de Kamer van Koophandel of de Wijk van Morgen waarbij Hogeschool Zuyd in samenwerking met commerciële partners laat zien dat duurzaam bouwen momenteel, en met de huidige stand van zaken op technisch gebied, heel goed mogelijk is. Marketinguitdagingen Marketing kan de mensen beïnvloeden. Reclame is hier het beste voorbeeld van. Het merendeel van de consumenten hebben geen interesse in een absoluut groene levensstijl. Veelal denkt men daarbij direct aan het geitenwollensokkentype. De uitdaging voor marketing is om de duurzame levensstijl aantrekkelijk te maken en als normaal te leren zien. Marketing moet helpen innoveren en ervoor zorgen dat er duizenden alternatieven voor producten, diensten en gewoonten (die we nog moeten gaan bedenken) ingang gaan vinden bij het grote publiek. Daarnaast kan marketing ervoor zorgen om een grote verandering, die in eerste instantie bizar overkomt, heel normaal te maken. Denk daarbij aan de mobiele telefoon. Iedereen heeft er minimaal één, maar de meeste hebben er twee; voor privégebruik, het werk maar ook voor de computer. Niemand zou in de jaren 80 hebben kunnen bedenken dat de pc nu een essentieel onderdeel uitmaakt van ons huidige leven. Een van de beste groene marketing concepten is eBay. Het idee erachter is dat producten op deze manier een tweede, derde of tigste leven krijgen. Wat mij betreft het groene marketingconcept van de vorige eeuw. Groene consumenten Groene consumenten, bestaan deze eigenlijk? Natuurlijk! Wij allen zijn al sinds jaar en dag groene consumenten. Alleen weten we dit niet, of we hebben er niet echt bij stilgestaan. Groene stroom, ijskasten met een energielabel, woonhuisisolatie, energiezuinige auto‟s, lokale producten. Al deze items kopen wij en daardoor zijn we al groene consumenten. Alleen we moeten de vertaalslag in ons hoofd nog maken en veel bewuster opzoek gaan naar duurzame producten en diensten. Biogroente en -vlees wilden we op enig moment hebben als consument. Ook hier is een kleine groep mee gestart. Nu liggen deze producten zelfs bij de Aldi en de Lidl al in de rekken. 1

NIEUWSBRIEF LECTORAAT NIEUWE ENERGIE april 2010 Groene ondernemingen We kennen allemaal het verhaal van de groene Sint van afgelopen december. Een marketingcampagne die zoden aan de dijk heeft gezet. Zelfs de Marsfabrieken zijn overstag gegaan en gaan in de toekomst over op de aankoop van eerlijke cacaobonen. Red je het als bedrijf om te roepen dat je duurzaam bent? Nee, wij consumenten doorzien bedrijven heel snel, en laten deze bedrijven dan ook links liggen. Om als bedrijf het predicaat duurzaam op je logo te plakken zul je het duurzaamheidconcept in al je haarvaten van de organisatie moeten doorvoeren. Twee voorbeelden uit de regio. Gulpener brouwerij, al jaren bezig met duurzaamheid. Koopt lokaal in bij de lokale boeren en heeft haar productieproces zo duurzaam mogelijk ingericht. Daarnaast hebben alle medewerkers een MVO convenant ondertekend, waarbij zij aangeven dat ze steeds het duurzaamheidconcept zullen handhaven, maar ook alle product-verbeteringen in het licht van duurzaamheid zullen checken. Een tweede voorbeeld is Hogeschool Zuyd. Duurzaamheid is niet alleen iets wat terug komt in de opleidingen bouw of techniek, maar in alle opleidingen die worden aangeboden binnen de Hogeschool. Of het nu gaat om de opleiding financieel management, waar toekomstige controllers en accounts worden opgeleid om duurzaamheid te kapitaliseren, of de opleiding People en Business Management, waarbij toekomstige beleidsmedewerkers geleerd krijgen op welke manier het duurzaamheidconcept en wet- en regelgeving gestalte moet krijgen. FazitGroen en marketing zullen in de toekomst onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Overheden en bedrijfsleven zullen marketing hard nodig hebben om de consument ervan te overtuigen dat de duurzaamheidconcepten, producten en diensten die zij aanbieden goed zijn voor de consument. De consument zal ook richting overheid en bedrijfsleven signaleren dat zij een duurzamere samenleving nastreven, door die producten en diensten te kopen van bedrijven die echt duurzaamheid. En waarbij de neppers een kort leven beschoren is. Wilt u meer lezen over groene marketing dan zijn twee boeken een aanrader: Oog voor de toekomst, over marketing en consumenten in een veranderende samenleving van Philip J. Idenburg, en, Groene marketing van John Grant. Wilt u meer weten neem dan contact op met: [email protected]

NIEUWE ENERGIE IN DE GEBOUWDE OMGEVING Hoe verkoop ik duurzaam bouwen? In mijn werk als adviseur voor duurzaam bouwen was dit de vraag waar ik het meest tegen aan liep. Vaak is niet het bedenken van een duurzaam concept voor een project is de moeilijkheid, maar de bereidheid van mensen om het ook daadwerkelijk zo uit te voeren. Anderhalf jaar geleden ben ik gestart met het project EOS LT Duurzame Gebiedsontwikkeling bij het Lectoraat. Na een trage opstart, zijn er de afgelopen tijd mooie resultaten geboekt. Voor mij was het nieuw om dit keer is niet, aan de “techneuten” kant te staan, maar bij de club rond sturingsvormen. Het project is onderverdeeld in een technisch deel, waarin CO2 neutrale concepten worden ontwikkeld voor steden, en een procesmatig deel, waarin sturingsvormen worden geformuleerd die het daadwerkelijk realiseren van de technische concepten kunnen ondersteunen. Hiervoor zijn interviews gehouden bij 15 gemeenten die duurzame projecten hebben gerealiseerd, koplopers. Er is geanalyseerd welke sturingsvormen gebruikt zijn voor het realiseren van de projecten, en welke randvoorwaarden daar voor nodig zijn. Dit kan een bevlogen wethouder zijn, die de Raad meekrijgt, 2

NIEUWSBRIEF LECTORAAT NIEUWE ENERGIE april 2010 maar ook een goed afgestemd ambtenarenapparaat. Er zijn ook projecten die vanuit de burgers zijn ontstaan, en zo een breed draagvlak hebben.

Vanuit deze analyse, en evaluaties uit de literatuur, wordt er een instrument ontwikkeld dat gemeenten kunnen gebruiken bij het realiseren van hun doelstellingen. In dit instrument komt proces en techniek samen. Voor de zomer zal deze tool als conceptversie klaar zijn. Daarna zullen pilotteams de gemeenten begeleiden bij de implementatie. Deze gemeenten hebben aangegeven dat zij in 2050 CO2 neutraal willen zijn, maar nog niet volledig uitgekristalliseerd hebben hoe ze daar moeten komen. Naast de technische concepten die worden berekend om dit te bereiken, wordt er onderzocht welke sturingsvorm daar het beste bij past. Daarvoor wordt van de (deel)locatie een pasfoto gemaakt, die de stand van zaken van het gebied op dit moment weergeeft. Het einddoel, energieneutraal in 2050, wordt verder ingevuld met de technische concepten die mogelijk zijn in de verschillende gebieden. Vanuit de sturingsvormen wordt bekeken welke sturingsvorm nu gebruikt wordt in het gebied, en of dit ook de beste keuze is in de loop van de tijd. Wellicht dat de sturingsvorm aangepast moet worden

zodat het benodigde technisch concept ook daadwerkelijk kan worden gerealiseerd. De sturingsvormen geven de gemeenten handvatten hoe zij een project intern en extern moeten aanpakken. De kracht van dit onderzoeksproject ligt in de afstemming tussen techniek en proces. Een mooi technisch concept bedenken is een ding, maar mensen moeten het realiseren. Ik hoop de komende 3

NIEUWSBRIEF LECTORAAT NIEUWE ENERGIE april 2010 jaren nog veel van dit project en andere te leren over wat er nodig is om duurzame projecten te realiseren. Zo zie je maar weer dat alle vragen die je jezelf stelt, op een keer vanzelf worden ingevuld. Kijk voor meer informatie op www.duurzamegebiedsontwikkeling.nl. Meer weten [email protected] Nederlandse Innovatie in Wijk van Morgen Solland Solar en Redenko, twee bedrijven van Nederlandse bodem, zetten – onder leiding van Cofely - hun innovatieve producten in voor het eerste gebouw van de Wijk van Morgen. Solland Solar introduceert momenteel de nieuwe Sunweb zonnecel op de markt en heeft hiervoor een aantal demonstratieprojecten aangewezen. Eén van deze demonstratieprojecten is de Wijk van Morgen dat – net als Solland – gelegen is op het Avantis terrein in Heerlen-Aken. De nieuwe Sunweb zonnecel is een ontwikkeling van Solland (in samenwerking met ECN) en geldt als het paradepaardje op het gebied van efficiency, verwerkbaarheid en uiterlijk. Zo levert een zonnepaneel tot 9% meer energie in vergelijking met bestaande zonnepanelen. Wanneer de Sunweb cellen worden verwerkt in een zonnepaneel, dan zijn er slechts aan de achterzijde elektrische contacten nodig. Dit betekent minder uitval in het productieproces van zonnepanelen en een snellere doorlooptijd. En, niet onbelangrijk, een donker en egaal uiterlijk door het ontbreken van de zilveren lijncontacten aan de voorzijde (zie foto). Redenko uit Breda is distributeur van het Zen® Powervolt dakintegratie systeem. Dit systeem wordt waterdicht in het dak gemonteerd. Door de specifieke montageprofielen en dakgoten, krijgt het geheel een mooie strakke uitstraling waardoor het zonnedak van de Wijk van Morgen voldoet aan de hedendaagse eisen; behalve duurzame energieproductie moet het er vooral ook “goed” uitzien. Meer info: www.sollandsolar.com, www.redenko.com Wijkenergie Nu we langzaam de lente binnenschuiven, zien we steeds meer nieuwe plantjes hun eerste groene scheut boven de grond uit steken. En in het begin vooral teer en kwetsbaar, maar na verloop van tijd zullen zich de takken ontwikkelen en hebben we te maken met een forse struik. Die pioniersfase is een belangrijke. Nauwelijks kan je aan het prille plantje afzien hoe deze zich zal gaan ontwikkelen, maar in het groeiprogramma staat het allemaal geprogrammeerd. Een rondgrazend rund heeft nú nog de mogelijkheid met één hap de kansen tot uitgroei om zeep te helpen. Na een paar maanden lukt dat niet meer. Waarom denk ik hieraan? Een student TBK heeft al een tijdje zich verdiept in de initiatieven die worden ontwikkeld op het gebied van lokale duurzame energiebedrijven. Een grote variëteit aan jonge groene scheuten is zichtbaar in allerlei verschillende biotopen. In gemeentes, in nieuwbouwwijken, bij huizenblokken en op industrieterreinen. Het leeft en er is kennelijk een drang om te ontkiemen. Het is in deze pioniersfase belangrijk de omstandigheden te kennen waaronder een nieuw initiatief zich kan ontwikkelen tot een levensvatbaar duurzaam lokaal energiebedrijf. Er tekent zich een model af waarbij zich nieuwe rechtspersonen ontwikkelen die de lokale energievoorziening voor hun rekening nemen. De vraag is nu aan welke voorwaarden een lokaal energiebedrijf moet voldoen om uiteindelijk de klanten gegarandeerd in hun energievraag te voorzien. Deze vraag wordt steeds 4

NIEUWSBRIEF LECTORAAT NIEUWE ENERGIE april 2010 relevanter nu vooral de lokale politiek (gemeenten en provincies) steeds meer zoeken naar mogelijkheden om hun emissie doelstellingen te realiseren en daarbij niet echt worden geholpen door het onduidelijke landelijke subsidiebeleid. Het is inmiddels wel duidelijk dat het opzetten van een lokaal duurzaam energiebedrijf veel voeten in de aarde heeft, vooral als het gaat om het opzetten van een infrastructuur in de bestaande gebouwde omgeving. Het is dan niet mogelijk om in een keer voldoende afnemers te vinden voor de nieuwe energievoorziening en zal het ingroeien ervan in de tijd moeten worden ontwikkeld. Dit vereist een opzet die niet zozeer het karakter heeft van een project, maar veel meer van een proces. Het is juist deze aanpak die we bij de Kenniskring onderzoeken. Een nieuwbouwwijk bouwen, waarbij direct de infrastructuur voor warmte kan worden aangelegd is relatief simpel in vergelijking met het aansluiten van een bestaande wijk op een warmtenet. Toch is het ontwikkelen van een duurzame energievoorziening in de bestaande gebouwde omgeving van groot belang voor het realiseren van de milieudoelstellingen. Het opzetten van een structuur die erop is gericht dit proces te ondersteunen is van groot belang. Met de opzet van Wattwinkels proberen we een vorm te vinden die dit mogelijk maakt. Thermische energieopslag Duurzame opslag van energie is minstens net zo belangrijk als de duurzame opwekking ervan. Zonder energieopslag zou de wereld er heel anders uitzien. Geen batterijen, brandstofcellen of koudewarmteopslag in water of andere materialen. Alle energie die nodig zou zijn, zou ad hoc opgewekt en direct gebruikt moeten worden. Gelukkig is dit niet de realiteit. Voor elektrische opslag kennen we al geruime tijd batterijen in alle soorten en maten. Ontwikkelingen zijn in volle gang om opslagcapaciteit te vergroten, maar ook om de laadtijd te verkorten. Dit laatste is vooral van belang bij elektrische mobiliteit. Voor woningen is temperatuur een belangrijke factor in de energiezuinigheid van een woning. Als het in de zomer te warm is, moeten we energie verbruiken om het weer koel te krijgen en in de winter moeten we energie verbruiken om het huis te verwarmen. Met isolatie en andere technieken kunnen we deze temperatuursschommelingen afvlakken en dit komt de energiezuinigheid ten goede. Echter, de opslag van warmte die in de zomer in overvloede gegenereerd werd, zou praktischer gebruikt kunnen worden in de winter. Helaas komen we dan bij de limieten van thermische opslag. Op dit moment is koude en warmteopslag goed mogelijk met water. Helaas is dit alleen rendabel voor zeer grote projecten en de opslagcapaciteit van warmte is relatief laag waardoor een groot volume nodig is om de warmte op te slaan. Thermische opslag d.m.v. bijvoorbeeld chemische stoffen kan dit volume een factor 10 verkleinen. Dit zou warmteopslag in het bereik van de consument leggen. Dit zou betekenen dat huizen gebouwd zouden kunnen worden zonder een CV ketel. Dit zal een enorme impact hebben op de energierekening. Op dit moment zijn we bij het Lectoraat Nieuwe Energie bezig om een project op te zetten met enkele partijen om dit onderwerp aan te pakken. Thermische opslag zit op moment tussen de experimentele fase en de implementatiefase. We proberen met deze werkgroep thermische energieopslag belangrijk te maken in Limburg zodat de regio een leider wordt op het gebied van thermische energieopslag. De kansen voor het bedrijfsleven 5

NIEUWSBRIEF LECTORAAT NIEUWE ENERGIE april 2010 zijn aanwezig. Er zijn nog maar enkele fabrikanten op de wereld die gebruikmaken van chemische thermische opslag, maar deze producten zijn zelf nog volop in ontwikkeling. Meer weten: [email protected]

ENERGIEMANAGEMENT ORGANEXT; de projectbeschrijving In de vorige nieuwsbrief heeft u gelezen dat de aanvraag voor het ORGANEXT-project helemaal goedgekeurd is. Maar wat is ORGANEXT eigenlijk? We kunnen drie aspecten onderscheiden: het organisatorische, het inhoudelijke en het economische aspect. Organisatorisch gezien is ORGANEXT een samenwerkingsverband van een aantal onderzoeksinstituten in België, Duitsland en Nederland, de meeste in een cirkel van 50 kilometer rondom Maastricht (Universiteit Hasselt, Interuniversitair Micro-Electronica Centrum (Diepenbeek), Universiteit Luik, Cluster Technologie Wallonne Energie- Environnement et Développement durable (Luik), Universiteit Maastricht, UNU-MERIT (Maastricht), Hogeschool Zuyd, RWTH Aachen.) Iets verder weg vinden we nog de laatste partner in het project: de TU-Eindhoven. Inhoudelijk gaat ORGANEXT over nanomaterialen en innovatieve depositietechnieken voor een nieuwe generatie organische opto-elektronische toepassingen en dunne-film zonnecellen. Bij “opto-elektronische toepassingen” moeten we denken aan zeer dunne en flexibele displays, die ook op gekromde en bewegende oppervlakken gebruikt kunnen worden. Misschien worden zelfs de teksten op je T-shirt nog wel eens dynamisch! Dunne film zonnecellen moet je zien als folies die zonlicht omzetten in elektriciteit. Belangrijk voordeel is dat de beoogde techniek een goedkope zonnecel zal opleveren. Het rendement van die organische cellen zal voorlopig kleiner zijn dat dat van de nu gangbare zonnecellen. Maar daar staat een prijsvoordeel tegenover! Stel dat het rendement de helft is van het rendement van een gangbare zonnecel, terwijl de prijs per vierkante meter tien keer lager is. Dan kan dezelfde hoeveelheid energie opgewekt worden met slechts 20% van de kosten van de conventionele zonnecellen. En als de kosten dalen, dan groeit de markt voor zonnecellen automatisch. De kennis die met ORGANEXT gegenereerd wordt heeft ook een economisch belang voor de Euregio Maas-Rijn. Zodra het mogelijk is zal de nieuwe kennis overgedragen worden aan geïnteresseerde commerciële partijen in de regio. Dit versterkt de innovatiekracht en de economische structuur en zorgt tevens voor meer en betere banen. Diverse vertegenwoordigers van het bedrijfsleven hebben daarom uitgesproken dat ze belangstelling hebben voor de onderzoeksresultaten en de bijbehorende productietechnieken. De Kenniskring Nieuwe Energie werkt mee aan de deelonderwerpen “Demonstratoren” en “Levensduur” van organische zonnecellen. We gaan rendementsmetingen aan organische zonnecellen uitvoeren, in combinatie met versnelde 6

NIEUWSBRIEF LECTORAAT NIEUWE ENERGIE april 2010 veroudering. We proberen vast te stellen wat de oorzaak is van de veroudering en kijken of daar misschien iets tegen te doen is met geschikte nano-coatings. Ook zullen we als demonstrator een dubbelglas raam ontwikkelen, met een organische zonnecel in de tussenruimte. Het dunne materiaal laat nog daglicht door, waardoor de dubbelfunctie van venster en zonnecel binnen handbereik ligt. Op deze wijze kan een wel zéér goedkope zonnecel gemaakt worden, omdat er nauwelijks extra kosten zijn boven op de normale kosten van een dubbelglas venster. Meer weten: [email protected]

Lectoraat Nieuwe Energie lid van Warmtenetwerk Sinds kort is de Hogeschool Zuyd, bij monde van het Lectoraat Nieuwe Energie, lid van de in 2008 opgerichte stichting Warmtenetwerk. Het doel van de stichting is een duurzame warmte- en koudevoorziening in Nederland en Vlaanderen. De stichting probeert kennis te verspreiden door haar website, een magazine en organiseert regelmatig studiedagen en excursies. Hiermee wil ze geïnteresseerden kennis laten maken met de ontwikkelingen en mogelijkheden van warmte- en koudenetten en met het netwerk aan spelers op dit gebied. Tot op heden nemen al meer dan 100 organisaties deel op dit gebied, waarvan de Hogeschool Zuyd er nu dus ook een van is. De laatste excursie van Warmtenetwerk ging langs de stad Wenen (Oostenrijk) waar een warmtenetwerk-ring rond de stad is aangelegd. Aan deze ring leveren diverse soorten bedrijven restwarmte en consumenten nemen warmte van deze ring af. Het lijkt er soms op dat Nieuwe Energie zich beperkt tot de duurzame opwekking van elektriciteit, elektriciteitnetwerken, -opslag en elektrisch transport. Onze nieuwsbrief geeft misschien soms die indruk maar ook andere gebieden van nieuwe energie zoals biomassa, warmte en koude-netwerken heeft onze aandacht. Zo zijn we betrokken bij de ontwikkelingen rond de biowarmtekrachtkoppeling (Bio-WKK) voor het scholencluster Xperience Heerlen. Dit is de huidige onderwijscampus van de Hogeschool Zuyd, Open Universiteit, Sintermeertenscollege en toekomstige nieuwbouw van het Arcuscollege. Deze Bio-WKK gaat op basis van snoeihout uit de omgeving van Heerlen elektriciteit en warmte produceren. De warmte wordt gebruikt om ‟s winters de gebouwen te verwarmen en ‟s zomers (door zogenaamde adsorbtie-koeling) de gebouwen te koelen. Er komt een studie naar de mogelijkheden om resterende overschotten aan warmte naar andere locaties te transporteren of overtollige zomerwarmte op te slaan in het mijnwater.

7

NIEUWSBRIEF LECTORAAT NIEUWE ENERGIE april 2010

Een ander voorbeeld is Kerkrade-West waar afstudeerders van de faculteit Bouw plannen maken voor de ”Bestaande Wijk van Morgen”. Kerkrade-West ligt tussen bedrijventerreinen waar veel afvalwarmte de lucht in gaat. Als we deze warmte kunnnen “pakken”, dan kan die gebruikt worden om gebouwen te verwarmen. Zo werkt een van de afstudeerders bij een bakkerijfabriek in Kerkrade-West. Hij heeft daar gevraagd wat de reststoffen waren in de fabriek. Zo blijken behoorlijke hoeveelheden misbaksels afgevoerd te worden die prima als biomassa voor een biovergistingsintalatie kunnen dienen. Met deze techniek wordt dan methaangas en meststof gemaakt van dit afval. Ook bleken gigantische hoeveelheden warmte van 100oC na het bakproces via de schoorsteen, de lucht in te verdwijnen. Deze warmte zou onttrokken kunnen worden en via een warmtenet naar de gebouwen gevoerd kunnen worden om te gebruiken voor ruimteverwarming. Er zijn rond Kerkrade-West nog meer bedrijven die warmte produceren en die op dit net aangesloten zouden kunnen worden. Er ligt hier een behoorlijk aardgasbesparingspotentieel! Warmtenetwerk stelt in haar visie voor 2020 voor, om in te zetten op hernieuwbare warmte. Het potentieel is volgens hen geen probleem. Diep onder de grond zit een enorm potentieel aan warmte, maar ook biomassa in de vorm van afval en reststromen kan een groot deel van de vraag naar hernieuwbare warmte dekken. Het hergebruiken van warmte die nu weggegooid wordt is volgens Warmtenetwerk een uiterst interessante optie. Maar liefst 500 PJ wordt nu geloosd in het water of in de lucht. Indien we deze 500PJ zouden inzetten, dan zouden we hier mee in Nederland 50% van de warmtevraag duurzaam op kunnen wekken. Als Lectoraat Nieuwe Energie ondersteunen we dus de activiteiten van Warmtenetwerk en hopen we ook op een nationale schaal bij te kunnen dragen aan het uitdragen van 8

NIEUWSBRIEF LECTORAAT NIEUWE ENERGIE april 2010 kennis op hun gebied. Anderzijds maken we gebruik van de kennis die door Warmtenetwerk verspreidt wordt. Deze is o.a. te vinden op hun website www.warmtenetwerk.nl en in hun magazine dat vanaf deze website te downloaden is. Meer weten: [email protected]

NIEUWE ENERGIE EN ONDERWIJS Shell Eco Marathon De Shell Eco Marathon is een zuinigheidswedstrijd voor voertuigen gebouwd door studenten van scholen en universiteiten. De marathon wordt gehouden in de Verenigde Staten, Europa en dit jaar ook in Azië. Dit jaar wordt de 26e Europese editie op het Eurospeedway circuit Lausitz in Duitsland gehouden. Er wordt gereden in twee klassen: de prototypes (de sigaren e.d.) en de Urban Concept klasse. In deze klasse moeten de voertuigen meer lijken op „gewone‟ auto‟s. Dus vier wielen binnen de carrosserie en een deur aan de zijkant. In allebei de klassen kan gekozen worden voor conventionele brandstoffen ( diesel, benzine of LPG) of alternatieve brandstoffen ( zon, waterstof, biobrandstof of GTL). De Hogeschool Zuyd doet dit jaar mee in de Urban Concept klasse met een voertuig op zonne energie. We zijn in november gestart met de ontwikkeling van onze „auto‟, de studenten hebben eerst keuzes moeten maken welke technologieën en materialen te gebruiken Na deze ontwerpfase zijn we in februari gestart met de bouw. Het wordt een voertuig van aluminium en composietmaterialen dat geheel en alleen op de energie van de zonnepanelen moet gaan rijden. Er is wel een bufferaccu voorzien voor acceleratie en opslag van remenergie. Deze accu moet aan het begin en het eind van iedere race nog gevuld zijn. Tijdens de race in mei is het de bedoeling om een afstand van ongeveer 22Km af te leggen met zo min mogelijk energie verbruik. Voor de voertuigen met een verbrandingmotor wordt het verbruik teruggerekend naar het aantal Km per liter euro 95. Bij de zonnewagens wordt gerekend met het aantal km per KWh. Het parcours in de urban klasse is 3km lang met een start stop moment per ronde om tot een zo realistisch mogelijk verbruik te komen. De huidige records zijn bijna niet te geloven! 1 op 3836Km voor een prototype met brandstofcel, 665Km /KWh voor een solar prototype en 848Km/liter voor de Urban Concepts. We gaan dit jaar nog niet voor deze records, het streven is meedoen en de race uitrijden. Het is een geweldig leerproject, zowel voor de studenten alsook voor de docenten.

9

NIEUWSBRIEF LECTORAAT NIEUWE ENERGIE april 2010 NIEUWE ENERGIE IN DE REGIO

Eenheidsworst of eco-chic? Mensen zijn kuddedieren. Dus trokken we op paasdagmaandag weer massaal naar de woonboulevard. Half Nederland zit op dezelfde keukenstoel. Vaak staan we er niet bij stil dat het ook anders kan. Ga eens bij kringloopwinkel BIS-BIS op zoek naar een uniek exemplaar met een eigen geschiedenis. Indien nodig een vleugje creativiteit toevoegen en je bent verantwoord en duurzaam bezig en bovendien helemaal hip.“Eco-chic”. Als je een (creatieve) ontmoetingsplaats in je bedrijf wil inrichten, als je je eigen bedrijf wil starten, als je op kamers gaat wonen, mogelijkheden te over om je eigen identiteit uit te drukken met een ecochique en duurzame inrichting. Een combinatie van innovatieve en duurzame ontwerpen met retro invloeden (lees BIS-BIS kringloopwinkel) is daarnaast een actuele woontrend. BIS-BIS is bovendien HET voorbeeld van een maatschappelijk verantwoorde onderneming. Een organisatie die verantwoord onderneemt kiest voor een goede balans tussen de drie P‟s; People, Planet en Profit. De kringloopwinkel zorgt ervoor dat gebruikte spullen een tweede leven krijgen. Dat wil zeggen, BISBIS verkoopt gebruikte spullen via kringloopwinkels in Limburg. Op die manier kan iemand anders nog heel lang plezier hebben van spullen die anderen niet meer nodig hebben. En als hergebruik niet meer mogelijk is, dan zorgt BIS-BIS ervoor dat oude spullen en afval zo goed mogelijk gescheiden worden zodat ze verwerkt kunnen worden tot nieuwe producten. BIS-BIS kringloopbedrijven zijn bijzonder. En dat geldt ook voor de mensen die er werken. Bij BIS-BIS krijgen ook mensen een kans die het wat moeilijker hebben op de reguliere arbeidsmarkt. Als vrijwilliger, maar ook in loondienst krijgen zij een nieuwe kans, net als de spullen die ze verkopen. Niet voor niets betekent BIS-BIS letterlijk „nogmaals‟. Dit alles doet BIS-BIS op een manier waarbij het aspect Profit niet uit het oog wordt verloren. We kunnen nog veel leren van het ecologische systeem. In de natuur bestaat geen afval. Alle materialen die wij, na doorgaans kort gebruik, weggooien blijven op de een of andere manier in ons systeem. We bevuilen als het ware “ons eigen nest”. Om dit probleem fundamenteel op te lossen is er nog veel werk aan de winkel. Tot die tijd kunnen we, iedere keer als we iets nieuws willen kopen, ons afvragen of het ook anders kan. Ook wanneer we iets “afdanken” kunnen we ons afvragen of iemand anders nog plezier kan beleven aan onze spullen. Op deze manier kunnen we het nuttige (duurzame) en het aangename (eco-chic) verenigen. Om kennis te maken met BIS-BIS krijg je tegen inlevering van dit artikel eenmalig 25% korting op je aankoop. Deze actie is geldig t/m 01 september 2010. Kijk voor meer informatie op www.bis-bis.nl 10

NIEUWSBRIEF LECTORAAT NIEUWE ENERGIE april 2010 Bezoek Lectoraat Nieuwe Energie aan op het Veld Elektrotechniek en CMS Energiesystemen Op woensdag 31 maart gingen een aantal leden van het Lectoraat Nieuwe Energie naar Op het Veld Elektrotechniek en CMS Energiesystemen in Belfeld-Venlo. De hoofdreden voor het bezoek waren de dakintegratiesystemen van dochteronderneming CMS Energiesystemen. Later bleek dat Op het Veld nog veel meer duurzaamheid te bieden had. Na ontvangst kregen we een korte presentatie over het bedrijf zelf. Al snel bleek dat ze nog niet zo lang geleden de hele buitenkant voorzien hadden van isolatiemateriaal waarbij een nieuwe schil om het gebouw heen werd gemaakt. Alleen deze isolatie zorgt al voor een sterke energiereductie. In de zomer komt de warmte niet meer zo snel binnen en in de winter is het makkelijker warm te houden. Op het dak waren flink wat zonnepanelen te vinden. Windenergie zou ook geen slecht idee zijn geweest, we werden namelijk half van het dak geblazen door de wind. Met enkele leuke applicaties liet men zien hoeveel PV-stroom er opgewekt is en hoeveel geld dit uitspaard. Voor de bewustwording zijn dat hele mooie systemen die in alle vormen en maten geleverd kunnen worden. Door het platte dak zijn deze niet mooi geïntegreerd , maar de oplossing die zij hebben voor schuine daken blonk uit in elegantie en zijn eenvoud.. Het enige kleine nadeel is dat de uiterste zijkanten bedekt worden met zink. Als dit nog weggewerkt zou kunnen worden zou dit een supersysteem zijn. Dit specifieke wordt tot de dakgoot gemaakt zodat er voldoende koellucht achterlangs kan Dit uiteraard om te voorkomen dat de zonnepanelen oververhit raken waardoor het rendement keldert. Als laatste lieten zij ons de verduurzaming van kantoor en woonomgeving zien. Zuinigere lampen die automatisch uitgaan wanneer de ruimte wordt verlaten , het vervangen van de nooduitgangbordjes door een LED-versie en automatische op afstand verzorging van gordijnen, rolluiken en CV-ketel zorgen voor een ideale combinatie van comfort en duurzaamheid. Indien u meer interesse heeft in de toepassing van de techniek van Op het Veld of CMS Energiesystemen kunt u vrijblijvend contact met hen opnemen via de website: http://www.ophetveldbelfeld.nl/ Wege-Licht Wege-Licht ontwikkelt en levert al sinds 2008 duurzame en milieuvriendelijke hightech Solar LED buitenverlichting vanuit haar fabriek in Oostenrijk. De ontwikkelingen en innovaties bevinden zich op dit moment op het hoogste kwaliteitsniveau in Europa en men maakt alleen gebruik van degelijke en betrouwbare West-Europese componenten. Deze “straatlampen” zijn bedoeld om flexibel of vast te plaatsen op plekken waar bijvoorbeeld geen stroomkabel voor handen is, maar vooral omdat stroomverbruik niet gewenst is om diverse redenen. Denk aan nieuwbouwprojecten, energieneutrale woonwijken, marktpleinen, schoolpleinen, winkelstraten en -passages, parkeerplaatsen, dierentuinen, pretparken, golfbanen, fiets- en wandelpaden, natuurgebieden of op plaatsen waar direct “noodverlichting” nodig is maar het bestemmingsplan nog niet definitief is. De lichtmasten van Wege-Licht worden sinds 2 jaar succesvol toegepast in Oostenrijk en Scandinavië. 11

NIEUWSBRIEF LECTORAAT NIEUWE ENERGIE april 2010 De lichtmastinstallaties zijn voorzien van: Een hightech Solarpaneel (functioneert ook bij bewolking); Een milieuvriendelijke gel accu met een zeer lange levensduur van 7 jaar; High power LED‟s met een brandduur van minimaal 60.000 uren (circa 20 jaar); Een intelligente microprocessor geregelde besturing die softwarematig af fabriek wordt geprogrammeerd conform wens klant en op basis van de toegepaste geografische locatie; Alle lengtes, kleuren en materialen van de mast zijn naar wens van de klant; Optionele infrarood bewegingsmelders, waardoor de verlichting alleen brandt indien noodzakelijk (eventueel draadloze master-slave functie/communicatie met ander lichtmasten). Wege-Licht heeft momenteel enkele modellen in Nederland die zich t.o.v. een gering aantal andere fabrikanten onderscheiden door het visueel aantrekkelijke design, de hoogst haalbare technieken en een degelijke afwerkingskwaliteit. 10 maart jl. zijn de lichtmasten met veel belangstelling gepresenteerd aan het Belgische publiek tijdens de ” dag van de openbare ruimte” te Mechelen (B) en op 21 april 2010 worden de lichtmasten in Nederlands Limburg gepresenteerd tijdens de " Limburgse dag van de nieuwe energie 2010" te Heerlen waaronder de Hogeschool Zuyd, diverse gemeentes, de provincie Limburg en andere belanghebbenden aanwezig zijn. Meer weten: www.wegelicht.nl of [email protected] Colofon De nieuwsbrief wordt uitgegeven door het lectoraat Nieuwe Energie. Heb je vragen en/of opmerkingen neem dan contact op met Hella Wilmes. [email protected] Eindredactie: Werner Eussen, [email protected] Of kijk op de website van het lectoraat. www.hszuyd.nl/nieuweenergie Hier vind je nieuwsberichten en links op het gebied van nieuwe energie etc.

12