Energieke gedachten (door Hella Wilmes)

NIEUWSBRIEF LECTORAAT NIEUWE ENERGIE september 2009

Energieke gedachten (door Hella Wilmes) Duurzaamheid is een way of life, dus ook op vakantie: go green Langzaam maar zeker krijgt duurzaamheid op vele manieren in onze samenleving voet aan de grond. In de media wordt er op verschillende manieren aandacht aan besteed, meestal wordt er in krant en op tv de technische kant van de zaak belicht. Je hoort veel over bijvoorbeeld innovatieve productiemethoden, duurzame bouwconcepten, alternatieve energie (wind- en zonne-energie), elektrische auto‟s en milieuvraagstukken. Op andere gebieden is er echter ook veel aan de hand, alleen staan de schijnwerpers er minder op. Wat lang geleden startte met Max Havelaar-koffie en scharreleieren, lijkt nu in andere takken van industrie ook gemeengoed te worden. Het duurzaamheidsprincipe wordt toegepast op zo ongeveer alles van biologische landbouw met “vergeten” groenten, het fairtrade handelsmerk, groene kleding, FSC-hout en -papier,MSC-vis, groene menu-restaurants, tot een ecologische toeristenindustrie. Kwaliteit van leven en reizen Dat duurzaamheid ook in de toeristenindustrie is doorgedrongen, is me vooral de laatste vier, vijf jaar duidelijk geworden doordat ik steeds vaker op internet onze vakanties boek. Al surfend en googelend kwam ik de afgelopen jaren een heleboel organisaties en groeperingen tegen die “slow” en/of groen zijn. De slow food beweging is in 1986 in Italië gestart door de Italiaanse culinair journalist Carlo Petrini die ontsteld was over de opening van een Amerikaanse hamburgertent bij de Piazza di Spagna in Rome. Slow food is inmiddels uitgegroeid tot een wereldwijde onafhankelijke organisatie die zich inzet voor lekker, puur en eerlijk eten en die zich inzet voor een voedselproductie waarin rekening wordt gehouden met het welzijn van het milieu, de planten, de dieren en onze eigen gezondheid. Wereldwijd is het begrip „slow‟ nu geadopteerd door velen. De slow filosofie is gekant tegen vervlakking en spant zich in voor de verhoging van de levenskwaliteit. Op het gebied van toerisme is er onder andere slow travel en slow cities (Cittaslow) die onthaasten en duurzaamheid hoog in het vaandel dragen. Ecosites Al surfend voor onze voorjaarsvakantie van komend jaar in Italië kwamen mijn man en ik en passant een heleboel slow en duurzaamheid tegen. Er is een overvloed aan ecosites op het “groene” internet. Via BootsnAll en slowtravel (on-line communities van slowreizigers waar je tips en reisverslagen kunt vinden) kwamen wij o.a. uit bij greentravelguides, greentv en gogreentravelgreen. Op deze laatste sites kan je onder meer lezen hoe je groen kunt reizen met ook een top tien van tips voor een zo groen mogelijke vakantie en duurzame vakanties die geveild worden. Greentravelguides.tv is een internet tvzender die laat zien hoe je kunt reizen zonder de planeet te ruïneren. Het is de eerste thema tv-zender over verantwoordelijk, duurzaam toerisme. Prachtige video‟s over duurzaam reizen, nieuwtjes over eco-toerisme en innovaties.

1

NIEUWSBRIEF LECTORAAT NIEUWE ENERGIE september 2009 Onze vakantie in Lazio begint langzaamaan vaste vorm aan te nemen. Op de sites van slowtravel en BootsnAll hebben we reisverslagen gelezen. Op de site van it‟s a green green world en italy farmholidays hebben we gekeken voor accommodatie en zo hebben wij een behoorlijk deel van onze reis gepland. Het “groene” internet is uiteraard interactief en je kunt de members van deze communities via email benaderen om extra advies. Dat is heel leuk, en je maakt verre vrienden! Onze CO2 afdruk willen we beperken door ter plekke waar mogelijk trein en bus te nemen en we zullen groen logeren bij onze agriturismo die een biologische zwemvijver heeft, kookt met groenten en fruit uit eigen tuin, en - niet te vergeten –haar eigen wijn maakt. Een duurzame vakantie is misschien niet in ieder land makkelijk te realiseren, maar voor onze bestemming was het relatief makkelijk. Dat wordt dus heerlijk slow travellen en duurzaam genieten in het land dat de bakermat is van slow en de dolce far niente-onthaastcultuur, en wiens culinaire erfgoed de wereld voor een tweede keer aan het veroveren is. Ditmaal slow. Wat zeiden die oude Romeinen ook al weer? Festina lente – haast je langzaam. En voor een voorbeeld van duurzaam bouwen, hoef je maar naar het Pantheon in Rome te kijken. http://www.greentravelguides.tv/ http://www.greentv.com www.italy-farmholidays.com http://gogreentravelgreen.com/ www.itsagreengreenworld.com www.ecoseek.net

Nieuwe energie in de gebouwde omgeving Winnaars Wijk van Morgen bekend De jury heeft eensgezind het plan Econenct van studenten Leroy Merks & Roel Derkx tot winnaar uitgroepen van de afstudeerontwerpprijsvraag voor de Wijk van Morgen. Het ontwerp betrof een kantoor en expositieruimte, in drie lagen. Vooraf waren vooruitstrevende criteria gesteld tav van milieu: Een 0-energie gebouw, een gebouw dat voor minimaal 50 procent uit hernieuwbare materialen bestaat en dat de in beslag genomen grond, terug geeft door een productief dak. Dat wil zeggen glazen kassen op het dak voor energiewinning en het kweken van voedsel. Het is spectaculair ontwerp, waarbij de groenstrook overloopt als geluidswal in het dak en daar een recreatieve ruimte vormt en een kasgebied herbergt. Daaronder zitten twee lagen kantoor en expositieruimte. Het winnende ontwerp , met een vloeroppervlak van ca 660 m2 heeft totaal energiegebruik van ca 20.000 kWh per jaar een EPC van 0,44 ( exclusief zonnecellen) en een zeer laag materiaalgebruik van 590 kg / m2 vloeroppervlak. Daarvan is 51 % afkomstig van hernieuwbare bronnen. De jury was lovend over architectonische integratie van geëiste milieucriteria in het vormenspel van het gebouw, de innovatieve oplossingen met hernieuwbare materialen, en de heldere indeling, die een flexibel gebruik garanderen. De 0- energie standaard is ruim gehaald, met een inventieve maar 2

NIEUWSBRIEF LECTORAAT NIEUWE ENERGIE september 2009 praktische installatie, die gebruik maakt van de toch al aanwezige grondwal voor warmte opslag. Ook de integratie van zonnecellen in gebouw en kas dak vormde een aantrekkelijke en effectieve oplossing. De komende maanden zal het project verder worden uitgewerkt en gedetailleerd en in 2010 daadwerkelijk gerealiseerd op het terrein van de Wijk van Morgen

Bouwkundigen van morgen Afgelopen schooljaar is er door afstudeerders van de faculteit Bouw van de Hogeschool Zuyd pittig en creatief gewerkt aan plannen voor de Wijk van Morgen. Net zoals vorig jaar, zal er ook dit jaar een ontwerp uitgekozen worden dat werkelijk gebouwd gaat worden op Avantis in Heerlen. Vorig jaar was dit een energie-nul woning. Het gebouw “Knik naar de zon” was toen de winnaar en op 9 september a.s. wordt de eerste steen gelegd voor deze woning met kantoor. Studenten hebben van januari tot juni in paren gewerkt aan de ontwerpen. Men kon kiezen uit het ontwerp voor een bouwkeet, een kantoorexpositiegebouw en een meegroeiwoning. Alle gebouwen moesten aan een aantal milieueisen voldoen en bouwkundig realiseerbaar zijn. Dit jaar moest het gebouw niet alleen energieneutraal zijn. Ook een bepaalde mate van materiaalneutraliteit werd geëist. Een zo laag mogelijke inzet van materialen werd nagestreefd en materiaal neutraliteit. 50% van de toegepaste materialen en producten moesten hernieuwde (gerecyclede) of hernieuwbare materialen zijn. 100% van de toegepaste materialen en producten dienden Cradle to Cradle (C2C) te zijn. Dit betekende concreet voor dit project dat alle bouwdelen of direct hergebruikt kunnen worden bij demontage of op ge-upcycled (hoogwaardig hergebruik). Cradle-to-cradle materiaalgebruik lijkt gemakkelijker van de daken te schreeuwen, dan werkelijk te realiseren, zo bleek uit de plannen en de opmerkingen van de studenten. Ondanks dat, zijn er toch zeer creatieve pogingen ondernomen om naast energieneutraliteit, vorm te geven aan de Cradle-tocradle-gedachte in alle ontwerpen. Er kan dit jaar voor de Wijk van Morgen maar één gebouw gerealiseerd worden en wel het kantoor-expositiegebouw. Uit alle plannen van deze kantoorexpositiegebouwen zijn er een viertal genomineerd en te zien op internetsite: http://nominatiesdwvm2009.pbworks.com/. Afbeelding: Een van de genomineerde ontwerpen voor de wijk van morgen. Hoewel het winnende ontwerp de meeste aandacht zal krijgen, doen de meeste andere ontwerpen niet onder. De kwaliteit is hoog en we kunnen niet zeggen dat het de studenten aan creativiteit ontbrak. Allerlei nieuwe energie- en materiaalbewuste oplossingen zijn verzonnen. Veel oplossingen zijn zeker de moeite waard om nog verder uit te zoeken. Als Hogeschool Zuyd leveren wij weer een aantal studenten aan de arbeidsmarkt die met al hun oplossingen en creatieve ideeën straks in de praktijk een plaats krijgen. We maken hier in Heerlen niet alleen een Wijk van Morgen maar ook bouwkundigen van Morgen! Meer weten: [email protected] 3

NIEUWSBRIEF LECTORAAT NIEUWE ENERGIE september 2009

NIEUWE ENERGIE EN ONDERWIJS Materiaalkunde, Life Cycle Analysis en de CO2 footprint Het materiaalkunde onderwijs op de afdeling Werktuigbouwkunde van Hogeschool Zuyd maakt op het moment een vernieuwingsfase door. Het onderwijs wordt meer gericht op het ontwerp van producten, de samenhang tussen materialen, productie en constructie komt meer op de voorgrond te staan en de keuze van materialen krijgt een prominentere plaats in het onderwijsprogramma. Bovendien worden de materiaalgroepen –metalen, kunststoffen, technisch keramieken en composieten- parallel besproken, zodat overeenkomsten en verschillen duidelijk belicht worden. Om deze vernieuwingen te ondersteunen wordt gebruikt gemaakt van de materialendatabase CES EduPack. CES staat voor Cambridge Engineering Selector. De materialendatabase maakt het mogelijk om eigenschappen van materialen en verwerkingsprocessen op te vragen, die eigenschappen te ordenen, in perspectief te plaatsen en grafisch weer te geven. Om studenten geleidelijk met materialen kennis te laten maken is de database opgebouwd uit drie niveaus. Het laagste niveau bevat ongeveer 100 materialen, het hoogste niveau verschillende duizenden. De database bevat gegevens over b.v. mechanische en thermische eigenschappen, maar hier willen we het hebben over de gegevens die samenhangen met energieverbruik en CO2-uitstoot, de zg. ecogegevens. Energie wordt in verschillende fasen van de levenscyclus van een product gebruikt. Niet alleen om de materialen, waarvan het product gemaakt is, uit ertsen vrij te maken, maar ook om het product te vervaardigen, om het te transporteren, te gebruiken en tenslotte, om het te recyclen. In elke fase brengt het energieverbruik een CO2-uitstoot met zich mee en in eerste benadering is de tweede evenredig met de eerste. De materialendatabase beschikt over een Eco Audit Tool, waarmee het energieverbruik van een product in elke fase van de levenscyclus bepaald kan worden. Daarbij wordt rekening gehouden met de hoeveelheid en de aard van de materialen en met het gekozen verwerkingsproces. Maar ook het transport (via lucht, over land, of een combinatie hiervan) en het gebruik van het product worden in de berekening betrokken. Vaak domineert het energieverbruik in één enkele fase. Bijvoorbeeld, in het geval van een PET fles wordt veruit de meeste energie gebruikt tijdens de fabricage van het kunststof, in het geval van een vliegtuig is het verbruik in de gebruiksfase overheersend. Dit soort eco-analyses is zeer nuttig tijdens het ontwerp van een product.

4

NIEUWSBRIEF LECTORAAT NIEUWE ENERGIE september 2009 Het is de bedoeling om in het materiaalkunde onderwijs aandacht te schenken aan deze eco-analyses. Studenten worden zich op deze manier bewust van de impact van een product op de omgeving. Meer weten: [email protected]

NIEUWE ENERGIE EN ONDERZOEK Door diverse studenten van de opleidingen IBL en HEAO CE zijn diverse onderzoeken verricht. De samenvatting van de resultaten van deze onderzoeken zijn hieronder weergegeven. Het lectoraat Nieuwe Energie heeft steeds onderzoeksopdrachten voor studenten, die zij in het kader van hun vrije studieruimte kunnen invullen. Onderzoeken die plaats hebben gevonden zijn de volgende: Consumentenkennis naar de elektrische auto in zowel België, Nederland als Duitsland Consumentenonderzoek onder huiseigenaren naar zonne-energie Consumentenkennis naar de elektrische auto in zowel België, Nederland als Duitsland De elektrische auto kwam tussen 1832 en 1839 op de markt. In 1842 kwam er een boost in het aantal verschillende modellen elektrische auto‟s. In de jaren 1899 en 1900 overtrof de productie van elektrische auto‟s alle andere producties van auto‟s met een ander motorconcept. In 1912 was een absoluut hoogte record wat de productie van de elektrische auto betrof. En in 1930 klapte de markt voor de elektrische auto volledig in elkaar. Mede door de lopende band van Ford. En door de afspraken die de olie- en automobielindustrie hebben gemaakt. De onderzoeken hebben in Limburg, en de omgeving van Hasselt, Eupen, Düsseldorf en Brussel. Voor ieder land werd de zelfde vragenlijst gebruikt. In Limburg werden 450 respondenten bevraagd, en in iedere stad ruim 380 respondenten. Nederland Nederland beschikt over een wagenpark van ruim 10 miljoen voertuigen, waarvan ruim 7 miljoen personenauto‟s (stand 1-1-2008) Gemiddeld legt een eigenaar 19 km per dag af. In ruim 20% van de dagelijkse ritten handelt het om woon-werk km-ers, daarnaast om bijna 8% om zakelijke km-ers. De belangrijkste conclusies uit dit onderzoek zijn: De inkomensgroepen tussen de 30 en 60K zijn het meest geïnteresseerd in de aanschaf van een elektrische auto. Leeftijdscategorie tussen de 30 en de 50. Belangrijkste reden om de aanschaf van een elektrische auto te overwegen is dat hij betaalbaar moet zijn (17.1%) en meer modellen 43.6%. Rendabiliteit 10.7% en het milieu aspect (0.7%)spelen een veel mindere rol! Belangrijkste redenen om geen elektrische auto aan te schaffen, te duur 6.7% en te weinig modellen 61.3% 5

NIEUWSBRIEF LECTORAAT NIEUWE ENERGIE september 2009 België België kent net als Duitsland geen BPM. Daarnaast zijn de tarieven voor motorrijtuigenbelasting beduidend lager als in Nederland. België heeft ruim 5 miljoen personenauto‟s (stand 1-1-2008). Bijna 60% van het Belgische personenautopark bestaat uit diesels. De kosten om 1 km elektrisch te rijden in België bedraagt 2 cent, dezelfde km met een benzine auto bedraagt 8.6 cent (tarieven mei 2009) De belangrijkste conclusies uit dit onderzoek zijn: Bijna 50% van de respondenten geeft aan dat ze minder dan 20.000 km per jaar rijden. En ruim 61% van deze km-ers zijn voor privé doeleinden. 30% van de respondenten gaven aan dat ze geïnteresseerd waren in de aanschaf van een elektrische auto. Het betrof hierbij met name de leeftijdscategorie 18 to 24 jaar. 84.9 % van de respondenten weet dat de kosten van een auto met fossiele brandstoffen duurder in het verbruik is dan een elektrische auto. Belangrijkste reden om de aanschaf van een elektrische auto te overwegen, de aanschafprijs moet laag zijn (26.4%), het milieu (15.7%) en de vaste en variabele kosten moeten laag zijn (11.8%). Belangrijkste redenen om geen elektrische auto aan te schaffen, hoge prijs (15.2%), technologisch nog niet klaar (12%) en zelf te weinig kennis van de elektrische auto (10.7%) Duitsland Duitsland wil dat in 2020 een miljoen elektrische auto‟s deel uitmaken van het wagenpark van 41 miljoen. De kosten van een km rijden met een benzine auto bedraagt 10 cent, diesel 8 cent, elektrisch 3 cent. 49% van de auto‟s heeft een dieselmotor. De wegenbelasting is voor een elektrische auto in Duitsland de eerste 5 jaar gratis. Daarna voor een personenauto tot 2000 kg per 100 kg € 3.21 per jaar. Dus voor een auto van 1600 kg 51.36 euro op jaarbasis. (foto: DR. Ingo Wolf, minister biza NRW en Ir Petra Müller, Bundestagskandidat FDP)

De belangrijkste conclusies uit dit onderzoek zijn: 90% van de respondenten geeft aan minder dan 25.000 km per jaar te rijden. Van deze km-ers wordt 66% privé gereden. 36.6% van de respondenten geeft aan interesse te hebben in de aankoop van een elektrische auto, en 31,4% heeft geen interesse. Belangrijkste redenen om wel een elektrische auto te kopen: Prijs (16.7%), De belangrijkste redenen om nog geen elektrische auto te kopen zijn: kosten (12.3%), de stand van de techniek (11.7%) de vaste en variabele kosten moeten laag zijn 14.9% en het milieu speelt geen rol met maar 1.3%. 6

NIEUWSBRIEF LECTORAAT NIEUWE ENERGIE september 2009 Stel je consumenten de vraag wat ze belangrijk vinden bij de aanschaf van een nieuwe auto, dan is het milieu met 75% wel belangrijk! Consumentenonderzoek onder huiseigenaren naar zonne-energie De centrale onderzoeksvraag luidde: Waarom stappen huiseigenaren niet massaal over op zonneenergie? Onderzoek heeft plaatsgevonden onder 385 woningbezitters De belangrijkste resultaten samengevat in een aantal one-liners Men vindt de investering in zonne-energie te duur; Er wordt niet voldoende informatie over zonne-energie verstrekt en de mogelijkheden ervan; Over het algemeen is men niet veel geïnteresseerd in het gebruik van zonne-energie en is hier dan ook niet mee bezig; Maar liefst 40% van de respondenten is er niet van op de hoogte dat er subsidies worden verstrekt op het gebruik van zonne-energie. Van de respondenten denkt 207 van de 385 dat olie en gas de komende jaren vijf keer zo duur zal zijn. Dit komt neer op een percentage van 53.7%. Het meest interessante is, dat van de 86 mensen die aangeven dat zonne-energie te duur is, er slechts 17 aangeven ook daadwerkelijk bekend te zijn met de kosten. De belangrijkste aanbeveling is dan ook dat de overheid zowel op nationaal als op lokaal niveau veel meer aandacht zal moeten gaan besteden aan het fenomeen zonne-energie, en daarbij ook een consequent subsidiebeleid, a la Duitsland, zal moeten gaan voeren. Meer weten: [email protected]

Energiemanagement Projecten Minor Klimaat en energie 2009-2010 Op 31 augustus zijn studenten van de opleiding werktuigbouwkunde gestart met de minor klimaat en energie. Deze studenten gaan in de komende 10 weken een drietal projecten uitvoeren. De projecten hebben grote samenhang met elkaar. De drie projecten worden verderop beschreven. De aanleiding om deze projecten in samenwerking met de dienst Vastgoedbeheer en Facilitaire zaken uit te voeren is de volgende. De voorganger van de Hogeschool Zuyd, de Hogeschool Limburg, heeft in 1996 met de overkoepelende organisatie de HBO-raad en het ministerie van Economische Zaken in 1996 een Meerjarenafspraak (MJA) ondertekend om 30% energie te besparen in de periode 1995-2005, met als referentiejaar 1994. In 2007 is de aflopende MJA1 vervangen door de MJA2. Deze MJA2 is naar aanleiding van, in de zomer van 2007, gewijzigd beleid van de overheid op het gebied van klimaat en energie, vervangen 7

NIEUWSBRIEF LECTORAAT NIEUWE ENERGIE september 2009 door de MJA3. De efficiëncyverbetering op het gebied van energieverbruik voor de MJA3 is gesteld op 30% voor de periode 2005-2020. Naar aanleiding van de nieuwe MJA3 heeft de Hogeschool Zuyd onlangs een Energie-Efficiëncy Plan voor de periode 2008-2012 geformuleerd. In dit Energie-Efficiëncy Plan is voor de periode 2008-2012 het realiseren van energie-efficiëncy verbetering voorgesteld d.m.v. organisatorische maatregelen. Daar waar tot op heden de energie-efficiëncy verbetering voornamelijk heeft plaatsgevonden door het nemen van technische maatregelen, is voor de periode 2008-2012 de intentie uitgesproken om via gedragsverandering te komen tot energie-efficiëncy verbetering. Daarnaast is de intentie uitgesproken om te onderzoeken welke energie-efficiëncy verbeteringen te realiseren zijn en wat de gevolgen voor de organisatie bij het nemen van organisatorische maatregelen.

Energiebesparingsonderzoek Hogeschool Zuyd Locatie Nieuw Eyckholt De eerste opdracht waar een groep studenten zich mee gaat bezighouden is het uitvoeren van een energiebesparingsonderzoek. Dit energiebesparingsonderzoek wordt uitgevoerd in samenwerking met studenten van E-Grr en met Cofely. Het onderzoek moet energiebesparingsmaatregelen opleveren die verdeeld kunnen worden in besparingsmaatregelen waarvoor technische ingrepen gedaan moeten worden in de gebouwinstallaties en in besparingsmaatregelen die verband houden met gedragsbeïnvloeding van de gebruikers van het gebouw. Het onderzoek levert dus energiebesparingsmaatregelen op voor de langere termijn, maar ook voor de kortere termijn. Laatstgenoemde energiebesparingsmaatregelen vormen de input voor een bewustwordings-campagne m.b.t. energieverbruik bij de gebruikers van het gebouw. Met andere woorden de energiebesparing die te realiseren is door gedragsbeïnvloeding zullen in een energiebesparings-campagne binnen de Hogeschool Zuyd opgenomen worden.

Energiebesparingscampagne Hogeschool Zuyd Locatie Nieuw Eyckholt. De tweede opdracht binnen de minor klimaat en energie is het opzetten en uitvoeren van een energiebesparingscampagne binnen de locatie Nieuw Eyckholt van de Hogeschool Zuyd. De energiebesparingmaatregelen die in de energiebesparingscampagne meegenomen worden vloeien voort uit het energiebesparingsonderzoek van de eerste opdracht. Met name de laagdrempelige energiebesparingsmaatregelen zullen in deze energiebesparingscampagne worden meegenomen. Deze opdracht zal worden uitgevoerd door 2 studenten bouwtechnische bedrijfskunde en 1 student werktuigbouwkunde. Met betrekking tot het communicatieplan zullen de studenten een beroep doen op studenten van de opleiding Commercieel Management.

Energiedisplay hoofdingang Hogeschool Zuyd Locatie Nieuw Eyckholt De derde opdracht bestaat uit het plaatsen van een energiedisplay in de centrale hal van de locatie Nieuw Eyckholt van de Hogeschool Zuyd waarmee een aantal relevante energieverbruiken cq. energiekengetallen gepresenteerd kunnen worden. Het display is een instrument waarmee bezoekers/gebruikers van het gebouw bewust gemaakt kunnen worden van de omvang van het energieverbruik. Tevens zal het display gebruikt worden voor het presenteren van laagdrempelige 8

NIEUWSBRIEF LECTORAAT NIEUWE ENERGIE september 2009 energiebesparingtips. Het display zal voor zover dat nodig is voorbereid worden om later de hoeveelheid duurzaam geproduceerde energie te kunnen weergeven. Door middel van de drie projecten hopen wij als opleiding werktuigbouwkunde en lectoraat Nieuwe Energie een bijdrage te kunnen leveren aan het halen van de reductiedoelstellingen waaraan de Hogeschool Zuyd zich door het ondertekenen van de MJA3 heeft geconformeerd. Meer weten: [email protected]

Nieuwe collega’s Lectoraat Nieuwe Energie Linda Romans Sinds 17 augustus werk ik voor het lectoraat Nieuwe Energie aan een onderzoek. Dit betreft onderzoek naar de mogelijkheden van het integreren van zonnepanelen in een gebouw. De zonnepanelen krijgen dan een dubbele functie. De focus wordt gelegd op een integratie van een zonnesysteem als zonwering, het biedt de dubbele functie van zonwering (indien regenwering) en wekt tevens zonne-energie op. De toepassing van zonnepanelen als zonnewering is een bestaand idee en verscheidene gebouwen hebben deze technologie al toegepast. Wereldwijd zijn er maar een gering aantal gebouwen dat zonnepanelen in de vorm van zonwering heeft toegepast. De manier van toepassing verschilt per gebouw, verschillen doen zich voor in de soort zonnecel, materiaal etcetera. Dit onderzoek is een eerste opdracht die het Leerwerkbedrijf Zonne-energie heeft binnengehaald. Meer weten over het LWB Zonne-energie: [email protected] Ik ben net afgestudeerd in de opleiding IBMS aan de Hogeschool Zuyd te Maastricht. Ik studeer nu verder aan de Universiteit van Maastricht. Ik heb gekozen voor de 1-jarige master-opleiding: Innovation & Strategy. Deze opleiding sluit perfect aan bij het onderzoek. Peter Schieren Mijn naam is Peter Schieren. Ik ben 22 jaar oud en ik kom uit Kerkrade. Ik studeer momenteel HEAO Commerciële Economie aan Hogeschool Zuyd in Sittard. Dit is voor mij het vierde en laatste leerjaar. Ik loop stage bij het lectoraat Nieuwe Energie van Hogeschool Zuyd in Heerlen. Hier zal ik allerlei werkzaamheden uitvoeren. Hieronder valt onder andere het bijhouden van de website, het meewerken aan de nieuwsbrief, het ontwikkelen van een nieuwsbrief voor studenten en het participeren in het werkoverleg van het lectoraat. Daarnaast heb ik nog twee grote opdrachten waar ik me over de gehele stageperiode mee bezig ga houden. Dit is ten eerste het organiseren van de dag van de nieuwe energie op 21 april 2010. Ten tweede, is dit het schrijven van een marketingplan voor het kenniscentrum van de vier lectoraten. Deze laatste opdracht zal tegelijkertijd dienen als de scriptie voor mijn afstudeerstage. Ik ben heel erg blij dat ik de kans gekregen heb om bij het lectoraat Nieuwe Energie stage te lopen en ik verheug me dan ook zeer op het komende jaar.

9

NIEUWSBRIEF LECTORAAT NIEUWE ENERGIE september 2009

Sebastiaan Fischer Ik ben Sebastian Fischer, een Duitse commerciële elektrotechniek student. Voor deze opleiding heb ik al 4 jaren aan de Fachhochschule Aken en 2 blokken aan de Hogeschool Zuyd gestudeerd. Momenteel ben ik bezig met mijn afstudeerstage bij het lectoraat nieuwe energie. Hiervoor ontwerp ik een nulenergie tankstation op locatie Nieuw Eyckholt van Hogeschool Zuyd voor de Th!nk City de elektrische auto.

Gonnie Jongmans Award 2009 Gonnie Jongmans-Liedekerken Award: Door de Rotaryclub Elsloo-Maaskant is ter ere van en nagedachtenis aan haar eerste voorzitster, medeoprichter en Paul Harris Fellow, dr Gonnie Jongmans – Liedekerken, een Award ingesteld die haar naam draagt. De Award heeft tot doel om activiteiten, projecten, werkzaamheden die een positieve bijdrage leveren aan milieu en natuur onder de aandacht te brengen van een breder publiek. Daarnaast is aan de toekenning van de Award jaarlijks een geldbedrag van Euro 1.500,- verbonden met als herinneringsteken een mondgeblazen sculptuur met als thema milieu, natuur en gezondheid, gemaakt door kunstenares Maria Bemelmans. De Award 2009 is toegekend aan Jacques Kimman, lector Nieuwe Energie aan de Hogeschool Zuyd en internationaal expert op het gebied van zonne-energie en energietransitie. Motivatie: Het overdragen van kennis over de waarde en het belang van natuur, milieu en duurzaamheid was voor Gonnie een belangrijke activiteit. Gonnie was in staat om ingewikkelde milieuzaken op een begrijpelijke manier aan een breed publiek te presenteren. Jacques Kimman heeft als missie ons allen anders te laten denken over energie. Dat vergt brede maatschappelijke veranderingen en realiseer je niet van vandaag op morgen. Zijn aandacht voor natuur, milieu en duurzaamheid in brede zin wil hij ook toegankelijk maken voor een breed publiek en, niet in het minst, overheden. Dat zijn aspecten die ook door Gonnie van groot belang werden geacht. 10

NIEUWSBRIEF LECTORAAT NIEUWE ENERGIE september 2009 De Rotaryclub Elsloo-Maaskant wil met de uitreiking van deze Award de waardering tot uitdrukking brengen voor de werkzaamheden van Jacques Kimman en tevens een financiële bijdrage leveren voor de verdere ontwikkeling van zijn missie.

Interview met Jacques Kimman over een evaluatie van het EOS-programma van SenterNovem Bij senterNovem is een onderzoek uitgevoerd naar de beleidseffecten van het Energie-OnderzoekSubsidie (EOS)-programma. In het onderzoek is kwalitatief en kwantitatief aangetoond dat door het EOS-programma speerpunt-technieken vanaf de prille onderzoeksfase meer volwassen zijn gemaakt en uiteindelijk in „markt‟-regelingen opduiken (b.v. de Energie-Investerings-Aftrek, EIA). Ook worden er door het EOS-programma meer octrooien aangevraagd en worden er meer Europese voorstellen ingediend. http://www.new-energy.tv/overig/eos_energie_onderzoek_subsidie_werkt_goed.html

Colofon De nieuwsbrief wordt uitgegeven door het lectoraat Nieuwe Energie. Heb je vragen en/of opmerkingen neem dan contact op met Hella Wilmes. [email protected] Of kijk op de website van het lectoraat. www.hszuyd.nl/nieuweenergie Hier vind je nieuwsberichten en links op het gebied van nieuwe energie etc.

11