10 Zijn groenten uit blik wel gezond? Uitgehongerd kwam Fran de keuken binnengestormd. Ze zag nog net hoe mama een blik erwtjes en worteltjes in de kookpot goot. "Mama, zo ongezond!" riep ze verontwaardigd uit. Geschrokken keek mama op. "Fran, wat zeg je nu?" "Maar mama, iedereen weet toch dat verse groenten veel gezonder zijn dan groenten uit blik of uit de diepvries!" Mama fronste de wenkbrauwen. "Dat er niets gaat boven groenten die vers uit de tuin op je bord komen,
12 Grasspriet 13 – Groenten
dat is juist. Maar dat is meestal niet mogelijk. Niet iedereen beschikt immers over een eigen tuintje. En ook al heb je een tuin, je vindt er niet het hele jaar door groenten. De verse groenten die je in de winkel kan kopen hebben meestal al een reis van een paar dagen achter de rug. Dus zo vers zijn die ook niet meer. Zelfs de groenten uit onze eigen tuin liggen vaak een paar dagen in de koelkast vooraleer we ze opeten. In die tussentijd gaan heel wat vitamines en voedingsstoffen verloren. Om die zoveel mogelijk te behouden moet je groenten zo vers mogelijk eten." "Zie je wel dat groenten uit blik ongezond zijn! Die zitten immers weken in zo’n blik. Dus zullen er niet veel vitamines meer overblijven!", triomfeerde Fran. Daar moest mama toch hartelijk om lachen. "Helemaal fout, meisje. Zowel bij diepvriesgroenten als groenten in blik zorgt men ervoor dat de groenten binnen de zes uur na het oogsten verwerkt zijn. Daardoor gaan zeer weinig vitamines en voedingsstoffen verloren. Bovendien zorgt het steriliseren of het snel invriezen ervoor dat alle microben gedood worden zodat we de groenten langer kunnen bewaren. En da’s handig, want dan kan je een voorraadje aanleggen en heel het jaar door groenten eten. Ook als je ze niet meer in de tuin vindt." "Beweer je nu dat diepvriesgroenten en groenten uit blik zelfs gezonder zijn dan verse groenten?" "Soms wel, alles hangt er van af hoe vers die verse groenten zijn. Daarom is het
k. Die zitten immers weken in zo’n blierblijven! er ov Dus zullen er niet veel vitamines me
belangrijk om de groenten eens te betasten, er aan te ruiken en als het mogelijk is eens te proeven, vooraleer je ze koopt. Ik heb wel al gemerkt dat je soms beschaamd bent als ik de groenten in de winkel zo keur, maar ik wil alleen het beste voor mijn kinderen... In elk geval, diepvriesgroenten en groenten uit blik zijn zeker zo gezond. Anders zou ik ze jullie toch nooit voorzetten! Sommige verse groenten moet je wel voldoende wassen om de laatste restjes gewasbeschermingsmiddelen te verwijderen." Fran leek overtuigd. "Zeg, Fran, weet je dat ook de manier van bereiden een grote rol speelt?" Weer verschenen grote vraagtekens in Frans ogen. Wat bedoelde mama nu weer? "Weet je nog hoe je na het ontbijt protesteerde toen ik je vroeg om de tafel netjes af te wassen? Je had dat gisteravond nog maar gedaan, zei je me toen. Wel, je zou raar opkijken moest je weten hoeveel microben zich op zo’n korte tijd komen nestelen in de voedselresten. Gezond koken kan pas in een propere keuken. En met propere handen..." Beschaamd moffelde Fran haar handen diep in haar broekzak. Straks moest zij ze zeker wassen. Stel je voor, al die microben. De rillingen liepen over haar rug.
den. Maar tezelfdertijd moet alles voldoende verhit worden om ze gaar te krijgen. En dan moet je bij de pinken blijven, want voor je het weet brandt alles aan en kan je het lekkere eten weggooien. Ook de bereidingswijze is belangrijk. Hoe minder water je daarbij gebruikt hoe beter." Fran zuchtte: "Nooit gedacht dat er zoveel kwam bij kijken." Mama lachte: "En dan heb ik je nog niet verteld dat je ook bij het aankopen van blik en diepvries wakker moet zijn. Zo let ik er altijd op dat de vervaldatum niet verstreken is en dat de verpakking niet beschadigd is. Beschadigde verpakkingen leiden immers tot aanzienlijk kwaliteitsverlies." "Mama, denk je niet dat de worteltjes lang genoeg op het vuur staan? Deze middag heb ik immers veel vitamientjes nodig om Balthazar te verslaan bij het lopen."
En nog was mama niet klaar. Nu begon ze warempel nog kookles te geven ook. "Als je wilt dat je groenten zoveel mogelijk hun voedingswaarden en vitamines behouden, speelt snelheid een grote rol. Daarom heb ik het altijd zo druk als ik het eten bereid. Ik moet proberen de kooktijd zo kort mogelijk te hou-
13 Grasspriet 12 – Groenten
1. Spreekwoorden Hieronder vind je de betekenis van een aantal spreekwoorden. Je krijgt ook telkens één of meer woorden van het spreekwoord. Met behulp van je woordenboek of op volgende website http://www.zegswijzen.nl/Index_NL.html moet je het juiste spreekwoord kunnen vinden. Dat is een zonderling mens. (snijboon)
Dat is een onbelangrijke zaak, zodat er niet zoveel drukte over hoeft te worden gemaakt. (sop - kool)
Hij is een lafaard. (hart - boontje)
Hij is helemaal in de war. (bonen - erwten)
Hij wil beide partijen te vriend houden. (geit - kool)
Iemand voor de gek houden. (kool)
2. Oorzaak en gevolg Kleur een bewering (oorzaak) uit de eerste kolom in dezelfde kleur als de bijpassende bewering (gevolg) uit de tweede kolom. Let op! Niet elk vakje hoeft gekleurd te worden!
oorzaak ik teel de wortels in de moestuin, spoel ze met water en eet ze op verse groenten worden 2 weken bewaard in het koelvak in de keuken worden verschillende groenten gemixt diepvriesgroenten worden snel ontdooid en onmiddellijk klaargemaakt verse groenten bewaren op kamertemperatuur
14 Grasspriet 13 – Groenten
gevolg vitamines verdwijnen door het mixen de groenten bevatten nog heel wat vitamines de groenten bevatten hun maximaal aantal vitamines de groenten bevatten nog erg weinig vitamines de groenten verliezen beetje bij beetje hun vitamines
3. Fout Wat Fran in de laatste alinea vertelt, klopt niet. Wat is er fout?
4. Waar zijn de groenten? Lees de volgende zinnen voor. Wie vindt de verborgen groente? Wie maakt zelf ook zulke zinnen? - Koenrad, ijsjes zijn lekker maar niet zo gezond! - Tim en Tom aten de aardbeien op met een klein beetje suiker. - Mijn grootouders gaan elk jaar op reis naar Canada. - Het hotel was volgeboekt, we moesten helaas elders logeren. - Wordt Els dit jaar wereldkampioen snelschaatsen? - Tibo, ondeugende jongen, waarom sta jij te luistervinken? - Moeke, als ik mijn bord leeg eet, krijg ik dan een appel?
15 Grasspriet 13 – Groenten
1. Straatinterview " Wellicht hoor je in je omgeving dat enkel verse groenten veel vitamines bevatten. We zullen dit eens polsen … met een straatinterview. " Waar? aan de schoolpoort, bij je leerkrachten, bij familieleden, in de supermarkt,... De enquête: Er bestaan heel wat misvattingen rond verse groenten, blikgroenten en diepvriesgroenten. Met behulp van deze test kan je proberen er een aantal te achterhalen. Stel de onderstaande 5 vragen aan zoveel mogelijk mensen. Bereken daarna voor elke vraag hoeveel % van de ondervraagden voor elk antwoord kozen. Stel de resultaten voor in een grafiek. 1. Welk soort groenten gebruikt u het meest? ❏ Groenten uit de versafdeling van de winkel. ❏ Diepvriesgroenten. ❏ Groenten uit blik/glas. 2. Welke groenten behielden volgens u het meeste vitamines? ❏ Groenten uit de versafdeling van de winkel. ❏ Diepvriesgroenten. ❏ Groenten uit blik/glas. 3. Welke groenten zijn volgens u het voedzaamst? ❏ Groenten uit de versafdeling van de winkel. ❏ Diepvriesgroenten. ❏ Groenten uit blik/glas. 4. Welke groenten vindt u het lekkerst? ❏ Groenten uit de versafdeling van de winkel. ❏ Diepvriesgroenten. ❏ Groenten uit blik/glas. 5. Op welke wijze worden volgens u groenten het best bereid? ❏ Koken in water. ❏ Koken in een snelkookpan. ❏ Bereiden in de microgolfoven. Vergelijk je resultaten met je klasgenoten. Wat kan je besluiten ? Beantwoord nu zelf alle vragen aan de hand van de leestekst. Vergelijk die antwoorden met de resultaten van je enquête. Wat besluit je hieruit?
Welke groenten vindt u het lekkerst ?
16 Grasspriet 13 – Groenten
2. Arcimboldo achterna Bekijk met je leerlingen schilderijen van de Italiaanse renaissanceschilder Arcimboldo. Hij heeft gezichten samengesteld uit diverse groenten en fruit. De leerkracht verzamelt groenten in verscheidene kleuren en vormen en laat de kinderen een gezicht (of iets anders) samenstellen met de verschillende groenten. Gebruik een wit, gekleurd of zwart blad als achtergrond. De resultaten worden vastgelegd op foto of nagetekend. Of werk je liever met een collage?
3. Ontwerper Joost Elffers achterna Joost Elffers ontwierp uit verschillende groenten leuke popjes door maar enkele kleine wijzigingen aan te brengen. Het boek waar je z'n werk in kan vinden heet 'Play with your Food' en werd uitgegeven door De Harmonie. Ook in het prentenboek ‘Wat schilt er met je?’ uitgegeven door CEGO vind je mooie voorbeelden. Eén keer de kinderen popjes maakten van een stuk prei, een wortel, een paprika, enz. kunnen ze een zelfgeschreven poppenspel, geïnspireerd op hun eigen popjes, ook effectief spelen en eventueel zelfs opnemen op video. Voorzie dan een neutrale achtergrond zodat de popjes goed tot hun recht komen.
© CEGO Publishers: Leuven, Belgium, 2001, ISBN 90-74798-25-X
4. Rollenspel Voer net als in de tekst ook eens een dialoogje. Iemand neemt de rol van mama en iemand die van Fran op zich. Fran is overtuigd dat enkel verse groenten gezond zijn. Mama heeft het vooral voor blikgroenten. Wie haalt zijn slag thuis? Documenteer je goed! De creatieve geesten onder jullie kunnen onze tekst ook eens uitwerken tot een stripverhaal. Dit dialoogje leent er zich ideaal toe.
17 Grasspriet 13 – Groenten
