Kinderen in West gezond en wel?

GGD Amsterdam

Uitkomsten Amsterdamse gezondheidsmonitor basisonderwijs 2013-2014

Kinderen in West gezond en wel?

1

Wat valt op in West? Voor West zijn de cijfers van de Jeugdgezondheidsmonitor van schooljaar 2013-2014 vergeleken met schooljaar 2009-2010. Ook is gekeken hoe de ‘trends’ in West zich verhouden tot veranderingen in heel Amsterdam. De drie meest in het oog springende bevindingen voor West staan hieronder. Naast een korte toelichting op de cijfers worden ook risicogroepen weergegeven.

1. Sociaal-emotionele gezondheid

Net als gemiddeld in Amsterdam (19% naar 15%) is in West tussen 2009-2010 en 2013-2014 het percentage kinderen met sociaal-emotionele problemen gedaald (23% naar 14%). De daling van het percentage kinderen sociaal-emotionele problemen lijkt voor West groter dan voor de rest van Amsterdam. In West zien we positieve veranderingen voor emotionele problemen (18% naar 11%), gedragsproblemen (17% naar 13%), problemen met leeftijdgenoten (25% naar 14%) en prosociaal gedrag (93% naar 96%). Hyperactiviteit/aandachtstekort is gelijk gebeleven (11% en 10%). In 2013-2014 hebben kinderen in West even vaak sociaal-emotionele problemen als hun Amsterdamse leeftijdgenoten. Risicogroepen in West voor de aanwezigheid van sociaalemotionele problemen

10

Surinaams

midden-laag opgeleid laag opgeleid

overig niet westers

2. Vrijetijdsbesteding

Van schooljaar 2009-2010 tot 2013-2014 is het percentage kinderen dat lid is van een vereniging toegenomen in Amsterdam (62% naar 65%) en in West (54% naar 67%). De stijging van het percentage kinderen dat lid is van een vereniging lijkt sterker voor West dan gemiddeld in Amsterdam. Het betreft vooral lidmaatschap van een sportvereniging (Amsterdam 54% naar 61%; West 46% naar 63%). In 2013-2014 zijn kinderen in West even vaak lid van een vereniging als gemiddeld in Amsterdam: • even vaak lid van een sportvereniging (63% West; 61% Amsterdam) • even vaak lid van een andere vereniging (21% West; 20% Amsterdam) Risicogroepen in West voor het niet lid zijn van een vereniging Turks

5

midden-hoog opgeleid midden-laag opgeleid

Marokkaans

laag opgeleid

Etnische herkomst Nederlands Surinaams

jongens

meisjes

Turks

Opleidingsniveau ouders hoog opgeleid middenhoog opgeleid

5-jarigen

10-jarigen

• vaker dagelijks fruit eten (94% West; 91% Amsterdam) • vaker ≥1 uur per dag lichamelijk actief (51% west; 48% Amsterdam) • minder vaak ≥2 uur per dag beeldschermtijd (6% West; 8% Amsterdam) Risicogroepen in West voor overgewicht (inclusief obesitas)

laag opgeleid

Marokkaans overig westers overig niet westers

10

Turks Marokkaans

middenlaag opgeleid

Leeftijd

5 10

Het percentage kinderen met overgewicht (inclusief obesitas) is tussen 2009-2010 en 2013-2014 gedaald, zowel in Amsterdam (23% naar 19%) als in West (23 naar 19%). Ook op het gebied van voeding zien we positieve ‘trends’: vaker dagelijks ontbijten (Amsterdam 92% naar 96%; West 90% naar 96%, minder vaak teveel tussendoortjes (Amsterdam 7% naar 2%; West 10% naar 2%) en minder vaak teveel gezoete dranken (Amsterdam 47% naar 32%; West 45% naar 30%). In 2013-2014 is het percentage kinderen met overgewicht (inclusief obesitas) in West even hoog als gemiddeld in Amsterdam. Daarnaast zien we wat vaker gezonde eet- en beweeggewoontes in West:

Surinaams

Legenda Geslacht

3. Overgewicht, voeding en bewegen

woont bij beide ouders

woont niet bij beide ouders

Gezinssamenstelling

Bevolkingsopbouw verklaart cijfers deels De achtergrondkenmerken van kinderen in West komen goed overeen met die van heel Amsterdam. Wel heeft West in verhouding tot geheel Amsterdam veel buurten met een gemiddelde of hoge sociaal-eonomische status (zie figuur achtergrondkenmerken op laatste pagina). Dit verklaart (deels) de betere score voor West op voeding en bewegen, omdat problemen op dit gebied minder vaak voorkomen in deze groepen. 2

Lichamelijke gezondheid Nederlandse kinderen hebben over het algemeen een goede lichamelijke gezondheid. Gelukkig maar! Welke aandoeningen komen voor in West? Hoe vaak? En leiden deze aandoeningen tot schoolverzuim? Percentage kinderen met 1 of meer gezondheidsklachten in Amsterdam, West en de gebieden van West %

50 45

Meer dan 3 weken schoolverzuim vanwege gezondheidsklachten komt weinig voor in Amsterdam (2%) en in West (2%).

*

40 35 30 25 20 15 10 5 0 Amsterdam

West

Westerpark

Bos en Lommer

Oud-West de Baarsjes

TOP 3 Gezondheidsklachten

* significant verschil tussen Amsterdam en West; p < 0,05

Gezondheidsklachten in West voor verschillende groepen

5 10 39%

41%

_______

40%

5 jaar

middenhoog opgeleid _ _ _

46%

middenlaag opgeleid _ _ _ _

43%

1. huidproblemen, allergie (9%) 2. luchtwegen, hoesten, benauwd, keel, neus (9%) 3. het zien, de ogen (7%)

laag opgeleid _ _ _ _ _ _ _ _

31%

hoog opgeleid

44%

36%

39%

45%

40%

39%

40%

42%

36%

40%

Nederlands

Surinaams

Turks

Marokkaans

overig westers

overig niet westers

_____ significant verschil tussen de groepen; p < 0,05

10 jaar 1. huidproblemen, allergie (11%) 2. luchtwegen, hoesten, benauwd, keel, neus (9%) 3. het zien, de ogen (8%)

3

Mondgezondheid Een slechte mondverzorging kan leiden tot gaatjes en tandvleesontsteking. Dit kan pijn doen, waardoor een kind slechter eet, zich niet lekker voelt of slechter slaapt. Niet fijn dus! Jaarlijks tandartsbezoek én twee keer per dag de tanden poetsen wordt in dit onderzoek gezien als een goede mondhygiëne. Percentage kinderen met een goede mondhygiëne in Amsterdam, West en de gebieden van West

Jaarlijks tandartsbezoek en twee keer per dag tanden poetsen bij kinderen uit Amsterdam en West

100 % 95

2x per dag tanden poetsen

90

jaarlijks tandartsbezoek

85

50

80

60

70

80

90

100

%

75 70 65 60

Goede mondhygiëne in West voor verschillende groepen

55 50 Amsterdam

West

Westerpark

Bos en Lommer


5 10 84%

91%

87%

_______

88%


87%


82%


89%

hoog opgeleid

87%

88%

85%

90%

84%

Nederlands

Surinaams

80%

86%

87%

87%

Turks

Marokkaans

overig westers

overig niet westers


4

Sociaal-emotionele gezondheid Een goede gezondheid gaat ook over lekker in je vel zitten, gelukkig zijn en tevreden zijn over jezelf en je leven. Dit is gemeten met de Strengths and Difficulties Questionnaire (SDQ). De SDQ-totaalscore geeft aan of er sociaal-emotionele problematiek is. De subschalen tonen op welk vlak de problemen zich voordoen. Percentage kinderen met sociaal-emotionele problemen (verhoogde SDQ-totaalscore) in Amsterdam, West en de gebieden van West %

Sociaal-emotionele problemen (verhoogde SDQ-totaalscore) in West voor verschillende groepen

25

5 10

*

20

12% 15

17%

17%

11%

13%

19%

* *

*

_______

10%


16%


25%


24%

hoog opgeleid

10

5

10%

24%

Nederlands

Surinaams

0 Amsterdam

West

Westerpark

Bos en Lommer


15%

17%

10%

22%

Turks

Marokkaans

overig westers

overig niet westers

* significant verschil tussen de gebieden in West; p < 0,05


Inzicht in de scores op de SDQ-subschalen in Amsterdam en West *

11%

13%

10%

15%

96%

11%

13%

10%

14%

96% *

Emotionele problemen

Gedragsproblemen

Hyperactiviteit/ aandachttekort

Problemen met leeftijdgenoten

Prosociaal gedrag 5

Overgewicht, eten en bewegen Gezond eten en voldoende bewegen zijn belangrijk voor een goede gezondheid. Ongezonde voeding en te weinig beweging kunnen daarnaast leiden tot overgewicht. Goede eet- en beweeggewoonten zijn dus belangrijk, waarbij geldt: jong geleerd is oud gedaan! Percentage kinderen met overgewicht (inclusief obesitas) in Amsterdam, West en de gebieden van West 30 %

*

25

*

20 *

15

*

10

Overgewicht (inclusief obesitas) in West voor verschillende groepen

5 0 Amsterdam

West

Westerpark

Bos en Lommer


5 10 14%


18%

25%

19%

10%

20%

43%

Nederlands

Surinaams

Turks

26%

14%

23%

Marokkaans

overig westers

overig niet westers

Percentage kinderen met ongezond eet- en beweeggedrag in Amsterdam en West niet dagelijks ontbijten Amsterdam

niet dagelijks groente eten niet dagelijks fruit eten

West

*

0

20

*

40

60

80

≥ 3 glazen gezoete drank per dag

*

100

≥ 4 tussendoortjes per dag 120

140 %


lichamelijk actief < 1 uur per dag tv/computer ≥ 2 uur per dag

_____ significant verschil tussen de groepen; p < 0,05 gezinssamenstelling en opleidingsniveau van de ouder(s) is voor overgewicht (inclusief obesitas) niet nagevraagd

6

Vrijetijdsbesteding Kinderen spelen omdat ze dat leuk vinden, maar ze leren er ook veel van. Al spelend ontdekken ze wat ze kunnen en wat ze leuk vinden. Sport, muziek, toneel of nog iets heel anders. Spelen kan thuis, maar ook bij een club of vereniging. Hoeveel kinderen uit West zijn lid van een vereniging?

Percentage kinderen dat lid is van een vereniging in Amsterdam, West en de gebieden van West %

90

Percentage kinderen dat lid is van een sportvereniging of een andere vereniging in Amsterdam en West

*

80 *

70 60

* *

50

61%

20%

63%

21%

40 30 20

Lidmaatschap sportvereniging

10

Lidmaatschap andere vereniging

0 Amsterdam

West

Westerpark

Bos en Lommer



Lidmaatschap van een vereniging in West voor verschillende groepen

5 10 60%

76%

_______

78%


62%


42%


31%

hoog opgeleid

66%

68%

67%

69%

81%

55%

34%

48%

78%

65%

Nederlands

Surinaams

Turks

Marokkaans

overig westers

overig niet westers


7

Opgroeien met een zieke ouder Als een kind opgroeit met een lichamelijk of psychisch zieke ouder heeft dit in het algemeen een negatieve invloed op de gezondheid en het welzijn van het kind. Om hoeveel kinderen gaat het in West? En op welke gebieden zien we hierdoor problemen ontstaan? Percentage kinderen dat opgroeit met een zieke ouder in Amsterdam, West en de gebieden van West %

De aanwezigheid van een lichamelijke of psyschische ziekte bij ouders van kinderen uit Amsterdam en West

16 14

Lichamelijk zieke ouder(s)

12

Psychisch zieke ouder(s)

*

0

10

2

4

6

8

10 %


8

12

6 4

Probleemgebieden voor kinderen in West die opgroeien met een zieke ouder

2 0 Amsterdam

West

Westerpark

Bos en Lommer


SDQ-problemen met leeftijdgenoten

Opgroeien met een zieke ouder in West voor verschillende groepen

17%

14%

12%

12%

17%


18%


25%

10%

24%

14%

19%

9%

14%

Nederlands

Surinaams

Turks

Marokkaans

overig westers

overig niet westers


veel beeldschermtijd

gezondheidsklachten

SDQ-totaalscore


lidmaatschap sportvereniging

17%

09%

dagelijks fruit eten

5 10 10%

_______

hoog opgeleid

lidmaatschap vereniging

8

Opgroeien met zorgen, spanningen of stress in het gezin In een gezin kunnen zorgen, spanningen en stress voorkomen, bijvoorbeeld over werk, geld of de relatie tussen de ouders. Dit kan een negatieve invloed hebben op de gezondheid en het welzijn van het kind. Over welke onderwerpen hebben ouders in West zorgen, spanningen of stress? En op welke vlakken zien we hierdoor problemen bij kinderen ontstaan? Percentage kinderen dat opgroeit in een gezin met zorgen, spanningen of stress in Amsterdam, West en de gebieden van West 30

5 10

%

25

Opgroeien met zorgen, spanningen of stress in het gezin in West voor verschillende groepen

*

20

21%

26%

22%

15

hoog opgeleid

_______

20%

10


28%


21%


26%

5

24%

19%

37%

21%

34%

Nederlands

Surinaams

0 Amsterdam

West

Westerpark

Bos en Lommer


25%

21%

24%

28%

Turks

Marokkaans

overig westers

overig niet westers


Probleemgebieden voor kinderen in West die opgroeien met zorgen, spanningen of stress in het gezin

tandenpoetsen

veel gezoete dranken

SDQ-totaalscore SDQ-hyperactiviteit goede mondhygiëne

SDQ-emotionele problemen

dagelijks ontbijten

weinig lichamelijk actief



Top 3 zorgen, spanningen of stress in het gezin voor West

dagelijks groente eten

SDQ-gedragsproblemen

1. Geld (7%)

2. Wonen (7%)

3. Werk (6%)

gezondheidsklachten 9

Alle percentages voor West op een rij

4 Bos en Lommer

5.1 Oud-West

5.2 de Baarsjes

5 Oud-West/ de Baarsjes

Amsterdam

West

*

3 Westerpark

Gezondheidsklachten

37

40

*

44

36

39

40

Schoolverzuim ivm gezondheid (>3 weken)

2

2

2

3

1

3

*

jongens

meisjes

*

5 jaar

10 jaar

40

44

36

*

39

41

2

3

2

2

3

*

Lichamelijke gezondheid

Mondgezondheid Goede mondhygiëne

88

87

87

84

87

91

89

87

87

84

91

Twee keer per dag tanden poetsen

93

93

95

91

89

96

93

*

93

93

93

93

*

Jaarlijks tandartsbezoek

94

94

92

91

97

95

96

*

93

94

90

98

*

*

12

17

*

8

14

*

14

11

8

12

* *

Sociaal-emotionele gezondheid SDQ-totaalscore

15

14

11

20

12

14

13

17

11


11

11

9

14

10

11

11

10

12


13

13

12

16

11

11

11

15

10

SDQ-hyperactiviteit/aandachtstekort

10

10

9

9

9

12

11

11

8


15

14

12

21

8

14

11

SDQ-prosociaal gedrag

96

96

96

95

96

95

96

Overgewicht (inclusief obesitas)

19

19

15

25

15

19

17

Dagelijks ontbijten

96

96

94

95

96

97

96

*

* *

16

12

12

17

94

97

*

95

96

18

19

14

25

96

95

95

96

Overgewicht, eten en bewegen

Dagelijks groente eten

86

88

Dagelijks fruit eten

91

94

*

*

89

83

91

88

89

*

87

89

89

86

91

94

97

93

95

*

92

95

*

96

91

*

*

29

33

1

3

*

*

Veel gezoete dranken (>3 per dag)

32

30

33

33

23

30

27

33

28

Veel tussendoortjes (>4 per dag)

2

2

2

2

1

2

2

1

2

Weinig lichamelijk actief (<1 uur per dag)

48

51

*

48

49

50

56

53

54

48

49

53

Veel beeldschermtijd (>2 uur per dag)

8

6

*

7

6

4

7

5

7

5

4

9

*

65

67

69

54

84

65

74

66

68

60

76

*

*

Vrijetijdsbesteding Lidmaatschap vereniging

*

Lidmaatschap sportvereniging

61

63

64

49

79

61

70

*

63

62


20

21

24

14

28

20

24

*

18

25

*

57

70

*

13

33

*

Opgroeien met een zieke ouder Zieke ouder(s)

12

13

13

13

10

14

12

14

12

10

17

*


10

10

10

11

8

11

10

11

9

8

13

*

Psychisch zieke ouder (s)

3

5

*

5

4

3

5

4

5

5

4

6

*

19

23

*

25

24

20

22

21

22

24

21

26

Opgroeien met zorgen, spanningen of stress Zorgen, spanningen, stress in het gezin

10

Turks

Marokkaans

overig, westers

overig, niet westers

39

40

42

36

4

3

2

2

90

84

80

86

Twee keer per dag tanden poetsen

94

98

83

Jaarlijks tandartsbezoek

95

87

93

Nederlands

Surinaams

Gezondheidsklachten

40

Schoolverzuim ivm gezondheid (>3 weken)

1

Goede mondhygiëne

*

bij beide ouders

niet bij beide ouders

31

*

39

45

6

*

2

4

89

88

85

89

96

93

93

91

93

94

92

hoog

middenhoog

middenlaag

laag

40

40

46

43

3

1

2

4

87

87

88

87

82

93

93

93

93

93

93

93

93

94

93

*

*

Lichamelijke gezondheid

Mondgezondheid *

Sociaal-emotionele gezondheid SDQ-totaalscore

10

24

15

17

10

22

*

10

16

25

24

13

19


8

17

11

13

8

16

*

10

11

17

14

10

14


10

13

21

12

14

17

*

11

15

13

17

12

15

SDQ-hyperactiviteit/aandachtstekort

9

17

6

7

11

12

8

12

10

11

8

15


7

15

20

25

11

21

SDQ-prosociaal gedrag

96

100

95

96

94

94

10

20

43

26

14

23

*

*

8

18

25

30

13

17

96

96

94

94

*

95

98

-

-

-

-

-

-

*

*

Overgewicht, eten en bewegen Overgewicht (inclusief obesitas)

*

Dagelijks ontbijten

99

94

90

91

98

95

*

98

93

89

92

*

95

96

Dagelijks groente eten

95

88

71

81

95

78

*

94

82

77

74

*

88

87

Dagelijks fruit eten

95

87

95

91

97

91

*

95

91

89

94

*

95

90

* *

Veel gezoete dranken (>3 per dag)

30

51

27

36

16

34

*

25

34

47

36

*

29

36

Veel tussendoortjes (>4 per dag)

2

0

5

2

0

3

*

1

2

5

2

*

2

3

Weinig lichamelijk actief (<1 uur per dag)

52

54

55

51

54

41

51

47

49

60

50

55

Veel beeldschermtijd (>2 uur per dag)

3

16

6

5

4

15

*

4

9

9

10

*

5

9

81

55

34

48

78

65

*

78

62

42

31

*

67

69

*

Vrijetijdsbesteding Lidmaatschap vereniging Lidmaatschap sportvereniging

75

51

30

47

72

60

*

74

55

40

30

*

63

62


26

12

13

7

38

21

*

27

17

9

7

*

21

25

Zieke ouder(s)

10

24

14

19

9

14

*

9

17

18

25

*

12

17


7

17

11

16

7

11

*

7

13

13

22

*

9

13

Psychisch zieke ouder(s)

4

6

8

5

3

6

3

6

9

10

*

5

6

21

34

25

21

24

28

20

28

21

26

19

37

Opgroeien met een zieke ouder *

Opgroeien met zorgen, spanningen, stress Zorgen, spanningen, stress in het gezin

* significant verschil, p<0,05 - overgewicht (inclusief obesitas) is niet bekend voor gezinssamenstelling en opleidingsniveau van de ouders

*

11

Jeugdgezondheidsmonitor basisonderwijs Gegevens over de lichamelijke en sociaal-emotionele gezondheid en daarmee samenhangende factoren zijn nodig om gezondheidsbeleid goed te onderbouwen. De GGD Amsterdam verzamelt deze gegevens over Amsterdamse kinderen via de Jeugdgezondheidsmonitor in het basisonderwijs.

Achtergrondkenmerken van de deelnemende kinderen in Amsterdam en West

West (N=1311)

Amsterdam (N=10186) Geslacht jongen meisje

49 51

50 50

Leeftijd 5 jaar 10 jaar

57 43 44 4 1 7 19 13 13

Opleiding ouder(s) hoog middenhoog middenlaag laag

62 21 9 8

80 20 0 25 55 12 8

Etnische herkomst Nederlands Surinaams Antilliaans/Arubaans Turks Marokkaans overig westers overig niet westers

41 9 2 7 16 12 15 59 24 11 6

19

SES van de buurt zeer hoog hoog gemiddeld laag zeer laag

16 22 21 20 20

1. Waarom wordt deze monitor uitgevoerd? Gemeenten hebben de verplichting om de gezondheid van hun inwoners in kaart te brengen. De GGD Amsterdam onderzoekt daarom jaarlijks met de Jeugdgezondheidsmonitor de gezondheid van de jeugd en factoren die met gezondheid samenhangen, zoals leefstijl en leefomgeving. 2. Hoe worden de gegevens verzameld? De jeugdgezondheidsmonitor in het reguliere basisonderwijs wordt uitgevoerd via een vragenlijst voor ouders. Ouders krijgen de papieren vragenlijst thuisgestuurd voorafgaand aan het preventief gezondheidsonderzoek (PGO) door de jeugdgezondheidszorg (JGZ) als hun kind 5 en 10 jaar is. De ouders nemen de ingevulde vragenlijst mee naar het PGO en deze wordt door de JGZ gebruikt voor de consultvoering. Daarna wordt de vragenlijst anoniem gebruikt voor onderzoek. Lengte en gewicht worden in het kader van het PGO door de JGZ geregistreerd en anoniem gebruikt voor onderzoek. 3. Wie deden er mee? In schooljaar 2013-2014 vulden 14371 ouders van 5- en 10-jarige kinderen de vragenlijst in. Dit zijn ouders van kinderen op een basisschool in Amsterdam (n=10708) en in de regio Amstelland (n=3663). Het betreft 75% van alle kinderen op de scholen in deze leeftijdsgroepen. Dit rapport gaat over 10186 kinderen van 5 en 10 jaar die wonen in Amsterdam, van wie er 1311 wonen in West. Achtergrondkenmerken van de onderzoeksgroep staan hiernaast. In 2013-2014 werd daarnaast voor 13206 Amsterdamse 5- en 10-jarige kinderen in het reguliere basisonderwijs lengte en gewicht geregistreerd, van wie er 1864 wonen in West. Het percentage kinderen met overgewicht (inclusief obesitas) is opgenomen in de factsheet. Om uitspraken te kunnen doen over alle kinderen die in Amsterdam en West wonen zijn de gegevens gewogen naar geslacht, leeftijd, etnische herkomst en sociaal-economische status van de buurt.

53 47

Gezinssamenstelling bij beide ouders niet bij beide ouders

Jeugdgezondheidsmonitor basisonderwijs: waarom, hoe, wie, wat en waar

81

Bij minder dan 50 kinderen in een groep, worden groepen samengevoegd: Antilliaanse/Arubaanse kinderen -> ‘overig niet-westers’

4. Wat betekenen gevonden verschillen tussen groepen? Met statistische toetsen worden de resultaten van West vergeleken met de andere zes stadsdelen samen. Let op: in de tabellen worden de cijfers voor geheel Amsterdam en West getoond. Ook toetsen we verschillen tussen de gebieden en verschillen naar geslacht, leeftijd, etnische herkomst, opleidingsniveau van de ouder(s) en gezinssamenstelling. Een significant verschil wordt aangegeven met een * of oranje kader. Significant betekent dat de kans klein is (maximaal 5%) dat een verschil op toeval berust. 5. Waar vind ik meer informatie? Een voorbeeld van de vragenlijst, meer resultaten en aanvullende informatie is te vinden op de website Gezondheid in Beeld.

Colofon Contact? GGD Amsterdam , 2015 telefoon: 020 555 5495 tekst en vormgeving: Lotte van Dieren en Ilona Steenkamer email: [email protected] 12 foto’s: fotobank Amsterdam website: www.ggd.amsterdam.nl

Kinderen in West gezond en wel?

Recommend Documents