West-Vlaanderen Werkt 2, 2014
West-Vlaamse bierbrouwerijen: schuimend, fit en gezond?
foto: ©Brouwerij De Brabandere
Bier brouwen in West-Vlaanderen
De zestien grootste West-Vlaamse bierproducenten brouwen steeds meer hectoliters bier en hun tewerkstelling en exportcijfers zitten in de lift. Maar hoe gezond zijn ze? Hoe gist en brouwt deze West-Vlaamse sector qua financiële parameters? Het plaatje is uiteraard geschakeerd met sterk en zwak presterende actoren. De modale rentabiliteit (qua mediaan) van de betrokken ondernemingen is gunstig. Maar als we de modale liquiditeit en de solvabiliteit van de West-Vlaamse protagonisten toetsen aan de ganse Belgische sector, dan is de balans minder positief.
LEES VERDER
Dennis Pierins • bachelor accountancy-fiscaliteit, Howest
De 16 West-Vlaamse brouwerijen die voldoen aan de 3 cri-
rijkste maatstaven van de fitheid van een onderneming.
teria voor het onderzoek van West-Vlaanderen Werkt en
De ratio’s die in dit artikel aan bod komen zijn de current
Howest (zie artikel 2) werden ook getoetst aan een aantal
ratio of liquiditeit in ruime zin, de algemene schuldgraad,
financiële parameters. Dit met uitzondering van de Brou-
de nettorendabiliteit van het eigen vermogen na belastin-
werij Rodenbach (divisie van Palm Breweries) omdat deze
gen alsook twee zelf gekozen parameters.
geen aparte jaarrekening neerlegt. Deze oefening gebeurde
Naast deze ratio’s werden ook enkele berekeningen gemaakt
in het kader van een bachelorproef voor de opleiding ac-
die ons meer vertellen over de omzet en investeringen van
countancy-fiscaliteit binnen de hogeschool Howest campus
de brouwerijen. De gegevens voor de omzetbecijfering zijn
het middelste cijfer
Brugge.
verkregen via een bevraging van de zestien onderzochte
van die ordening te
In België waren er begin 2014, 171 actieve bierbrouwerijen,
brouwerijen, die voor de investeringen via de jaarrekening.
nemen. De medi-
1
Een mediaan van een groep cijfergegevens wordt verkregen
door
die
gegevens van klein naar groot te ordenen en vervolgens
samen goed voor de productie van meer dan 1.400 bier-
aan is bij financiële
merken. Deze collectie is zo uniek in de wereld dat Het Hop-
De resultaten, bekomen voor de verschillende geselecteer-
ratio’s zeer handig
museum in Poperinge er een heuse biermuur mee bouwde,
de brouwerijen, worden in dit artikel vergeleken om uitein-
want
die ondertussen uitgroeide tot een imposante toeristische
delijk een algemeen beeld te vormen van de biersector in
weinig rekening met
attractie. Maar België is niet alleen gekend om zijn grote
West-Vlaanderen. De gezondheid van de sector wordt tot
de extreem hoge en
kwantiteit aan biersoorten, vooral de kwaliteit en de rijk-
slot beoordeeld door de resultaten te vergelijken met de
lage scores, dit in te-
dom van de Belgische bieren worden internationaal gepre-
mediaan1 van deze becijferingen en de sectorgegevens voor
zen. Daarbij staan een aantal West-Vlaamse biertjes hoog
België.
het
houdt
genstelling tot een gemiddelde.
gequoteerd. Liquiditeit: goed bij kas? Om de financieel-economische conditie van de West-Vlaam-
“De liquiditeit betreft de mate waarin de onderneming in staat
se bierproducenten in kaart te brengen analyseerden we
is kasmiddelen te mobiliseren om haar kortlopende betalings-
diverse ratio’s, berekend op basis van cijfers uit de jaarreke-
verplichtingen na te leven.”2 Liquiditeitsratio’s geven ons met
ningen van de ondernemingen die opereren onder de vorm
andere woorden een beeld over de mate waarin een bedrijf
van een nv, bvba of cvba.
in staat is om haar schulden op korte termijn na te komen. De
De cijfers hebben betrekking op drie boekjaren: 2010, 2011
meest gebruikte liquiditeitsratio’s is de current ratio of liquidi-
en 2012.
teit in ruime zin. Ze stelt de beperkte vlottende activa tegenover
Liquiditeit, solvabiliteit en rendabiliteit zijn de belang-
het vreemd vermogen op korte termijn. Daarnaast bestaat nog
2
Definitie van liquiditeit zoals gedefi-
nieerd
door Hubert
Ooghe en Ch. Van Wymeersch in hun boek
“Financiële
analyse van de onderneming”.
de quick ratio of liquiditeit in enge zin. Hiermee gaan we op
makkelijk af te betalen. Maar de logica ‘hoe hoger hoe beter’
zoek of een bedrijf zijn vreemd vermogen op korte termijn kan
gaat hier zeker niet op. Een te hoge liquiditeitsratio in ruime zin
betalen met zijn meest liquide middelen.
is immers niet noodzakelijk gunstig, want dit kan erop wijzen dat de onderneming te veel langlopende schulden heeft.
De berekening van deze ratio’s moet een coëfficiënt groter dan één (of 100%) geven om te kunnen concluderen dat de on-
In grafiek 1 zien we de verschillende resultaten voor de cur-
derzochte brouwerij in staat is om haar kortlopende schulden
rent ratio voor de boekjaren 2010 tot 2012 De mediaan-
Grafiek 1 De berekende current ratio voor de boekjaren 2010 tot 2012 van de zestien onderzochte West-Vlaamse bierbrouwerijen.
De Bie Gulden Spoor De Halve Maan De Plukker VDACO Verhaeghe-Vichte Het Sas Sint-Bernard Mediaanwaarde Strubbe De Brabandere Van Honsebrouck Van Eecke Deca Services De Dolle Brouwers Omer Vander Ghinste De Leite
2010 2011 2012
0%
50% 100% 150% 200% 250% 300% 350% 400%
waarden voor deze ratio flirten in die drie boekjaren met de
op korte termijn niet betalen met de vlottende activa die zij
100%-grens, maar halen deze telkens niet. Theoretisch kunnen
hebben.
de West-Vlaamse bierbrouwerijen niet als zeer liquide worden
Brouwerijen Van Honsebrouck, Van Eecke en Deca Services zijn
beschouwd, maar al bij al behalen zij geen slechte resultaten.
de winnaars op het vlak van liquiditeit. De resultaten die zij behalen positioneren zich mooi boven de 100%-grens.
Vier brouwerijen behalen zwakke resultaten (onder de 50%-grens) over de drie boekjaren. Brouwerijen De Bie, Gul-
In grafiek 2 vinden we de resultaten voor de quick ratio. Logi-
den Spoor, De Halve Maan en De Plukker kunnen hun schulden
scherwijs behalen de West-Vlaamse bierbrouwers hier opnieuw
Grafiek 2 De berekende quick ratio voor de boekjaren 2010 tot 2012 van de zestien onderzochte West-Vlaamse bierbrouwerijen.
De Bie Gulden Spoor VDACO De Halve Maan De Plukker Verhaeghe-Vichte Sint-Bernard Het Sas Mediaanwaarde Deca Services Van Honsebrouck Strubbe De Brabandere Van Eecke De Leite De Dolle Brouwers Omer Vander Ghinste
2010 2011 2012
0%
50% 100% 150% 200% 250% 300% 350% 400%
de minimumwaarde niet.
eigen vermogen (maatschappelijk kapitaal en niet-uitgekeerde
Een interessanter gegeven dat we uit deze waarden kunnen be-
winsten) en vreemd vermogen (leningen bij derden). Aangezien
rekenen is de hoeveelheid aan voorraden die de brouwerijen
het vereiste rendement op vreemd vermogen normaal gespro-
aanhouden. Dat kunnen we vinden door onderstaande grafiek
ken lager is dan dat op eigen vermogen, is het belangrijk voor
te vergelijken met die van de current ratio. We kunnen vaststel-
een onderneming dat er voldoende gebruik wordt gemaakt van
len dat 15% tot 25% van de vlottende activa bestaan uit voor-
schuldfinanciering. Anderzijds kan te veel vreemd vermogen er-
raden, wat op theoretisch niveau behoorlijk hoog is. Bekijken
toe leiden dat de onderneming de eraan verbonden betalings-
we dit cijfer echter vanuit het standpunt van de brouwerijen,
verplichtingen niet kan nakomen. Bedrijven die reeds voor een
die soms hun bieren enkele maanden moeten laten gisten, dan
groot deel van vreemd vermogen afhankelijk zijn, zullen het dan
is dit cijfer zeker respectabel.
ook vaak moeilijk hebben om nog bijkomendefinanciering aan te trekken. Theoretisch is de optimale kapitaalstructuur (d.w.z.
Solvabiliteit: (on)afhankelijkheid troef?
de verdeling tussen eigen en vreemd vermogen) degene waarbij
Solvabiliteitsanalyse stelt zich tot doel te achterhalen of de fi-
de gewogen gemiddelde kapitaalkost wordt geminimaliseerd.
nanciering van een onderneming evenwichtig verdeeld is tussen Eigen vermogen is risicodragend kapitaal, waarvoor aan de eigenaars/aandeelhouders een dividend wordt uitgekeerd, indien de rendabiliteit dit toelaat. Voor het vreemd vermogen bestaat er een verplichting tot schuldaflossing en tot rentevergoeding. Om de solvabiliteit van een onderneming te meten wordt meestal de algemene schuldgraad berekend. De algemene foto: ©Brouwerij De Brabanere
schuldgraad geeft de verhouding weer van het vreemd vermogen en het totaal vermogen. Evenwichtige waarden voor deze ratio bevinden zich tussen 60% en 75%. Waarden boven de 75% duiden op een hoog financieel risico terwijl waarden onder de 60% aangeven dat er te weinig gebruik wordt gemaakt van de financiele hefboom.
In grafiek 3 vinden we de waarden van de algemene schuld-
scoren op de algemene schuldgraad. Waarden boven de
graad voor de drie boekjaren. De mediaanwaarden voor deze
100%-grens wijzen er op dat een bedrijf meer vreemd vermo-
ratio variëren tussen de 71% en 77%. De verdeling van het
gen heeft dan eigen vermogen. Dit is de slechtste positie waar-
vreemd vermogen en eigen vermogen voor de zestien bier-
in een bedrijf zich kan bevinden op vlak van solvabiliteit en is
brouwerijen ligt dus ideaal.
zeker een aspect waar deze twee kleine brouwerijen aan zullen moeten werken in de volgende boekjaren.
Opmerkelijk is hoe hoog brouwerijen De Bie en Gulden Spoor
Grafiek 3 De berekende algemene schuldgraad voor de boekjaren 2010 tot 2012 van de zestien onderzochte West-Vlaamse bierbrouwerijen.
De Leite De Dolle Brouwers Omer Vander Ghinste De Brabandere Van Honsebrouck Deca Services Van Eecke Strubbe Mediaanwaarde Sint-Bernard Het Sas De Plukker VDACO De Halve Maan Verhaeghe-Vichte Gulden Spoor De Bie
2010 2011 2012
0%
20%
40%
60%
80%
100%
120%
Onverwacht vinden we brouwerij Verhaeghe en De Halve Maan in de top vier met zwakke scores. De resultaten zijn te wijten aan de grote investeringen die zij realiseerden en waarvoor zij schulden bij derden hebben aangegaan. Rendabiliteit: wat brengt dat bier op? Uit een analyse van de rendabiliteit moet blijken of de ingezette middelen een voldoende hoog rendement opleveren. Wanneer dit niet het geval is, is uiteraard het voortbestaan van een onderneming op langere termijn niet verzekerd. Als de rendabiliteit uitgesproken negatief is, kan zelfs op korte termijn de continuïteit worden bedreigd. Rendabiliteit helpt ons dus een oordeel te vormen over de winstgevendheid van een bedrijf. In het bijzonder nemen we de rendabiliteit van het eigen vermogen onder de loep. Deze ratio brengt de verhouding van de winst of het verlies tot het eigen vermogen. Ze geeft letterlijk weer hoeveel percent de gelden, die belegd zijn door de aandeelhouders, gedurende het afgelopen jaar hebben opgebracht. Het spreekt dus voor zich dat, hoe hoger deze ratio, hoe makkelijker het zal zijn om, mits kapitaalfoto: ©Brouwerij De Brabanere
verhoging, vers kapitaal aan te trekken. Ze is ook een indicator om af te toetsen of het, gegeven de huidige omstandigheden, gunstig is voor de onderneming om door te gaan. De waarde van deze ratio mag niet onder de marktrente van drie percent vallen. Indien dit wel zo is zouden aandeelhouders even goed hun geld op hun spaarboekje kunnen laten staan.
In grafiek 4 zien we de resultaten voor de nettorendabiliteit
werijen Verhaeghe-Vichte, De Halve Maan, Sint-Bernard en
van het eigen vermogen na belastingen voor de brouwerijen.
VDACO (De Struise Brouwers) steken ver boven de mediaan uit
Zoals kan worden opgemerkt liggen de waarden van deze ratio
en weten dus als geen ander om hun aandeelhouders blij te
zeer verspreid. Dit is dus een goede indicator om het succes van
houden.
elke brouwerij apart te bestuderen.
Bij de bespreking van de solvabiliteit zagen we dat de brouwerijen Verhaeghe en De Halve Maan minder goed scoorden.
Vier brouwerijen behalen monsterscores voor deze ratio. Brou-
Maar wanneer we die resultaten koppelen met die van de ren-
Grafiek 4 De berekende nettorendabiliteit van het eigen vermogen na belastingen voor de boekjaren 2010 tot 2012 voor de zestien onderzochte West-Vlaamse bierbrouwerijen.
250% 200% 150% 100% 50% 0% -50% -100% -150% -200% -250% -300% -350%
or Bie CO ard aan hte cke eite ste rde ers ker uck bbe ere ices Sas o Sp De VDA Bern e M -Vic n Ee e L Ghin aa ouw Pluk bro Stru and erv Het n D r nw Br e nse b aS - alv ghe Va e a t d r e l n D o B Dec Si e H hae nd iaa olle H e Gu a D n D er r V Med De D Va V e Om
2012 2011 2010
dabiliteit, dan komt naar boven dat deze brouwerijen in de na-
in die drie jaren. Tenslotte werd nog een gemiddelde berekend
bije toekomstig geen financiële problemen zullen hebben.
van al deze bedragen, dit ter referentie. We verdelen de grote groep brouwerijen in drie subgroepen:
Aan de andere kant van het spectrum vinden we Het Sas, brou-
1. Grote, bekende brouwerijen
werij De Bie en brouwerij Gulden Spoor. De twee laatstgenoem-
2. Middelgrote brouwerijen
den hebben zowel een negatief eigen vermogen als een verlies
3. Kleine brouwerijen
geleden gedurende de drie boekjaren. Volgens de Nationale
Deze onderverdeling zie je ook in tabel 1. De brouwerijen die
Bank van Belgie kan je met deze cijfers geen nettorendabiliteit
in één van deze subgroepen thuishoren krijgen elk een verschil-
van het eigen vermogen berekenen.
lende kleur. Aan de kleine brouwerijen die geen personeel in loondienst te-
De mediaanwaarden voor de zestien West-Vlaamse bierbrou-
werkstellen (zoals Gulden Spoor, De Leite, De Bie en De Pluk-
werijen tonen zeer gunstige cijfers aan voor de rendabiliteit:
ker), hebben we de tewerkstellingsfactor 1 toegekend, omdat
10% tot 13%. Dit zijn resultaten die zich ruim boven de markt-
we ervan uit gaan dat er op zijn minst één zelfstandige zaak-
rente situeren. De aandeelhouders van het gros van deze brou-
voerder bij de bedrijfsvoering betrokken is.
werijen zullen zeker tevreden zijn Uit de resultaten van tabel 1 blijkt dat het niet de grote brouHoeveel investeert een brouwerij per werknemer?
werijen zijn die het meest investeren in verhouding tot hun
Binnen deze groep van zestien West-Vlaamse brouwerijen be-
aantal werknemers. De middelgrote en kleine brouwerijen ver-
staan er natuurlijk grotere en kleinere brouwerijen. Logischer-
tegenwoordigen sterk de top vijf in deze tabel, want het zijn zij
wijs kunnen grotere brouwerijen meer investeren dan kleinere.
die het meeste nood hebben aan uitbreiding.
Maar wat gebeurt er als we het aantal tewerkgestelde werkne-
De koploper brouwerij De Halve Maan investeerde in boekjaar
mers in acht nemen? Blijven de grootste brouwerijen bij de top
2010 in een nieuwe logistiek centrum met bottelarij, wat hun
of worden zij weggeduwd door de kleinere?
zeer hoog cijfer dus verklaart. Ook Verhaeghe-Vichte doet niet onder. Met de aankoop van een nieuwbouw die nodig was
Om deze ratio te berekenen werden eerst alle investeringen van
om enkele productieprocessen te herlocaliseren staan zij op de
de jongste drie boekjaren opgeteld. Vervolgens becijferden we
tweede plaats.
het gemiddeld aantal werknemers die tewerkgesteld werden
Hoeveel produceert een brouwerij per werknemer?
2013. Door deze cijfers opnieuw te delen door het gemiddeld
Een ander interessant cijfer die ons iets vertelt over de brouwe-
aantal voltijdse equivalenten bekomen we de cijfers uit tabel 2.
rijen is het aantal hectoliters bier die ze produceert per werknemer. Opnieuw stellen we ons de vraag of de grotere brouwerijen
Ook hier zien we dat het niet de grote brouwerijen zijn die de
hier het best zullen scoren of niet.
hoogste scores behalen. De top drie uit deze tabel (brouwe-
De cijfers die hier worden gebruikt zijn afkomstig uit een be-
rijen De Halve Maan, Strubbe en Verhaeghe-Vichte) produceren
vraging van de zestien brouwerijen. Ze gaven elk een antwoord
maar liefst meer dan 2000 hectoliters bier en behoren duidelijk
op de vraag hoeveel hectoliter bier ze produceerden in het jaar
tot de groeiers binnen de brouwerijen.
Tabel 1
Tabel 2
Het aantal gemaakte investeringen over drie jaar per voltijds equivalent (VTE). Grote brouwerijen
- Middelgrote
Brouwerij De Halve Maan Brouwerij Verhaeghe-Vichte Brouwerij De Bie Brouwerij Gulden Spoor Brouwerij Sint-Bernard Brouwerij De Dolle Brouwers VDACO Deca Services Brouwerij Van Eecke Brouwerij Van Honsebrouck Brouwerij Omer Vander Ghinste Brouwerij De Brabandere Brouwerij De Plukker Brouwerij De Leite Brouwerij Het SAS Brouwerij Strubbe
- Kleine Gemiddeld aantal VTE 12,5 4,1 1 1 18,5 1,6 3,6 1,6 8,6 74 47,9 70 1 1 23,4 5,3
Investeringen per VTE € 226.277 € 137.414 € 113.230 € 108.537 € 58.335 € 58.045 € 48.798 € 44.114 € 38.971 € 34.963 € 33.222 € 32.527 € 25.023 € 12.362 € 10.261 € 9.095
Tabel 1
Tabel 2
Het aantal geproduceerde hectoliters bier in 2013 per voltijds equivalent (VTE). Grote brouwerijen
- Middelgrote
Brouwerij De Halve Maan Brouwerij Strubbe Brouwerij Verhaeghe-Vichte Brouwerij De Brabandere Brouwerij Omer Vander Ghinste Brouwerij Sint-Bernard Brouwerij Het SAS Brouwerij Van Honsebrouck Brouwerij Van Eecke Brouwerij Gulden Spoor Brouwerij De Dolle Brouwers VDACO Deca Services Brouwerij De Leite Brouwerij De Plukker Brouwerij De Bie
- Kleine Gemiddeld aantal VTE 12,5 5,3 4,1 70 47,9 18,5 23,4 74 8,6 1 1,6 3,6 1,6 1 1 1
Geproduceerde hectoliters per VTE 2800 2642 2561 1929 1879 1784 1410 1331 1163 900 625 583 563 500 100 -
Conclusie Uit de verschillende resultaten van de zestien West-Vlaam-
vleteren (die jammer genoeg niet in aanmerking kwam voor
se bierbrouwerijen kan er algemeen geconcludeerd wor-
dit onderzoek).
den dat zij in de meeste gevallen financieel sterk in hun schoenen staan. Er zijn echter winnaars en verliezers in dit
Brouwerij De Halve Maan schrijft zich in voor iedere bier-
onderzoek.
wedstrijd die er te vinden is, dit zowel nationaal als internationaal, en wint er ook verschillende van met hun Brugse
De grootste West-Vlaamse bierbrouwerijen scoren geen uit-
Zot en Straffe Hendrik. Dit is een uitstekende tactiek om
zonderlijke resultaten.
‘gratis’ reclame te maken voor hun product en het zorgde
Brouwerij Van Honsebrouck, De Brabandere en Omer Van-
ervoor dat ze wereldwijd bekend werden met de Brugse
der Ghinste hebben al een solide gevestigde plaats in het
Zot.
West-Vlaamse brouwerijlandschap en blijven redelijk stabiel
Ook de brouwerij van de Sint-Sixtusabdij van Westvleteren
op alle vlakken.
hanteert een bijzondere tactiek. Hun trappistenbier Westvleteren 12 werd al meerdere malen als beste bier ter we-
Vooral de middelgrote brouwerijen blinken uit in West-
reld verkozen. Het biertje verkrijgen is echter een moeilijkere
Vlaanderen. Keer op keer tonen zij aan dat ze bereid zijn uit
opdracht: het wordt niet verkocht door bierhandelaars en er
te breiden en grotere stappen in functie van hun expansie.
wordt verwacht een telefonische afspraak te maken en zelf om de bestelling te rijden naar Westvleteren. Deze manier
De kleinere brouwerijen houden redelijk goed stand in de
van schaarste creëren zorgt er voor dat het trappistenbier
West-Vlaamse biersector, alhoewel een tweetal ervan zich
het meest beheerde brouwsel is ter wereld.
in nauwe schoenen bevinden. Sommige West-Vlaamse bierbrouwerijen kennen een geNaar mijn persoonlijke mening moeten de kleinere brouwe-
schiedenis die teruggaat tot in de achttiende eeuw en het
rijen een voorbeeld nemen aan brouwerijen zoals De Halve
ziet er naar uit dat deze rijke traditie zal voortgezet worden
Maan en de brouwerij van de Sint-Sixtusabdij van West
in de toekomst. Laten we daarop klinken!
