Ellen Schild
Tineke Groen
Jaar in jaar uit besteden we in Mebest aandacht aan fraaie afbouwprojecten. Achter elk van die projecten zitten vakmensen. Vakmensen die het bedenken, vakmensen die het maken. Hoog tijd om die mensen eens in de schijnwerper te zetten. En geen beter moment daarvoor dan het jubileumjaar van Mebest.
24
Mebest oktober 2012
Ontwerpen moeten een betekenis hebben Tekst: Jan Willem Kommer Fotografie: Henk van der Veen
Ze zijn studiegenoten en jarenlange vriendinnen. Ze zijn allebei interieur architect met een duidelijk beeld van wat ze als ontwerper willen maken. En dingen maken, dat doen ze. Samen. Al tien jaar staan Ellen Schild en Tineke Groen met z’n tweeën aan het roer van het succesvolle Studio Groen+Schild. Twee handen op één buik? Misschien wel, maar dan wel met verschillende drijfveren.
Mebest oktober 2012
25
Het bloed kruipt…
“Wat ik was geworden als ik geen architect was geworden? Ja, dan was ik gewoon architect geworden.” Ellen Schild twijfelt er geen moment aan; dit is wat het is, dit is wat het moet zijn. En dat is grappig, want toen ze op de middelbare school zat had ze toch een heel ander beeld van haar toekomst. Haar vader was architect dus dat ging het niet worden. Schilderen, dat wilde ze. “Dat heb ik wel van huis uit meegekregen. Ik was altijd bezig met de kleurpotloden en de stiften op de tekentafel van mijn vader.” Op naar de Kunstacademie in Kampen dus. Van alle vakken die in het eerste jaar de revue passeerden, trok ken verrassend genoeg de architectuurvakken het sterkst. In het tweede jaar ging ze architec tonische vormgeving doen en een paar jaar later was ze afgestudeerd interieurarchitect.
Als een kind in een snoepwinkel
Net als haar compagnon wilde Tineke Groen iets heel anders gaan doen dan haar vader die, heel toevallig, ook architect was. Aanvankelijk zou het medicijnen worden maar omdat ze schilderen ook wel erg leuk vond, ging ze een keer een kijkje nemen op een open dag bij de Kunstacademie. “En toen was ik verkocht, het roer moest om.” Wat ze er dan precies wilde doen wist ze nog niet, zo véél creatieve dingen waren interessant. Het eerste jaar snuffelde ze overal aan; schil deren, grafische vormgeving, beeldhouwen. Ook architectonische vormgeving kwam langs, en op de valreep koos ze voor die richting. Tot een onvoorwaardelijke liefde voor interieurarchitec tuur is dat niet uitgebloeid. “Ik vind het een
prachtig vak maar er zijn gewoon zoveel dingen leuk. Journalistiek bijvoorbeeld. Ik heb nog wel eens gedacht had ik dat niet moeten gaan doen?”
Twijfel is goed
Beide vrouwen zijn dus op min of meer dezelfde manier in de interieurarchitectuur verzeild geraakt, maar waar Ellen Schild de opleiding één groot feest vond, herinnert Tineke Groen zich wel wat gemengde gevoelens. “Vormgeven is een zoektocht. Een zoektocht naar hoe je het beeld dat je in je hoofd hebt , werkelijkheid laat worden. Op de academie leerden we allerlei verschillende manieren om dat te doen. Grenzen en beper kingen waren er niet. Dat het in de praktijk ook nog eens echt moet worden gebruikt, moet passen in een planning en in een budget, dat telde niet mee. Dat is goed om je eigen creativi teit te ontdekken, maar ik vond dat ook wel moeilijk. Het was dus nooit af, je moest altijd verder onderzoeken. Daar kon ik wel onzeker van worden. Maar het is absoluut goed geweest. Als je alles zeker weet, dan wordt je geen goede ontwerper. Een vormgever moet zichzelf door lopend vragen stellen.”
Toeval bestaat niet
Op de Kunstacademie werden Ellen Schild en Tineke Groen vriendinnen, huisgenoten ook. Maar na de studie gingen ze allebei hun eigen weg. Werken bij ontwerpbureaus, bij architecten bureaus, verder studeren. “Ik ben in die periode naar de Academie van Bouwkunst gegaan, dus ik ben ook afgestudeerd architect”, zegt Ellen Schild. “Niet omdat ik nou zo graag architect wilde
Als je alles zeker weet word je nooit een goede ontwerper 26
Mebest oktober 2012
Mebest oktober 2012
27
Degelijk is zo’n vervelend woord, zeker als je in Deventer zit worden maar omdat ik verder wilde studeren. Als architect leer je op een heel ander schaal gebied ontwerpen. Daardoor zijn we nu goed in staat om complexe en grootschalige interieurs op een hele goede manier te doen.” Ellen Schild heeft het over we, want hoewel zij en Tineke Groen elkaar na de Kunstacademie een beetje uit het oog waren verloren, werken ze nu alweer tien jaar samen. “We kwamen elkaar op een feestje weer tegen. Ik wilde voor mezelf beginnen maar absoluut niet alleen, en Tineke had een eigen bureau en was op zoek naar een compagnon.”
Het belang van betekenis
Tineke Groen is in 2000 voor zichzelf begonnen. Na onder meer zes jaar als interieurarchitect binnen een groot architectenbureau te hebben gewerkt, wilde ze op eigen benen staan, leiding geven en weer echt ontwerpen. “Ik vond een mooie plek in het Kunstenlab in Deventer. Lekker tussen de kunstenaars. Daar had ik behoefte aan.” Het is een schot in de roos gebleken, een eigen bedrijf beginnen. Dat gaat namelijk om veel meer dan ontwerpen alleen. Weten wat er in de maatschappij speelt bijvoorbeeld, en dat sluit erg goed aan bij haar interesse in journalistiek en politiek. “Het creatieve en conceptuele zoals we dat op de Kunstacademie deden vind ik nog steeds geweldig, maar nu ik het kan inzetten in een soort maatschappelijk sociale context, geeft me dat veel meer rust.” Dat het niet alleen gaat om wat zij ervan vindt maar dat haar ontwerpen een antwoord zijn op een maatschappelijke vraag of betekenis hebben voor anderen, dat is belang rijk voor Tineke Groen. “Ik wilde niet voor niets ooit arts worden.”
28
Mebest oktober 2012
Functioneel mooi
“Als je wilt dat je ontwerp een maatschappelijke relevantie heeft, dan moet het meer zijn dan alleen een mooi plaatje”, zegt Ellen Schild. “Hoe iets eruit ziet is immers maar één onderdeel van een ontwerp. Geen onbelangrijk deel natuurlijk, maar hoe iets eruit komt te zien wordt mede bepaald door wat mensen er van willen; hoe het werkt, hoe lang het meegaat; dat soort dingen.” Tineke Groen vult aan: “Degelijk is zo’n vervelend woord, zeker als je in Deventer zit, maar het is wel wat we allebei belangrijk vinden. Je moet je blijven realiseren dat je wel met het geld van je opdrachtgever werkt. Een mooi ontwerp dat niet werkt, is iemand na een dag zat. Daarom maken we dingen die echt functioneel zijn.”
Studenten alert maken
Uiteraard dragen de twee compagnons deze filosofie uit naar hun personeel. Voor nieuwe medewerkers die vers van de academie komen is dat vaak een behoorlijke wake up call, signaleert Ellen Schild. “Ze denken vaak: ‘Zo,nu ga ik ont werpen in de praktijk’, en dan blijkt dat dat mis schien maar 5% van hun tijd beslaat en dat ze de andere 95% bezig zijn met uit te vogelen hoe ze het voor elkaar krijgen.” De dames zetten de wekker zelfs nog vroeger. Naast hun werk voor de eigen studio geven ze namelijk ook nog les op de Kunstacademie. En hoewel ze vanuit hun eigen ervaring als student het belang onderkennen van een vrijwel grenzeloze vrijheid bij het vormgeven, proberen ze hun studenten toch ook over de functionaliteit van hun ontwerpen te laten nadenken. Of zoals Tineke Groen het verwoordt: “We willen dat ze er ook bij stilstaan dat wat ze maken niet direct weer uit elkaar valt.”
Mebest oktober 2012
29
30
Mebest oktober 2012
Het is mensenwerk en dat is leuk De lol van werken met mensen
Zelf hadden ze dat soort adviezen misschien ook wel willen krijgen tijdens hun studietijd, want nu hebben ze het vooral erna in de praktijk moeten leren en ervaren. Tineke Groen: “In de beginperiode na de Kunstacademie was het nog vaak van ‘We hebben het programma van eisen gelezen, dit is ons idee, wat vind je ervan?’ Tegenwoordig stoppen we er erg veel tijd in om bij onze opdrachtgevers te achterhalen wat ze nu werkelijk willen.” Dat betekent veel praten, kijken en luisteren, maar dat vindt ze ook weer erg leuk om te doen. Of het nou om een particulier gaat die een kleuradvies nodig heeft of een zorginstel ling die een pand van 16.000 m2 ingericht wil hebben. “Het is mensenwerk en dat is leuk. Je trekt een poosje met elkaar op, als nomaden met een doel, je komt aan en je neemt weer afscheid. Het is ook dankbaar werk want als je het goed hebt gedaan dan zijn mensen helemaal happy.” Ook Ellen Schild kan erg genieten van het contact met opdrachtgevers, al lijkt haar voorkeur wel uit te gaan naar de grotere projecten. “ Het zijn vaak complexe projecten en dat vind ik heel interessant. Je hebt meestal met meerdere partijen te maken en dat vraagt veel meer strategie, politiek, inzicht, overzicht.” Maar uiteindelijk komt ook dit neer op het inzetten van creativiteit. “Met mensen samenwerken om tot heel slimme mooie oplos singen van een probleem te komen, dat vraagt ook creativiteit.”
Af en toe een stapje terug
Het lijkt wel alsof beide dames altijd in de creatieve modus zitten. De vraag is of er niet ook een moment moet zijn waarop die wordt uit geschakeld; om bij te tanken. “Ik kan daar wel heel
erg lang en vaak mee doorgaan, ook in mijn vrije tijd”, zegt Ellen Schild. “Ik houd veel van reizen, zou dat veel meer willen doen dan ik nu doe. Naar het buitenland gaan, mooie dingen bekijken - ja, ook architectuur - exposities bezoeken en geïnspireerd raken. Het enige moment waarop ik misschien niet zo bezig ben met creativiteit is als ik langeafstandwandelingen maak.” Hardlopen, uitgaan, dansen zijn dingen waar Tineke Groen behoefte aan heeft in haar vrije tijd; een nadrukkelijk stapje terug dus. “Ik ben ook graag in het buitenland maar ik zal me dan niet zo snel in de architectuur verdiepen. Liever ga ik op een plein zitten en mensen kijken. Het sociale aspect, dat vind ik interessant. Hoe leven mensen in een andere cultuur met elkaar. Maar eigenlijk is dat ook waar architectuur over gaat…”
Belangrijke vragen
Tineke Groen is ook bezig met het schrijven van een boek over interieurarchitectuur, al lijkt het eigenlijk een soort zoektocht, zoals de hele studie is geweest. “Als ik aan studenten vraag wie hun inspiratiebron is, dan komen ze altijd met een architect en nooit met een interieurarchitect, terwijl dat wel is waar ze voor studeren. Dan ga je je toch afvragen wat het nou eigenlijk voor vak is. Heeft het wel bestaansrecht? Dragen we daad werkelijk iets bij of maken we het leven alleen maar mooier, leuker, creëren we alleen maar voor de vuilnisbelt? Ik vind het in ieder geval een heel legitieme vraag - en ik stel hem mezelf dus ook regelmatig - of wat je doet, er daadwerkelijk toe doet.”
Mebest oktober 2012
31
