Elektra alles over elektriciteit, strijkijzers, stofzuigers, klokken en ventilatoren
Onderdeel van de opleiding ‘Verkopen in de Gemengde Branche ‘
Retail Trainingen
Elektra 2
Dit vakinformatieboek is een uitgave van: Vereniging Gebra, Zoetermeer
Ontwikkeld door: STIVO Retail Trainingen, Zoetermeer (Eind)redactie: Wouter van der Meijde (STIVO)
Helen Jager (Schrijfruimte)
Met dank aan: Jan Bachman, Peter Bakker, Gerrit Wassink, diverse leveranciers
voor het beschikbaar gestelde beeldmateriaal Vormgeving: VerheulCommunicatie.com, Alphen aan den Rijn Drukwerk: Okay Color Informatie: www.gebra.nl: voor onder meer een overzicht van alle opleidingsmaterialen en bestelmogelijkheden www.stivo.nl: voor onder meer het doorgeven van suggesties ter verbetering 1e druk, februari 2009
© copyright Vereniging Gebra, Zoetermeer Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd bestand, of openbaar worden gemaakt in enige vorm, hetzij elektronisch, hetzij mechanisch, door middel van fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Vereniging Gebra.
Inhoudsopgave 5
Elektriciteit
6
1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 1.8
2.
Gelijkstroom en wisselstroom Volt Watt Veiligheid Warmteregeling Productinformatie Batterijen Licht
Strijkijzers
17
2.1 Stoomstrijkijzers 2.2 Stoomgeneratoren 2.3 Droogstrijkijzers en reisstrijkijzers
3.
Stofzuigers 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5
4.
21
Zuigkracht Stofzuigerzakken Filters Kruimelzuigers Elektrische rolvegers
Klokken
26
4.1 Wekkers 4.2 Schakelklokken
5.
Koeling 5.1 5.2 5.3 5.4
Ventilatoren Aircoolers Airconditioners (climate control) Elektrische koelboxen
28
Elektra
1.
Inleiding
3
4
Elektra
Inleiding Met elektriciteit heb je dagelijks te maken. Of je nu wakker wordt van je wekker, een kopje koffie zet of aan het stofzuigen bent, elektriciteit is onlosmakelijk met ons leven verbonden. In dit vakinformatieboekje beschrijven we eerst wat elektriciteit eigenlijk is en behandelen we de meest voorkomende begrippen als watt en volt. Verder kom je in dit boekje informatie tegen over allerlei elektrische huishoudelijke apparatuur zoals strijkijzers, stofzuigers, klokken en ventilatoren.
In dit boekje wordt ook verwezen naar verschillende websites. Gebruik deze sites als je (nog) meer informatie over een artikel of een artikelgroep wilt hebben. Uiteraard kunnen we nooit compleet zijn in het vermelden van sites. Ga daarom ook zelf op internet op zoek naar zaken die je nog niet helemaal duidelijk zijn of waar je meer over wilt weten. Natuurlijk blijven ook de gebruiksaanwijzing en de aanwijzingen op de verpakking van een artikel een belangrijke bron van informatie.
Elektra
In het boekje ‘Keukenapparatuur’ behandelen we elektrische apparaten die je met name in de keuken gebruikt.
5
1. Elektriciteit Onze wereld zou er heel anders uitzien zonder elektriciteit. Verlichting, verwarming en aandrijving zouden een stuk lastiger zijn. Maar wat is elektriciteit eigenlijk? Elektriciteit is een energiebron die we doorgaans ‘stroom’ noemen. Die stroombron kan een batterij zijn, een accu, een dynamo of de elektriciteitscentrale. Voor een MP3 speler gebruik je een batterij, een auto heeft een accu en in gebouwen zit een meterkast waar de stroom vanuit de elektriciteitscentrale binnenkomt. Via de meterkast gaat de stroom vervolgens naar lichtpunten en wandcontactdozen, beter bekend als stopcontacten.
Elektra
Elektriciteit stroomt altijd van het ene naar het andere punt. Deze punten noemen we de pluspool en de minpool. Zonder verbinding tussen deze twee punten is er geen elektriciteit (geen elektrische spanning) en gebeurt er niets. Elektriciteit werkt dus pas als je verbinding maakt door bijvoorbeeld op de lichtknop te drukken of een stekker in het stopcontact te steken.
6
1. Gelijkstroom en wisselstroom 1
Op een batterij staat een plus (+) en een min (–) teken. Dat is de stroomrichting. Als de elektriciteit altijd één kant op stroomt, zoals bij een batterij en een accu, dan spreek je van gelijkstroom. Als een dynamo stroom opwekt, zoals bij een fiets, dan wisselt de stroomrichting heel snel van plus naar min, afhankelijk van de snelheid waarmee de dynamo ronddraait. Daarom heet deze elektriciteit wisselstroom. Sommige apparaten werken alleen op gelijkstroom, maar de meeste huishoudelijke elektrische apparaten werken op wisselstroom. Voor sommige toepassingen maakt het niet uit. Gloeilampen werken bijvoorbeeld op beide stroomsoorten.
1. Volt 2
De hoeveelheid elektrische spanning wordt uitgedrukt in volt. Zo is een standaard batterij 1,5 volt en wordt in huis 230 volt gebruikt.
Transformator en adapter Een aantal apparaten werkt op een lagere spanning dan bijvoorbeeld 230 volt. Om deze toch thuis te kunnen gebruiken, moet je de stroom verlagen naar de gewenste spanning.
Vaak wordt de wisselstroom gelijktijdig omgevormd naar gelijkstroom met behulp van een ingebouwde gelijkrichter. Een transformator met zo’n ingebouwde gelijkrichter noem je een adapter. Als je bijvoorbeeld een radio niet op batterijen wilt laten spelen maar op stroom uit het stopcontact, dan kan dat met een adapter. Deze verlaagt dan de spanning van 230 wisselstroom naar bijvoorbeeld 6 volt gelijkstroom.
1. Watt 3
Het stroomverbruik van een apparaat gedurende een bepaalde periode noem je ook wel het verbruikte vermogen. Vermogen wordt gemeten in watt (W) en geeft aan hoeveel energie een apparaat in een bepaalde tijd verbruikt. Het vermogen (wattage) staat op een apparaat vermeld. Hoe hoger het wattage, hoe meer kracht of warmte het apparaat kan produceren. Door een lamp van 100 watt stroomt meer elektriciteit dan door een lamp van 40 watt. Daarom geeft een lamp van 100 watt ook meer licht. Een stofzuiger met een vermogen van 1400 watt zuigt beter en gebruikt meer elektriciteit dan een stofzuiger van 1000 watt. Het vermogen is dus van groot belang voor de prestaties van een elektrisch apparaat. In iedere meterkast zit een meter die registreert hoeveel watt er wordt verbruikt. Voor het gemak wordt er gerekend in kilowatt. Een kilowatt is hetzelfde als 1000 watt.
1. Veiligheid 4
Met elektriciteit en elektrische apparaten moet je voorzichtig omgaan. Stroom kan gevaarlijk zijn als je ermee in aanraking komt. Je ziet het niet, je ruikt het niet, maar je voelt het wel! De stroom uit het stopcontact kan zelfs dodelijk zijn. Daarom zijn er allerlei veiligheidsmaatregelen ingebouwd.
Elektra
Dat doe je met een transformator. De transformator zit vaak aan de stekker zoals bij een oplaadapparaat voor een mobiele telefoon of een haartrimmer.
7
Zekeringen In de meterkast gaat de stroom eerst via stoppen, oftewel zekeringen. Deze zekeringen zorgen er voor dat maar een beperkt wattage door de leidingen kan stromen. De sterkte van een zekering wordt met ampère aangeduid. In huishoudens worden standaard zekeringen van 16 ampère gebruikt. Als er plotseling meer wattage gevraagd wordt dan beschikbaar is (bijvoorbeeld door kortsluiting) dan smelt de zekering door en wordt de stroomkring verbroken. Om weer stroom te krijgen moet je een nieuwe zekering plaatsen. Tegenwoordig heeft bijna iedere meterkast automatische zekeringen. Deze hoef je alleen maar weer in te schakelen als ze na kortsluiting zijn uitgeslagen.
Elektra
Volt x ampère = watt
8
De hoeveelheid energie die een elektrisch apparaat verbruikt wordt uitgedrukt in wattage. Je kunt uitrekenen hoeveel watt een zekering kan leveren. Hiervoor gebruik je de volgende formule: volt x ampère = watt. Als de spanning 230 volt is en een zekering 16 ampère, dan is de berekening 230 x 16 = 3680 watt. Dat betekent dat, als een wasmachine en een droogtrommel allebei 2000 watt verbruiken, zij tegelijkertijd samen 4000 watt gebruiken. Dat is meer dan de 3680 watt van een zekering. Als beide apparaten op één zekering werken dan ‘springt de stop’.
Randaarde Uit veiligheidsoverwegingen moet aan elektrische apparaten altijd een stekker zitten. Die kan plat zijn of rond. Als er in de zijkant metalen lipjes zitten betekent dit dat het apparaat is aangesloten op randaarde. Om te voorkomen dat bij kortsluiting een apparaat onder spanning komt te staan (en de gebruiker dus met elektriciteit in aanraking komt) zit aan veel apparaten een derde draad, de zogenaamde aarddraad. Deze aarddraad is verbonden met de twee metalen stripjes aan de zijkant van een randaardestekker. In het randaarde stopcontact zitten ook twee metalen lipjes. Als er kortsluiting is, verdwijnt de stroom via deze verbinding direct in de aarde.
Aardlekschakelaar Als de stroom via de randaarde verdwijnt, moet de stroom toevoer direct worden gestopt. Daarom vind je in woonhuizen een aardlekschakelaar die in geval van kortsluiting uitspringt en zo de stroomkring doorbreekt. Als de kortsluiting is opgeheven dan schakel je de stroomtoevoer weer in door de aardlekschakelaar in te drukken. Een aardlekschakelaar is veel gevoeliger dan een zekering en springt ook sneller uit.
Dubbel geïsoleerd Niet alle elektrische apparaten hebben een stekker met randaarde. Toch zijn ze wel veilig, ook bij eventuele storing. Dat komt door hun dubbele isolatie. De buitenkant is van kunststof en daarom komt het apparaat nooit onder spanning te staan, ook niet als er inwendig iets kapot is. Een dubbel geïsoleerd apparaat is te herkennen aan een speciaal pictogram (zie bij productinformatie).
