Eindrapport Collaborative learning in distance education Samenwerkend leren in afstandsonderwijs

Aan: Van: Titel: Datum:

Sanne Meeder. EMP projectcoördinator Mathilde Molendijk en Judith Kaandorp Eindrapport EMP Project ‘Collaborative learning in distance education’ Oktober 2008

Eindrapport ‘Collaborative learning in distance education 2007-2008’ Samenwerkend leren in afstandsonderwijs

Inhoud Project samenvatting Opzet en uitvoering Resultaten Disseminatie Conclusie en vervolgstappen Bijlage 1: Opdracht Bijlage 2: Instructies en handleiding Webconferentie (Adobe Connect) Bijlage 3: Review feedback criteria Bijlage 4: Resultaten van de evaluatie

Project samenvatting De internationale MSc. opleiding Geographical Information Science (UNIGIS) van de VU is gericht op GIS onderwijs

voor professionals, die de opleiding in deeltijd en “op afstand” volgen. Door samenwerkend leren te introduceren binnen het afstandsonderwijs van de opleiding, willen we meer variatie aanbrengen in de onderwijsmethoden, en willen we de “UNIGIS student community” versterken, om uiteindelijk de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren. Dit project is een vervolg op een eerder EMP project over samenwerkend leren op afstand. Het samenwerkend leren is met behulp van groupware succesvol ingezet in de cursus “Introduction to GIS” van UNIGIS. De studenten van deze deeltijdmaster vormen een divers internationaal gezelschap, dat elkaar de eerste maanden van de studieniet ontmoet. Het onderwijs wordt immers gevolgd op afstand. . Door studenten direct bij de eerste onderwijsmodule een groepsopdracht te laten doen, leren zij elkaar en de staf goed kennen en vormen zij al snel een ‘Community of learners’. Tevens wennen de professionals weer aan het studeren en het studietempo. Specifiek inhoudelijk leren ze feedback geven op elkaar’s werkstukken, op basis waarvan het werk verbeterd wordt. De resultaten van de eerste pilot zijn zeer positief beoordeeld, zoals in voorgaande verslagen aangegeven. In het onderhavig vervolgproject is het samenwerkend leren verder uitgebreid en verbreed: • Samenwerkend leren (na de eerste module) op diverse momenten in het curriculum terug laten komen. Samenwerkend leren door de betrokken staf, bijvoorbeeld bij de ontwikkeling van nieuw onderwijsmateriaal, zoals de Health GIS module met de Manchester Metropolitan University (MMU). Vergroten van de efficiency van het onderwijs: inzet groupware bij colleges op afstand (Gezondheidsgeografie, Windesheim). • Ontwikkelen van concrete indicatoren om het succes van samenwerkend leren aan te kunnen tonen (tijd, kwaliteit, motivatie e.d.)

- Pagina 2 -

Opzet en uitvoering Het doel van UNIGIS is om onderwijs te verzorgen op MSc niveau op het gebied van Geografische Informatie Science (GIS) voor professionals. De opleiding is in 2007 geaccrediteerd. Het betreft een MSc. opleiding van 60 ects, die in deeltijd en op afstand gegeven wordt. De opleiding duurt 3 jaar: het eerste jaar van de opleiding is een basisjaar bestaande uit vier modules. In het tweede jaar kiest de student één van de vier specialisaties, elk bestaande uit wederom vier modules. Tot slot kunnen de studenten in het derde jaar de titel Master of Science verwerven door het schrijven van een Master thesis. De opleiding kent twee instroom momenten per academisch jaar: in september en in maart. In het project “Samenwerkend leren op afstand” richten we ons specifiek op de allereerste module in het curriculum: Introductie tot GIS (6 ects). UNIGIS UNIGIS is één van de eerste en meest succesvolle wereldwijde GIS onderwijsnetwerken van universiteiten: sinds 1990 werkt men hierin samen aan het ontwikkelen en aanbieden van afstandsonderwijs in Geografische Informatie Science (zie ook bijlage 1). Het komt voort uit een gemeenschappelijke behoefte aan goed onderwijsmateriaal en een goede onderwijsmethode op dit terrein. Het succes van het netwerk blijkt uit het feit dat de opzet duurzaam is gebleken; dat het netwerk is uitgegroeid van de oorspronkelijke vijf partners tot inmiddels zo’n zeventien instellingen; en uit de onderlinge internationale studenten- en docentenuitwisseling. De vraag naar academisch geschoold GI personeel is groter dan het aanbod. De doelgroep van de UNIGIS opleiding bestaat uit (GI-)professionals die reeds werkzaam zijn bij een bedrijf of de overheid. De opleiding sluit aan op de vraag uit het beroepenveld, en de onderwijsmethode (deeltijd, afstandsonderwijs) is specifiek ontwikkeld met het oog op deze doelgroep. Onderwijskundige opzet De opleiding start met de cursus “Introduction to GIS” (Module 1). Daarvoor moeten de studenten 3 opdrachten doen: - een persoonlijke website maken - een groepsopdracht: een paper over het 5 componenten model va GIS - een individuele opdracht: een paper over GIS Services. Het EMP project heeft betrekking op de tweede opdracht. De studenten werken in groepjes aan een paper tijdens de gehele duur van de cursus. Onderdeel hiervan zijn twee groepsbijeenkomsten met de tutor, via het internet. Parallel hieraan werken de studenten aan hun groepsopdracht. Tijdens de eerste bijeenkomst maken de studenten en docent kennis met elkaar, meestal door middel van het presenteren van de eigen website. De docent legt vervolgens de opdrachten uit, en met name de opzet en afspraken rond de groepsopdracht worden doorgenomen.De studenten hebben de mogelijkheid om vragen te stellen over de cursus, over de groepsopdracht en maken afspraken over de werkwijze. Als de tweede bijeenkomst plaats vindt, hebben de studenten gezamenlijk gewerkt aan de groepsopdracht. Zij hebben een eerste conceptversie van hun paper ingeleverd, en het werk van de andere groepen bestudeerd aan de hand van een vast aantal peer review vragen. Tijdens deze tweede bijeenkomst bespreekt de docent de uitwerking van de opdracht en geven de studenten feedback op de uitwerkingen van de andere groepen. We hebben geen gespecialiseerde software gebruikt voor de peer reviews.l

- Pagina 3 -

Figuur 1: Schematische weergave van onderwijskundige opzet en uitvoering.

ICT-ondersteuning Aangezien het afstandsonderwijs betreft, zijn er tijdens de cursus geen fysieke bijeenkomsten. De internetbijeenkomsten vinden plaats met behulp van Adobe Connect (webconferentie-software, zie figuur 1 2; onderdeel van SURFgroepen ). Er zijn verschillende manieren waarop de studenten samen kunnen schrijven aan hun groepsopdracht. De studenten zijn vrij om te kiezen op welke wijze zij willen samenwerken. Er wordt echter geadviseerd om 2 daarvoor een (afgeschermde) wiki te gebruiken (zie figuur 3). Dit vergemakkelijkt het review-proces dat tijdens de tweede bijeenkomst aan bod komt.

Figuur 2: Adobe Connect-omgeving 1 2

Meer informatie over SURFgroepen kijk op www.surfgroepen.nl. De wiki staat op http://wiki.ond.vu.nl/dokuwiki/doku.php. De wiki is alleen toegankelijk met inloggegevens.

- Pagina 4 -

Uitvoering Per academisch jaar zijn er twee instroommomenten waarop studenten beginnen met hun opleiding: september en maart. In september 2007 zijn er 15 studenten gestart aan de opleiding. In maart 2008 startte er 9 studenten. De docent verdeelt de studenten in groepen met ieder drie studenten. Aan het begin van de opleiding hebben de studenten de uitnodiging ontvangen, met datum, tijd en locatie (URL) voor de webconferenties.

Figuur 3: Schermafbeeldingen van de wiki

Resultaten Het project is dit jaar uitgebreider en breder dan het voorgaande jaar. De groepsopdracht met webconferenties zijn opnieuw uitgevoerd in oktober - november 2007, en in maart – april 2008. De studenten hebben tevens een evaluatielijst ingevuld (via het web, zie ook Bijlage 4). Ten eerste bespreken we de resultaten naar aanleiding van de groepsopdracht van de eerste UNIGIS cursus (Module 1), waaronder het gebruik van Adobe Connect, wiki en de peer review. Vervolgens bespreken we de resultaten aan de hand van de verschillende projectdoelen (in kader) zoals geformuleerd in de projectaanvraag. In de paragraaf “Conclusies en vervolgstappen” hebben we aangegeven welke beoogde resultaten we hebben behaald. a. De groepsopdracht in UNIGIS module 1 De uitvoering heeft plaatsgevonden zoals beschreven in ‘Opzet en uitvoering’. Nieuw dit jaar is het gebruik van een wiki voor het maken van de groepsopdracht, en het inzetten van een gestructureerde peer review tijdens de bespreking van de opdracht. 3 Vorig jaar is geëxperimenteerd met Google documents and spreadsheets . Het grote nadeel is dat de eigenaar van het document medeauteurs en lezers moet uitnodigen. Alleen deze selecte groep personen heeft toegang tot het document. Het kostte de docent extra tijd om toegang te krijgen tot de documenten. De groepen onderling konden niet in elkaars uitwerkingen kijken. Door deze drempels en de 3

http://docs.google.com

- Pagina 5 -

behoefte aan gestructureerde peer review in de cursus, is de aanleiding geweest om naar een andere ondersteuningsvorm te zoeken. Zodoende is gekozen voor het gebruik van wiki. In de wiki konden de studenten hun groepsopdracht schrijven. Per groep is er een wiki aangemaakt. Slechts één groep heeft de opdracht gemaakt via tekstdocumenten die zij uitwisselden via e-mail. De overige groepen hebben de wiki gebruikt. Een wiki heeft een aantal voordelen: • Het is mogelijk de wiki af te schermen per intake. • Studenten kunnen de wiki van andere groepen lezen, waardoor peer review gemakkelijker te realiseren is. • Tijdens de websessies heeft iedereen de recentste versie tot zijn beschikking, gemakkelijk versiebeheer. 4 • De docent kan de voortgang gemakkelijk monitoren, o.a. door ‘old revisions’ (in principe zou dit gebruikt kunnen worden voor inzicht in eventueel meeliftgedrag). De peer review is als volgt vormgegeven. Tijdens de tweede groepssessie via het internet geven de studenten aan de hand van feedbackcriteria (zie bijlage 3) de andere groepen feedback. Deze feedback (alleen tussen de groepen, niet gestructureerd binnen de groepen) wordt ook gelijk gepubliceerd in de wiki. Ook andere ervaringen, zoals de inzet van peer reviews bij het vak Rampen en risico’s (van Aarde en economie), geven aan dat peer review als werkvorm hoog is gewaardeerd (uit studentevaluatie Opleidingscommissie Aarde en economie, 6-2-2008). De studenten geven aan dat zij Adobe Connect, Skype en e-mail als effectief communicatie middel zien. Ook de inzet van de wiki wordt positief gewaardeerd, maar minder dan de bovengenoemde drie communicatiemiddelen. Het gebruik van de telefoon daarentegen vinden zij ineffectief.

De resultaten van de evaluatie staan in ‘bijlage 4’.Samenwerkend leren als terugkerend element in curriculum Bevorderen samenwerkend leren binnen de GIS master na afloop van de eerste module “Introduction to GIS”. b.

Specifieke doelen voor de GIScience master zijn: • Interessant en afwisselend onderwijs door variatie in werkvormen aan te brengen. • Samenwerkend leren invoeren in de scriptie fase van de opleiding (scriptie klasjes op afstand) • Toepassen van nieuwe technologieën (google documents & spreadsheets) Het eerste specifieke doel is ruim behaald. Het samenwerkend leren zorgt voor variatie in de onderwijsvormen van de opleiding. Het is helaas niet gelukt om in een scriptieklas het samenwerkend leren op afstand terug te laten komen. In de masterfase bevinden zich nog te weinig studenten om deze vorm goed te kunnen uitvoeren. De verantwoordelijk docent is beperkt in zijn tijd door de afronding van zijn promotieonderzoek. De opschaling gebeurt echter wel in UNIGIS cursus ‘Databases’ (Module 4). In maart heeft docent R. Lassche Adobe Connect gebruikt voor een online college in deze cursus. Hoewel een gering aantal studenten de evaluatie heeft ingevuld (7 van de 15), blijkt dat de studenten het een positieve ervaring vonden en dat ze vaker dit soort onderwijsvormen in het programma van de opleiding zouden willen hebben (zie verder bijlage 5, Evaluatieresultaten). De wijze waarop de werkvorm rondom de groepsopdracht is uitgedacht en tenslotte is uitgevoerd, stelt eisen aan het ondersteunende systeem. Met Google documents and spreadsheets is vorig jaar geëxperimenteerd. Dit systeem voldeed niet geheel aan de behoefte van docent. Er is dan ook besloten om te gaan werken met wiki. De wiki-omgeving kan de werkvorm rondom de groepsopdracht wel optimaal ondersteunen. Wiki is inmiddels vooral bekend van wikipedia, maar pas sinds kort werd er met deze technologie geëxperimenteerd in het onderwijs. 4

De bijdragen van iedere auteur is vastgelegd via ‘old revisions’.

- Pagina 6 -

De docent ziet veel voordelen in het gebruik van wiki bij (groepsopdrachten): • Het is overzichtelijk – alle documenten geordend in folders op één website; • Slechts één log-in; • Altijd de laatste versie bij de hand – geen verwarring over de juiste versie om na te kijken; • Handig bij het groepsgewijs bespreken van de per review (uploaden wiki in Adobe Connect). Het werken met gestructureerde vragen voor de peer review werkt zeer prettig en maakt het gemakkelijker de papers met elkaar te vergelijken. De peer review is meegenomen in de laatste schriftelijke evaluatie. c. Concrete succesindicatoren Concrete indicatoren ontwikkelen rond succes van samenwerkend leren op afstand zoals 1. Experimenteren met meer/minder begeleiding en de effecten hiervan; 2. Verder inzicht krijgen in de optimale tijdsinvestering in de begeleiding op afstand; 3. Kwaliteit 4. Studievoortgang Ad 1. meer/minder begeleiding In maart heeft docent R. Lassche van de cursus “Databases” (Module 4) een online college gegeven met Adobe Connect. Een aantal studenten die deze cursus volgt, is bekend met deze software. De docent van de eerste cursus (Module 1) was tijdens de eerste sessie veel tijd kwijt met het opstarten van de sessie, omdat een aantal studenten problemen ondervindt met het werkzaam krijgen van het geluid en/of de webcam. Aangezien bij het onderdeel Databases de studenten gedeeltelijk bekend zijn, heeft het minder tijd gekost om een sessie op te starten Zie figuur 4). I encountered no problems with Connect-software.

Figuur 4: 2e evaluatievraag Module 4

Reactie student op online college: “I would like to thank you for the additional information you’ve send us concerning the online lecture. I think database issues is a topic that really can do with some online lessons. There were some useful tips as well which might have come in handy before starting with the first assignment. Although I managed to find some of them out on my own (probably that enhances the learning experience as well). But still the lecture is nice for future reference. And if I am in the opportunity to do something with database development in the future having had the online lecture will be of great help.”

Ad 2. Verder inzicht krijgen in de optimale tijdsinvestering in de begeleiding op afstand; Het vergt de nodige voorbereiding om de websessies en bijbehorende opdracht van start te doen gaan: 1. Organisatie rondom de wiki (studentaccount aanvragen met speciale rechten), 2. Contact opnemen met en informatie toesturen naar de studenten (Informatie t.a.v. Adobe Connect, Wiki omtrent de inloggegevens, tijdstippen en (virtuele) locatie en reviewvragen) De Adobe Connect sessies zijn intensief en voor de docent tijdrovend (3 studenten per uur). Daardoor zijn we meer tijd kwijt aan het daadwerkelijke onderwijs, dan we voorheen gewend waren in het UNIGISonderwijs. Aan de andere kant denken we dat deze vorm van onderwijs aanmerkelijk minder arbeidsintensief is dan regulier dagonderwijs (zie tabel 1). De meeste tijd zit in het nakijken van papers, onafhankelijk van de onderwijsvorm. De extra investering voor samenwerkend leren bedraagt 24 uur.

- Pagina 7 -

In het academisch jaar 2008-2009 zal de cursus plaatsvinden in SURFgroepen. Hopelijk wordt hierdoor het administratieve proces vereenvoudigd en efficiënter.

Onderdelen onderwijs Voorbereiding - opdracht aanpassen - documentatie Adobe connect sessies (24 studenten in 8 groepen; 2 sessies per groep; elke sessie 1,5 uur) Nakijken, becommentariëren groepsopdracht (8 papers x 2 uur) Nakijken, becommentariëren individuele opdracht (24 papers x 1,5 uur) Totaal

Uren 8

24 16 36 84

Tabel 2: Tijdsinvestering docent samenwerkend leren bij UNIGIS cursus “Introductie tot GIS” (module 1, 6 ects, 24 studenten). Ad 3. Kwaliteit Voor een docent is het interessant om samenwerkend leren te introduceren: de docent kan een en ander kwijt aan de studenten en het stelt de studenten in staat om met elkaar te discussiëren, een mening te vormen en die goed te onderbouwen. In deze zin wordt er meer diepgang bereikt. Ook is het cruciaal voor het creëren van een UNIGIS gemeenschapsgevoel, wat tevens blijkt uit het grote succes van de afgelopen UNIGIS Amsterdam Annual Conference 2008 (juni, Amsterdam). In de beoordelingen van de september 2007 en maart 2008 intake zien we geen aanzienlijke verschillen tussen de cijfers van het groeps- en individuele paper (zie tabel 2). Bij een aantal groepen (11 studenten in totaal) is de groepspaper beter dan de individuele paper, maar andersom komt eveneens voor (8 studenten). Vijf studenten presteren op beide opdrachten even goed. Student 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23

Assignment 1 (Website) 10% Nice website ++ Fine + none Fine + Nice website ++ Nice website ++ Very basic Very basic Fine + Basic website Nice website Nice website Basic website Basic website Nice website Basic website Nice website Nice website (forum …!) Very nice general website

Assignment 3 (indiv. paper) 45% 7,5 677+ 87+ 6+ 6,5 77 5 8 6+ 7 85-. Improving references. 8 8 5- (English) 7 7

Assignment 2 (group work) 45% 8888+ 8+ 8+ 5557,5 7 7 8 87 7 7 8 7 8 87

Endnote

7,5 88 6 5,5 6 7 7 6 8 7 7 7,5 68 7,5 6 7,5 7

8+

7

8-

87-

Tabel 2: Resultaten Module 1, intake september 2007 en maart 2008.

Ad 4. Studievoortgang Voor het vak en de opleiding zijn de in het project behaalde resultaten een grote stap voorwaarts. De grootste voordelen laten zich moeilijk kwantitatief meten, maar het is overduidelijk dat de studenten elkaar

- Pagina 8 -

nu veel beter kennen dan voorheen en een “community” vormen. Allen hebben zeer veel moeite gedaan om naar de jaarlijkse UNIGIS conferentie te komen: nog niet eerder hebben we een UNIGIS conferentie gehouden met zoveel (internationale) deelnemers dan die van afgelopen van juni 2008. De betrokkenheid van de studenten bij de opleiding is enorm vergroot, wat ook bleek uit de evaluatie, motivatie en inzet van de studenten tijdens de conferentie (studenten bleven de gehele dag én avond aanwezig op de VU!). De studievoortgang van de studenten betrokken bij het samenwerkend leren is aanzienlijk beter dan voorheen het geval was (Zie tabel 3: studievoortgang). Als we een groep studenten van voor het samenwerkend leren experiment (voor september 2006: groep 1, n = 44) vergelijken met de studenten die aan het samenwerkend leren hebben deelgenomen (groep 2, n = 34), dan zien we dat 94% van groep 2 de eerste module op tijd heeft ingeleverd, terwijl dat 70% was bij groep 1. Voor de tweede module is 59% van de studenten van groep 2 op tijd, versus 43% van groep 1.

Vóór samenwerken leren Samenwerken leren

Groep 1 Groep 2

Aantal studenten 44 34

Percentage op tijd ingeleverd Module 1 Module 2 70% 43% 94% 59%

Tabel 3: Studievoortgang module 1 en 2 voor en met samenwerken leren. d. Nieuwe technologieën Inzicht in variaties in het samenwerkend leren met gebruik van nieuwe technologieën zoals Google documents en spreadsheets. Inzicht krijgen in meeliftgedrag. Eerder gaven we de nadelen aan van google documents en spreadsheets. Daarop hebben we gebruik gemaakt van wiki en peer review: wiki als technologie waarin de groepsopdracht wordt gemaakt, en peer review als nieuwe werkvorm. Dit heeft er o.a. toe geleid dat peer review bij het vak Rampen en risico’s (tweedejaarsvak BSc. van Aarde en economie) verder is uitgewerkt en uitgevoerd. Door de studenten is de peer review redelijk positief gewaardeerd, en de docent (Pieter Vroon) heeft aangegeven het peer review ook in te gaan zetten bij ander ALW-onderwijs (olievlekwerking).

e. Colleges op afstand Ervaring opdoen met colleges op afstand (vanuit Manchester voor de cursus Health Geography; vanuit de VU voor het Windesheim Gis onderwijs) Ervaring opdoen met samenwerkend leren tussen docenten bij ontwikkeling onderwijs materiaal (GIS & Health module) Op het gebied van GIS & Health wilden we a) met MMU (Manchester Metropolitan University, UNIGIS partner universiteit) een gezamenlijke module ontwikkelen met behulp van nieuwe technologieën; en b) ook wilden we experimenteren met het geven van colleges op afstand vanuit MMU, en een activerende werkvorm gebruiken met samenwerkend leren. Ad a) De UNIGIS-cursus GIS & Health is ontwikkeld in samenwerking met MMU, maar er wordt geen gebruik gemaakt van samenwerkend leren op afstand. Ad b) In december 2007 zijn de colleges van de Britse UNIGIS-docent opgenomen door gebruik te maken van groupware voor colleges op afstand. Deze digitale colleges zijn te zien op het internet: • Video 1: Malaria epidemiology (duur: 23:19) • Video 2: Health data issues (duur: 29:36) Het UNIGIS-course team is zeer te spreken over deze vorm van afstandscolleges. De voordelen zijn evident: behalve dat de opnames er professioneel uitzien, kunnen studenten en anderen de opnames bekijken waar en wanneer zij zelf willen; de lezingen kunnen ingezet worden in het programma, op het moment dat dat onderwijskundig het beste uitkomt, zonder gebonden te zijn aan de beschikbaarheid van de specifieke docent; de docent hoeft niet op een bepaald moment en op een bepaalde locatie te zijn; en het vormt in zekere zin een oplossing voor de “vergankelijkheid” van kerncolleges van een bepaald vak. Uiteraard is er geen interactie met studenten in deze vorm van afstandsonderwijs.

- Pagina 9 -

Ook hier is sprake van een olievlekwerking. Het college van een externe spreker bij het vak rampen en risico’s is, evenals de Britse docent, opgenomen. De opnames van dit unieke college zijn gepubliceerd 5 binnen Blackboard. De studenten hebben toegang tot dit materiaal :Met de universiteit van Salzburg is geëxperimenteerd met Adobe Connect (eveneens met de UNIGIS partner universiteit in Hongarije), en we hebben materiaal en video’s uitgewisseld. Prof. Dr. J. Strobl van de universiteit in Salzburg heeft dit materiaal gepresenteerd tijdens een GIS & Health-conferentie in Azië.

De samenwerking met Windesheim is niet van de grond gekomen. Er kwam geen reactie vanuit Windesheim, en kennelijk bestaat er geen duidelijke behoefte aan samenwerking op GI onderwijs. Disseminatie Het project is via verschillende kanalen verspreid: 6 1. Als Good practice-idee bij SURF 7 2. Als artikel op Surfspace.nl bij SURF 3. Tijdens de EMP-middag van 4 oktober 2007 op de VU 4. Tijdens de UNIGIS International Annual Meeting (November 2007, Amsterdam). Presentatie. 5. Keynote presentatie op internationale ITC conferentie (juni 2008, Enschede, “Sharing good practices: E-learning in Surveying, Geo-information Sciences and Land Administration”). 6. Gezamenlijk paper geschreven voor ITC conferentie. 7. Testen met Adobe connect met UNIGIS partners (Hongarije, Oostenrijk). 8. FALW Onderwijsdag (2 april 2008) (wel geprobeerd, maar paste niet in de opzet van het programma) In de nabije toekomst: 1. EMP-middag (oktober 2008, VU) 2. SURF conferentie 2008. We hebben het project ingediend bij de SURF Mini-tender “Nieuwe leer- en 8 werkomgeving” , en de aanvraag is gehonoreerd (2500 euro). Zie figuur 5. 3. EMP-ronde 2008-2009. Vanuit het EMP-project (Premaster Gezondheidswetenschappen) is ook dergelijk voorstel geschreven voor afstandsonderwijs. Dit voorstel is inmiddels goedgekeurd. Dit project betreft een E-learning-module op het gebied van methodologie en toegepaste biostatistiek, waarbij binnen de VU en de faculteit initiatieven worden ontplooid om doorlopende leerlijnen op te stellen voor HBO-studenten, zodat deze studenten sneller kunnen doorstromen naar een VU-master. Conclusie en vervolgstappen De begeleidingscommissie, bestaande uit Henk Scholten, Michiel van Drunen, Liesbeth van de Grint en Nellie Harms, is gedurende het project driemaal bijeen geweest en heeft de rapportage goedgekeurd. Er is veel bereikt: • Wiki en peer review succesvol bij groepsopdracht; • Video’s van internationele docenten succesvol; • Studenten zijn te spreken over Adobe connect, Skype en wiki (zie bijlage 4 met evaluatie resultaten) • Olievlek werking zichtbaar van Adobe Connect, peer reviews en video-opnames (UNIGIS Cursus “Databases” en BSc Aarde en economie vak “Natuurrampen en risico’s”). • Samenwerking met Windesheim niet meer nastreven (geen contact immers) 5

Link naar de digitale colleges: http://collegerama.tudelft.nl/mediasite/Viewer/Viewers/Viewer320TL.aspx?mode=Default&peid=8158241f-4e99-4523-b0eebe0d8ea2d59c&pid=bafe5064-a518-43f2-b6bc-886866f5e431&playerType=WM7# • http://collegerama.tudelft.nl/mediasite/Viewer/Viewers/Viewer320TL.aspx?mode=Default&peid=e141c169-a1df-4315-9044179ea34de201&pid=22b612ea-1be5-4e96-ad92-a635ada29b4d&playerType=WM7 6 http://goodpractices.surf.nl/gp/gp_idee/386 7 http://www.surfspace.nl/nl/Publicaties/Pages/SamenwerkendlerenopafstandinhetGIS-onderwijs.aspx 8 SURF schrijft hierin: “Momenteel doen allerlei instellingen ervaring op met het gebruik van SharePoint in een educatieve setting en ongetwijfeld zal hier en daar “opnieuw het wiel worden uitgevonden”. De SharePoint SIG van SURFfoundation probeert een platform te bieden voor uitwisseling van ervaringen en het delen van expertise op dit vlak.”

•

- Pagina 10 -

•

•

Opzetten websessies kost nu minder tijd. De voorbereidende stappen zijn inmiddels gestandaardiseerd. Dit is ook gebleken uit de test bij de UNIGIS cursus “Databases” (verschil studenten/docent met/zonder ervaring met Adobe Connect) Geen veranderingen ten aanzien van de uitvoering en evaluatie.

Vervolgstappen • Onderzoeken van de mogelijkheden van Google Earth bij het afstandsonderwijs voor volgende EMP ronde. De studenten zelf hebben tijdens de conferentie van juni een sociaal netwerk proberen te creëren met Google Earth, waar we niets mee doen. De begeleidingscommissie stelt voor om vanuit de Regiegroep van de Diversiteitspilot (Wim Haan) een voorstel te maken, waarbij de achtergrond van studenten in kaart gebracht kan worden, en bij kennismaking ingezet kan worden met behulp van Google Earth / Virtual Earth. • Samenwerkend leren in UNIGIS cursus “Databases” (Module 4, docent R. Lassche). Deze is afgerond en positief geëvalueerd door studenten en betrokken docent (zie bijlage 5). • UNIGIS Module 1: Groepsopdracht voor intake september 2008. De module is ingrijpend gewijzigd, waardoor de opdracht zal moeten worden aangepast. Nog besloten moet worden of we peer review ook meenemen in individuele eindbeoordeling van bijvoorbeeld module 1 (bv. eigen paper is 80% van de score; peer review is 20%?) Dit moet nog besproken worden met de module-tutoren. • VU Experience inschakelen bij Module 1 (online college van Henk Scholten; in opzet vergelijkbaar met college Ronnie Lassche voor de database module). • Opschaling van het project is goed mogelijk door gebruik te maken van de omgeving in SURFgroepen. Het gedeelte Adobe connect is nog steeds pionierswerk, en met name geschikt in dit project vanwege de specifieke doelgroep (internationale studenten die op afstand het onderwijs volgen; professionals met duidelijke IT-interesse en -vaardigheden). Het biedt zeker perspectief om ingezet te worden bij andere opleidingen (o.a. voor alumnibeleid). • Voor het jaar 2008-2009 zijn de webbijeenkomsten, wiki en peer review binnen één leeromgeving ondergebracht. Hieronder zie je de startpagina van de leeromgeving:

Figuur 5: Startpagina Leeromgeving SURFgroepen (minitender SURF: inzet van sharepoint).

- Pagina 11 -

Bijlage 1: Opzet van de opleiding en vak Master's programme UNIGIS UNIGIS Geographical Information Science (GIS) represent one of the most rapidly expanding areas in Information Technology. GIS is seen increasingly as an essential tool in many areas of government and business. The part-time UNIGIS distance-learning Postgraduate Diploma and Master of Science (M.Sc.) programme in GIS of the Vrije Universiteit Amsterdam provides opportunities for professionals to acquire knowledge and skills in the field of GIS, within their existing organisation as well as to increase job mobility. UNIGIS is a network of universities co-operating in the design and delivery of part-time distance learning in GIS. The UNIGIS programme was founded in 1990 and currently includes sites in seventeen countries. At the moment over 2000 professionals from all over the world are following the UNIGIS programme. UNIGIS at the Vrije Universiteit Amsterdam The Vrije Universiteit Amsterdam is one of the five founding partners of the UNIGIS network. The Amsterdam UNIGIS Organization has run the programme successfully since 1993, with more than 120 Diploma students and 30 MSc students. At the Vrije Universiteit, UNIGIS is run by the SPINLab (the Spatial Information Laboratory of the Institute of Environmental Studies). We have established reputations in the field of GIS, and have been involved in the delivery of high quality, professional GIS education for over 12 years. The course d raws upon a substantial number of experienced staff and on the impressive GIS research and teaching facilities. Accreditation of the programme After having gone through the accreditation procedures in the U.K. and other UNIGIS sites, the programme has been accredited as well in the Netherlands, by the NVAO. Opzet van het vak “Introduction to GIS” AIMS of the Module: - To provide a broad description of the scope and nature of the field of study of Geographical Information Systems To define the nature of GIS and of the components of the field of study To establish the linkages between technology, data, methods and organisations in the use of GIS To introduce the bodies of ideas underpinning the use of GIS To establish the issues involved in the design, creation and running of GIS To improve collaborative learning in distance education INTENDED LEARNING OUTCOMES On completion of this unit students should be able to: - define the scope of the field of study - describe and critically evaluate the differences of opinion about what GIS are - identify, analyse and justify the role of the main components of GIS - explain the linkages between components of GIS MODULE CONTENTS - Defining GIS. The history of GIS. The evolution of ideas about GIS - Components of GIS and the idea of linkage - Case Studies of GIS and illustration of linkages between components and of the key issues for specific cases - GIS technologies, software functionality and hardware and the evolution from mainframe to Internet and component ware - Data properties, data sources, data selection and data management - Organisational setting and issues for GIS - Methods in GIS design and operation

- Pagina 12 -

Bijlage 2: Opdracht UNIGIS Amsterdam Intake March 2007 Tutor Assessed Assignment 2 Unit code: Unit title: Overall weighting to unit assessment: Title and content of assignment: No. of words: Date set: Submission dates:

E15-module1 Introduction to GIS 45% Analysis of a GIS: components and linkages 2200 Friday September 21, 2007 Wed Oct 10, 2007: Breeze session with tutor Thu Nov 1: send in draft version of group paper to tutor. Nov 1-7: read papers of the other groups Thu Nov 8: Breeze session with tutor - give feedback to the papers of the other groups Nov 9 – 15: improve draft version group paper based on given feedback Friday Nov 16, 2007: Deadline submission

Name of staff setting assignment: Drs M.A. Molendijk Purpose: In this first unit we discuss what GIS is and point out that fundamentally a GI System only truly exists as an actual application. Deliverables: 1. Jessop (2005) discusses a relatively unusual application. Your group is required to write a paper (essay) discussing this GIS, analysing it in terms of the five component model as discussed in the unit: technology, data, methods, organisations and body of ideas. You must identify likely elements of each component, comment on the linkages between components and identify the most critical component/linkage. 2. As well as this paper your group should also examine the applications and their analyses presented in chapter 2 of the course textbook by Longley et al. (year?). We encourage you to look for and/or draw figures and diagrams of the applications and their analyses, as they will be useful in this part of assignment. In undertaking this assessment, you are required to work in small groups of 3-4 people so that you can discuss/debate this with your colleagues and 9 hand in a group paper discussing the issues mentioned above . The tutor will select the groups and notify you by email. Procedures: Please take into account the following steps: 1. Create a home page – assignment 1. 2. On Wednesday October 10, you will be invited to participate in a virtual meeting with your group members and module tutor. This meeting is called a Breeze session, after the software we use for this. In this session everyone will introduce her / himself, preferably by demonstrating each 1 persons website (assignment 0); we will discuss this assignment (explanation / questions); and appointments can be made to organise the group work. You will need a webcam, headset and a fast internet connection (modem connection is not fast enough). Your tutor will send the URL of the Breeze session and the log-in information to you, as well as the precise hour of the meeting. The meeting will take lees than one hour. We will test the software on an individual basis with you beforehand. 3. On Thursday Nov 1 2007 you will send in the draft group paper to your tutor ([email protected]) as well as to the UNIGIS Diploma Office ([email protected]). Your tutor will send you the other draft group papers. 4. Please have a close look at the draft papers the other groups have produced (sent to you by the tutor). You have until Wednesday Nov 7 2007 to read the draft papers. 5. On Thursday Nov 8 you will be invited again to participate in a virtual meeting with your group members and module tutor. In this Breeze session, your group will give written feedback on the other’s group papers, which will be send to them. 6. During Nov 9 until Thursday Nov 15, you can improve your group paper by taken into account the feedback you received from the other groups. Friday November 16 is the deadline for handing in your the final group paper to your tutor as well as to the UNIGIS Diploma Office. During the whole Module 1 period, please use email and / or Skype to communicate with your group members to discuss the literature on GIS applications and discuss/debate the five component model and to prepare and organise your group paper. All students are kindly requested to fill in the ‘Appreciation form’ of the collaborative work in their group. So other group members will evaluate your participation in the group to ensure the contribution of all group members to the final work, and to avoid ‘easy riding’ (students profiting from other’s students work and not contributing themselves). This is a quality requirement of the Vrije Universiteit. All students must access the on-line academic journals available to them via their University and search for other papers discussing GIS applications and definitions of GIS. Compulsory Resources: As well as the material within the unit (module) and the references therein, the following must be consulted: -

Jessop M. (2005), The Application of a Geographical Information System to the Creation of a Cultural Heritage, Digital Resource Literary and Linguistic Computing, 20 (1), pp. 71-90.

Further, you must consult the academic literature in undertaking this assignment. We expect to see at least 5 scientific references cited in your group paper. Other useful resources:

9

This will be the only moment in the UNIGIS distance learning programme that you are requested to work together with other students on an assignment and to participate in study activities on fixed dates.. All other tutor assessed assignments are based on individual work which you can do whenever it is suitable for you. However, it is important to learn with each other and from each other. Also the UNIGIS team thinks it is important to diversify the learning methods and to introduce collaborative distance learning as part of the programme. The other time that you will work in groups (but not based on distance learning), is during the workshops at the annual UNIGIS Conferences in June in Amsterdam.

- Pagina 13 -

-

Ramasubramanian, L. (1999), GIS Implementation in Developing Countries: Learning from Organisational Theory and Reflective Practice, Transactions in GIS, 3 (4), pp. 359-380.

Useful help in defining GIS: Papers in Annals of the Association of American Geographers Volume 87 Issue 2 June 1997 Other Journals to search are: The International Journal of Geographical Information Science Computers, Environments and Urban Systems

- Pagina 14 -

Bijlage 3: Instructies en handleiding Webconferentie (Adobe Connect) UNIGIS Intake September 2007 Tutor Assessed Assignment no. 2: Analysis of a GIS: components and linkages Dear students, Again, a warm welcome at UNIGIS! My name is Mathilde Molendijk, and I am the tutor of Module 1. If you have any questions about the module, please do no hesitate to contact me. For general question about procedures and administration please contact Anne Rooseboom ([email protected]). For Tutor Assessed Assignment 2 (Analysis of a GIS: components and linkages) of module 1 you are asked to work together in groups. In this document you will find a list of the names and email addresses of the other students from your intake, as well as the (small) list of your team members. To introduce you to your team members, we are organizing a virtual meeting on Wednesday October 10. The times when your group will meet is also indicated in the table in the attachment. Please have a close look at the time table (different hours because of the time differences between the countries where you are living). During this virtual meeting, everyone will introduce her / himself, preferably by demonstrating each persons website (assignment 1); we will discuss this assignment (explanation / questions); and appointments can be made to organise the group work. The meeting will take no longer than one hour. On Thursday November 8 you will be invited again to participate in a virtual meeting with your group members and myself. In this Breeze session, your group will give written feedback on the other’s group papers, which will be send to them. Deadline of all the assignments of Module 1 is November 16, 2007. Getting started for the Wednesday October 10 meeting. 1.

You will need a web cam, headset and a fast internet connection (modem connection is not fast enough). Please make sure beforehand that your web cam is working, as well as the headset and that you have a fast internet connection available.

2.

In the table below you can also find the URL location of your group meeting, as well as the in log information. Go to the URL at the time indicated in the table, and type in your in-log information.

3.

After the log-in you receive the information that your request for information has been sent to the presenter (Mathilde), and when she responds you’ll get access to the meeting.

4.

In the upper left box called “Camera and Voice”, click on the icon left below: “start camera and voice”.

5.

You will be asked to allow surfgroepen to access your camera and microphone. Type “allow”.

6. The camera and microphone are now activated. The microphone should be on “hands-free”(icon with “talk” and an image of a lock). These should have a dark color with a vague green line around it, otherwise we can’t hear you.

7.

If the sound or image of the camera is not good, you can fix this by: Go to pull down menu under “Meeting” Click on Audio Setup Wizard and/or Select Camera. Go through the menus and instructions that appear on your screen.

As I explained during the workshop and in the assignment itself, this collaborative working with the Breeze software will only happen in this module. The rest of the modules is all individual work. Between the virtual meetings of October 10 and November 8, you can work together with your group members on the common assignment 2 of Module 1 using a WIKI. Steps op access the Wiki: 1. 2.

Go to: http://wiki.ond.vu.nl/dokuwiki. Or you can go directly to the Wiki under: alw > alw_unigis > intake sep 2007 (http://wiki.ond.vu.nl/dokuwiki/doku.php?id=start&idx=alw:alw_unigis:intake_sep_2007 ) Choose right side below [Login] and log in with your username and password Username = initial+fullname (for example: Johan van der Heijden = jvanderheijden. See table below!)

- Pagina 15 -

3. 4. 5.

Password = changeme After first login: right below update profile: change password Choose right side below [Index] In the list, click on [Unigis] and than on [intake sep 2007] Left side upper part of the screen two buttons appear [Edit this page] and [Old revisions]. By clicking on [Edit this page] you can edit the text on the page.

Good luck and see you in any case virtually on October 10, Mathilde Molendijk p.s. Please contact me if you foresee technical and other problems. We could try Skype? No.

1. 2. 3.

4. 5. 6.

7. 8. 9.

10. 11. 12.

13. 14.

Name

Country

Meeting Meeting Username October 10 Nov. 8 Wiki GROUP 1 UNIGIS 1 URL: http://breeze.surfgroepen.nl/sg88f1c6f9f233480cac838624d6dce217/ Log-in: gastunigis Password: gastunigis Theo Arp NL 9.00 – 10.00 9.00 – 10.00 tarp Martijn Pellegrom NL 9.00 – 10.00 9.00 – 10.00 mpellegrom Emmanuela Mengnjo Cameroon in NL 9.00 – 10.00 9.00 – 10.00 emengnjo GROUP 2 UNIGIS 2 URL: http://breeze.surfgroepen.nl/sgaafc1c12966c43d3be658b6a818cf2e3 Log-in: gastunigis Password: gastunigis Steven de Vriendt Belgium 11.00 – 12.00 11.00 – 12.00 sdevriendt Nina Frantzen USA in NL 11.00 – 12.00 11.00 – 12.00 nfrantzen Sandra MacFadyen South Africa 11.00 – 12.00 12.00 – 13.00 smacfadyen GROUP 3 UNIGIS 3 URL: http://breeze.surfgroepen.nl/sg412f594e131e4e56b70a345e87603e74/ Log-in: gastunigis Password: gastunigis John-Paul Glutting USA in Spain 14.00 – 15.00 14.00 – 15.00 jglutting Marc Post NL 14.00 – 15.00 14.00 – 15.00 mpost Els Storme Belgium 14.00 – 15.00 14.00 – 15.00 estorme GROUP 4 UNIGIS 4 URL: http://breeze.surfgroepen.nl/sgc5f0427c3a70434793c83a0a26621196/ Log-in: gastunigis Password: gastunigis Joaquim Macuacua Mozambique 16.00 – 17.00 17.00 – 18.00 jmacuacua Paolo Martini Italy in Belgium 16.00 – 17.00 16.00 – 17.00 pmartini Rutger Pieko NL 16.00 – 17.00 16.00 – 17.00 rpieko GROUP 5 UNIGIS 5 URL: http://breeze.surfgroepen.nl/sg88f1c6f9f233480cac838624d6dce217/ Log-in: gastunigis Password: gastunigis Alex Janssen NL 13.00 – 13.45 13.00 – 13.45 ajanssen Franca Schattevoet NL 13.00 – 13.45 13.00 – 13.45 fschattevoet

- Pagina 16 -

Email

[email protected] [email protected] [email protected]

[email protected] [email protected] [email protected]

[email protected] [email protected] [email protected]

[email protected] [email protected] [email protected]

[email protected] [email protected]

Bijlage 4: Review feedback criteria 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

how interesting the introduction of this paper was to you. how sufficiently the introduction provides information about the rest of this paper. how well this paper was organized. the persuasiveness is this paper's conclusion. how well the writer's style suits the aims of the paper. the overall readability of this paper. how effectively this paper uses its evidence or sources. are the elements of the GIS components (including the most critical GI component / linkage) of Jessop's article clearly identified? how well do the authors address Longley’s applications (components, linkages)?

10.

how well does the conclusion sum up the arguments of this paper

- Pagina 17 -

Bijlage 5: Resultaten van de evaluatie Maart 2008 intake Aantal respondenten= 9

General Question 1: I was able to get to know others in my distance class.

Question 2: Student contact was adequate.

Question 3: I was able to learn from my peers.

Question 4: The design of the assignment is to support GIS computer supported collaborative learning. I think this is achieved.

Question 5: I think every teammember contributed a sufficient amount of time.

Question 6: I think every teammember contributed a sufficient amount of work.

- Pagina 18 -

Question 7: I think I achieved a better paper due to the individual strengths of the teammembers.

Question 8: Teammembers completed their work on time.

Question 9: I enjoyed working on the group assignment in this module.

Question 10: I would recommend the use of webconference sessions (e.g. for lectures) in other modules of this distance study programme.

Peer feedback Question 11: The feedback I received from the other students was useful to improve our paper.

Question 12: I think it is useful to read a paper of peers.

Question 13: I have learned a lot from reviewing a paper of another group.

- Pagina 19 -

Question 14: The feedback criteria were clear.

Question 15: The received feedback was instructive.

Question 16: The received feedback was valid.

Question 17: The instruction about peer feedback was clear.

ICT Question 18: I think the software 'Adobe Connect' is userfriendly.

Question 19: I got enough ICT-support.

Question 20: The infrasctucture in my country was sufficient.

Question 21: I communicated effectively through: (mulitple answers are possible)

1. 2. 3. 4.

Skype (9) Wiki (9) E-mail (8) Adobe Connect (5) Telephone (3)

- Pagina 20 -

Comments • The contact was almost limited to the ground numbers. • The planning was the most difficult part for me, that's why I didn't finish the 3rd assignment in time. Communication with group members is difficult through the Internet alone. The face to face meeting we had was crucial in understanding each others ideas about the essay. • * first spet is important, the assessment was not clear for every one than you get three starts no unified work. * in our situation, face to face contact was effective to make one plan, and breng the three lines to one line. * it was also effective to write what you thing the way is, and to put it on wiki for discussion or as an example. * we did not get any feedback.. * I have seen the result of our feedback in the others work. • the instruction for the newcomers was very good .but it needs more help specially for the first module to submit a good essay. • Communicating with other team members was very nice. It was a shame that the quality of the connection with very distant team members wasn't that good (either internet connection or microphone) Improvement • To adjust "lessons learned" from earlier concept essays. 2) General for unit 1: how to find your way between and in the references. Example: I want to use some knowledge but has to find the or a source. 3) Maybe also a peer review for assignment 3 (depending on the results). • * we hadden geen toegang gekregen voor het gebruik van de bibliotheek, zoeken op de net neemt veel tijd in beslag, en niet alle literatuur is verkrijgbaar. * het is leuk manier van studeren, alleen moet wel vanaf begin bewust zijn van het om twee papers te schrijven gaat. * toch is het werken in groep anders, het is kwestie van goede discussie voor juist en helder aanpak. * samen inzetten voor collectief werk werkt soms niet vanzelf, het is goed als iemand initiatief neemt. * de pakket van litteratuur was omvattend. * een uur met de docent is misschien wat kort?? • more sessions through Skype is preferable .Time is short for studying . I think the module should be longer .we should be able to go through all the papers. • To improve the assignment, it would help to formulate a better definition of the actual problem.

Evaluatieresultaten Module 4 This is the first time I used Connectsoftware

yes

3

no

3

The software "Connect" is userfriendly.

I encountered no problems with Connect-software.

I got enough ICT-support.

- Pagina 21 -

The infrastructure in my country was sufficient.

I enjoyed my distance class more than a traditional class.

I felt a sense of accomplishment after completing the web session.

I would recommend that other tutors use this similar tool in their courses.

I would take more online courses if they were available to me.

The instructor used the time effectively.

The amount of material covered in this session was appropriate.

Comments • • •

Audio did not work for me. It worked for everyone else, so perhaps I did something wrong, but there was no time to fix this. It would be very interesting to have at least one similar web session for every module of the UNIGIS program. We lack interaction with the tutor and fellow students. Lesson was good understandable after reading the UNIGIS module 3 and additional reading. It might have been nice to have this kind of lecture earlier on in the module, or on a more regular basis. at the moment I actually completed the assignment for

- Pagina 22 -

which some useful information was given during the lecture, like how to give names to your attributes etc. •

Connection was up and down, sometimes not there for a few minutes, then also no change in the view on screen. Good that is was late in the evening, I expect more problems during daytime when there are more people in the office. It was not that bad that I couldn’t follow the topic anymore, this topic (since Ronnie is creating the syntax on screen) allows some 'fall outs' without losing trace of the conversation.

Improvement -

- Pagina 23 -