Eindhoven, regionaal koopstromenonderzoek SRE. Samenwerkingsverband Regio Eindhoven SRE eindrapportage

Eindhoven, regionaal koopstromenonderzoek SRE Samenwerkingsverband Regio Eindhoven SRE eindrapportage

Eindhoven, regionaal koopstromenonderzoek SRE Samenwerkingsverband Regio Eindhoven SRE eindrapportage

Rapportnummer:

203X00485.048532_7

Datum:

21 september 2009

Contactpersoon opdrachtgever: mevrouw A. Jonkman Projectteam BRO:

Felix Wigman, Jaap Kaai en Ilse Wognum

Bron foto kaft:

Hollandse Hoogte

BRO Hoofdvestiging Postbus 4 5280 AA Boxtel Bosscheweg 107 5282 WV Boxtel T +31 (0)411 850 400 F +31 (0)411 850 401

SAMENVATTING SRE KOOPSTROMENONDERZOEK

Uitwaaiend koopgedrag De aankopen van consumenten in de detailhandel waaieren steeds meer uit naar verschillende aankoopplaatsen. De consument is steeds minder (alleen) georiënteerd op één aankoopplaats of winkelcentrum, maar bezoekt meerdere en verschillende winkelcentra. Grootschalig regionaal koopstromenonderzoek Deze trend komt naar voren uit een grootschalig regionaal koopstromenonderzoek in de regio Eindhoven, dat begin 2009 is uitgevoerd door BRO uit Boxtel in opdracht van SRE (Samenwerkingsverband Regio Eindhoven). Voor dit onderzoek zijn ruim 8.000 enquêtes gehouden onder de inwoners van de regio. In de enquêtes is gevraagd naar het koopgedrag van de inwoners; waar doet men over het algemeen aankopen aan levensmiddelen, kleding, huishoudelijke artikelen, etc. Zo wordt duidelijk wat de belangrijke winkelgebieden zijn in de regio, maar ook waarom het ene winkelcentrum beter functioneert dan het andere centrum. Afvlakkende binding in de dagelijkse sector Uit het onderzoek blijkt dat de gemiddelde koopkrachtbinding (de mate waarin inwoners van een gemeente hun detailhandelsbestedingen doen bij winkels in die eigen gemeente) afvlakt. In de dagelijkse sector (o.a. levensmiddelen) is de koopkrachtbinding weliswaar relatief hoog, maar wel lager dan jaren terug. In de regio Eindhoven varieert de gemiddelde koopkrachtbinding op gemeenteniveau tussen de 70% en 90%. Vroeger kon deze binding met gemak meer dan 90% zijn. Tegelijkertijd zien we ook een forse koopkrachttoevloeiing, die op gemeenteniveau varieert tussen de 5% en 25%. Dit betekent dat de gemiddelde omzet van alle winkels in een gemeente die van buiten de gemeent komt, kan oplopen tot een kwart. Winkels in dagelijkse sector functioneren conform landelijke gemiddelden Deze koopstromen (koopkrachtbinding en –toevloeiing) zijn, tezamen met het aantal inwoners in een gemeente, hun bestedingen en het totale winkeloppervlak een indicator voor het economisch functioneren van de winkels. Geconstateerd wordt dat het functioneren van de winkels in de dagelijkse sector in de SRE regio, redelijk conform landelijke gemiddelden is. Daarbij is ook nauwelijks een verschil tussen hoofdwinkelcentra en winkels daarbuiten. De uitwaaierende koopstromen leiden weliswaar tot een lagere binding, maar tegelijk ook tot een hogere toevloeiing. Per saldo is het effect van de uitwaaierende koopstromen op het functioneren van de winkels daarmee gering.

Omzetconcentratie in grote centra In de niet-dagelijkse sector zien we een groter effect. Aankopen aan niet-dagelijkse artikelen, zoals kleding, schoenen, bruin- en witgoed, woninginrichting, etc. worden op veel verschillende plekken gedaan. Gevolg is dat de koopkrachtbinding per gemeente laag is. Wel zien we een concentratie van bestedingen daar waar veel winkels zijn gevestigd; de grotere winkelcentra. Deze centra hebben dan ook duidelijk een bovenlokale of regionale verzorgingsfunctie. Bovendien varieert het economisch functioneren, uitgedrukt in omzet per m² winkeloppervlak sterk, van nog geen € 1.000,- per m² tot meer dan € 4.000,- per m². Belangrijke winkelcentra Het centrum van Eindhoven is voor de niet-dagelijkse sector veruit de belangrijkste aankoopplaats in de SRE regio. Dit centrum bindt bijna 20% van alle bestedingen in deze sector. Gevolgd door de Meubelboulevard Ekkersrijt (7%), Woensel XL (5%), Helmond Centrum (5%), Valkenswaard (3%) en City Center Veldhoven (2%). Opvallend is dat wanneer aan de consument direct gevraagd wordt wat de belangrijkste aankoopplaats is, veelal het hoofdwinkelgebied in de eigen gemeente wordt genoemd. Dit terwijl daar dus niet de meeste bestedingen worden gedaan. In de eigen beleving is de consument duidelijk georiënteerd op nabijheid, gemak en het vertrouwde en bekende van de eigen dorps- of stadscentra. Als we echter naar de feitelijke koopstromen kijken is men veel breder georiënteerd. Men bezoekt meerdere verschillende centra en doet daar ook aankopen. Mobiele en kritische consument Dit is niet geheel onlogisch als je bedenkt dat de consument steeds mobieler wordt, meer kennis heeft van een ruime omgeving, ergens anders werkt dan woont en informatie haalt van internet. Kortom het referentiebeeld van de consument wordt steeds groter. Men weet waar wat te koop is. Dit gedrag maakt het voor winkelcentra noodzakelijk in te blijven spelen op de grillen van de consument. Investeringen en het uitbreiden van de keuzemogelijkheden zullen noodzakelijk zijn om voldoende aantrekkingskracht te behouden. Goede keuzemogelijkheden van groot belang De tijd dat boodschappen op de hoek van de straat werden gedaan en alleen het dichtstbijzijnde winkelcentrum werd bezocht, ligt achter ons. Hoewel veel mensen nog wel zeggen dat nabijheid een belangrijk motief is om een winkelcentrum te bezoeken, laat het feitelijke aankoopgedrag een genuanceerder beeld zien. Ongeveer 25% van de consumenten geeft aan dat nabijheid een belangrijk bezoekmotief is. Voor een groter deel geeft echter een ander motief de doorslag. Met name de keuzemogelijkheden zijn belangrijk (28% van de consumenten noemt dit als belangrijk bezoekmotief). Ook bereikbaarheid, sfeer en goede parkeermogelijkheden zijn belangrijke motieven.

Voorgaande blijkt ook uit het gegeven dat veel mensen aangeven in de afgelopen jaren een ander centrum meer te zijn gaan bezoeken, juist vanwege de betere keuzemogelijkheden of een verbetering van de sfeer. Ongeveer 83% van de respondenten die een centrum vaker is gaan bezoeken (en een situatieafhankelijk motief noemen), noemt een van deze motieven1. Een aantrekkelijk aanbod is daarmee een duidelijke pull factor. De verslechtering van de parkeersituatie is daartegenover een push factor waardoor mensen juist minder vaak een centrum zijn gaan bezoeken. Blijven investeren aan detailhandelsaanbod Voor het detailhandelsaanbod in de SRE regio betekent de mobiele en kritische consument dat blijvend geïnvesteerd moet worden in winkelcentra om aantrekkingskracht te behouden. Dit moet echter niet vertaald worden in het realiseren van alleen maar meer winkelaanbod. Juist de grote diversiteit in koopgedrag vraagt om investeringen in kwaliteit en vergroten van het onderscheid vermogen tussen winkelcentra. Het versterken van de omgevingskwaliteit (zoals verblijfsklimaat, routing, inrichting, etc.) en het scheppen van de juiste randvoorwaarden ten aanzien van verkeer en parkeren, zijn hierbij belangrijke factoren. Inspelen op koopgedrag van consumenten Dé consument bestaat niet meer. Consumenten vertonen tegenwoordig een sterk wisselend koopgedrag dat enerzijds bepaald wordt door het moment en anderzijds door de behoefte. Voor de een zijn de dagelijkse boodschappen een routine waarvoor vaak hetzelfde centrum wordt bezocht, een ander is juist een koopjesjager die zich laat leiden door aanbiedingen en reclames. De een koopt kleding als een recreatieve bezigheid en is wekelijks in de binnenstad te vinden, voor een ander is het kopen van kleren echter een noodzakelijk kwaad dat eens in het jaar wordt gedaan. Het moge duidelijk zijn dat al deze consumenten een ander koopprofiel hebben en andere eisen stellen aan een winkelcentrum. Om werkelijk voor te sorteren op de toekomst en aantrekkelijk te blijven voor de consument zal hierop moeten worden ingespeeld. Een grotere differentiatie tussen de winkelcentra zal daarvoor nodig zijn. Ruim aanbod in de regio en veel verspreid Binnen de Eindhovense regio zien we dit nog niet terug. Het winkelaanbod in de regio is wel ruim, vooral in de niet-dagelijkse sector. Maar het is ook sterk verspreid gevestigd. Ruim 43% van het winkeloppervlak in de niet-dagelijkse sector ligt buiten een winkelcentrum. Dit is meer dan het landelijk (38%). Daarbij komt dat het nietdagelijkse aanbod in het hoofdwinkelgebieden relatief beperkt is, met uitzondering

1

Een situatieafhankelijk motief heeft betrekken op een verandering in het centrum zelf. 38% van de respondenten noemt een dergelijk motief als reden een centrum vakeer te bezoeken. 62% noemt een persoonlijke reden, bijvoorbeeld verhuizing.

van de grotere kernverzorgende centra, zoals Best, Budel, Geldrop, Gemert, Oirschot. Van dergelijke centra zijn er in de regio Eindhoven veel. De opgave De opgave is daarom de dynamiek in de detailhandel te faciliteren en in te spelen op de veranderende consument, maar daarin wel keuzes te maken waar welke ontwikkelingen worden ingezet. Het streven moet daarbij zijn het realiseren van vitale en aantrekkelijke winkelgebieden, elk met een eigen profiel. Een profiel dat zich onderscheid naar soort aanbod, locatie en ambiance en over passende omgevingskwaliteiten beschikt.

Inhoudsopgave

pagina

1. INLEIDING 1.1 1.2 1.3 1.4

3

Aanleiding Doelstelling onderzoek Afbakening onderzoeksgebied Methodiek

3 4 5 6

2. DETAILHANDELSAANBOD REGIO EINDHOVEN 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5

9

Totaal detailhandelsaanbod regio Detailhandelsaanbod dagelijkse sector Detailhandelsaanbod niet-dagelijkse sector Spreiding detailhandelsaanbod Hoofdwinkelgebied per gemeente

9 11 15 17 21

3. KOOPGEDRAG CONSUMENT SRE REGIO 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5

23

Kooporiëntatie regioniveau Koopstromen regioniveau Koopstromen per gemeente Koopstromen hoofdwinkelgebieden Economisch functioneren per gemeente

23 25 27 33 35

4. ONTWIKKELINGEN IN DE REGIO

41

4.1 Detailhandelsplannen in de regio 4.2 Regionale vraagontwikkelingen

41 43

5. BELANGRIJKSTE WINKELGEBIEDEN

45

5.1 Belangrijkste winkelgebieden per gemeente 5.2 Hoofdwinkelgebied per gemeente 5.3 Belangrijkste winkelgebieden woninginrichting

45 49 57

6. ALGEMENE TRENDS EN ONTWIKKELINGEN

65

6.1 Vraagontwikkelingen en consumentenwaarden 6.2 Aanbodontwikkelingen

65 69

BIJLAGEN

Inhoudsopgave

1

2

Inhoudsopgave

1.

INLEIDING

1.1 Aanleiding Grote dynamiek in de detailhandel De Nederlandse winkelmarkt kent een grote dynamiek. Er zijn vele initiatieven voor uitbreiding van winkelcentra, herstructurering van centrumgebieden en herontwikkelingen in binnensteden. Ontwikkelingen die veelal nodig zijn om aantrekkingskracht op de consument te blijven uitoefenen, maar ook om ruimte te bieden aan initiatieven van retailers voor schaalvergroting of nieuwe vestigingen. Steden proberen zich steeds nadrukkelijker op de kaart van het nationale winkellandschap te zetten om de gunst van de consument te winnen. Centrumgebieden komen daarbij steeds meer in concurrentie te staan met nieuwe perifere en grootschalige concentraties. De zoektocht naar een locatie voor een megamall is hier hét voorbeeld van. Het Samenwerkingsverband Regio Eindhoven (SRE) is zich bewust van deze dynamiek. Uit een globale berekening van het SRE komt binnen de regio een planvolume naar voren van ongeveer 140.000 m² winkeloppervlak. Dit is meer dan 10% van het huidige detailhandelsaanbod in de regio. Behoefte aan inzicht in koopgedrag consument Deze en andere ontwikkelingen in het consumentengedrag en het winkelaanbod maken het noodzakelijk alert te zijn op de kwaliteit en het perspectief van het bestaande voorzieningenaanbod. Onder invloed van de Nota Ruimte hebben provincie, regio en gemeenten hiervoor meer bevoegdheden gekregen. Meer bevoegdheden betekenen ook meer verantwoordelijkheden. Om gewenste ontwikkelingen te kunnen faciliteren en ongewenste ontwikkelingen te voorkomen (in en buiten de eigen gemeente) is het formuleren van een (regionale) visie op de detailhandel essentieel. Alvorens een visie en beleid op te stellen is het van belang goed zicht te krijgen op de bestaande situatie en het koopgedrag van de consument. Het SRE heeft daarom aan BRO gevraagd een regionaal koopstromenonderzoek uit te voeren.

Hoofdstuk 1

3

1.2 Doelstelling onderzoek Anticiperen op marktinitiatieven Binnen de onderzoeksregio is er op alle niveaus behoefte om beter te kunnen reageren en anticiperen op initiatieven uit de markt. Onder meer in het Regionaal Structuurplan heeft het SRE de wens uitgesproken om concreet beleidsuitgangspunten ten aanzien van de voorzieningenstructuur te formuleren. Het SRE wil ontwikkelingen van de voorzieningenstructuur gaan stroomlijnen. Knelpunt daarbij is dat er momenteel slechts beperkt zicht is op de plannen en initiatieven in de regio. Bovendien ontbreekt goed inzicht in de vraag- en aanbodsituatie. Dit inzicht wordt essentieel geacht om enerzijds goed onderbouwde beslissingen te kunnen nemen en anderzijds om effecten van initiatieven te kunnen beoordelen en monitoren. Het koopstromenonderzoek moet hierin uitkomst bieden. De doelstelling van het SRE is dat betrokken partijen in de regio gezamenlijk in staat moeten zijn om: • Ontwikkelingen op het gebied van detailhandel en overige commerciële voorzieningen in de regio te beoordelen op regionale impact en wenselijkheid. • En vervolgens ook de betreffende ontwikkelingen op een goede manier in te passen in de regionale voorzieningenstructuur. In kaart brengen bestaande situatie Met een beter inzicht in de wijze waarop in de regio wordt omgegaan met ontwikkelingen binnen de sector detailhandel, kunnen kansen worden benut en bedreigingen worden afgewend. De betrokken partijen in de regio moeten gezamenlijk in staat zijn om ontwikkelingen op het gebied van detailhandel en overige voorzieningen in de regio te beoordelen op regionale impact en wenselijkheid. Vervolgens moeten ontwikkelingen op een goede manier worden ingepast in de regionale voorzieningenstructuur. De eerste stap hierin is dat de bestaande situatie van de koopstromen alsmede de bestaande voorzieningenstructuur goed in beeld wordt gebracht. Dit onderzoek richt zich op het in kaart brengen van deze bestaande situatie en is uitgewerkt in drie onderdelen: • Een regionaal koopstromenonderzoek (vraaganalyse). • De positionering van de winkelcentra in de regio (aanbodanalyse). • Perspectief van de winkelcentra in de regio (confrontatie vraag en aanbod).

4

Hoofdstuk 1

1.3 Afbakening onderzoeksgebied Het onderzoeksgebied bestaat uit de 21 samenwerkende gemeenten uit het Samenwerkingsverband Regio Eindhoven, te weten: •

Asten

•

Eindhoven

•

Oirschot

•

Bergeijk

•

Geldrop-Mierlo

•

Reusel-De Mierden

•

Best

•

Gemert-Bakel

•

Someren

•

Bladel

•

Heeze-Leende

•

Son en Breugel

•

Cranendonck

•

Helmond

•

Valkenswaard

•

Deurne

•

Laarbeek

•

Veldhoven

•

Eersel

•

Nuenen c.a. (Gerwen en Nederwetten)

•

Waalre

Bron: www.sre.nl

Hoofdstuk 1

5

1.4 Methodiek Internet enquêteren Het koopstromenonderzoek is uitgevoerd door middel van een vragenlijst onder consumenten c.q. inwoners in het onderzoeksgebied. De vragenlijst is via internet in het onderzoeksgebied uitgezet. Daarbij is gebruik gemaakt van het internetpanel van Multiscope. Panelleden woonachtig in het onderzoeksgebied zijn op diverse manieren (e-mail, schriftelijk, internet en persberichten) uitgenodigd de digitale vragenlijst in te vullen. Informeren consumenten Consumenten zijn vooraf over het onderzoek geïnformeerd via persberichten die zijn verspreid onder lokale en regionale kranten. De persberichten zijn ook geplaatst op de websites van SRE, de deelnemende gemeenten en Kamer van Koophandel. Daarbij is een directe koppeling gemaakt met de vragenlijst en het internetpanel. Steekproef De steekproef voor dit onderzoek is getrokken zodanig dat de betrouwbaarheid op gemeenteniveau ligt op 95% met een maximale afwijking van + of - 5%. Het aantal af te nemen enquêtes in een gemeente is afhankelijk van het aantal inwoners in die gemeente. Per gemeente zijn ongeveer 360 tot 380 enquêtes afgenomen. In een aantal gemeenten is gekozen voor een ophoging van de basissteekproef. Door het vergroten van de steekproef kunnen binnen de gemeente meer betrouwbare uitspraken worden gedaan over specifieke deelgebieden, zoals kernen, wijken of stadsdelen. In totaal zijn er in de regio ongeveer 8.300 enquêtes afgenomen. In de bijlage is een overzicht van het aantal enquêtes per gemeente opgenomen. Daarbij is ook aangegeven welke gemeenten gebruik hebben gemaakt van de optie en hoeveel extra enquêtes zijn afgenomen. Vragenlijst De basisvragenlijst is opgebouwd uit een kwantitatief en kwalitatief onderdeel. Kwantitatief: feiten in het koopgedrag Het kwantitatieve deel van de vragenlijst gaat in op het feitelijke koopgedrag van de consument. Voor dit deel is de volgende methodiek gehanteerd: • In de vraagstelling worden in de dagelijkse artikelensector twee en in de nietdagelijkse artikelensector zeven branchegroepen onderscheiden. • Per branchegroepen wordt de consument gevraagd bij welke aankoopplaatsen artikelen ‘meestal’, ‘ook wel’ en ‘soms’ aangekocht worden. Doordat per branchegroep drie aankoopplaatsen genoemd kunnen worden, komen ook de kleinere aankoopplaatsen aan de orde.

6

Hoofdstuk 1

•

•

•

•

•

De categorieën ‘meestal’, ‘ook wel’ en ‘soms’, staan voor een gemiddeld percentage, welke per branche verschilt. Deze percentages zijn op basis van een groot aantal enquêtes (ook uit andere onderzoeken) tot stand gekomen en bovendien middels een controlevraag in dit onderzoek gecheckt. De resultaten van deze bevraging naar aankoopplaatsen zijn op basis van deze gemiddelde percentages per branchegroep, alsmede een onderlinge weging tussen de branchegroepen, vertaald in koopstromen en uitgedrukt in percentages. De weging tussen de branches is gebaseerd op de gemiddelde bestedingen per hoofd van de bevolking in de branches. Daarvoor is gebruik gemaakt van bronnen van het HBD. Hiermee ontstaat inzicht in de kooporiëntaties in de regio, de koopkrachtbinding en de koopkrachtafvloeiing in de twee artikelgroepen en de branchegroepen. De branche-indeling komt één op één overeen met de branche-indeling van Locatus2. Zodoende is een juiste vergelijking te maken tussen de vraag en aanbodsituatie.

Overzicht: branchegroepen per sector Dagelijkse artikelensector

Niet-dagelijkse artikelensector

•

Levensmiddelen

•

Kleding, mode en schoenen

•

Drogisterij/ parfumerieartikelen

•

Media

•

Hobby en vrije tijdsart.

•

Huishoudelijke artikelen, glas, aardewerk, etc.

•

Bruin- en witgoed

•

Doe-het-zelf en tuinartikelen

•

Woninginrichting

•

•

•

2

Voor de aankoopplaatsen is in de enquête een compleet overzicht weergegeven van alle mogelijkheden binnen de regio op basis van de gebiedsindeling van Locatus. Voor buiten de regio worden de meest relevante en belangrijkste aankoopplaatsen als mogelijkheid genoemd. Naast de fysieke aankoopplaatsen is onderscheid gemaakt in een aantal nietwinkel aankoopplaatsen waar consumenten ook aankopen doen. Dit zijn onder meer de warenmarkten, postorderbedrijven, fabrieksverkoop, ‘kopen bij de boer’ en het internet. Het onderscheid naar fysieke en alternatieve aankoopplaatsen leidt ertoe dat de verhouding tussen de algehele kooporiëntatie en de daadwerkelijke koopstromen in de detailhandel duidelijk wordt. Hiermee wordt het belang van internetaankopen inzichtelijk gemaakt naar aandeel van de totale bestedingen en de dagelijkse en niet-dagelijkse sector en per branche.

Locatus BV is de dataleverancier van het verkooppuntenbestand met kwantitatieve gegevens over het winkelaanbod in Nederland.

Hoofdstuk 1

7

Kwalitatief: achtergronden koopgedrag en belangrijkste aankoopplaats De kwalitatieve vragen in het onderzoek geven inzicht in deze aspecten gericht op de belangrijkste aankoopplaatsen in de regio. Hiertoe is de volgende methodiek gebruikt: • Uit de kwantitatieve vragen wordt duidelijk wat voor de consument de belangrijkste aankoopplaats is voor niet-dagelijkse artikelen en voor woninginrichting. • Over deze belangrijkste aankoopplaatsen zijn in de enquête de kwalitatieve vragen gesteld. De consument is gevraagd een oordeel te geven over verschillende aspecten van deze aankoopplaats. • Indien de belangrijkste aankoopplaats niet in de eigen gemeente ligt, is gevraagd naar het oordeel over het hoofdwinkelgebied van de eigen gemeente. Dit hoofdwinkelgebied is vooraf benoemd. Overzicht kwalitatieve vragen over belangrijkste centrumgebied Onderwerp

Aspect/ vraag

Antwoord

Bezoekmotief

Waarom is dit de belangrijkste aankoop-

Antwoordcategorieën, o.m. nabij-

plaats

heid, bereikbaarheid, sfeer, etc.

Activiteiten

Welke andere activiteiten dan winkelen

Antwoordcategorieën, o.m. terrasbe-

worden ondernomen

zoek, bioscoop, theater, etc.

Kwaliteit van de winkels

Rapportcijfer

Keuzemogelijkheden aan winkels

Rapportcijfer

Sfeer en gezelligheid

Rapportcijfer

Beoordeling

Bereikbaarheid

Rapportcijfer

Parkeermogelijkheden

Rapportcijfer

Bezoekfrequentie

Bezoekfrequentie

Antwoordcategorieën

Vervoersmiddel

Meest gebruikte vervoersmiddel

Antwoordcategorieën

Voorzieningen

Gemiste voorzieningen en winkels

Open vraag

Verbeteringen

Suggesties voor verbeteringen

Open vraag

8

Hoofdstuk 1

2.

DETAILHANDELSAANBOD REGIO EINDHOVEN

2.1 Totaal detailhandelsaanbod regio Het totale detailhandelsaanbod in de SRE regio bedraagt ruim 1.300.000 m2 wvo. Van dit aanbod behoort gemiddeld 20% tot de dagelijkse sector en 80% tot de nietdagelijkse sector. Het meeste winkeloppervlak ligt in de gemeente Eindhoven, bijna 400.000 m² wvo en ongeveer 29% van het totale winkelaanbod in de regio. Helmond neemt qua winkelaanbod, met ongeveer 150.000 m² wvo, de tweede plaats in. Binnen de regio heeft de gemeente Waalre het minste winkelvloeroppervlakte. Over het algemeen komt het winkeloppervlak in de gemeenten als aandeel van het totale aanbod in de regio overeen met het aantal inwoners in die gemeente. De gemeente Son en Breugel telt relatief veel winkelaanbod in de niet-dagelijkse sector. Dit wordt veroorzaakt door de aanwezigheid van de meubelboulevard Ekkersrijt. Deze ligt op het grondgebied van de gemeente Son en Breugel, terwijl de verzorgingsfunctie regiobreed is. Tabel 2.1: Draagvlak en detailhandelsaanbod per gemeente (gesorteerd op totaal winkeloppervlak) Winkeloppervlak (m² wvo) Inwoners

Aandeel in oppervlak

Dagelijks

Niet-dagelijks

Totaal

Dagelijks

Niet-dagelijks

Eindhoven

210.335

71.560

307.871

379.431

29%

29%

Helmond

86.765

28.327

123.318

151.645

11%

12%

Veldhoven

43.055

13.102

66.531

79.633

5%

6%

Son en Breugel

15.450

6.272

67.350

73.622

2%

6%

Deurne

31.645

10.953

50.205

61.158

4%

5%

Valkenswaard

30.865

14.323

42.574

56.897

6%

4%

Best

29.090

8.293

44.399

52.692

3%

4%

Geldrop-Mierlo

37.980

14.044

37.986

52.030

6%

4%

Nuenen Ca

22.600

8.594

35.611

44.205

3%

3%

Gemert-Bakel

28.105

9.854

32.907

42.761

4%

3%

Cranendonck

20.265

7.567

30.952

38.519

3%

3%

Someren

18.210

4.668

31.753

36.421

2%

3%

Bergeijk

18.100

6.274

28.474

34.748

2%

3%

Asten

16.390

6.173

28.387

34.560

2%

3%

Bladel

19.115

7.002

25.812

32.814

3%

2%

Eersel

18.070

6.493

18.330

24.823

3%

2%

Reusel-De Mierden

12.385

4.764

20.058

24.822

2%

2%

Laarbeek

21.785

6.646

18.012

24.658

3%

2%

Oirschot

17.855

5.169

18.756

23.925

2%

2%

Heeze-Leende

15.135

5.717

17.031

22.748

2%

2%

Waalre

16.695

5.222

9.742

14.964

2%

1%

Totaal regio SRE

729.895

251.017

1.056.059

1.307.076

100%

100%

Hoofdstuk 2

9

Kaart 1: Detailhandelsaanbod per gemeente

10

Hoofdstuk 2

2.2 Detailhandelsaanbod dagelijkse sector Winkeloppervlak per inwoner Het gemiddelde winkeloppervlak per inwoner in de SRE regio is iets groter dan het landelijk en provinciaal gemiddelden (+4%3). De gemiddelde schaalgrootte van de winkels is in de regio eveneens groter. Hieruit kan worden geconcludeerd dat het aantal winkels in de regio iets kleiner is dan gemiddeld, maar dat de winkels wel gemiddeld een moderne oppervlaktemaat hebben. • Eindhoven, heeft als grootste gemeente, in absolute zin het meeste aanbod in de dagelijkse sector. Per inwoner is het aanbod eveneens ruim. • De inwoners van Valkenswaard en Son en Breugel hebben per inwoner relatief het meeste aanbod tot hun beschikking, respectievelijk 0,46 en 0,41 m² wvo. • De inwoners van de gemeente Someren hebben naar verhouding het minste oppervlak per inwoner (0,26 m² wvo). Ook de inwoners van Best, Oirschot, Veldhoven, Laarbeek en Waalre hebben naar landelijke gemiddelden minder aanbod. Aandeel winkeloppervlak vrijwel gelijk aan aandeel inwoners Zeer opvallend in de regio Eindhoven is dat het aandeel winkeloppervlak naar gemeente vrijwel gelijk is aan het aandeel inwoners. In Eindhoven is bijvoorbeeld 29% van al het winkelaanbod geconcentreerd, terwijl hier ook 29% van de inwoners woont. Dit beeld is niet uniek in Nederland, maar wel extreem. Dat in de grootste gemeente in een regio ook het meeste winkelaanbod is gevestigd, valt te verwachten, maar dat vervolgens de andere gemeenten een aanbod hebben evenredig aan het inwonertal, is vrij uniek. De Stadsregio Arnhem Nijmegen (SAN) vertoont nog de meeste overeenkomsten met de situatie van Eindhoven. Nijmegen huisvest 22% van de inwoners en 20% van het aanbod. Arnhem is iets kleiner (20% van de inwoners) maar heeft iets meer winkelaanbod (25%). In sterk verstedelijkte regio’s zijn de verhoudingen daarentegen meer verdeeld. Heerlen heeft in Parkstad Limburg het meeste aanbod (62%), maar huisvest maar 38% van de inwoners. In de Drechtsteden is Dordrecht de grootste stad, met 45% van de inwoners en 39% van het aanbod. In deze regio is Sliedrecht een goede tweede met 25% van het aanbod, terwijl hier maar 9% van de inwoners woont. In andere stadsregio’s is daarmee ofwel een sterkere concentratie van het aanbod te zien, ofwel een sterkere spreiding van de inwoners.

3

Gerekend met onafgeronde cijfers.

Hoofdstuk 2

11

Kaart 2: Dagelijkse sector winkelvloeroppervlakte per inwoner

12

Hoofdstuk 2

Vergelijking landelijke gemiddelden In tabel 2.2 is het dagelijkse aanbod per gemeente weergegeven naar oppervlak per inwoner, dit is afgezet tegen landelijke referenties van naar inwonertal vergelijkbare gemeenten4. In de laatste kolom is het verschil weergegeven van het oppervlak per inwoner in de gemeente ten opzichte van deze referentie. • Het merendeel van de gemeenten heeft per inwoner een groter aanbod in de dagelijkse sector dan het landelijke en provinciale gemiddelden. • Voor een aantal gemeenten zijn de verschillen ten opzichte van de referentie groot. Valkenswaard en Son en Breugel bezitten bijvoorbeeld een naar verhouding zeer ruim winkelaanbod per inwoner. • Someren en Oirschot daarentegen hebben naar verhouding het minste aanbod. Tabel 2.2: Dagelijks aanbod per gemeente (gesorteerd op oppervlak per inwoner) Regio SRE

Referentie

Aantal

Totaal

Schaal- Oppervlak

Inwoners

winkels

m² wvo

Valkenswaard

30.865

55

14.323

260

0,46

0,36

29%

Son En Breugel

15.450

22

6.272

285

0,41

0,35

16%

Reusel-De Mierden

12.385

27

4.764

176

0,38

0,41

-6%

Nuenen Ca

22.600

27

8.594

318

0,38

0,36

6%

grootte

per inw.

Oppervlak

Verschil tov.

per inw.

gemeente

Heeze-Leende

15.135

26

5.717

220

0,38

0,35

8%

Asten

16.390

25

6.173

247

0,38

0,35

8%

Cranendonck

20.265

35

7.567

216

0,37

0,36

4%

Geldrop-Mierlo

37.980

58

14.044

242

0,37

0,36

3%

Bladel

19.115

34

7.002

206

0,37

0,35

5%

Eersel

18.070

25

6.493

260

0,36

0,35

3%

Gemert-Bakel

28.105

42

9.854

235

0,35

0,36

-3%

Bergeijk

18.100

24

6.274

261

0,35

0,35

-1%

Deurne

31.645

49

10.953

224

0,35

0,36

-4%

210.335

307

71.560

233

0,34

0,31

10%

Helmond

86.765

140

28.327

202

0,33

0,34

-4%

Waalre

16.695

25

5.222

209

0,31

0,35

-11%

Laarbeek

21.785

30

6.646

222

0,31

0,36

-15%

Veldhoven

43.055

55

13.102

238

0,30

0,36

-15%

Oirschot

17.855

23

5.169

225

0,29

0,35

-17%

Best

29.090

34

8.293

244

0,29

0,36

-21%

0,35

-27%

Eindhoven

Someren Totaal regio SRE Totaal Noord-Brabant Totaal Nederland

4

18.210

25

4.668

187

0,26

729.895

1.088

251.017

231

0,34

2.424.840

3.901

797.573

204

0,33

16.405.399

29.412

5.423.151

184

0,33

De individuele gemeenten zijn vergeleken met gemeenten van een vergelijkbaar inwonertal. In de laatste kolom is het verschil van het winkeloppervlak in deze referenties ten opzichte van de gemeente getoond.

Hoofdstuk 2

13

Kaart 3: Niet-dagelijkse sector winkelvloeroppervlakte per inwoner

14

Hoofdstuk 2

2.3 Detailhandelsaanbod niet-dagelijkse sector Winkeloppervlak per inwoner Het gemiddelde winkeloppervlak per inwoner is in de niet-dagelijkse sector ruimer dan gemiddeld, 1,45 m² wvo tegen 1,40 m² wvo (ca. 4%) voor de provincie en 1,33 m² wvo (ca. 9%) landelijk. Gemeenten die eveneens een relatief ruim aanbod hebben zijn Asten, Someren en Eindhoven. In Eindhoven is samen met Helmond het meeste aanbod in de niet-dagelijkse sector geconcentreerd. Ruim 40% van het aanbod in de regio is in deze twee gemeenten gevestigd. Afgezet tegen het aantal inwoners is dit voor Eindhoven relatief veel. In Helmond is in verhouding tot referenties iets minder aanbod per inwoner aanwezig. Door de aanwezigheid van de meubelboulevard in Son en Breugel, wijkt deze gemeente sterk af van het gemiddelde. Vergelijking landelijke gemiddelden In de tabel 2.3 (zie volgende pagina) is het niet-dagelijkse aanbod per gemeente gerelateerd aan het aantal inwoners in de gemeente en afgezet tegen landelijke referenties. In de laatste kolom is het verschil weergegeven ten opzichte van de referentie. • In Waalre is zowel in absolute zin als in relatieve zin per inwoner het minste aanbod gevestigd. Ook in de gemeenten Eersel, Geldrop-Mierlo, Gemert-Bakel, Heeze-Leende, Laarbeek, Oirschot en Valkenswaard blijft het aanbod in meer of mindere mate achter bij referenties. • Anders dan in de dagelijkse sector zien we daarmee dat er in de niet-dagelijkse sector grotere verschillen zijn tussen gemeenten qua aanbod in relatieve zin. • De gemiddelde schaalgrootte van de winkels in de regio is groter dan landelijke en provinciale referenties. De schaalgrootte in Son en Breugel steekt hierbij sterk af, uiteraard door de meubelboulevard (inclusief IKEA). • Ook het aanbod in Eindhoven is in vergelijking, met andere grote plaatsen in Nederland, ruim. Over het algemeen is het winkeloppervlak uitgedrukt naar inwonertal in grote steden5 klein. Dit wordt enerzijds veroorzaakt door de kleinschaligheid van het winkelaanbod, vaak gevestigd in de ‘oudere’ winkelstraten. Daarnaast is het winkelaanbod in de grote steden weliswaar in absolute zin groot, maar vanwege het grote aantal inwoners ‘verdampt’ dit aanbod weer. In dit opzicht is het aanbod in Eindhoven meer vergelijkbaar met middelgrootte steden (100.000 tot 175.000 inwoners), waar ongeveer 1,40 m² wvo per 1.000 inwoners aanwezig is. • Het aanbod in Asten, Bergeijk, Best, Nuenen en Someren, is relatief grootschalig. Oirschot en Valkenswaard hebben naar verhouding meer kleinschalige aanbod.

5

In de vergelijking zijn de volgende steden opgenomen: Almere, Amsterdam, Den Haag, Rotterdam, Tilburg, Utrecht en Groningen.

Hoofdstuk 2

15

Tabel 2.3: Niet-dagelijks aanbod per gemeente (gesorteerd op oppervlak per inwoner) Regio SRE Inwoners

Referentie

Aantal

Totaal

Schaal-

Oppervlak

Oppervlak

Verschil tov.

winkels

m² wvo

grootte

per inw.

per inw.

gemeente

Asten

16.390

75

28.387

378

1,73

1,39

25%

Bergeijk

18.100

75

28.474

380

1,57

1,39

13%

Best

29.090

118

44.399

376

1,53

1,56

-2%

Bladel

19.115

100

25.812

258

1,35

1,39

-3%

Cranendonck

20.265

98

30.952

316

1,53

1,56

-2%

Deurne

31.645

158

50.205

318

1,59

1,61

-1% -27%

Eersel

18.070

76

18.330

241

1,01

1,39

210.335

1.075

307.871

286

1,46

1,14

28%

Geldrop-Mierlo

37.980

153

37.986

248

1,00

1,61

-38%

Gemert-Bakel

28.105

113

32.907

291

1,17

1,56

-25% -19%

Eindhoven

Heeze-Leende

15.135

73

17.031

233

1,13

1,39

Helmond

86.765

413

123.318

299

1,42

1,55

-8%

Laarbeek

21.785

76

18.012

237

0,83

1,56

-47%

Nuenen Ca

22.600

102

35.611

349

1,58

1,56

1%

Oirschot

17.855

80

18.756

234

1,05

1,39

-24%

Reusel-De Mierden

12.385

56

20.058

358

1,62

1,55

4%

Someren

18.210

82

31.753

387

1,74

1,39

25%

Son En Breugel

15.450

82

67.350

821

4,36

1,39

214%

Valkenswaard

30.865

196

42.574

217

1,38

1,61

-14%

Veldhoven

43.055

201

66.531

331

1,55

1,61

-4%

Waalre

16.695

37

9.742

263

0,58

1,39

-58%

1,45

Totaal regio SRE

729.895

3.439

1.056.059

307

2.424.840

12.120

3.405.262

281

1,40

16.405.399

81.221

21.765.328

268

1,33

Totaal Noord-Brabant Totaal Nederland

Tabel 2.4: Verdeling detailhandelsaanbod regio Eindhoven naar sector per type concentratiegebied Dagelijkse sector

Niet-dagelijkse sector

Totaal

m² wvo

Aandeel

m² wvo

Aandeel

m² wvo

108.950

24%

337.268

76%

446.218

5.643

5%

100.143

95%

105.786

Hoofdwinkelgebied klein

19.216

22%

68.294

78%

87.510

Kernverzorgend centrum groot

50.955

29%

127.309

71%

178.264

Kernverzorgend centrum klein

31.754

43%

41.522

57%

73.276

1.382

100%

0

0%

1.382

100.769

40%

149.562

60%

250.331

6.998

20%

27.919

80%

34.917

11.135

52%

10.455

48%

21.590

Centraal Binnenstad

Supermarktcentrum Ondersteunend Binnenstedelijke winkelstraat Buurtcentrum Stadsdeelcentrum

9.290

31%

20.615

69%

29.905

Supermarktcentrum

12.602

54%

10.570

46%

23.172

Wijkcentrum groot

10.524

33%

21.411

67%

31.935

Wijkcentrum klein

50.220

46%

58.592

54%

108.812

Grootschalige concentratie Verspreide bewinkeling Totaal

16

0

0%

114.136

100%

114.136

41.298

8%

455.093

92%

496.391

251.017

19%

1.056.059

81%

1.307.076

Hoofdstuk 2

2.4 Spreiding detailhandelsaanbod Al de winkelconcentratiegebieden in de regio zijn getypeerd, met een hoofdverdeling naar centrale (hoofdwinkelgebieden binnen een gemeente), ondersteunende en grootschalige concentraties. Dit is gebaseerd op de definiëring van Locatus. Ruim 60% van het totale aanbod is in één van deze concentratiegebieden gevestigd. Het overige aanbod is verspreid gevestigd, al dan niet solitair. In de bijlage is een overzicht gegeven van de typering van alle gebieden in de regio. Verdeling detailhandelsaanbod per type concentratiegebied • In de regio SRE zijn in de centrale winkelgebieden over het algemeen meer nietdagelijkse artikelen te vinden dan dagelijkse artikelen, 76% tegen 24%. Bij binnensteden is het aandeel van niet-dagelijkse artikelen het grootst (95%). • Hoe kleiner een centraal- of hoofdwinkelgebied is, hoe groter het aandeel aan dagelijkse artikelen is. Deze kleinere centra hebben daarmee een belangrijke dagelijkse verzorgingsfunctie voor de eigen gemeente. Veelal wordt dit veroorzaakt door het ontbreken van ondersteunende centra (zoals buurt- en wijkcentra) in de kleine kernen. • Bij de ondersteunende winkelgebieden is het aandeel van dagelijkse artikelen relatief groot, 40%. Zowel in buurtcentra als in ‘supermarktcentra’ overheerst het dagelijkse artikelen aanbod. In stadsdeelcentra en supermarktcentra is de schaalgrootte van de winkels relatief groot, met een gemiddeld oppervlak van respectievelijk 442 en 548 m2 wvo.

Hoofdstuk 2

17

Kaart 4: Winkelvloeroppervlak naar type concentratiegebied per gemeente

18

Hoofdstuk 2

Spreiding detailhandelsaanbod naar type concentratiegebied Het detailhandelsaanbod komt op hoofdlijnen redelijk overeen met landelijke gemiddelden, verspreid over de verschillende type concentratiegebieden. • In de dagelijkse sector is ongeveer 40% gevestigd in een centraal winkelgebied en evenzo 40% in een ondersteunend winkelgebied. Dit komt overeen met landelijke gemiddelden. • In de niet-dagelijkse sector zien we dat er in de SRE regio iets meer verspreid winkelaanbod is dan landelijk gemiddeld, 43% tegen 38%. Ook in ondersteunende winkelgebieden is er in de SRE regio relatief veel niet-dagelijks winkelaanbod. Daarentegen is naar verhouding weinig aanbod gevestigd in een centrale of grootschalige concentratie. Een nadere beschouwing van de spreiding van het aanbod toont aan dat in de SRE regio, met name de grotere kernverzorgende centrale winkelgebieden, ruim vertegenwoordigd zijn. De centrale winkelgebieden van Geldrop, Gemert, Eersel en Bladel vallen onder deze typering. Daarentegen zijn grote hoofdwinkelgebieden niet in de regio aanwezig. De hoofdwinkelgebieden van Helmond, Veldhoven en Valkenswaard zijn getypeerd als klein hoofdwinkelgebied. Ten aanzien van de ondersteunende centra is er relatief veel aanbod in kleine wijkwinkelcentra, met name in de dagelijkse sector. Dit terwijl er in deze sector naar verhouding juist minder aanbod gevestigd is dan in de grotere wijkwinkelcentra.

40%

30%

30%

20%

20%

10%

10%

0%

0%

Hoofdstuk 2

SRE

Landelijk

st

O nd er

st

Ce nt

O nd er

Dagelijkse sector

Ce nt ra al

40%

eu ne nd G ro ot sc ha lig Sp ec ia al Ve rs pr ei d

50%

ra al

50%

eu ne nd G ro ot sc ha lig Sp ec ia al Ve rs pr ei d

Figuur 1: Spreiding detailhandelsaanbod naar type concentratiegebied

Niet-dagelijkse sector

SRE

19

Landelijk

Tabel 2.5: Detailhandelsaanbod hoofdwinkelgebied per gemeente Dagelijkse sector Gemeente

Winkelgebied

Type winkelge-

Niet-dagelijkse sect.

Totaal

a.w.

m² wvo

a.w.

m² wvo

m² wvo

38

5.643

376

100.143

105.786

bied Eindhoven

Centrum Eindhoven

Binnenstad

Helmond

Centrum Helmond

Hoofdwgeb. kl.

23

6.471

178

34.502

40.973

Valkenswaard

Centrum Valkenswaard

Hoofdwgeb. kl.

29

7.047

134

22.196

29.243

Best

Centrum Best

Kernverz. gr.

19

4.423

60

22.982

27.405

Gemert-Bakel

Centrum Gemert

Kernverz. gr.

16

4.522

61

14.151

18.673

Deurne

Centrum Deurne

Kernverz. gr.

24

4.969

72

12.595

17.564

Veldhoven

Centrum Veldhoven

Hoofdwgeb. kl.

22

5.698

79

11.596

17.294

Geldrop-Mierlo

Centrum Geldrop

Kernverz. gr.

21

4.370

71

12.719

17.089

Reusel-De Mierden

Centrum Reusel

Kernverz. gr.

17

3.936

34

10.271

14.207

Someren

Centrum Someren

Kernverz. gr.

16

3.778

44

9.781

13.559

Asten

Centrum Asten

Kernverz. gr.

18

4.339

43

8.883

13.222

Bladel

Centrum Bladel

Kernverz. gr.

16

3.783

54

9.203

12.986

Nuenen Ca

Centrum Nuenen

Kernverz. gr.

16

5.834

56

7.067

12.901

Cranendonck

Centrum Budel

Kernverz. gr.

15

2.884

46

9.667

12.551

Bergeijk

Centrum Bergeijk

Kernverz. kl.

11

3.190

34

6.915

10.105

Eersel

Centrum Eersel

Kernverz. gr.

14

4.348

36

5.292

9.640

Oirschot

Centrum Oirschot

Kernverz. gr.

16

3.769

39

4.698

8.467

Heeze-Leende

Centrum Heeze

Kernverz. kl.

11

2.804

30

4.024

6.828

Son en Breugel

Centrum Son

Kernverz. kl.

14

2.315

33

3.899

6.214

Laarbeek

Piet van Thielplein

Kernverz. kl.

6

1.552

18

2.930

4.482

Waalre

Centrum Waalre

Kernverz. kl.

10

1.901

11

1.357

3.258

372

87.576

1.509

314.871

402.447

Totaal a.w. = aantal winkels

20

Hoofdstuk 2

2.5 Hoofdwinkelgebied per gemeente De belangrijkste winkelgebieden niet-dagelijkse sector per gemeente zijn voor dit onderzoek benoemd. Over het algemeen is dit het grootste winkelgebied in de gemeente. Onderstaande tabel geeft de aanbodsituatie in deze gebieden weer. De binnenstad van Eindhoven is veruit het grootste hoofdwinkelgebied binnen de SRE regio. Het aanbod in dit centrum wordt gedomineerd door de niet-dagelijkse sector. Verhoudingsgewijs is de dagelijkse sector beperkt van omvang. Het centrum van Helmond is in de regio een goede tweede qua omvang. Samen met het centrum van Valkenswaard wordt dit centrum thans gedefinieerd als een hoofdwinkelgebied klein. Het centrum van Best is qua winkeloppervlak vrijwel even groot als Valkenswaard. Toch wordt dit centrum gedefinieerd als een kernverzorgend winkelcentrum groot. Het verschil ligt in het feit dat het centrum van Best minder winkels telt, dan het centrum van Valkenswaard. In het centrum van Best is een vestiging van Tapijt Centrum Nederland gevestigd, die een groot deel van het totale winkelaanbod bepaald. Hoe kleiner een centrum is, hoe meer winkelaanbod er verhoudingsgewijs is in de dagelijkse sector. De kleinere winkelcentra hebben daarmee een belangrijke verzorgingsfunctie voor de dagelijkse boodschappen. De centra van Laarbeek (Piet van Thielplein), Waalre, Son en Breugel en Heeze zijn in de regio de kleinste benoemde winkelgebieden voor de niet-dagelijkse sector.

Hoofdstuk 2

21

22

Hoofdstuk 2

3.

KOOPGEDRAG CONSUMENT SRE REGIO

3.1 Kooporiëntatie regioniveau De inwoners van de SRE regio doen hun aankopen hoofdzakelijk in de reguliere detailhandel. Ruim 98% van de aankopen in de dagelijkse sector wordt in winkels gedaan. Een klein deel van deze aankopen komt terecht bij warenmarkten, internetwinkels, of andere niet-winkels. In de niet-dagelijkse sector is hetzelfde beeld te zien. De bestedingen via internet of andere kanalen is in deze sector wel iets groter. Winkel versus niet-winkel aankopen De verhouding tussen winkelaankopen en niet-winkel aankopen komt overeen met hetgeen elders in onderzoeken wordt gemeten. Wel zien we een steeds groter aandeel van internet als aankoopkanaal. Desondanks is dit marktaandeel ten opzichte van de totale bestedingen nog altijd zeer gering. Dit blijkt ook uit de algemene trends en ontwikkelingen. Internet is in opkomst als aankoopkanaal maar heeft nog een zeer beperkt marktaandeel binnen de detailhandel. Dit komt ook omdat een groot deel van de aankopen op internet reizen of vakanties betreft. Dit zijn geen detailhandelsbestedingen. Aankopen warenmarkten Het aandeel van de warenmarkten is in de gehele SRE regio zeer beperkt. Andere onderzoeken met betrekking tot de warenmarkten tonen een groter marktaandeel aan, van 2% tot 2,5%. Het lage marktaandeel van de warenmarkten in de SRE regio kan wellicht verklaard worden door een gering aanbod aan markten, met bovendien een concentratie in Eindhoven6. De kooporiëntatie voor gehele regio kan dan gering zijn. Aankopen internet Een nadere uitsplitsing van de kooporiëntatie voor de branches in de niet-dagelijkse sector laat duidelijke verschillen zien. In alle branches blijft de reguliere detailhandel weliswaar het dominante aankoopkanaal, toch hebben niet-winkel aankopen in enkele branches enige rol van betekenis. Het gaat hierbij om de branches media, hobby en bruin- en witgoed. Zoals ook uit landelijke cijfers blijkt heeft internet daarmee een positie verworven in deze branches. Boeken, cd’s, dvd’s, sportartikelen, speelgoed, computergames, elektronica, etc. zijn daarmee artikelen die de consument regelmatig (ook) via internet koopt. Voor andere aankopen blijft de consument nog altijd sterk georiënteerd op de reguliere detailhandel.

6

In het koopstromenonderzoek gemeente Eindhoven (2004) is een kooporiëntatie op warenmarkten gemeten van 3,7% in de dagelijkse sector en 1,0% in de niet-dagelijkse sector. Het gaat hierbij echter alleen om de gemeente Eindhoven en niet de omringende gemeenten.

Hoofdstuk 3

23

Tabel 3.1: Kooporiëntatie per sector Dagelijkse sector

Niet-dagelijkse sector

Winkel (detailhandel)

98,4%

96,0%

Niet-winkel aankopen

1,6%

4,0%

waarvan:

Internet

0,1%

1,4%

Warenmarkten

0,2%

0,3%

Overig

1,3%

2,4%

100%

100%

Totaal

Tabel 3.2: Kooporiëntatie per branches niet-dagelijkse sector Kleding en

Media

Hobby

mode Detailhandel

Huishou-

Bruin- en

Dhz en

delijk

witgoed

tuin

Wonen

97,6%

90,6%

93,9%

96,3%

92,8%

98,3%

95,9%

Niet-winkel aankopen

2,4%

9,4%

6,1%

3,7%

7,2%

1,7%

4,1%

waarvan:

Internet

0,6%

5,7%

3,0%

0,3%

4,6%

0,3%

0,2%

Warenmarkten

0,1%

0,2%

0,2%

0,4%

0,2%

0,3%

0,8%

Overig Totaal

1,7%

3,4%

3,0%

2,9%

2,3%

1,0%

3,0%

100%

100%

100%

100%

100%

100%

100%

Tabel 3.3: Koopkrachtbinding per sector op regioniveau (op jaarbasis) Dagelijkse sector

Niet-dagelijkse sector

2.392

2.678

1,75

1,95

Bestedingen per hoofd (€) Bestedingspotentieel totale populatie (€ miljard) Koopkrachtbinding Gebonden bestedingen (€ miljard)

98%

93%

ca. 1,72

ca. 1,81

Koopkrachtafvloeiing Afvloeiing bestedingen (€ miljard) Koopkrachttoevloeing buiten SRE

2%

7%

ca. 0,03

ca. 0,14

7

1%

4%

Toevloeiing bestedingen (€ miljard)

ca. 0,01

ca. 0,07

Totale omzet SRE regio (€ miljard)

ca. 1,73

ca. 1,88

Tabel 3.4: Koopkrachtbinding per branche (niet-dagelijkse sector) op regioniveau Kleding

Media

Hobby

Huishou-

Bruin en

Dhz en

delijk

wit

tuin

Wonen

Bestedingen per hoofd (€)

774

133

198

260

298

326

522

Bestedingspotentieel (€ miljoen)

565

97

145

190

218

238

381

Koopkrachtbinding

92%

97%

94%

95%

96%

96%

89%

Gebonden bestedingen (€ miljoen)

520

94

136

181

209

228

339

Koopkrachtafvloeiing

8%

3%

6%

5%

4%

4%

11%

45

3

9

10

9

10

42

Afvloeiing bestedingen (€ miljoen)

7

De koopkrachttoevloeiing is weergegeven als aandeel van de totale omzet in de SRE regio

24

Hoofdstuk 3

3.2 Koopstromen regioniveau Koopstromen op regioniveau Inwoners uit de SRE regio besteden op jaarbasis ongeveer € 1,75 miljard aan dagelijkse artikelen en bijna € 1,95 miljard aan niet-dagelijkse artikelen. Van deze bestedingen komt, voor beide sectoren, het merendeel terecht in winkels binnen de regio. De grootste koopkrachtafvloeiing zien we in de niet-dagelijkse sector, ongeveer 7%, ongeveer € 150 miljoen. De totale omzettoevloeiing ligt in beide sectoren iets lager. Daarmee kan worden gesproken over een klein afvloeiingsurplus vanuit de regio naar elders in Nederland. Hieronder valt onder meer het kooptoerisme naar bijvoorbeeld Amsterdam of Rotterdam. Koopkrachtbinding en -afvloeiing per sector De koopkrachtbinding is het hoogst in de dagelijkse sector. Dat is niet verwonderlijk aangezien consumenten hun dagelijkse boodschappen nog steeds vooral dicht bij huis doen. De binding is goed vergelijkbaar met andere regio’s8. De koopkrachtbinding in de niet-dagelijkse sector ligt eveneens op een hoog niveau in vergelijking met andere regio’s9. Naar de individuele branches is hier wel enig verschil. Met name doe-het-zelf en tuinartikelen worden dicht bij huis aangeschaft. Voor andere branches is de consument iets minder op het eigen winkelaanbod georiënteerd en is er sprake van enige koopkrachtafvloeiing. Voor de woonbranche is men in relatieve zin het minste op het eigen aanbod georienteerd. In deze branche is de afvloeiing naar winkelaanbod buiten de regio het grootste. Hierbij is echter geen specifieke concentratie (zoals een woonboulevard) aan te wijzen. De koopkrachtafvloeiing verspreidt zich dus over een groot gebied. In absolute zin is de koopkrachtafvloeiing in de kleding en modebranche ongeveer gelijk aan de woonbranche. Ook hier zien we een verspreiding over een groot gebied. Voor inwoners uit een aantal regiogemeenten geldt echter dat de binnensteden van ’s-Hertogenbosch of Tilburg belangrijke (alternatieve) aankoopplaatsen zijn. Dit geldt vooral voor inwoners uit het westen en noordwesten van de SRE regio, zoals Best, Oirschot en Reusel-De Mierden.

8

9

Ter vergelijking: West-Brabant: 99%, Midden-Brabant: 99%, regio Den Haag/Wassenaar: 91%, regio Drechtsteden: 97%, regio Twente: 98%. Bronnen: Koopstromenonderzoek West- en Midden-Brabant 2006/2007, Koopstromenonderzoek Randstad 2004, Koopstromenonderzoek Overijssel 2006. Ter vergelijking: Midden-Brabant: 84%, regio Den Haag/Wassenaar: 73%, regio Drechtsteden: 80%, regio Twente: 92%, Regio Rotterdam e.o. 85%. Bronnen: Koopstromenonderzoek West- en MiddenBrabant 2006/2007, Koopstromenonderzoek Randstad 2004, Koopstromenonderzoek Overijssel 2006.

Hoofdstuk 3

25

Kaart 5: Koopkrachtbinding dagelijkse sector per gemeente

Kaart 6: Koopkrachtbinding niet-dagelijkse sector per gemeente

26

Hoofdstuk 3

3.3 Koopstromen per gemeente Gemeentelijke koopkrachtbinding Onderstaande paragraaf geeft per gemeente de koopkrachtbinding in de dagelijkse en niet-dagelijkse sector op het eigen winkelaanbod. De koopkrachtbinding varieert sterk per gemeente, vooral in de niet-dagelijkse sector. In deze sector bindt de gemeente Eindhoven (exclusief Ekkersrijt) veruit de meeste ‘eigen’ koopkracht (ca. 76%). Gevolgd door onder meer Asten, Deurne, Helmond en Valkenswaard, die allen tussen de 55% en 62% van de koopkracht in de niet-dagelijkse sector binden. Gemeenten met een naar relatief lage binding zijn Heeze-Leende, Laarbeek en Waalre. Een verklaring van deze lage binding kan worden gevonden in de beperkte omvang van het winkelaanbod en de nabijheid van grote winkelconcentraties in omliggende gemeenten. In de dagelijkse sector varieert de koopkrachtbinding tussen de 70% en 94%. De gemeente Best bindt de meeste koopkracht. De gemeente Eersel de minste. Trendbreuk koopkrachtbinding dagelijks sector op gemeenteniveau Over de gehele breedte ligt de koopkrachtbinding in de dagelijkse sector op een lager niveau dan vanuit de historie verwacht zou worden. Gemiddeld komt de koopkrachtbinding in de regio uit op 84%. Eindhoven bindt als grootste plaats 92%. Vroeger kon een dergelijke plaats met gemak meer dan 95% van de koopkracht binden. Hetzelfde gold ook voor kleinere plaatsen. De gemiddelde koopkrachtbinding van 10

plaatsen tussen de 15.000 en 100.000 inwoners lag boven de 90% . Nu in de SRE regio een structureel lagere koopkrachtbinding wordt gemeten, kan gesproken worden van een trendbreuk. Deze trendbreuk duidt op een vervlakking van de koopkrachtbinding per gemeente en het ‘uitwaaieren’ van de koopstromen. Dit kan het gevolg zijn van de toenemende mobiliteit van de consument, maar ook van de sterke onderlinge concurrentie tussen winkelgebieden. De consument heeft met andere woorden veel keuzemogelijkheden op korte afstand en is bovendien zeer mobiel.

Koopkrachttoevloeiing per gemeente De koopkrachttoevloeiing wordt weergegeven als aandeel van de totale omzet per gemeente of winkelgebied. Deze toevloeiing kan worden opgedeeld naar toevloeiing van binnen de SRE regio van buiten de SRE regio. Het eerste gegeven komt direct uit dit koopstromenonderzoek en resulteert uit de koopkrachtafvloeiings gegevens per gemeente. Het tweede gegeven van koopkrachttoevloeiing van buiten de SRE regio is gebaseerd op resultaten uit andere onderzoeken11. Deze gegevens zijn door BRO geïnterpreteerd er vertaald naar de situatie voor de SRE regio.

10 11

Bron: Winkelvoorzieningen op waarde geschat (Drs. E.J. Bolt, 2003). Onder andere: Koopstromenonderzoek West- en Midden Brabant (BRO 2007); Koopstromenonderzoek Belgisch Limburg (BRO 2007); Monitor Limburg, Grenzeloos Winkelen (BRO 2009); Koopstromenonderzoek gemeente Veghel (BRO 2009)

Hoofdstuk 3

27

Tabel 3.5: Koopkrachtbinding per sector per gemeente Dagelijkse sector

Niet-dagelijkse sector

Asten

89,1%

60,2%

Bergeijk

78,2%

43,0%

Best

93,9%

52,1%

Bladel

85,6%

53,1%

Cranendonck

88,1%

48,1%

Deurne

90,5%

58,2%

Eersel

70,1%

29,3%

Eindhoven

92,1%

75,9%

Geldrop-Mierlo

90,9%

36,9%

Gemert-Bakel

87,0%

39,3%

Heeze-Leende

77,8%

28,8%

Helmond

88,3%

61,6%

Laarbeek

77,1%

26,5%

Nuenen Ca.

88,6%

40,9%

Oirschot

82,3%

33,1%

Reusel-De Mierden

76,5%

32,1%

Someren

78,6%

40,2%

Son en Breugel

87,9%

40,0%

Valkenswaard

88,2%

56,9%

Veldhoven

82,1%

51,9%

Waalre

80,4%

8,8%

Tabel 3.6: Koopkrachttoevloeiing per sector binnen de regio en buiten de regio per gemeente Dagelijkse sector

Niet-dagelijkse sector

binnen SRE

buiten SRE

binnen SRE

buiten SRE

23%

0%

36%

2%

6%

3%

17%

4%

Best

11%

0%

39%

1%

Bladel

20%

1%

36%

1%

8%

1%

21%

1%

Asten Bergeijk

Cranendonck Deurne Eersel Eindhoven

8%

1%

19%

3%

19%

0%

34%

2%

9%

1%

40%

5%

Geldrop-Mierlo

17%

0%

34%

0%

Gemert-Bakel

10%

3%

17%

3%

Heeze-Leende

4%

0%

10%

0%

Helmond

6%

0%

32%

1%

Laarbeek

14%

1%

49%

2%

Nuenen Ca.

8%

0%

41%

0%

Oirschot

6%

1%

14%

2%

Reusel-De Mierden

6%

0%

18%

1%

Someren

11%

0%

19%

0%

Son en Breugel

28%

0%

80%

10%

Valkenswaard

11%

2%

37%

4%

Veldhoven

15%

0%

38%

0%

Waalre

17%

0%

30%

0%

28

Hoofdstuk 3

De koopkrachttoevloeiing is sterk binnen de SRE regio georiënteerd en varieert sterk per gemeente. In de dagelijkse sector zien we een toevloeiing tussen de 4% en 28%. De gemeente Son en Breugel staat hier met 28% in de top. De minste toevloeiing realiseert Heeze-Leende. In de dagelijkse sector is de koopkrachttoevloeiing van buiten de SRE regio zeer beperkt tot enkele procentpunten. Met name de ‘rand’ gemeenten scoren hier. In de niet-dagelijkse sector varieert de toevloeiing evenzo sterk. Over de gehele breedte ligt de toevloeiing echter wel op een structureel hoger niveau. De toevloeiing varieert van 10% (Heeze-Leende) tot 80% (Son en Breugel, met name woonboulevard Ekkersrijt). Gemeentelijke koopkrachtafvloeiing In tabel 3.7 is de koopkrachtafvloeiing per gemeente weergegeven naar aankoopplaatsen buiten de SRE regio. Onderscheid is gemaakt naar de grotere aankoopplaatsen in de omgeving van de regio, zoals Den Bosch centrum en Tilburg centrum, en de categorie overig Nederland. Daarnaast zijn ook België en Duitsland weergegeven. De koopkrachtafvloeiing in de niet-dagelijkse sector naar aankoopplaatsen buiten de SRE regio is zeer divers en verspreidt zich over een groot gebied. De afvloeiing naar de grotere winkelgebieden buiten de regio is in zijn totaliteit beperkt. Alleen in de gemeenten Gemert-Bakel, Reusel-De Mierden en Cranendonck, vloeit relatief veel koopkracht af naar deze winkelgebieden.

De afvloeiing naar Duitsland of België is evenzo gering. De afvloeiing die er is, is hoofdzakelijk in de grensgemeenten. De gemeente Cranendonck heeft de hoogste afvloeiing.

Hoofdstuk 3

29

Tabel 3.7: Koopkrachtafvloeiing niet-dagelijkse sector per gemeente Den Bosch

Tilburg

Uden

Veghel

Centrum

Centrum

Centrum

Centrum

Weert

Asten

0,2%

0,0%

0,2%

-

0,6%

Bergeijk

0,1%

0,0%

-

0,2%

0,1%

Best

0,8%

0,2%

0,0%

0,0%

Bladel

0,2%

0,7%

0,2%

Overig Ne-

België

Duitsland

2,0%

0,1%

1,1%

4,7%

0,8%

0,7%

-

3,3%

0,2%

1,0%

-

0,1%

3,3%

1,0%

0,8%

derland

Cranendonck

0,1%

0,1%

0,1%

0,0%

16,3%

4,4%

5,7%

1,3%

Deurne

0,1%

0,0%

0,2%

-

0,2%

4,7%

0,3%

1,4%

Eersel

0,1%

0,1%

0,0%

0,0%

0,0%

4,0%

0,4%

1,1%

Eindhoven

0,4%

0,1%

0,0%

0,1%

0,1%

2,2%

0,3%

0,7%

Geldrop-Mierlo

0,2%

0,0%

0,0%

0,1%

2,5%

0,3%

0,6%

Gemert-Bakel

0,6%

0,2%

7,6%

0,3%

0,0%

9,6%

0,2%

0,9%

Heeze-Leende

0,2%

0,1%

0,2%

0,1%

2,0%

3,3%

0,3%

1,2%

Helmond

0,4%

0,1%

0,4%

0,0%

0,2%

2,8%

0,3%

0,9%

Laarbeek

0,6%

0,1%

1,6%

0,6%

0,0%

3,8%

0,2%

0,9%

Nuenen Ca.

0,4%

0,0%

0,1%

-

0,1%

6,4%

0,1%

0,4%

Oirschot

0,6%

3,0%

1,3%

0,0%

0,1%

6,8%

0,2%

1,1%

Reusel-De Mierden

0,8%

6,2%

1,5%

-

-

6,1%

0,6%

0,9%

Someren

0,1%

-

2,2%

-

2,1%

2,4%

0,4%

0,8%

Son en Breugel

0,7%

0,4%

0,5%

0,5%

0,0%

7,1%

0,1%

0,8%

Valkenswaard

0,2%

0,1%

0,0%

0,3%

0,4%

7,3%

1,1%

1,1%

Veldhoven

0,3%

0,2%

0,0%

-

-

5,4%

0,3%

0,9%

Waalre

0,3%

0,0%

0,1%

0,0%

0,1%

6,4%

0,4%

1,5%

In de tabel is het ontbreken van koopkrachtafvloeiing weergegeven met ‘-‘. 0,0% is een afgerond cijfer van een zeer lage afvloeiing.

Tabel 3.8: Koopkrachtbinding per branche (niet-dagelijkse sector) per gemeente

Asten Bergeijk Best Bladel Cranendonck Deurne Eersel Eindhoven Geldrop-Mierlo Gemert-Bakel Heeze-Leende Helmond Laarbeek Nuenen Ca. Oirschot Reusel-De Mierden Someren Son en Breugel Valkenswaard Veldhoven Waalre

30

Kleding

Media

Hobby

Huishoudelijk

Bruin en wit

Dhz en tuin

Wonen

53% 40% 46% 53% 38% 51% 24% 87% 35% 29% 24% 59% 16% 34% 28% 29% 39% 26% 59% 61% 8%

82% 69% 79% 70% 74% 77% 55% 92% 70% 65% 44% 79% 48% 65% 62% 49% 74% 56% 82% 74% 49%

76% 55% 63% 63% 53% 68% 34% 86% 43% 49% 34% 67% 36% 42% 42% 36% 50% 26% 69% 60% 9%

73% 43% 67% 64% 53% 70% 37% 87% 48% 52% 36% 70% 34% 36% 40% 41% 57% 34% 71% 64% 10%

63% 29% 56% 55% 50% 66% 16% 91% 29% 48% 16% 68% 5% 50% 13% 33% 55% 8% 55% 42% 4%

72% 59% 76% 76% 77% 83% 57% 73% 61% 53% 54% 67% 67% 69% 66% 28% 61% 68% 81% 67% 14%

44% 35% 27% 24% 31% 36% 14% 39% 12% 25% 18% 49% 16% 25% 17% 30% 0% 65% 22% 21% 1%

Hoofdstuk 3

Koopkrachtbinding per branche In tabel 3.8 is de koopkrachtbinding per gemeente nader uitgesplitst voor de verschillende branches. In de niet-dagelijkse branches zien we grote verschillen in de binding per gemeente. Eindhoven bindt als gemeente in vrijwel elke branche de meeste koopkracht. Oorzaak hiervan is dat in de gemeente veel aanbod met een grote diversiteit is gevestigd. Alleen in de branches wonen en doe-het-zelf en tuin is er sprake van relatief veel afvloeiing. Kleinere gemeenten met over het algemeen een beperkt aanbod binden per branche relatief weinig koopkracht en zien we veel koopkracht afvloeien naar omliggende gemeente. Hierbij gaat het onder meer om Laarbeek, Oirschot, Son en Breugel en Waalre. In de gemeenten aan de rand van de regio en daarmee op relatieve grote afstand van Eindhoven, zien we in meerdere branches een naar verhouding grote koopkrachtafvloeiing naar winkelgebieden buiten de regio. Voorbeeld hiervan is de oriëntatie van inwoners van Cranendonck op Weert. In de kleding en modebranche vloeit 30% vanuit Cranendonck af naar Weert. Hetzelfde geldt voor Gemert-Bakel, daar vloeit 13% af naar Uden Centrum, en voor Reusel-De Mierden, daar vloeit in de modebranche 13% af naar Tilburg Centrum.

Hoofdstuk 3

31

Tabel 3.9: Koopkrachtbinding hoofdwinkel winkelgebied per gemeente naar sector Dagelijkse sector

Niet-dagelijkse sector

Asten

Centrum Asten

52%

36%

Bergeijk

Centrum Bergeijk

45%

26%

Best

Centrum Best

43%

33%

Bladel

Centrum Bladel

57%

36%

Cranendonck

Centrum Budel

51%

38%

Deurne

Centrum Deurne

39%

35%

Eersel

Centrum Eersel

52%

20%

Eindhoven

Binnenstad Eindhoven

Geldrop-Mierlo

4%

28%

Centrum Geldrop

32%

16%

Gemert-Bakel

Centrum Gemert

51%

27%

Heeze-Leende

Centrum Heeze

47%

18%

Helmond

Centrum Helmond

17%

24%

Laarbeek

Piet van Thielplein (Beek en Donk)

13%

4%

Nuenen, G. en N.

Centrum Nuenen

61%

19%

Oirschot

Centrum Oirschot

57%

20%

Reusel-De Mierden

Centrum Reusel

71%

20%

Someren

Centrum Someren

70%

28%

Son en Breugel

Centrum Son

31%

11%

Valkenswaard

Centrum Valkenswaard

45%

41%

Veldhoven

Veldhoven City Centrum

32%

21%

Waalre

Centrum Waalre

42%

3%

32

Hoofdstuk 3

3.4 Koopstromen hoofdwinkelgebieden In deze paragraaf is de koopkrachtbinding per gemeente voor het hoofdwinkelgebied weergegeven. Onderscheid is daarbij gemaakt naar de dagelijkse en den nietdagelijkse sector. Koopkrachtbinding dagelijkse sector Over het algemeen binden de hoofdwinkelgebieden de meeste koopkracht uit de eigen gemeente in de dagelijkse sector. De binding in deze sector is hoger dan die in de niet-dagelijkse sector. Hieruit kan worden geconcludeerd dat deze gebieden een belangrijke verzorgingsfunctie hebben voor de dagelijkse boodschappen. Uitzondering zijn Eindhoven binnenstad en Helmond centrum. Voor deze centra is de binding in relatieve zin gering. Dit komt doordat inwoners van deze gemeente met meerdere buurt- en wijkwinkelcentra, veel alternatieve aankoopmogelijkheden hebben in de dagelijkse sector. De binding in de dagelijkse sector in de gemeente Laarbeek op het hoofdwinkelgebied Piet van Thielplein is naar verhouding laag. De inwoners van de individuele kernen zijn daar sterk op het aanbod in de eigen kern georiënteerd, zoals het Heuvelplein in Beek en Donk en het centrum van Lieshout. In andere ‘meer kernen’ gemeenten, zoals Geldrop-Mierlo en Son en Breugel, is een vergelijkbare verdeling van de koopkrachtbinding te zien naar het aanbod in de individuele kernen.

Koopkrachtbinding niet-dagelijkse sector De koopkrachtbinding in de niet-dagelijkse sector op het hoofdwinkelgebied ligt gemiddeld genomen tussen de 20% en 40%. Centra die relatief veel koopkracht binden zijn Valkenswaard, Bladel en Asten. Nuenen, Reusel en Oirschot binden ongeveer 20% van de koopkracht. De minste koopkracht wordt gebonden door Waalre en het Piet van Thielplein in Beek en Donk. Beide centra binden minder dan 5% van de totale koopkracht in de gemeente.

Hoofdstuk 3

33

A st

0 2.000

34 4.000 6.000 8.000

Dagelijks €/m² w vo

ijk

Be rg st en eijk

10.000

A

Be rg e

en

Re us So G el H el V G Cr n e -D e d ez an En alk m N Ve Ei ro e u H e nd e L S en pO M ld en -L aa om Br ens rt el i h M i ho Wa do De e Bl r m w e e E en rb Ba sc ov en er rd ug ie ad a o Be ve al nc urn ers h e a k e n r e d e C o e e re l el e r e n st n n d k n o e a e k t d l l l

Re us So G el H el V G Cr n ee -D e d an En alk m Ve N Ei ro z e u H end er S L en p O M ld en om Br ens aa el Le tirs ho -M i ho Wa do De Bl w m e e E e r B e e b r u u c e i n ad a a Be o v e n de ve al nc h r e g r r k a e n r e d C n s ot ek el re lo el rd el el n st n n d k n e a e

Figuur 2: Gemiddelde vloerproductiviteit per gemeente

0 500

Niet-dagelijks 1.000 1.500 2.000 2.500 3.000

€/m² w vo

Gemiddelde vloerproductiviteit SRE regio

Hoofdstuk 3

3.5 Economisch functioneren per gemeente Algemeen Op basis van de koopstromen, het aantal inwoners, de gemiddelde bestedingen per hoofd van de bevolking en de omvang van het winkelaanbod is het economisch functioneren van de detailhandel te benaderen. Per gemeente is het totale bestedingspotentieel benaderd door het aantal inwoners te vermenigvuldigen met de gemiddelde bestedingen. Vervolgens is met de koopstromen (koopkrachtbinding en –afvloeiing) bepaald waar deze bestedingen worden gedaan. Dat wil zeggen in de eigen gemeente of daarbuiten. De totale koopkrachtbinding samen met de koopkrachttoevloeiing van buiten de gemeente bepaald hoeveel bestedingen bij het aanbod in de specifieke gemeente worden gedaan. Het economisch functioneren van het winkelaanbod wordt vervolgens uitgedrukt in omzet c.q. totale bestedingen per winkelvloeroppervlak (m² wvo). Dit is de vloerproductiviteit.

Het economisch functioneren is op gemeenteniveau en voor de hoofdwinkelgebieden per gemeente benaderd. Daarbij is onderscheid gemaakt naar de dagelijkse en niet-dagelijkse sector. De koopkrachttoevloeiing per gemeente komt, binnen de regio, voort uit de koopstromen tussen de verschillende gemeenten. Ten aanzien van de koopkrachttoevloeiing van buiten de regio is op basis van recent onderzoeksmateriaal en landelijke referentiegegevens een inschatting gemaakt. Ten aanzien van de gemiddelde bestedingen per hoofd van de bevolking zijn de meest recente landelijk gemiddelde kengetallen gebruikt, afkomstig van het HBD12: • Dagelijkse sector: € 2.392,- per hoofd van de bevolking. • Niet-dagelijkse sector: € 2.678,- per hoofd van de bevolking. Figuur 2 toont de gemiddelde vloerproductiviteit van het winkelaanbod in de verschillende regiogemeenten, alsmede het regionale gemiddelde.

12

HBD 2009, gemiddelde toonbankbestedingen per hoofd van de bevolking over 2008 (inclusief BTW, voorlopige cijfers

Hoofdstuk 3

35

0

Dagelijks

€/m² w vo

36 st

2.000 4.000 6.000 8.000 10.000 12.000

A

Be rg en eijk

Be A rg st en eijk

an

Ei n

el d

ro

G

Re us

So el H V n -D em ee En alk N Ve z e u H e e L S en O M ld en -L om Br ens aa dh p-M rt el i i ho Wa do De e Bl r m w e e E en rb Ba sc ov en er rd ug ie ad a Be o ve al nc urn ers h e k a e rlo n e d e C o e e re el e r e n st n n d k n e a e k t d l l l Cr

G

Re us So G el H e V G Cr n e l -D e d ez an En alk m Ve N Ei ro e u H e n So La e O M ld en -L Br ens dh p-M ert el i a m i ho Wa e Bl ndo De r -B w er eu E en rb sc ov en mo er ie ad a a Be ve d al nc urn ers h e g a k e n r e d C e o e e re l e rd el el n st n n d k n o e a e k t l l Figuur 3: Gemiddelde vloerproductiviteit hoofdwinkelgebied per gemeente

0 1.000 2.000

Niet-dagelijks 3.000 4.000 5.000

€/m² w vo

Gemiddelde vloerproductiviteit SRE regio

Hoofdstuk 3

Vloerproductiviteit regio in vergelijking met landelijke gemiddelden De gemiddelde omzet per m² wvo in de dagelijkse sector ligt voor de SRE regio in zijn totaliteit op een laag niveau van € 6.800,-. Het landelijk gemiddelde is € 7.254,-. In de niet-dagelijkse sector ligt de gemiddelde vloerproductiviteit op een nog lager niveau ten opzichte van landelijke gemiddelden, € 1.800,- in de SRE regio, tegen € 2.024,- landelijk. Het relatief lage omzetniveau kan verklaard worden uit het feit dat er in de SRE regio een ruim aanbod per inwoner is, met name in de niet-dagelijkse sector. In deze sector is er gemiddeld genomen 9% meer aanbod dan landelijk per inwoner. Een ruimer aanbod en een grotere schaal van de winkels, betekent dat de gerealiseerde omzet over een groter winkeloppervlak wordt verdeeld. Dit drukt de omzet per m² wvo, maar betekent niet direct dat het winkelaanbod ‘slecht’ functioneert. De rendabiliteit van het winkelaanbod is namelijk afhankelijk van tal van factoren, waaronder diverse huisvestingslasten en andere bedrijfseconomisch factoren. Naast het ruime aanbod, is er in de SRE regio bovendien relatief veel winkelaanbod gevestigd op grootschalige of verspreide locaties. Over het algemeen realiseert het winkelaanbod gevestigd op dergelijke locaties een lagere vloerproductiviteit, dan in centrale winkelgebieden. Een verklaring ligt ook in het feit dat er in de SRE regio per saldo iets meer omzet afvloeit naar andere gebieden elders in Nederland en het buitenland, dan dat er van buiten toevloeit. Gemeentelijke vloerproductiviteit dagelijkse sector Binnen de regio zien we grote verschillen in vloerproductiviteit per gemeente. In de dagelijkse sector realiseert het aanbod in onder meer de gemeente Best, Someren, Veldhoven en Asten een hoge omzet per m² wvo. Voor de eerste drie gemeenten is dit deels te verklaren door het relatieve beperkte winkelaanbod in deze sector. Best heeft bijvoorbeeld een oppervlak per inwoner dat 17% kleiner is dan het gemiddelde voor referentie plaatsen. De gemeente Asten heeft eveneens een naar verhouding beperkt winkelaanbod. Het verschil ten opzichte van het referentie gemiddelde is echter niet zo groot. Toch is de gemiddelde vloerproductiviteit hoog. Een verklaring hiervoor kan gevonden worden in het feit dat deze gemeente een relatief hoge omzettoevloeiing heeft (ca. 24%). Asten heeft daarmee een duidelijke bovenlokale verzorgingsfunctie, wat resulteert in een hoge vloerproductiviteit. De gemeenten Reusel-De Mierden, Valkenswaard en Heeze-Leende hebben een relatief lage gemiddelde vloerproductiviteit. Met name voor Valkenswaard kan dit verklaard worden door het zeer ruime aanbod in de dagelijkse sector. In deze

Hoofdstuk 3

37

gemeente verdeelt de gerealiseerde omzet zich dus duidelijk over een groot winkeloppervlak. In de andere twee gemeenten is het aanbod weliswaar iets ruimer dan gemiddeld. De verklaring voor de lage vloerproductiviteit ligt echter meer verscholen in de relatief lage koopkrachtbinding en –toevloeiing op deze gemeenten. Het primaire draagvlak voor het winkelaanbod is beperkt. Gemeentelijke vloerproductiviteit niet-dagelijkse sector De verschillen in de vloerproductiviteit in de niet-dagelijkse sector zijn per gemeente zeer groot. In de gemeenten Waalre, Reusel-De Mierden en Son en Breugel realiseert de niet-dagelijkse sector een zeer lage omzet per m² wvo. Enerzijds is dit te verklaren door locatiespecifieke kenmerken, zoals vestiging op grootschalige of verspreide locaties. Anderzijds zijn hiervoor, met name in de Son en Breugel, branchespecifieke verklaringen te vinden. In Son en Breugel is veel aanbod gevestigd in de woonbranche (Meubelboulevard). De gemiddelde vloerproductiviteit ligt in deze branche op een lager niveau dan het gemiddelde in de hele niet-dagelijkse sector en varieert daarnaast sterk naar locatie. Een hoge vloerproductiviteit wordt gerealiseerd in Eindhoven en Valkenswaard. Met name in het centrum van Eindhoven ligt de omzet hoog. Ook hier liggen weer locatie- en branchespecifieke verklaringen aan ten grondslag.

Vloerproductiviteit hoofdwinkelgebieden dagelijkse sector De gemiddelde vloerproductiviteit in de dagelijkse sector voor de hoofdwinkelgebieden is vergelijkbaar aan het gemiddelde op gemeenteniveau. Per gemeente zien we wel verschillen. De hoofdwinkelgebieden van Someren, Gemert, Budel en Bladel realiseren een relatief hoge omzet per m² wvo. In het benoemde hoofdwinkelgebied van de gemeente Laarbeek, Piet van Thielplein (Beek en Donk) is de gemiddelde vloerproductiviteit daarentegen laag. Hoofdwinkelgebieden die in de dagelijkse sector eveneens een relatief lage vloerproductiviteit hebben zijn Valkenswaard, Sone en Breugel, Reusel en Eindhoven.

38

Hoofdstuk 3

Vloerproductiviteit hoofdwinkelgebieden niet-dagelijkse sector Over het algemeen ligt de vloerproductiviteit in het hoofdwinkelgebied in de nietdagelijkse sector op een hoger niveau dan het gemiddelde voor de hele gemeente. Voorbeelden hiervan zijn de centra van Son en Breugel, Veldhoven, Bladel, Asten en Eindhoven. In Bladel is de gemiddelde vloerproductiviteit in het centrum ca. € 3.200,tegen nog geen € 1.700,- voor de hele gemeente. In deze gemeente is relatief veel winkelaanbod verspreid gevestigd. Dit aanbod drukt de gemiddelde vloerproductiviteit voor de hele gemeente.

Hoofdstuk 3

39

Overzicht harde detailhandelsplannen per gemeente Planvolume Uitbrei-

Nieuw Gemeente

Planlocatie

Omschrijving

Functies

bouw Sloop

Asten

WC Midas - Pr. Bernhard-

Bouw woon-winkelcomples met AH;

Detailhandel

3.000

str.

start 2008

ding 3.000

Bladel

Marktstaete

Herstructurering pleinwand

Maatschappelijk

1.750

1.550

Bladel

idem

idem

Detailhandel

1.500

1.425

1.250

1.050

300

300

10.000

5.000

Bladel

idem

idem

Horeca

Bladel

idem

idem

Dienstverlening

Deurne

Centrumdeel de Wolfs-

Herstructurering

Detailhandel

Herstructurering

Sociaal cultureel

Stationsstraat en Heuvel-

Nieuwbouw appartementen met win-

straat

kels

berg Deurne

Centrumdeel de Wolfs-

4.500

2.000

2.500

Detailhandel

825

650

175

Detailhandel

11.000

kleding, schoenen, daghoreca (s2008)

Detailhandel

12.000

idem

Leisure Commercieel

berg Deurne

Eindhoven

WC Meerrijk (Meerhoven) winkelcentrum Meerrijk, 2 supermarkt,

Eindhoven

Winkelblok rondom de

terrassen en winkels (k2011)

Admirant (binnenstad) Eindhoven

idem

Eindhoven

Stadionkwartier

700 m² commerciele ruimte

Eindhoven

WC Haagdijk

uitbreiding bestaande WC Haagdijk tot Detailhandel

Eindhoven

WC Prinsejagt

4.500

2.000

2.000m² commerciele ruimte (s2009) 2.571m² winkelruimte (s2008)

Detailhandel

2.600

1.500

Helmond

Heistraat (winkelplein)

Nieuwbouw

Detailhandel

3.000

3.000

Helmond

PDV-cluster Engelseweg

versterking en uitbreiding

Detailhandel

20.000

20.000

Detailhandel

7.500

7.500

Uitbreiding winkelcentrum

Detailhandel

23.000

23.000

Uitbreiding winkelcentrum

Commercieel

4.500

4.500

20.000

Helmond

GDV (centrum: hoofdpost- Uitbreiding winkelcentrum kantoor)

Helmond

Winkelplein (centrum: (RWE, speelhuisplein)

Helmond

Winkelplein (centrum: (RWE, speelhuisplein)

Laarbeek

WC Piet van Thielplein

Komst HEMA

Detailhandel

Son en

Meubelplein

Uitbreiding woonboulevard

Detailhandel

20.000

Winkelcentrum Mira

Herontwikkeling centrum in combinatie Detailhandel

3.200

Breugel Veldhoven

2.500

700

met woningbouw

40

Hoofdstuk 3

4.

ONTWIKKELINGEN IN DE REGIO

4.1 Detailhandelsplannen in de regio Het nevenstaand overzicht toont de nu bekende harde plannen13 weer, zoals aangegeven door de gemeenten. In de bijlage is een overzicht opgenomen van de zachte plannen en initiatieven14. De optelling van de planvolumes geeft aan dat met realisatie van deze plannen het detailhandelsaanbod in de regio met ongeveer 120.000 m² bvo zal toenemen. Hierbij moet worden opgemerkt dat van verschillende plannen geen planvolume bekend is. In de praktijk zal het winkeloppervlak dus nog meer toenemen. Daarnaast is er nog een groot aantal plannen met een minder harde status. Hierbij gaat het om ontwikkelingen die nog in een planvorming en –voorbereiding zijn. De uiteindelijke realisatietermijn en het daadwerkelijke planvolume zijn onduidelijk. Het gaat hierbij echter wel om een substantieel planvolume. De in de overzichten opgenomen plannen en initiatieven zijn toegeleverd door de individuele gemeenten en zijn als zodanig, zonder bewerking of toets van BRO, weergegeven.

13

14

Harde plannen zijn gedefinieerd als plannen waarvoor de bestemmingsplanprocedure is gevolgd en de definitieve vergunning is verleend. Realisatie kan dus starten. Zachte plannen zijn plannen waarvoor de planontwikkeling en bestemmingsplanprocedure reeds is gestart maar nog niet afgerond. Initiatieven (voor ontwikkelingen) zijn plannen in een zeer vroeg stadium, hiervoor zijn hooguit enkele schetsen uitgewerkt. De formele planprocedure is nog niet in gang gezet.

Hoofdstuk 4

41

Figuur 4 : Ontwikkeling inwonertal per gemeente tot 2020 (in absolute aantallen)

A sten B ergeijk B ladel Cranendo nck Deurne Eersel Geldro p-M ierlo Gemert-B akel Heeze-Leende Laarbeek Nuenen c.a. Oirscho t Reusel-De M ierden So meren So n en B reugel Valkenswaard Waalre -750

-500

-250

0

250

500

750

B est

Eindho ven Helmo nd

Veldho ven 0

1.000

2.000

3.000

4.000

5.000

6.000

7.000

8.000 2010

2015

9.000 2020

Bron: Monitor bevolking en wonen, Provincie Noord –Brabant, 2009

42

Hoofdstuk 4

4.2 Regionale vraagontwikkelingen Bevolkings- en woningbouwontwikkelingen regio SRE15 De provincie Noord-Brabant telde in 2008 ruim 2,4 miljoen inwoners en zal naar verwachting nog iets groeien naar 2,5 miljoen inwoners in 2025. In de regio SRE zal de bevolking net als in de provincie licht groeien, van 730.000 in 2008 naar ruim 747.000 in 2020. Binnen de regio zijn er grote verschillen per gemeente. Het merendeel van de gemeenten heeft op korte of (middel)lange termijn een bevolkingsgroei. • Vooral in de vier grotere gemeenten, Best, Eindhoven, Helmond en Veldhoven, zal het inwonertal in absolute zin toenemen. • In relatieve zin zal ook de bevolking licht toenemen in de gemeenten Reusel-DeMierden (3,5%), Veldhoven (2,5%), Nuenen (2,5%), Son en Breugel (2,4%), Someren (2,1%), Waalre (2,1%) en Oirschot (1,1%). • De sterkste daling in de bevolking is in de gemeente Heeze-Leende. De bevolking zal in deze gemeente met 3,5% dalen. In de bevolkingsontwikkeling zijn ook enige geografische verschillen op te merken. De gemeenten aan de noordzijde van Eindhoven zullen allen de komende jaren nog groeien. Terwijl ten zuiden van Eindhoven de gemeenten vrijwel allemaal te maken krijgen met een bevolkingsdaling. De bevolkingsontwikkelingen kunnen mede verklaard worden door de ontwikkelingen in de woningbouw. Ook in de woningbouw gaat de bouw van woningen door; de komende jaren wordt verwacht dat de woningvoorraad in de regio SRE zal groeien met ongeveer 50.000 woningen; van 291.000 woningen in 2008 naar bijna 340.000 in 2020. In zowel de gemeente Best, Eindhoven als in de gemeente ReuselDe Mierden zal de komende jaren het aantal woningen toe gaan nemen, met respectievelijk 16%, 9% en 16%. Opvallend is dat in de gemeenten waar het bevolkingsaantal de komende jaren zal gaan dalen, het woningaanbod wel zal gaan groeien. De groei in de woningbouw dient om de verwachte groei van het aantal huishoudens op te vangen, maar ook om de woningtekorten terug te dringen en om de doorgroeimogelijkheden op de woningmarkt te bevorderen.

15

Provincie Noord-Brabant (2008) De bevolkings- en woningbehoefteprognose Noord-Brabant; actualisering 2008

Hoofdstuk 4

43

44

Hoofdstuk 4

5.

BELANGRIJKSTE WINKELGEBIEDEN

In dit hoofdstuk worden op regioniveau de resultaten gepresenteerd over de benoemde belangrijkste winkelgebieden in de niet-dagelijkse sector en de branche woninginrichting.

5.1 Belangrijkste winkelgebieden per gemeente Top 10 belangrijkste winkelgebieden in de regio Het centrum van Eindhoven wordt door 32% van de regio inwoners benoemd als het belangrijkste winkelgebied voor het doen van niet-dagelijkse aankopen. Het gaat hierbij om zowel inwoners van Eindhoven zelf als daarbuiten. Het stadsdeelcentra Woensel XL is eveneens een belangrijke aankoopplaats in de regio, echter voornamelijk voor inwoners uit Eindhoven zelf. De centra van Helmond en Veldhoven komen respectievelijk op de derde en vierde plaats en zijn zowel voor eigen inwoners als voor inwoners van buiten de gemeente een belangrijke aankoopplaats. Tabel 5.1: Genoemde belangrijkste winkelgebied niet-dagelijkse sector (top 10) Regio verdeling Eindhoven: Centrum Eindhoven

32%

Eindhoven: Woensel XL

14%

Helmond: Centrum Helmond

10%

Veldhoven: City Centrum

7%

Valkenswaard: Centrum Valkenswaard

4%

Deurne: Centrum Deurne

3%

Bladel: Centrum Bladel

2%

Best: Centrum Best

2%

Geldrop-Mierlo: Centrum Geldrop

2%

Anders

25%

Totaal

100%

Toelichting: De tabel toont de meest genoemde belangrijkste winkelgebieden niet-dagelijkse sector voor de totale regio.

Hoofdstuk 5

45

Tabel 5.2: Genoemde belangrijkste winkelgebied niet-dagelijkse sector per gemeente Hoofdwinkelgebied

Ander winkelgebied

Ander winkelgebied

eigen gemeente

eigen gemeente

buiten gemeente

Valkenswaard

66%

2%

32%

Veldhoven

64%

9%

27%

Helmond

57%

18%

24%

Deurne

52%

9%

39%

Asten

51%

8%

42%

Bladel

50%

6%

43%

Eindhoven

47%

47%

7%

Someren

42%

3%

55%

Best

33%

9%

58%

Bergeijk

30%

3%

67%

Gemert-Bakel

30%

4%

66%

Cranendonck

29%

5%

66%

Geldrop-Mierlo

25%

10%

65%

Nuenen ca.

24%

6%

71%

Reusel-De Mierden

19%

2%

79%

Oirschot

17%

2%

82%

Eersel

16%

1%

83%

Heeze-Leende

10%

1%

89%

Son en Breugel

8%

2%

90%

Waalre

4%

6%

91%

Laarbeek

3%

11%

85%

40%

19%

41%

Regio totaal

Toelichting: De tabel toont per gemeente het aandeel respondenten dat het ‘eigen’ hoofdwinkelcentrum noemt als belangrijkste aankoopplaats voor niet-dagelijkse artikelen, alsmede de aandelen dat een ander winkelcentrum binnen en buiten de gemeente wordt genoemd.

Tabel 5.3: Bezoekmotief genoemde belangrijkste winkelgebied niet-dagelijkse sector (top 10) Nabijheid

Keuze

Bereik-

Sfeer Parkeren Gewoonte/

baarheid

routine

Route

Doelge-

Anders

richt

Centrum Eindhoven

14%

50%

3%

5%

1%

9%

3%

11%

4%

Woensel XL

24%

25%

14%

8%

12%

7%

4%

3%

3%

Centrum Helmond

30%

21%

8%

9%

3%

15%

4%

6%

5%

Centrum Veldhoven

42%

16%

12%

10%

5%

5%

5%

4%

3%

Centrum Valkenswaard

34%

23%

13%

7%

2%

8%

4%

3%

6%

Centrum Deurne

38%

9%

6%

7%

3%

16%

12%

5%

5%

Centrum Bladel

34%

25%

8%

4%

3%

4%

3%

8%

10%

Centrum Best

38%

8%

9%

3%

2%

15%

9%

6%

10%

Centrum Geldrop

41%

7%

8%

4%

5%

18%

8%

4%

5%

Overig

27%

13%

8%

6%

6%

11%

6%

8%

13%

Totaal

25%

28%

8%

6%

5%

10%

5%

8%

6%

46

Hoofdstuk 5

Herkomst respondent belangrijkste winkelgebied Gemiddeld noemt 40% van de regio inwoners het hoofdwinkelcentrum in de eigen gemeente als de belangrijkste aankoopplaats voor niet-dagelijkse aankopen. Vooral in de grotere gemeenten is dit het geval. De centra van Helmond en Veldhoven zijn voor het merendeel van de eigen inwoners de belangrijkste aankoopplaats. In Eindhoven is te zien dat naast het centrum, ook nog andere winkelcentra belangrijk zijn, met name Woensel XL. Hoe kleiner de hoofdwinkelgebieden zijn, hoe minder de eigen inwoners hierop zijn georiënteerd. Dit geldt ook voor gemeenten met meerdere kernen, zoals Laarbeek, Heeze-Leende en Gemert-Bakel. Daar is voor slechts een klein deel van de inwoners het ‘hoofdwinkelgebied’ de belangrijkste aankoopplaats. Opgemerkt moet worden dat het grootste winkelgebied in deze gemeente voorafgaand aan het onderzoek is aangewezen als het ‘hoofdwinkelgebied’. Bezoekmotief belangrijkste winkelgebied De goede keuzemogelijkheden in assortiment (28%) en de nabijheid (25%), zijn veruit de belangrijkste redenen een centrum aan te benoemen als belangrijkste winkelgebied voor niet-dagelijkse aankopen. Daarnaast zijn de bekendheid van een centrum, het doelgericht bezoeken van specifieke winkels of de goede bereikbaarheid belangrijke argumenten in deze keuze. De goede keuzemogelijkheden speelt vooral in Eindhoven centrum een belangrijke rol (50%). In de andere hoofdwinkelcentra uit de top 10 is over het algemeen de nabijheid van dit centrum belangrijker dan de keuzemogelijkheden. Daarnaast kiest men deze centra ook vanwege de bekendheid met of de goede bereikbaarheid van het centrum. Hieruit kan worden geconcludeerd dat gemak een belangrijke keuze factor is voor de consument. Opvallend is dat de goede parkeermogelijkheden van een centrum relatief weinig wordt genoemd. Met uitzondering van het stadsdeelcentrum Woensel XL. Dit centrum wordt door veel mensen, met name inwoners van Eindhoven, gezien als alternatieve aankoopplaats voor de binnenstad. De goede parkeermogelijkheden nabij dit centrum, zijn daarbij een belangrijke overweging.

Hoofdstuk 5

47

Kaart 7: Hoofdwinkelgebieden per gemeente (naar type winkelgebied)

48

Hoofdstuk 5

5.2 Hoofdwinkelgebied per gemeente De belangrijkste winkelgebieden in de niet-dagelijkse sector per gemeente zijn voor dit onderzoek benoemd. Over het algemeen is dit het grootste winkelgebied in de gemeente. Ten aanzien van dit gebied zijn in het onderzoek kwalitatieve vragen gesteld over onder meer de beoordeling, bezoekfrequentie en bezoekgedrag. Onderstaande tabel geeft de aanbodsituatie in deze gebieden weer. Bezoekfrequentie belangrijkste winkelgebieden De winkelgebieden die met grote regelmaat worden bezocht zijn de centra van onder meer Nuenen, Someren, Bladel en Asten. Deze gebieden worden door meer dan driekwart van de eigen inwoners meer dan één keer per week bezocht. De centra van Eindhoven, Veldhoven en Geldrop, worden over het algemeen met een lage frequentie bezocht door de eigen inwoners. Met name de binnenstad van Eindhoven. De verklaring hiervoor kan gevonden worden in het feit dat de inwoners van deze gemeente veel keuzemogelijkheden hebben in de directe omgeving.

Verandering bezoekfrequentie Gemiddeld genomen, voor de hele SRE regio, geeft ongeveer een kwart van de inwoners aan, de afgelopen jaren het hoofdwinkelgebied in de eigen gemeente vaker te zijn gaan bezoeken16. Koploper daarbij is het hoofdwinkelgebied van de gemeente Oirschot. Hier geeft bijna eenderde van de inwoners aan het hoofdwinkelgebied vaker te zijn gaan bezoeken. Terwijl slechts een gering deel aangeeft het centrum juist minder vaak te bezoeken.

16

De vraagstelling in de enquête laat een exacte tijdsafbakening buiten beschouwing.

Hoofdstuk 5

49

Tabel 5.4: Bezoekfrequentie hoofdwinkelgebied eigen gemeente Dagelijks

2/3 x week

1 x week

1x 2 weken

Centrum Asten

24%

48%

23%

4%

Minder vaak 2%

Centrum Bergeijk

21%

35%

15%

8%

21%

Centrum Best

20%

40%

27%

7%

7%

Centrum Bladel

31%

44%

14%

9%

2%

Centrum Budel

22%

25%

28%

13%

13%

Centrum Deurne

13%

33%

31%

12%

10%

Centrum Eersel

19%

35%

16%

8%

23%

4%

5%

22%

21%

48% 17%

Binnenstad Eindhoven Centrum Geldrop

11%

32%

29%

11%

Centrum Gemert

14%

46%

23%

10%

6%

Centrum Heeze

28%

34%

16%

9%

12%

Centrum Helmond

4%

20%

32%

24%

20%

Beek en Donk Piet v Thielplein

19%

43%

28%

7%

4%

Centrum Nuenen

23%

53%

15%

5%

4%

Centrum Oirschot

20%

46%

20%

7%

6%

Centrum Reusel

21%

47%

22%

4%

6%

Centrum Someren

28%

50%

18%

1%

2%

Centrum Son

24%

43%

22%

8%

3%

Centrum Valkenswaard

12%

43%

26%

9%

10%

Veldhoven City Centrum

12%

34%

35%

11%

8%

Centrum Waalre

25%

42%

16%

4%

12%

Regio gemiddelde

19%

38%

23%

9%

11%

Tabel 5.5: Beoordeling hoofdwinkelgebied eigen gemeente

Centrum Asten Centrum Bergeijk Centrum Best Centrum Bladel Centrum Budel Centrum Deurne Centrum Eersel Centrum Eindhoven Centrum Geldrop Centrum Gemert Centrum Heeze Centrum Helmond Piet van Thielplein Centrum Nuenen Centrum Oirschot Centrum Reusel Centrum Someren Centrum Son Centrum Valkenswaard Centrum Veldhoven Centrum Waalre Regio gemiddelde

50

Kwaliteit winkels 7,3 6,9 6,9 7,5 7,2 7,3 7,1 7,3 6,9 7,0 7,3 7,1 7,1 7,4 7,4 7,1 7,4 7,1 7,4 7,4 7,0 7,2

Keuzemogelijkheid winkels 6,8 6,0 6,1 7,2 6,4 6,9 6,0 7,4 6,3 6,3 6,0 6,6 6,4 6,7 6,5 5,8 6,8 5,5 6,9 6,8 5,2 6,4

Sfeer en gezelligheid 6,8 6,1 5,9 7,1 6,1 6,7 6,6 6,6 6,0 6,5 6,1 6,9 5,6 7,0 7,1 6,2 6,9 5,8 7,1 6,9 5,9 6,5

BereikParkeerbaarheid mogelijkheden 7,5 6,8 7,2 6,1 7,4 6,3 7,5 5,9 7,4 6,4 7,0 6,1 6,2 5,8 6,9 5,7 7,1 6,2 7,3 6,3 6,6 5,2 7,5 6,7 8,0 7,6 7,3 6,3 7,7 6,8 6,5 4,2 7,5 6,5 7,0 5,8 7,6 6,2 8,1 7,3 7,6 6,4 7,3 6,2

Hoofdstuk 5

Argumentatie vaker bezoek De reden dat men een centrum vaker of minder vaak is gaan bezoeken heeft veelal te maken met de eigen persoonlijke situatie. Mensen zijn bijvoorbeeld verhuisd of hebben een andere baan gekregen. Een dergelijk motief wordt gemiddeld door 60% van de inwoners in de regio genoemd om het hoofdwinkelcentrum nu vaker te gaan bezoeken. In de hoofdwinkelgebieden van onder meer Deurne, Son en Breugel en Oirschot, wordt het persoonlijke argument het minst genoemd. In deze centra zijn daarom de situatieafhankelijke motieven belangrijk. Het argument dat daarbij veel wordt genoemd is dat het aanbod in de afgelopen jaren aantrekkelijker geworden is. Argumentatie minder vaak bezoek Opvallend is dat indien men minder vaak een centrum is gaan bezoeken, in meer gevallen een situatieafhankelijk motief wordt genoemd, dan een persoonlijk motief. Dit in tegenstelling tot de motievering waarom een centrum vaker wordt bezocht. Hoofdzakelijk gaat het hierbij om de argumentatie dat een ander centrum aantrekkelijker is geworden of dat de parkeermogelijkheden zijn verslechterd. Dit eerste is het geval bij de centra van onder meer Waalre, Gemert-Bakel en Eindhoven. Het parkeerargument wordt veel genoemd in Veldhoven en Reusel-De Mierden. Inwoners van Eindhoven geven het meest aan het centrum van de eigen gemeente minder vaak te zijn gaan bezoeken. Een verklaring hiervoor kan onder meer zijn dat het stadsdeelcentrum Woensel na herontwikkeling aantrekkelijker geworden is. Inwoners zijn dit centrum meer gaan bezoeken, ten koste van het bezoek aan de binnenstad.

Beoordeling De kwaliteit van de winkels en de bereikbaarheid van het centrum wordt over het algemeen goed beoordeeld met een ruime zeven. Ten aanzien van de kwaliteit van de winkels is bovendien de variante klein. Het laagste gemiddelde cijfer is 6,9 het hoogste 7,4. De beoordeling van de bereikbaarheid varieert meer, van 6,3 tot 8,1.

Hoofdstuk 5

51

Figuur 5: Verandering bezoekfrequentie hoofdwinkelgebied eigen gemeente

Centrum Oirschot Centrum Deurne Centrum Son Centrum Bladel Centrum Someren Veldhoven City Centrum Centrum Asten Centrum Helmond Centrum Eersel Centrum Valkenswaard Centrum Heeze Centrum Gemert Centrum Reusel Centrum Geldrop Centrum Budel Centrum Nuenen Beek en Donk Piet v Thielplein Centrum Bergeijk Binnenstad Eindhoven Centrum Best Centrum Waalre 0%

10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% vaker

52

minder vaak

100 %

even vaak

Hoofdstuk 5

De bereikbaarheid houdt sterk verband met de waardering van de parkeermogelijkheden. Indien de bereikbaarheid beter wordt beoordeeld, geldt dit ook voor de parkeermogelijkheden. De hoofdwinkelgebieden van Reusel-De Mierden en Bladel wijken hiervan af. In deze winkelgebieden is het verschil tussen de beoordeling van de bereikbaarheid en de parkeermogelijkheden het grootst. Combinatiebezoeken De belangrijkste winkelgebieden voor de niet-dagelijkse sector worden voornamelijk bezocht voor de winkels. Veel inwoners combineren deze bezoeken met enige regelmaat met een bezoek aan de horeca. Meer dan de helft geeft namelijk aan soms een combinatiebezoek te maken met de horeca (lunchroom, restaurant, café, terras etc.). Culturele voorzieningen (toneel, concert, museum, bibliotheek, evenementen, etc.) worden evenzo met enige regelmaat in combinatie bezocht. Sport (sportwedstrijd, fitness, poolen etc.) of andere vermaak (discotheek, bioscoop, speelhal, casino etc.) voorzieningen worden vrijwel niet in combinatie bezocht. Figuur 6: Regiototaal combinatiebezoeken centrum met andere voorzieningen

Sport

Vermaak

Cultuur

Horeca

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

Vaak

Soms

Nooit

70%

80%

90%

100%

Centra waar relatief veel mensen een combinatiebezoek maken met andere voorzieningen, en dan met name horeca, zijn Eindhoven, Valkenswaard, Helmond en Deurne. Vervoerswijze Het meest gebruikte vervoersmiddel voor een bezoek aan het hoofdwinkelgebied van de eigen gemeente is de auto. Ongeveer 50% van de inwoners van de SRE regio noemt dit vervoersmiddel. Vooral in Cranendonck wordt deze vervoerswijze veel genoemd. In Valkenswaard maakt men hier het minste gebruik van. De fiets is de twee na belangrijkste vervoerswijze. Ongeveer eenderde maakt hiervan gebruik.

Hoofdstuk 5

53

Tabel 5.6: Genoemde gemiste voorzieningen hoofdwinkelgebied (top 10) Gemiste voorziening (categorie) Kledingwinkel

Aandeel 16%

V&D

8%

Horeca

6%

Warenhuis

6%

Versspeciaalzaak

5%

Elektrozaak

5%

Speciaalzaak

4%

Andere winkels

3%

Hobby, speelgoed en sport

3%

Parkeren

3%

Tabel 5.7: Suggesties voor verbetering van het hoofdwinkelgebied (top 10) Suggesties (categorie)

Aandeel

Beter parkeren

24%

Meer winkels/variatie

15%

Uitstraling, sfeer en gezelligheid

11%

Meer horeca/leisure

6%

Inrichting winkelcentrum

6%

Autovrij/autoluw centrum

6%

Betere bereikbaarheid

5%

Fietsvriendelijker

3%

overige suggesties

3%

Openbare ruimte

3%

Tabel 5.8: Genoemde belangrijkste winkelgebied woninginrichting (top 10) Regio totaal Meubelboulevard Ekkersrijt

17

34%

Helmond: Winkelboulevard Engelseweg

6%

Eindhoven: Centrum Eindhoven

6%

Eindhoven: Kanaaldijk / Kade

4%

Eindhoven: Overig

4%

Overig Nederland

3%

Helmond: Centrum Helmond

2%

Valkenswaard: Centrum Valkenswaard

2%

België

2%

Nuenen: Duivendijk Anders

2% 36% 100%

Toelichting: De tabel toont de meest genoemde belangrijkste winkelgebieden woninginrichting voor de totale regio.

17

Ten aanzien van Meubelboulevard Ekkersrijt worden inwoners uit de gemeente Son en Breugel en de Eindhoven beschouwd als respondenten binnen de gemeente.

54

Hoofdstuk 5

Gemiste voorzieningen Ten aanzien van het hoofdwinkelgebied geeft 50% van de regionale consument aan bepaalde voorzieningen te missen in het eigen hoofdwinkelgebied. De genoemde gemiste voorzieningen vertonen een grote diversiteit. Na categorisering van de antwoorden is de volgende top 10 weer te geven18. Als gemiste voorziening wordt in grote mate een (goede) kledingwinkel, of iets van die strekking, genoemd. Hierbij gaat het niet om een specifieke kledingwinkel van een landelijke keten, zoals H&M of C&A, maar vooral om kwaliteitszaken, specialistische kledingwinkel voor specifieke doelgroepen of gewoon om meer kledingwinkels. Wat opvalt is dat deze voorziening vooral in de kleinere hoofdwinkelgebieden worden gemist. In de grotere centra, zoals Eindhoven of Helmond, worden juist andere voorzieningen meer gemist. Suggesties voor verbeteringen Ongeveer 50% van de regionale consument geeft een suggestie het hoofdwinkelgebied in zijn of haar eigen gemeente te verbeteren. Evenals bij de gemiste voorzieningen lopen de antwoorden hier sterk uiteen. De boventoon wordt echter gevoerd door suggesties die betrekking hebben op de bereikbaarheid van of de parkeersituatie bij het centrum.

18

In de enquête is ten aanzien van de gemiste voorzieningen en suggesties voor verbeteringen een open vraag opgenomen waarin respondenten een reactie konden geven. De antwoorden zijn in grote lijnen gecategoriseerd. Een volledig overzicht van de resultaten is in het tabellenboek opgenomen.

Hoofdstuk 5

55

Tabel 5.9: Genoemde belangrijkste winkelgebied woninginrichting (top 10) Herkomst Binnen gemeente Meubelboulevard Ekkersrijt

19

Buiten gemeente

totaal

50%

50%

100%

Helmond: Winkelboulevard Engelseweg

68%

32%

100%

Eindhoven: Centrum Eindhoven

30%

70%

100%

Eindhoven: Kanaaldijk / Kade

67%

33%

100%

Eindhoven: Overig

34%

66%

100%

Overig Nederland

0%

100%

100%

Helmond: Centrum Helmond

48%

52%

100%

Valkenswaard: Centrum Valkenswaard

39%

61%

100%

België

0%

100%

100%

Nuenen: Duivendijk

34%

66%

100%

Anders

48%

52%

100%

Toelichting: De tabel toont de verdeling van respondenten uit de eigen gemeente en uit de andere gemeenten in de regio.

Tabel 5.10: Genoemde belangrijkste winkelgebied woninginrichting per gemeente Hoofdcentrum Kanaaldijk

Engelseweg Duivendijk

Ekkersrijt

Woonboul. Anders

eigen gemeente

(Eindh.)

(Helmond)

(Nuenen)

buiten regio

Asten

17%

0%

8%

1%

8%

0%

Bergeijk

11%

2%

0%

0%

21%

0%

65%

Best

16%

1%

0%

2%

41%

2%

38%

Bladel

14%

1%

0%

0%

27%

2%

56%

Cranendonck

29%

1%

0%

1%

11%

0%

59%

Deurne

17%

1%

11%

0%

14%

0%

58%

65%

Eersel

8%

1%

0%

0%

27%

1%

62%

Eindhoven

6%

10%

0%

1%

55%

1%

28%

Geldrop-Mierlo

4%

9%

6%

1%

33%

0%

47%

Gemert-Bakel

21%

0%

7%

2%

15%

0%

54%

Heeze-Leende

3%

5%

0%

2%

24%

0%

66%

Helmond

9%

0%

33%

1%

20%

0%

36%

Laarbeek

3%

0%

14%

5%

23%

1%

54%

Nuenen Ca

6%

6%

0%

17%

42%

0%

29%

Oirschot

6%

1%

0%

0%

28%

6%

58%

Reusel-De Mierden

19%

0%

0%

0%

17%

8%

56%

Someren

16%

0%

7%

1%

15%

2%

59%

Son en Breugel

8%

0%

0%

2%

67%

0%

23%

Valkenswaard

19%

2%

0%

2%

30%

2%

45%

4%

2%

0%

1%

36%

1%

56%

Veldhoven Waalre

1%

4%

0%

1%

31%

0%

62%

Group Total

9%

4%

6%

2%

34%

1%

44%

Toelichting: De tabel toont per gemeente het aandeel respondenten dat het ‘eigen’ hoofdwinkelcentrum noemt als belangrijkste aankoopplaats voor woninginrichting, alsmede de aandelen dat woonboulevards binnen en buiten de gemeente of andere winkelgebieden worden genoemd.

19

Ten aanzien van Meubelboulevard Ekkersrijt worden inwoners uit de gemeente Son en Breugel en de Eindhoven beschouwd als respondenten binnen de gemeente.

56

Hoofdstuk 5

5.3 Belangrijkste winkelgebieden woninginrichting Het beeld van de belangrijkste aankoopplaats voor woninginrichting is zeer diffuus. Alleen de Meubelboulevard Ekkersrijt wordt, door een relatief groot deel van de inwoners van de regio (34%), gezien als een belangrijke aankoopplaats. Andere concentratiegebieden, zoals de Engelseweg in Helmond en de Kanaaldijk in Eindhoven, worden slechts door een klein deel genoemd. Daarnaast is er een grote variatie in de benoemde winkelgebieden voor woninginrichting. Het gaat daarbij zowel om gebieden binnen als buiten de regio en niet alleen om de bekende woonboulevards maar ook andere concentratiegebieden of verspreide winkels. Dit diffuse beeld kan te maken hebben met het feit dat woninginrichting over het algemeen met een lage frequentie wordt gekocht. Bovendien oriënteert de consument zich breed alvorens een aankoop wordt gedaan. Men bezoekt daarvoor meerdere winkels op verschillende locaties. In dat geval is het benoemen van één ‘belangrijkste’ aankoopplaats moeilijk. Woninginrichting wordt door inwoners van de SRE regio op veel verschillende locaties gekocht. Toch zien in een aantal gemeenten, verhoudingsgewijs veel inwoners hun eigen hoofdwinkelgebied als een belangrijke aankoopplaats. Dit geldt onder meer voor Cranendonck (Budel), Gemert en Reusel-De Mierden.

Meubelplein Ekkersrijt belangrijkste woonboulevard Het meubelplein Ekkersrijt wordt door een groot deel van de inwoners beschouwd als de belangrijkste woonboulevard in de regio. Woonboulevards buiten de regio worden nauwelijks genoemd als plaats waar men vaak of meestal aankopen in woninginrichting doet. De kleinere woonboulevards c.q. concentratiegebieden binnen de regio worden vaker bezocht. Hieruit kan worden geconcludeerd dat er in de woonbranche weliswaar relatief veel omzet afvloeit (ca. 11%) naar aankoopplaatsen buiten de regio, maar dat men toch sterk georiënteerd is op het aanbod in de eigen regio.

Hoofdstuk 5

57

Tabel 5.11: Beoordeelde woonboulevard binnen en buiten SRE regio Beoordeelde woonboulevards

Absoluut

Procentueel

Breda: Woonboulevard Breda (Ikea)

20

1%

328

9%

Helmond: Winkelboulevard Engelseweg

443

12%

Nuenen, Gerwen en Nederwetten: Duivendijk

121

3%

Oss: woonboulevard Oss

1

0%

s Hertogenbosch: Bossche Boulevard

1

0%

Eindhoven: Kanaaldijk / Kade

Son en Breugel: Meubelboulevard Ekkersrijt

2.761

74%

Tilburg: 'Koopboulevard Leypark

20

1%

Waalwijk: Woonboulevard Waalwijk (Piet Klerkx)

19

1%

3.715

100%

Regio totaal

Tabel 5.12: Bezoekmotief genoemde belangrijkste woonboulevard Nabij-

Keuze

heid

Bereik-

Sfeer

Parkeren

baarheid

Prijsni- Bekend- Specifieke Anders veau

heid

winkel(s)

Totaal

Kanaaldijk (Eindh.)

8%

24%

7%

0%

11%

12%

3%

29%

6%

100%

Engelseweg (Helm.)

14%

28%

12%

0%

11%

8%

3%

22%

3%

100%

Duivendijk (Nuenen)

8%

8%

8%

0%

10%

2%

3%

58%

4%

100%

Ekkersrijt

5%

41%

6%

1%

7%

5%

2%

31%

3%

100%

Buiten de regio

1%

33%

8%

0%

5%

4%

16%

22%

11%

100%

Regio totaal

7%

37%

7%

1%

8%

6%

2%

31%

3%

100%

Tabel 5.13: Bezoekfrequentie woonboulevards Wekelijks Kanaaldijk (Eindh.) Engelseweg (Helmond)

1x 2 weken

1 x maand Minder vaak

Totaal

10%

7%

28%

55%

100%

7%

17%

29%

47%

100%

Duivendijk (Nuenen)

8%

5%

15%

72%

100%

Ekkersrijt

3%

5%

25%

67%

100%

Buiten de regio

0%

0%

8%

92%

100%

Regio totaal

4%

7%

25%

64%

100%

1 x maand Minder vaak

Totaal

Tabel 5.14: Bezoekfrequentie woonboulevards voor alleen aankoop woninginrichting Wekelijks

1x 2 weken

Kanaaldijk (Eindh.)

5%

2%

18%

74%

100%

Engelseweg (Helmond)

2%

7%

23%

69%

100%

Duivendijk (Nuenen)

1%

1%

7%

91%

100%

Ekkersrijt

1%

2%

17%

80%

100%

Buiten de regio

0%

0%

7%

93%

100%

Regio totaal

1%

3%

17%

79%

100%

58

Hoofdstuk 5

Bezoekgedrag en beoordeling woonboulevards Over de meest bezochte woonboulevard binnen en buiten de SRE regio zijn door de respondent kwalitatieve vragen beantwoord, over onder meer een beoordeling van de boulevard, het bezoekgedrag aan het gebied en eventuele combinatiebezoeken. Van alle respondenten heeft iets minder dan de helft de kwalitatieve vragen over de woonboulevards beantwoord. Van hen heeft ongeveer driekwart Meubelplein Ekkersrijt beoordeeld. Het aantal respondenten dat een oordeel geeft over een woonboulevard buiten de regio is zeer gering, zodat geen uitspraken gedaan kunnen worden over deze individuele woonboulevards. Goede keuzemogelijkheden belangrijk bezoekmotief De goede keuzemogelijkheden is voor een groot deel van de inwoners een bezoekmotief. Daarnaast is ook het doelgericht bezoeken van een of meer winkels een zwaarwegend motief. Dit geldt met name voor Duivendijk. Verklaring hiervoor is dat deze woonboulevard een geringe omvang heeft, ten opzichte van de andere woonboulevards in de regio. Mensen bezoeken deze concentratie daarom vooral om een specifieke winkel te bezoeken. De Kanaaldijk en de Engelseweg wordt door een deel van de respondenten ook bezocht vanwege het lage prijsniveau en de goede parkeermogelijkheden. Het motief om een woonboulevard verder weg, buiten de regio te bezoeken heeft hoofdzakelijk ook te maken met de keuzemogelijkheden aldaar of het bezoeken van een specifieke winkel. Het motief van bekendheid wordt hier echter ook genoemd. Het kan bijvoorbeeld zijn dat men vroeger deze woonboulevard vaker bezocht en zodoende de situatie en het aanbod goed kent. Lage bezoekfrequentie De bezoekfrequentie aan woonboulevards is laag. Ongeveer een kwart bezoekt een woonboulevard één keer per maand. Het overgrote merendeel bezoekt een boulevard echter minder vaak. Slechts 4% van de regionale consument komt wekelijks op een woonboulevard. Het gaat hierbij vooral om de Kanaaldijk in Eindhoven of de Engelseweg in Helmond. De bezoekfrequentie aan Ekkersrijt en Duivendijk is iets lager. Met name Duivendijk wordt door het merendeel van de respondenten minder da één keer in de maand bezocht.

Hoofdstuk 5

59

Tabel 5.16: Beoordeling woonboulevards Kwaliteit

Keuzemoge-

Sfeer en

Bereikbaar-

Parkeermo-

winkels

lijkheid win-

gezelligheid

heid

gelijkheden

kels Kanaaldijk (Eindh.)

7,4

7,4

6,1

8,0

8,4

Engelseweg (Helmond)

7,2

7,3

6,1

8,0

8,3

Duivendijk (Nuenen)

7,7

6,4

6,8

7,9

8,1

Ekkersrijt

7,5

7,5

6,2

7,5

7,9

Buiten de regio

7,5

7,6

6,5

8,2

8,3

Regio totaal

7,4

7,4

6,2

7,6

8,0

Totaal Hoofdwinkelgebieden

7,2

6,4

6,5

7,3

6,2

Tabel 5.17: Combinatiebezoeken tussen woonboulevard en ander winkelgebied Bezochte woonboulevard: Eindhoven: Combinatiebezoek met: Centrum Eindhoven Centrum Helmond Centrum Veldhoven Ander hoofdwinkelgeb. binnen regio

Helmond:

Nuenen:

Ekkersrijt

Kanaaldijk Engelseweg Duivendijk

Woonblvrd

Totaal

buiten regio

12%

0%

3%

10%

0%

8%

0%

45%

0%

1%

0%

7%

0%

0%

0%

1%

0%

1%

11%

9%

31%

9%

3%

10%

Eindhoven Woensel XL

0%

0%

0%

0%

0%

0%

Eindhoven Kanaaldijk

0%

1%

6%

8%

0%

6%

Helmond Engelseweg

0%

0%

15%

3%

0%

2%

Nuenen Duivendijk

4%

1%

0%

1%

0%

1%

Ekkersrijt

67%

20%

23%

0%

18%

10%

Ander winkelgebied binnen regio

4%

18%

21%

55%

15%

42%

Woonboulevard buiten regio

0%

0%

0%

6%

6%

4%

Ander winkelgebied buiten regio

2%

7%

0%

7%

58%

8%

100%

100%

100%

100%

100%

100%

Regio totaal

60

Hoofdstuk 5

De bezoekfrequentie aan de woonboulevards indien alleen een aankoop in de woninginrichtingbranche wordt gedaan is lager. Vooral Duivendijk wordt in dat geval met een zeer lage frequentie bezocht. Vervoerswijze woonboulevards De auto is de voornaamste vervoerswijze om een woonboulevard te bezoeken. Meer dan 90% gebruikt dit vervoersmiddel. Alleen de Kanaaldijk in Eindhoven wordt door een klein aandeel van de respondenten ook bezocht met de fiets. Een verklaring hiervoor is dat deze woonboulevard deels ook een lokale verzorgingsfunctie heeft. Veel bezoekers komen uit de direct omgeving. Beoordeling woonboulevards De woonboulevards worden gemiddelde genomen beter beoordeeld dan de belangrijkste winkelgebieden in de niet-dagelijkse sector. Met name de parkeermogelijkheden op de woonboulevards scoren goed. Ekkersrijt blijft daarbij in relatieve zin iets achter. De kwaliteit van de winkels, de keuzemogelijkheden en de bereikbaarheid zijn evenzo sterke punten van de woonboulevards. Alleen Duivendijk scoort qua keuzemogelijkheden matig. De sfeer en gezelligheid worden het minst goed beoordeeld. Combinatiebezoeken tussen woonboulevard en ander winkelgebied Het merendeel van de inwoners van de SRE regio maakt geen combinatiebezoek tussen een woonboulevard en een ander winkelgebied (direct voor of na een bezoek aan een woonboulevard). Ongeveer 20% maakt wel een combinatiebezoek. Dit combinatiebezoek ligt hoger bij woonboulevards buiten de regio, ca. 40%. Met andere woorden als men een grotere afstand aflegt tot een woonboulevard is men sneller geneigd een ander winkelgebied te bezoeken. Figuur 7: Combinatiebezoeken met ander winkelcentrum direct voor of na bezoek woonboulevard

100% 80% 60%

Ja Nee

40% 20% 0% Kanaaldijk (Eindh.)

Hoofdstuk 5

Engelseweg (Helmond)

Duivendijk (Nuenen)

Ekkersrijt

Buiten de regio

61

Het combinatiebezoek tussen een woonboulevard en een ander winkelgebied varieert naar woonboulevard: • Als naar alle boulevards gezamenlijk wordt gekeken variëren de combinatiebezoeken sterk. Eigenlijk worden vrijwel alle typen winkelcentra bezocht, zowel binnen als buiten de regio. • Nader inzoomend op de woonboulevards binnen de regio valt op dat deze vaak in combinatie worden bezocht met een andere woonboulevard of met een (hoofd)winkelgebied in de nabijheid. Engelseweg is bijvoorbeeld door 45% van de respondenten bij het laatste bezoek bezocht in combinatie het centrum van Helmond. Ekkersrijt wordt vaak bezocht in combinatie met Woensel XL. Deze laatste combinatie zal sterk te maken hebben met doelgerichte aankopen of boodschappen. • Veel mensen binnen de regio die een woonboulevard bezoeken, bezoeken óók Ekkersrijt. Kanaaldijk wordt bijvoorbeeld door 67% in combinatie met Ekkersrijt genoemd. Voor deze mensen is daarmee een brede oriëntatie ook tussen woonboulevards belangrijk. • Opvallend is dat het centrum van Eindhoven relatief weinig in combinatie met een woonboulevard wordt bezocht. Binnen de regio wordt daarom relatief weinig (op één dag) zowel doelgericht gewinkeld op een woonboulevard, als recreatief gewinkeld in een binnenstad. • Dit geldt echter niet indien men een woonboulevard buiten de regio bezoekt. In die gevallen wordt juist wel een bezoek gebracht aan een binnenstad. Hieruit kan worden geconcludeerd dat mensen een woonboulevard in hun eigen regio regelmatig bezoeken in combinatie met een andere woonboulevard in die regio. Dit wordt gedaan om goede vergelijkingen te kunnen maken. Daarnaast wordt ook een ander centrum bezocht om daar boodschappen te doen. Mensen maken geen combinatie met recreatief winkelen. Indien men een woonboulevard op grotere afstand bezoekt, wordt juist wel een bezoek gebracht aan een recreatief winkelgebied, zoals een binnenstad. Gemiste voorzieningen Het aandeel consumenten dat aangeeft bepaalde voorzieningen op een van de woonboulevards in de regio Eindhoven te missen is gering. Ongeveer 85% geeft aan geen voorzieningen te missen. Voor een groot deel is dit te verklaren doordat de meeste respondenten gevraagd is naar gemiste voorzieningen op het Meubelplein Ekkersrijt. Dit is voor velen namelijk de belangrijkste aankoopplaats voor woninginrichting en zodoende is aan hen gevraagd hierover een beoordeling te geven, alsmede eventuele gemiste voorzieningen te noemen. Hieruit kan worden geconcludeerd dat de meeste mensen het Meubelplein als zeer compleet ervaren.

62

Hoofdstuk 5

Tabel 5.18: Genoemde gemiste voorzieningen woonboulevards (top 10) Gemiste voorziening (categorie)

Aandeel

Horeca

25%

Tuincentrum

10%

Electrozaak

7%

Supermarkt

6%

Ikea

5%

Meer keuze/variatie

5%

Meubelzaak

4%

Bouwmarkten

4%

Wooninrichtingszaken

3%

Leen bakker

3%

Wanneer toch voorzieningen worden gemist gaat het zowel om meer woonzaken als om andere voorzieningen en winkels, zoals horeca, elektrozaken of een supermarkt. Suggesties voor verbeteringen Gelijk aan de gemiste voorzieningen, worden eveneens weinig suggesties gedaan voor verbeteringen van een van de woonboulevards. De suggesties die worden gedaan hebben veelal betrekking op het verbeteren van de verkeerssituatie of de bereikbaarheid, meer uitstraling en sfeer of meer keuzemogelijkheden. Tabel 5.19: Suggesties voor verbetering van woonboulevards (top 10) Suggesties (categorie)

Aandeel

Sfeer, uitstraling, gezelligheid

21%

Verkeer, bereikbaarheid

14%

Horeca

9%

Meer keuze, variatie

7%

Openbare ruimte, groen

7%

Overige suggesties

3%

Parkeren

2%

Outlet

2%

Supermarkt

1%

Winkelroute verbeteren

1%

Hoofdstuk 5

63

64

Hoofdstuk 5

6.

ALGEMENE TRENDS EN ONTWIKKELINGEN

De consument is zeer veranderlijk. De eisen en het gedrag van de consument anno 2009 zijn anders dan tien of twintig jaar geleden en ook naar de toekomst toe zal de consument zich weer anders gedragen dan vandaag. De detailhandel anticipeert op haar beurt op deze veranderingen. In dit hoofdstuk zijn de belangrijkste trends en ontwikkelingen beschreven ten aanzien van de vraag- en de aanbodontwikkelingen. In de derde paragraaf zijn de detailhandelsplannen en -initiatieven in de regio benoemd. In de bijlage is op een aantal punten een verdiepingslag gegeven.

6.1 Vraagontwikkelingen en consumentenwaarden Veranderlijke consument met wisselend koopgedrag De kern van de vraagontwikkelingen is dat de consument, noodzakelijk of impulsief, behoefte heeft aan goederen. Deze hedendaagse consument vertoont op het ene moment echter een heel ander koopgedrag dan op het andere moment. Het gedrag wisselt naar moment en doel. Factoren die hierbij een rol spelen zijn: •

Prijs en kwaliteit: de consument laat een gedrag zien dat varieert tussen het genoegen nemen met een (veronderstelde) mindere kwaliteit bij een lagere prijs tot het betalen van een hogere prijs voor hoogwaardige en luxe artikelen.

•

Tijd: de beschikbaarheid van tijd bepaald of iemand snel en efficiënt aankopen doet of dat er meer tijd wordt uitgetrokken voor oriënteren, vergelijken en zo maar rondkijken, om later terug te keren voor een daadwerkelijke aankoop.

Daarnaast spelen, al dan niet bewust, natuurlijk ook factoren zoals, het tijdstip op de dag, de locatie, de ambiance, het type winkel en het bezoekmotief, een rol in het gedrag en de keuze van de consument. De detailhandel voorziet in de behoefte van de consument door de goederen aan te bieden. Gezien de veranderlijke consument is het daarbij de uitdaging het juiste product op het juiste moment en op de juist plek aan te bieden, zodanig dat de consument overgaat tot aankoop. Drie centrale motieven koopgedrag Op hoofdlijnen onderscheiden we drie centrale motieven in het koopgedrag van de consument. •

Boodschappen doen: dit zijn de dagelijkse boodschappen voor het primaire levensonderhoud. Nog altijd doet de consument deze boodschappen hoofdzakelijk dicht bij huis. Efficiency, locatie en een goede prijs-kwaliteitverhouding zijn daarom erg belangrijk.

Hoofdstuk 6

65

•

Recreatief winkelen ofwel shoppen: dit koopmotief is sterk gericht op vermaak, beleving en vrije tijdsbesteding. Kijken en vergelijken staan hierbij centraal. Het aanbieden van voldoende keuze is dan ook belangrijk, terwijl de afstand minder relevant is. Het gaat om artikelen waarmee men een hogere emotionele binding heeft of uit speciale interesse en/of persoonlijke voorkeuren zoals mode en luxe artikelen.

•

Laagfrequente aankopen: dit zijn (duurzame) aankopen die met een lage frequentie en veelal doelgericht worden gedaan. Het gaat om aankopen van woninginrichting, bruinen witgoed, fietsen, doe-het-zelf- en tuinartikelen, etc. De aankopen van deze laatste twee worden vooral in de nabijheid van de woonomgeving gedaan. Voor de overige aankopen is de scope van de consument veel groter. Hier is een goede prijskwaliteitverhouding van groot belang.

Naast deze centrale motieven zijn er nog tal van submotieven te onderscheiden, afhankelijk van diverse factoren en bovendien sterk verschillend per individu. Gedacht moet worden aan impuls-, gemaks- of combinatieaankopen, zoals een aankoop op een station of bij een benzinepomp, het doen van boodschappen op de weg van werk naar huis of de aankoop van een kledingstuk tijdens een ‘weekendjeweg’. Tevens zien we verschillen naar koopindividu. Voor de ene consument is het doen van bijvoorbeeld kledingaankopen een vrijetijdsbestedingen die met hoge frequentie wordt gebezigd, voor de andere consument is dit een pure noodzaak welke één keer per jaar wordt gedaan. Nabijheid en gewoonte De consument oriënteert zich voor het doen van aankopen primair vanuit zijn eigen woonomgeving. Van daaruit beziet hij of zij waar aankopen worden gedaan en wordt bepaald hoeveel moeite gedaan moet worden om dit centrum te bereiken. Over het algemeen is de stelregel dat hoogfrequent benodigde artikelen dicht bij huis worden aangeschaft op eenvoudig bereikbare locaties. Voor laagfrequent benodigde artikelen of artikelen met een hoge emotionele waarde is de locatie minder van belang, maar is de afweging meer gelegen in de keuzemogelijkheden en de sfeer en ambiance van een centrum. Juist op deze punten kunnen deze centra zich onderscheiden. Complicerende factor is echter dat de consument ook een gewoonte mens is. Gemak en de bekendheid met een centrum spelen over het algemeen een belangrijke rol bij de keuze van een aankoopplaats. Dagelijkse boodschappen maar ook niet-dagelijkse aankopen worden dan ook vaak in hetzelfde (hoofdwinkel)centrum gedaan, veelal in de direct omgeving. Dit centrum is bekend voor de consument en hij weet welke winkels er zijn en kan zich goed oriënteren in het centrum. Goede bereikbaarheid, parkeermogelijkheden, voldoende keuze, een goede sfeer en presentatie zijn voor deze centra randvoorwaarde om de aantrekkingskracht te behouden.

66

Hoofdstuk 6

Toenemend belang verblijfs- en belevingskwaliteit De koopmotieven bepalen in grote mate de keuze voor een aankoopplaats. Voor wat betreft deze motieven in relatie tot de keuze van winkelgebieden is er één factor die een steeds belangrijkere rol gaat spelen; de toenemende gevoeligheid voor sfeer, ambiance en kwaliteit, niet alleen binnen de winkel, maar ook in het winkelgebied. De verblijfs- en belevingskwaliteit worden steeds belangrijker. De integratie van verschillende functies komt hier eveneens aan ten goede. Dit betekent concreet sfeervolle multifunctionele verzorgingscentra waar men naast detailhandel ook terechtkan voor horeca, consumentverzorgend ambacht, dienstverlening, en medische en sociaal-maatschappelijke zaken. Dit alles natuurlijk wel in relatie tot de positie die het centrum in de verzorgingsstructuur inneemt. Figuur 8: Ontwikkeling aantal personenauto’s in Nederland

7.500.000 7.250.000 7.000.000 6.750.000 6.500.000 6.250.000 6.000.000 2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

Bron CBS, 2-6-2008

Toenemende mobiliteit legt druk op centra De consument is mobiel en deze mobiliteit is de afgelopen jaren met sprongen vooruitgegaan. Bovendien is de verwachting dat de groei voorlopig niet afremt. Als gevolg daarvan ontstaan in steeds meer steden problemen door het grote aantal mensen dat met de auto naar de stad gaat om te winkelen. Er is een hoge verkeersen parkeerdruk. Toch is de grote hoeveelheid gemotoriseerd verkeer voor veel consumenten geen reden om op een ander vervoermiddel over te stappen, onder voorwaarde dat het aanbod attractief is. Kostenverhogingen (parkeren, kosten autobezit) zijn niet doorslaggevend om de auto te laten staan. Ze leiden wel tot een selectiever gebruik van dit vervoermiddel. Naast de auto wordt de fiets veel gebruikt om te gaan winkelen en dan vooral voor de dagelijkse, lichte boodschappen en op korte afstanden.

Hoofdstuk 6

67

Mobiliteit vergroot actieradius en referentiekader De toegenomen mobiliteit leidt ertoe dat consumenten voor bepaalde aankopen een veel grotere afstand kunnen en willen afleggen om te gaan winkelen. De consument bezoekt steeds meer soorten winkelcentra, winkels, horecavoorzieningen, etc. Vooral voor aankopen met een hoge emotionele betrokkenheid, is de consument bereid verder te reizen. Voor de afwisseling worden vaker dan voorheen andere binnensteden of winkelcentra bezocht. Deze mobiliteit leidt er toe dat het referentiekader van de consument toeneemt. Doordat we mobieler zijn, zijn de verschillende mogelijkheden om onze spaarzame tijd te besteden dichterbij gekomen en bezoeken we meer verschillende winkelcentra. Daarbij zijn we wel kritisch op de verhouding prijskwaliteit. Wanneer we elders hetzelfde product goedkoper kunnen krijgen als op de gebruikelijke aankoopplaats, winkelen we gewoon eens elders. Dit vereist van winkelcentra continue aandacht voor kwaliteit en het behoud van aantrekkingskracht. Het gaat tegenwoordig niet alleen meer om een fysieke mobiliteit, maar ook een virtuele mobiliteit. Internet biedt de consument mogelijkheden om prijsvergelijkingen te maken en zich vooraf te oriënteren. Dit nieuwe medium legt daarmee een nog grotere druk op winkelgebieden zich goed te profileren. Winkelen als vorm van vrijetijdsbesteding staat onder druk Voor veel mensen is winkelen een vorm van vrije tijdsbesteding. De hoeveelheid vrije tijd van Nederlanders is de afgelopen decennia nauwelijks echt veranderd. De mogelijkheden om deze tijd te besteden, zijn daarentegen enorm toegenomen. Het recreatieve winkelcentrum moet steeds meer concurreren met de bioscoop, het café, attractiepark of museum. Daarnaast besteden we onze tijd buitenshuis aan familiebezoek, vakantie, sport en evenementen. Keuze te over. Ons referentiekader is de afgelopen jaren enorm gegroeid. Liefst gaan we op zoek naar een gegarandeerde beleving. Immateriële zaken (‘belevenissen’) worden langzaamaan belangrijker dan materiële zaken (fysieke producten). Een verre vakantie geeft meer status dan een nieuwe televisie. We willen zoveel mogelijk zien en beleven, liefst in korte tijd. Dit geldt voor ‘vaste’ voorzieningen, maar ook voor ‘tijdelijke’ evenementen en tentoonstellingen. De media reiken ons dagelijks nieuwe vrijetijdsbestemmingen aan.

68

Hoofdstuk 6

6.2 Aanbodontwikkelingen De retail reageert op de veranderde consument De traditionele winkelhiërarchie staat op de helling. De retail reageert op de veranderende en grillige consument. Centrale thema’s daarbij zijn: • schaalvergroting; • specialisatie; • filialisering; • beleving. Retail speelt steeds meer in op de belevenis en de bezoekmotieven van consumenten. Nieuwe elementen van leisure en retailconcepten worden ontwikkeld, zoals Designer Outlet Centres. Gevolg is dat het winkellandschap geleidelijk veranderd. Intern wordt retail tegenwoordig ook steeds vaker gecombineerd met dienstverlening, horeca, vermaak en vrijetijdsconcepten. De winkel wordt meer en meer als een belevingsconcept in de markt gezet. Naast het ontstaan van nieuwe concepten en nieuwe winkelformules blijft ook de aandacht bij bestaande winkelgebieden. De herwaardering van binnensteden is bijvoorbeeld overal gaande, met name door de functiemenging die hier van oudsher al sterk aanwezig was. De integratie van detailhandel met andere functies biedt een uitgelezen kans om het onderscheidend vermogen van binnensteden te vergroten, zeker ten opzichte van de meer perifeer gelegen winkelgebieden. Retail speelt in op beleving en lifestyle De consument wil tijdens het winkelen steeds meer vermaakt worden. Naast een plaats voor de verkoop van producten, worden winkels dan ook een belevenis, waar de consument producten kan uitproberen en aanschaffen: ‘try and buy’. Voorbeelden hiervan zijn een golfsimulator en klimwand in vestigingen van Perry Sport. Ten aanzien van belevenis proberen winkelformules tegelijk meer aansluiting te vinden bij de lifestyle van de consument. Een voorbeeld hiervan zijn de kookwinkels. Zij richten zich op koken, consumeren en kopen of de jongerenafdelingen van de Bijenkorf (Chill Out) en V&D (Young Zone). In binnensteden wordt deze lifestyle-oriëntatie vertaald in deelgebieden. Steeds meer ontstaan gebieden of straten die zich richten op specifiek omschreven doelgroepen. Nog een stap verder gaan de zogenaamde lifestylewinkelcentra. Hierbij gaat het om het aanbieden van een totale beleving; naast winkels wil de consument restaurants, hotels, bioscopen en een bibliotheek. De beleving komt steeds meer centraal te staan; niet alleen in de winkelgebieden (zoals retail en entertainment complex Mall of America in Minnesota), maar ook in de winkels zelf.

Hoofdstuk 6

69

Zo kun je in de Build-A-Bear workshop je eigen knuffelbeer samenstellen. Bijzonder ook zijn de imagestores, waarbij de winkel geldt als een promotiekanaal. Voorbeelden hiervan zijn M&M’s World, Heineken the City, Nespresso en Apple. Schaalvergroting zet voort Een van de belangrijkste ontwikkelingen is de schaalvergroting. Totaal heeft Nederland nu ongeveer 27.000.000 m² wvo aan detailhandel. Dit is ruim 25% meer dan tien jaar geleden. Daartegenover staat dat het aantal winkels in deze periode met ongeveer 10% is afgenomen. De gemiddelde schaalgrootte van winkels is toegenomen van ongeveer 175 m² wvo per winkel in 1999 tot bijna 250 m² wvo nu. Schaalvergroting vindt vrijwel overal en in alle typen winkelgebieden plaats. Vooral natuurlijk op de grootschalige concentraties. Hier is de gemiddelde schaal van de winkel tegenwoordig ongeveer 1.300 m² wvo. Opvallend is echter dat de voornaamste groei van het winkeloppervlak plaatsvindt op verspreide en solitaire locaties. Het oppervlak van verspreide bewinkeling is in tien jaar tijd met 50% toegenomen. Tegenwoordig is ongeveer eenderde van al het winkelaanbod verspreid gevestigd. Het winkelvloeroppervlakte van de grootschalige concentraties is de laatste jaren bijna verdubbeld. De hoofdwinkelcentra zijn eveneens fors in omvang toegenomen. Een afname zie we bij buurtcentra en de (historische) binnensteden. Dit laatste heeft ook te maken met definitie verschillen. In de nieuwe definiëring onderscheidt Locatus namelijk ook binnenstedelijke winkelstraten. Voorheen vielen deze vooral in de categorie binnenstad. Ook in binnensteden zien we namelijk schaalvergroting optreden. Zo is bijvoorbeeld Hennes & Mauritz in Rotterdam met 2.400 m2 wvo de grootste H&M-filiaal in Nederland en is de New Yorker in Amsterdam gevestigd met een wvo van 1.800 m2. Schaalvergroting niet alleen perifeer Schaalvergroting van winkels is daarom niet alleen op perifere locaties aan de orde, maar juist ook in de (historische) binnensteden. De zoektocht naar schaalvergrotingsmogelijkheden moet a priori daarom niet alleen perifeer gebeuren. Zeker waar dit een versterking of modernisering kan zijn, zal schaalvergroting ook ingepast moeten worden in bestaande winkelgebieden en binnensteden. Figuur 9: Ontwikkeling aanbod naar type winkelgebied (x 1.000 m² wvo) 27.500

Bron: Locatus Retail Handboek, jaren 1998

25.000

tot 2007 (bewerking BRO, 2009)

22.500 20.000 17.500 15.000

Grootschalige concentraties

12.500

Verspreide bewinkeling

10.000

Buurtcentra Wijkcentra

7.500

Stadsdeelcentra 5.000

Kernverzorgende centra Hoofdwinkelcentra

2.500

Binnensteden

0 1998

2000

70

2002

2005

2007

Hoofdstuk 6

Schaalvergroting in alle branches In veel branches zet de schaalvergroting zich geleidelijk voort. In de jaren tachtig en negentig was de schaalvergroting vooral aan de orde in de woonbranche. Overal in Nederland ontstonden woonboulevards die deze ruimte faciliteren. Supermarkten en bouwmarkten volgde in de behoefte aan steeds grotere winkels, onder andere de mega-supermarkten en megabouwmarkten. Nu zien we in vrijwel alle branches schaalvergroting op treden. De reden voor deze schaalvergroting was vooral ingestoken vanuit de praktische ruimte behoefte om volumineuze goederen (meubels, etc.) te presenteren. Tegenwoordig zijn het bieden van comfort en service aan de klant minstens zo belangrijk. In de winkel uit dit zich in een ruimere opstelling van producten en bredere gangpaden. Specialisatie en schaalverkleining als tegenhanger Tegenover de schaalvergroting is tegelijk een trend van schaalverkleining en (super)specialisatie waar te nemen. De laatste jaren zijn diverse winkels met een zeer specialistisch of bijzonder assortiment opgekomen. Voorbeelden hiervan zijn ‘The Soap Story’ (zeep), modeaccessoires (Six) en koffiespeciaalzaken (Simon Lévelt, Kaldi). De behoefte aan speciaalzaken met een relatief smal maar diep assortiment zal de komende jaren blijven bestaan. Speciaalzaken spelen namelijk in op niche markten, die ketens, met vaak een breed assortiment en een groot publiek, laten liggen. Deze specialisatie is vooral in binnensteden en de grotere winkelgebieden te zien. Hier zijn de omstandigheden goed voor een rendabel functioneren. Dit heeft te maken met het veelal groter marktgebied dat nodig is. Speciaalzaken kunnen profiteren van de aantrekkingskracht, het marktgebied en de grote publieksstromen in binnensteden en andere grote winkelgebieden. Discountformules Een belangrijke ontwikkeling in de detailhandel is de opkomst van de discounters. Formules in het prijsvriendelijke segment zijn niet nieuw; formules als Aldi, Kwantum en Zeeman hebben een stevige positie verworven. Binnen de discount supermarktformules heeft de Aldi het hoogste marktaandeel met (11%) en 462 filialen. De Lidl heeft met 308 filialen een marktaandeel van 7%. Indien naar alle supermarktformules wordt gekeken dan staat de Albert Heijn-formule met 714 filialen en met een marktaandeel van 17% aan kop, gevolgd door de Aldi. Bij de vestigingen van de textielsuper steekt de discountformule Zeeman hoog boven de rest van de formules uit, met 500 filialen en een marktaandeel van 50%. Hans textiel (176 filialen) heeft een marktaandeel van 18% en staat samen met de Wibra (179 filialen) op de tweede plaats. De verwachting is dat de prijssegmentatie de komende jaren verder door zal zetten en wat tot nieuwe formules kan leiden.

Hoofdstuk 6

71

Eco & Bio Internationaal neemt de vraag naar ecologisch verantwoorde en organische producten toe. In het buitenland zien we concepten als Terra Verda in Spanje. Biologische voeding blijft in Nederland ook terrein winnen, maar blijft in Europees verband nog steeds achter. De vraag van de Nederlandse consument wordt wel steeds beter door de markt beantwoord. Voorbeelden hiervan zijn de Groene Passage in Rotterdam en formules als de Natuurwinkel, EkoPlaza en Marqt. In Almere worden momenteel zelfs plannen ontwikkeld voor een Bio-winkelcentrum Filialisering Een veel gehoorde opmerking is dat winkelgebieden steeds meer op elkaar gaan lijken door de vestiging van landelijke winkelketens. De zelfstandige ondernemers delven daarbij het onderspit. Deze gedachte wordt bevestigd door de daadwerkelijke toename van het aandeel winkeloppervlak van filiaalbedrijven binnen het totale winkelaanbod. Met name in de dagelijkse sector is de filialisering hoog, ruim 80%, wat vooral wordt veroorzaakt door de supermarkten. In de niet-dagelijkse sector zien we een geleidelijke toename van het oppervlakteaandeel van filiaalbedrijven. Anno 2007 is bijna de helft van het winkeloppervlak filiaal20. Figuur 10: Ontwikkeling filialiseringsgraad (aandeel winkeloppervlak filiaalbedrijf m² wvo)

90% 80% 70% 60% 50% 40% 30%

Dagelijkse sector Niet-dagelijkse sector

20% 2002

2003

2004

2005

2006

2007

Bron: Locatus retail handboek, 1998 - 2007

20

De ontwikkelingstrends doortrekken tot voor 2001 is niet mogelijk, omdat Locatus vanaf dat jaar een nieuwe definiëring hanteert voor filiaalbedrijf. Van filialisering of samenwerking van winkels wordt gesproken indien zeven of meer verkooppunten zich naar buiten toe als eenheid presenteren in naamgeving, logo of uitstraling.

72

Hoofdstuk 6

Expansie ketens in aansluiting op filialisering Diverse winkelketens zijn expansief, waardoor netwerkverdichting ontstaat. Soms gaat het om nieuwe ketens die zich in Nederland willen vestigen (waarbij in het verleden het succes nogal wisselend is geweest), maar meestal om gevestigde ketens die hun aantal vestigingen uitbreiden. Men begint vaak met filialen in grote marktgebieden, om vervolgens ook in kleinere marktgebieden vestigingen te openen. Dit is een vorm van netwerkverdichting. Buitenlandse formules naar Nederland In de detailhandel vinden we steeds meer internationale producten, zowel door de sterke opkomst van internationale formules als het toegenomen etnische ondernemerschap. Hierdoor komt de consument in aanraking met producten van over de hele wereld. Internationale formules als H&M (Zweden), Zara (Spanje) en Media Markt (Duitsland) zijn niet meer weg te denken uit de Nederlandse winkelstraten. Voorbeelden buitenlandse winkelformules in Nederland Een voorbeeld van een buitenlandse formules die zich heeft gevestigd in Nederland, is de modeketen New Yorker, van oorsprong een Duitse modeketen. De New Yorker breidt in Nederland zijn winkelnetwerk uit. Zo opent het bedrijf een nieuw filiaal in Amsterdam; de dertiende vestiging in ons land. Daarnaast is de modeketen in Duitsland bezig met een nieuwe formule, Ann Christine, dat modebewuste, 21

jonge vrouwen als doelgroep heeft . Recent hebben verschillende formules, zoals Tiger (huishoudelijke artikelen / Denemarken), Desigual (mode / Spanje) en Primark (modewarenhuis / Ierland) de Nederlandse markt betreden. Daarnaast staan verschillende nieuwe formules op het punt hun intrede te doen op de Nederlandse markt, zoals Le Palais des Thés (theespeciaalzaak / Frankrijk), Beauty Mineral (Persoonlijke verzorging / Israël) en Erke (sportwinkel / China).

Bestaande retailers lanceren nieuwe formules Naast de geheel nieuwe opgekomen formules, komen ook verscheidene bestaande retailers met nieuwe formules op de markt, in dezelfde maar ook in andere branches. De retailer boort hiermee nieuwe (specifieke) doelgroepen aan. Voorbeelden zijn: • De wijnformule Deka Wijnmarkt (DKWM), gelanceerd door Dekamarkt. De eerste vestiging is in Beverwijk geopend. Daarnaast zijn nog twee potentiële locaties waar Deka Wijnmarkt zich wil gaan vestigen. Het assortiment van de wijnwinkels bestaat uit vele soorten wijnen en aanverwante artikelen, maar bier en gedistilleerde dranken worden niet verkocht22. • Daarnaast opende Dekamarkt ook het eerste tuincentrum van Dekamarkt, DekaTuin, in het Noord-Hollandse Heiloo, waarbij DekaTuin gecombineerd wordt met een supermarkt van DekaMarkt. Dit tuincentrum biedt naast de traditionele tuincentrumartikelen ook artikelen aan op het gebied van ruitersport. Dekatuin heeft al expansieplannen, waarbij naast een geplande vestiging in Haarlem ook gekeken wordt naar andere vestigingsmogelijkheden23. 21 22 23

RetailNews, 20 juni 2007 P. Bramer 29 oktober 2007 TuinZaken nr. 4. April 2008

Hoofdstuk 6

73

•

•

De retailer Blokker, die met Blokker Tuin op de markt kwam. Blokker Tuin biedt een uitgebreider assortiment in de tuinbranche, dan de al aanwezige artikelen in de Blokkerformule. Tevens wordt een nieuwe winkelformule getest in Apeldoorn, Big Bazar. Big Bazar verschilt van Blokker doordat er geen serviceartikelen (zoals foto’s en elektra) worden verkocht, daarnaast is het zoveel mogelijk selfhopping24. Perry Sport komt met een nieuwe formule, namelijk Sport+eve dat zich helemaal richt op vrouwelijke klanten. De eerste twee vestigingen zullen in Haarlem en in Nijmegen hun winkels openen. Als de winkels een succes blijken te zijn, dan wordt de formule uitgebreid naar twaalf filialen. Later wordt ook internationale expansie overwogen25.

Netwerkverdichting De gevestigde ketens in Nederland breiden hun aantal vestigingen uit, waardoor netwerkverdichting ontstaat. Een voorbeeld hiervan is Intratuin. Intratuin wil in Nederland de komende jaren het aantal vestigingen uitbreiden. De Intratuin-keten telt op dit moment 56 vestigingen in Nederland, maar wil naar 'een klein honderdtal' vestigingen. Daarnaast heeft Intratuin drie filialen in België. Ook hier zijn expansieplannen waarbij het aantal vestigingen tot ongeveer twintig winkels wordt uitgebreid. De groei beperkt zich niet tot het binnenland, ook in het buitenland wil Intratuin zich vestigen. Zo opent half april de eerste Intratuin in Rusland, namelijk SintPetersburg. Een tweede Russische winkel, in Moskou, staat al op de planning26. Investering dorps-, wijk-, en stadsdeelcentra Er is een opleving gaande van dorps-, wijk- en stadsdeelcentra. Het aanbod in deze centra wordt meer geconcentreerd en vooral de supermarkten maken een schaalsprong. Steeds vaker wordt gekozen voor de renovatie en uitbreiding van dit type centra. Deze centra hebben een belangrijke primaire verzorgingsfunctie. Echter, behoud vanuit beleid is vaak moeilijk. Er zijn dan ook investeringen nodig om de aantrekkingskracht van deze centra te houden. Stadsdeelcentra Een voorbeeld van een kwantitatieve én kwalitatieve versterking van een winkelcentra is het stadsdeelcentrum Zuidplein te Rotterdam. Jaarlijks komen 12 miljoen mensen dit winkelcentrum bezoeken. Het is daarmee het derde winkelcentrum in Rotterdam en het functioneert redelijk als stadsdeelcentrum. Een paar jaar geleden is er flink in geïnvesteerd, waardoor er ongeveer 12.000 tot 19.000 m2 wvo aan het aanbod is toegevoegd; voor niet-dagelijkse boodschappen is een uitbreiding van circa 10.000 tot 15.000 m² winkelvloeroppervlak en voor de dagelijkse boodschappen 2.000 tot 4.000 m² wvo (voornamelijk ten behoeve van een supermarkt).

24 25 26

De Stentor, 13 november 2007 ANP, 11 juli 2008 Elsevier retail, 20 maart 2008

74

Hoofdstuk 6

Het totale bruto vloeroppervlak bedraagt 70.000 m² (waarvan 46.000 m² winkelvloeroppervlak). De gemiddelde winkelgrootte (320 m²) is aanmerkelijk groter dan in andere stadsdeelcentra27. Een ander voorbeeld van renovatie en uitbreiding van een stadsdeelcentrum is het winkelcentrum Woensel te Eindhoven. Het ging hierbij om het revitalisering van het winkelcentrum, waarbij getracht werd om het functioneren van het gehele winkelcentrum te het optimaliseren, door middel van het verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit, doorbreken van de introverte structuur en het creëren van herkenbare entrees. Bijna 15.000 m2 bvo is aan het aanbod toegevoegd28. Wijkcentra Het aanbod binnen wijkwinkelcentra is voornamelijk gericht op de primaire levensbehoeften voor de directe omgeving, en bestaat doorgaans uit twee supermarkten aangevuld met versspeciaalzaken, drogist en winkels in de (frequent) niet-dagelijkse sector29. De aanwezigheid van supermarkten is belangrijk voor het functioneren van het winkelcentra; de supermarkten vormen binnen de centra de belangrijkste trekkers. Uit onderzoek van Strabo (2005) is gebleken dat een combinatie van supermarkten in een winkelcentra kan leiden tot verbeteringen op het gebied van bezoekersintensiteit, vloerproductiviteit, supermarktbezoek en combinatiebezoek tussen de supermarkten. De supermarkten dienen elkaar aan te vullen. Binnen een combinatie bestaat 45% van alle supermarktcombinaties uit minimaal één fullservice-supermarkt en minimaal één discounter; de combinaties Albert Heijn en Lidl, Albert Heijn en Aldi, en Super de Boer en de Lidl komen relatief vaak voor. En 55% van de supermarktcombinaties bestaat uit een combinatie tussen twee of drie fullservice supermarkten, met de meest voorkomende combinatie de Albert Heijn met de C100030. Dorpscentra Door het toenemende aanbod wordt onderscheidend vermogen voor steden en winkelcentra steeds belangrijker. Maar ook de verblijfs- en belevingskwaliteit is van groot belang. Met de herinrichting van dorpscentra, maar ook bij nieuwe ontwikkelingen, ligt dan ook steeds meer de nadruk op de leefbaarheid en de omgevingskwaliteit: de kwaliteit van de openbare ruimte en de sfeer of uitstraling van een gebied. Steeds vaker wordt dan ook gekozen voor de renovatie en uitbreiding van dorpcentra. Voorbeelden hiervan in Zuidoost Brabant zijn dorpscentrum Wolfsberg en Neerkant te Deurne. 27

28 29

30

Rotterdam 08.01.08 Hart van Zuid, podium van Zuid, inzet voor gebiedsontwikkeling. Gemeente Rotterdam, december 2007 NRW, 2008 Juiste combinatie supermarkten verbetert functioneren wijkwinkelcentra, strabo/vastgoedmarkt, s. Buvelot. J.v.d. Weerd, 2005 Supermarktcombinaties in planmatig ontwikkelde wijkwinkelcentra, strabo/vastgoedmarkt, s. buvelot. J.v.d. Weerd, 2005

Hoofdstuk 6

75

Figuur 11: Online bestedingen als aandeel van de totale bestedingen non-food in de detailhandel

4,0% 3,5% 3,0% 2,5% 2,0% 1,5% 1,0% 0,5% 0,0% 2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

Bron: HBD, o.b.v. Blauw en CBS, (Bijgewerkt HBD 09 oktober 2008)

€ 400 € 350 Media

€ 300

Consumentenelectronica

€ 250

Kleding en schoenen € 200 Hobby (computersoftware) € 150

Witgoed / huishoudelijke apparatuur Levensmiddelen en persoonlijke verzorging Huis- en tuinartikelen

€ 100 € 50

Sport en spel

€0 2004

2005

2006

2007

Figuur 12: De online bestedingen aan producten (in miljoenen euro's) Bron: HBD, obv. Blauw en CBS, oktober 2008. (consumentenelektronica is (mobiele)telecom, audio/video en foto/film, géén computer hardware en huishoudelijke apparatuur)

76

Hoofdstuk 6

Opkomende markt van internet Internet is een snelgroeiende markt als verkoopkanaal. De verkoop van producten via internet, bij een webwinkel of via een website van een fysieke winkel31, heeft inmiddels een deel van de verkoop van de gevestigde detailhandel overgenomen. Van de totale consumentenbestedingen in de retail neemt internet echter nog een gering deel in. Als aandeel van de totale bestedingen binnen de non-food sector werd in 2007 volgens het HBD ongeveer 3,5% uitgegeven via internet.32. Het aantal aankopen via internet is de afgelopen jaren in relatieve zin fors gegroeid. Deze groei wordt veroorzaakt door onder meer de opkomst van internet (de meeste huishoudens hebben tegenwoordig de beschikking over internet), de toename van het aantal webwinkels en de bekendheid met en veiligheid van het doen van aankopen. De verwachting is dat de komende jaren het aandeel aankopen via internet, verder zal groeien. Onder meer omdat de technieken en toepassingsmogelijkheden verder doorontwikkeld zullen worden. De verwachting is dat in de komende vijf jaar het aandeel zal toenemen tot ongeveer 10%33. De vraag is of deze stijging gevolgen zou kunnen hebben voor de bestaande fysieke detailhandel en of bestaande retailers het internet winkelen kunnen zien als een kans om zich verder te profileren. Gebruik internet In hoofdzaak wordt internet op twee manieren gebruikt om te winkelen. 1. Daadwerkelijk aankopen van producten: Uit onderzoek van het HBD en CBS blijkt dat in 2008 60% van de Nederlanders ooit een aankoop via internet heeft gedaan tegen 46% in 2005. Het kopen via internet is vooral populair onder 25 tot 35-jarigen (83%) en personen met hoger onderwijs (79%)34. Per branche loopt dit koopgedrag sterk uiteen. De producten die veel via internet worden aangeschaft zijn probleemloze en emotieloze goederen van uniforme kwaliteit, zoals cd’s, dvd’s, video’s, boeken, vakanties, (vlieg)tickets e.d.35. In figuur 8 is te zien dat de mediabranche36 koploper is, gevolgd door de consumentenelektronica37. Het boeken van vakantiereizen is in opkomst gekomen en wint steeds meer populariteit. In mindere mate worden tweedehands artikelen en bruin- en witgoed via internet aangekocht. Versproducten, grote artikelen en dure goederen (en persoonlijke producten) worden soms of bijna nooit via internet aangeschaft.

31 32 33 34 35 36 37

HBD, Definitie online bestedingen, 2008 HBD, webwinkels, oktober 2008 HBD, webwinkels, oktober 2008 HBD, webwinkels, oktober 2008 Internet in de detailhandel, J. Weltevreden en R. Boschma, 2006. Media = boeken, kranten/tijdschriften, muziek / dvd, en computer- en home-entertainmentsoftware Consumentenelektronica zijn onder andere (mobiele) telecom, audio/video en foto/film, maar géén computer hardware en huishoudelijke apparatuur.

Hoofdstuk 6

77

Het gaat hier dan met name om de branches kleding en mode, schoenen en lederwaren, juwelier, wonen en levensmiddelen. Bij deze branches is het ervaren (look en feel) van het product en het passen van producten van belang. 2. Oriëntatiemiddel: Het internet wordt tevens gebruikt door consumenten om zich te oriënteren op een aankoop13, zowel door consumenten die internetaankopen doen als consumenten die zelden of nooit via internet producten kopen38. De oriëntatie op internet leidt niet altijd tot het online doen van de aankoop, zoals in figuur 9 te zien is. Vooral over media en consumentenelektronica wordt veel informatie op het internet vergaard. Vergelijkingsites spelen hierop in. Een voordeel van deze sites is dat consumenten goed geïnformeerd zijn over de producten en de mogelijkheden daarvan. Tegelijkertijd is het ook een medium voor winkeliers om zich te profileren. Het gebruik van het internet als informatiekanaal leidt tot meer transparantie in de detailhandel, en daarmee tot een betere onderhandelingspositie van consumenten ten opzichte van winkeliers. Figuur 13: Aandeel consumenten dat zich online oriënteert voor de aankoop van producten

Bron: HBD en Dialogic, 2007

Gevolgen van winkelen via internet De stijgingen in verkoop via het internet zouden gevolgen kunnen hebben voor de bestaande fysieke detailhandel, waarbij de gevolgen kunnen verschillen per type winkelgebied. De meningen van verschillende onderzoekers zijn verdeeld over de impact van het internet winkelen op de bestaande fysieke retail.

38

HBD, webwinkels, oktober 2008

78

Hoofdstuk 6

•

•

Volgens onderzoek van Stec Groep (2000) in opdracht van IVBN (vereniging van institutionele beleggers in vastgoed Nederland) heeft de verkoop via internet vooral gevolgen voor stadsdeelcentra, omdat hier veel winkels zitten die producten aanbieden die via internet worden verkocht39. Het gaat hier voornamelijk om telecomwinkels, wit- en bruingoed, boekhandels en winkels in dvd’s/ cd’s. Daarnaast wordt niet verwacht dat internet een groot gevaar op gaat leveren voor de winkelfunctie van binnensteden. Het aantal bezoekers, het aantal winkels, de functies van winkels en de aantrekkelijkheid van binnensteden zouden er niet door worden beïnvloed. De aantrekkelijkheid van de binnenstad en het concreet zien en ‘voelen’ van producten speelt namelijk een rol bij de keuze van consumenten voor de fysieke winkel of aankoop via internet. Wel wordt verwacht dat door aankopen via internet het winkelgedrag van de consument verandert; de consumenten winkelen kritischer en zijn beter geïnformeerd doordat zij zich eerst op internet oriënteren. Daarnaast wordt verwacht dat bepaalde winkels, zoals cd-winkels, zullen verdwijnen uit de binnensteden40. Echter, volgens het RPB-onderzoek van J. Weltevreden ('Winkelen in het internettijdperk, 2007) zijn in Nederland, van alle winkelgebieden, het vooral de binnensteden waar het winkelen via internet de meeste impact zou kunnen hebben. Door de toename van het winkelen via internet, neemt zowel het aantal winkelbezoeken als het aantal gedane aankopen in de binnensteden af; in 2006 zou 42% van alle internetaankopen, in de binnenstad zijn aangeschaft, als het product niet via het internet verkrijgbaar zou zijn41. Een oorzaak van deze afname is dat ook in de binnensteden winkels bevinden die producten aanbieden die veelal via internet gekocht kunnen worden, zoals bruin- en witgoed, boekhandels, reisbureaus en cd-zaken. Een aantal van deze winkels, zullen als gevolg van de concurrentie van het internet grotendeels uit het straatbeeld van de binnenstad verdwijnen42. Daarnaast meldt het onderzoek dat de buurt en wijkwinkelcentra waarschijnlijk het minst worden beïnvloed door de opkomst van het winkelen via internet. Deze winkels bieden hoofdzakelijk producten aan binnen de dagelijkse sector, waarbij deze producten nog maar weinig via het internet worden aangeboden43.

Vooralsnog wordt verwacht dat de gevolgen van het aankopen van producten via internet voor de bestaande detailhandel, en met name de binnensteden, mee zullen vallen. De binnenstad heeft een belangrijke functie voor het recreatieve winkelen. Een bezoek aan deze winkelgebieden is voor de consument ook een vorm van vermaak. De consument gaat naar de binnenstad voor de gezelligheid en de aantrekkelijkheid van het winkelgebied. Voornamelijk voor de branche ‘kleding en mode’ gaat men naar de binnenstad, daarbij gaat het ook om het windowshoppen, (etalages kijken), waarbij eventueel een impulsaankopen worden gedaan. 39 40 41 42 43

Webwinkelen: een bedreiging voor de binnenstad? J. Weltevreden, 2005 Webwinkelen: een bedreiging voor de binnenstad? J. Weltevreden, 2005 Winkelen in het internet tijdperk, J. Weltevreden, 2007 Winkelen in het internet tijdperk, J. Weltevreden, 2007 Winkelen in het internet tijdperk, J. Weltevreden, 2007

Hoofdstuk 6

79

Kansen van internet Om de bedreiging het hoofd te bieden, grijpen steeds meer retailers de kans aan om zich op een andere manier te profileren. Zo openen retailers zelf steeds vaker websites waarbij ze de consument de mogelijkheid geven om hun producten op het internet te bekijken. Zo kan de consument zich alvast oriënteren waarbij bij sommige websites tevens de mogelijkheid bestaat om het product via het internet aan te schaffen. Een andere mogelijkheid van internet voor retailers is het verkrijgen van naamsbekendheid door het bouwen van een netwerk. Door de opkomst van Hyves en de populariteit daarvan, openen steeds meer retailers een hyves-pagina. Op deze manier kan het internet gebruikt worden om de formule te promoten en om onder de aandacht te brengen van de mensen. Een ander voorbeeld van zo’n promotiemogelijkheid / netwerk is LinkedIn en Facebook. Ook de opkomst van servicepunten (collection and delivery points) waar de consument het aangekochte product via internet in de servicepunten kan ophalen, biedt kansen voor de traditionele retailers. Voornamelijk in de sectoren elektronica en hobby hebben winkels servicepunten geopend44. Personalisatie en selfmanufactioring Een voorbeeld van het inspelen op kansen van internet is de trend van personalisatie / selfmanufactioring, zoals bij winkels die fotoservice aanbieden. Via internet kunnen consumenten allerlei spullen naar hun eigen smaak ontwerpen en samenstellen. Fotoservice-winkels bieden de mogelijkheid aan om fotoboeken online samen te stellen, waarbij je zelf de indeling, voorkant en teksten kunt verzinnen. Foto’s kunnen ook gebruiken worden voor het bedrukken van servies, textiel (t-shirts) en tassen. Maar ook lampen, muismatten, onderzetters, placemats, klokken en laptopcovers kunnen bedrukt worden. Indien je je mooiste foto als schilderij aan de muur wilt laten hangen, dan kan je je foto op canvas laten printen, of kun je je kamer met behang van je foto bekleden.

44

Winkelen in het internet tijdperk, J. Weltevreden, 2007

80

Hoofdstuk 6

BIJLAGEN

Basissteekproef per gemeente in de onderzoeksregio Gemeente

45

Inwoners

Huishou-

GWB*

dens Asten

16.392

Betrouw-

Maximale

baarheid

afwijking

Steekproef

6.378

2,57

95

5

362

Bergeijk

18.099

6.978

2,59

95

5

364

Best

29.089

11.528

2,52

95

5

372

Bladel

19.114

7.361

2,60

95

5

365

Cranendonck

20.263

8.237

2,46

95

5

367

Deurne

31.643

12.341

2,56

95

5

373

Eersel

18.072

6.894

2,62

95

5

364

210.333

104.292

2,02

95

5

383

Geldrop-Mierlo

37.982

16.145

2,35

95

5

375

Gemert-Bakel

28.103

10.754

2,61

95

5

371

Heeze-Leende

15.133

5.952

2,54

95

5

361

Helmond

86.767

36.694

2,36

95

5

380

Laarbeek

21.783

8.421

2,59

95

5

367

Eindhoven

Nuenen Ca

22.598

9.143

2,47

95

5

369

Oirschot

17.855

6.805

2,62

95

5

364

Reusel-De Mierden

12.384

4.601

2,69

95

5

355

Someren

18.211

6.901

2,64

95

5

364

Son en Breugel

15.448

6.208

2,49

95

5

362

Valkenswaard

30.867

13.445

2,30

95

5

374

Veldhoven

43.056

18.000

2,39

95

5

376

Waalre

16.695

6.808

2,45

95

5

364

Totaal

729.887

313.886

2,33

7.731

* Gemiddelde woningbezetting

Steekproefophoging per gemeente Gemeente

Extra enquêtes

Bladel

135

Gemert-Bakel

129

Laarbeek

182

Valkenswaard

126

Totaal

572

45

Bron: CBS, inwoners en huishoudens per 1-1-2008

Bijlagen

1

Spreiding detailhandelsaanbod: type winkelgebied Tabel 1: Aanbod per type winkelgebied Dagelijkse sector

Centraal

Niet-dagelijkse sector

Aantal

Totaal m²

Schaal-

Aantal

Totaal m²

Schaal-

winkels

wvo

grootte

winkels

wvo

grootte

455

108.950

239

1.636

337.268

206

Binnenstad

38

5.643

149

376

100.143

266

Hoofdwinkelgebied klein

74

19.216

260

391

68.294

175

Kernverzorgend centrum groot

208

50.955

245

616

127.309

207

Kernverzorgend centrum klein

129

31.754

246

253

41.522

164

6

1.382

230

-

-

-

377

100.769

267

666

149.562

225

Kernverzorgend supermarktcentrum Ondersteunend Binnenstedelijke winkelstraat

37

6.998

189

122

27.919

229

Buurtcentrum

43

11.135

259

54

10.455

194

Stadsdeelcentrum

21

9.290

442

105

20.615

196

Supermarktcentrum

23

12.602

548

13

10.570

813

Wijkcentrum groot

48

10.524

219

118

21.411

181

Wijkcentrum klein

205

50.220

245

254

58.592

231

-

-

-

61

114.136

1.871

256

41.298

176

1.076

455.093

423

1.088

251.017

231

3.439

1.056.059

307

Grootschalige concentratie Verspreide bewinkeling Totaal

2

Bijlagen

Spreiding detailhandelsaanbod: aandeel totaal Tabel 2: Detailhandelsaanbod naar type winkelconcentratie als aandeel totale aanbod Dagelijkse sector

Centraal totaal Binnenstad

Niet-dagelijkse sector

SRE

Landelijk

SRE

Landelijk

43%

45%

32%

37%

2%

4%

9%

8%

Hoofdwinkelgebied groot

0%

5%

0%

9%

Hoofdwinkelgebied klein

8%

8%

6%

8%

Kernverzorgend centrum groot

20%

11%

12%

6%

Kernverzorgend centrum klein

13%

16%

4%

6%

Kernverzorgend supermarktcentrum

1%

0%

0%

0%

40%

38%

14%

10%

Binnenstedelijke winkelstraat

3%

5%

3%

2%

Buurtcentrum

4%

3%

1%

2%

Ondersteunend totaal

Stadsdeelcentrum

4%

6%

2%

2%

Supermarktcentrum

5%

15%

1%

3%

Wijkcentrum groot

4%

7%

2%

1%

Wijkcentrum klein

20%

4%

6%

0%

Grootschalig totaal

0%

1%

11%

15%

Grootschalige concentratie

0%

1%

11%

15%

Speciaal totaal

0%

0%

0%

0%

Speciaal winkelgebied

0%

0%

0%

0%

Verspreid totaal

16%

15%

43%

38%

Verspreide bewinkeling

16%

15%

43%

38%

100%

100%

100%

100%

Totaal

Bijlagen

3

Spreiding detailhandelsaanbod: aandeel dagelijks en niet-dagelijks Tabel 3: Detailhandelsaanbod naar type winkelconcentratie als aandeel totale aanbod Dagelijkse sector SRE Centraal totaal

Niet-dagelijkse sector

Landelijk

SRE

Landelijk

24%

23%

76%

77%

5%

10%

95%

90%

Hoofdwinkelgebied groot

0%

13%

0%

87%

Hoofdwinkelgebied klein

22%

20%

78%

80%

Binnenstad

Kernverzorgend centrum groot

29%

30%

71%

70%

Kernverzorgend centrum klein

43%

41%

57%

59%

Kernverzorgend supermarktcentrum

100%

84%

0%

16%

Ondersteunend totaal

40%

49%

60%

51%

Binnenstedelijke winkelstraat

20%

32%

80%

68%

Buurtcentrum

52%

28%

48%

72%

Stadsdeelcentrum

31%

47%

69%

53%

Supermarktcentrum

54%

56%

46%

44%

Wijkcentrum groot

33%

57%

67%

43%

Wijkcentrum klein

46%

76%

54%

24%

Grootschalig totaal

0%

2%

100%

98%

40%

2%

100%

98%

0%

20%

0%

80%

Speciaal winkelgebied

0%

20%

0%

80%

Verspreid totaal

8%

9%

92%

91%

Verspreide bewinkeling

9%

9%

91%

91%

19%

20%

81%

80%

Grootschalige concentratie Speciaal totaal

Totaal

4

Bijlagen

Overzicht plannen en initiatieven per gemeente Zachte plannen Planvolume Uitbreiding

NieuwGemeente

Planlocatie

Omschrijving

Functies

bouw

Bladel

Posthof (Bladel centrum)

herstructurering appartementen-

Detailhandel

1.800

515

225

225

Sloop

complex en supermarkt Bladel

Bladel

Posthof (Bladel centrum)

Vernieuwde markt oost-

herstructurering appartementen-

Dienstverle-

complex en supermarkt

ning

nieuwbouw voor winkels en horeca Detailhandel

zijde markt, delen v/d sniedersln en beatrixln Eersel

Hoek nieuwstraat / Willi-

Herstructurering woningcomplex (6 Woonfunctie

broduslaan

app en 4 maisonnette)

met commerci-

Kastelenplein

Uitbreiding supermarkt en winkel-

detailhandel

ondersteunende horeca

en commerci-

Bedrijventerrein BeA2

70-80 hectare technologische indu-

Commerciele

1.000

173

827

ele functies Eindhoven

ele functies Eindhoven

(westelijke oksel A2-A58)

strie

functies

Eindhoven

Stationslocatie zuid-oost

9.000m² winkels/commerciele

Commerciele

ruimte

functies

Eindhoven

Heuvelgalerie

modewinkel ipv Van Pierre

Detailhandel

1.000

Eindhoven

Blob 2x (18-

C&A, Pearl en dagwinkels

Detailhandel

1.000

Detailhandel

septemberplein) Eindhoven

Geldrop-

WC Achtse Barrier (Mar-

herontwikkeling als onderdeel van

nelaan)

wijkcentrum

Centrumplan Geldrop

Revitalisering dorpscentrum

Detailhandel

13.440

5.005

8.435

Centrumplan Geldrop

Revitalisering dorpscentrum

Dienstverle-

1.533

2.793

-1.260

Mierlo GeldropMierlo Geldrop-

ning Centrumplan Geldrop

Revitalisering dorpscentrum

Horeca

1.069

785

284

Centrumplan Geldrop

Revitalisering dorpscentrum

Cul-

8.000

1.100

6.900

3.000

4.400

6.770

Mierlo GeldropMierlo

tuur/leisure/die nstverlening

Geldrop-

Centrumplan Mierlo

Herstructurering deel centrum

Centrumplan Mierlo

Herstructurering deel centrum

Detailhandel

Mierlo GeldropMierlo

Dienstverle-

1.350

ning / horeca

Helmond

Helmond centrum

versterking en uitbreiding helmond Detailhandel centrum

en leisure

Laarbeek

Beek en donk

Herstructurering perifere detail-

Detailhandel

23.000

handel Beek en Donk

Bijlagen

5

23.000

Zachte plannen Planvolume UitbreiNieuwGemeente

Planlocatie

Omschrijving

Laarbeek

Lieshout centrum - Heuvel Herstructurering detailhandel

Functies

ding

bouw

Sloop

Detailhandel

centrum lieshout Laarbeek

Aarle-Rixtel

Bouwplannen woningen

Woningbouw

Laarbeek

Beek en donk

Bouwplannen woningen

Woningbouw

Laarbeek

Lieshout

Bouwplannen woningen

Woningbouw

Laarbeek

Mariahout

Bouwplannen woningen

Woningbouw

Reusel - de

Bedrijventerrein Kleine

nieuwe detailhandelsvestiging

Commerciele

Mierden

Hoeve

firma van Cranenbroek

functie

10.000

10.000

Overzicht plannen en initiatieven per gemeente Initiatieven Planvolume NieuwGemeente

Planlocatie

Omschrijving

Functies

Asten

MIDAS-Centrum

Versterking, renovatie en uitbrei-

Detailhandel

Bergeijk

Centrum

Herinrichting centrum

Detailhandel

Bergeijk

Burg. Magneestraat

Verplaatsing Aldi

Detailhandel

Best

Centrum Best

Verbouwing in het winkelgedeelte

Detailhandel

Best

Perifere ontwikkeling

Best

WC Boterhoek

bouw

UitbreiSloop

ding

ding

Detailhandel Uitbreiding met andere winkels

14.000

14.000

1.000

1.000

Detailhandel

Cranendonck Hart maarheeze

Detailhandel en horeca

Detailhandel

Deurne

Kerkstraat

Verplaatsen C1000 supermarkt

Detailhandel

Deurne

Koolhof

Herstructuren en nieuwbouw

Detailhandel

winkelcentrum Eindhoven

Lievendaal (4 opties

i.i.g. 1 supermarkt

Detailhandel

aangegeven door BRO) Gemert

Winkels aan achterkant

Detailhandel

Kerkstraat en Nieuwstraat Heeze

Helmond

Dorpshart Heeze (Spoor-

nieuwe winkel of horeca-functies

laan)

en horecaplein

Detailhandel

Heistraat (bedrijvencen-

1 winkelruimte

Detailhandel

Uitbreiding winkelcentrum

Detailhandel

8.000

8.000

Uitbreiding winkelcentrum

Detailhandel

20.000

20.000

trum) Helmond

Wijkwinkelcentrum (Brandevoort)

Helmond

Woonboulevard (Engelseweg)

Helmond

Sportboulevard (de Braak) Uitbreiding winkelcentrum

Detailhandel

Helmond

WC de Bus (Vondellaan)

Detailhandel

Sloop en Uitbreiding winkelcentrum (minder winkels Vondellaan en meer in WC de Bus)

6

Bijlagen

Overzicht plannen en initiatieven per gemeente Initiatieven Planvolume NieuwGemeente

Planlocatie

Omschrijving

Laarbeek

Aarle-Rixtel kanaalzones

Nieuwe plannen kanaalzone

Functies

Uitbrei-

bouw

Sloop

ding

Commerciële functie Recreatieve en toeristisch

Laarbeek

Laarbeek

Beek en donk kanaalzone Nieuwe plannen kanaalzone ple-

Liehout kanaalzone

Recreatieve en

ziervaart (stop en shop)

toeristisch

Nieuwe plannen kanaalzone ple-

Recreatieve en

ziervaart (stop en shop)

toeristisch

Nuenen

Centrum Nuenen

Uitbreiding centrum

Detailhandel

Nuenen

Winkelcentrum Kern-

Uitbreiding centrum

Detailhandel

1.200

1.200

860

860

820

820

3.000

3.000

Kwartier Woningbouw Nuenen

Terrein Park-Voirt

Nieuwe plannen aansluitend aan

Detailhandel

bestaande winkelcentrum nuenen Nieuwe plannen aansluitend aan

Zorgwoningen

bestaande winkelcentrum nuenen A-HOED (apotheek, huisartsen) Reusel - de

Aan de Doropsborn

Bestaande winkelruimte herstructu- Detailhandel

Kerkplein

Uitbreiding café/restaurant de

Commerciële

Zwaan zalencentrum met 60 hotel-

functie

Mierden Son en

reren

Breugel

kamers Veldhoven

Lijnen en Pleinen: Centrum Noordwest fase 1

Verbetering en uitbreiding centrum Detailhandel / horeca Woningbouw Commerciële functie

Veldhoven

Lijnen en Pleinen: Centrum Noordwest fase 2a

Bijlagen

Verbetering en uitbreiding centrum Detailhandel

tot

tot

5.500

5.500

7

8

Bijlagen

Overzicht winkelgebieden naar type winkelcentrum Gemeente

Aankoopplaatsen

Winkelgebiedstype

Hoofdwinkelgebied

Asten

Centrum Asten

Kernverzorgend centrum groot

Centrum Asten

Pr. Bernhardstraat

Supermarktcentrum

Bergeijk

Best

Bladel

Cranendonck

Deurne

Eersel

Eindhoven

Burgemeester Magneestraat

Supermarktcentrum

Centrum Bergeijk

Kernverzorgend centrum klein

Centrum Luyksgestel

Kernverzorgend centrum klein

Centrum Best

Kernverzorgend centrum groot

Heivelden

Buurtcentrum

Wilhelminaplein

Wijkcentrum klein

Centrum Bladel

Kernverzorgend centrum groot

Centrum Hapert

Kernverzorgend centrum klein

Centrum Budel

Kernverzorgend centrum groot

Centrum Budel Schoot

Kernverzorgend centrum klein

Centrum Maarheeze

Kernverzorgend centrum klein

Bedrijventerrein

Verspreide bewinkeling

Centrum Deurne

Kernverzorgend centrum groot

Helenaveen

Verspreide bewinkeling

Helmondseweg

Verspreide bewinkeling

Koolhof

Supermarktcentrum

Liessel

Kernverzorgend centrum klein

Neerkant

Buurtcentrum

St. Jozefstraat

Buurtcentrum

Stationsstraat

Buurtcentrum

Vlierden

Verspreide bewinkeling

Walsberg

Verspreide bewinkeling

Zeilbergsestraat

Buurtcentrum

Centrum Eersel

Kernverzorgend centrum groot

Centrum Wintelre

Kernverzorgend supermarkt centrum

Vessem

Kernverzorgend centrum klein

Aalsterweg

Binnenstedelijke winkelstraat

Acht

Verspreide bewinkeling

Ardechelaan

Buurtcentrum

Belgiëplein

Verspreide bewinkeling

Biarritzplein

Wijkcentrum klein

Bisschop Bekkerslaan

Verspreide bewinkeling

Blixembosch

Buurtcentrum

Boschdijk

Supermarktcentrum

Boulevard-Zuid (Heezerweg

Wijkcentrum klein

Centrum Bergeijk

Centrum Best

Centrum Bladel

Centrum Budel

Centrum Deurne

Centrum Eersel

buiten de ring) Bredalaan / Noord-Brabantlaan Verspreide bewinkeling Bredalaan / St. Theresiaplein

Bijlagen

Wijkcentrum klein

9

Gemeente

Aankoopplaatsen

Winkelgebiedstype

Brucknerplein

Verspreide bewinkeling

Cassandraplein

Verspreide bewinkeling

Centrum Eindhoven

Binnenstad

De Klerklaan

Verspreide bewinkeling

Eckart

Wijkcentrum klein

Elckerlyclaan

Buurtcentrum

Franz Leharplein

Wijkcentrum groot

Geldropseweg

Wijkcentrum groot

Generaal Coenderslaan

Buurtcentrum

Haagdijk (Insulindelaan-

Wijkcentrum klein

Hoofdwinkelgebied

Centrum Eindhoven

Tongelresestraat) Heezerweg (binnen de ring)

Verspreide bewinkeling

Hobbemastraat

Verspreide bewinkeling

Hoogstraat

Wijkcentrum klein

J. Buyslaan

Verspreide bewinkeling

J. v. Riebeecklaan

Verspreide bewinkeling

Kanaaldijk / Kade

Grootschalige concentratie

Karel de Grotelaan

Verspreide bewinkeling

Karregat

Verspreide bewinkeling

Kastelenplein

Wijkcentrum klein

Koopcentrum De Hurk

Wijkcentrum klein

Kruisstraat / Woenselse Markt

Binnenstedelijke winkelstraat

Langdonkenstraat

Verspreide bewinkeling

Leenderweg (binnen de ring)

Binnenstedelijke winkelstraat

Limburglaan

Supermarktcentrum

Meerrijk (Meerhoven, tijdelijk

Verspreide bewinkeling

winkelcentrum) Mensfort

10

Wijkcentrum klein

Meubelboulevard Ekkersrijt

Grootschalige concentratie

Moreelselaan

Verspreide bewinkeling

Nederlandplein

Wijkcentrum klein

Odysseuslaan

Verspreide bewinkeling

Overig De Hurk

Verspreide bewinkeling

Pagelaan

Verspreide bewinkeling

Pastoor v Arslaan

Verspreide bewinkeling

Roostenlaan

Wijkcentrum klein

Schubertlaan

Verspreide bewinkeling

St. Bonifaciuslaan

Verspreide bewinkeling

St. P. Canisiuslaan

Verspreide bewinkeling

St. Trudoplein

Wijkcentrum groot

Tinelstraat

Verspreide bewinkeling

Tramstraat

Onderdeel van de Binnenstad

Bijlagen

Gemeente

Aankoopplaatsen

Winkelgebiedstype

Vaartbroek

Wijkcentrum klein

Winkelcentrum Woensel XL

Stadsdeelcentrum

Geldrop-Mierlo Centrum Geldrop Centrum Mierlo

Gemert-Bakel

Heeze-Leende

Helmond

Laarbeek

Nuenen, Ger-

Kernverzorgend centrum groot

Hoofdwinkelgebied

Centrum Geldrop

Kernverzorgend centrum klein

Coevering

Wijkcentrum klein

Eindhovenseweg

Supermarktcentrum

St. Jozefplein

Supermarktcentrum

Wielewaal

Buurtcentrum

Centrum Bakel

Kernverzorgend centrum klein

Centrum Gemert

Kernverzorgend centrum groot

Centrum Gemert

Centrum Heeze

Kernverzorgend centrum klein

Centrum Heeze

Centrum Leende

Kernverzorgend centrum klein

Azalealaan

Buurtcentrum

Brouwhorst

Wijkcentrum klein

Centrum Helmond

Hoofdwinkelgebied klein

Combicentrum

Wijkcentrum klein

De Bus

Wijkcentrum klein

De Plaetse (Brandevoort)

Supermarktcentrum

Dorpsstraat Stiphout

Wijkcentrum klein

Heistraat

Wijkcentrum groot

Houtvoort (Mierlo-Hout)

Wijkcentrum klein

Lucas Gallery

Buurtcentrum

Steenweg

Wijkcentrum klein

Straakven

Wijkcentrum klein

Vondellaan

Buurtcentrum

Wederhof

Supermarktcentrum

Winkelboulevard Engelseweg

Grootschalige concentratie

Centrum Aarle Rixtel

Kernverzorgend centrum klein

Centrum Lieshout

Kernverzorgend centrum klein

Centrum Mariahout

Verspreide bewinkeling

Centrum Helmond

Heuvelplein

Wijkcentrum klein

Piet van Thielplein

Kernverzorgend centrum klein

Piet van Thielplein

Centrum Nuenen

Kernverzorgend centrum groot

Centrum Nuenen

Duivendijk

Grootschalige concentratie

wen en Nederwetten

Oirschot

Reusel-De

Kernkwartier

Wijkcentrum klein

Centrum Middelbeers

Kernverzorgend centrum klein

Centrum Oirschot

Kernverzorgend centrum groot

Centrum Oirschot

Centrum Reusel

Kernverzorgend centrum groot

Centrum Reusel

Lage Mierden

Kernverzorgend centrum klein

Mierden

Bijlagen

11

Gemeente

Aankoopplaatsen

Winkelgebiedstype

Hoofdwinkelgebied

Someren

Centrum Someren

Kernverzorgend centrum groot

Centrum Someren

Son en Breugel Amerikalaan

Valkenswaard

Verspreide bewinkeling

Centrum Son

Kernverzorgend centrum klein

Meubelboulevard Ekkersrijt

Grootschalige concentratie

Supermarkt EM-Té

Kernverzorgend supermarktcentrum

Supermarkt Nieuwstraat

Verspreide bewinkeling

Centrum Valkenswaard

Hoofdwinkelgebied klein

Centrum Son

Centrum Valkenswaard

De Belleman

Wijkcentrum klein

Willibrorduslaan Valkenswaard Supermarktcentrum Veldhoven

Waalre

12

Burgemeester van Hoofflaan

Wijkcentrum klein

Centrum Veldhoven

Hoofdwinkelgebied klein

De Run 3000

Verspreide bewinkeling

Heikant

Supermarktcentrum

Kromstraat

Wijkcentrum groot

Look

Verspreide bewinkeling

Mira

Wijkcentrum klein

Centrum Waalre

Kernverzorgend centrum klein

Centrum Aalst

Kernverzorgend centrum klein

Centrum Veldhoven

Centrum Waalre

Bijlagen

Tabellen hoofdwinkelgebieden eigen gemeente Tabel 4: Genoemde belangrijkste winkelgebied niet-dagelijkse sector Regio verdeling Eindhoven: Centrum Eindhoven

32,0%

Eindhoven: Woensel XL

13,9%

Helmond: Centrum Helmond

10,3%

Veldhoven: City Centrum

6,6%

Valkenswaard: Centrum Valkenswaard

4,3%

Deurne: Centrum Deurne

2,6%

Bladel: Centrum Bladel

1,9%

Best: Centrum Best

1,6%

Geldrop-Mierlo: Centrum Geldrop

1,6%

Helmond: Dorpsstraat Stiphout

1,5%

Asten: Centrum Asten

1,4%

Gemert-Bakel: Centrum Gemert

1,3%

Weert

1,3%

Eindhoven: Overig

1,2%

Someren: Centrum Someren

1,1%

Uden: Centrum Uden

0,9%

Best: Overig

0,9%

Cranendonck: Centrum Budel

0,8%

Nuenen, Gerwen en Nederwetten: Centrum Nuenen

0,8%

Bergeijk: Centrum Bergeijk

0,8%

Overig Nederland

0,7%

Eindhoven: Kruisstraat / Woenselse Markt

0,6%

Veldhoven: Kromstraat

0,5%

Tilburg: Centrum Tilburg

0,5%

Eersel: Centrum Eersel

0,5%

Eindhoven: Kastelenplein

0,5%

Geldrop-Mierlo: Centrum Mierlo

0,4%

Oirschot: Centrum Oirschot

0,4%

s-Hertogenbosch: Centrum s-Hertogenbosch

0,4%

Eindhoven: Haagdijk (Insulindelaan - Tongelresestraat)

0,4%

Reusel-De Mierden: Centrum Reusel

0,3%

Helmond: Brouwhorst

0,3%

Duitsland

0,3%

Laarbeek: Centrum Lieshout

0,2%

Waalwijk Centrum Waalwijk

0,2%

Eindhoven: Koopcentrum De Hurk

0,2%

Son en Breugel: Meubelboulevard Ekkersrijt

0,2%

Heeze-Leende: Centrum Heeze

0,2%

Venray

0,2%

Bijlagen

13

Regio verdeling Son en Breugel: Centrum Son

0,2%

Bladel: Centrum Hapert

0,2%

Valkenswaard: Willibrorduslaan Valkenswaard

0,2%

Helmond: Winkelboulevard Engelseweg

0,2%

Geldrop-Mierlo: Coevering

0,2%

Helmond: De Bus

0,2%

Deurne: Stationsstraat

0,2%

Eindhoven: St. Trudoplein

0,2%

Eindhoven: Pagelaan

0,2%

Totaal

100%

Tabel 5: Motief vaker bezoeken hoofdwinkelgebied eigen gemeente Deelmotieven voor verandering centrum: Persoonlijke Verandering

Aanbod

Sfeer

Bereik- Parkeren baarheid

Ander

situatie

centrum

centrum

Centrum Asten

51%

49%

68%

18%

9%

0%

5%

Centrum Bergeijk

75%

25%

67%

22%

0%

0%

11%

Centrum Best

67%

33%

17%

17%

50%

6%

11%

Centrum Bladel

62%

38%

57%

29%

0%

7%

7%

Centrum Budel

77%

23%

70%

30%

0%

0%

0%

Centrum Deurne

29%

71%

71%

19%

5%

4%

1%

Centrum Eersel

51%

49%

79%

13%

4%

4%

0%

Binnenstad Eindhoven

74%

26%

18%

45%

14%

7%

15%

Centrum Geldrop

69%

31%

39%

36%

0%

7%

18%

Centrum Gemert

60%

40%

57%

29%

10%

5%

0%

Centrum Heeze

51%

49%

61%

28%

0%

0%

11%

Centrum Helmond

53%

47%

25%

65%

5%

2%

2%

Beek en Donk Piet v Thielpln

65%

35%

86%

0%

14%

0%

0%

Centrum Nuenen

73%

27%

43%

29%

14%

0%

14%

Centrum Oirschot

42%

58%

89%

5%

3%

3%

0%

Centrum Reusel

70%

30%

78%

22%

0%

0%

0%

Centrum Someren

66%

34%

58%

16%

5%

21%

0%

Centrum Son

45%

55%

76%

14%

3%

7%

0%

Centrum Valkenswaard

74%

26%

67%

25%

0%

8%

0%

Veldhoven City Centrum

74%

26%

53%

28%

0%

11%

8%

Centrum Waalre

68%

32%

50%

20%

0%

20%

10%

Regio gemiddelde

62%

38%

59%

24%

7%

5%

5%

14

Bijlagen

Tabel 6: Motief minder vaak bezoeken hoofdwinkelgebied eigen gemeente Deelmotieven voor verandering centrum: Persoonlijke Verandering

Centrum Asten

situatie

centrum

35%

65%

Aanbod

Sfeer

Bereik- Parkeren

20%

40%

7%

baarheid

Ander centrum

7%

27%

Centrum Bergeijk

56%

44%

14%

14%

14%

5%

55%

Centrum Best

52%

48%

16%

22%

3%

22%

38%

Centrum Bladel

50%

50%

0%

0%

33%

33%

33%

Centrum Budel

57%

43%

35%

9%

4%

13%

39%

Centrum Deurne

46%

54%

7%

28%

16%

33%

16%

Centrum Eersel

22%

78%

5%

5%

43%

19%

29%

Binnenstad Eindhoven

52%

48%

8%

11%

5%

29%

47%

Centrum Geldrop

45%

55%

14%

10%

14%

26%

36%

Centrum Gemert

51%

49%

29%

12%

0%

12%

47%

Centrum Heeze

47%

53%

25%

6%

0%

31%

38%

Centrum Helmond

63%

37%

33%

39%

0%

6%

22%

Beek en Donk Piet v Thielpln

31%

69%

22%

33%

0%

0%

44%

Centrum Nuenen

50%

50%

0%

17%

17%

17%

50%

Centrum Oirschot

27%

73%

9%

18%

0%

36%

36%

Centrum Reusel

44%

56%

7%

0%

14%

64%

14%

Centrum Someren

55%

45%

22%

11%

22%

22%

22%

Centrum Son

60%

40%

0%

13%

0%

50%

38%

Centrum Valkenswaard

43%

57%

33%

19%

5%

24%

19%

Veldhoven City Centrum

53%

47%

5%

11%

3%

58%

24%

Centrum Waalre

47%

53%

11%

0%

0%

11%

78%

Regio gemiddelde

52%

48%

15%

15%

10%

25%

36%

Tabel 7: Genoemde belangrijkste winkelgebied niet-dagelijkse sector per gemeente Herkomst respondent Binnen gemeente

Buiten gemeente

totaal

Eindhoven: Centrum Eindhoven

42%

58%

100%

Eindhoven: Woensel XL

74%

26%

100%

Helmond: Centrum Helmond

66%

34%

100%

Veldhoven: City Centrum

57%

43%

100%

Valkenswaard: Centrum Valkenswaard

64%

36%

100%

Deurne: Centrum Deurne

86%

14%

100%

Bladel: Centrum Bladel

67%

33%

100%

Best: Centrum Best

83%

17%

100%

Geldrop-Mierlo: Centrum Geldrop

83%

17%

100%

Toelichting: De tabel toont de verdeling van respondenten uit de eigen gemeente en uit de andere gemeenten in de regio.

Bijlagen

15

Tabel 8: Meest gebruikte vervoersmiddel voor bezoek hoofdwinkelgebied gemeente

Centrum Asten

Te voet

fiets / brommer

auto / motor openbaar vervoer

17%

33%

50%

0%

Centrum Bergeijk

10%

27%

62%

1%

Centrum Best

11%

29%

60%

0%

Centrum Bladel

24%

44%

32%

0%

Centrum Budel

15%

21%

63%

0%

Centrum Deurne

11%

43%

46%

0%

8%

31%

61%

1%

Binnenstad Eindhoven

13%

31%

42%

15%

Centrum Geldrop

16%

37%

48%

0%

Centrum Gemert

15%

37%

49%

0%

9%

35%

56%

0%

Centrum Eersel

Centrum Heeze Centrum Helmond

14%

28%

55%

2%

Beek en Donk Piet v Thielpln

14%

49%

37%

0%

Centrum Nuenen

9%

40%

51%

0%

Centrum Oirschot

11%

24%

64%

0%

Centrum Reusel

12%

29%

59%

0%

Centrum Someren

14%

27%

59%

0%

Centrum Son

11%

34%

55%

0%

Centrum Valkenswaard

35%

40%

25%

0%

Veldhoven City Centrum

20%

37%

43%

0%

Centrum Waalre

16%

33%

51%

1%

Regio gemiddelde

14%

34%

51%

1%

16

Bijlagen

Tabel 9: Combinatiebezoek centrumgebied en horeca

Centrum Asten

Vaak

Soms

Nooit

6%

66%

28%

Centrum Bergeijk

2%

41%

56%

Centrum Best

5%

61%

34%

Centrum Bladel

8%

62%

30%

Centrum Budel

6%

55%

39%

Centrum Deurne

13%

64%

23%

Centrum Eersel

10%

46%

45%

Binnenstad Eindhoven

33%

57%

10%

Centrum Geldrop

8%

57%

34%

Centrum Gemert

11%

53%

36%

2%

38%

60%

29%

61%

10%

1%

15%

85%

Centrum Heeze Centrum Helmond Beek en Donk - Piet v Thielpln Centrum Nuenen

7%

51%

42%

Centrum Oirschot

9%

52%

39%

Centrum Reusel

4%

55%

40%

Centrum Someren

4%

57%

39%

Centrum Son

5%

57%

37%

Centrum Valkenswaard

20%

59%

21%

Veldhoven City Centrum

10%

66%

24%

Centrum Waalre

1%

30%

69%

Regio Totaal

9%

52%

38%

Bijlagen

17

Tabel 10: Combinatiebezoek centrumgebied en cultuur

Centrum Asten

Vaak

Soms

Nooit

3%

41%

56%

Centrum Bergeijk

2%

34%

64%

Centrum Best

6%

38%

55%

Centrum Bladel

8%

42%

50%

Centrum Budel

3%

23%

74%

Centrum Deurne

4%

47%

48%

Centrum Eersel

3%

38%

59%

Binnenstad Eindhoven

8%

53%

39%

Centrum Geldrop

6%

33%

61%

Centrum Gemert

7%

35%

58%

Centrum Heeze

4%

29%

67%

Centrum Helmond

8%

57%

35%

Beek en Donk - Piet v Thielpln

0%

15%

85%

Centrum Nuenen

6%

45%

49%

Centrum Oirschot

5%

45%

50%

Centrum Reusel

8%

39%

52%

Centrum Someren

7%

43%

50%

Centrum Son

11%

45%

44%

Centrum Valkenswaard

5%

44%

51%

Veldhoven City Centrum

13%

59%

28%

Centrum Waalre

5%

23%

72%

Regio gemiddelde

6%

39%

55%

18

Bijlagen

Tabel 11: Combinatiebezoek centrumgebied en vermaak

Centrum Asten

Vaak

Soms

Nooit

1%

13%

86%

Centrum Bergeijk

0%

14%

85%

Centrum Best

1%

19%

80%

Centrum Bladel

3%

13%

84%

Centrum Budel

1%

11%

88%

Centrum Deurne

1%

18%

81%

Centrum Eersel

0%

8%

92%

Binnenstad Eindhoven

7%

44%

49%

Centrum Geldrop

2%

5%

93%

Centrum Gemert

1%

10%

88%

Centrum Heeze

0%

8%

92%

Centrum Helmond

3%

40%

57%

Beek en Donk - Piet v Thielpln

0%

3%

97%

Centrum Nuenen

0%

10%

89%

Centrum Oirschot

1%

11%

89%

Centrum Reusel

2%

12%

86%

Centrum Someren

1%

11%

88%

Centrum Son

1%

9%

90%

Centrum Valkenswaard

4%

22%

75%

Veldhoven City Centrum

0%

19%

81%

Centrum Waalre

0%

2%

98%

Regio Totaal

1%

14%

84%

Bijlagen

19

Tabel 12: Combinatiebezoek centrumgebied en sport

Centrum Asten

vaak

Soms

Nooit

5%

17%

78%

Centrum Bergeijk

6%

18%

76%

Centrum Best

3%

15%

82%

Centrum Bladel

8%

17%

75%

Centrum Budel

8%

17%

75%

Centrum Deurne

2%

17%

81%

Centrum Eersel

5%

16%

79%

Binnenstad Eindhoven

3%

20%

77%

Centrum Geldrop

4%

12%

83%

Centrum Gemert

4%

23%

73%

Centrum Heeze

4%

19%

78%

Centrum Helmond

3%

18%

79%

Beek en Donk - Piet v Thielpln

1%

7%

92%

Centrum Nuenen

6%

24%

69%

Centrum Oirschot

6%

19%

76%

Centrum Reusel

3%

16%

82%

Centrum Someren

4%

22%

74%

Centrum Son

7%

19%

74%

Centrum Valkenswaard

6%

21%

72%

Veldhoven City Centrum

1%

15%

84%

Centrum Waalre

2%

9%

90%

Regio Totaal

4%

17%

78%

Tabellen gedrag en beoordeling woonboulevards Tabel 13: Meest gebruikte vervoersmiddel voor bezoek woonboulevard Te voet

fiets / brommer

Kanaaldijk (Eindhoven)

2%

15%

83%

0%

Engelseweg (Helmond)

1%

5%

93%

0%

Duivendijk (Nuenen)

2%

6%

92%

0%

Ekkersrijt

1%

3%

94%

2%

Buiten de regio

0%

0%

99%

1%

Regio totaal

1%

4%

93%

1%

20

auto / motor openbaar vervoer

Bijlagen

Toelichting Factsheet Ruimtelijke aspecten Voorbeeld Centrum Helmond

Albert HeijnXL

C&A

H&M

Hema

Bron: Locatus, 2009

Lengte winkelcentrum De totale lengte van de winkelstraten binnen het door Locatus gedefineerde winkelcentrum. In het voorbeeld is de lengte van de opgemeten winkelstraten weergegeven in zwarte lijnen. Dichtheid winkels De gemiddelde afstand tussen winkels. Deze wordt berekend door de totale lengte van de winkelstraten te delen door het totaal aantal winkels. Hoe kleiner de afstand tussen winkels is, des te groter de dichtheid van de winkels is. Afstand tussen trekkers De afstand tussen de twee meest uitelkaar gelegen trekkers. Trekkers zijn onder meer (mode)warenhuizen, supermarkten of grotere winkels van landelijk bekende ketens. De mate waarin een winkel een trekker is, is mede afhankelijk van haar omgeving c.q. het type winkelgebied. Blokker is bijvoorbeeld in een klein winkelcentrum een trekker, maar in een grotere binnenstad niet. In het voorbeeld is de afstand tussen de trekkers weergegeven in een rode lijn.

Bijlagen

21

Compactheid trekkers (winkelcentrum) Een maat in hoeverre de winkels tussen de trekkers zijn gelegen. De maat wordt berekend door de dichtheid van de winkels te delen door de afstand tussen de trekkers. In een winkelcentrum met een linieare structuur zouden idealiter alle winkels tussen de twee trekkers moeten liggen. De trekkers kunnen dan in optimale vorm als polen fungeren. De afstand tussen de twee trekkers zou dan ongeveer overeen moeten komen met de totale lengte van het winkelcentrum. Indien de maat voor de compactheid laag is, liggen veel winkels tussen de trekkers en dus binnen de polenstructuur. Bij een hoge maat liggen juist veel winkels buiten de polenstructuur. Dit kan bijvoorbeeld worden veroorzaakt door een lage dichtheid van winkels, maar ook doordat de trekkers misschien juist heel dicht bij elkaar liggen. Weergave maat compactheid laag (ideale maat in linieare structuur): Trekker

Trekker

Totale afstand winkelcentrum

Voorbeeld maat compactheid hoog (polenstructuur van trekkers dekt slechts een deel van het totale winkelcentrum): Trekker

Trekker

Totale afstand winkelcentrum

22

Bijlagen

Voorbeeld Centrum Eindhoven

Bijenkorf

Hema

Bron: Locatus, 2009

Bijlagen

23

24

Bijlagen

Begrippenlijst Detailhandel Verkoopkanaal voor goederen rechtstreeks aan de eindgebruiker. Detailhandel (als activiteit) Het bedrijfsmatig te koop aanbieden, alsmede de uitstalling ten verkoop, het verkopen en/of leveren van goederen aan de uiteindelijke gebruiker of verbruiker. Reguliere detailhandel De detailhandel die in de bebouwde kom en in de gangbare winkelcentra gevestigd is. Reguliere detailhandel wordt aangeduid om het verschil aan te geven met GDV- en PDV-aanbod op perifere locaties. Dagelijkse artikelen Voedings- en genotmiddelen (vgm) en artikelen op het gebied van persoonlijke verzorging. In de praktijk gaat het hierbij om supermarktaanbod, aanbod in levensmiddelenspeciaalzaken, drogisterij- en parfumeriezaken. Niet-dagelijkse artikelen Alle artikelen die niet behoren tot de dagelijkse artikelensector. Branche Een groep van bedrijven die wordt gekenmerkt door één bepaalde (dominante) assortimentsgroep of door een veel voorkomende combinatie van assortimentsgroepen (bijv. warenhuizen). Niet-winkelaankopen Detailhandelsbestedingen buiten de gevestigde winkels (onder andere warenmarkt, postorder, Internet, etc.). Ambulante handel Warenmarkten, solitaire standplaatsen, braderieën, venters of wijkrijders (exclusief rijdende winkels) en parlevinkers. Winkel Ieder voor publiek vrij toegankelijk pand dat bedoeld is voor de verkoop van detailhandelsartikelen. Winkelgebied Concentratie van winkels die voor de consument waarneembaar als eenheid te onderscheiden is. Naast winkels gaat het veelal ook om horeca-aanbod en consumentverzorgende ambachtelijke bedrijven en dienstverlening.

Bijlagen

25

Overbewinkeling Situatie waarin meer winkeloppervlak aanwezig is dan op grond van de specifieke situatie mogelijk is. Vloerproductiviteit Gemiddelde omzet in gevestigde winkels per m² verkoopvloeroppervlak (wvo). Winkelvloeroppervlakte (wvo) De voor publiek toegankelijke, zichtbare, overdekte en ommuurde winkelruimte (dus excl. magazijn, kantoor, etalage, etc.). Brutovloeroppervlakte (bvo) Ook wel bebouwd oppervlak van een ruimte of een groep van ruimten is de oppervlakte, gemeten op vloerniveau langs de buitenomtrek van de opgaande scheidingsconstructies, die de desbetreffende ruimte of groep van ruimten omhullen. Meten vindt plaats op basis van NEN 2580. Bedrijfsoppervlak oftewel winkelgebruiksvloeroppervlak (wgo) Alle inpandige ruimte die voor de individuele bedrijfsuitvoering benodigd is. Dus de totale bedrijfsruimte, inclusief de niet direct met de detailhandelsactiviteit verband houdende ruimten, zoals kantines, toiletten, kantoor, magazijn, etc. Bestedingspotentieel Totaal aan winkelbestedingen die door de inwoners van een bepaald gebied gedaan kunnen worden. Gebaseerd op inwoneraantal en gemiddelde (landelijke) toonbankbesteding per hoofd van de bevolking, gecorrigeerd naar de gemiddelde inkomenssituatie in het betreffende gebied. Groepering daarvan noemt men bestedingsvolumes. Koopkrachtbinding Mate waarin inwoners van een bepaald gebied hun detailhandelsbestedingen verrichten bij winkels die in dat gebied gevestigd zijn. Koopkrachttoevloeiing Mate waarin inwoners van buiten een bepaald gebied detailhandelsbestedingen verrichten bij winkels die in dat gebied gevestigd zijn. Koopkrachtafvloeiing Mate waarin inwoners van een bepaald gebied hun detailhandelsbestedingen verrichten bij gevestigde winkels buiten dat gebied. Vreemde koopkracht Het deel van de gerealiseerde omzet (inclusief BTW) in een bepaalde plaats, winkelgebied of –centrum dat afkomstig is van andere dan de ‘eigen’ consumenten (dus van buiten de plaats).

26

Bijlagen

Koop(kracht)oriëntatie Mate waarin inwoners van een bepaald gebied hun detailhandelsbestedingen plaatsen bij een bepaald winkelcentrum. Koopstromenonderzoek Onderzoek middels een enquête gehouden onder de bevolking van een bepaald gebied (zoals kern, gemeente, regio of provincie) om te bepalen waar (in welke winkels, concentraties) hun detailhandelsbestedingen terechtkomen. Hiermee is het koopgedrag vast te stellen voor een bepaalde aankoopplaats. Dit wordt uitgedrukt met de begrippen ‘koopkrachtbinding’ en ‘koopkrachtafvloeiing’. ABC-goederen Auto’s, Boten, Caravans. PDV-Perifere Detailhandels Vestigingen Detailhandel op locaties buiten reguliere winkelcentra, bijvoorbeeld bedrijventerreinen, langs grote wegen, etc. Toegelaten branches in het tot voor kort geldende Rijksbeleid: auto’s, boten, caravans, brand- en milieugevaarlijke stoffen, tuincentra, bouwmarkten, de gehele woninginrichtingsbranche, keukens en sanitair. Perifere detailhandel had de branchering als criterium. Met de Nota Ruimte is het PDV-beleid komen te vervallen. PDV-locatie Plaats waar detailhandel gevestigd is buiten de reguliere winkelcentra, in de branches tuincentra, bouwmarkten, woninginrichting, keukens en sanitair. GDV-Grootschalige Detailhandels Vestigingen Winkels met een ondergrens van 1.500 m² bedrijfsvloeroppervlak, zoals tot voor kort in het Rijksbeleid toegelaten op daarvoor aangewezen GDV-locaties (13 stedelijke knooppunten). Met het eerder in de Vijfde Nota gepresenteerde beleid is GDV komen te vervallen. Grootschalige detailhandel had oppervlakte als criterium, niet de branchering (zie ook PDV). Bijzondere concentratie Concentratie van winkels op een perifere locatie met branches die conform het gemeentelijk beleid daar zijn toegelaten. Door omvang en invulling hebben de bijzondere concentraties meestal een bovenlokale functie. Dwaalmilieu De route die kan worden afgelegd, overwegend buiten het winkelcircuit maar wel met raakvlakken daaraan. In het dwaalmilieu bevindt zich een variatie aan elementen zoals winkels, horeca en op het gebied van cultuur en vermaak die elk eigen specifieke waarden hebben. Franchise- en filiaalbedrijven Ondernemingen met franchising die 2 of meer eigen filialen hebben, aangevuld met winkels van franchisenemers.

Bijlagen

27

Flagshipstore Winkel waar onder de ‘vlag’ van een bepaald merk de complete collectie aan het publiek wordt getoond. De winkels lopen voorop in huisstijl en productpresentatie. Pilotstore Winkel om formule/producten/merken te testen bij de consument. Bouwmarkt Een al dan niet geheel overdekte verkoopplaats, waarop een volledig of nagenoeg volledig assortiment aan bouw- en doe-het-zelfproducten wordt aangeboden aan de uiteindelijke verbruiker of gebruiker. Tuincentrum Een verkoopplaats met een volwaardig assortiment aan dode en levende artikelen voor in huis/tuin die direct aan particulieren ter verkoop worden aangeboden. Koopgedrag Bij de typering van het koopgedrag zijn de artikelen die de consument wil aanschaffen en de frequentie waarmee dit gebeurt leidend, met de volgende indeling: •

Boodschappen: voedings- en genotmiddelen, artikelen op het gebied van persoonlijke verzorging, en aanvullende dagelijkse artikelen zoals dierenbenodigdheden, bloemen, tijdschriften. Aanschaf gebeurt in hoge frequentie.

•

Winkelen: modische en luxe artikelen, hobby- en vrijetijdsartikelen en overig (computers, telecomartikelen, lijsten/posters, woondecoratie). Aanschaf gebeurt in gevarieerde frequenties, afhankelijk van individuele voorkeur (de artikelen worden ook wel ‘egoboeiend’ genoemd).

•

Laagfrequent kopen: gerichte aanschaf van (vaak) dure artikelen die men relatief lang gebruikt (zoals meubelen, gereedschappen, grote huishoudelijke apparatuur, rijwielen). Aanschaf gebeurt –zoals aangegeven- in een lage frequentie.

Segmentatie De Kennisgroep Segmentatie gaat vooralsnog uit van de volgende definitie: Verschillende groepen klanten stellen verschillende eisen aan productsoorten en markten. Voor elk product kan men de markt onderverdelen in individuele segmenten, waarbij elk segment een aantal klanten met dezelfde eisen, smaak, eigenschappen, interesses, lifestyle of reacties op de 'marketing mix' vertegenwoordigt. Effectieve segmentatie kan gaten in de markt aantonen en inzicht bieden in de eisen van verschillende soorten gebruikers. Daarmee wordt het potentiële productaanbod zodanig geplaatst dat aan de behoefte wordt voldaan. Narrowcasting Narrowcasting is het nieuwe medium waarmee audiovisuele boodschappen op een aantrekkelijke en interactieve manier kunnen worden gecommuniceerd naar een specifieke doelgroep.

28

Bijlagen

Met elkaar verbonden displays, geïnstalleerd op diverse locaties, kunnen centraal worden aangestuurd en beïnvloed zodat een maximaal visueel effect en impact kan worden bereikt. De klant kan hierdoor op dynamische wijze advertenties, beelden, video, multimedia etc. vertonen op individuele of groepen van schermen, op de juiste plaats, de juiste tijd en voor het juiste publiek. Zichtbaarheid Gebruikers van een gebied moeten het gebied kunnen overzien en het gevoel hebben dat andere aanwezigen hen kunnen zien. Goede verlichting (dat wil zeggen helder, gelijkmatig en niet verblindend) is noodzakelijk, waarbij erop gelet moet worden dat geen schijnveiligheid gewekt wordt. Toegankelijkheid Een duidelijke routing met goede oriëntatiemogelijkheden is belangrijk voor een positieve beleving. Het gebied moet voor zijn gebruikers goed toegankelijk zijn, terwijl het waar nodig afgesloten kan worden. Attractiviteit Een ruimte met allerlei voorzieningen, waar plezierige materialen en kleuren en prettige verlichting aanwezig zijn en waar bovendien alles heel en schoon is, draagt bij aan een veilig gevoel van de gebruikers. Zonering Zowel voor bezoekers als voor beheerders dient duidelijk te zijn welke status een gebied heeft (privé, semi-privé, semi-openbaar of openbaar) en welke functie een locatie heeft. Bij semi-openbare gebieden is dit vaak niet het geval en zulke gebieden moeten dan ook vermeden worden. BRON: KVO http://www.hetccv.nl/dossiers/Ondernemen/Keurmerk_Veilig_Ondernemen/Aanpak_winkelgeb ieden/Handboeken-Keurmerk-Veilig-Ondernemen-Winkelgebied.html Regionaal filiaalbedrijf Winkelformules met minimaal twee winkels gevestigd in verschillende plaatsen. Het totaal aantal winkels van de formules varieert tussen de 2 en 25 winkels, afhankelijk van de branche. De winkels zijn gevestigd een bepaalde regio en dus niet door heel Nederland, dit zijn grootwinkelbedrijven. Deze regio is niet exact te definiëren en verschilt bovendien per branche. Distributie Planologisch Onderzoek Op grond van Distributie Planologisch Onderzoek, kortweg ook wel DPO genoemd, kan in beeld worden gebracht of er voor uitbreiding van de detailhandel in een (winkel)gebied nog marktruimte is. Tevens kan worden onderzocht of er sprake is van marktverzadiging of overbewinkeling in het gebied.

Bijlagen

29

Distributie Planologisch Onderzoek onderzoekt wijzigingen in de voorzieningenstructuur. Bij een voor/door de overheid uitgevoerd DPO staan meestal 2 doelstellingen centraal: •

Het verkrijgen van inzicht in de ruimtelijke kwaliteit van de verzorging.

•

Het verkrijgen van inzicht in de rentabiliteit van de ondernemingen (hun functioneren).

Een voor/door een bedrijf uitgevoerd DPO concentreert zich meestal op de laatstgenoemde doelstelling.

30

Bijlagen

Toelichting winkelgebiedstypering Locatus 2008 Winkelgebied Van elk verkooppunt ligt vast van welk winkelgebied het deel uitmaakt en tot welk type dat winkelgebied wordt gerekend. Veel aandacht wordt hierbij geschonken aan het hanteren van uniforme indelingscriteria. Een winkelgebied wordt pas winkelgebied genoemd indien er minimaal vijf verkooppunten in de detailhandel zijn geconcentreerd. Alle concentraties worden door Locatus individueel afgebakend. Bij twijfel is de mening van de buitendienst doorslaggevend. Op hoofdniveau worden drie categorieën winkelgebieden onderscheiden: centrale winkelgebieden, ondersteunende winkelgebieden en overige winkelgebieden. Binnen deze categorieën wordt een nadere onderverdeling gemaakt. Verkooppunten die niet tot een van deze categorieën kunnen worden ingedeeld, vallen in de categorie 'verspreide bewinkeling'. Deze categorie wordt nader gespecificeerd naar bebouwde kom, buiten bebouwde kom en bedrijventerrein. Bebouwde kom wordt door Falk gedefinieerd als bebouwd gebied. Centrale winkelgebieden Het belangrijkste winkelgebied in een woonplaats wordt aangeduid als centrale winkelgebied. In het hoofdwinkelgebied is de niet-dagelijkse artikelensector bepalend. Met name de warenhuizen en de modesector (ook met grote winkels) zijn belangrijk voor de trekkracht en de situering of spreiding daarvan is van wezenlijke betekenis voor een goede verdeling van de bezoekersaantallen. De kritische consument gaat niet naar een hoofdwinkelgebied voor de eerste levensbehoeften maar verwacht daar variatie, gespecialiseerde winkels, combinatiemogelijkheden, een gezellige sfeer en goede presentatie. De hoofdwinkelgebieden ontlenen hun onderscheidend vermogen aan de ambiance (het karakter en de identiteit van een binnenstad) en de vermenging met andere dan winkelelementen. De invulling met winkels is, vanwege de filialisering, voor een groot deel identiek aan die in andere hoofdcentra. De grote hoofdwinkelgebieden hebben (volgens Bolt 2003) meer dan 100.000 m2 winkelareaal (wvo) in een gevarieerde samenstelling. Binnen de database van Locatus worden zes typen centrale winkelgebieden onderscheiden: Binnensteden

(meer dan 400 winkels)

In feite gaat het hier om de top-17 winkelgebieden van Nederland, waarvan de binnensteden van Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Utrecht, Groningen en Maastricht een onderdeel vormen. Hoofdwinkelgebieden groot

(200-400 winkels)

Een hoofdwinkelcentrum is het grootste winkelgebied in de woonplaats. Het aantal verkooppunten in de detailhandel bedraagt 200-400 winkels. Voorbeelden zijn Bussum-centrum of Delft -centrum.

Bijlagen

31

Hoofdwinkelgebieden klein

(100-200 winkels)

Een hoofdwinkelcentrum is het grootste winkelgebied in de woonplaats. Het aantal verkooppunten in de detailhandel bedraagt 100-200 winkels. Voorbeelden zijn Franeker-centrum of Putten-centrum. Kernverzorgende winkelgebieden groot

(50-100 winkels)

Een kernverzorgende centrum groot is het grootste winkelgebied in een woonplaats. Het gaat hier om centra met minder dan 100, maar meer dan 50 winkels in de detailhandel. Kernverzorgende winkelgebieden klein

(5-50 winkels)

Een kernverzorgende centrum klein is het grootste winkelgebied in een woonplaats. In dit geval gaat het om centra met maximaal 50 verkooppunten in de detailhandel. Kernverzorgend supermarktcentrum

(3-4 winkels)

Dit is een winkelconcentratie die het grootste winkelgebied in een woonplaats is en 3 of 4 winkels heeft, waaronder in ieder geval 1 supermarkt van 500 m2 wvo of meer. Ondersteunende winkelgebieden Naast één centraal winkelgebied kunnen in een woonplaats een of meerdere ondersteunende winkelgebieden worden onderscheiden. Binnen de categorie ‘ondersteunende winkelgebieden’ worden de volgende zes type winkelgebieden onderscheiden: Stadsdeelcentrum

(meer dan 50 winkels)

Een stadsdeelcentrum is altijd een aanvulling op een binnenstad of een hoofdwinkelcentrum. Bovendien is hier het merendeel van het centrum planmatig ontwikkeld. Doorgaans (Bolt 2003) hebben grote stadsdeelcentra van de eerste categorie meer dan 24.000 m2 wvo, de kleinere tussen de 12.000 en 24.000 m2 wvo. Nieuwere grote stadsdeelcentra zijn evenwichtiger van opbouw dan oudere die wel vaak een groot warenhuis in het aanbod hebben. De grote stadsdeelcentra hebben veel mode en veel filiaalbedrijven, en ook veel dagelijkse artikelen in het aanbod. In de kleinere stadscentra (verzorgingsgebied minimaal 30.000 inwoners) is het aanbod minder gevarieerd dan in de grotere. Naast een sterk dagelijks artikelenaanbod (met grotere supermarkten) is vooral het areaal frequent benodigde artikelen aanwezig. Meestal zijn er minder winkels in de hoogwaardige marktsegmenten aanwezig maar wel een landelijk bekend (klein) warenhuis (meestal Hema). Voorbeelden van stadsdeelcentra zijn AmsterdamOsdorpplein of Nijmegen-Dukenburg. Binnenstedelijke winkelstraat

(meer dan 50 winkels)

Ook hier gaat het om ondersteunende winkelgebieden van meer dan 50 winkels maar in tegenstelling tot de stadsdeelcentra zijn deze winkelgebieden niet planmatig ontwikkeld maar de winkelstraten in grote steden. Voorbeelden zijn de Steenstraat in Arnhem, Amsterdamsestraatweg Utrecht en de Overtoom in Amsterdam.

32

Bijlagen

Wijkcentra (groot)

(25- 50 winkels)

Een groot wijkcentrum bestaat naast een binnenstad of een hoofdwinkelcentrum en heeft minder winkels dan een stadsdeelcentrum. Het accent binnen wijkcentra liggen op dagelijkse artikelen met aanvullend niet-dagelijkse artikelenaanbod, zeker voor wat betreft frequent benodigde artikelen (boodschappen). De trekkersrol wordt vervuld door minimaal twee elkaar (naar prijs/kwaliteit) aanvullende supermarkten (al dan niet met alle versgroepen en drogisterij onder één dak). De supermarkten worden altijd aangevuld met een zo compleet mogelijk aanbod specialisten in de dagelijkse sector en verder winkels in de niet-dagelijkse sector. In totaliteit varieert een wijkcentrum van ca. 6.000 tot 12.000 m2 wvo (categorie groot). Het draagvlak ligt op een niveau van 15.000 à 30.000 inwoners (groot wijkcentrum). Wijkcentra (klein)

(minder dan 25 winkels)

Deze centra hebben een specifiek ondersteunende functie. Tot een klein wijkcentrum worden enerzijds winkelconcentraties gerekend met 5 tot 10 winkels en 2 of meer supermarkten. Anderzijds worden hiertoe winkelgebieden met 10 tot 25 winkels in de detailhandel gerekend. In totaliteit varieert een kleine wijkcentrum van 3.000 tot 6.000 m². Het draagvlak ligt op een niveau van 10.000 à 15.000 inwoners. Buurtcentra Dit zijn winkelconcentraties met minimaal 5 winkels en maximaal 9 winkels in de detailhandel. Daarnaast beschikt een volwaardig buurtcentrum in ieder geval over een supermarkt. Deze heeft afhankelijk van het verzorgingsgebied en in een bestaande situatie een maat van minimaal 800 tot ca. 1.000 m2 wvo; in nieuw te realiseren buurtcentra bedraagt de maat ca. 1.000 à 1500 m2 wvo. Er is ondersteuning van speciaalzaken met dagelijkse artikelen en enkele niet-dagelijkse artikelen winkels. Het draagvlak ligt op een niveau van ca. 7.500 inwoners. Supermarktcentrum Dit is een winkelconcentratie met 3 of 4 winkels waaronder in ieder geval 1 supermarkt, die volledig moet zijn met alle versgroepen en met 500 m2 wvo of meer en een ondergrens van globaal 1.000 m² wvo. Solitaire supermarkten In enkele gevallen is er een aanvulling door 1 à 2 versspeciaalzaken, horeca of dienstverlening. Overig Onder de categorie 'overig' worden grootschalige concentraties, verspreide bewinkeling en speciale winkelgebieden verstaan. Grootschalige concentraties Concentratie van 5 of meer verkooppunten in de detailhandel met een gemiddeld winkelverkoopvloeroppervlak per winkel van minimaal 500 m2. Gemiddeld genomen bedraagt de minimale maat van zo’n concentratie ca. 20.000 à 25.000 m2 bvo Landelijk of boven-regionaal verzorgende centra kunnen een omvang bereiken van 70.000 tot meer dan 100.000 m² bvo. Het aanbod moet minimaal voor 50% doelgericht zijn. Dit betekent dat minimaal de helft van

Bijlagen

33

het winkelverkoopvloeroppervlak van het betreffende winkelgebied zich richt op de branches ‘dier en plant’, ‘bruin- en witgoed’, ‘fietsen- en autoaccessoires’, ‘doe-het-zelf’ of ‘wonen’. Verspreide bewinkeling Alle verkooppunten die buiten een concentratie van minimaal vijf winkels in de detailhandel vallen, worden tot de verspreide bewinkeling gerekend. Speciale winkelgebieden Winkelgebieden die niet tot een van de voorgaande categorieën behoren, worden aangemerkt als speciaal winkelgebied. Veelal zijn dit winkelgebieden rondom een station of winkelgebieden met een speciaal thema. Designer Outlet Center in Roermond, Stationsplein Breda en Luchthaven Schiphol zijn bijvoorbeeld in deze categorie opgenomen.

34

Bijlagen

BRO heeft vestigingen in Boxtel | Amsterdam | Tegelen | Genk www.BRO.nl