Verwante begrippen
Eigen regie in de palliatieve fase
zelfmanagement
Hanke Timmermans
Opdracht film ZM Wat is zelfmanagement? Er volgt zo meteen een korte film van ca. 6 minuten, waarin zes mensen met een chronische ziekte aan het woord komen over zelfmanagement. In groepjes: • Volg aandachtig wat de zes personen in de film vertellen over zelfmanagement. • Welke gemeenschappelijke aspecten zijn uit hun boodschap te halen? • Bespreek dit na het kijken van de film met elkaar. • Noteer de belangrijkste aspecten Plenair: • maak met elkaar een lijst van belangrijke aspecten van zelfmanagement •
• Zelfmanagement is…”het zodanig omgaan met de chronische aandoening (symptomen, behandeling, lichamelijke en sociale consequenties en bijbehorende aanpassingen in leefstijl), dat de aandoening optimaal wordt ingepast in het leven” • Zelfmanagement betekent…”dat chronisch zieken zelf kunnen kiezen in hoeverre men de regie over het leven in eigen hand wil houden en mede richting wil geven aan hoe beschikbare zorg wordt ingezet, om een zo optimaal mogelijke kwaliteit van leven te bereiken of te behouden”. • Zelfmanagement is effectief…”wanneer mensen in staat zijn zelf hun gezondheidstoestand te monitoren en de cognitieve, gedragsmatige en emotionele reacties vertonen, die bijdragen aan een bevredigende kwaliteit van leven’.
Film: http://www.zelfmanagement.com/patienten/patientenfilms/
Kern: interactie Generiek Model Zelfmanagement Communicatie Partnerschap Basis: Literatuurstudie Expertmeetings Werkgroepen Gesprekken in het veld
Vertrouwen en respect
1
Eerste ring: competenties patiënt Eerste ring: competenties zorgverlener Kennis en vaardigheden Vb: weten wat de ziekte inhoudt
Vermogen tot kennisoverdracht Vb: aansluiten op informatiebehoefte patiënt
Vertrouwen in eigen kunnen Vb: een doel stellen en actieplan maken
Coach vaardigheden Vb: motivational interviewing
Vermogen tot zelfontplooiing Vb: eigen (zorg) netwerk inrichten
Wegwijzen voorzieningen Vb: verwijzen naar cursus ZM voor patiënten
Tweede ring: aandachtgebieden
Buitenste ring: omgeving en Randvoorwaarden
Organisatie van zorgprocessen ICT Kwaliteitseisen Ontwikkeling en onderzoek Opleiding en scholing Financiering Wet- en regelgeving Samenleving
Ervaringskennis Eigen aandeel in zorg Leven met de ziekte Organiseren zorg- en hulpbronnen
Centraal staat de mens met een chronische ziekte die gezamenlijk met de professional vaststelt wat hij zelf kan en wil doen.
Continue en dynamisch proces chronisch zieke kennen
Balans De eisen die de aandoening stelt (belasting)
De mate van eigen verantwoordelijkheid die de chronisch zieke wil en kan nemen (belastbaarheid)
blijven doen
kunnen
= continu en dynamisch proces dat moet leiden tot het optimaliseren van de kwaliteit van leven.
doen
willen
2
5A model
Het 5A model Achterhalen: Adviseren: Afspreken:
Continu en dynamisch proces zorgverlener
Assisteren:
Arrangeren:
actuele situatie, overtuigingen, gedrag en kennis specifieke gezondheidsrisico’s en voordelen verandering handelen samen doelen stellen o.b.v. interesse en vertrouwen patiënt persoonlijke barrières, strategieën, probleem oplossende technieken en ondersteuning vervolgafspraken: bezoek, telefonisch, reminders etc.
Uitgangspunten ZM ondersteuning
Terug naar de casus • • • • •
Ga uit van hoe de cliënt zijn/haar leven wil leiden. Ga uit van wat de cliënt (nog) kan. Doelen cliënt centraal stellen. Ervaringsdeskundigheid van de cliënt erkennen. Meer coachen en minder voorschrijven en instrueren.
•
Cliënt aan het roer
Bespreek met elkaar • Hoe geef je deze patiënt nu ondersteuning? – Wat vraag je? Wat bespreek je? Hoe kom je (samen?) tot een besluit?
OF
• Welke A’s verdienen aandacht? • Hoe zou dat eruit zien in jullie praktijk? Schrijf de uitgewerkte ‘A’ op.
3 Fasen Model
Voorbeelden van interventies
www.zelfmanagement.com/toolbox
3
Meer informatie
WVTTK
Vragen? Wat geleerd? Ideeën opgedaan? Hoe nu verder?
Interventies:
www.zelfmanagement.com/toolbox
Nieuwsbrief:
(E-) Chronicle
Email:
[email protected] [email protected]
Boek:
Ruimte voor regie
http://shop.kluwer.nl/boeken_products/ruimte-voor-regie/prod10288716.html
Stappenplan Zelfmanagementondersteuning Zelfmanagement ondersteunen is teamwerk
Teamvisie
Competenties
Taakverdeling
Individueel zorgplan
Interventies
OPDRACHT: (weer in groepen + antwoorden kort opschrijven) Voor consult
Evalueren
Tijdens consult
Na consult
• Wie beschouw je als je team? • Hoe zou je tot teamwork kunnen komen? • Hoe kun je zorgen voor coördinatie en continuïteit in de zelfmanagement ondersteuning?
Bijstellen
10 goede redenen voor zelfmanagement (1) 1. U krijgt (meer) vertrouwen in eigen kunnen 2. U houdt zoveel mogelijk zelfstandigheid 3. U bent actief betrokken bij uw zorg, behandeling en/of controle 4. U verzamelt en krijgt informatie die bij ú past 5. U leert uw eigen doelen stellen en behalen 6. U haalt meer uit de gesprekken met uw zorgverlener 7. U houdt de regie op uw kwaliteit van leven in eigen hand 8. U kunt keuzes maken: wat wilt u in eigen beheer houden en wat niet 9. U kunt uw ervaringskennis over leven met een (of meer) ziekte(n) gebruiken 10. U leert problemen zelf op te lossen
Geef zelf informatie of wijs de weg naar goede informatiebronnen Vraag naar wensen Hoe ziet een goede dag / een goed leven eruit Wat nog graag doen, zien, beleven Wat nog bespreken en met wie Wat geeft angst Welke wensen over de aanpak van lichamelijke klachten Welke zorg, wat te doen bij (snelle) verslechtering Waar wilt u sterven Nog zaken te regelen Stimuleer het regelen van hulp in eigen omgeving (familie, vrienden, vrijwilligers)
(Bron: zelfmanagement.com)
4
Waarom zelfmanagement? •
Een nieuwe kijk op de zorg • Gezondheid in de 21e eeuw “Gezondheid is het vermogen zich aan te passen en een eigen regie te voeren, in het licht van de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven.” (The ability to self manage in the face of social, physical, and emotional challenges, M. Huber et al., WHO, BMJ juli 2011) • Verschuiving Focus van Ziekte en Zorg (ZZ) naar Gezondheid en Gedrag (GG)
(RVZ,
2010)
•
Ontwikkelingen als - Sterke toename aantal chronisch zieken - Co- / multimorbiditeit - Mondigere èn minder mondige burgers - Terugtredende overheid, krimp verzorgingsstaat, participatiesamenleving - ICT en E-health
5
