EFFATA. Periodiek van de Effatagemeenschap Nijmegen. Pasen 2016: een nieuw begin. In dit nummer De Goede Week. Noli me tangere

EFFATA Periodiek van de Effatagemeenschap Nijmegen

Het pastoraal team geeft een precies overzicht van de Goede Week vieringen. pag. 2/3

Noli me tangere Het inlegvel bij dit nummer hoort bij het artikel ’Noli me tangere’. Willem Pelser bespreekt er het intrigerende kunstwerk. pag. 4/5

Financiën In dit nummer leest u veel over financiën. Zeker na de actie kerkbalans hebt u recht op een overzicht van onze penningmeester. Hij biedt u vervolgens op persoonlijke titel een pittige column aan. pag. 7/9

50 jarig jubileum Odeon Het zal weinigen in de parochie zijn ontgaan dat oDEOn recent het 50-jarige bestaan vierde. Na een korte impressie van de viering interviewt Betty Smits enkele oDEOn-ers die herinneringen ophalen. Pag. 9/10

800 jaar Dominicanen Ook in dit nummer zien we dat in ons kerkgebouw uitgebreid wordt stilgestaan bij 800 jaar dominicaner orde. Pag. 11/12

Sinds gisteren is de vorst geweken en vanochtend maken we onze tuin klaar voor het voorjaar. Het is een nieuwe tuin, aangelegd op grond die sinds generaties was afgedekt met klinkers waarop - God mag het weten – van alles is gebeurd. Een nieuwe tuin die voor het eerst vrucht zal dragen, waarin straks voor het eerst bomen en bloemen zullen bloeien. Want we hebben een meidoorn en een appelboom geplant. Bezig in die tuin moest ik denken aan de tuinman uit Joh. 20. Maria verwijlt in verwarring bij het graf en denkt een tuinman te zien. We lezen: ‘als u Hem hebt weggehaald, vertel me dan waar u hem hebt neergelegd, dan kan ik hem meenemen’. In het vervolg van de ontmoeting herkent zij Jezus. In hoeverre hebben wíj Hem herkend in de Veertigdagentijd die achter ons ligt? Aan de hand van kernverhalen uit de Schrift hebben we in de vieringen stilgestaan bij de vraag wat het voor ons dagelijks doen en laten betekent om mens, om christen te zijn. De vraag die de zondagen met elkaar verbond was: ‘Mens, wat drijft je?’. Worden wíj herkend aan waar Hij voor stond – de bevrijdende boodschap uitdragen en daarnaar handelen? Op zoek naar muziek voor de Paasvieringen kwam er een lied bovendrijven: ‘Wat dreef mij naar het graf, wat dacht ik daar te vinden?’ De vrouwen die in de vroege ochtend naar het graf gingen om het dode lichaam van Jezus te balsemen vonden hem niet. Van een boodschapper krijgen zij te horen: ‘Hij is opgewekt uit de dood, Hij is niet hier. Ga terug naar Zijn leerlingen en zeg hen: “Hij gaat jullie voor naar Galilea, daar zullen jullie Hem zien zoals Hij jullie heeft gezegd”. (Mc. 16) (De eerste leerlingen kwamen immers uit Galilea.) Het centrale thema in het christelijk geloof, de opstanding, dat raadselachtige fenomeen, verdraagt geen rationele analyse maar vraagt om een vertaling. Ons wordt in feite een vraag gesteld: hoe zien wíj Jezus, de Opgestane? ‘Hij is niet hier, Hij gaat jullie voor naar Galilea’ zou kunnen betekenen: zoek Hem waar je vandaan komt, waar je thuis bent en leef daar zoals Hij het heeft voorgedaan. Steeds opnieuw, vooral ook na dat bevrijdende feest van Pasen! ‘Mensen van de weg’, mensen onderweg, vragen om kaders en om leiding. Hoe en waarom? Daarover hoeven in onze traditie geen vragen onbeantwoord te blijven. Zalig Pasen! Frits Muller

Maart / April 2016

De Goede Week

Pasen 2016: een nieuw begin

Jaargang 10 nummer 2

In dit nummer

Vanuit het pastoraal team Middenin de Veertigdagentijd, druk bezig met de voorbereidingen voor de Goede Week en Pasen, schets ik u kort wat er op dit moment speelt in onze Effata geloofsgemeenschap. Daarbij mis ik node het overzicht van onze pastor Annemie Herinx over alles wat er in Effata gebeurt. Tot eind maart geniet zij van haar sabbatverlof. Om de onderlinge afstemming van activiteiten te garanderen zijn de coördinatoren van de diverse kerngroepen in deze periode wat vaker bijeen gekomen.

Vieringen Goede Week en Pasen In de Goede Week, met de vieringen van Witte Donderdag en Goede Vrijdag kunnen wij, meer dan anders, de grote geheimen van ons geloof ervaren. We hopen de onderstaande vieringen met velen te kunnen beleven. U wordt daartoe van harte uitgenodigd!

Palmzondag 20 maart Palmtakjes worden uitgereikt en u wordt uitgenodigd om in processie door de kerk naar voren te trekken. Daar staan we een ogenblik stil bij het kruis, symbool van de Goede Week. In deze week blijft het kruis voorin de kerk staan. Rond het teken van het kruis zullen ook de andere liturgische vieringen van de Goede Week plaatsvinden.

De vieringen in de Veertigdagentijd staan dit jaar in het teken van bezinning op onze plaats als christenen in de wereld: ‘Mens wat drijft je?’. De Vastenactie sluit daarop aan: de opbrengst is bestemd voor een project van de Jesuit Refugee Service: geld voor lessen aan 350 vluchteling/ schoolkinderen in het Frans van der Lugt Center in Beiroet, Libanon. Wanneer u dit leest is het vijftigjarig jubileum van het jongerenkoor Odeon al achter de rug. Tegen de verwachting in zal dit koor – op kleine schaal, maar toch - onder de bezielende leiding van Annemiek van Nostrum een doorstart maken. Ook hebben we de parochiebijeenkomst van zondag 13 maart achter de rug, waarop we onze zorgen over de toekomst van onze parochie met elkaar konden delen. Niet alleen binnen, maar ook buiten ons kerkgebouw is Effata actief, zowel in het STIP in Nijmegen Oost, als met betrekking tot het kamp Heumensoord. We berichtten daar eerder over. Vooruitkijkend voorbij Pasen is de dominicaanse studiedag op zaterdag 2 april in onze kerk vermeldenswaard. Zie het artikel daarover elders in dit blad. En zo zijn we met elkaar op weg naar Pasen. Het pastoraal team dankt ieder die zich ook nu weer inzet - op welke manier dan ook - om de belangrijkste week van het kerkelijk jaar vorm te geven en zo samen geloofsgemeenschap te zijn! Wij hopen u in de vieringen in de Goede Week te mogen begroeten. Frits Muller

2

Maandag 21 maart 19.00 uur in de dagkapel: viering van ommekeer en vergeving op weg naar Pasen.

Witte Donderdag 24 maart Viering om 19.00 uur. Op deze dag ging Jezus met zijn leerlingen voor het laatst aan tafel. Op deze bijzondere avond herdenken wij het joodse paasmaal en vieren wij de eucharistie op bijzondere wijze: feestelijker en gemeenschappelijker dan doorgaans. Na de viering worden de eucharistische gaven naar het altaar bij de sacristie gebracht. Daar is gelegenheid om te waken en te bidden.

Goede Vrijdag 25 maart Goede Vrijdag is de dag van Jezus’ lijden en sterven. Viering om 15.00 uur: de bijbel vertelt dat dit het uur is waarop Jezus stierf. Wij lezen in de grote kerk het lijdensverhaal. Ook deze viering wordt gehouden onder het teken van het kruis, dat in de kerk staat opgesteld. U wordt van harte uitgenodigd om bloemen mee te nemen. We hopen op zoveel bloemen dat we de kerk met Pasen feestelijk kunnen versieren. Aan het slot van deze viering staan we een ogenblik stil bij het symbolisch graf van Jezus, plaatsen daar een

lichtje bij en leggen de bloemen aan de voet van het kruis. Om 19.30 uur is er een concert; zie het artikel elders in dit blad.

Stille Zaterdag 26 maart Paaswakeviering om 21.00 uur. De viering heeft dit jaar een meer sobere opzet en zal aanzienlijk minder lang duren. Vanzelfsprekend ontbreken de vaste elementen van het Paasvuur, de verspreiding van het licht onder de aanwezigen, de wijding van de Paaskaars en de hernieuwing van de doopbelofte niet. Ook de verhalen van de Schepping, de Uittocht en de vrouwen bij het lege graf zullen weer klinken.

we naar een inleiding over vergeving. Daarbij kwam ook de biecht ter sprake. Ik had daar natuurlijk wel eens van gehoord, maar ik had er geen persoonlijke ervaringen mee. In de parochie waar ik opgegroeid was, kondigde de pastoor soms na een boeteviering aan dat men ook nog met hem kon spreken voor een individuele biecht. Maar ik merkte niet dat daar gebruik van werd gemaakt. Aan het einde van de inleiding werd gezegd: ‘Als jullie willen, kunnen jullie nu zelf van de gelegenheid gebruik maken om te biechten. We nemen een uurtje de tijd voor stilte. Je kunt een rustig plekje zoeken in het park of een wandelingetje maken. De twee priesters zitten hier ook. Je kunt naar een van hen toe gaan en biechten.’ Ik ben toen ergens onder een boom gaan zitten en heb zitten nadenken. ‘Zal ik gaan of niet? Durf ik dat wel? En wat moet ik dan zeggen?’

Als de dag van gisteren

Na een tijdje heb ik de knoop doorgehakt: ‘Ik probeer het!’ Maar toen kwam de volgende moeilijkheid: ‘Wat ga ik dan vertellen?’ Ook daar heb ik een poosje over nagedacht. Uiteindelijk heb ik de stoute schoenen aangetrokken en ben ik – toch wel behoorlijk zenuwachtig – op een van de priesters afgestapt. Ik kan me helemaal niet meer herinneren wat ik gezegd heb. En van de woorden van de priester staat me ook niet veel meer bij. Maar wat ik nog wel heel goed weet, is dat ik een enorme vreugde voelde toen de priester de vergevingsbede had uitgesproken. Ongetwijfeld speelde er ook een zekere opluchting mee na de voorafgaande worsteling. Maar het gevoel van bevrijding ging veel dieper dan dat. Ik voelde me echt helemaal vrij! Ik mag er zijn ondanks mijn onvolmaaktheden. God neemt mij aan zoals ik ben.

14 augustus 1990 was een stralende zomerse dag. Dat was het tenminste in Vézelay, een stadje in Midden-Frankrijk, waar ik me toen bevond. Voor mij als zeventienjarige jongen was dit mijn eerste buitenlandse reis. Maar het was niet zo maar een vakantie in la douce France. Nee, ik nam deel aan een ‘roepingenreis’. Met ongeveer vijftien jongemannen waren we onder leiding van de rector van de priesteropleiding en een jonge priester een weekje in dit rustieke stadje met zijn beroemde middeleeuwse basiliek.

Deze eerste positieve ervaring met het sacrament van verzoening is me altijd bijgebleven. In de loop der jaren heb ik de gewoonte ontwikkeld om zelf regelmatig te gaan biechten. Tegenwoordig probeer ik eens in de veertien dagen dit sacrament te ontvangen. Dat houdt me scherp op mijn eigen doen en laten. En iedere keer weer proef ik iets van die eerste keer: bevrijding, vreugde, een aanraking door God. Het is zoiets moois! Ik wens u van harte toe dat u dit in het Jaar van Barmhartigheid ook mag meemaken.

We logeerden in een jeugdherberg, maakten wandelingen door de natuur, bewonderden de lokale bezienswaardigheden, trapten af en toe een balletje en we hadden elke dag momenten van bezinning en gebed. En dat alles om ons bezig te houden met de vraag: wat zou God met mijn leven willen? Ben ik misschien geroepen om priester te worden? In dat kader kregen we ook dagelijks een korte inleiding van onze begeleiders over onderwerpen die met het katholieke geloof of het priesterschap te maken hadden.

pastoor Cyrus van Vught

Eerste Paasdag zondag 27 maart Om 10.30 vieren wij in een feestelijke Woorden Communieviering het Hoogfeest van Pasen. N.B.: In het Paasweekend gaat de zomertijd in! De klok gaat dan een uur vooruit; op tijd naar bed dus! Frits Muller

Pasen 2016

Cyrus van Vught is pastoor van de parochie Heilige Stefanus. [email protected]

Op een middag, de bewuste veertiende augustus, zaten we in het park achter de basiliek van Sainte-Marie-Madeleine. In de schaduw van de bomen luisterden 3

Bij dit artikel behoort het inlegvel bij dit nummer

‘Noli me tangere’ Maria stond nog bij het graf en daar zag ze twee engelen in witte kleren zitten, een bij het hoofdeind en een bij het voeteneind van de plek waar het lichaam van Jezus had gelegen. ‘Waarom huil je?’ vroegen ze haar. Ze zei: ‘Ze hebben mijn Heer weggehaald en ik weet niet waar ze hem naartoe gebracht hebben.’ Na deze woorden keek ze om en zag ze Jezus staan, maar ze wist niet dat het Jezus was. ‘Waarom huil je?’ vroeg Jezus. Maria dacht dat het de tuinman was en zei: ‘Als u hem hebt weggehaald, vertel me dan waar u hem hebt neergelegd, dan kan ik hem meenemen.’ Jezus zei tegen haar: ‘Maria!’ Ze draaide zich om en zei: ‘Rabboeni!’ (Dat betekent ‘meester’). ‘Houd me niet vast,’ zei Jezus. ‘Ik ben nog niet opgestegen naar de Vader. Ga naar mijn broeders en zusters en zeg tegen hen dat ik opstijg naar mijn Vader, die ook jullie Vader is, naar mijn God, die ook jullie God is.

die beneden neerknielt. Ze draagt een groene jurk die haar royale boezem duidelijk laat zien en haar aftekent tegen de rode achtergrond. De zoom van haar jurk heeft ze opgetrokken over haar been. Haar gezicht strekt zich naar de man, meer nog dan haar hand. Haar hals is ontbloot. Er zijn intrigerend ongewisse elementen in dit schilderij. Een exotische vogel zit hoog in een opening die ongemakkelijk veel lijkt op een hemels oog dat de scene daar beneden gade slaat. En zijn wij wel de enige getuigen van dit dramatisch gebeuren? Onderaan de trap verschijnt een sleutelgat. Er is iets afgesloten – of is het juist ontsloten? De bestemming van de man is onduidelijk, raadselachtig. Leidt die trap naar een deur, of een opening? En naast de vrouw aan de voet van de trap staat een krukje. Kan zij bij de man komen, mocht zij dat willen? En dan is er ’s mans schaduw die – heel intrigerend – geen hoed op heeft. Zoals elke schaduw is hij duidelijk een deel van hem, alhoewel… Is er misschien nog een andere speler?

Joh. 20, 11-17 Raak me niet aan, Houd me niet vast, Nader me niet, Klamp je niet aan mij vast: Noli me tangere De uitspraak ‘Noli me tangere' luidt in de oorspronkelijke Griekse tekst ‘mê mou haptou’. Die drie woorden kunnen op verschillende manieren vertaald worden: ‘raak me niet aan’, ‘houd me niet vast’ of ‘nader me niet’. Afhankelijk van de vertaling dient Maria Magdalena’s handeling verschillend geïnterpreteerd te worden. Probeert ze Jezus aan te raken? Te omhelzen? Vast te grijpen? En is dit toegelaten of niet? Of heeft ze Jezus omhelsd en moet zij zich voortaan instellen op een andere relatie tot de verrezen Christus? De deken van Kingston, Kevin Scott, maakte een analyse van het kleine paneel. Kevin Scott heeft een diploma kunstgeschiedenis en heeft bijzondere interesse voor de manieren waarop God ons in kunstwerken tegemoet komt. Met deze afbeelding moet je oog in oog gaan staan. Je moet je ermee inlaten en haar niet zo maar ‘zien’. Het kleine paneel staat in de Maria-Magdalenakapel van de kathedraal van Chichester. Het toont een scène die tegelijk vredig is en vreemd gespannen is. The setting is een onbestemde binnenplaats – de achterkant van een hotel misschien? Een binnentuin? Een licht bebaarde jonge man, gespierd en met goedgevormde kuiten, beent een trap op. Zijn hand wijst hem glijdend over de leuning de weg naar ergens daarboven. De andere hand steekt hij uit naar beneden, om een vrouw weg te duwen (of te zegenen?) 4

Noli mi Tangere van Graham Sutherland De kunstenaar Graham Sutherland biedt ons een voorstelling van Johannes 20, 11-17. Hij heeft er de traditionele naam  Noli me tangere  aan gegeven –  Raak me niet aan. Een juistere weergave van het Grieks zou zijn: Klamp je niet vast aan mij. Sutherland heeft de woorden genomen en ze in beelden vertaald. En toch: de woorden blijven hardnekkig hangen.  ’En ze denkt dat het de tuinman is…’  Waarom zou Maria Magdalena denken dat de verrezen Christus de tuinman is? Vroegere kunstenaars gaven Hem een schoffel in de hand. Sutherland heeft hem een zonnehoed gegeven. ’Ik klim op tot mijn vader…’ Wel, hij gaat overduidelijk naar boven. Dit is een schilderij dat onder meer gaat over  relatie  en  verbondenheid, over vóór en ná. Je ziet Jezus met Maria Magdalena, de vrouw aan wie hij het eerst van al wilde verschijnen. Velen hebben zich

een mening proberen te vormen over hun relatie, ook diegenen die enkel de Bijbel als bron hanteerden. Wat de aard van die relatie ook is, ze heeft een flinke deuk gekregen. Veel van wat er vroeger was, is er nog, en toch… ze zijn nu van elkaar gescheiden, al is het door een dunne leuning. Een leuning die Jezus van daar wegleidt. Er is iets dat voor beiden tragisch is, maar onontkoombaar. Maria zal een nieuwe manier moeten vinden om met Jezus verbonden te zijn. Wat ze ook op Jezus geprojecteerd heeft (en wie heeft geen aspiraties en gevoelens op een ander geprojecteerd?), alles is nu veranderd. De bovenmaatse, voor de zintuigen niet te vatten realiteit van Christus’ verrijzenis gaat gepaard met het scherpe besef dat niets nog hetzelfde zal zijn. Maria – zoals ook wij - moet die nieuwe realiteit, die nieuwe verbondenheid, voor zichzelf ontdekken. Helemaal alleen? Nee, waarschijnlijk niet. De schaduw van Christus blijft mysterieus hangen, onverbrekelijk met hem verbonden, en toch met zijn eigen, aparte identiteit. Van nu af aan zal Maria Magdalena in twee werelden leven. De schaduw zal die met elkaar verbinden, de eeuwige schaduw van Jezus waar je niet de hand kunt op leggen, die je niet kunt aanraken of vasthouden – noli me tangere. Willem Pelser

Leren zien wat nog niet is De steen is weg. Het graf is leeg. En uit de mist van kille onmacht die ons altijd weer in het gezicht slaat, stroomt zacht wat licht ons tegemoet.

Want Hij die dood was, leeft. Hoop kan niet meer ontvreemd. Er zal een morgen zijn, van lachen en van troosten.

Wij horen op te staan. Kom, geef een hand, jij die ontmoedigd bent, jij met je hoofd gebogen. Wij mogen leven zonder angst. Het woord dat Hij ons gaf brandt in ons hart. Wij leren zien wat nog niet is met onze diepste ogen. Er is een weg gebaand voor iedereen omzoomd met bloesemende bomen. Van de Vlaamse schijfster en dichteres Kris Gelaude, actief in de Leuvense dominicaanse gemeenschap

Vastenaktie 2016, onderwijs aan vluchtelingenkinderen uit Syrië en Irak Jan Stuyt, onze voormalige deken en voorganger in de Effataparochie (vóór de fusie dus), tipte de Stefanusparochie om in deze vastentijd geld in te zamelen voor onderwijs voor kinderen die op de vlucht zijn. Opvang in de regio, dat is een van de maatregelen om de uittocht van vluchtelingen naar Europa te beteugelen. Europa biedt kansen op veiligheid, werkgelegenheid en onderwijs. Frans van der Lugt Maar als dat in vluchtelingenkampen ook aanwezig is, wil men graag daar blijven, in de buurt van de achtergebleven familie en eigendommen. De Jesuit Refugee Service (JRS) zorgt voor onderwijs, onder andere in het Frans van der Lugt Center in Burj Hammoud (een buitenwijk van Beiroet, Libanon). Een school die niet meer in gebruik was, is opgeknapt. Daar krijgen nu 350 kinderen onderwijs. Het zijn 300 Syrische en 50 Irakese kinderen, zowel moslims als christenen. De kinderen hebben behoefte aan goed onderwijs waaronder veel taallessen (Engels, Frans en Arabisch) omdat je in het Libanese onderwijs drie talen moet beheersen. De kinderen hebben veel familie en vrienden verloren en gruwelijke oorlogssituaties meegemaakt. Daardoor communiceren ze moeilijk en hebben ze gedragsproblemen. Dus ook psychosociale begeleiding is enorm belangrijk. Het hoofd van het Frans van der Lugt Center: ‘Deze kinderen moeten onderwijs maar vooral ook liefde krijgen, en weten dat er mensen zijn die voor hen zor5

gen. Onderwijs is enorm belangrijk, het geeft hoop en veiligheid.’ Jan Stuyt was - voordat hij deken en pastor van de Molenstraatkerk werd - een van de gangmakers van de JRS. In dat kader bezocht hij vluchtelingenkampen in de Filipijnen en Maleisië, waar Vietnamese bootvluchtelingen verblijven. Meer informatie over dit werk van de paters Jezuïeten vindt u op hun website: www.jrs.net. NB Als u een bijdrage wilt geven voor het project in Libanon gebruik dan niet het gironummer van de vastenactie, maar stort rechtstreeks naar de Jezuïeten: St. Claverbond, Den Haag (ANBI) IBAN NL85 INGB 0000828228  Vermelding: JRS, Libanon Anton van der Meer

Vastenaktiemaaltijd op 15 maart 2016, 17.00–19.00 Elk jaar is er in de vastentijd een maaltijd. Dit jaar zijn voor de maaltijd twintig mensen uit Heumensoord uitgenodigd. Omdat het een vastenmaaltijd is, hebben we gevraagd of er (Syrisch-Orthodoxe) christenen zijn, die bekend zijn met de traditie van het vasten in de 40 dagentijd. We hopen op een mooi onderling gesprek. Neem twee soepkoppen, twee borden en bestek mee: een voor u en een voor onze gasten. Opgeven vóór 13 maart! Naam: Telefoon/e-mail: Ik help mee in de voorbereiding: ja/nee De meeropbrengst van de onkosten (via het collectemandje na afloop) is voor het Frans van der Lugt Center in Burj Hammoud (Beiroet, Libanon). Dit is een school waar vluchtelingenkinderen uit Syrië les krijgen. Zie het artikel elders in dit blad.

Van het Locatieteam Inmiddels is het ‘halfvasten’ en zijn we op weg naar Pasen. Een hoogfeest in onze kerk, en ook voor velen persoonlijk een hoogtepunt in het kerkelijk jaar. Terwijl ik dit schrijf realiseer ik me dat vorig weekend het 50 jarig jubileum van oDEOn in onze kerk werd gevierd. Dat was zeker een bijzondere viering, waarbij veel oud-leden de gelegenheid hadden elkaar, soms na lange tijd, weer eens te ontmoeten en herinneringen op te halen. In de vorige uitgave van het parochieblad heb ik een oproep gedaan voor deelname aan de commissie die de profielschets voor de opvolging van pastor Annemie Herinx gaat opstellen. Twee parochianen hebben zich aangemeld: Françoise Klaassen en Joseph Appels. Deze commissie is recentelijk aan de slag gegaan. 6

Dit parochieblad verschijnt half maart, en dan duurt het nog maar twee en een halve week wanneer onze pastor Annemie weer terugkomt. We hopen van harte dat ze nieuwe energie en inspiratie heeft opgedaan tijdens haar sabbatverlof om ons als geloofsgemeenschap opnieuw te inspireren en te leiden. WELKOM TERUG ANNEMIE. Elders in dit parochieblad is een stuk opgenomen over de begroting 2016 van Effata. Het heeft het locatieteam, en in het bijzonder onze penningmeester Ronald Wilke, veel tijd en energie gekost om hiertoe te komen. Het zal bovendien vindingrijkheid vereisen om deze begroting ook zo te realiseren. Dat gaat zeker niet vanzelf. Het locatieteam wenst alle parochianen een goede Paasweek en fijne Paasdagen. Ab Blom

Nieuwjaarstoespraak Fons Plasschaert Tijdens de nieuwjaarsreceptie op 3 januari spraken Dirk-Jan de Rooij van het locatiebestuur en Fons Plasschaert van het bestuur van de parochie H.Stefanus. Verschillende parochianen wilden nalezen wat er is gezegd. Dirk-Jan heeft zijn toespraak weergegeven in het vorige nummer onder de kop: ‘Van het locatieteam’. Op verzoek van de redactie heeft ook de andere spreker een tekst beschikbaar gesteld. Wat valt vanuit de optiek van het bestuur op te merken over de vorderingen in het toegroeien naar onze nieuwe grote parochie? In het algemeen mogen we met voldoening en waardering terugkijken op het functioneren van de locatieteams en alle vrijwilligers die zich op de acht locaties actief inzetten voor de geloofsgemeenschappen. Dat is de kern waarom het draait. Er is sprake van een goede samenwerking en inzet in en tussen locaties. Dit komt ook tot uitdrukking in het goed functioneren van het parochieberaad, dat vijf keer bijeen geweest is in het afgelopen jaar. De vertegenwoordigers van de diverse locaties hebben inmiddels een band met elkaar opgebouwd en er is goed gediscussieerd over verschillende aspecten zoals de rol van vrijwilligers, diaconie, communicatie, gemeenschapsopbouw, kerkledenadministratie, de nieuwe website en vluchtelingen. Daaruit is geleerd wat overeenkomsten en verschillen tussen de locaties zijn en waarin men verder kan samenwerken. Het bestuur heeft het afgelopen jaar mede door inbreng vanuit de locaties het beleidsplan kunnen vaststellen voor de periode tot 2018, de begroting 2014 goedgekeurd, het meerjaren onderhoudsplan voor alle kerken en gebouwen vastgesteld en de begroting 2015 bij het bisdom ingeleverd. Het bestuur is verheugd dat er goede verhoudingen bestaan met de locaties en met het bisdom.

Inmiddels is de website van de parochie vernieuwd (http://www.stefanus.nl) waarop ook een activiteitenkalender is te vinden en alle locaties gevonden kunnen worden. Financieel is er vooruitgang geboekt door te bezuinigen middels gezamenlijke energie-inkoop, de verkoop van twee panden en het meer op orde brengen van alle bankzaken. Er zijn ook onderwerpen die het komende jaar aandacht behoeven. Daarbij wordt gedacht aan meer gezamenlijke parochie-brede activiteiten, het uitbrengen van één parochieblad, het activeren van de werkgroep communicatie, betere parochiebrede implementatie van het Navision ledenadministratiesysteem, kerkbalans en financiën, vermogensbeheer en het centraal secretariaat, om maar enkele zaken te noemen. Ook met het pastoraatsteam is goed overleg gevoerd en wordt gezocht naar verdere verbetering van de pastorale taakverdeling tussen en samenwerking met de locaties. Het bestuur spreekt de hoop uit dat 2016 een jaar mag zijn waarin we nog meer naar elkaar toegroeien om vanuit onze gezamenlijke geloofsbelevenis er te zijn voor de vluchtelingen, de zwakkeren, de ouderen, en mede daarmee ook een inspiratiebron te kunnen zijn voor jongeren in onze parochie, die op zoek zijn naar zingeving en houvast in hun leven. Fons Plasschaert

Financiën Effata: van FusieParochie naar Locatie Uit de brieven bij de kerkbijdragen blijkt een zekere zorg over onze financiën. Onze inkomsten dalen al jaren en de uitgaven stijgen. Meerdere leden van onze geloofsgemeenschap vragen om meer inzicht. Ik zal proberen dit in dit artikel te doen; we bespreken dit ook op 13 maart, na de zondagse Agapèviering en de maandelijkse lunch.

parochie opgeheven en opgenomen in de H. Stefanus. Wij hadden op dat moment middelen in geld en goederen (activa) van ruim € 1,2 miljoen: 60 % OZW-waarde pastorie Spaarrekeningen



338.000



500.000

Vordering op stichting De Witsenburg  (opbrengst verkoop)

354.000

Vorderingen op derden



34.000

Betaalrekeningen en kasgeld



22.000

Totaal

 1.248.000

De waarde van de kerk en de grond eromheen worden binnen de Katholieke kerk op € 0 gesteld. Geschat ligt deze bij sluiting en daarna verkoop tussen de € 1.000.000 en de € 1.500.000. De middelen zijn verdeeld over de volgende posten, zeg maar doelen ter besteding, in de passiva: Vermogen in onroerend goed, 60 %  waarde pastorie

338.000

Vermogen, legaat voor onderhoud  tuin

10.000

Vermogen zonder specifiek doel



136.000

Voorziening voor toekomstig onder-  houd kerk en pastorie

527.000

Voorziening voor tekort op personele  lasten na de fusie

165.000

Lening van het bisdom (renteloos,  voorfinanciering kosten verkoop kerk CKS) afgelost in 2015

46.000

Schulden op korte termijn



26.000

Totaal

1.248.000

De voorziening voor tekort op personele lasten na de fusie is door het bestuur van de parochie Effata ingesteld in overleg met de projectgroep die de fusie heeft begeleid. Voor de jaren 2014-2017 werd een stijgend tekort voorzien. Door dit geld als parochie nog te reserveren waren de salarisbetalingen van onze pastor tot aan haar pensioen gegarandeerd.

De fusie-parochie Effata Effata is ontstaan uit de parochies Christus Koning/ Stephanus en Dominicus. De opbrengst van de verkoop van de kerk van Christus Koning Stephanus heeft de renovatie van de kerk voor Effata aan de prof. Molkenboerstraat mede mogelijk gemaakt. Na de fusie daalden de inkomsten door een dalend ledenaantal en steeds lagere rente op ons vermogen. Tegelijkertijd stegen de kosten met de inflatie. Omdat Effata een behoorlijk vermogen had konden kleine tekorten hieruit betaald worden. Het bisdom controleerde laat, gaf aan dat dit eigenlijk niet de bedoeling was maar stelde wel de jaarrekeningen vast. In 2013 is de fusie van zeven, later acht parochies tot de H. Stefanus voorbereid. Per 31-12-2013 is Effata als

Effata als locatie Vanaf 1-1-2014 is Effata een onderdeel van de H. Stefanus en heeft dus formeel geen eigen vermogen of middelen meer. Deze zijn geheel overgegaan naar de fusieparochie. Bij de fusie is wél afgesproken dat de oorspronkelijke vermogens (en ook eventuele schulden) voorlopig bij de acht locaties zichtbaar geboekt 7

zouden blijven en dat de (helaas nu zeer lage) rente van het vermogen voor de locaties beschikbaar bleven. Sinds de fusie 2014 dragen we € 2500 per jaar bij in de kosten van onze gezamenlijke pastoor van de H. Stefanus. De acht locaties betalen daarmee een deel van zijn honorarium. Dat betekent dus een extra uitgave van 2500 euro per jaar voor elke locatie. Waar vroeger het bisdom op afstand ons controleerde (de jaarrekening 2012 is onlangs ongewijzigd vastgesteld, de goedkeuring voor de laatste parochiebegroting van 2013 is nog niet ontvangen) zijn wij nu als locatie veel directer aan het bestuur van de parochie verantwoording verschuldigd. Dat is logisch, want het bisdom kan de overgebleven fusie-parochies veel beter en directer controleren en doet dat ook. Probleem is echter dat het bisdom alleen akkoord gaat met uitgaven die gedekt worden door inkomsten in het jaar zelf en verbiedt om gebruik te maken van de door parochianen opgebrachte gelden op de spaarrekeningen ! Om te vergelijken met thuis: als je jaarlijks hebt gespaard voor een nieuwe auto koop je die van je spaargeld en niet van je salaris of pensioen. Je geeft dat jaar dan meer uit dan je verdient, maar daarvoor heb je dan ook gespaard. Binnen de kerk mag dat dus niet. Begroting 2016 Voor 2016 heeft onze locatie bij het bestuur van Stefanus de volgende begroting ingediend, met een klein tekort van € 1700: Begroting 2016 Uit:

 € 113.200

Gebouw en energie



30.000

Pastores en voorgangers



47.200

Kosten vieringen en koren



13.500

Parochieblad

 5.500

Bijdrage aan parochie en bisdom



14.000

Overige kosten



3.000

In:

 € 111.500

Kerkbijdrage



45.000

Collectes



10.000

Begrafenissen en andere vieringen



10.500

Verhuur pastorie



38.000

Rente op vermogen



8.000

In onze bespreking met het bestuur in december 2015 werd dringend verzocht, ondanks het grote saldo voor onderhoud van onze kerk van meer dan een half miljoen Euro, zie passiva voorzieningen voor toekomstig onderhoud, om toch net als alle andere locaties volgens de regels binnen Stefanus € 11.000 (berekening voor Effata) extra in deze pot te storten. Omdat dit geen uitgaven zijn maar een verschuiving van ons geld in de boekhouding van de reserve naar de voorziening groot onderhoud is het locatieteam, zij het onder protest, akkoord gegaan. 8

In januari 2016 heeft het bestuur ons opnieuw uitgenodigd omdat wij nu, volgens het bestuur, een groot tekort op de begroting hadden. Dit was namelijk ons tekort van € 1700 (1,5 %) plus de € 11.000 die we op verzoek van het bestuur moesten storten in een pot voor onderhoud die al zeer goed gevuld was. Wij werden daarom verzocht meer inkomsten te genereren. Als voorbeeld werd genoemd meer ruimtes in de pastorie te verhuren en dus af te stoten voor eigen gebruik, of parkeerplaatsen te verhuren op het kerkplein. Verder werd gevraagd nog eens goed te kijken naar mogelijke bezuinigingen op de andere uitgaven. Graag bespreekt het locatieteam deze situatie op 13 maart met U. Ronald Wilke, penningmeester Effata

Actie Kerkbalans 2016

Dit jaar is deze actie anders uitgevoerd dan voorgaande jaren. De bezorgers van de Effataperiodiek hebben ons geholpen de enveloppen af te geven bij de parochianen die in voorgaande jaren gehoor gaven aan deze oproep de kerk te ondersteunen. Wij willen hen hartelijk voor deze hulp bedanken! Omdat wij onvoldoende mensen konden inschakelen om persoonlijk aan de deur te komen hebben wij u gevraagd de toezeggingskaartjes naar het parochiecentrum te sturen of daar af te geven. U heeft uw best gedaan. Het grootste deel van de toezeggingskaartjes is bezorgd op het parochiecentrum. Bij eerste indruk is het totaal van de toezeggingen toch wat lager dan vorig jaar. Maar gelukkig hebben velen een grotere bijdrage gegeven. Wij willen u danken voor uw bijdrage. De kerkbijdrage blijft onze belangrijkste bron van inkomsten. Wij willen blijven vieren zoals we gewend zijn, en het Effatablad in stand houden. Dit blad wordt gestuurd naar alle mensen die de kerkbijdrage betalen. Als u dit blad graag leest en (nog) geen kerkbijdrage betaalt, vragen wij u om een vrijwillige bijdrage in de jaarlijkse kosten: € 10 in Nijmegen Oost en € 25 bij bezorging per post. U kunt dit overmaken op de rekening van Effata: NL29 ABNA 0436 6614 46, onder vermelding Effataperiodiek. Nogmaals dank voor uw bijdrage! Annelies en Dirk-Jan de Rooij-Sträter

Column Het bisdom en de financiën van Effata Ik ben een betrokken “Effataan / Dominicaan”. Penningmeester zijn van onze locatie is daarbinnen een hopelijk nuttig stukje vrijwilligerswerk.

‘Ik zie papa helemaal niet’, roept een klein jongetje dat aan de hand van zijn moeder binnenkomt. Een hoogbejaarde dame moet achter haar rollator even op adem komen voordat ze verder loopt. ‘Maar dit wilde ik toch niet missen’, voegt ze me toe. Even later spreekt een mevrouw me gehaast aan: ‘Ik kom net uit Delft. Ik ben een oud-koorlid. Zou ik nog mee kunnen zingen?’

In onderstaande tekst heb ik het gedrag op het gebied van financiën van het bisdom, dat geheel ingaat tegen de positieve opvattingen van onze paus Franciscus om samen te delen, voor mijzelf samengevat. Ik wil dat ook graag met u delen, naast het zakelijke stuk dat elders in het blad staat. Dit is dus mijn persoonlijke mening. Het is voor mij als mens eigenlijk te triest voor woorden dat de Nederlandse katholieke kerk alleen maar geld oppot in plaats van zich in deze moeilijke tijden in te zetten voor de echte noden in Nijmegen, Nederland en de rest van de wereld. Blijkbaar kent het bisdom slechts drie geboden: Gij zult het geld dat U bijeen hebt gebracht door alle parochianen in de oorspronkelijke parochies Christus Koning, H. Stephanus en H. Dominicus niet gebruiken voor de kosten die gemaakt worden binnen Uw locatie of Uw nieuwe parochie H. Stefanus. Het vermogen moet behouden blijven. Gij zult, ondanks dat Uw kerk met Onze toestemming en veel subsidie van de overheden in Nederland geheel gerenoveerd is en er voldoende geld is gespaard (ruim € 500.000), toch ieder jaar extra sparen voor het onderhoud voor de komende twintig jaar. De gemiddelde leeftijd van de betalende parochianen is dan inmiddels meer dan 100 jaar geworden. In wiens belang is dit? Omdat dit sparen leidt tot een tekort zult U als locatie Uw inkomsten moeten verhogen. Van deze verhoging mag U 91 % gebruiken voor het dekken van het tekort dat Wij U opleggen; 9 % zult U als bisdombijdrage aan Ons extra afstaan. Tot zover een persoonlijke reactie van een in de Nederlandse katholieke kerk zeer teleurgesteld lid van onze geloofsgemeenschap. Ronald Wilke

50 jaar DEO/oDEOn Zondag 6 maart ‘Waarom is deze zondag zo anders dan alle andere zondagen?’ Met deze historische vraag opent René Klaassen op zondag 6 maart de viering in onze kerk. Achter hem staat een koor van bijna 100 leden. Het maakt indruk op de kerkbezoekers, van wie sommigen bij het binnenkomen verrast op de drempel blijven staan. ‘Dat ziet er imposant uit’; ‘Wat ontroerend’, hoor ik terwijl ik de liturgiefolders sta uit te delen.

Het koor in de begintijd. 1968 De voorkant van het altaar is bedekt met een blauwe vlag. Daarop staat het logo van DEO met daaronder de datum: 4-3-1966. En die datum verklaart alles. Vijftig jaar geleden werd het jongerenkoor DEO opgericht. En vandaag zijn uit alle delen van het land die toenmalige jongeren teruggekomen om nog één keer samen te zingen. En in de kerk zitten evenzoveel koorleden met hun familie om nog één keer te genieten van het swingende repertoire van toen. Legeraalmoezenier Sanneke Brouwers en ‘onze eigen’ pastoraal medewerker René, beiden oud-koorleden, zorgen op deze zondag, samen met vele anderen uit het koor voor een hartverwarmende viering, één zoals je er nog veel zou wensen binnen Effata. Hoe DEO ontstond Enkele oud-leden vertellen graag hoe DEO is ontstaan. In de huiskamer van het parochiecentrum praat ik met: Françoise en René Klaassen, Jos Klaassen en Tineke van den Akker-Klaassen (Ja, Deo is letterlijk een familie geworden!!) en Ger Janssen, de oprichter van DEO. Ger Janssen weet het nog precies. In 1965 woonde hij in de parochie van de Heiweg in Nijmegen. Met Joke Boerboom en Martin Rutten richtte hij een jongerenkoor op in de Franciscuskerk. Het koor had al snel een 30-tal leden in de leeftijd van 15-16 jaar. Maar helaas liep het niet zo lekker tussen koor en pastoor, en daarom ging Ger met zijn koor op zoek naar een andere parochie. In de Dominicuskerk met de toenmalige pastoor Korstenbroek o.p. was het koor meer dan welkom. En ook het koor was enthousiast: vóór de dienst op zondag repeteren in de Witsenburg en dan zingen in de naastgelegen kerk. De aanwezigheid van het koor verspreidde zich als een lopend vuurtje door de parochie. Er kwamen veel nieuwe leden want, zo herinnert Tineke zich: ‘Je moest in die tijd van je ouders naar de kerk. De meeste diensten waren in de ogen van jongeren saai. Als je dus toch moest, koos je maar voor iets leuks:de jongerenmis.’ 9

Al snel werd deze mis, die om 11.30 uur begon, een concurrent van de Hoogmis om 10.00 uur. Die stroomde allengs leeg, de jongerenmis vol. ‘Mijn vader, lid van het mannenkoor, was daar niet blij mee’, merkt Rene Klaassen op. ‘Er ontstond zelfs strijd welk koor in de Kerstnacht mocht zingen’. Het koor bloeide in de Dominicusparochie en met waardering klinken namen van dirigenten als: Hans Voskuyl, Hans Broere en Gerard Jansink, en van organist Bert van Jaarsveld. De naam DEO stond voor: Door Eendracht Ontstaan. ‘Eigenlijk’, merkt Ger Janssen op, ‘kreeg de naam hierdoor onbedoeld een Goddelijk sausje. Dat was voor onze ouders wel een geruststellende gedachte …’ Weet je nog……? Het is nog niet zo eenvoudig om een gesprek met de oud-koorleden te voeren. Want herhaaldelijk worden zijwegen ingeslagen. ‘Weet je nog…?’ klinkt het enthousiast. ‘Weet je nog hoe we zondags na de mis koffie gingen drinken bij de ouders van Tineke en daarna met een club gingen wandelen naar Berg en Dal?’ ‘Ja’, reageert Tineke, ‘we hadden toen niet, zoals de jongelui van nu, baantjes en geld; dus maakten we uitstapjes die niets kostten’.

naar Kevelaer en op de vliegbasis van Soesterberg. Dat leverde naamsbekendheid op. DEO werd vaak gevraagd bij huwelijksvoltrekkingen, en zong uiteraard bij de huwelijksinzegening van de eigen koorleden. DEO heeft, schatten de oud-leden, toch wel zo’n 25 eigen huwelijken voortgebracht. ‘Zonder DEO had ik Françoise niet gehad’, weet René Klaassen heel zeker. DEO had een eigen repertoirecommissie, en met name onder leiding van Hans Broere werden nieuwe liederen ingestudeerd. De liederen van Huub Oosterhuis waren erg geliefd en ook deed DEO regelmatig mee aan de Jongeren Korendagen in Tilburg en Den Bosch. Het koor stelde ook zelf vieringen samen. ‘Vooral Harry Salemans was in het begeleiden daarvan heel goed,’ vertelt Francoise. ‘Hij kon zo goed luisteren. Hij was een bindende kracht en met hem konden we in speciale weekenden razendsnel een viering in elkaar zetten.’ DEO was verzekerd van een constante aanwas. Er was in de Dominicuskerk ook een bloeiend kinderkoor, dat voor een natuurlijke doorstroming naar het jongerenkoor zorgde. Op zijn hoogtepunt had het koor zo’n 50 leden. Van DEO naar oDEOn Maar jongeren worden volwassen, trouwen en krijgen kinderen. Dat was vaak het moment om te stoppen als koorlid. Toch is er bij een aantal leden van echt stoppen nooit sprake geweest. Want ze kwamen weer terug om te zingen in de Kerstnacht of bij een huwelijk. DEO ging verder in de vorm van een projektkoor en werd oDEOn, een koor bestaande uit ‘oudere’ jongeren. Dat heeft prachtige uitvoeringen gegeven, van onder meer Jesus Christ Superstar, De Passion en Joseph and the Multi-coloured Dreamcoat. Françoise Klaassen en Vincent Paes hebben de laatste jaren van DEO nog een belangrijke bindende rol gespeeld. Maar toen zij het dirigeerstokje neerlegden was de bloeitijd echt voorbij.

Het voltallige koor, leden en oud-leden En even later: ‘Weet je nog hoe Theo met zijn kop buiten de bus hing?’ ‘Hoe relaties tussen de koorleden aan en uit gingen?’. ‘Hoe we instrumenten bij elkaar “sprokkelden” via sponsors en de verkoop van loten voor het Anjerfonds?’. ‘Weet je nog, dat we 25 cent per week contributie betaalden en we verplicht waren om drie van de vijf repetities bij te wonen, want anders mochten we niet meezingen in de mis?’. ‘Hoe we op de melodie van de Parelvissers zongen: “God was in het begin” en bij de zin “Toen verscheen God…” allemaal gingen staan? ‘En weet je nog dat er na afloop van de jongerenmis geapplaudisseerd werd, terwijl dat in de kerk eigenlijk niet hoorde …?’. ‘En weet je nog dat we in de Kerstnacht of in de Paasmis wel eens een toegift gaven?’

Groei en bloei DEO verzorgde ook gastoptredens, zoals bij de Luchtmacht in Nijmegen, tijdens de bedevaart 10

Annemiek van Nostrum dirigeert nu op gezette tijden oDEOn en denkt zelfs aan een doorstart met jonge jongeren. Hoe het ook zij… DEO heeft een onuitwisbare indruk gemaakt in het leven van talloze koorleden. De onderlinge band en de vriendschappelijke sfeer worden als het hoogtepunt ervaren uit het tijdperk DEO. Het was dan ook niet moeilijk om een groot aantal oud leden bij elkaar te krijgen voor de feestelijke viering op 6 maart. Nog eenmaal zong het koor in volle glorie in onze kerk, en na afloop was er tot in de late uurtjes een samenzijn, waarin een borrel op het verleden werd genomen, de archieven geopend werden en talloze herinneringen werden opgehaald. Weet je nog … ? Betty Smits van Sonsbeek

Symposium Dominicanen en mensenrechten

Het symposium maakt deel uit van de viering van 800 jaar dominicanen. Meer daarover op: www.800jaardominicanen.nl

‘Zijn zij dan geen mensen?’ is de titel van het symposium over dominicanen en mensenrechten dat op zaterdag 2 april aanstaande in Nijmegen plaatsvindt. De orde van de dominicanen heeft een fascinerende geschiedenis met de mensenrechten, die loopt van de woedende preek van Antonio de Montesinos in 1511 over de misdaden van de Spaanse overheersers tegen de Indianen naar ‘mensenrechtenactivist’ Bartolomé de las Casas, naar jurist en theoloog Francisco de Vitoria die wel de ‘vader van het internationaal recht’ wordt genoemd. Vele anderen zijn hen gevolgd. Door de eeuwen heen zijn dominicaanse broeders, zusters en leken betrokken geweest bij de strijd voor mensenrechten en erkenning van de menselijke waardigheid. Die inzet gaat nog altijd door, in velerlei vorm, wereldwijd en ook in Nederland. Sprekers tijdens het symposium zijn dr. Richard Steenvoorde, dominicaan en jurist, en Lucette Verboven, Vlaamse tv-maakster en auteur van het boek ‘Ongewone wegen’ met portretten van dominicanen uit de hele wereld. Richard Steenvoorde zal onder de titel ‘Omdat ieder mens telt’ ingaan op de dominicaanse inzet voor de mensenrechten in de zestiende eeuw. Lucette Verboven spreekt over de hedendaagse dominicaanse inzet. Titel van haar lezing: ‘Preken is spreken. Zwijgen is geen optie’. In de middag zijn workshops voorzien over (1) de rechten van gevangenen, (2) slavernij toen en nu, (3) vrouwenhandel en (4) mensenrechten in de verkondiging.

Symposium 800 jaar dominicanen Datum: vrijdag 27 mei ‘s middags Plaats: onze Dominicuskerk  Graag uw aandacht voor wederom een belangrijke gebeurtenis in onze kerk bij gelegenheid van het 800-jarig bestaan van de Orde der Dominicanen In deze lange tijd heeft de orde een schat aan gedachten en activiteiten  voortgebracht. Het Albertinumgenootschap en de Effatagemeenschap staan hierbij stil door in een symposium de jaarlijkse  Eckhartlezing een extra glans te geven. Het symposium doet recht aan de breedte van het dominicaanse gedachtengoed met een variëteit aan sprekers, van zowel binnen als buiten de orde. De sprekers kijken naar de geschiedenis en gaan in op de actualiteit van de dominicaanse beweging. Ze bespreken zowel grote maatschappelijke ontwikkelingen als korte passages uit belangrijke teksten. Het programma ziet er als volgt uit:

Programma

Het symposium is voor iedereen toegankelijk. Het vindt plaats in de Dominicuskerk, Prof. Molkenboerstraat 7, 6524 RN Nijmegen. Aanvang: 10.00 uur, sluiting 16.00 uur. Deelname is gratis. Er wordt een lunch aangeboden. Belangstellenden kunnen zich aanmelden door een e-mail te sturen aan: gerard.van.etten@ home.nl, onder vermelding van eerste en tweede voorkeur voor een workshop.

Dagvoorzitter: Dr. Marcel Becker

Zie voor het volledige programma de folder op: ht tp://w w w.dominic anen.nl/2016/01/studiedagdominicanen-en-mensenrechten/

Hoe kan het evangelie bron van hoop zijn in deze wereld?

13.30 uur: Aankomst 14.00 uur: Opening drs. René Dinklo OP, Provinciaal Dominicanen 14.15 uur: dr. Ignace d’Hert OP, theoloog en voorganger in Dominicus Gent en pastor in W.Zeeuws Vlaanderen.

11

14.45 uur: dr. Gerard Visser, tot 2015 hoofddocent cultuurfilosofie aan de Rijksuniversiteit Leiden. In den beginne was het woord 15.30 uur: Pauze

teel chaotisch, maar zit er een zekere structuur in die chaos. En als die structuur bevraagd wordt, komen er mensen in zicht. Tussen die mensen moeten we op zoek gaan naar waarheid en komen we vanzelf God tegen. Hem komen we tegen in vormen van passie en compassie. Culturele vervuiling

mogelijkheid indienen van vragen 16.00 uur: dr. Ria van den Brandt onderzoeker aan de Faculteit der Filosofie, Theologie en Religie-wetenschappen de Radboud Universiteit De vonk slaat over. Overwegingen bij een Eckhartpreek 16.30 uur: Panel drs. Leo Oosterveen OP, theoloog en sprekers o.l.v. dagvoorzitter Marcel Becker  17.00 uur: Afsluiting met feestelijke borrel Marcel Becker

Grensdenken Een studiedag over Dominicaanse Theologie 23 januari 2016 Grensdenken: Het is het risico nemen om je eigen mening in te ruilen voor een andere mening die je beter acht. Het is het gesprek aangaan met de ander. In de Dominicuskerk te Nijmegen kwamen uit alle geledingen van de dominicaanse familie mensen samen om te onderzoeken hoe God midden in de wereld is. Het was een dag van stilstaan, delen en vieren, met het risico je eigen mening in te moeten ruilen.

Na een pauze, waarin mensen onderling nog doorpraten over de lezing van Borgman, is het woord aan Helen Alford. Zij is dominicanes en Professor of Economics and Business Ethics aan het Angelicum, de dominicaanse universiteit in Rome. Zij gaat in op de vraag hoe grote bedrijven als Shell, MacDonalds en Unilever, ethischer kunnen worden. De laatste jaren is er al veel verbeterd. Bedrijven zijn zich bewust geworden van de milieuvervuiling die ze veroorzaken en proberen daar langzaamaan wat aan te doen. Maar wat nog steeds een taboe is, is wat Alford ‘culturele vervuiling’ noemt: het liegen van deze bedrijven tegen ons. Een recent voorbeeld hiervan is bijvoorbeeld Volkswagen, dat tot voor kort nog beweerde dat ze heel schone dieselmotoren in de auto’s hadden. Wat heet schoon … Wandelend langs de grens

“De traditie vertelt dat de orde in de kroeg is begonnen. Daar hebben Dominicus en de waard een hele nacht zitten praten. Het resulteerde in de stichting van de dominicanen - de predikbroeders die op zoek zijn naar waarheid, en deze met anderen willen delen. Maar het had net zo goed anders kunnen aflopen. Voor hetzelfde geld had de waard Dominicus overtuigd. “Timothy Radcliffe, voormalig hoofd van de orde wereldwijd, verwoordt dit als “Durf te lopen langs de grenzen van je gelijk.”

Na deze twee lezingen wordt het programma luchtiger. Sipke Draaisma interviewt Hanneke van Laarhoven, oncoloog en religiewetenschapper, over de moeilijkheid om woorden te vinden in de spreekkamer als je iemand moet vertellen dat hij/zij kanker heeft en misschien dood zal gaan. Als tweede interviewt hij Ivonne van de Kar die zich inzet tegen mensenhandel en moderne vormen van slavernij. Na haar komt Patrick van Schie het podium op. Hij is directeur van de Teldersstichting, het wetenschappelijk bureau van de VVD. Het is interessant om op deze studiedag over dominicaanse theologie een heel ander geluid te horen. De visie van Patrick van Schie staat bijna haaks op wat Erik Borgman eerder op de dag beweerde. Tot slot bevraagt Sipke Draaisma Sanneke Brouwers, aalmoezenier bij de landmacht. Net als Alford komt zij op voor de betekenis van woorden. Een mens is bij haar steeds een mens en niet een target (doel) dat geraakt moet worden.

Waarde in plaats van nut

Dominican sexy?

Erik Borgman, lekendominicaan en hoogleraar theologie aan de Universiteit van Tilburg, constateert dat de huidige samenleving vloeibaar is. Vaste structuren smelten weg. In zo’n vloeibare samenleving is het onmogelijk om orde te scheppen; politici proberen dat wel maar dat is een hopeloze zaak. We moeten daarentegen juist leren om met chaos te leven. En dat kan, stelt Borgman, als we vinden wat ons in die chaos vooruit trekt in het leven. En dat is, volgens Borgman, God. Uit deze visie volgt dat God in alles aanwezig is. Tegelijkertijd volgt hieruit dat wij voort kunnen gaan in ons leven, doordat God ons vooruit trekt, of andersom geformuleerd, wij streven naar God. Als we zo naar de wereld kijken, is de wereld niet meer fundamen-

Tot slot is het woord aan Arjan Broers. Hij is journalist en werkt al sinds 2006 voor de orde. Hij vertelt kort over de campagne die is opgezet rond het jubileumjaar en laat ons het gelijk ervaren. We krijgen bierviltjes (Dominicus begon in de kroeg) met daarop grote vragen die in verrassend weinig woorden geformuleerd zijn: ‘Welke fout laat je moeilijk los?’, ‘Waarin ben je afhankelijk van anderen en hoe vind je dat?’ en ‘Wie ben je hier en nu?’

12

Conclusie: Geloven in 2016: geef passie en compassie een centrale plaats. Bewerking door Anton van der Meer van een artikel over deze studiedag door Tanja van Hummel (filosoof en redacteur van nieuwwij.nl) op de website van de dominicanen

‘MODERNE SLAVERNIJ & MENSENSMOKKEL BEÏNDIGEN Toespraak van Zenmeester Thich Nhat Hanh op de topconferentie in Vaticaanstad (Voorgelezen door de eerbiedwaardige Bhikkhuni Thich Nu Chan Khong, zijn oudste kloosterorde leerling) Op initiatief van paus Franciscus kwamen in december jongstleden spirituele leiders in Rome bijeen om de wereld te laten weten dat alle grote religieuze tradities het erover eens zijn dat mensensmokkel, kinderarbeid en andere nieuwe vormen van slavernij ‘Misdaden tegen de menselijkheid’ zijn. Hieraan leverde ook de bekende zenmeester Thich Nhat Hanh een bijdrage met een ook voor christenen boeiend verhaal over de relatie tussen handelen en spiritualiteit. Vanwege zijn gezondheidstoestand sprak zuster Chan Khong zijn woorden uit.

Rechts van de Paus: Zenmeester Thich Nhat Hanh Uwe Heiligheid, Uwe Excellenties, Uwe beste Eerbiedwaardigen en Gedistingeerde Gasten, Dames en Heren. Staat u mij toe de woorden voor te lezen die onze Geliefde Leraar, Zenmeester Tich Nhat Hahn, hier vandaag had willen zeggen. Wij zijn dankbaar dat we vandaag samen komen om aan de wereld onze betrokkenheid te laten zien om samen te werken aan de beëindiging van Moderne Slavernij; en bij de mensensmokkelaars erop aan te dringen te stoppen met hun uitbuiting; en wereldleiders en organisaties te vragen de waardigheid van deze jonge vrouwen, mannen en kinderen te beschermen. Zij zijn onze dochters en zonen, onze zusters en broeders. Het is duidelijk dat in deze eeuw van globalisatie, wat één van ons overkomt, ons allemaal overkomt. Wij zijn onderling verbonden, en wij zijn allen medeverantwoordelijk. Maar zelfs met de grootst mogelijke goede

wil, wanneer we in beslag genomen worden door onze dagelijkse zorgen voor materiële goederen of emotioneel welzijn, zullen we het te druk hebben om ons gemeenschappelijk streven te realiseren. Bezinning moet samengaan met actie. Zonder een spirituele beoefening zullen we onze droom te snel opgeven. Ieder van ons zou, volgens het onderricht in onze traditie, moeten oefenen diep in aanraking te komen met de wonden de Natuur, de wonderen van het leven in elk van ons, het Koninkrijk Gods in elk van ons, het Zuivere Land, Nirvana in elk van ons, zodat we de genezing en de voeding, de vreugde en geluk ontvangen, die voortkomen uit het inzicht dat het Koninkrijk van God reeds beschikbaar is in het hier en nu. Het gevoel van liefde en bewondering voor de natuur, die we allen delen, heeft de kracht om ons te voeden, ons te verenigen, en alle scheidingen en discriminatie te 13

verwijderen. Door in contact te zijn met alles dat verfrissend en helend is, kunnen we onszelf bevrijden van onze dagelijkse zorgen over materieel comfort, en zullen we veel meer tijd en energie hebben om ons ideaal om vrijheid en mededogen te verwezenlijken voor alle levende wezens. Zoals gezegd in het Evangelie: Maak je geen zorgen over wat je zult eten of drinken of dragen. Zoek eerst het Koninkrijk van God en al deze dingen zullen je gegeven worden. Maak je geen zorgen over morgen. Morgen zal voor zichzelf zorgen. Bij onze taak moderne slavernij te stoppen, moeten we de tijd vinden om voor ons zelf te zorgen, en te zorgen voor het huidige moment. Door dit te doen, kunnen we wat relatieve vrede in ons lichaam en geest vinden om ons aan het werk te zetten. We moeten ons eigen lijden, onze woede, angst, en wanhoop herkennen en omarmen, zodat de energie van mededogen gehandhaafd kan worden in onze harten. Wanneer we meer helderheid hebben in onze geest, zullen we niet alleen compassie hebben voor de slachtoffers, maar ook voor de daders zelf. Als we in staat zijn te zien dat zij geleden hebben, kunnen we ze helpen wakker te worden en te stoppen met wat zij aan het doen zijn. Ons mededogen helpen ze te veranderen in vrienden en bondgenoten van onze zaak. Teneinde onze taak om mededogen vol te houden, hebben we allen een spirituele gemeenschap nodig om ons te ondersteunen en te beschermen - een echte gemeenschap, waar ware broederschap en zusterschap, mededogen en begrip is. We moeten dit werk niet doen als cavaliers seuls of lone warriors. De wortels van moderne slavernij gaan diep, en de oorzaken en voorwaarden, de netwerken en structuren die het ondersteunen zijn complex. Daarom moeten we een gemeenschap bouwen die deze taak, het menselijk leven te beschermen voortzet, niet enkel tot 2020, maar ver in de toekomst. De wereld waar we in leven is geglobaliseerd, en zo ook deze nieuwe vorm van slavernij, die verbonden is met de economische, politieke en sociale systemen. Daarom moeten onze ethiek en moraliteit ook geglobaliseerd worden. Een nieuwe wereldomvattende orde vraagt om een nieuwe wereldomvattende ethiek. We moeten samen komen, als mensen van vele tradities, zoals we nu doen, om de oorzaken van dit lijden te vinden. Als we samen diep kijken, met helderheid, kalmte en vrede, kunnen we begrijpen wat de oorzaken zijn van moderne slavernij, en kunnen we een weg eruit vinden. Vertaling Frank Klip en Gre Hellingman overgenomen met toestemming uit De Klankschaal, nummer 46, zie www.plumvillage.org

14

Gemeenschapsopbouw De kernwerkgroep Gemeenschapsopbouw heeft de afgelopen periode verdere vorderingen gemaakt in het aanwezig zijn in Nijmegen-Oost. Jan van der Wal en ondergetekende maken namens de Effata-gemeenschap nu vast deel uit van de STIP-werkgroep Ontmoeting. De doelstelling van deze werkgroep is om ontmoeting te bevorderen in de wijk. Dit ligt heel goed in het verlengde van onze kernwerkgroep Gemeenschapsopbouw. In januari en februari hebben we meegedaan aan een landelijke actie om eenzaamheid meer onder de aandacht te brengen bij wijkbewoners. Daarbij zijn diverse interessante gesprekken gevoerd met mensen op straat en met winkeliers. Aan hen is gevraagd of zij eenzaamheid herkennen en wat zij dan zoal doen of zouden kunnen doen. Veel verschillende antwoorden zijn gegeven, maar er sprong uit dat eenzaamheid wel gezien wordt als een probleem, maar dan vooral bij anderen, niet bij de persoon zelf. Een signaal dat het een moeilijk en delicaat onderwerp is. En daar gaat het nu juist om: de eenzamen bereiken en weer laten meedoen. Een niet gemakkelijke opgave, maar er wordt met veel enthousiasme aan gewerkt. Vanuit de STIP-werkgroep Ontmoeting is nu ook een begin gemaakt door Jan en mij om verder contacten te leggen met het Sociaal Wijk Team Nijmegen Oost, om in contact te komen met de wijkbewoners. Van deze activiteiten bij het Stip Nijmegen-Oost heeft Jan van der Wal in het dekenaal overleg onlangs verslag gedaan. Daar met bijzondere belangstelling kennis genomen van ons initiatief. Op de agenda van de kernwerkgroep Gemeenschapsopbouw staan meer plannen. Eén daarvan is om opnieuw in contact te komen met parochianen die op dit moment zijdelings betrokken zijn bij onze gemeenschap. Juist óók met hen willen we het gesprek aangaan over de toekomst van onze Effata-gemeenschap. Dit is geen sinecure en zal gedegen en methodisch aangepakt moeten worden. De komende tijd zullen daarvoor plannen gemaakt worden. Ikzelf heb in dat kader begin februari een landelijke studiedag bezocht over Waarderende Gemeenschapsopbouw, ter inspiratie hoe dit proces aan te pakken. Hans Hamers

Over Geert Wilders, waarheid en inquisitie ‘De waarheid staat aan onze kant. Wen er maar aan.’ PVV-leider Geert Wilders zegt iets over waarheid, wat ook het devies is van de dominicanen. Volgens Arjan Broers weten die na acht eeuwen ervaring met heiligen en inquisiteurs: waarheid komt van alle kanten. En dat went nooit. Het staat er echt, op het twitteraccount van de PVVvoorman: ‘De waarheid staat maar aan één kant. Ze staat aan onze kant, wen er maar aan. Wij zijn de toekomst’.

Wilders zelf pleitte lange tijd voor de democratische weg, althans: voor strijd met enkel  woorden. Het is maar de vraag of zijn aanhang zijn ‘kom in verzet’ zo verstaat. Het is  evenzeer de vraag of woorden nog zin hebben als je de uitwisseling  ervan voortdurend onzinnig verklaart, of je gesprekspartners uitscheldt. Dat culmineert (voorlopig) in de stelling dat ‘de waarheid aan onze kant staat’.  Waar heb je het dan nog over samen? En waarom zou je dan een parlement nodig hebben? Dominicanen hebben iets met democratie én met waarheid. Dat laatste woord staat in het wapen: veritas. Een stoer woord, dat echter getemperd wordt door een grondwet die in de feodale middeleeuwen al democratisch was. Waarheid en democratie hebben elkaar nodig, dat zie je in die acht eeuwen geschiedenis. Met democratie alleen wordt zelfs een kloosterorde een ambtelijke praatclub, en met waarheid alleen  kan zelfs een bedelmonnik een inquisiteur worden.

Je kunt je afvragen wie de wij is die Geert Wilders bedoelt. Van zijn politieke partij is hij het enige lid. Hij heeft veel volgers op Twitter, maar volgt zelf niemand. ‘Wij’ is iedereen die het met hem eens is, vrees ik. ‘Zij’ zijn alle anderen. Het lijkt erop dat de PVV-leider radicaliseert. ‘Kom in verzet’ is zijn slogan van de laatste tijd. Tegenstanders maakt hij uit voor ‘sukkels’, de Nederlandse volksvertegenwoordiging waarvan hij deel is noemt hij een ‘nepparlement’. Het is een angstwekkende ontwikkeling. Vanuit zijn zowel zwaar beveiligde als zelfgekozen isolement lijkt Wilders nauwelijks nog contact met anderen te hebben.

Waarheid  leeft van ontmoeting, ze sterft in het isolement van het eigen gelijk. Waarheid is namelijk iets dat ontdekt moet worden, onthuld, in concrete situaties. Wie meent haar in pacht te hebben zonder ruimte voor ontmoeting, correctie, vergeving, groei; die gaat hopeloos de mist in. Dat is geen vrome praat. De dominicanen hebben het door schade en schande moeten leren. De inquisities (er zijn er meerdere geweest) waren in  het beste geval kerkelijke rechtbanken, waar tenminste enige vorm van rechtspraak was. Maar in het slechtste geval was het een wrede en bloeddorstige organisatie, zoals  de Spaanse inquisitie onder dominicaan Tomas de Torquemada in de 15e eeuw. De Torquemada was medeverantwoordelijk voor het verjagen van 160.000 joodse families uit Spanje, vanwege hun geloof. Een deel van die vluchtelingen kwam in Nederland terecht en vormde, samen met de later uit Frankrijk verjaagde Hugenoten, het fundament onder de vaderlandse Gouden Eeuw. Het zou leuk zijn als premier Rutte, nota bene een historicus, dat stukje geschiedenis eens zou vermelden:  eerdere Nederlandse bloei ontstond door de instroom van vluchtelingen.

Dominicaan Tomas de Torquemada (1420-1498) het gezicht van de wrede Spaanse inquisitie. 15

Dat gezegd hebbende blijft de vraag over naar de inhoud van die waarheid. Voor dominicanen gaat dat over het goede nieuws dat Jezus verkondigde, en dat aan de basis ligt van de joods-christelijke cultuur die ook de PVV zegt te waarderen. Het goede nieuws dat Jezus verkondigde is dat God grenzeloze liefde is. Die liefde ontmoet je vooral aan de randen van ons  bestaan; bij arme, kwetsbare, uitgesloten mensen; en aan de randen van je eigen leven, op de plaatsen waar je verwond bent of naar vergeving snakt. De waarheid van het evangelie leert ons dat we voortdurend naar de randen moeten, naar waar het wringt. Daar is waarheid te zoeken, te ontdekken, te onthullen. Daar worden wij bekeerd. Het interessante is nu dat ook de PVV leeft van de randen in onze samenleving en in mensen zelf. Het succes van Geert Wilders reflecteert de frustratie van veel mensen in onze samenleving die het tempo van de maatschappelijke veranderingen niet kunnen bijbenen, die het gevoel hebben dat heersende klassen niet naar hen omkijken. Het reflecteert ook dat er veel mensen zijn  die niet weten om te gaan  met de mislukkingen in hun eigen leven en daar een schuldige voor zoeken. Helaas doet Wilders niets met die frustratie, behalve het te versterken en in toenemende mate aan te moedigen. De radicalisering en de verdeeldheid in onze samenleving zijn maar al te reëel. Ik voel zelf de neiging om Wilders en de zijnen tot ‘de andere kant’ te verklaren, maar dat is, vrees ik, de inquisiteur in mij. Liever wil ik me laten uitdagen door een traditie die snapt dat de waarheid niet aan één kant staat, maar van alle kanten komt. En dat je alleen wijzer wordt door via stilte, vriendschap en studie jezelf uit te spreken en te delen. En dat blijft eng en moeilijk. Wen daar maar aan. Arjan Broers Overgenomen van de website van de Nederlandse dominicanen: www.dominicanen.nl, 4 februari.

Boekbespreking Auteur: Fik Meijer Titel: Jezus en de vijfde evangelist Uitgeverij: Atheneum-Polak & van Gennep, Amsterdam 2015, 350 pagina’s Fik Meijer is een zeer productieve schrijver over de oudheid. Hij is oud-hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam. In het laatste decennium van de twintigste eeuw heeft hij samen met M. Wes alle geschriften (ca 2500 pagina’s!) vertaald van Flavius Josephus (37 tot ca 95 na Christus), een in Jeruzalem geboren jood uit de priesterklasse, die als enige de complexe wereld van de Joden en de Romeinen in de eerste eeuw heeft beschreven. Meijer benut hem als gids bij de beschrijving van de politieke, maatschappelijke en religieuze geschiedenis van Judea en Galilea. Hoewel Josephus weinig directe mededelingen doet over Jezus Christus, wordt hij (vooral in protestantse kring) de vijfde evangelist genoemd. Naar mijn smaak niet terecht omdat hij te weinig getuigenis aflegt over het leven en de boodschap van Jezus. Het is goed om te weten dat Flavius Josephus ook een omstreden figuur is. In 67 (dus drie jaar vóór de verwoesting van de tempel) aanvaardt hij een commando in Galilea om de Romeinen op afstand te houden. Hij moet zich dan terugtrekken in de stad Jotapata. Na een beleg van 47 dagen richtten de Romeinen een grote slachting aan. Josephus doet dan van alles om te overleven. Hij zal naar Rome gestuurd worden, waar keizer Nero over zijn lot zal beslissen. Maar hij verwerft de sympathie van de Romeinse legeraanvoerder en diens zoon Titus door als droomuitlegger te voorspellen dat beiden keizer zullen worden. Geleidelijk ontwikkelt zich een vriendschap tussen Titus en Josephus. Maar na Jotapata is Josephus natuurlijk de gebeten hond. De laatste 30 jaren van zijn leven brengt hij in Rome door. Meijer begint vooral aan de hand van de geschriften van Josephus met een historisch overzicht vanaf de opstand van de Makkabeeën (170 vóór Christus). De daarop volgende tweeënhalve eeuw laten een aaneenschakeling zien van conflicten tussen de Joden en hun overheersers en tussen de Joden onderling. De strijd van de Makkabeeën richt zich niet alleen tegen een hellenistische overheerser maar ook tegen de Joden die met hen heulden. De Joden, niet geliefd bij de omringende volkeren, gaan een bondgenootschap aan met de Romeinen, voor wie ze uiteindelijk in 63 vóór Christus capituleren. Meijer laat uitvoerig de ontwikkelingen in Palestina zien zoals de opkomst van Herodes en diens drift om veel mooie gebouwen te realise-

16

ren, en het aantreden van Pontius Pilatus die zich aan zoveel wangedrag schuldig maakt dat hij uiteindelijk wordt teruggeroepen. Josephus onderscheidt in het jodendom drie filosofische scholen: de Sadduceeën, de Farizeeën en de Essenen. De Farizeeën achten zich gebonden aan de geschreven Thora maar ook aan de correcte interpretatie van de voorschriften uit later tijden. Zij wachten op de komst van de Messias en zijn gekant tegen de Romeinse overheersing maar gingen niet over tot verzet. De meeste Sadduceeën waren afkomstig uit de aristocratische bovenlaag van priesterfamilies, grootgrondbezitters en rijke kooplieden. Over de interpretatie van de Thora dachten ze heel anders dan de Farizeeën. Alleen de tekst van de vijf boeken van Mozes telt. Ze benadrukken de menselijke vrije wil. De offercultus stond centraal . Dat betekent ook dat ze uit de geschiedenis verdwijnen na de verwoesting van de tempel. De Essenen waren vermoedelijk uit Jeruzalem gevlucht toen de Makkabeeën daar de functie van hogepriester verwierven, terwijl ze niet van priesters afstammen. De Essenen beschouwen zich als de enigen die de oude zuiverheid bewaard hebben. Lang niet alle Israëlieten kunnen bij deze drie stromingen ingedeeld worden. Zeloten is de aanduiding van de grootste combinatie van losse groepen die zich lieten leiden door een onbedwingbare geloofsijver en door haat jegens de Romeinen. De leiders propageerden een revolutionaire vernieuwing van de tradities. Er was dus grote verdeeldheid. De Joden waren in het algemeen zeer arm. Dat was vooral het gevolg van de Romeinse belastingdruk, de belastingen van Herodes ten behoeve van zijn bouwprojecten en de tempelbelasting die alle Joden verschuldigd waren. Misoogsten en vernielingen als gevolg van oorlogshandelingen droegen bij aan een totale morele en financiële uitputting. Daardoor ontstonden bendes die onder velerlei leiders (messiassen, profeten en bandieten) vooral de landerijen van de Joodse bovenlaag afstroopten. De beschrijving van de politieke, religieuze en maatschappelijke achtergronden van de ontwikkelingen in Palestina in de twee eeuwen vóór Christus en tijdens diens leven beschouw ik als zeer verrijkend. Minder overtuigend vind ik deel twee van Meijers’ boek: Jezus in de wereld van Josephus. Voor wie de literatuur een beetje gevolgd heeft zijn er weinig nieuwe gezichtspunten. Het levensverhaal wordt overwegend verteld aan de hand van de vier evangelisten. Soms zijn er interessante excursies, bijvoorbeeld over de grote mate van onwaarschijnlijkheid dat Jezus in Bethlehem geboren zou zijn, over Johannes de Doper en over exorcisme. Maar soms leiden zijn overpeinzingen mijns inziens tot speculatie. Zo komt Meijer tot de overtuiging dat Jezus in de laatste periode van zijn leven in de knel is geraakt omdat hij het volk geen uitweg weet te bieden uit zijn ellende. Velen zouden in deze fase hebben afgehaakt. Jezus’ ontgoocheling daarover zou enorm geweest zijn. Vooral door de inhoud van het eerste deel vind ik het

boek zeer aanbevelenswaardig. Het is in goede stijl geschreven. Joseph Appels

Kort Allerlei Correctie In het vorig nummer is in het redactieproces weggevallen het bedrag dat de kerstpakettenactie heeft opgebracht. Dit is (naast 32 pakketten en een mand met voedsel) 427 euro,- ! Met het noemen van dit bedrag hebben we wederom een aanleiding om u te bedanken voor uw goedgeefsheid!

Een concert voor de Paastijd Het bijbelse verhaal van Absalom (2 Samuel 13 – 19), die in opstand komt tegen zijn vader, koning David, vormt de kern van het concert dat in onze Dominicuskerk op Goede Vrijdag wordt gegeven.  David en Absalom leven in onmin met elkaar vanwege allerlei familieontwikkelingen. Maar wanneer David hoort dat zijn zoon is gedood, is hij ontroostbaar: ‘Absalom, mijn zoon, was ik maar dood in plaats van jij’. Het is een concert met oude en nieuwe muziek voor koor, solisten en hobokwartet, met als thema’s passie, rouw en berusting. Deze thematiek vormt de verbinding met de Goede Week. Diverse componisten hebben zich laten inspireren door dit verhaal vol tegenstrijdige, dramatische gevoelens. Een van de eersten was de Engelse renaissancecomponist Thomas Tomkins, die er een prachtig vijfstemmig motet van maakte. Later schreef Charles King een uitvoerige canon en maakten ook hedendaagse componisten als Billings en Whitacre er hun eigen dramatische versie van. In Absalom, mijn zoon is een aantal van deze werken te horen, samen met andere werken over klacht en rouw, en over aanvaarding van tegenslagen en berusting in de dood. Bovendien schreef muzikaal leider Wilbert Friederichs tekst en muziek voor enkele nieuwe werken waarin de hoofdpersonen uit het verhaal worden opgevoerd. Zoals zo vaak blijken zij dezelfde gebeurtenissen allemaal op een heel andere, soms zelfs ronduit tegenstrijdige manier te beleven. Deze Nederlandstalige werken worden uitgevoerd door een vocaal kwartet. De koorwerken worden uitgevoerd door een projectkoor van 22 zangers en zangeressen. Koor en kwartet worden bij een aantal stukken begeleid door het Hofkwartet, een ensemble van vier rietblazers. Dat neemt ook enkele instrumentale stukken voor zijn rekening. Goede Vrijdag, 25 maart om 19.30. Het concert duurt ongeveer anderhalf uur. De toegang voor parochianen 17

is vrij. Dit parochieblad geldt als toegangsbewijs.

ACTIVITEITEN AGENDA MAART Zondag 13 10.30 uur

Ná viering koffie en lunch  en informatie bijeenkomst over financiën van Effata

Dinsdag 15 10.00 - 11.30 uur

Recollectie Pasen in huiskamer

17.00 - 18.00 uur

Vastenmaaltijd

19.00 - 20.00 uur

Bijbelgroep in crearuimte

Woensdag 16

Stiltewandeling, start bij Parochiecentrum

10.00 - 11.30 uur Donderdag 17 14.00 - 16.00 uur

Iconenschilderen in crearuimte

20.00 uur

Albertinumlezing in dagkapel

APRIL Zaterdag 2 10.00 - 17.00 uur Woensdag 6

Symposium Dominicanen en mensenrechten Kerk en Parochiecentrum Bibliodrama in de huiskamer

10.00 - 12.30 uur Donderdag 7

Iconenzegening in dagkapel 

14.00 - 16.00 uur Woensdag 13

Themaviering in dagkapel

10.00 uur Zondag 24

Ná viering koffie en lunch

10.30 uur

Mei  Woensdag 4

Bibliodrama in de huiskamer

10.00 - 12.30 uur

Kroniek Overleden Mevrouw Anna (Anke) Bongers-Ponsioen overleed op 17 januari in haar woning aan de Sterreschansweg. Zij was Nijmeegse van geboorte en werd 77 jaar. Zij was zowel lid van de vroegere Stephanusparochie alsook, later, betrokken bij de parochie van de H. Landstichting. Na het gymnasium volgde ze de opleiding tot medisch analiste. Zij was in dat beroep een aantal jaren werkzaam, maar koos vervolgens voor de studie medicijnen, met als specialisatie sociale geneeskunde. Op basis daarvan was zij werkzaam als schoolarts en in 18

de Jeugdgezondheidszorg in Oss. Zij bleef thuis wonen en nam naast haar beroepsbezigheden lang de zorg voor haar ouders op zich. Dat ‘thuis’ was een open huis voor iedereen. Tijdens een reis naar Rome met vrienden, in 1985, ontmoette zij de liefde van haar leven: de heer Bongers, weduwnaar met kinderen. Zij leefde heel gelukkig met hem, maar helaas overleed hij al in 1996. Mevrouw Bongers was al enige tijd ernstig ziek. Zij heeft er alles aan gedaan om die ziekte te overwinnen. Daarbij ontving ze veel steun van mensen uit haar omgeving. In de afscheidsviering op 22 januari werd een gedeelte gelezen uit het evangelie van Johannes, een gedeelte dat eindigt met: ‘Dit is mijn gebod, dat gij elkaar liefhebt’. Die zin was volgens haar familie haar op het lijf geschreven. Mevrouw Bongers is na de viering begraven op Rustoord. Op 12 februari overleed in Woonzorgcentrum Nijevelt mevrouw Berendine (Iny) van KalmthoutBrok in de leeftijd van bijna 88 jaar. Nog geen jaar daarvóór overleed haar echtgenoot, die zij bijna zestig jaar lang op handen droeg. Na zijn dood was zij zeer verdrietig en zich weinig bewust dat hij niet meer bij haar op bezoek zou komen. Toen duidelijk werd dat ze niet meer naar huis en haar geliefde tuin kon terugkeren en haar autonomie deels zou kwijt raken, verslechterde haar gezondheid snel. Mevrouw Van Kalmthout was zeer betrokken op mensen uit haar naaste omgeving. Zij trad niet graag op de voorgrond. Haar kinderen typeren haar als een energieke, zorgzame en bescheiden prinses. Het echtpaar woonde lang boven hun muziekwinkel en pianohandel in de Bisschop Hamerstraat. Door haar grote aandeel in de administratie van die firma was mevrouw Van Kalmthout in feite mededirecteur daarvan. Daarnaast leefde zij zich uit in de geheimen van bosbouw en tuinaanleg op een perceel in de Mookse Bisselt. Dát was de plek waar zij, te midden van bloemen en vogels, in haar element was. De Van Kalmthouts hebben gedurende een lange periode een nauwe band onderhouden met de Dominicusparochie, zo blijkt onder andere uit het feit dat alle kinderen lid waren van het jongerenkoor. Daarom vond de afscheidsviering van mevrouw Van Kalmthout op 20 februari plaats in onze kerk. De daaropvolgende crematie voltrok zich in besloten kring. Na een rijk leven stierf op 20 februari mevrouw Maria (Ria) Kuijper-Rooijmans in het Radboudumc. Zij werd in Amsterdam geboren en bereikte de leeftijd van 89 jaar. Zij was al dertig jaar weduwe. Vanwege haar voornemen om biologie te gaan studeren koos zij op de middelbare school welbewust voor exacte vakken. Die studie biologie rondde ze af na haar zorg voor vijf opgroeiende kinderen. Mevrouw Kuijper was zeer actief in het sociale leven en als vrijwilliger. In die kringen gaf zij blijk van een

onuitputtelijke kennis van de natuur en van haar verwondering daarover. Die verwondering en kennis wilde ze ook delen.

was haar uitdrukkelijke wens. Zij kwam daar als parochiaan gedurende een lange tijd met haar echtgenoot naar vieringen. Op het naastgelegen kerkhof is zij begraven, bij haar echtgenoot.

Zij was een fan van Franciscus van Assisi. Vanwege haar grote betrokkenheid bij de (her-)inrichting van het bosgebied bij het vroegere Canisius College, kreeg ze de titel ‘Moeder van het Patersbos’. Sprekend is in dit verband één van haar laatste uitspraken: Als de hemel niet op een tuin lijkt, dan kan die mij gestolen worden. Haar verwondering over al wat leeft ging bij haar samen met een brede belangstelling voor filosofie en theologie.

Agenda Elke zondag om 10.30 uur: Eucharistieviering, Agapèviering of Jongerenviering in de grote kerk. Op de tweede woensdag van de maand om 10.00  uur in de dagkapel: Maandelijkse themaviering. De vieringen in deze periode: pagina 19/20

Zij heeft tot bijna het laatst zelfstandig gewoond, in haar eigen huis en tuin aan de Nicolaas Molenaarweg. Mevrouw Kuijper bezocht al geruime tijd de vieringen in onze kerk en maakte deel uit van een geloofsgesprekgroep van Effata. Vanuit die geloofsgemeenschap werd op 26 februari - in de Bartholomaeuskerk te Beek-Ubbergen - afscheid van haar genomen. Dat

Effata Dominicuskerk

Bereikbaarheid

Colofon

Prof. Molkenboerstraat 7 6524 RN Nijmegen    024 - 3 65 60 69 IBANNL29ABNA0436661446 t.n.v. Effataparochie www.effataparochie.nl

Pastoraal team Effata

Redactie

Pastor Annemie Herinx Groesbeekseweg 326 6523 PL Nijmegen  024 - 3281458

Annemie Herinx, Anton van der Meer, Betty Smits van Sonsbeek, Hans Hamers, Marcel Becker

Onderdeel van Stefanusparochie Berg en Dalseweg 40 6521 JJ Nijmegen   [email protected] www.stefanusparochie.nl

Eindredactie Marcel Becker

Parochieadministratie / Secretariaat

Kroniek Fons Fiselier

mw. Ted Hoyng

Prof. Molkenboerstraat 7 6524 RN Nijmegen. Van dinsdag t/m donderdag van 10.00 tot 12.30 uur  024 - 3 65 60 69  [email protected]

mw. Elly Voss   024 - 8480938

Voor spoedgevallen buiten deze uren

Oplage: circa 850 exemplaren

 [email protected]

Rudie Luiken   06 - 21 547 952

Kopij volgend nummer: - aanmelden vóór  29 mrt - inleveren uiterlijk 20 apr Volgende aflevering 30 apr

Verspreiding parochieblad

Voor uitvaarten afspreken   06 - 487 487 27

Datum

Thema en Viering

Opmaak   Willem Hooghof E-mailadres [email protected]

Voorgangers

Zang

Zondag 13 maart

5e zondag in de Veertigdagentijd

Peter Nissen

Schola

10.30 uur

Agapèviering

Cees Wegman

Frits Muller

Diaconale zondag / Parochielunch

Joseph Steenbrink

Jesaja 43, 16-21 Johannes 8, 1-11 Zondag 20 maart 10.30 uur.

Palmzondag/Passiezondag

Kees Keijsper o.p.

Schola

Eucharistieviering

Dineke Wilke

Frits Muller

Jesaja 50, 4-7 Lucas 22, 14-23, 56 Maandag 21 maart

Ted Schoof o.p. of

23, 1 - 49

Viering van ommekeer en vergeving

Willem Pelser

Frits Muller

19.00 uur 19

Datum

Thema en Viering

Voorgangers

Zang

Donderdag 24 maart

Wi tte d on d e r d ag

Kees Keijsper o.p.

Schola

19.00 uur

Instelling van de Eucharistie

Kees Scheffers

Frits Muller Thea Stadlander

Exodus 12, 1-14, uit Mc. 14 en Joh. 13. Johannes 13, 1-15 Vrijdag 25 maart

Goede vrijdag

15.00 uur

Het lijdensverhaal wordt gelezen

Zaterdag 26 maart

Paasnacht viering/Paaswake.

Kees Keijsper o.p.

Schola

21.00 uur

Eucharistieviering

Sanneke Brouwers

Frits Muller

Lezingen: uit Genesis 1, Jes. 35, Ex. 14 en Lc. 24.

René Klaassen

André Haverkort

Zondag 27 maart

Hoogfeest van Pasen

René Klaassen

Samenzang

10.30 uur

Woord- en communieviering

Anèt Saal

Frits Muller

Bloemenhulde bij het kruis

Zie artikel over de Goede Week in dit blad

Wim Hendrickx

N.B..: de zomertijd gaat dit weekend in! Hand. 10, 34 en 35, Mc. 16, 1-8

Zondag 3 april

Beloken Pasen

Wim Rigters

Schola

10.30 uur

Agapèviering

Dineke Wilke

Frits Muller Wim Hendrickx

Handelingen 5, 12-16 Johannes 20, 19-31 Zondag 10 april

3e zondag van Pasen

Frits Muller

Samenzang

10.30 uur

Agapèviering, diaconale zondag

Willem Pelser

Thea Stadlander

4e zondag van Pasen

Ekkehard Muth

Schola

Bezield Verbandviering’ in de Dore-kerk

Lia Visser

Frits Muller

Handelingen 5, 27b-32. 40b-41 Johannes 21, 1-19 of 21, 1-14 Zondag 17 april 10.30 uur

Thea Stadlander

Geen viering in onze kerk Zondag 24 april

5e zondag van Pasen

René Klaassen

Samenzang

10.30 uur

Agapèviering

Arjan Broers

Ted Schoof o.p.

Handelingen 14, 21-27 Johannes 13, 31-33a. 34-35 Zondag 1 mei

6e zondag van Pasen

Kees Keijsper o.p.

Schola

10.30 uur

Eucharistieviering

Cees Wegman

Wim Hendrickx

Handelingen 15, 1-2. 22-29 Johannes 14, 23-29

20