EERLIJK VOEDSEL: LAAT JIJ JE INPAKKEN DOOR DE VERPAKKING?

________________________________________________________________________________________________________________________

20e nieuwsbrief, 10 februari 2015 EERLIJK VOEDSEL: LAAT JIJ JE INPAKKEN DOOR DE VERPAKKING? WAT AAN HET POTEN VAN AARDAPPELEN VOORAF GAAT VOORZAAIEN

GROENMOES IN BOXTEL VOOR MAGAZINE STADSTUINIEREN PRIJZENFESTIVAL GROENMOESMARKT LEZERSMOES WEBSERVICE

EERLIJK VOEDSEL: LAAT JIJ JE INPAKKEN DOOR DE VERPAKKING?

onverpakte appelbite

verpakte appelbite

Bovenstaande titel lag al maandenlang op de Groenmoesplank te wachten om te worden gebruikt, maar helaas, er was nog geen inhoud en daarom lag dus alleen de verpakking op de plank. In de decembermaand was er eigenlijk ook niet veel inhoud nodig. Het draaide om het glinsterende en creatief gebruikte verpakkingsmateriaal. Als dat na dichterlijke volzinnen en verwoede pogingen om er doorheen te kijken eindelijk was verwijderd was de inhoud tot bijzaak verworden. Helaas zie ik hetzelfde verschijnsel jaarrond in de supermarkt waar nog steeds veel groente en fruit in de verpakking ligt te lonken als in de Nederlandstalige song: ‘pak me, kus me, neem me in je armen, als ik bij jou ben is het goed’. In de afgelopen maanden heb ik veel materiaal verzameld om uiteindelijk tot dit verhaal te komen en ik ben nog niet van de verbazing bekomen dat er zo veel woorden worden vuil gemaakt aan iets dat

1

________________________________________________________________________________________________________________________

er niet toe doet. Uit de vele literatuur die ik heb doorgeworsteld komt het beeld naar voren van handelaren die je doen geloven dat een tomaat lekkerder is als het doosje, het zakje, het pakje of het cellofaantje er maar aantrekkelijk genoeg uitziet. En ze hebben nog een punt ook want veel consumenten trappen geheid in die val. Toch is ook hier niet alles zwart-wit al komen er inIk zie geen sugarsnaps middels verpakkingsvrije winkels. Wat valt er over de verpakik zie alleen de verpakking king dan te melden? A. Verpakking doet verkopen; B. Verpakking is functioneel; C. Verpakking verlengt de levensduur; D verpakking is te composteren; E. verpakking helpt voedselverspilling te voorkomen; F. Verpakking bevat informatie; G. plastic verpakking is niet milieubelastender dan verpakkingsmateriaal van papier! Om het artikel niet te lang(dradig) te maken heb ik hierna enkele van de hiervoor genoemde items toegelicht. A. Verpakking doet verkopen Mooi gesorteerd in een doosje, met de beste aanblik naar boven gekeerd en de rest onzichtbaar tegen de onderkant gedrukt zien bessen, aardbeien, druiven, kersen, perziken, sla, komkommer en paprika’s er verkoopbaarder uit dan rommelig opgestapelde groente en fruit waar iedereen aan kan ruiken en voelen. Verpakt betekent niet beter dan onverpakt maar in een aantal situaties (denk aan vleesproducten) is verpakking wel hygiënischer. Maar blijven we bij groente en fruit dan zien we verkopers steeds meer hun best doen om zowel de producten als de klanten in te pakken. Aardappelen gaan tegenwoordig haast in cadeauverpakking de supermarkt uit (of koop je ze bij de groentejuwelier?) terwijl ze in mijn jeugdjaren de kelder vulden zoals dat ook met steenkolen gebeurde. B. Verpakking is functioneel Als producten om redenen van hygiëne verpakt worden dan heeft verpakking een betekenis. Die heeft ze ook als er een boodschap mee wordt uitgedragen die noodzakelijk is om het product te kennen of te onderscheiden. Hoe weet ik bijv. zonder toelichting of ik een biologisch, een fairtrade of een streekproduct in handen heb? En wat te denken van groente en fruit in pot, blik of als diepvriesproduct? Diepvriesspinazie is meestal verser dan de ‘verse’ spinazie in de supermarkt. Bedenk dat de spinazie niet in één dag van boer naar bord kan verhuizen maar dat aanvoerlijnen de vers geoogste groente voor een deel van hun voedings-

2

________________________________________________________________________________________________________________________

waarde beroven. Invriezen – met behoud van voedingswaarde - gebeurt wel op dezelfde dag. Dat de fabrikant er op die manier ook smaak- en kleurstoffen, zuurteregelaars en verdikkingsmiddelen in kwijt kan is een ander verhaal en is een stimulans om toch vooral zelf je groenten te telen. C. Verpakking levert (misleidende) informatie Verpakkingen laten je de inhoudsstoffen zien, de calorieën en alle toegevoegde waarden zoals E-nummers, ze leveren keurmerken, herkomst- en houdbaarheidsgegevens. Ze zijn een voortdurende bron van discussie want de informatie is vaak niet correct of onvolledig. Suggestieve afbeeldingen zeggen meer dan feitelijk juist is en de hoeveelheden zout, suiker en vet worden aangedikt in positieve zin en verzwegen als ze negatief uitpakken. Informatie is vaak niet meer dan reclame, voedsel- en gezondheidsclaims zijn aanvechtbaar. De informatie is soms onbegrijpelijk, in te veel en te kleine letters geschreven zodat je niet alles meer in je opneemt. Zou dat de bedoeling van de fabrikant zijn? De EU zou de EU niet zijn als ook hier regelgeving ontwikkeld is. Onlangs is een Voedselinformatieverordening van kracht geworden die er kort gezegd op neerkomt dat over 2 jaar informatie op verpakking beter leesbaar moet zijn. Ik ben benieuwd of fabrikanten zich laten inpakken. D. verpakking is te composteren Verpakkingsmaterialen bestaan steeds vaker uit papier, karton en bioplastics. Allemaal materialen die composteerbaar zijn. Maïs, suikerriet- en suikerbiet, bananen(schillen) en tomaten(vellen) zijn tot natuurlijke plastics te verwerken. Het is ook al mogelijk om dit te doen van bladeren en stengels die anders als restafval verdwijnen. Ook van olifantsgras is papier en plastic te maken. Het wachten is in feite op de tijd dat aardolie, waaruit nu nog de meeste plastic wordt gemaakt, op gaat raken. De huidige prijsverlagingen werken nu nog contra-productief. E. verpakking helpt voedselverspilling te voorkomen De Melkunie is nu zo ver dat er een ‘slimme’ verpakking op de markt komt waardoor de houdbaarheid van verse melk tot 7 dagen verlengd kan worden met behoud van voedingswaarde en smaak. Er gaat dan minder (zure) melk door de gootsteen. Onderzoekers van Wageningen UR hebben inmiddels een chip ontwikkeld die in de verpakking van verse producten kan worden aangebracht om de versheid ervan te meten. Tetrapak, de grootste Europese ‘inpakker’ doet onderzoek naar mogelijkheden om haar verpakkingen te laten helpen om voedselverspilling tegen te gaan. Als standaardmaten, volumes en hoeveelheden naar beneden worden bijgesteld lijkt me op een simpele manier al winst te boeken. Een andere eenvoudig te realiseren idee is het

3

________________________________________________________________________________________________________________________

stoppen door supermarkten van acties waarbij het tweede pak voor de helft, een euro of gratis beschikbaar komt. Natuurlijk misgun ik niemand het te behalen voordeel maar dergelijke acties zetten ook tot koopgedrag aan dat resulteert in onnodige voedselverspilling. verpakkingsvrije winkels In Engeland, Oostenrijk, Duitsland en Belgie worden de eerste ervaringen opgedaan met een type winkel dat zich nog zal moeten bewijzen. Zoals hiervoor al aangegeven zijn niet alle verse producten onverpakt te verkopen. Het zijn nog kleine winkels waarmee geexperimenteerd wordt en de levensmiddelenbranche in Nederland heeft er zo zijn eigen ideeen over: een hype die weer snel overwaait. Verpakkingsvrije winkel Robuust in Antwerpen Daar zullen ze bij Opgeweckt in Groningen anders over denken (de verpakkingsvrije winkel opent er a.s. april). In Utrecht is Bag & Buy nog op zoek naar een winkelpand. Dat In Eindhoven al een verpakkingsvrije winkel bestaat is kennelijk de landelijke pers ontgaan: Winkel met retourverpakkingen

Eindhoven, Eten zonder Streken

Eten zonder Streken gebruikt zo min mogelijk verpakkingsmaterialen. Vlees moet worden verpakt, in verband met hygiëne. De verpakkingen die wel gebruikt worden, kunnen later weer in de winkel ingeleverd worden. Ze worden dan hergebruikt door de producent of gerecycled. In de winkel zijn geen plastic tasjes te vinden, maar wel oude kartonnen dozen. Ook worden onder andere eierdoosjes opnieuw gebruikt. En als je een t-shirt meeneemt, dan wordt er ter plekke een originele draagtas van gemaakt. Leuk en duurzaam!

Je kunt ook VERPAKKINGSVRIJ shoppen ...

Sterkte met uitpakken!

WAT AAN HET POTEN VAN AARDAPPELEN VOORAF GAAT (in moestuin, op terras en op balkon) Als je het goed wil doen stel je jezelf eerst een aantal vragen: wil ik vroege of late aardappelen, wil ik bio of gangbaar, vastkokend of kruimig, rood- of geelschillige, een historisch of een modern ras, welke omvang moeten de poters hebben, welke zijn phytophtoraresistent, hoe groot is mijn aardappelperceel en hoe ruime afstanden wil ik hanteren? Of.. poot ik in een bak, zak of emmer omdat de ruimte beperkt is? Wie de zaaiagenda in zijn bezit heeft kan dit rijtje nog verder aanvullen.

4

________________________________________________________________________________________________________________________

In een boek over het ‘nieuwe moestuinieren’ las ik onlangs dat je zou moeten telen wat je niet in de supermarkt kunt vinden. Tja, dan maar geen aardappelen? Zelf beperk ik me (in mijn volkstuin) tot een paar vierkante meters, inderdaad zonde van de ruimte en omdat ik nieuwsgierig ben naar soorten en rassen teel ik regelmatig een paar aardappelen in een emmer op het terras. Wat aan het poten vooraf gaat is in ieder geval het kiemen van de aardappelen. Dat zullen ze uiteindelijk allemaal spontaan gaan doen en wie aardappelen teelt om er zijn wintervoorraad mee op te bouwen laat het dan ook bij die spontaniteit. Geen extra maatregelen nemen. Niet nodig. De late gaan immers tussen 1 april en 1 mei de grond in en wat moet je met die lange, iele spruiten als het nog niet zo ver is. Die kunnen alleen maar afbreken. Voorkiemen, een term die je gebruikt als je het kiemen actief bevordert, laat je dus achterwege. Je hoeft je poters dan ook nog niet in februari aan te schaffen. Hoe langer ze onder gecontroleerde omstandigheden in rusttoestand kunnen blijven, hoe meer plezier je er straks van zult hebben. Voorkiemen is een zorg die je reserveert voor vroege en middelvroege aardappelen. Vroege aardappelen worden geteeld omdat ze vroeg te oogsten zijn, een fijne smaak hebben en vanwege de dunne schil alleen geborsteld aardappelen in rust hoeven te worden. Je teelt ze ook omdat het risico op phytophtora kleiner is dan bij late aardappelen. Nadelen zijn er ook: late vorst kan je nog parten spelen, de oogst is niet overvloedig en deze piepers zijn niet lang te bewaren, in ieder geval niet gedurende de hele winterperiode. De aanschaf, en daarmee het voorkiemen van vroege aardappelen kan je laten bepalen door het moment van poten. Een vuistregel is dat ze vanaf het moment van poten 6 weken onder de grond doorbrengen en 6 weken zowel eronder als erboven. Half juni wil je kunnen oogsten? Begin dan dus omstreeks 20 maart te poten. Het voorkiemen neemt ca. 4-6 weken in beslag dus daar begin je dan vanaf half februari mee. Waar bestaat voorkiemen eigenlijk uit? De poters die je koopt zijn nog bezig met hun winterslaap en jij zult ze wakker moeten maken. Je ziet het aan de oogjes op de huid. Het zijn kleine puntjes, iets groter dan een speldeknop en nog nauwelijk boven de oppervlakte uitkomend. Ze vragen om een warmtestoot, zoals ook kikkers nieuw leven ingeblazen krijgen. Dat doe je door de poters bijv. in bakken uitgespreid naast elkaar op een lichte plaats (bijv. bij het raam) te leggen bij een temperatuur van 18 ˚C (of kamertemperatuur). Niet te lang, 1 tot 2 dagen is voldoende. Als ze al duidelijk uit de slaaptoestand zijn gekropen sla je deze fase over. Dan volgt een periode waarin de kiemen langzaam uit hun schulp kruipen. Vooral langzaam, want dan worden de kiemen stevig en breken ze later niet zo gemakkelijk af. Ze hoeven ook slechts 1-2 cm lang te worden. Kort en stevig dus. Als de temperatuur buiten rond de 10 ˚C komt kun je je bakken met poters al eens buiten plaatsen. Kunnen ze alvast wennen aan temperaturen die nodig zijn als ze

5

________________________________________________________________________________________________________________________

gepoot worden. Vergeet niet om ze ’s avonds terug naar binnen te halen. Deze periode, waarbij de poters vlak voor het poten een doorsneetemperatuur van 10 ˚C krijgen is in feite een afhardingsproces. En ga je op 20 maart echt aan het poten? Bedwing je enthousiasme als de grondtemperatuur nog te laag is. De datum is minder bepalend dan grond- en weersomstandigheden. En oh ja, als je maar een kleine hoeveelheid gaat poten begin het kiemproces dan in eierdozen. Eieren worden erin bewaard om breuk te voorkomen, hetzelfde gaat op voor de aardappelkiemen. Ik hoop je een volgende keer tips te kunnen geven als je in bak, zak of emmer een maaltje aardappelen wilt kweken.

VOORZAAIEN Voorzaaien is enerzijds een manier om het seizoen te vervroegen en anderzijds een noodzakelijke voorwaarde om in hetzelfde jaar te kunnen oogsten. Het gaat om sla, doperwten en koolgroenten enerzijds en tomaten, meloenen en paprika anderzijds om maar enkele voorbeelden te noemen. “Koude” tegenover “warme” groenten zoals ze ook wel genoemd worden. Ik wil je hier waarschuwen voor de valkuilen omdat ik weet dat velen van ons zitten te popelen om aan het nieuwe teeltseizoen te kunnen beginnen. Leer van een oude rot in het vak die jaarlijks op professionele wijze groenteplanten opkweekt dat je eerder te vroeg dan te laat start. Bovendien zijn er zo veel kansen op mislukken dat er een boek over is vol te schrijven om dit proces te begeleiden. Met een portie geduld en een beetje kennis van zaken kom je al een heel eind. Ik beperk me hier tot een aantal belangrijke tips. Licht en warmte Essentieel voor een gezonde start zijn licht en warmte. Volgens de zaaiagenda komt de zon op 10 februari om 8.04 uur op en gaat ze om 17.45 uur weer onder. Ruim 8,5 uur licht. Een maand later heb je ca. 2 uur lichtwinst geboekt en dat zijn veel betere groeiomstandigheden. Het kost wel enig geduld. Warmte is voor het kiemproces van groot belang maar overdrijf niet. In de zaaiagenda worden de meest gunstige kiemtemperaturen genoemd, maar vergeet niet dat kiemen en groeien twee verschillende zaken zijn. Als een zaadje is gekiemd dan zal de temperatuur rap omlaag moeten, al is het maar enkele graden, om te voorkomen dat een spichtige groei het gevolg zal zijn. De “koude” groentezaadjes prefereren als kiemplantje temperaturen die langzaam omlaag gebracht worden tussen 15 ˚C – 10 ˚C. Ik kan me de tijd nog herinneren dat mijn tuinboonplantjes op de vensterbank (licht) en Kort, stevig en in de breedte gegroeide tuinboonbij de radiator (warmte) de lucht inschoten en vergaplant, klaar om uitgeplant te worden in de vollegrond ten om zich ook in de breedte te ontwikkelen. Noodzakelijk is dit voorkiemen niet. Als je een maandje wacht kunnen doperwten, peulen en tuinbonen ook rechtstreeks in de vollegrond worden gezaaid. Ze groeien al vanaf 5 ˚ C en een paar graadjes

6

________________________________________________________________________________________________________________________

nachtvorst hoeft geen enkel probleem te zijn. Waarom ze toch wel voorgezaaid worden heeft te maken met muizen- en vogelproblemen en met een ongelijkmatige opkomst. Voorkiemen Voorkiemen is niet noodzakelijk maar wordt vaak gedaan met zaden die een dikke huid hebben. Zaden van doperwten, peulen, kapucijners en tuinbonen kunnen 12-24 uur in lauw water worden gelegd (van koud water schrikken ze) om de huid of schil zachter te maken zodat het kiempje er later gemakkelijker doorheen kan groeien. Je ziet onderhuidse bewegingen ontstaan, een geschikt moment om aan het zaai- of voorzaaiproces te beginnen. Je kunt ook kiezen voor het moment dat de al onderhuids zichtbare kiem naar buiten komt. Zaaigrond Hoe schraler de grond is waarin je zaait, hoe beter het kiemproces verloopt. Het zaadje bevat zelf een goede voedselvoorraad om de sprong van zaad naar plant te kunnen maken. Water is al voldoende om de kieming op gang te brengen. Het is dan wel handig als het om zich heen kan grijpen en wat vaste grond voelt om overeind te kunnen blijven. Potgrond is te voedzaam, zaaigrond is voedselarm. Maak je eigen zaaigrond door de veel goedkopere potgrond met een portie scherp zand te mengen. Als het kiemplantje het babystadium voorbij is wordt het verspeend en dan pas bied je groeizame grond aan. Licht- en donkerkiemers Veel zaden worden met grond bedekt, ze heten daarom ‘donkerkiemers’. Een vuistregel is dat twee keer zo diep wordt gezaaid als de dikte van het zaad. Slazaad is evenwel geen donkerkiemer; hoe diper gezaaid wordt des te langer de kieming gaat duren. Dek het zaad lichtjes af met wat wit zand en druk het zachtjes aan zodat zaadjes aandrukken het contact maakt met de grond. Vochtbalans Als je in kleine, plastic bakjes voorzaait doe dat dan in licht vochtige grond; wees voorzichtig met sproeien nadat de zaadjes zijn gelegd. Ongemerkt worden ze te nat of komen bloot te liggen. Binnenshuis heerst vaak een te droge, warme lucht waardoor de kiempjes het benauwd gaan krijgen. Dek het bakje daarom af met doorzichtig plastic of cellofaan. Dit houdt het vocht dat verdampt binnenboord. Als het bakje er te nat uit gaat zien (gevoelskwestie) verwijder dan het afdekmateriaal enkele uren en leg het daarna weer terug. Het wordt definitief verwijderd als het kiemplantje duidelijk zichtbaar is. Voorzaaien van ‘warme’ groenten Het opkweken van tomaten, paprika’s, pepers, aubergines, meloenen en komkommers, maar ook van courgette en pompoen stel je uit tot later. Ik weet dat het tegen dovemansoren gezegd wordt maar begin je eerst te realiseren wanneer je met die planten naar buiten kunt: ze hebben immers

7

________________________________________________________________________________________________________________________

voldoende warmte nodig, kunnen geen nachtvorstje verdragen, koude en vochtige groeiomstandigheden bevorden schimmelvorming. Dus, waar doe je het voor? Als je zicht hebt op de tijd die verloopt tussen zaaien en uitplanten in de vollegrond (de zaaiagenda helpt je erbij) weet je ook wat de meest geschikte periode is om te zaaien. Begin er in februari nog maar niet mee. Afharden En weer geduld opbrengen! Ik weet dat het lastig is om met je binnenshuis volgroeide planten niet direct naar buiten te De paprika’s mogen een stormen als een heerlijk zonnetje je in opperste staat van opwinding paar uurtjes naar buiten brengt. Die plantjes willen ook zon, ja zeker maar zelf ga je ook geen uren in de lentezon liggen. Daar kan je huid nog niet goed tegen. En zeker ‘s avonds en ’s nachts verkies je weer je warme binnenverblijf. Gun je planten ook de tijd om te wennen, breid het aantal uren in hun ‘buitenverblijf’ steeds verder uit totdat de tijd is gekomen om ze ook ’s nachts (als het niet te koud is) buiten te laten. Je bent zeker wel een week verder voordat ze naar hun definitieve plaats in de vollegrond kunnen verhuizen.

GROENMOES WAS IN BOXTEL VOOR MAGAZINE STADSTUINIEREN Een paginagrote advertentie voor de Groenmoesmarkt brengt dit 6x per jaar verschijnende magazine in haar februarinummer. Ik ben er wel een beetje beduusd van, ook al omdat ik weet dat de hoofdredacteur zowel de pagina aanbood als ook de vormgeving verzorgde. En, als je toch eens een exemplaar wilt inzien: in het februarinumer vind je een artikel van mijn hand: BOXTEL, VERRASSEND VEELZIJDIG VOEDSELLANDSCHAP. Er zijn hier een aantal ontwikkelingen te signaleren die landelijke aandacht verdienen. Wel beoogde locatie voedselcorporatie HERENBOEREN in Boxtel eens gehoord van de HERENBOEREN? Foto: Albert Stolwijk, © Brabants Centrum, weekblad op donderdag voor Boxtel Een groep enthousiaste inwoners wil als burgers een boerderij stichten om ermee zelfvoorzienend te kunnen worden. Er is zojuist een intentieovereenkomst getekend met de eigenaar van een landelijk gebied waar de voedselcorporatie landbouwgrond in gebruik kan nemen. In een aantal plaatsen in Nederland worden de Boxtelse ontwikkelingen met grote belangstelling gevolgd. In Boxtel bestaat ook al enkele jaren een voedselbos, nog voordat de permaculturele aandacht ervoor tot de aanleg van Ketelbroek (in

8

________________________________________________________________________________________________________________________

Groesbeek) en Makeblijde (in Houten) leidde. Het Boxtelse voedselbos is niet geënt op permacultuurprincipes maar laat zien welke (eetbare) planten en bomen er in de prehistorie groeiden. Je vindt ze in de oertijdtuin van het Oertijdmuseum. En dan is er nog de zadotheek, een activiteit van kinderboerderij/NME-centrum dat als een zadenbibliotheek fungeert. In België is deze dan ook in openbare bibliotheken te vinden. In Nederland staat het nog in de kinderschoenen. Wil je weten hoe het werkt lees dan het artikel in Cashew Stadstuinieren of kom naar de Groenmoesmarkt waar de Boxtelse initiatiefneemster je erover zal informeren.

LEZERSMOES: REACTIES VAN LEZERS (Informatie is t.b.v. de nieuwsbrief ingekort)

Herma Wiers: Ik heb een vraagje over de Zaaiagenda. Ik ben zo benieuwd of u de zaai/plantdata heeft gematcht met de biologisch dynamische zaaiagenda's van Guurtje Kieft dan wel Maria Thun? ik kreeg de indruk van wel?? Antwoord: De Zaaiagenda geeft met symbolen een verwijzing naar de agenda van Hesperia (Kosmosagenda). De gebruiker zal zelf de match moeten maken. Als ik was uitgegaan van de maanstanden dan had ik elk jaar een nieuwe agenda moeten maken en dat is natuurlijk niet haalbaar met zo’n dure uitgave. Op de biobeurs in Zwolle is de gids niet verkrijgbaar, ze is bedoeld voor moestuiniers en niet voor de professionele land- en tuinbouw. Herma Wiers: Ik ben op zoek naar een betrouwbaar standaardwerk of infobron op het internet over combinatieteelt in de biologische tuinbouw. Ik maak daar nl. een afstudeeronderwerp van voor mijn opleiding op de Warmonderhof. Ik kom wel allerhande lijstjes tegen, maar geen idee hoe betrouwbaar die zijn. Heeft u daarover een suggestie of kunt u een richting geven? Ik zag dat dit ook een onderwerp is in de nog te verschijnen moestuinteelthandleiding. Antwoord: Als je het geduld kunt opbrengen dan wacht je tot de Groenmoesmarkt op 22 maart a.s. Dan zal ook het praktijkboekje ‘van zaaien tot oogsten’ verschijnen waar veel op combinatieteelt wordt ingezet. Een boek over combinatieteelt is – met dezelfde titel – in 2010 geschreven door de Engelsman Bob (vervolg op pag. 11)

PRIJZENFESTIVAL GROENMOESMARKT Er worden heel wat prijzen uitgestort over de bezoekers van de Groenmoesmarkt. En de loterij die bepaalt welke prijs je wint werkt heel eenvoudig: je entreebewijs is je lotnummer. En het leuke is: er worden geen miljoenen euro’s aan een happy few weggegeven maar iedere bezoeker kan iets praktisch mee naar huis nemen in het kader van natuurlijk moestuinieren en eerlijk voedsel. Je wint dus altijd wel iets, al is het een troostprijs.

9

________________________________________________________________________________________________________________________

PRIJZENFESTIVAL Groenmoesmarkt 6X STARTERSPAKKET THUISKIEM (BIO KIEMERIJ DE PEULESCHIL); 3x Zaaiagenda (Groenmoes); 5x praktijkboekje voor de moestuin (Groenmoes); Oogsten (Groenmoes);

5x praktijkboekje van Zaaien tot

2.000 zakjes moestuinzaden Vreekens’ Zaden en Aedos Zaden);

BON VOOR GRATIS ZADEN (Gradinka Kruidentuinen); 24 BOEKEN OVER BASILICUM (PETER BAUWENS); 1 pakket zaden voor snijbloemen (kwekerij Silene), 1 pakket zaden voor bijen- en vlinderplanten (kwekerij Silene), 2x kweekzak met div.

kruiden (tuincentrum Klerks); 2x kweekset met bio. kiemzaden (tuincentrum Klerks); 3x bio. groente- en kruidenpotgrond, 40. L. (tuincentrum Klerks); 1 set stinzenplanten (kwekerij De

Boschhoeve); 1 cadeaupakket (groentekwekerij De Heidevlinder); 1 flesje oerbacterie (groentekwekerij De Heidevlinder); 1 serie pootaardappelen naar keuze (Tuinen van Weldadigheid); 2X 10 STUKS OCA (De Tuinen van Weldadigheid);

2x 5 stuks Peruviaanse postelein (de Tuinen van Weldadigheid); 2x

een set van 3 cranberryplanten (Cranberryfarm De Hoeve); 3 zakjes gedroogde cranberrys (Cranberryfarm De Hoeve); GERECYCLEDE GROTE PLANTENTAS (MOEZZIEZ); GRATIS CURSUS MOESSIE DE MOESTUINCOACH (DE CRUYDTHOF); 10 zakjes biologische bloemenmengsels (Wereldzaden); 5 zakjes eenjarig akkerbloemenzaad (kwekerij De Bolderik); 2 insectenhotels (Rood met Zwarte Stippen); 3 zakken moestuinmix van elk 50 liter (Helza Hobbyzaden); tasje met 4 potten aardbeienjam (Aardbeienacademie Jan Robben); Bomen);

biologische appelboom in pot (Floris Natuurlijke

2 biologische bessenstruiken in pot (Floris Natuurlijke Bomen); 1 tasje met

kruidenthee, 1 tasje met kruidenzeep (Tuin Joop)1 boomstammetje met shiitake (Autarkia); 2 sets koperen plantlabels (Kopersporen); 1 witlofkweekset (kwekerij LOF); je

eigen

boek: eetbare wilde planten (Marion de Kort);

balkonton maken (Balkonton);

snoeizaag (Groei & Bloei);

workshop

eetbare heester (Marja Gijben Buitenontwerp); 10 zakken

Limburgse koemestkorrels (Limburgse Koemest); tuinvriendenjaarabonnement (Naturentuin); magneetbord

tuinafbeeldingen

(particulier);

biologisch

havermoutpakket

(bio.

graanpletterij De Halm); 1 appelboom, Brabantse Bellefleur (Slow Food Brabant); 4x Slow Food Magazine (Slow Food Brabant); kruikje walnootolie (Van Agtmaal walnootolie);

5x

Stadstuinieren;

kaartspel

Tuintopia;

2x

2

proefnummers

MAGAZINE

Cashew

25 ex. Cashew Stadstuinieren febr/maart 2015; 5x pakket Rauwdou-

wers (Cashew Stadstuinieren)

10X e-magazines Smultuin lentenummer (Smultuin); 3x bad-

zeezout met zeewier (Your Well); 1 set van 4 Velt-boekjes (Janneke Tops, Gezonde Moestuin); 10 x magazine Landleven; 5x Brabeau magazine; 1.000 x magazine GENOEG.

10

________________________________________________________________________________________________________________________

(vervolg van pag. 9) Flowerdew (what’s in a name) en in 2012 verschenen bij Fontaine uitgevers. Bronnen op internet zul je zelf moeten zoeken. Als je ‘plantengildes’ bedoeld – ook een vorm van combinatieteelt – dan zoek je bij titels die over permacultuur gaan. Petra Lauser: Ik heb sinds kort 2 paarden en die produceren een hoop mest die vermengd is met vlas en soms een beetje stro. Op dit moment gooi ik die mest langs de slootkanten om deze op te hogen. Ik heb daarvoor voldoende (slootkanten)ruimte. Ook heb ik hem in oktober over mijn moestuinvakken gestrooid met het idee dat vriezen en ca 6 mnd. verteren voldoende zijn om in het voorjaar ondergewerkt te kunnen worden. Mijn vraag is nu: doe ik hier allemaal goed aan en wat zijn de (positieve/negatieve) gevolgen? Kan ik op deze manier bemeste vakken wellicht niet alles meer aanplanten? Hoe lang duurt het voordat deze mest verteerd is? Hoe zou ik het anders moeten doen met de mest? Antwoord: Jouw vraag en de beantwoording ervan kan ook voor anderen interessant zijn. Paardenmest vermengd met stro is een prima bemesting mits aan een aantal voorwaarden wordt voldaan: - ik neem aan dat je de mest van je eigen paarden wel kent en weet of er antibiotica in kunnen zitten; biologische mest verdient uiteraard de voorkeur; - organische mest (koeien-, paarden-, kippenmest) laat je een jaar liggen voordat deze wordt gebruikt; doe je dat eerder dan bestaat er kans op verbranding van zaailingen; plantjes die in zaai- en stekgrond moeten kiemen mogen absoluut geen mest bevatten - die grond is zelfs arm aan voedingsstoffen, vergelijk het daar maar mee; - mest die een jaar heeft gelegen bevat wel degelijk voedingsstoffen, de scherpe kantjes zijn er af om het zo te zeggen; - Je kunt mest en plantenresten op de composthoop mengen voor een goed resultaat een jaar later - het composteringsproces staat in de winterperiode op een laag pitje; de temperaturen zijn dan te laag; - stro helpt bij het verteringsproces hoewel dat met stro van vlas wat langer duurt dan bij andere soorten stro; - Advies: hark de mest weg - er is zeker al mestvocht in de grond achtergebleven en laat het daarbij; leg de mest op een hoop, doe er een zeil overheen en meng het in het voorjaar met onrijpe compost. Maar verwerk het nog niet in je tuin. Rozemarijn Goedhart: Ik vraag me af of planten in staat zijn giftige stoffen op te nemen die bij consumptie voor ons gevaarlijk kunnen zijn. Ik ben hier erg benieuwd naar vooral omdat wij op de volkstuin gebruik maken van stadscompost. Ikzelf wil hiermee stoppen maar toch is het soms erg handig. Ik twijfel omdat ik de samenstelling van de compost niet vertrouw, het ziet er zo dood uit (komt dat alleen door de hoge temperatuur?) en mensen doen van alles in hun compostbak zoals maandverband, plastic, bier-

11

________________________________________________________________________________________________________________________

doppen, batterijen en kattenbakvullingen. Tevens vind ik wel eens een stukje asbest in de modder omdat het terrein al wat ouder is. Ik ben benieuwd of je me kan helpen met deze vraag. Antwoord: Eigenlijk heb je zelf het antwoord al gegeven. Als je iets niet vertrouwt moet je het niet gebruiken. Ik heb in het verleden een rondleiding gehad op een potgrondbedrijf. Deze verwerkte aanvankelijk ook gemeentelijke compost maar stopte ermee omdat er te veel onduidelijke en half verteerde materialen in zaten die er niet in thuis hoorden. Het bedrijf had een naam te verliezen en nam dus geen enkel risico meer. Compost die je niet zelf maakt kan (hoeft niet) reststoffen bevatten die niet herkenbaar zijn en dus ook gifstoffen bevatten zoals die in producten van de gangbare landbouw en in oppervlaktewater ook voor kunnen komen. Hetzelfde geldt dus voor de organische mest (van paarden, koeien en kippen, maar ook van champignons) die op volkstuincomplexen geleverd wordt. Als je de herkomst niet kent, gebruik het dan niet want of er chemische bestrijdingsmiddelen of antibiotica zijn gebruikt is door jou niet na te gaan. Als bij bespuitingen grenzen worden overschreden komen die giftige stoffen bij consumptie ook in je lichaam. Maar misschien bedoel je of planten met hun wortelgestel gif uit de grond op kunnen nemen en ook dan is het antwoord bevestigend. Daarom is een gezonde bodem zo belangrijk. Een plant kan er alles uit opnemen. Als de weerstand doorbroken wordt doordat giftige stoffen schimmels, die in symbiose met planten kunnen leven, aantasten of verzwakken, dan is er rechtstreeks gevaar voor de plant. Ofwel hij gaat er zelf aan dood of geeft het gif aan ons door.

WEBSERVICE boxtel.herenboeren.nl Website (zonder www) van een burgerinitiatief in Boxtel om als voedselcollectief zelf eerlijk voedsel te (laten) produceren. Op de site wordt het traject beschreven vanaf de start (ca. 1,5 jaar geleden) tot heden: het moment waarop een intentieovereenkomst is getekend om een grondgebied van 20 ha. groot in gebruik te kunnen gaan nemen. Inmiddels is ook een landelijke website gelanceerd: www.herenboeren.nl maar deze is op het moment dat dit geschreven wordt (5 febr. 2015) nog niet actief.

Lekker en gezond eten van je eigen boerderij! Op 10 februari 2015 zijn er 1.708 nieuwsbriefabonnees Wil je geen nieuwsbrief meer ontvangen? Stuur een e-mail naar [email protected] met de mededeling ‘uitschrijven’ en de berichtgeving zal worden stopgezet. Best, 10 februari 2015, Hans van Eekelen

12