Schoolplan VSO Hengelo 2012 - 2016
Schoolplan 2012-2016
EENHEID IN VERSCHEIDENHEID
Schoolplan 2012 - 2016 van VSO Onder de Kap, Het Mozaïek VSO en Perspectief Hengelo, juni 2012
schoolplan 2012 - 2016
1
Schoolplan VSO Hengelo 2012 - 2016
Inhoud Inleiding ................................................................................................................................................... 3 0. Algemene schoolgegevens .............................................................................................................. 5 1. Visie en beleidsvorming ................................................................................................................ 6 1.1. Missie en visie........................................................................................................................... 6 1.2.
Beleidsvorming en kwaliteitszorg.............................................................................................. 8
1.3.
Kwaliteitszorg .......................................................................................................................... 11
1.4.
Omgeving- en toekomstgericht ............................................................................................... 12
1.5.
Beleidsdoelstellingen .............................................................................................................. 14
2. 3.
Personeel ...................................................................................................................................... 16 Leiderschap en management...................................................................................................... 23 3.1. Leiderschap............................................................................................................................. 23
4.
Cultuur en klimaat ........................................................................................................................ 26 4.1. Professionele schoolcultuur .................................................................................................... 26
5.
4.2.
Medewerkercultuur.................................................................................................................. 27
4.3.
Leerlingencultuur..................................................................................................................... 28
4.4.
Oudercultuur ........................................................................................................................... 28
4.5.
Beleidsdoelstellingen .............................................................................................................. 28
Middelen en voorzieningen ......................................................................................................... 29 5.1. Huisvesting en uitrusting ......................................................................................................... 29 5.2.
6.
7.
8.
Management van onderwijs- en ondersteunende processen ................................................. 31 6.1. Onderwijsvisie ......................................................................................................................... 31 6.2.
Pedagogische huisstijl en veiligheidsbeleid ............................................................................ 34
6.3.
Didactisch ontwerp.................................................................................................................. 37
6.4.
Leerstofaanbod en differentiatie ............................................................................................. 37
6.5.
Leerlingenzorg ........................................................................................................................ 39
Waardering.................................................................................................................................... 44 7.1. De waardering van het personeel ........................................................................................... 44 7.2.
De waardering van de ouders................................................................................................. 45
7.3.
De waardering van de leerlingen ............................................................................................ 45
7.4.
De waardering van de samenleving........................................................................................ 46
7.5.
Beleidsdoelstellingen .............................................................................................................. 46
Opbrengsten ................................................................................................................................. 47 8.1. Resultaten en opbrengsten ..................................................................................................... 47 8.2.
9.
Financiën................................................................................................................................. 30
Verantwoorden van opbrengsten............................................................................................ 49
Bijlagen.......................................................................................................................................... 50
schoolplan 2012 - 2016
2
Schoolplan VSO Hengelo 2012 - 2016
Inleiding Dit is het schoolplan van VSO Hengelo voor de periode 2012-2016. In dit schoolplan beschrijven wij onze missie en visie en de hoofdlijnen van het beleid die op deze missie en visie zijn gebaseerd. Deze hoofdlijnen zijn geformuleerd in 34 beleidsdoelstellingen. De kern van ons beleid is in enkele woorden samengevat: de leerling staat centraal,het programma is leidend, wij zijn gericht op het genereren van opbrengsten, maatwerk is de norm en competentieontwikkeling is de sleutel. Sleutelwoord daarbij is kwaliteit: Men mag ons aanspreken op de kwaliteit van ons onderwijs als het gaat om de opbrengsten die ons onderwijs genereert, de kwaliteit van het maatwerk dat wij leveren en de kwaliteit van de medewerkers die dit onderwijs verzorgen en ondersteunen.
Landelijke beleidsontwikkelingen zoals Passend Onderwijs en de invoering van de wet Kwaliteit [Voortgezet] Speciaal Onderwijs hebben onze beleidskeuzes beïnvloed en geïnspireerd. Beïnvloed, omdat de financiële en daarmee formatieve basis van VSO Hengelo door Passend Onderwijs een stuk ongewisser wordt. Geïnspireerd, omdat de inhoudelijke boodschap van Passend Onderwijs én van de wet Kwaliteit past bij de ambities van VSO Hengelo, zoals de leerling centraal, regionale samenwerking, opbrengsten en versterking van de rol van de leraar. Ook de ophanden zijnde nieuwe huisvesting hebben onze beleidskeuzes geïnspireerd. Dat is terug te vinden in onze onderwijsvisie: "… wij zorgen voor een uitdagende leeromgeving die inspeelt op de talenten en behoeften van onze leerlingen … Bij ons leren de leerlingen niet alleen in de klas maar ook daarbuiten en zelfs buiten de school…"
De keuzes waarmee wij onze ambities in de sterk veranderende omstandigheden waarmaken zijn verwoord in het uitgangspunt: De leerling centraal, de leraar als spil en de deskundige als ondersteuner. We kiezen steeds voor de leerling en daarmee voor het onderwijsleerproces. In een wat vrijere vertaling geldt dat alle ondersteuning is gebaseerd op de onderwijsbehoefte van de leerling. Om maatwerk te leveren investeren we steeds in de competentieontwikkeling van de leraren. Zij staan de leerling in zijn of haar schoolse ontwikkeling het meeste bij. Daarnaast zetten we de specifieke deskundigen van de school in om de leraar te ondersteunen opdat deze zijn of haar werkzaamheden zo goed mogelijk kan uitvoeren. Bovendien zetten we onze specifieke deskundigheid in op de leerling in de vorm van extra schoolinterne en schoolnabije onderwijsondersteuning en zorg & begeleiding .
De beleidsdoelstellingen in dit schoolplan zijn globaal geformuleerd. De uitwerking van deze hoofdlijnen geschiedt aan de hand van een meerjaren beleidsagenda in de vorm van de managementovereenkomst. De managementovereenkomst wordt indien nodig jaarlijks aangepast en stelt VSO Hengelo in de gelegenheid op relatief korte termijn te anticiperen op interne en externe signalen en dat maakt dat het schoolbeleid van VSO Hengelo steeds wordt geactualiseerd zonder dat daarbij de hoofdlijnen uit het oog worden verloren.
schoolplan 2012 - 2016
3
Schoolplan VSO Hengelo 2012 - 2016
Dit is het schoolplan van VSO Hengelo. In 34 beleidsdoelstellingen en de jaarplannen beschrijven we niet alleen waaraan en hoe we de komende jaren werken, maar vooral wat de opbrengsten van die werkzaamheden zullen zijn. Dat is een nieuwe manier van werken. Een manier van werken waarin VSO nog veel heeft te leren. Maar het idee erachter staat. Daarmee is de boodschap van ons schoolplan:
Deze kant gaat het op.
* Daar waar in het schoolplan gesproken wordt over VSO Hengelo gaat het om VSO Onder de Kap , VSO het Mozaiek Hengelo en Perspectief. In gesprekken is VSO Hengelo een “ werktitel “ . Een definitieve naam voor de samengevoegde scholen volgt wanneer een gezamenlijke huisvesting is betrokken.
André Bartelink directeur VSO Onder de Kap , VSO het Mozaiek Hengelo en Perspectief
Dit schoolplan is vastgesteld door het Bevoegd Gezag van Attendiz , d.d. 13-7-2012
schoolplan 2012 - 2016
4
Schoolplan VSO Hengelo 2012 - 2016
0.
• • •
Algemene schoolgegevens
naam en adres van de school:
VSO Onder der Kap
adres:
Krabbenbosweg 91 7555ED Hengelo www.vso-odk.nl www.mozaiektwente.nl www.perspectiefhengelo.nl
[email protected] [email protected] [email protected]
•
Brinnummer
00KM
• • •
denominatie:
Bijzonder neutraal
schooltype:
Voortgezet speciaal onderwijs cluster IV
bestuur van de school:
Attendiz
adres:
Postbus 8105 7550 KC Hengelo
• • • •
www.attendiz.nl
[email protected] • •
aantal medewerkers:
in aantallen: 36
• • •
aantal leerlingen per 01/10/2011
165
schoolplan 2012 - 2016
in fte's: 27
5
Schoolplan VSO Hengelo 2012 - 2016
1. Visie en beleidsvorming Het onderwijs dat wij aanbieden en de kwaliteit die we hierin neerzetten komt tot stand op basis van onze missie en visie: dat wat wij met onze leerlingen willen bereiken. Onze missie en visie worden periodiek tegen het licht gehouden: we toetsen de houdbaarheid en de actualiteitswaarde ervan en stellen, waar nodig, onze missie en visie bij. Wij concretiseren onze missie en visie in beleid en beleidsdoelstellingen aan de hand van de INK-managementmodel en de PDSA-cyclus waarmee we in beeld brengen of we bereiken wat we willen bereiken. 1.1.
Missie en visie
1
Onze opvattingen VSO Hengelo is een school voor jongeren met een met een psychiatrische en/of een gedragsproblematiek. De jongeren die op VSO Hengelo onderwijs krijgen kunnen [nog] geen onderwijs volgen op een reguliere school voor voortgezet onderwijs. Acceptatie van iedere jongere staat in ons pedagogisch en didactisch handelen voorop. Vanuit deze acceptatie willen wij de jongeren die veiligheid en structuur bieden die de basis vormt om stapsgewijze te werken aan de eigen toekomst. Wij willen onze jongeren leren hoe zichzelf en anderen te accepteren zoals zij zijn. Daarom vinden wij het belangrijk om te werken aan een positief en reëel zelfbeeld waaraan onze leerlingen hun gevoel van eigenwaarde kunnen ontlenen.
Onze opdracht Wij vinden het belangrijk dat onze leerlingen als zelfverantwoordelijke burgers in het leven staan; in een samenleving die hen in staat stelt om, al dan niet met ondersteuning, zelfstandig keuzes te maken en waarin zij zo zelfstandig mogelijk kunnen functioneren. Wij bereiden onze leerlingen voor op hun leven ná VSO Hengelo en dat betekent dat wij onze leerlingen toeleiden naar hetzij een vorm van vervolgonderwijs dan wel naar een duurzame plaats op de arbeidsmarkt.
Ons werk Om dit te bereiken werken wij aan de ontwikkeling van hun kennis, vaardigheden en omgangsvormen; aan het vergroten van hun zelfbewustzijn en zelfsturing, èn aan hun mondigheid. Daarbij hanteren wij het uitgangspunt dat wij ons richten op hun later functioneren als zelfstandig burger in de samenleving op het gebied van leren, wonen, werken en vrije tijdsbesteding.
Randvoorwaarden Een krachtig schoolklimaat is de basis voor het onderwijskundig maatwerk dat wij willen leveren. Wij hanteren daarbij de volgende termen als toetssteen: de leerling centraal, wederzijds respect, veiligheid, vertrouwen en acceptatie en normbesef. Wij zijn er van overtuigd dat de permanente aandacht voor deze toetsstenen bijdraagt aan een evenwichtige ontwikkeling van al onze leerlingen.
1
Voor een uitgebreide beschrijving verwijzen wij naar de bijlage "De Missie en de onderwijsvisie van VSO Hengelo"
schoolplan 2012 - 2016
6
Schoolplan VSO Hengelo 2012 - 2016
Criteria Ons onderwijs houdt rekening met verschillen die er tussen leerlingen bestaan. Daar willen wij op inspelen en dat betekent dat wij gaan voor maatwerk: pedagogisch, didactisch en op het gebied van hun sociale en emotionele ontwikkeling. Onze leerlingen hebben baat bij een onderwijs- en ondersteuningsaanbod dat aansluit op hun mogelijkheden en talenten en dat tegelijkertijd aansluit bij de eisen die de samenleving daaraan stelt. Dit betekent dat wij garant staan voor een vloeiende overgang naar een vorm van vervolgonderwijs of, in nauwe samenwerking met de collega-scholen van Attendiz, een duurzame plaats op de arbeidsmarkt.
Voorwaarden tot succes Dit alles stelt eisen aan ons professioneel handelen en aan de manier waarop we samen met de ouders of verzorgers de ontwikkeling van hun kind, onze leerling volgen en sturen. Dat doen we vanuit de wetenschap dat onze leerlingen een bredere vraag hebben dan een vraag naar competentieontwikkeling alleen: het gaat ons om heel de mens en deze brede vraag proberen we te beantwoorden door middel van multidisciplinaire aandacht en aanpak. Dat vraagt om een permanente bezinning op deskundigheid en samenwerking in de breedste zin van het woord.
De volgende kernpunten verwoorden gezamenlijk onze visie op onderwijs en ondersteuning en vermelden op welke wijze VSO Hengelo bovengenoemde ambities wil verwezenlijken: •
Bij ons staat de leerling centraal.
•
Het pedagogisch klimaat van VSO Hengelo garandeert veiligheid voor iedereen die bij de school betrokken is.
•
VSO Hengelo wil met de inrichting van het onderwijs aansluiten bij de mogelijkheden en de talenten van kinderen en bij de eisen van de samenleving. Dat betekent in elk geval dat de opbrengsten van ons onderwijs van belang zijn èn dat het leveren van maatwerk geboden is.
•
Bij ons staat de leerling centraal en tegelijkertijd is en blijft ons onderwijsprogramma leidend.
•
Intensieve onderwijsondersteuning, zorg & begeleiding zijn voor de leerlingen van VSO Hengelo een voorwaarde om te komen tot maximale individuele ontplooiing. Bij ons geldt: De leerling centraal, de leraar als spil, de specifieke deskundige als ondersteuner, onder aansturing van de Commissie voor de Begeleiding.
•
Wij zorgen voor een leeromgeving die inspeelt op behoeften en mogelijkheden van onze leerlingen.
•
VSO Hengelo hecht aan goed contact met ouders en/of verzorgers.
•
VSO Hengelo ziet zichzelf als schakel in de keten van onderwijs- en zorginstellingen en wenst deze rol waar te maken.
•
Kwaliteit is waarmaken wat je belooft. Wij zeggen wat we doen en we doen wat we zeggen.
•
VSO Hengelo kan de haar gestelde taken alleen met succes volbrengen indien alle medewerkers getuigen van een grote mate van professionaliteit.
schoolplan 2012 - 2016
7
Schoolplan VSO Hengelo 2012 - 2016
1.2.
Beleidsvorming en kwaliteitszorg
Het beleid van VSO Hengelo wordt in eerste instantie bepaald door landelijke ontwikkelingen zoals Passend onderwijs en de wet Kwaliteit [voortgezet] speciaal onderwijs. Op stichtingsniveau worden beleidsdoelstellingen geformuleerd die leidend zijn voor het inhoudelijk en organisatorisch beleid van de school. Deze beleidsdoelstellingen zijn verwoord in het strategisch beleidsplan van de stichting Attendiz. Attendiz voert in het kader van landelijke beleidsontwikkelingen[passend onderwijs en de gevolgen en effecten daarvan] een organisatie-strategie, een huisvestingstrategie en een op inhoud gerichte strategie. Bij deze laatste willen we aansluiten door missie, visie en ambities van Attendiz te noemen waarmee de kaders voor het inhoudelijk beleid van VSO Hengelo worden neergezet.
1.2.1.
Missie, visie en ambities van Attendiz
Op Stichtingsniveau gelden een overkoepelende missie en visie en gezamenlijk na te streven ambities.
De missie van Attendiz Alle kinderen met specifieke onderwijsbehoeften: •
krijgen de kansen die nodig zijn om zich optimaal te kunnen ontwikkelen;
•
bieden wij de ondersteuning die zij nodig hebben in hun ontwikkeling;
•
horen erbij; geen kind wordt om reden van een individuele beperking, aanleg, tempo, motivatie etcetera uitgesloten.
De visie van Attendiz Bij het ontwerpen en aanbieden van passend onderwijs is de [impliciete] hulpvraag van het leerling het motief van ons handelen. Onze omgeving mag ons aanspreken op: •
Onderwijsvraagsturing. Het ontwerpen en aanbieden van passend onderwijs.
•
Zorgvraagsturing. De [impliciete] zorgvraag van de leerling is het motief van ons handelen.
•
Wederkerigheid en gelijkwaardigheid in de contacten met ouders. De vragen die we onszelf stellen, stellen we ook aan ouders / verzorgers, die we op een gelijkwaardige en wederkerige manier betrekken bij de invulling van passend onderwijs en passende zorg.
•
Resultaatgericht werken. We maken de stap van kind-volgend naar resultaatgericht werken.
•
Kwaliteit van ons hoogwaardig ketenpartnerschap in de educatieve infrastructuur van onze regio. Wij willen samen met onze partners in de regio kennis delen en zodanig expertise ontwikkelen, dat alle kinderen een kans krijgen op passend en goed onderwijs.
De ambities van Attendiz Onze ambitie is ons te ontwikkelen tot een expertisecentrum, dat zich laat leiden door de volgende kernwaarden, afgeleid uit onze missie. •
Het kind staat centraal: wij bieden het kind passend onderwijs en passende zorg.
•
Partners in opvoeding: wij vinden de betrokkenheid van ouders onontbeerlijk.
schoolplan 2012 - 2016
8
Schoolplan VSO Hengelo 2012 - 2016
•
Samen sterk: in de regio werken wij als onderwijsexpertisecentra samen met instellingen voor zowel speciaal als regulier onderwijs.
1.2.2. Het beleid van VSO Hengelo De ruimte die VSO Hengelo in beleidsmatig opzicht heeft, is dus relatief beperkt. Op schoolniveau komt beleid tot stand door: •
Periodieke peiling van de waardering die medewerkers, leerlingen en hun ouders en ketenpartners voor ons werk uitspreken.
•
Evaluatie van lopend beleid.
•
Periodieke kwaliteitsonderzoeken van de inspectie van het onderwijs.
•
SWOT-analyses en audits
•
Specifieke schoolgerelateerde ontwikkelingen.
In de achterliggende periode heeft de school reeds een groot aantal ontwikkelingen ingezet. De 2 managementrapportages die als bijlage bij dit schoolplan zijn opgenomen getuigen daar in detail van. Hier willen we volstaan met een beperkt overzicht van de ingezette ontwikkelingen en hun [voorlopige] opbrengsten. •
Onderwijs Waar opbrengstgericht werken in de komende periode een van de leidende principes van het [voortgezet] speciaal onderwijs zal zijn, kunnen we stellen dat, terugblikkend, VSO Onder De Kap in de achterliggende periode al sterk gericht is op het genereren van opbrengsten. Dit betrof onder meer de deelname van leerlingen aan branche-gerichte cursussen en een eerste aanzet tot deelname van leerlingen aan de IVIO-examens; een, wat ons betreft, goede manier om maatwerk in ''passend kwalificeren'' te realiseren. Daarnaast hebben we, anticiperend op de wet Kwaliteit, in de achterliggende periode het stagebeleid in de steigers gezet en daar vorm aan gegeven, diverse leerlijnen ontwikkeld. Tot slot kunnen we stellen dat met de ontwikkeling van diverse leerlijnen, programma''s van toetsing en afsluiting en diplomering van de leerlingen van 'Perspectief' een sterk voorschot op de komende planperiode is genomen. Rest nog te vermelden dat het traject 'AKA-opleidingen in het VSO' nog niet het beoogde resultaat heeft opgeleverd. Mede onder invloed van het in werking treden van de wet 'Kwaliteit …' zal daar in de komende periode hernieuwde aandacht aan worden gegeven.
•
Leerlingenzorg Een van de belangrijkste opdrachten voor VSO Hengelo in de achterliggende periode was het aanbrengen van samenhang in het volgen van leerlingen. Er werden diverse documenten ontwikkeld en uitgeprobeerd en over de resultaten spreekt de inspectie haar tevredenheid uit. Voor de voorliggende periode geldt dat deze documenten, aangepast en/of omgezet moeten worden zodat ze deel kunnen gaan uitmaken van het nieuwe document “toekomstperspectief “.
2
Diverse Managementrapportages 2011 - 2012, VSO Onder De Kap, VSO Het Mozaiek
schoolplan 2012 - 2016
9
Schoolplan VSO Hengelo 2012 - 2016
Kwaliteitszorg Leerlingen, hun ouders en de medewerkers van VSO Hengelo hebben in de afgelopen periode deelgenomen aan een tevredenheidsonderzoek. De resultaten van deze onderzoeken worden elders in dit schoolplan besproken. Met het uitvoeren van een breed tevredenheidsonderzoek is een weg ingeslagen die aan zal tonen dat VSO Hengelo zich iets gelegen wil laten liggen aan datgene wat anderen over de school hebben te vermelden. •
Deskundigheidsbevordering Alleen met competente medewerkers is VSO Hengelo in staat om haar taak naar e
behoren uit te voeren. Diverse scholingstrajecten [2 graads-opleidingen, master SENopleidingen] werden in de afgelopen periode door medewerkers van Onder de Kap, Het Mozaiek en Perspectief gevolgd. Daar zal in de komende periode een vervolg aan worden gegeven. •
Huisvesting VSO Hengelo kent op dit moment drie locaties. Die moeten worden samengevoegd. In de achterliggende periode is daartoe al het nodige werk verricht maar nog steeds is niet duidelijk of er sprake zal zijn van nieuwbouw, verbouw of vernieuwbouw. Daarmee is ook niet duidelijk waar en wanneer exact het nieuwe gebouw voor VSO Hengelo kan worden betrokken. Huisvesting zal in de komende beleidsperiode blijvend aandachtspunt zijn.
•
Financiën VSO Hengelo streeft er naar om met ingang van 01-01-2013 een 'over all' batig saldo te kunnen tonen. Daar is in de afgelopen periode al het nodige voor in gang gezet. Voor de komende periode geldt dat een strakke budgettering noodzakelijk is om kosten en baten met elkaar in de pas te laten lopen. Monitoring en correcte aanlevering van gegevens vanuit het college van bestuur en, in het verlengde daarvan, onderwijs bureau Twente zijn daarbij een conditio sine qua non.
Na analyse van de bovenstaande gegevens formuleert VSO Hengelo haar eigen beleidsdoelstellingen. Daarbij hanteren wij het principe dat de [onderwijs]inhoud leidend is en dat we de consequenties van onze inhoudelijke beleidskeuzes op het gebied van personeel, middelen, financiën en organisatie aanvaarden. Speciaal punt van aandacht is de huisvesting van VSO Hengelo. Momenteel is de school gehuisvest op drie locaties. Binnen deze locaties worden verschillende doelgroepen bediend, doelgroepen die allen vallen onder de noemer "gedragsproblematisch" maar die tegelijkertijd vragen om een nuancering in aanpak. In de voorliggende beleidsperiode zal VSO Hengelo nieuwe huisvesting betrekken. Nu is nog niet helder of dit nieuwbouw, verbouw of vernieuwbouw betreft. In ieder geval is het de ambitie van de school om de nieuw te betrekken huisvesting zo in te richten dat deze passend is voor de specifieke onderwijsbehoefte van alle doelgroepen die VSO Hengelo op dit moment bedient. Daarover elders in dit schoolplan meer.
schoolplan 2012 - 2016
10
Schoolplan VSO Hengelo 2012 - 2016
3
1.3. Kwaliteitszorg VSO Hengelo beschouwt kwaliteitszorg als een manier van werken die kenmerkend is voor de hele organisatie en in alle processen. Wij voeren kwaliteitsbeleid met het doel permanent verbeteringen aan te brengen in onze organisatie en in het werk dat we doen. Daartoe brengen we regelmatig en op uiteenlopende wijzen de kwaliteiten van onze organisatie in kaart en trekken lering uit de kennis die dit genereert. Met deze kennis ontwerpen we verbetering- en vernieuwingstrajecten in alle onderdelen van onze organisatie, voeren deze uit en verankeren nieuw verworven inzichten en andere opbrengsten in de goede gewoonte van de school. Onze kwaliteitszorg richt zich in eerste instantie op het optimaliseren van de processen, ons werk, met het doel de opbrengsten van ons werk te vergroten. Je zou kunnen zeggen: "kwaliteitszorg moet je doen". Daarmee geldt dat kwaliteitszorg niet een eenzijdige verantwoordelijkheid is van de schoolleiding maar een manier van werken die geldt voor alle medewerkers van VSO Hengelo. Dat betekent dat medewerkers van VSO Hengelo zich permanent bewust zijn van de kwaliteit van het werk dat ze leveren. Op alle niveaus binnen onze organisatie willen we dit bewustzijn de drijfveer voor het handelen laten zijn. Op die manier geven we vorm aan de lerende organisatie die we zijn en aan de professionele cultuur die daarbinnen dominant is. Kwaliteitszorg moet georganiseerd worden en we hanteren daartoe dus een bepaalde systematiek. Deze systematiek is opgebouwd rond de volgende aspecten: •
Zelfevaluatie; regelmatig nemen wij onszelf de maat met het doel lering te trekken uit de resultaten;
•
Planmatigheid; iedere vernieuwing wordt op een planmatige manier ingevoerd; elke activiteit wordt op een planmatige manier aangepakt;
•
Doelgericht; we handelen op basis van doelen die wij onszelf hebben gesteld;
•
Communicatie; wij vinden dat alleen die ambities realiseerbaar zij wanneer deze kunnen rekenen op een breed draagvlak en grote betrokkenheid. Daartoe hanteren we een éénduidig en transparant systeem om met elkaar te communiceren;
•
Integraliteit; wij beschouwen de ontwikkeling van ons onderwijs en die van de school als een systeem waarbinnen alles samenhangt. Dat is onze primaire focus. Willen we de kwaliteit van de primaire processen op een hoger plan brengen dan realiseren we ons dat dit consequenties heeft voor meerdere andere onderdelen van de schoolorganisatie. Deze consequenties aanvaarden wij.
•
Verantwoording; wat wij doen moet helder zijn voor alle bij onze school betrokkenen en belanghebbenden. Daar leggen we jaarlijks verantwoording over af in de vorm van jaarverslagen en in de schoolgids.
Dit schoolplan geeft in 34beleidsdoelstellingen aan waar onze school in de komende jaren naar toe wil groeien. Met de wetenschap van nu zijn onze doelstellingen geformuleerd maar het is niet denkbeeldig dat nieuwe inzichten ons in de komende periode zullen verrijken. Vandaar dat we er voor hebben gekozen om onze doelen verder uit te werken in jaarplannen die op hun beurt worden vertaald 3
Een uitgebreide beschrijving van ons kwaliteitsbeleid treft u aan in de bijlage Kwaliteitsbeleid op VSO Hengelo,
schoolplan 2012 - 2016
11
Schoolplan VSO Hengelo 2012 - 2016
in managementovereenkomsten. Onze managementovereenkomsten geven concrete uitwerking aan de algemene doelen die de school nastreeft. Dat doen we gewoonlijk in de vorm van projecten. Deze manier van werken biedt ons de mogelijkheid om te anticiperen op ontwikkelingen die op ons af komen zonder dat daarbij de hoofdlijnen van het beleid uit het oog worden verloren.
1.3.1. Kwaliteitskringen VSO Hengelo wil haar kwaliteit op systematische wijze verbeteren. Het criterium dat wij daarbij hanteren is dat de voorgenomen en ingezette ontwikkelingen kunnen rekenen op een breed draagvlak binnen de organisatie. Dat stelt eisen aan de wijze waarop wij met elkaar communiceren. Daarnaast vinden wij het belangrijk dat alle medewerkers een actieve deelname aan de ontwikkeling van de school tonen: iedereen speelt een rol bij de uitvoering van beleid of innoverende projecten. Wij gaan er hierbij van uit dat er sprake is van erkende ongelijkheid. Niet iedereen weet en kan hetzelfde. Daar maken we gebruik van door mensen hetzij in te zetten op een positie waar zij sterk uit de verf komen dan wel door er voor te zorgen dat zij op een dergelijke rol worden voorbereid. Op die manier zijn wij in staat om de doelen die wij als organisatie nastreven te verbinden met de persoonlijke ambities van medewerkers. Alle medewerkers van VSO Hengelo werken gericht aan de ontwikkeling van de school. Daartoe worden zij structureel ingezet in werkgroepen. Deelname aan een werkgroep is dus niet vrijblijvend en wordt geregeld binnen de normjaartaak van de medewerkers. VSO Hengelo kent als onderdeel van Attendiz veel inhoudelijke overeenkomsten met de collegascholen van Attendiz. Deze overeenkomsten betreffen de doelgroep die de scholen bedienen en de uitstroomprofielen waarbinnen de leerlingen worden bediend. Het is zaak om het onderwijsaanbod van de school zo veel mogelijk in overleg en afstemming met de andere scholen van Attendiz vorm en in houd te geven. Daartoe zullen schooloverstijgende werkgroepen, kenniskringen zo men wil, moeten worden ingericht.
1.4. Omgeving- en toekomstgericht Passend onderwijs ambieert voor alle leerlingen maatwerk te leveren. Maatwerk in onderwijs en maatwerk in ondersteuning. Daartoe is regionale samenwerking noodzakelijk omdat wij ons realiseren dat wij niet alle expertise in huis hebben die nodig is om maatwerk te leveren. Of, andersom, wij hebben deskundigheid in huis die anderen ontberen. Passend onderwijs impliceert dus een zekere gerichtheid op de omgeving; weten wat de ander heeft te bieden en daarbij weten wat je zelf hebt te bieden aan deskundigheid. Passend onderwijs impliceert tevens een toekomstgerichte blik omdat wat ons betreft de toekomst van de leerling en de weg daar naar toe onze grote opdracht is. Wij gaan uit van de mogelijkheden van de leerling, sluiten daarbij aan en, vanzelfsprekend houden we rekening met zijn of haar beperkingen.
1.4.1. Passend onderwijs, de wet Kwaliteit en de referentieniveaus Landelijk beleid
schoolplan 2012 - 2016
12
Schoolplan VSO Hengelo 2012 - 2016
De beleidslijn Passend Onderwijs en de Wet Kwaliteit [voortgezet] speciaal onderwijs bieden landelijk de belangrijkste inhoudelijke kaders waarbinnen het onderwijsbeleid van VSO Hengelo moet worden vormgegeven. Daarnaast is de invoering van referentieniveaus voor Nederlandse taal en rekenen met ingang van 1 augustus 2010 verplicht. Op enig moment moeten ook de scholen voor vso aan kunnen tonen dat leerlingen op het gebied van taal en rekenen een bepaald, nader gedefinieerd beheersingsniveau realiseren. Passend onderwijs De belangrijkste ambitie van Passend Onderwijs is het leveren van maatwerk door middel van regionale samenwerking. De beleidslijn Passend Onderwijs is niet onomstreden. Dit kwam onder meer tot uitdrukking in de brief 4
Heroverweging Passend Onderwijs waarin toenmalig staatssecretaris Dijksma concludeerde –alle partijen gehoord hebbende-: "… dat we ons best hebben gedaan, maar dat het roer om moet …" Het roer moest om en dat werd vastgelegd in een twaalftal uitwerkingspunten van inhoudelijke, financiële en organisatorische aard. Maatwerk en regionale samenwerking bleven echter overeind en opgenomen werd ook nog de ambitie om beter speciaal onderwijs te realiseren. Een en ander is in sterke mate bevestigd door de huidige minister van OCW, mw. van Bijsterveldt – Vliegenthart in haar 5
schrijven aan de Tweede Kamer d.d. 31 januari 2011 . Op de personele en financiële consequenties van de beleidsvoornemens van de huidige minister gaan we elders in dit schoolplan dieper in. Kwaliteit [voortgezet] speciaal onderwijs Een van de uitwerkingspunten in de nieuwe koers betreft het verbeteren van de kwaliteit van het [voortgezet] speciaal onderwijs. Deze ambitie is vastgelegd in wetgeving die met ingang van augustus 2012 in het so zal worden ingevoerd en in 2013 in het vso. Het belangrijkste doel van deze wet is het vergroten van de opbrengstgerichtheid van het [voortgezet] speciaal onderwijs. Het voortgezet speciaal onderwijs moet onder meer de volgende zaken ter hand moeten nemen: •
Invoering van het ontwikkelingsperspectief;
•
Invoering van uitstroomprofielen in het vso;
•
Invoering van kerndoelen in het vso inclusief leergebied-overstijgende kerndoelen en de doelen ter voorbereiding op arbeid;
•
Invoering van een op het behalen van een diploma gerichte programmering met als bijzonder aandachtspunt: de wijze waarop vso-leerlingen in de toekomst op VSO Hengelo tot diplomering zullen worden gebracht.
•
Invoering van een transitiedocument in het vso;
•
Terugkoppeling van het ontwikkelingsperspectief aan een gerealiseerde uitstroom naar vervolgonderwijs, arbeid of dagbesteding.
4
Ministerie OCW, JOZ/162739, 2 november 2009
5
Ministerie OCW, Naar Passend Onderwijs, referentie 266319, 31 januari 2011
schoolplan 2012 - 2016
13
Schoolplan VSO Hengelo 2012 - 2016
Referentieniveaus Met ingang van 1 augustus 2010 gelden de referentieniveaus voor taal en rekenen. Kerndoelen bepalen de inhoudelijke kaders voor het onderwijsaanbod van de school. De referentieniveaus zeggen iets over de beheersingsgraad van de leerlingen met betrekking tot taal en rekenen. De overheid onderscheidt vier niveaus, onderverdeeld in een fundamenteel niveau [F] en een streefniveau [S]. Niveau 1F is het niveau dat een leerling bereikt heeft indien hij de stof tot en met groep 6 van de basisschool beheerst. Het is tevens een aanduiding voor het gewenste niveau waaraan iedere Nederlander moet beantwoorden wil hij zich zelfstandig kunnen handhaven en bewegen in de Nederlandse samenleving. 1.4.2.
Ondersteuningsprofiel van VSO Hengelo
Het leveren van maatwerk op basis van regionale samenwerking vooronderstelt niet alleen dat VSO Hengelo op de hoogte is met specifieke deskundigheid die in de regio geleverd wordt en hoe VSO Hengelo deze deskundigheid weet te ontsluiten. Het vooronderstelt in de eerste plaats dat VSO Hengelo zicht heeft op de eigen deskundigheid –aanwezig en benodigd- op basis van de specifieke doelgroepen die de school bedient. Daartoe stelt de school in het schooljaar 2012 – 2013 een ondersteunings- of schoolprofiel op en deelt dat met alle samenwerkingspartners.
1.5.
Beleidsdoelstellingen
Het beleid van VSO Hengelo komt op systematische wijze tot stand [zie § 1.2.1]. Deze systematiek zullen we in de komende beleidsperiode verder uitwerken, invoeren en toepassen. Dat leidt tot de volgende beleidsdoelstellingen: Beleidsvorming en kwaliteitszorg 1. VSO Hengelo hanteert een adequate systematiek om uitgevoerd beleid te bewaken en te evalueren. 2. VSO Hengelo hanteert een adequate systematiek om de primaire processen te bewaken en te evalueren. 3. VSO Hengelo hanteert een adequate systematiek om de secundaire processen te bewaken en te evalueren. 4. VSO Hengelo hanteert een adequate systematiek om projecten te monitoren, te bewaken en in de organisatie te verankeren. 5. VSO Hengelo verantwoordt haar uitgevoerd beleid in termen van opbrengsten conform de hier boven beschreven procedure.
Passend onderwijs 6. VSO Hengelo stelt in schooljaar 2012 – 2013 haar ondersteuningsprofiel vast.
De wet Kwaliteit [voortgezet] speciaal onderwijs 7. VSO Hengelo stelt in schooljaar 2012 – 2013 op hoofdlijnen de inhouden voor de
schoolplan 2012 - 2016
14
Schoolplan VSO Hengelo 2012 - 2016
uitstroomprofielen vervolgonderwijs en arbeidsmarkt vast bij voorkeur in nauwe samenwerking met collega-scholen die ressorteren onder het bestuur van Attendiz. 8. VSO Hengelo operationaliseert in de schooljaren 2013 – 2014, 2014 – 2015 en 2015 – 2016 de programma's voor de uitstroomprofielen vervolgonderwijs en arbeidsmarkt opdat er sprake is van een kwalitatief hoogwaardig onderwijsaanbod. 9. VSO Hengelo heeft per 1 augustus 2013 voor alle leerlingen een ontwikkelingsperspectief vastgesteld.
Referentieniveaus 10. VSO Hengelo heeft per 1 augustus 2013 de referentieniveaus voor rekenen en taal in de methodes gemarkeerd.
schoolplan 2012 - 2016
15
Schoolplan VSO Hengelo 2012 - 2016
2. 2.1.1.
Personeel Personeelsbeleid (IPB) Attendiz
Goed onderwijs wordt verzorgd door kwalitatief goede mensen. Kwalitatief goed geschoold personeel is daarom een succesfactor binnen onze school. Ons IPB (Integraal Personeelsbeleid) is ondersteunend aan de resultaten die onze school wil behalen. Integraal Personeelsbeleid betekent: het regelmatig en systematisch afstemmen van de inzet, kennis en bekwaamheden van de medewerkers en de inhoudelijke en organisatorische doelen van de school. Deze afstemming is ingebed in de strategische positie en gerelateerd aan de onderwijscontext van de school. Hierbij wordt professioneel gebruikgemaakt van een samenhangend geheel van instrumenten en middelen die gericht zijn op de ontwikkeling van individuele medewerkers.
Ontplooiing en het verder bekwamen is geen vrijblijvendheid. De wet op de Beroepen in het Onderwijs (wet BIO) schrijft voor dat leraren, onderwijsondersteunende medewerkers en schoolleiders bekwaam moeten zijn en moeten blijven. Ze moeten ook na hun benoeming hun bekwaamheid actueel houden en zich verder ontwikkelen.
Het integrale personeelsbeleid kent een vijftal uitgangspunten: ∗
Er moet sprake zijn van een samenhangend personeelsbeleid, zodat ad-hoc besluiten of tegengesteld besluiten worden voorkomen.
∗
Het personeel heeft recht op een duidelijke rechtspositionele basis die zekerheid en perspectieven biedt, zodat inzet en kennis van personeelsleden zo optimaal mogelijk tot hun recht komen.
∗
Er dient een kader te zijn voor leiding, begeleiding maar vooral voor het bevorderen van samenwerking. Hierdoor kunnen fricties of een bepaalde vorm van 'hokjesgeest' worden voorkomen.
∗
In ruime mate dient aandacht te worden besteed aan selectie, loopbaanbegeleiding en ontwikkeling en scholing van personeel.
∗
Het personeelsplan moet leiden tot een hogere arbeidsvreugde voor het personeel, een optimale kwaliteit van het onderwijs en een grote zorg voor de leerlingen.
De schooldirectie is binnen De Bouwsteen VSO verantwoordelijk voor het personeelsbeleid en het uitvoeren van het IPB. Het IPB bestaat uit het systematisch en integraal benutten van een aantal (sturings)instrumenten. We benoemen deze instrumenten en lichten het gebruik in onze school toe.
2.1.2.
Instrumenten
Het formatiebeleid
schoolplan 2012 - 2016
16
Schoolplan VSO Hengelo 2012 - 2016
Jaarlijks, voor 1 mei, wordt het bestuursformatieplan vastgesteld. Dit plan geldt voor de duur van een schooljaar. Per sector, en daarbinnen per locatie, wordt bekeken hoeveel formatie in GLE (genormeerde leerkrachteneenheid) er voor het komend schooljaar beschikbaar is.
Het taakbeleid Een belangrijk onderdeel van het personeelbeleidsplan is het taakbeleid. Uitgangspunt is dat een fulltimer een normjaartaak heeft van 1659 uur. Deze uren worden evenredig gespreid. De normjaartaak is bij het onderwijspersoneel verdeeld in het onderdeel lesgevende taak, nascholing en andere schooltaken. Een evenredige taakbelasting voor iedere medewerker, naar rato van zijn/haar benoemingsomvang, moet overbelasting en voortijdige uitval voorkomen.
Gesprekkencyclus Heldere (resultaat) afspraken en structurele gesprekken tussen medewerker en leidinggevende vormen het fundament voor de ontwikkeling van medewerkers en goede prestaties. De gesprekkencyclus is een belangrijk instrument om een continue ontwikkeling en groei van iedere medewerker mogelijk te maken. Aangezien de ontwikkeling van medewerkers ten goede dient te komen aan de prestaties van de school vindt in de gesprekkencyclus een continue wisselwerking plaats tussen twee niveaus; het individuele niveau en het organisatorische (school-) niveau. De cyclus bestaat uit de volgende gesprekken: ∗
Persoonlijk Ontwikkelings Plan (POP)/Doelstellingengesprek (DG)
∗
Functioneringsgesprek (FG)
∗
Beoordelingsgesprek (BG) / Evaluatiegesprek (EV)
De gesprekkencyclus beslaat drie opeenvolgende schooljaren. Dat betekent dat in de aanvang een POP / doelstellingengesprek plaatsvindt, of tweemaal een functioneringsgesprek en eenmaal een beoordelingsgesprek.
POP/doelstellingengesprek Aan het begin van de gesprekkencyclus vindt een POP/doelstellingengesprek plaats. Tijdens dit gesprek brengen leidinggevende en medewerker samen in kaart welke ontwikkelingsdoelen er de komende drie jaar centraal staan. Deze doelen leidt men af van competentieprofiel behorende bij de functiewaardering van de medewerker, de doelstelling van de school en de talenten van medewerkers. De doelen worden opgenomen in het Persoonlijk Ontwikkelingsplan (POP). Het doelstellingengesprek vormt dus een startsein voor het werken aan specifieke ontwikkelpunten en verdere professionalisering.
Functioneringsgesprek Na het doelstellingengesprek en vaststelling van de POP vinden er in de periode daarna
schoolplan 2012 - 2016
17
Schoolplan VSO Hengelo 2012 - 2016
minimaal twee functioneringsgesprekken plaats. Een functioneringsgesprek is een van te voren afgesproken en voorbereid periodiek gesprek dat: ∗
gesprekspartners informeert over de tevredenheid ten aanzien van het algehele functioneren;
∗
gericht aandacht besteedt aan de ontwikkeling van de medewerker door gerichte feedback en verbetersuggesties;
∗
een gelijkwaardige inbreng van directie en de medewerker beoogt;
∗
een evenwichtige balans tussen de organisatie doelstellingen en de individuele doelstellingen beoogt;
∗
resulteert in afspraken ter ondersteuning van de gewenste ontwikkeling.
Binnen De Bouwsteen VSO wordt minimaal eenmaal per jaar met elke medewerker een (functionerings)gesprek gevoerd.
Beoordelingsgesprek Het beoordelingsgesprek is een van te voren afgesproken en voorbereid periodiek gesprek waarin: ∗
informatie wordt gegeven aan de beoordeelde ten aanzien van het oordeel van de beoordelaar over de functievervulling van de beoordeelde (in hoeverre is het handelen in overeenstemming met doelstellingen en gemaakte afspraken).
∗
de beoordeling een van te voren afgesproken periode beslaat.
∗
de inhoud de motivatie van een beheersbeslissing kan hebben met mogelijke rechtspositionele consequenties.
Met vast aangestelde personeelsleden wordt tenminste elke derde schooljaar een beoordelingsgesprek gevoerd.
6
Deskundigheidsbevordering Attendiz ziet het als taak om zowel de organisatie als de individuele medewerker zodanig toe te rusten dat ze kunnen voldoen aan de vragen die gesteld worden. Dit betekent dat er aan de medewerkers voldoende ruimte geboden wordt voor teamgerichte en persoonlijke ontwikkeling. Deskundigheidbevordering geldt voor zowel onderwijzend als onderwijsondersteunend personeel. Meer concreet geformuleerd kan voor deskundigheidsbevordering een zestal doelstellingen worden onderscheiden: ∗
Het bevorderen en op peil houden van de kwaliteit van het onderwijs en van de ondersteunende activiteiten;
∗
Het bevorderen van de beroepsmatige ontplooiing en interesseontwikkeling van personeelsleden;
∗
Het volgen van nascholing moet een bijdrage leveren aan de uitgezette
6
NB: Meer informatie is te vinden in de handleiding ‘gesprekkencyclus competentiemanagement en beoordelen’. Hierin zijn ook de (gespreks)formats en richtlijnen opgenomen.
schoolplan 2012 - 2016
18
Schoolplan VSO Hengelo 2012 - 2016
schoolontwikkeling; Het voldoen aan de wens van de medewerker zich te bekwamen in competenties welke de uitvoering van andere taken/functies binnen Attendiz mogelijk maken; ∗
Het bevorderen van de mogelijkheid tot overplaatsing;
∗
Het bevorderen van de kwaliteit van het management van de scholen.
Deskundigheidsbevordering als middel voor loopbaanontwikkeling komt aan de orde in het functionerings – en/of POP-gesprek. De deskundigheidsbevordering zal hoofdzakelijk uit het budget voor personeels- en arbeidsmarktbeleid gefinancierd worden. Daarnaast zal er bij iedere individuele aanvraag gekeken worden of er subsidiemogelijkheden zijn. Afspraken hierover zijn vastgelegd in het deskundigheidsbevorderingsplan. Dit plan geeft een jaarlijks overzicht van de belangrijke punten op het gebied van deskundigheidsbevordering in samenhang met het specifieke beleid van de school, met daarbij een raming van de benodigde financiële middelen. Jaarlijks wordt op stichtingsniveau beoordeeld of de doelstellingen van het deskundigheidsbevorderingsplan zijn gehaald.
360º feedback leraren De kwaliteit van de leraar is sterk van invloed is op de leeropbrengsten van de leerling. Daarom maken we gebruik van een instrument om de kwaliteit van de leraren te meten en in kaart te brengen. ∗
Wat zijn de sterke kanten van de leraar waar de school, het schoolteam en de stichting gebruik van kan maken.
∗
Wat zijn de punten die de leraar verder moet ontwikkelen teneinde de leerresultaten van de leerlingen te verbeteren.
Gedurende het schooljaar 2011 – 2012 is gebruik gemaakt van de P(eriodieke) K(waliteits) M(eting) voor leraren. Vanaf het schooljaar 2012 – 2013 zal gebruik gemaakt worden van 360º feedback. Dit instrument vormt een van de uitgangspunten voor de POP’s van medewerkers.
ARBO-beleid Doel van het ARBO beleid is het zodanig scheppen van arbeidsomstandigheden, dat situaties die (kunnen) leiden tot letsel, (beroeps)ziekte of schade binnen de schoolsituatie, worden weggenomen dan wel tot een minimum worden beperkt. Het beleid van Attendiz is gebaseerd op de volgende drie hoofdzaken: ∗
Het voorkomen van schade en/of letsel ten gevolge van ongevallen, alsmede het voorkomen van beroepsziekten.
∗
Het zoveel mogelijk beperken van gevolgen van ongevallen en beroepsziekten.
∗
Het optimaliseren van arbeidsomstandigheden.
7
Er wordt binnen Stichting Attendiz gewerkt aan een nieuwe managementstructuur, waarbij verantwoordelijkheden verschoven kunnen gaan worden.
schoolplan 2012 - 2016
19
Schoolplan VSO Hengelo 2012 - 2016
Binnen de uitvoering van het ARBO beleid heeft het wegnemen van risicobronnen onze prioriteit boven het nemen van technische en/of organisatorische maatregelen om het risico tot een minimum te beperken. Binnen Attendiz zijn de (locatie)directeuren verantwoordelijk voor de concrete vormgeving en 7
uitvoering van het ARBO beleid binnen de school. De uitkomsten van de RI&E, de IPB gesprekkencyclus, het taakbeleid, evaluaties en de werkbesprekingen dienen als vertrekpunt voor het systematisch werken aan optimalisering van de arbeidsomstandigheden. Aan de hand hiervan stelt de directie een meerjarenplan op. Vanuit dit meerjarenplan zal per jaar een specificatie in het jaarplan worden opgenomen. Bij het vaststellen van prioriteiten wordt gelet op uitkomsten van evaluaties, effectieve besteding van beschikbare middelen, maatschappelijke normen en technische mogelijkheden.
Van medewerkers wordt verwacht dat zij de ARBO - en veiligheidsregels in acht nemen ter voorkoming van gevaren voor henzelf en voor derden. Concreet betekent dit dat zij: ∗
ARBO knelpunten direct melden aan hun leidinggevende of aan de orde stellen in een werkoverleg of een IPB-gesprek;
∗
Incidenten, gevaren, ongelukken en bijna-ongelukken (incidenten) direct melden aan hun direct leidinggevende en schriftelijk registreren;
∗
Deelnemen aan ARBO voorlichtingsbijeenkomsten en cursussen;
∗
Werkinstructies van hun leidinggevenden opvolgen;
∗
Meewerken aan de uitvoering van ARBO beleid en alle overige activiteiten die gericht zijn op het verbeteren van veiligheid, gezondheid en het welzijn.
Ziekteverzuimpreventie Het is belangrijk dat de medewerkers van de Stichting psychisch en fysiek gezond hun werk kunnen doen. Met de arbodienst is een contract afgesloten met betrekking tot verzuimbegeleiding. In dit contract zijn onder andere opgenomen: het spreekuur van de bedrijfsarts, het reïntegratieadvies aan de stichting, medisch advies en het sociaal-medisch overleg. Indien nodig kan bij de arbodienst maatwerk rond individuele verzuimbegeleiding worden overeengekomen.
VSO Hengelo kan de haar gestelde taken alleen met succes volbrengen indien alle medewerkers getuigen van een grote mate van professionaliteit.[uit: onderwijsvisie van VSO Hengelo] Het personeelsbeleid van VSO Hengelo wordt door drie factoren bepaald: •
de ontwikkelingen en maatregelen die voortvloeien uit het landelijk beleid: passend onderwijs en de wet kwaliteit [voortgezet] speciaal onderwijs
•
de wijze waarop de stichting Attendiz uitvoering geeft aan het landelijk beleid op stichtingsniveau
schoolplan 2012 - 2016
20
Schoolplan VSO Hengelo 2012 - 2016
en de scholen daarbij voorziet van een adequaat instrumentarium om personeelsbeleid uit te voeren; •
de manier waarop VSO Hengelo dit beleid weet in te kleuren met de eigen inhoudelijke ambities.
VSO Hengelo staat voor een groot aantal uitdagingen. Deze uitdagingen worden niet aangegaan door het schrijven van een geduldig stuk papier. Uitdagingen worden door een team van medewerkers, als collectief dus, aangegaan. Daar is niet alleen een forse inzet voor nodig maar ook een hoge mate van 8
[specifieke] deskundigheid. Naast het kaderstellend personeelsbeleid zoals dat door de stichting Attendiz wordt geformuleerd op o.a. het gebied van formatiebeleid, normjaartaak en taakbeleid, noodzaken de inhoudelijke keuzen van VSO Hengelo tot het formuleren van een schoolspecifiek personeelsbeleid. Het schoolspecifieke personeelsbeleid richt zich op: •
de leerkrachten die meer opbrengstgericht leren werken door het leveren van maatwerk;
•
de leerkrachten met het doel het onderwijs in de uitstroomprofielen vervolgonderwijs en arbeidsmarkt kwaliteitsvol vorm te geven
•
optimalisering van de zorgstructuur;
•
optimalisering van het pedagogisch klimaat;
•
de ontwikkeling tot een breed expertisecentrum "gedrag".
Leerkrachten van VSO Hengelo zijn in staat maatwerk te leveren: orthodidactisch en orthopedagogisch. Maatwerk impliceert dat leerkrachten hun onderwijs gedifferentieerd aanbieden en, daar waar dat noodzakelijk is, individuele onderwijs[zorg]arrangementen ontwerpen en aanbieden. Daarin worden leerkrachten ondersteund door een team van specifieke deskundigen. De noodzaak tot het leveren van maatwerk leidt tot de volgende beleidsdoelstellingen: 11. VSO Hengelo zet in de komende periode in op systematische competentieontwikkeling van
leerkrachten; competentieontwikkeling gericht op het leveren van maatwerk. 12. VSO Hengelo zet in de komende periode in op systematische competentieontwikkeling van
specifieke deskundigen opdat deze hun ondersteunende rol naar leerkrachten optimaal inhoudelijk en procesmatig- waar kunnen maken. 13. VSO Hengelo zet in de komende periode in op een lerarenteam dat bevoegd en bekwaam is
onderwijs te verzorgen in de uitstroomprofielen vervolgonderwijs en arbeidsmarkt.
VSO Hengelo heeft 'zorg' historisch gezien hoog in het vaandel staan. Dat heeft er soms toe geleid dat 'zorg' een prominentere plaats in school innam dan onderwijs. Het gevolg daarvan is dat niet het onderwijs leidend was maar eerder leerlingvolgend met als resultaat dat niet het maximale uit de leerling wordt gehaald. Hoogwaardige zorg & begeleiding en onderwijsondersteuning zijn onmisbaar voor de leerlingen van VSO Hengelo met name ter ondersteuning van de onderwijsloopbaan van de leerling. Onderwijsondersteuning en zorg & begeleiding worden vastgelegd in de zorgstructuur van de school. De kwaliteit van de zorgstructuur laat zien dat VSO Hengelo veel doet en veel goed doet.
8
Voor een uitgebreide beschrijving van het door Attendiz voorgestane en uit te voeren personeelsbeleid verwijzen wij naar de
kaderstellende documenten rond integraal personeelsbeleid
schoolplan 2012 - 2016
21
Schoolplan VSO Hengelo 2012 - 2016
Goed is echter niet altijd goed genoeg, mede in het licht van bijvoorbeeld de ambitie een krachtig expertisecentrum 'Gedrag' te ontwikkelen. Door permanent te investeren in de kwaliteit van de zorgstructuur, en in dit geval de relevante competenties van medewerkers, wil VSO Hengelo deze kwaliteit verankeren. De volgende beleidsdoelstelling is wat dat betreft leidend voor het personeelsbeleid dat de school op dit onderwerp wil voeren :
14. VSO Hengelo zet gericht beleid in op vergroting van de [onderwijs-zorg]competenties van
leerkrachten.
Het pedagogisch klimaat van de school vindt haar basis in de termen structuur, ondersteuning en communicatie. Daarmee benoemt VSO Hengelo meteen die kwaliteiten waaraan alle medewerkers van de school dienen te voldoen om een optimaal pedagogisch klimaat te realiseren: structuur biedend, getuigend van een ondersteunende houding en communicatief zeer vaardig. De beleidsdoelstellingen die op basis van de genoemde kwaliteiten kunnen worden geformuleerd neemt de school mee in beleidsdoelstelling zoals verwoord in § 6.2.3 Voor wat betreft het personeel van VSO Hengelo geldt de volgende beleidsdoelstelling: 15. VSO Hengelo zet in op versterking van de competenties van medewerkers gericht op de ontwikkeling van een krachtig orthopedagogisch en -didactisch klimaat.
Het landelijk beleid rond Passend Onderwijs heeft tot doel maatwerk te realiseren door middel van regionale samenwerking. De rol van VSO Hengelo in dit geheel is tweeledig. Allereerst wil VSO Hengelo voor haar eigen leerlingen maatwerk leveren. Daarnaast wil de school een bijdrage leveren aan het maatwerk dat aan alle -nu nog zo genoemde- cluster IV leerlingen moet worden geboden. Daar is meer voor nodig dan medewerkers die competent zijn in het begeleiden van cluster IVleerlingen in de leeftijd van 12 tot 20 jaar. De ontwikkeling tot een expertisecentrum 'Gedrag' in de regio, is voor VSO Hengelo een logisch uitvloeisel van het beleid rond Passend onderwijs. Een dergelijk expertisecentrum biedt mogelijkheden om op hoofdlijnen onderzoek en observatie, deskundigheidsontwikkeling en behandeling, consultatie en coaching met elkaar te verbinden. De keuze om te komen tot de inrichting van een expertisecentrum 'Gedrag' kan rekenen op breed draagvlak binnen de stichting Attendiz als ook bij het voortgezet onderwijs in Hengelo e.o. Dat leidt tot de volgende beleidsdoelstelling: 16. VSO Hengelo levert een actieve bijdrage aan de ontwikkeling van een expertisecentrum
'Gedrag' en neemt op instellingsniveau die maatregelen die nodig zijn om dit te realiseren.
schoolplan 2012 - 2016
22
Schoolplan VSO Hengelo 2012 - 2016
3.
Leiderschap en management
De grootste opdracht aan het VSO in de komende beleidsperiode is werk te maken van de opbrengsten van het onderwijs. Op leerlingenniveau gaat het daarbij om het verbinden van een uitstroomprognose met een feitelijke uitstroombestemming. Meer dan ooit zal het VSO zich moeten realiseren dat het een schakelfunctie heeft. Het VSO is de schakel naar een vervolgopleiding of naar de arbeidsmarkt. Dat vraagt van medewerkers en schoolleiding een "mindset" die kan worden verwoord met de zinsnede: "we richten onze werkzaamheden niet in op basis van het hier en het nu maar op basis van een toekomstverwachting waarbij wij alles in het werk stellen om deze toekomstverwachting te realiseren".Dat vraagt onder meer om een doelmatige en doeltreffende organisatiestructuur. Figuur 1 is de schematische weergave van de divisiestructuur zoals die momenteel vigeert voor de Attendiz-scholen. Het gaat hierbij om een SO-divisie, een VSO-divisie en een regionale divisie. De grondslag onder deze divisiestructuur is terug te vinden in het beleidsdocument 'Reorganisatieplan. Naar Passend Onderwijs in de regio Twente''; Hengelo, juni 2012
Figuur 1
3.1. Leiderschap Het aansturen van medewerkers met het oogmerk hoogwaardig onderwijs te verzorgen is de primaire taak van de schoolleiding. Dit betekent dat de schoolleiding zich permanent op de hoogte stelt van de [ortho]pedagogische en – didactische kwaliteiten van de medewerkers. Waar dat nodig mocht zijn, worden maatregelen getroffen om deze kwaliteiten op het gewenste peil te brengen. Uiteindelijk moet dat leiden tot betere leerresultaten van de leerlingen en daarmee draagt het ook bij tot de kwaliteit van de school. 3.1.1. Opbrengstgericht leiderschap In het VSO zullen opbrengsten van het onderwijs in de komende periode meer dan ooit onder de loep worden genomen. Te lang is het VSO gericht geweest op het hier en het nu met als gevolg dat niet de
schoolplan 2012 - 2016
23
Schoolplan VSO Hengelo 2012 - 2016
ontwikkeling van de leerling het uitgangspunt was voor het onderwijsleerproces maar zijn of haar beperkingen. Als opbrengsten van het onderwijs centraal staan in de voorliggende beleidsperiode dan vraagt dat om opbrengstgericht leiderschap. Dit leiderschap is per definitie gericht op het realiseren van opbrengsten op meerdere niveaus in de organisatie. Medewerkers moeten oog krijgen voor de onderwijsopbrengsten van individuele of groepen leerlingen; de schoolleiding zal medewerkers op een opbrengstgerichte wijze moeten aansturen. Dit opbrengstgericht leiderschap kenmerkt zich door "een sterke gerichtheid op het verbeteren van de leerling-resultaten, van de instructie en van het leren van de leerlingen. Opbrengstgericht leiderschap is het beïnvloeden van de voortgaande interactie tussen onderwijzen door de leraar en leren door de leerling met betere leerresultaten door de leerling en als 9
doel" . De insteek die de schoolleiding hanteert om te komen tot een meer opbrengstgerichte manier van werken is gericht op de systematische kwaliteitsontwikkeling van de leerkrachten. Wij gaan uit van de sterke kanten van leerkrachten, aspecten waar onze school in zijn geheel haar voordeel mee kan doen. Tegelijkertijd kijken we naar nog verder te ontwikkelen competenties opdat de leerresultaten van leerlingen geoptimaliseerd worden. 3.1.2.
Management
De wijze waarop Attendiz het management van de stichting, de aansturing van de sectoren en de samenwerkende scholen heeft georganiseerd en vastgelegd in protocollen en werkafspraken is voor een groot deel bepalend voor de wijze waarop VSO Hengelo haar eigen organisatie inricht teneinde de interne processen naar behoren te sturen en te monitoren. Voorop staat dat VSO Hengelo uiteraard loyaal uitvoering zal geven aan het beleid dat in deze op stichtingsniveau wordt voorgestaan. Daar waar het gaat om het management van de eigen organisatie zijn ook nog de volgende overwegingen bepalend: VSO Hengelo is momenteel gehuisvest in drie verschillende locaties; een onwenselijke situatie uit het oogpunt van efficiency, onderwijs- en teamontwikkeling en het beheer van financiën en middelen. Het is niet anders. Het betrekken van een nieuwe huisvesting is voor de komende periode voor VSO Hengelo het wenkend perspectief. Op deze nieuwe situatie willen wij in de komende beleidsperiode en wel van meet af aan, anticiperen. Dit betekent dat met ingang van schooljaar 2013 – 2014 de school [verder] na zal moeten gaan denken over de wijze waarop zij straks, als nieuwbouw eenmaal een feit is,sturing geeft aan de diverse processen. Dat leidt tot de volgende beleidsdoelstelling: 17. VSO Hengelo ontwikkelt met het oog op het betrekken van een nieuwe locatie een beleidsnota waarin vanuit een breed perspectief de managementstructuur en de daar uit voortvloeiende ambities van de school worden beschreven. De focus van het management van VSO Hengelo richt zich dus enerzijds op systematische kwaliteitsontwikkeling van medewerkers en anderzijds op de optimalisering van de managementstructuur. Daarnaast zal het management van VSO Hengelo haar eigen kwaliteiten op een hoog peil moeten houden/brengen. Met name de wijze waarop vorm en inhoud wordt gegeven
9
Attendiz; kaderdocument:Leiderschap en management; opbrengstgericht leiderschap
schoolplan 2012 - 2016
24
Schoolplan VSO Hengelo 2012 - 2016
aan opbrengstgericht leiderschap en een dominante professionele cultuur heeft in de komende periode sterke aandacht. De beleidsdoelstellingen die hieruit voortvloeien luiden dan ook: 18. De schoolleiding van VSO Hengelo verwerft zicht op de effectiviteit van het eigen functioneren opdat ontwikkelpunten worden geïdentificeerd en kwaliteitsverhogende maatregelen worden genomen. 19. De schoolleiding van VSO Hengelo onderschrijft het belang van de kenmerken van een professionele cultuur binnen de school en toont dat door deze actief uit te dragen en te beleiden.
schoolplan 2012 - 2016
25
Schoolplan VSO Hengelo 2012 - 2016
4.
Cultuur en klimaat
10
4.1. Professionele schoolcultuur VSO Hengelo ambieert een lerende organisatie te zijn. De betekenis die wij daar aan verlenen is dat wij ons iets gelegen willen laten liggen aan het oordeel dat anderen over ons uitspreken. Die "anderen" zijn: de leerlingen en hun ouders, direct bij de school betrokkenen, collega-scholen en partners en, niet in de laatste plaats, de inspectie van het onderwijs. Wij hechten belang aan hun oordeel over ons werk. Wij wegen hun oordeel en nemen het mee in onze beleidsagenda. Binnen onze lerende organisatie is een professionele cultuur dominant. Voor ons betekent dit: we zeggen wat we doen en we doen wat we zeggen: afspraak is afspraak. De kenmerken van deze dominante professionele cultuur ontlenen we aan van Emst. Attendiz heeft deze kenmerken geëxpliciteerd in een van haar kaderdocumenten
11
We maken binnen de school bewuste keuzes over de inrichting van ons onderwijs en de onderwijsondersteuning/zorg & begeleiding. Deze keuzen zijn terug te vinden in duidelijke afspraken, die we met elkaar nakomen en verantwoorden aan de ouders en andere belanghebbenden en belangstellenden. Dit willen we bereiken door de school een lerende organisatie te laten zijn, waarin professionalisering van het team hoog in het vaandel staat om de kwaliteit op alle gebieden waar te kunnen maken. 4.1.1. Kenmerken van de professionele schoolcultuur De hieronder beschreven professionele schoolcultuur is in het sector managementoverleg vastgesteld als het beeld van de schoolcultuur dat wij nastreven. Dit beeld afgezet tegen de uitkomsten van onderzoeken en inventarisaties, leidt tot de beleidsvoornemens en doelen voor onze school.
Als mens is iedereen gelijkwaardig. Als professional per definitie niet.
Als mens zijn we allemaal in de grond van de zaak elkaars gelijken. Als professional verschillen we van elkaar: onze karakters, competenties en ambities zijn verschillend. Binnen een professionele schoolcultuur worden deze verschillen erkend en benut. Een professionele cultuur is een cultuur waarbinnen sprake is van ‘erkende ongelijkheid’. Dat leidt per saldo tot verbetering van de kwaliteit. In een professionele cultuur is men er primair op gericht om samen betere professionals te worden. Dit moet de inzet en inbreng zijn van iedere medewerker binnen onze school.
10
Voor dit hoofdstuk is onder meer gebruik gemaakt van: Emst, van A.: Professionele cultuur in onderwijsorganisaties. APS,
Edukern Utrecht 1999 en: Senge. P.M. De vijfde discipline; de kunst & praktijk van de lerende organisatie. Scriptumbooks, Schiedam 1992 11
4.1.1 De professionele schoolcultuur, Hengelo
schoolplan 2012 - 2016
26
Schoolplan VSO Hengelo 2012 - 2016
Hieronder concrete uitwerkingen van een professionele cultuur, afgezet tegen een ambtelijkepolitieke cultuur.
Professionele Cultuur
Ambtelijk politieke cultuur
•
professionele hiërarchie
•
positionele hiërarchie
•
creëren
•
proberen
•
beslissen op grond van ervaringen
•
besluiten nemen op grond van overtuigen
•
resultaatgericht
•
inspanningsgericht
•
leiding die respect ontwikkelt bij anderen
•
leiding die sympathie ontwikkelt bij anderen
•
denken in oplossingen
•
denken in problemen
•
risico nemen
•
zich indekken
•
niet alles hoeven weten
•
zich snel gepasseerd voelen
•
elkaar aanspreken op gedrag
•
wandelgangengepraat
•
binnen- en buitencirkel
•
algemene personeelsvergadering
•
voor jezelf praten
•
namens anderen praten
•
speler
•
toeschouwer
•
reageren op wat iemand doet
•
reageren op wat iemand is
•
werken met beslissers
•
werken met besluitvormingsprocedures
•
draagvlak creëren bij 80% van ter zake
•
consensus bereiken bij allen
deskundigen
•
gericht op bewaking en controle
•
gericht op ontwikkeling transparantie
•
camouflage
•
ervan uitgaan de leiding ook goed werk wil
•
argwaan t.o.v. de leiding als natuurlijke vijand
leveren
•
veranderingsprocessen: starten met een
•
veranderingsprocessen: starten met een
document
ontwerp
4.2.
Medewerkercultuur
De ambitie van VSO Hengelo is medewerkers te laten uitblinken in professioneel handelen. Professioneel handelen is altijd gericht op de optimale ontwikkeling van de leerlingen enerzijds en op de persoonlijke ontwikkeling anderzijds, een ontwikkeling die steeds gekoppeld wordt aan de ambities die de school formuleert. Op die manier willen we bereiken dat medewerkers in toenemende mate verantwoordelijkheid [kunnen] dragen voor de ontwikkeling van de school als geheel. Daarbij gaan we uit van het principe van erkende ongelijkheid wat voor ons zoveel wil zeggen dat niet iedereen
schoolplan 2012 - 2016
27
Schoolplan VSO Hengelo 2012 - 2016
hetzelfde moet kunnen; aan eenheidsworst hebben we niets. Wij willen dat onze medewerkers uitblinken in specifieke en gediversifieerde deskundigheid. Aantoonbare specifieke deskundigheid is, als het gaat om beleidsontwikkeling en besluitvorming van een hoger belang dan zaken als teambrede consensus. Dat wordt op VSO Hengelo geaccepteerd. 4.3.
Leerlingencultuur
De aard en zwaarte van de problematiek van onze leerlingen bepaalt ten dele de wijze waarop zij zich manifesteren en de manier waarop wij met hen omgaan. Daarnaast hebben onze leerlingen, zoals alle leerlingen van hun leeftijd, hun eigentijdse eigenheid: ze houden van voetballen, dansen, gamen en uitgaan; ze kijken naar de televisie, zijn verbonden met het internet en maken gebruik van sociale websites. Wij willen deze leerlingen niet alleen beschouwen vanuit het perspectief van hun onderwijsbehoefte en hun ontwikkelingsperspectief maar ook vanuit het perspectief van de leerlingen in de huidige samenleving. Dit betekent dat wij inspelen op alledaagse ontwikkelingen en er, waar nodig, het gesprek over aangaan. Wij willen in ons werk aantoonbaar aansluiten bij datgene wat er bij onze leerlingen leeft. 4.4.
Oudercultuur
Samen met de ouders zijn wij verantwoordelijk voor de ontwikkeling van hun kinderen, onze leerlingen. Een goede afstemming tussen thuis en de school is voorwaardelijk om het maximale uit de leerlingen te halen. Dit vooronderstelt meer dan incidentele contacten op grond van sancties of pedagogische maatregelen. Wij staan voor structurele contacten met de ouders die worden gekenmerkt door open communicatie en dialoog en die er toe dienen dat op constructieve wijze wordt gezocht naar aanknopingspunten voor verdere persoonlijke ontwikkeling van de leerlingen. Daar passen huisbezoeken in en deelname van ouders aan planbesprekingen. 4.5.
Beleidsdoelstellingen
20. VSO Hengelo ontwikkelt zich in de komende beleidsperiode verder naar de kenmerken van een lerende organisatie waarbinnen een professionele cultuur dominant is.
schoolplan 2012 - 2016
28
Schoolplan VSO Hengelo 2012 - 2016
5.
Middelen en voorzieningen
Om hoogwaardig onderwijs en onderwijsondersteuning te leveren zijn niet alleen competente medewerkers nodig, hoe groot hun aandeel in het onderwijsleerproces ook is. VSO Hengelo kan de haar opgelegde taak alleen naar behoren vervullen indien in de middelensfeer de zaken goed zijn geregeld. Het gaat daarbij om eenvoudige zaken als adequate onderwijs-leermiddelen maar ook om een adequate huisvesting. VSO Hengelo staat op het standpunt dat voor onze leerlingen "alleen het beste goed genoeg is". Dit "beste" vloeit voort uit de inhoudelijke keuzes die de school maakt én de maatschappelijke opdracht die de samenleving aan ons toedicht.
5.1.
Huisvesting en uitrusting
In de voorliggende beleidsperiode zal, naar alle waarschijnlijkheid, VSO Hengelo nieuwe huisvesting betrekken waardoor dislocaties worden opgeheven en één school zal ontstaan. Dat leidt in principe tot een efficiëntere bedrijfsvoering. Belangrijker echter in de visie van VSO Hengelo is dat het begrip "één school" school tot uitdrukking komt in de goede gewoonte die wordt gehanteerd. Hiermee bedoelen wij dat VSO Hengelo op een herkenbare wijze wil opereren met in acht neming van de verscheidenheid van de verschillende doelgroepen die de school bedient. Kwaliteit dus in combinatie met maatwerk. Dit betekent dat de onderscheiden [sub]culturen getransformeerd moeten worden naar één voor alle geledingen herkenbare nieuwe cultuur die zich dan weer vertaalt in gebouwelijke zin als ook in de sfeer van de uitrusting en inrichting ervan. In de komende periode zal met betrekking tot de huisvesting van de school in ieder geval een inhoudelijk programma van eisen moeten worden opgesteld; een programma van eisen dat gebaseerd is op de onderwijsvisie van VSO Hengelo enerzijds en op de eisen die de samenleving aan [ver][nieuw]bouw stelt anderzijds. Dit inhoudelijke programma van eisen zal uiteindelijk richting gevend zijn bij het proces dat zal leiden tot nieuwbouw [of verbouw of vernieuwbouw]. Tot die tijd zal VSO Hengelo het moeten doen met de huisvesting zoals die nu in gebruik is.
5.1.1.
Meerjarenonderhoudsplan
Leidend voor het huisvestingsbeleid van VSO Hengelo is de meerjaren onderhoudsplanning. Daar zal in de komende beleidsperiode niet van worden afgeweken. Voorts zullen gebouwelijke consequenties die voortvloeien uit de onderwijsbeleidsplanning van VSO Hengelo getoetst worden op financiële haalbaarheid. De ontwikkeling en inrichting van een onderwijsaanbod in uitstroomprofielen voor vso-leerlingen kan van invloed zijn op het huisvestingsplan van de school. Dit kan betekenen dat gebouwelijke aanpassingen noodzakelijk zullen blijken te zijn. Het is echter ook denkbaar dat, waar de huidige huisvesting niet adequaat [b]lijkt om uitstroomprofielen goed genoeg vorm te geven, VSO Hengelo zich wendt tot partnerscholen in de regio met het doel te onderzoeken of op dit gebied meer of minder uitgebreide samenwerking mogelijk of gewenst is.
schoolplan 2012 - 2016
29
Schoolplan VSO Hengelo 2012 - 2016
5.2.
Financiën
VSO Hengelo wordt van overheidswege bekostigd op basis van een integrale leerlingtelling. Ca 85% van de middelen waarover de school kan beschikken wordt besteed aan formatie. Voor de resterende 15% geldt een verdeelsleutel. Dit maakt dat het reëel te besteden vrije budget van de school niet erg groot is. We zullen het er mee moeten doen. De volgende overwegingen spelen daarbij een rol. Als het gaat om het landelijk beleid wordt VSO Hengelo in de loop van de komende periode geconfronteerd met een veranderende bekostiging. Dat brengt onzekerheid met zich mee voor wat betreft de formatie. Anderzijds dwingt het beleid rond Passend onderwijs VSO Hengelo zich te beraden over wat wij verstaan onder maatwerk en regionale samenwerking. De Wet Kwaliteit [Voortgezet] Speciaal Onderwijs stuurt VSO Hengelo in de richting van meer opbrengstgericht werken, een richting die de school van harte omarmt. Eén en ander wordt nog eens bevestigd door het beleid dat wordt voorgestaan door het bestuur van Attendiz. De consequenties van het beleid van VSO Hengelo relateren we aan de uitgangspunten en de kernpunten voor het schoolbeleid die al in de inleiding van dit schoolplan zijn genoemd: de leerling centraal, maatwerk, opbrengstgerichtheid en competentieontwikkeling Voor het onderwijzend personeel betekent dit een focus op het primaire proces. Daar ligt de kerntaak van de school. Om die reden investeren we in de competentieontwikkeling van leerkrachten en hun ondersteuning door specifieke deskundigen. Wij realiseren ons dat wij door de komende bezuinigingen/financiële ombuigingen gericht moeten omgaan met individuele verzoeken tot deskundigheidsbevordering. Professionalisering geschiedt op basis van prioriteitstelling. De financiële consequenties van Passend onderwijs nopen VSO Hengelo tot het maken van een reorganisatieslag vanwege de inkrimping van middelen. De volgende maatregelen getuigen daarvan: •
VSO Hengelo werkt aan een kleiner organisatiemodel waarbinnen sprake is van korte lijnen en een directere sturing op de primaire en secundaire processen.
•
Ook werken we aan een klein, efficiënt functionerend zorgteam dat gericht is op systematische ondersteuning van leerkrachten en individuele leerlingen.
•
Door ons te richten op onze kerntaak –het verzorgen van kwalitatief hoogwaardig onderwijsmoeten we ons beraden op de deskundigheid die wij minimaal in huis willen hebben [kwalitatief en kwantitatief] om deze kerntaak naar behoren uit te voeren.
•
Dit betekent dat VSO Hengelo op zoek gaat naar aanvullende zorgmiddelen bij de ketenpartners die deze zorg onder hun eigen verantwoordelijkheid maar wellicht binnen de muren van de school zullen kunnen aanbieden. Dit vereist een externe blik gericht op het zoeken naar duurzame verbindingen met ketenpartners in de regio.
Het beleid van VSO Hengelo als afgeleide van landelijk beleid en dat van Attendiz is ontstaan uit inhoudelijke gedrevenheid. Het wordt echter niet gelardeerd met een financieel aantrekkelijk plaatje. Met de focus op het primaire proces realiseren we ons dat van de medewerkers veel wordt gevraagd en wellicht druk zal ontstaan. In het uiterste geval kan dit ertoe leiden dat we van de medewerkers meer eisen dan ze kunnen leveren. In dat geval staat de school een uitgebalanceerd mobiliteitsbeleid voor dat in nauwe samenwerking met en onder regie van het bestuur zal moeten
schoolplan 2012 - 2016
30
Schoolplan VSO Hengelo 2012 - 2016
worden ontwikkeld en uitgerold.
5.3
Sponsoring
VSO Onder de Kap wordt een enkele keer financieel gesponsord. Dit is bijvoorbeeld het geval geweest bij de eerste aanschaf van de methode sociale vaardigheden “ Leefstijl “. De sponsoring mag de inhoud van het onderwijs en het schoolbeleid niet beïnvloeden. Bedrijven die over willen gaan tot sponsoring van de school dienen dit vanuit een maatschappelijke betrokkenheid te doen.
6.
Management van onderwijs- en ondersteunende processen
Het management van de onderwijs- en ondersteunende processen vloeit voort uit enerzijds de wijze waarop VSO Hengelo omgaat met het begrip kwaliteitszorg –in §1.2 en §1.4 is daar het een en ander over geschreven- anderzijds vloeit dit voort uit het [voorgeschreven] inhoudelijk beleid van de school en de keuzes die VSO Hengelo daarin heeft gemaakt. Leidend voor het management van onderwijsen ondersteunende processen is de expliciete eis van de overheid dat het onderwijs van het VSO een opbrengstgericht karakter kent. Als opbrengsten kunnen worden verwoord als de verbinding tussen een prognose en een feitelijk gerealiseerd resultaat dan is dat de meetlat waarlangs het inhoudelijk beleid en de wijze waarop een en ander wordt vastgelegd moeten worden beschouwd. Daar maakt VSO Hengelo zich de komende beleidsperiode sterk voor. Dat betekent in veel gevallen dat een omslag in het denken, een kanteling zal moeten plaatsvinden; een omslag van leerlingvolgend naar onderwijsplannend. Het gaat er dus niet alleen om dat VSO Hengelo een opbrengstgerichte managementstijl hanteert maar juist ook dat de school de weg die leidt tot een meer opbrengstgerichte manier van werken beschrijft en daar aandacht aan besteedt. Ons uitgangspunt is daarbij onze onderwijsvisie [§ 1.1].Een onderwijsvisie geeft een streefbeeld; schetst op hoofdlijnen wat de ambities zijn van VSO Hengelo. Graag laten we de inhoud van ons werk leidend zijn voor het beleid dat we willen voeren. Daarbij aanvaarden we de consequenties die dit met zich meebrengt. Consequenties op het gebied van middelen, organisatie, financiën en personeel & professionalisering.
6.1.
Onderwijsvisie
6.1.1. Attendiz-breed In het strategisch beleidsplan van Stichting Attendiz is de visie voor de komende jaren vastgelegd. Stichting Attendiz wil met haar scholen het volgende bereiken:“Een op maat gesneden ononderbroken ontwikkelings(lijn) en Passend onderwijs en passende onderwijsarrangementen die worden gekenmerkt door vraagsturing en in nauwe samenwerking met ouders en ketenpartners.”
schoolplan 2012 - 2016
31
Schoolplan VSO Hengelo 2012 - 2016
De scholen binnen de stichting kunnen worden aangesproken op: •
Onderwijsvraagsturing: Het ontwerpen en aanbieden van kwalitatief passend onderwijs.
•
Ondersteuningsvraagsturing: De (impliciete) ondersteuningsvraag van de leerling is het
motief van ons handelen. •
Wederkerigheid en gelijkwaardigheid in de contacten met ouders.
6.1.2.
Schoolspecifiek
VSO Hengelo wil met de inrichting van het onderwijs aansluiten bij de mogelijkheden en de talenten van kinderen en bij de eisen van de samenleving. Dat betekent in elk geval dat de opbrengsten van ons onderwijs van belang zijn én dat het leveren van maatwerk geboden is. Wij richten ons onderwijs in op de uitstroomprofielen en de kerndoelen die daartoe speciaal zijn ontwikkeld. Wij vertalen ons onderwijs naar groepsplannen die we gedifferentieerd aanbieden. Maatwerk leveren betekent voor ons allereerst dat van alle leerlingen ook de maat wordt genomen. Van iedere leerling stellen we dan ook het ontwikkelingsperspectief vast. Alleen dan zijn wij in staat om de uiteindelijke opbrengsten van ons onderwijs aan te tonen. Deze opbrengsten meten we af aan geplande uitstroom van onze leerlingen naar hetzij het vervolgonderwijs dan wel de arbeidsmarkt.
Bij ons staat de leerling centraal en tegelijkertijd is en blijft ons onderwijsprogramma leidend. Dit betekent dat ons programma eigentijds is en relevant: het bereidt onze leerlingen voor op hun toekomst. Ons programma richt zich op de ontwikkeling van die competenties die voor onze leerlingen nodig zijn om later, als volwaardig burger, zo zelfstandig mogelijk te functioneren in wonen, werken en vrije tijdsbesteding. Binnen ons programma besteden wij op systematische wijze ruime aandacht aan de sociale en emotionele ontwikkeling van onze leerlingen.
Intensieve onderwijsondersteuning, zorg & begeleiding zijn voor de leerlingen van VSO Hengelo een voorwaarde om te komen tot maximale individuele ontplooiing. Bij ons geldt: De leerling centraal, de leraar als spil, de specifieke deskundige als ondersteuner. Wij werken vanuit het uitgangspunt: voor het kind en met het kind. Daarbij is niet de beperking maar het potentieel van belang. Dat vereist in een aantal gevallen een andere kijk op de zorg & begeleiding die onze kinderen nodig hebben. Goed onderwijs in samenwerking met de ouders/verzorgers is en blijft de basis voor onze zorg & begeleiding. 6.1.3.
Opbrengstgericht werken
De inspectie van het onderwijs constateert dat het [voortgezet] speciaal onderwijs in de afgelopen jaren [decennia] slechts in zeer beperkte mate gericht is geweest op het genereren van onderwijsopbrengsten. Met Ministerie van OCW heeft mede op basis van deze constatering 'opbrengstgericht werken' tot speerpunt van haar beleid gemaakt en daartoe uitgebreide wetgevingstrajecten ontworpen. Deze wetgeving dwingt de school haar onderwijs op een meer opbrengstgerichte manier vorm te geven. Het is de ambitie van VSO Hengelo uit de leerlingen te halen wat er in zit. Om dit te bereiken gaan wij meer opbrengstgericht werken. Wij zullen systematisch
schoolplan 2012 - 2016
32
Schoolplan VSO Hengelo 2012 - 2016
en doelgericht werken aan het maximaliseren van de prestaties van de leerlingen. In de voorliggende periode stellen wij onszelf ten doel een aantal kenmerken van opbrengstgericht werken zichtbaar te maken binnen onze schoolorganisatie: •
Iedereen, op elk niveau binnen de organisatie, heeft zijn eigen verantwoordelijkheid als het gaat om sturen op opbrengsten.
•
De school benut beschikbare data voor het verbeteren van hun onderwijs.
•
De school heeft de leerstandaarden en op basis daarvan de onderwijsarrangementen vastgesteld.
•
De school definieert de gewenste situatie door het uitspreken van ambitieuze verwachtingen.
•
Binnen de school is opbrengstgericht werken een cyclisch proces.
Voor de uitwerking van deze kenmerken verwijzen we naar hoofdstuk 8.
De landelijke beleidsitems en die van Attendiz zijn richtinggevend voor het onderwijsbeleid van VSO Hengelo. Naar verwachting zal het beleid rond Passend onderwijs leiden tot een toename van het aantal speciale leerlingen in het regulier en speciaal basisonderwijs en voortgezet onderwijs [al dan niet met leerwegondersteuning] omdat het beleid er op is gericht leerlingen met een beperking zo veel mogelijk te integreren in het regulier onderwijs onder het motto: Gewoon als het kan, speciaal als het moet. Hiermee komt de ondersteuningsbehoefte van de leerling centraal te staan en niet de cluster indicatie. Deze ontwikkeling zet druk op het leerlingenaantal van het speciaal onderwijs. Daarnaast zullen de doelgroepen die VSO Hengelo zal gaan bedienen worden gekenmerkt door een verzwaring van hun problematiek. In het licht van deze ontwikkeling lijkt inhoudelijke samenwerking één van de belangrijkste onderwerpen waaraan VSO Hengelo de komende jaren moet gaan werken. Meer dan ooit moet VSO Hengelo haar kwaliteit tonen omdat ouders hun kinderen niet zonder meer zullen aanmelden bij onze school omdat enerzijds de nieuwe Samenwerkingsverbandenzorgbudgetten gaan toewijzen en anderzijds omdat scholen voor voortgezet onderwijs ondersteuningsprofielen opstellen waardoor ouders 'iets te kiezen' hebben. Om die reden ambieert VSO Hengelo in de komende beleidsperiode verder uit te groeien tot hét expertisecentrum gedrag binnen de regio Twente. Daartoe moet in ieder geval verregaande inhoudelijke samenwerking en verbinding met de ketenpartners van de school
12
worden gerealiseerd. Deze samenwerking en verbinding moet uiteindelijk leiden tot een
volwaardig partnerschap van VSO Hengelo in VO-samenwerkingsverbanden en instellingen voor jeugdhulp in de regio. Deze samenwerking moet passen binnen onze missie en visie én gekoppeld worden aan de evaluatiegegevens over de afgelopen periode. Beleidsdoelstelling 16 [hoofdstuk 2] expliciteert hierin onze ambities. De invoering van de wet Kwaliteit [voortgezet] speciaal onderwijs heeft als doelstelling het verhogen van de onderwijsopbrengsten van het speciaal onderwijs. Daartoe worden per 1 augustus 2012 kaders aangereikt ten behoeve van het so en, per 1 augustus 2013 ten behoeve van het vso. Op basis van een analyse van de huidige onderwijskwaliteit wordt de volgende beleidsdoelstelling van
12
Zonder daar hier en nu volledig in te willen zijn beschouwen we de volgende instellingen/organisaties als onze natuurlijke partners: de
samenwerkingsverbanden WSNS en VO, de MBO-instellingen en instellingen voor de jeugdzorg
schoolplan 2012 - 2016
33
Schoolplan VSO Hengelo 2012 - 2016
VSO Hengelo genoemd.
21. Het onderwijs dat op VSO Hengelo wordt verzorgd, is aantoonbaar gericht op het genereren van opbrengsten. 13
De referentieniveaus voor Nederlandse taal en rekenen gelden met ingang van 1 augustus 2010 . Zij zeggen iets over de beheersingsgraad van leerlingen ten aanzien van taal en rekenen. Bij taal gaat het daarbij om de domeinen: mondelinge vaardigheid, leesvaardigheid en schrijfvaardigheid. Bij rekenen gaat het om de domeinen: notatie, taal en betekenis, met elkaar in verband brengen en gebruiken. Mede in het licht van de beleidsdoelstelling die is geformuleerd door Attendiz zet VSO Hengelo in op de volgende beleidsdoelstellingen taal en rekenen: 22. 75% van de schoolverlaters in het uitstroomprofiel Vervolgonderwijs heeft het niveau 2F, 2S of hoger in de vakken Nederlandse taal en rekenen behaald. 23. 75% van de schoolverlaters in het uitstroomprofiel Arbeid heeft het niveau 1F, 1S of hoger in de vakken Nederlandse taal en rekenen behaald. 6.2.
Pedagogische huisstijl en veiligheidsbeleid
In de visie van VSO Hengelo stellen we dat het pedagogisch klimaat van de school veiligheid garandeert voor iedereen die bij de school betrokken is. Het gaat hierbij dus om leerlingen én medewerkers, om ouders en passanten. We onderscheiden daarbij een fysieke, een pedagogische en een ervaren, sociale veiligheid; veiligheid in de fysieke omgeving en veiligheid in een intermenselijke context. Waar dat nodig of wenselijk wordt geacht, hanteert VSO Hengelo een reeks van procedures en protocollen om in ieder geval de veiligheid van alle betrokkenen te borgen. Deze zaken zijn vastgelegd in het veiligheidsplan van de school dat als bijlage bij dit schoolplan is toegevoegd. Figuur 1 toont hoe het veiligheidsbeleid van VSO Hengelo is opgebouwd.
Figuur 2
13
Expertgroep Doorlopende Leerlijnen Taal en Rekenen: Over de drempels met taal en rekenen,Enschede 2008
schoolplan 2012 - 2016
34
Schoolplan VSO Hengelo 2012 - 2016
6.2.1.
De fysieke omgeving; onze gebouwen en de buitenruimten
Een veilige fysieke omgeving kent voor VSO Hengelo twee componenten. Allereerst gaat het daarbij om normen die daarvoor aan alle locaties van de school kunnen worden gesteld. Deze normen zijn onder meer vastgelegd in de wet- en regelgeving rond bijvoorbeeld de arbeidsvoorwaarden en het ARBO-beleid. Voor medewerkers geldt dat zij hun werk moeten kunnen uitvoeren onder omstandigheden die hun fysieke veiligheid niet in gevaar brengen. Daarnaast gaat het om eisen met betrekking tot inrichting van de fysieke ruimten: deze moet er toe leiden dat leerlingen en medewerkers, ouders en passanten een fysieke veiligheid ervaren. Kenmerken van deze ervaren fysieke veiligheid zijn onder meer de transparantie en overzichtelijkheid van het gebouw en alle ruimtes daarbinnen: de lokalen, de gangen, en de gebruiksruimten. Dit geldt ook voor de bijbehorende buitenruimtes zoals een fietsenstalling en het schoolplein en de groenomgeving waarbinnen een school zich bevindt. Fysieke veiligheid heeft wat ons betreft ook te maken met hoe de school deel uitmaakt van de totale omgeving; de huisvesting van de diverse dependances en van het straatbeeld.
6.2.2.
Pedagogische veiligheid
Het pedagogisch klimaat op VSO Hengelo garandeert de veiligheid voor iedereen die bij de school betrokken is. Het gaat hierbij met name om de veiligheid van de leerlingen. Om de pedagogische veiligheid op VSO Hengelo op een hoog peil te houden/brengen moeten we permanent investeren in 14
ons pedagogisch klimaat. Als graadmeter hanteren we de publicatie De ondersteunende school . In deze publicatie wordt gesteld dat leerlingen op de eerste plaats steun ondervinden door een veilig pedagogisch klimaat dat de kans op problemen beperkt. Zo'n veilig klimaat kenmerkt zich door een transparante structuur, ondersteuning op maat van het leerproces van de leerlingen en een neutrale, vriendelijke en ontwapenende manier van communiceren door leraren. Met andere woorden: in de publicatie wordt een sterke verbinding gelegd tussen maatwerk en professioneel handelen en dat sluit aan bij de ambities van de overheid én bij die van VSO Hengelo. Door deze algemene kenmerken te vertalen naar competenties van medewerkers, deze periodiek te peilen en op basis daarvan verbeteringen te realiseren, brengt VSO Hengelo het pedagogisch klimaat van de school op systematische wijze op een hoger plan. Figuur 2 toont algemene kenmerken en de explicitering daarvan in competenties.
14
Moen, E, De Ondersteunende school; Een structuur en een toolbox voor het omgaan met leer- en gedragsproblemen …. SLO, Enschede 2005
schoolplan 2012 - 2016
35
Schoolplan VSO Hengelo 2012 - 2016
Figuur 3
6.2.3.
Sociale veiligheid
De leerlingen van VSO Hengelo bezitten niet of in beperkte mate de vaardigheden die nodig zijn om zich op een adequate wijze te handhaven in sociale situaties. Hierdoor ontstaan ongewild sociaal onveilige situaties of worden sociale situaties in veel gevallen als onveilig ervaren. De opdracht aan het cluster IV onderwijs is onder meer gelegen in de sterke aandacht die wordt gegeven aan de sociale en emotionele ontwikkeling. VSO Hengelo is daarop geen uitzondering. Het werken aan het zelfbeeld en het sociaal gedrag van de leerlingen is een opdracht die impliciet voortvloeit uit de leergebiedoverstijgende kerndoelen voor het voortgezet speciaal onderwijs en daar wil VSO Hengelo onverkort aandacht aan blijven besteden. Beleidsdoelstellingen: 24. VSO Hengelo optimaliseert de veiligheid binnen de fysieke omgeving door nauwkeurige naleving van de relevante wet- en regelgeving. 25. VSO Hengelo optimaliseert de pedagogische veiligheid van leerlingen door op systematische wijze de kwaliteit van het pedagogisch klimaat te toetsen en te verbeteren 26. VSO Hengelo optimaliseert de sociale veiligheid van leerlingen bij voortduring door de sociaal-emotionele ontwikkeling van de leerlingen op dezelfde wijze te prioriteren als de vakken Nederlandse taal en rekenen.
schoolplan 2012 - 2016
36
Schoolplan VSO Hengelo 2012 - 2016
6.3.
Didactisch ontwerp
Met ingang van 1 augustus 2013 kent VSO Hengelo 2 uitstroomprofielen: vervolgonderwijs en arbeidsmarkt. Met ingang van dezelfde datum geldt tevens de wettelijke regeling dat van iedere leerling bij de start van zijn/haar schoolloopbaan op VSO Hengelo een ontwikkelingsperspectief wordt vastgesteld. In figuur 4geven we op schematische wijze aan hoe wij op basis van het ontwikkelingsperspectief
15
van een leerling tot opbrengsten van ons onderwijs komen en welke
insteek we daarbij gebruiken: Per uitstroomprofiel is een programma vastgesteld dat in leerjaarklassen wordt aangeboden [groepsplannen].Waar dat nodig is differentieert de leerkracht in instructie en begeleiding. Indien differentiatie niet de gewenste resultaten oplevert wordt, na secure analyse, individuele onderwijszorgarrangementen toegewezen, opgesteld, uitgevoerd en geëvalueerd. Hoewel het handelingsplan in de wet Kwaliteit niet meer zal zijn opgenomen handhaven wij deze term vooralsnog omdat het wat ons betreft de lading dekt van de noodzaak tot planmatig handelen, ook bij de toewijzing en uitvoering van individuele onderwijszorgarrangementen.
Figuur 4
6.4.
Leerstofaanbod en differentiatie
Als de wet Kwaliteit [voortgezet] speciaal onderwijs van kracht wordt voor het vso wordt een start
15
Kaderdocument 6.5.2: 'Werken vanuit een ontwikkelingsperspectief' geeft aan op welke wijze VSO Hengelo door middel van
het ontwikkelingsperspectief-een inschatting van ontwikkelingsmogelijkheden- door instroomniveau en verwacht uitstroomniveau met elkaar te verbinden, denkt te realiseren
schoolplan 2012 - 2016
37
Schoolplan VSO Hengelo 2012 - 2016
gemaakt met het onderwijs dat wordt vormgegeven in de uitstroomprofielen Vervolgonderwijs en Arbeidsmarkt. VSO Hengelo gebruikt het schooljaar 2012 - 2013 om de programmering van de uitstroomprofielen te ontwerpen. Het programma van het uitstroomprofiel Vervolgonderwijs biedt een opleiding op het niveau VMBOBBL , KBL en TL. Leidend voor het programma van deze opleiding zijn de kerndoelen
16
voor de
onderbouw van het VO en de examenprogramma's voor het VO. Daarnaast geldt dat de leergebied overstijgende kerndoelen op een herkenbare wijze geprogrammeerd zullen worden. Het programma van het uitstroomprofiel Arbeidsmarkt biedt een opleiding in de onderbouw en de middenbouw. Leidend voor het programma van deze opleiding zijn de kerndoelen voor het uitstroomprofiel Arbeidsmarkt. Daarnaast geldt dat de leergebied overstijgende kerndoelen op een herkenbare wijze geprogrammeerd zullen worden. Voltooiing van het uitstroomprofiel Arbeidsmarkt geschiedt op VSO De Kapstok. Daar vindt de definitieve toeleiding tot de arbeidsmarkt plaats en daar wordt gewerkt aan de voltooiing van de praktijkopleiding al dan niet afgesloten met een landelijk erkend branchecertificaat of een kwalificatie op het niveau AKA [mbo I]. In het kader van dit uitstroomprofiel geldt dat het onderdeel stage geprogrammeerd wordt als lestijd.
6.4.1.
De schoolse vakken
Wij beschouwen alle vakken die op VSO worden aangeboden als schoolse vakken en daarmee als vakken of leergebieden. Het gestelde in § 6.4 met betrekking tot stage is wat ons betreft een inhoudelijke toevoeging op het begrip schoolse vakken. Uitstroomprofielen geven aan wat als wettelijke taak van het vso moet worden beschouwd. Kerndoelen geven de bij Algemene Maatregel van Bestuur vastgestelde inhoudelijke kaders om die wettelijke taak te realiseren. Deze kerndoelen worden door VSO Hengelo in de loop van 2012 - 2013 vertaald naar programma's met de daarbij behorende vakken/leergebieden. Onderdeel daarvan ligt besloten in de maatschappelijke opdracht van het VSO: "…leerlingen voor te bereiden opdat zij later, als zelfstandig burger, kunnen functioneren in wonen, werken en vrije tijdsbesteding…" VSO Hengelo besteedt niet alleen aandacht aan de toeleiding van haar leerlingen naar een vervolgopleiding of een plek op de arbeidsmarkt, wij besteden eveneens aandacht aan de transitie naar zelfstandig wonen, vrijetijdsbesteding en hun latere functioneren als zelfstandig burger. Daar wordt in de programmering van beide uitstroomprofielen in voorzien. 6.4.2.
Gebruik van middelen en materialen
Bij een kwaliteitsvolle onderwijsprogrammering horen adequate leermiddelen en materialen; eigentijds en attractief. De onderwijsleermiddelen die VSO Hengelo ten behoeve van het uitstroomprofiel vervolgonderwijs gebruikt zijn dezelfde als die het omringende regulier voortgezet onderwijs gebruikt. Voor het uitstroomprofiel arbeidsmarkt ligt dit iets anders immers, het uitstroomprofiel is nieuw. Weliswaar hebben we in de afgelopen jaren uiteenlopende
16
Projectgroep Passende Kwalificaties - kerndoelen vso; Voorstel kerndoelen. Alle uitstroomprofielen. SLO, Enschede 2011
schoolplan 2012 - 2016
38
Schoolplan VSO Hengelo 2012 - 2016
onderwijsleermiddelen aangewend voor de programmering voor dit uitstroomprofiel in aanleg maar nu al kan worden gesteld dat in de komende periode tijd en aandacht moet worden besteed om een adequaat leermiddelenpakket samen te stellen. Adequaat wil wat ons betreft zeggen: aan de maat van de onderwijsbehehoeften van de leerlingen en de inhoudelijke eisen die de overheid aan het uitstroomprofiel arbeidsmarkt stelt. Voor een beschrijving van de onderwijsleermiddelen, de methodes en het lesmateriaal dat wij op dit moment gebruiken verwijzen wij graag naar de bijlage die gaat bij dit schoolplan. Bij het ontwerpen van de uitstroom-specifieke programmering wordt aandacht geschonken aan de middelen en materialen die nodig zijn om ons onderwijs eigentijds en attractief te maken. Bij de aanschaf van middelen en materialen gaan wij uit van het principe dat de keuze voor middelen en materialen de consequentie is van een [onderwijs]inhoudelijke discussie en niet van een individueel gevoelde urgentie. VSO Hengelo zal op korte termijn de discussie rond leermiddelen en materialen moeten voeren om meerdere redenen: •
De inrichting van het onderwijs in uitstroomprofielen maakt dat de school zich zal moeten beraden op nieuw aan te schaffen methodes en materialen.
•
Uit het tevredenheidsonderzoek dat onder leerlingen werd uitgevoerd blijkt dat 65% van de leerlingen kritisch is over de aantrekkelijkheid van de spullen die in de klas worden gebruikt.
6.4.3.
Sociaal emotionele ontwikkeling
Voor deze paragraaf verwijzen wij naar § 6.2.3 waarin de sociale veiligheid en de sociaal emotionele ontwikkeling van de leerlingen van VSO Hengelo reeds is besproken. Tevens verwijzen wij naar beleidsdoelstelling 25. 6.5.
Leerlingenzorg
De visie van VSO Hengelo op onderwijsondersteuning en zorg & begeleiding wordt vastgelegd in de uitspraak: "De leerling centraal, de leraar als spil en de specifieke deskundige als ondersteuner". In een wat vrijere vertaling geldt dat alle onderwijsondersteuning en zorg & begeleiding is gebaseerd op de onderwijsbehoefte van de leerling. De Commissie voor de Begeleiding speelt in dit geheel een prominente rol.
Rol van de Commissie voor de Begeleiding De Commissie voor de Begeleiding kijkt bij onderzoek en begeleiding naar de vereisten voor de indicatiestelling, maar werkt tegelijkertijd ook handelingsgericht. Daarmee is de commissie in staat om een passend ontwikkelingsperspectief voor een nieuwe leerling op te stellen. De Commissie voor de Begeleiding heeft drie taken: a. Begeleiding Dit is de hoofdtaak van de commissie. Deze begeleiding bestaat uit: •
Het opstellen van het eerste ontwikkelingsperspectief dat de commissie naar aanleiding van diverse onderzoeksverslagen opstelt voor de leerkracht. (zie ook 1.5. Werken vanuit het ontwikkelingsperspectief)
•
Teneinde een optimale ontwikkeling te bewerkstelligen doet de Commissie voor de Begeleiding
schoolplan 2012 - 2016
39
Schoolplan VSO Hengelo 2012 - 2016
op basis van observatie en handelingsgerichte diagnostiek aanbevelingen ten behoeve van de begeleiding van individuele leerlingen tijdens hun verblijf op school. Ze adviseert en faciliteert leerkrachten ter ondersteuning van het primaire proces. •
De leden van de Commissie voor de Begeleiding maken deel uit van de leerlingbesprekingen en groepsbesprekingen.
•
Het verrichten van een medisch onderzoek door de schoolarts n.a.v. een specifieke medische vraagstelling.
•
Het coördineren van de zorg rondom de leerling door het onderhouden van contacten met ouders en hulpverleningsinstanties.
•
Het betrokken zijn bij beslissingen over vervolgplaatsing op een andere school.
b. Plaatsing Ook is het de taak van de commissie om advies te geven over de plaatsbaarheid en om samen met de ouders van de aangemelde leerling het dossier compleet te maken. Er wordt bijvoorbeeld informatie en onderzoeksrapportage opgevraagd van instanties en personen die al eerder met de leerling aan het werk zijn geweest. In voorkomende gevallen doet de gedragswetenschapper zelf onderzoek of gaat observeren op de school van de aangemelde leerling. De schoolarts beoordeelt de medische gegevens of verricht een eigen medisch onderzoek. De schoolmaatschappelijk werker beoordeelt de integraliteit van de problematiek. Als het dossier compleet is, dan wordt – in het geval er nog geen beschikking van de Commissie van Indicatiestelling afgegeven is - het dossier doorgestuurd naar de Commissie Van Indicatiestelling van het Regionaal Expertise Centrum OostNederland. In het geval er wel een indicatie voor cluster 4 onderwijs is afgegeven, neemt de Commissie voor de Begeleiding een besluit over de plaatsbaarheid. De Commissie voor de Begeleiding informeert voor de plaatsing van de nieuwe leerling de leerkracht / onderwijsassistent over: * de onderwijsrelevante beginsituatie * het ontwikkelingsperspectief.
c. Regievoering. Op leerlingenniveau is de kernvraag voor de Commissie voor de Begeleiding of de leerling zich ontwikkelt conform het eerder vastgestelde ontwikkelingsperspectief. Tijdens de leerlingenbesprekingen formuleert de Commissie voor de Begeleiding een antwoord op deze vraag. Als de leerling zich niet volgens verwachting ontwikkelt dan bespreekt de Commissie voor de Begeleiding samen met de leerkracht welke maatregelen noodzakelijk zijn en of het ontwikkelingsperspectief aanpassing vereist. Op groepsniveau bespreekt en analyseert de Commissie voor de Begeleiding de resultaten van de groep als geheel en formuleert samen met de leerkracht verbeterpunten (zie 6.5.4 Leerlingbespreking en Groepsbespreking). Om te beoordelen of het onderwijs, de zorg en de begeleiding voldoende is geweest worden aan het einde van de schoolperiode de resultaten van de leerlingen vergeleken met het eerder geformuleerde ontwikkelingsperspectief, m.n. het eindniveau en de uitstroombestemming.
schoolplan 2012 - 2016
40
Schoolplan VSO Hengelo 2012 - 2016
Om op de hoogte te zijn of de leerlingen in de vervolgvoorziening naar verwachting functioneren, worden bij de vervolgvoorziening gedurende twee jaar na de verwijzing gegevens opgevraagd (zie 6.1.1 Opbrengstgericht Werken).
De leraar speelt een centrale rol in de aansturing en de uitvoering van onderwijsondersteuning en van zorg & begeleiding. De aan de school verbonden specifieke deskundigen zetten hun expertise in ter ondersteuning van de leraar in zijn of haar werkzaamheden. De Commissie voor de begeleiding
17
speelt in dit geheel een regisserende rol. Zij regelt, naast vele andere zaken, de inzet van specifieke deskundigheid, het toezicht op de uitvoering, de evaluatie van de specifieke ondersteuningsinzet en de afsluiting er van. Bovenstaande opvatting spoort met het voorgenomen beleid van het ministerie van OCW rond Passend Onderwijs en met de invoering van de Wet Kwaliteit (voortgezet) speciaal onderwijs. De uitgangspunten die de school hanteert bij de vormgeving van onderwijsondersteuning en zorg & begeleiding zijn: •
Hoogwaardige onderwijsondersteuning,zorg & begeleiding begint bij goed onderwijs;
•
Niet de beperking maar de mogelijkheden van de leerling staan centraal;
•
Ondersteuning door specifieke deskundigen is primair gericht op het versterken van lerarencompetenties en daarmee op het optimaliseren van de primaire processen;
•
Begeleiding en/of behandeling van specifieke leer- gedrag- en sociaal-emotionele problematiek geschiedt op basis van formeel toegewezen zorg en is gericht op het opheffen of voorkomen van achterstanden dan wel het vullen van lacunes;
•
Behandeling van beperkinggerelateerde problematiek vinden in gemeen overleg
plaats buiten
de onderwijstijd; •
Hoogwaardige onderwijsondersteuning en zorg & begeleiding worden geoperationaliseerd binnen een adequaat en efficiënt functionerende zorgstructuur.
Goed onderwijs Het onderwijsaanbod op VSO Hengelo wordt gekenmerkt door het aanbieden van maatwerktrajecten. Dit betekent dat het onderwijsaanbod aansluit op de onderwijsbehoefte van (groepen) leerlingen. VSO Hengelo heeft haar onderwijs geordend in uitstroomprofielen. Het onderwijsaanbod per uitstroomprofiel is gebaseerd op de kerndoelen voor het vso of op de kerndoelen voor de onderbouw van het VO (voor het uitstroomprofiel vervolgonderwijs). Daarnaast gelden voor alle uitstroomprofielen de leergebied-overstijgende doelen.
Mogelijkheden van de leerling Kinderen verschillen en dat is normaal. Daar houdt VSO Hengelo rekening mee. Dit betekent dat van alle leerlingen de mogelijkheden, het potentieel is vastgesteld. De mogelijkheden
17
Een uitgebreide beschrijving van de taken en functies van de Commissie van begeleiding staat beschreven in kaderdocument
6.5.1
schoolplan 2012 - 2016
41
Schoolplan VSO Hengelo 2012 - 2016
van de leerlingen bepalen mede de wijze waarop het onderwijsprogramma wordt aangeboden. Om die reden is het noodzakelijk dat leraren binnen hun groep differentiëren in instructie en begeleiding. Voor die leerlingen voor wie aangepaste instructie en begeleiding in onvoldoende mate beantwoorden aan de specifieke onderwijsbehoefte worden formeel toegewezen maatwerktrajecten of specifieke ondersteuning ontworpen en, al dan niet, binnen de groep uitgevoerd met het doel de leerling terug te brengen naar een naast gelegen ondersteuningsniveau: differentiatie binnen de groep.
Ondersteuning gericht op competentievergroting van de leraar VSO Hengelo kiest er voor te investeren in het primair proces. Dit betekent dat leraren steeds moeten worden toegerust om hun taak goed te kunnen uitvoeren. De specifieke deskundigen van VSO Hengelo spelen in dit geheel een belangrijke rol. We hebben het dan over deskundigen als de orthopedagoog, de psychologen, en de intern begeleider. Zij ondersteunen de leraar bij het ontwikkelen van zijn of haar orthopedagogische en orthodidactische competentie en bij het vergroten van de kennis over specifieke stoornissen. Daarnaast ondersteunen de orthopedagogen, assistenten en zorgcoördinatoren op leerling-niveau, individueel of in groepjes, met het doel alle leerlingen tot optimale ontwikkeling te brengen, iets wat in de visie van VSO Hengelo in veel gevallen alleen mogelijk is wanneer een gespecialiseerde aandacht en aanpak wordt geboden. De grote uitdaging voor de komende periode is er in gelegen de inzet van deskundigheid ten behoeve van competentievergroting van de leraren en de ontwikkeling van de leerlingen te optimaliseren. Dit betekent dat VSO Hengelo er naar streeft om specifieke ondersteuning op leerling-niveau daar waar mogelijk door de leraar te laten uitvoeren (differentiatie en remediëring) en waar nodig de specifieke deskundigen in te zetten voor hetzij individuele leerlingen dan wel groepen leerlingen.
Voorwaarde is dat specifieke ondersteuning: •
formeel wordt toegewezen;
•
wordt gekwantificeerd;
18
Een optimale zorgstructuur moet beantwoorden aan een negental kenmerken. In essentie komt het er op neer dat een
optimale zorgstructuur een sterk signalerend vermogen heeft; zij communiceert op adequate wijze met klanten en partners; zij hanteert een systeem van planning en contrôle en meer toegespitst op handelingsplanning. Een optimale zorgstructuur gaat correct om met zorggerelateerde informatie door hoogwaardig dossierbeheer gekoppeld aan een leerlingvolgsysteem. De [warme] overdracht van zorggerelateerde informatie tussen scholen en zorginstellingen is goed geregeld. Naast de reguliere zorg van de scholen kennen zij extra interne en schoolnabije zorg die worden toegewezen door een daartoe gemandateerd zorgoverleg. Dit is ook het gremium dat in staat is uitspraken te doen over verwijzing naar schoolexterne [geïndiceerde] zorg. Een optimale zorgstructuur tot slot kent een permanente ontwikkeling. Deze ontwikkeling wordt onder meer gezien in de invloed die innovatieve onderwijskundige projecten uitoefenen op de interne zorgstructuur.[Pietersen. J.A.A. en Bosdriesz. M, Op weg naar een sluitende zorgstructuur, 's-Hertogenbosch 2005, SLO en NIZW].
schoolplan 2012 - 2016
42
Schoolplan VSO Hengelo 2012 - 2016
•
wordt gekoppeld aan een beoogd resultaat;
•
op resultaten wordt geëvalueerd.
Om bovenstaande te bereiken is het noodzakelijk dat de inzet van de specifieke deskundigen van VSO Hengelo gericht is op en begint met fysieke aanwezigheid in de klassen. Overlegsituaties vloeien voor het overgrote deel voort uit de inzet van de specifieke deskundigen omdat zij plaats vinden onder het motto: "De leerling centraal, de leraar als spil en de deskundige als ondersteuner".
Een adequate en efficiënte zorgstructuur
18
De onderwijsondersteuning en zorg & begeleiding op VSO Hengelo wordt verankerd in een adequaat functionerende zorgstructuur. Deze zorgstructuur is het geheel aan competenties, activiteiten en procedures die er op zijn gericht maatwerk in onderwijszorg te bieden. De zorgstructuur is hiermee het organisatorisch kader voor de onderwijszorg op VSO Hengelo. Hoe adequater de zorgstructuur, des te hoogwaardiger de zorg. Een van de onderdelen van de zorgstructuur is de vergader- en overlegstructuur die de school hanteert. Het kaderdocument 6.5.1 dat als bijlage aan dit schoolplan is toegevoegd geeft hiervan een beschrijving. VSO Hengelo heeft een zorgstructuur die goed functioneert maar er blijven altijd aspecten die verbeterd kunnen worden. Dit betekent dat de ontwikkeling van de zorgstructuur in al haar facetten, onze permanente aandacht heeft. De beleidsdoelstellingen met betrekking tot onderwijsondersteuning en zorg & begeleiding op VSO Hengelo luiden dan ook:
27. VSO Hengelo heeft de (onderwijs-zorg)competenties van leraren aantoonbaar vergroot.
28. VSO Hengelo realiseert een geïntensiveerde inzet van deskundigen in het primair proces.
29. Onderwijszorginterventies worden op een planmatige wijze ingezet.
30. VSO Hengelo richt zich op optimalisering van de zorgstructuur
schoolplan 2012 - 2016
43
Schoolplan VSO Hengelo 2012 - 2016
7.
Waardering
Bij de uitwerking van het landelijk onderwijsbeleid kan VSO Hengelo haar eigen inzichten volgen op basis waarvan keuzes voor de komende periode worden gemaakt. Bij het bepalen van deze keuzes laat de school zich leiden door de eigen missie en visie maar ook, en dat doet de school in toenemende mate, door gegevens die de school heeft ontleend aan zaken als zelfevaluatie en een periodiek kwaliteitsonderzoek. Een evaluatie stelt de school in de gelegenheid zichzelf de maat te nemen; te kijken hoe de vlag ervoor staat op meerdere relevante [beleids]terreinen. We hebben het dan over het onderwijs, het personeel, de organisatie in het algemeen, de directe en de indirecte opbrengsten van het onderwijs. Met indirecte opbrengsten doelen we op het welbevinden van de leerlingen en de medewerkers, de organisatie als geheel en de financiële situatie van de school. Ten behoeve van dit schoolplan hebben we ons gebaseerd op de volgende gegevens: •
Het periodiek kwaliteitsonderzoek uit 2010/2011;
•
De waardering van de medewerkers van VSO Hengelo die we hebben gedestilleerd uit het medewerkerstevredenheidsonderzoek [2012];
•
De waardering van de leerlingen van VSO Hengelo en hun ouders;
•
Een beknopte analyse van de kansen en bedreigingen die door het MT van de school worden gesignaleerd. 19
De tevredenheidsonderzoeken zijn uitgevoerd door adviesbureau Van Beekveld& Terpstra in 2012. Bij dit onderzoek is onderscheid gemaakt tussen de drie locaties die gezamenlijk VSO Hengelo vormen. Voor de SWOT-analyse is gebruik gemaakt van een eenvoudig, op het INK-model gebaseerd inventariserend instrument. Zowel de rapportage van Beekveld& Terpstra als de SWOT-analyse zijn als bijlage bij dit schoolplan opgenomen. Eerder is gesteld dat VSO Hengelo zich iets gelegen wil laten liggen aan het oordeel dat anderen over de school uitspreken: leerlingen en hun ouders, medewerkers, partnerscholen en, niet in de laatste plaats, de samenleving als geheel die hierbij vertegenwoordigd wordt door de inspectie van het onderwijs. Door periodiek de waardering van anderen te peilen, te wegen en te analyseren zijn wij in staat om maatregelen te nemen om [aspecten] van ons onderwijs te optimaliseren.
7.1.
De waardering van het personeel
Elke drie jaar peilt VSO Hengelo de tevredenheid van de medewerkers van de school. Daartoe hanteert de school een erkend onderzoeksinstrument dat ontworpen is op de maat van het totaal van de scholen die ressorteren onder het bestuur van de stichting Attendiz. Het meest recente
19
Van Beekveld& Terpstra: Voortgezet speciaal onderwijs in ontwikkeling; analyse van het kwaliteitsonderzoek binnen VSO
Onder de Kap, Het Mozaïek Hengelo, VSO Perspectief. Maart 2011
schoolplan 2012 - 2016
44
Schoolplan VSO Hengelo 2012 - 2016
medewerkerstevredenheidsonderzoek dateert van 2011 Het algemene beeld dat uit dit onderzoek naar voren komt is dat medewerkers [onderwijzend, onderwijs ondersteunend personeel, management en specialisten] een gemiddeld rapportcijfer geven aan VSO Hengelo van 7,58. Afgezet tegen het rapportcijfer van alle scholen van Attendiz –gemiddelde score 7,60 – is er geen sprake van een significante afwijking. De verschillen tussen de locaties van VSO Hengelo onderling zijn echter wel aanzienlijk. Als voorbeeld noemen we de beoordeling op het onderdeel medewerkers waarbij een 6,5 het oordeel is van de medewerkers van VSO Het Mozaïek terwijl Onder de Kap en Perspectief zich kunnen verheugen in een score van gemiddeld 7,32. Uit dit onderzoek komt daar waar het gaat om de waardering van de medewerkers naar voren dat zij zonder uitzondering met plezier naar het werk gaan. Een goede basis voor een school in ontwikkeling
7.2.
De waardering van de ouders
Elke drie jaar peilt VSO Hengelo de tevredenheid van de ouders van de leerlingen van de school. Daartoe hanteert de school een erkend onderzoeksinstrument dat ontworpen is op de maat van het totaal van de scholen die ressorteren onder het bestuur van de stichting Attendiz. Het meest recente oudertevredenheidsonderzoek dateert van2011.Het algemene beeld dat uit dit onderzoek naar voren komt is dat de ouders de school een gemiddeld rapportcijfer geven van 7,76 en dat komt overeen met de waardering van alle ouders van leerlingen van de scholen van Attendiz. Uit dit onderzoek komt als sterke punten naar voren: de contacten tussen docenten en hun kinderen. Kennelijk is het pedagogisch klimaat op VSO Hengelo wel in orde. Ouders zijn kritisch over -en dan met name als het gaat om Het Perspectief- de aantrekkelijkheid van het schoolgebouw. Een terechte constatering waar in de loop van de komende periode de nodige aandacht aan zal worden besteed.
7.3.
De waardering van de leerlingen
Elke drie jaar peilt VSO Hengelo de tevredenheid van de leerlingen van de school. Daartoe hanteert de school een erkend onderzoeksinstrument dat ontworpen is op de maat van het totaal van de scholen die ressorteren onder het bestuur van de stichting Attendiz. Het meest recente leerlingtevredenheidsonderzoek dateert van2012.Het algemene beeld dat uit dit onderzoek naar voren komt is dat de leerlingen de school een gemiddeld rapportcijfer geven van 6,56. Dat is lager dan de waardering van alle Attendiz-leerlingen. Uit dit onderzoek komt als sterk punt naar voren dat het overgrote deel van de leerlingen van de school veiligheid ervaart. Ook dit is een indicator voor een goed pedagogisch klimaat. Leerlingen zijn kritisch over de wijze waarop het onderwijs wordt ingericht en vormgegeven én over de materiële stand van zaken. De opdracht die de wet Kwaliteit aan het VSO meegeeft én de ophanden zijn nieuwbouw zouden deze punten van kritiek moeten kunnen ombuigen tot een meer positieve waardering
schoolplan 2012 - 2016
45
Schoolplan VSO Hengelo 2012 - 2016
7.4.
De waardering van de samenleving
In het meest recente periodiek kwaliteitsonderzoek [vastgesteld februari 2011] waardeert de Inspectie van het Onderwijs VSO Hengelo positief, hetgeen heeft geleid tot de toekenning van een basisarrangement. De opbrengsten van het onderwijs en de kwaliteit van de handelingsplanning worden in het PKO als verbeterpunten weergegeven. Daarnaast lijkt een geïntensiveerde aandacht voor de invoering van systematische kwaliteitszorg een aandachtspunt. In § 1.2.1 en §1.4 werden de concrete beleidsdoelstellingen reeds geformuleerd. 7.5.
Beleidsdoelstellingen
31. De waardering van medewerkers scoort bij het volgende medewerkerstevredenheidsonderzoek gelijk of hoger dan op het onderzoek dat in 2012 werd afgenomen. 32. De waardering van ouders scoort bij het volgende oudertevredenheidsonderzoek gelijk of hoger dan op het onderzoek dat in 2011 werd afgenomen. 33. De waardering van leerlingen scoort bij het volgende leerlingtevredenheidsonderzoek gelijk of hoger dan op het onderzoek dat in 2011 werd afgenomen. 34. VSO Hengelo verkrijgt in de breedte van de organisatie een basisarrangement van de inspectie waarbij met name de aandacht wordt gefocust op VSO Mozaïek Hengelo.
schoolplan 2012 - 2016
46
Schoolplan VSO Hengelo 2012 - 2016
8.
Opbrengsten
Opbrengsten, daar draait het om en daar is in dit schoolplan al het nodige over geschreven. Opbrengsten zijn het resultaat van de dingen die wij op school doen. Daaronder ligt de gedachte dat, indien wij ons werk goed doen, dat zichtbaar zal zijn in de opbrengsten van ons onderwijs en de ontwikkeling van de school als geheel. Het gaat er daarbij niet om dat we "lekker aan het werk zijn geweest" maar dat wij het maximale uit onze leerlingen hebben gehaald; het gaat om het resultaat van ons werk. Bijvoorbeeld het aantal leerlingen dat gepland uitstroomt naar een vervolgopleiding of de arbeidsmarkt; het gaat om de scores die groepen leerlingen behalen als we het hebben over de referentieniveaus of, als laatste voorbeeld: de resultaten van scholing- en deskundigheidsbevorderende trajecten voor medewerkers. De kanteling in denken die hier voor nodig is, is elders in dit schoolplan al besproken. Deze omslag in denken en doen vraagt onze permanente aandacht. 8.1.
Resultaten en opbrengsten
Om te beoordelen of het onderwijs, onderwijsondersteuning en zorg & begeleiding voldoende is geweest worden aan het einde van de schoolperiode de resultaten van de leerlingen vergeleken met het eerder geformuleerde ontwikkelingsperspectief: het didactisch niveau en de uitstroombestemming. Om op de hoogte te zijn of oud- leerlingen in het vervolgonderwijs of op de arbeidsmarkt naar verwachting functioneren, worden bij deze partners gedurende twee jaar na de verwijzing gegevens opgevraagd. Dat kan er toe leiden dat nazorgtrajecten worden ingezet. De school gebruikt sinds schooljaar 2010-2011 het leerlingvolgsysteem Dotcom. Er is besloten de overstap te maken naar het LVS 2000/NOVA gezien het feit dat Dotcom niet geheel beantwoordt aan de verwachtingen van de school. Het leerlingvolgsysteem maakt het in didactisch opzicht mogelijk de schoolontwikkeling van onze leerlingen te vergelijken met de gemiddelde schoolontwikkeling. De leerprestaties van de leerlingen worden in het VSO getoetst via methodegebonden toetsen. Daarnaast worden deelcertificaten van het IVIO gebruikt en ook de branchegerichte certificaten gelden als toetsinstrument. De ontwikkeling van de uitstroomprofielen maakt dat VSO Hengelo zich in de komende periode geïntensiveerd moet oriënteren op aanvullend, bij voorkeur, niet methodegebonden toetsmateriaal.
8.1.1.
Systematisch werken aan opbrengsten
VSO Hengelo wil op een systematische manier werken aan het genereren van opbrengsten. Dat betekent dat we conform de uitgangspunten en principes van kwaliteitszorg te werk gaan. Deze uitgangspunten en principes zijn eerder in dit schoolplan aan de orde gekomen. De systematiek die
schoolplan 2012 - 2016
47
Schoolplan VSO Hengelo 2012 - 2016 20
wij hierbij hanteren is die van de plan-cirkel ofwel de door ons gehanteerde PDSA-cirkel . We focussen daarbij niet alleen op de resultaten van het onderwijsleerproces maar op de school in zijn geheel dus op meso, micro- en nano-niveau dus op schoolniveau, op het niveau van de groep en op het niveau van de individuele leerling. Daarboven zou nog iets gezegd kunnen worden over het systematisch werken op stichtingsniveau, dus op macro-niveau. Dat doen we niet omdat dit niveau buiten onze competentie valt. Wij realiseren ons echter terdege dat we met dit macro-niveau te maken hebben al was het alleen maar omdat wij gegevens op schoolniveau moeten aanleveren, gegevens waaruit op stichtingsniveau trends kunnen worden geanalyseerd op basis waarvan macroconclusies kunnen worden geformuleerd. Om opbrengstgericht te kunnen werken is informatie nodig. In ons geval informatie op het niveau van de school, van groepen leerlingen en van individuele leerlingen. Op basis van de beschikbare informatie stellen we doelen [dit schoolplan is daar een voorbeeld van], formuleren we de uit te voeren activiteiten om die doelen te bereiken en de condities waaronder dat moet gaan plaatsvinden, voeren de activiteiten uit en we bekijken de resultaten van de werkzaamheden, boekstaven deze, laten er een analyse op los en formuleren onze conclusies. Uiteindelijk besluiten we of aanpassingen of interventies noodzakelijk of gewenst zijn en tot slot komen we tot het formuleren van nieuwe doelstellingen. Door in alle lagen van onze organisatie op deze wijze te werken, conform de principes en uitgangspunten van kwaliteitszorg, kunnen we na verloop van tijd ten behoeve van alle lagen van onze organisatie ontwikkelingen in kaart brengen en opbrengsten vastleggen. Daarbij gaat het ruwweg om de volgende categorieën opbrengsten: Op bovenschools niveau beschikt de bestuurder over informatie als: •
de leerlingenaantallen en de ontwikkeling daarvan;
•
de leerresultaten per school;
•
de positie van de leerlingen twee jaar na het uitstroomadvies;
•
het welbevinden van de leerlingen.
De bestuurder krijgt deze informatie van de directeur in managementrapportages, uit kwaliteitsonderzoeken en enquêtes, interne audits en de inspectiebezoeken.
Op schoolniveau beschikt de schoolleiding over informatie als: •
de leerresultaten per groep op basis van het ontwikkelingsperspectief;
•
de positie van de leerlingen twee jaar na het uitstroomadvies;
•
het welbevinden van de leerlingen.
De directeur krijgt deze informatie van de leraar tijdens groepsbesprekingen, vanuit de Commissie voor de Begeleiding tijdens besprekingen, uit het LVS, vanuit klassenbezoeken, inspectiebezoeken, interne audits en (kwaliteits)onderzoeken en enquêtes.
20
Voor een uitgebreide beschrijving van de wijze waarop Attendiz en dus ook VSO Hengelo deze systematische manier van
werken voorstaat, verwijzen wij naar de betreffende kaderdocumenten die op school ter inzage liggen.
schoolplan 2012 - 2016
48
Schoolplan VSO Hengelo 2012 - 2016
Op groepsniveau beschikken leraren over informatie als: •
voortgangsgegevens van individuele leerlingen, cognitief en sociaal;
•
voortgangsgegevens van de groep als geheel, cognitief en sociaal.
De leraar krijgt inzicht in deze zaken door te beschikken over toetsgegevens, audits, het LVS en enquêtes. Na analyse en duiding van leerlinginformatie kan het voorkomen dat bijvoorbeeld gerichte scholing wordt ingezet op competentieontwikkeling van medewerkers. Vanzelfsprekend geldt ook hier een opbrengstgerichte manier van werken: doelen stellen met betrekking tot het scholingstraject, condities bepalen waaronder dit traject wordt uitgevoerd, uitvoeren en uiteindelijke de opbrengsten in kaart brengen [inclusief de voorgestane effecten] en verantwoording. 8.2.
Verantwoorden van opbrengsten
In § 1.2 en § 1.2.1 gaven wij op globale wijze aan hoe wij onze opbrengsten willen verantwoorden. Voor een uitgebreide beschrijving van de systematiek van verantwoorden verwijzen wij nogmaals 21
naar de betreffende beleidsnotitie . In de verantwoordingssystematiek hanteren wij de volgende formele documenten: Schoolgids In de schoolgids vermelden we jaarlijks de concrete opbrengsten van het onderwijs aan de hand van: •
de uitstroomgegevens van het afgelopen schooljaar;
•
de bestendiging van de plaatsing in een vervolgbestemming.
Hiervoor geldt het “Protocol met betrekking tot het vermelden van de opbrengsten van het onderwijs in de schoolgids”.
Jaarverslag Het jaarverslag van de school is een samenvatting van de tweede managementrapportage. In het jaarverslag leggen wij als school verantwoording af aan de onderwijsinspectie, de medezeggenschapsraad en externe partners over de resultaten van het onderwijs en geven wij de ontwikkelpunten voor het komende schooljaar aan.
Managementrapportagesysteem In de managementrapportages brengt de directeur aan het bestuur verslag uit van de opbrengsten van het onderwijs [zie § 3.1.2].
De beleidsdoelstellingen die wij in dit kader hebben geformuleerd in § 1.4 en § 6.1.3 verwoorden onze voornemens voor de komende periode.
21
Kwaliteitsbeleid op VSO Hengelo,
schoolplan 2012 - 2016
49
Schoolplan VSO Hengelo 2012 - 2016
9.
Bijlagen
Bij het tot stand komen van dit schoolplan hebben wij onderstaande bronnen gehanteerd. Wij nemen deze bronnen op als bijlage bij dit schoolplan. De bronnen liggen voor de geïnteresseerde lezer op school ter inzage. Daarnaast is ons schoolplan vanzelfsprekend gebaseerd op alle kaderstellende documenten die de stichting Attendiz de school heeft aangereikt. Ook deze documenten liggen op school ter inzage.
0. Algemene schoolgegevens www.vso-odk.nl www.mozaiektwente.nl www.perspectiefhengelo.nl www.attendiz.nl
1......................................................................................................................................................................... isie en beleidsvorming "De Missie en de onderwijsvisie van VSO Hengelo", Hengelo, april 2012 "Kwaliteitsbeleid op VSO Hengelo", Hengelo, mei 2012 Ministerie OCW, JOZ/162739, 2 november 2009 Ministerie OCW, Naar Passend Onderwijs, referentie 266319, 31 januari 2011
3. Leiderschap en management Attendiz; kaderdocument: Leiderschap en management; opbrengstgericht leiderschap
4. Cultuur en klimaat Emst, van A.: Professionele cultuur in onderwijsorganisaties. APS, Edukern Utrecht 1999 Senge. P.M. De vijfde discipline; de kunst & praktijk van de lerende organisatie. Scriptumbooks, Schiedam 1992
5. Middelen en voorzieningen Meerjaren onderhoudsplanning VSO Onder de Kap
6. Management van onderwijs- en ondersteunende processen Expertgroep Doorlopende Leerlijnen Taal en Rekenen: Over de drempels met taal en rekenen, Enschede 2008 Moen, E, De Ondersteunende school; Een structuur en een toolbox voor het omgaan met leer- en gedragsproblemen …. SLO, Enschede 2005 Projectgroep Passende Kwalificaties - kerndoelen vso; Voorstel kerndoelen. Alle uitstroomprofielen.
schoolplan 2012 - 2016
50
Schoolplan VSO Hengelo 2012 - 2016
SLO, Enschede 2011 Pietersen. J.A.A. en Bosdriesz. M, Op weg naar een sluitende zorgstructuur, 's-Hertogenbosch 2005, SLO en NIZW
7. Waardering Van Beekveld& Terpstra: Voortgezet speciaal onderwijs in ontwikkeling; analyse van het kwaliteitsonderzoek binnen VSO Onder de Kap, VSO het Mozaïek Hengelo, Perspectief. Maart 2012 Inspectie van het Onderwijs: Kwaliteitsonderzoek bij Onder de Kap VSO cluster 4, februari 2011 Inspectie van het Onderwijs: Kwaliteitsonderzoek bij VSO Mozaïek, februari 2011
8. Opbrengsten "Kwaliteitsbeleid op VSO Hengelo", Hengelo, mei 2012
schoolplan 2012 - 2016
51
Schoolplan VSO Hengelo 2012 - 2016
schoolontwikkelingsplan 2006 - 2007
52