Een zoektocht naar het controversiële binnen de muziekindustrie Een verkenning binnen de genres Hiphop en Punkrock

Arteveldehogeschool Opleiding Journalistiek Bijlokehof 4 9000 Gent

Een zoektocht naar het controversiële binnen de muziekindustrie Een verkenning binnen de genres Hiphop en Punkrock

Promotor: F. Snelders

Academiejaar 2005-2006

Eindwerk voorgedragen door Els Mertens tot het behalen van een diploma bachelor Journalistiek.

1

Inhoudsopgave

Hoofdstuk 1: Inleiding en probleemstelling

2

1.1 Inleiding

2

1.2 Probleemstelling

3

Hoofdstuk 2 : Algemeen

4

2.1 Jongerencultuur

4

2.2 Is controversieel zijn rolbevestigend voor een jongere ?

6

2.3 Wat betekent het woord controversieel ?

8

2.4 Waarom is iemand controversieel binnen de muziekindustrie ?

9

2.5 Waarom is iemand controversieel binnen de gevestigde orde ?

9

2.6 Wat werd vroeger als controversieel ervaren en in welke opzichten

11

is dat nu veranderd ?

Hoofdstuk 3: Hiphop en Punkrock

13

3.1 Hiphop

13

3.2 Wat wordt er onder controversieel verstaan binnen Hiphop ?

16

3.3 Wat wordt er onder controversieel verstaan binnen Punkrock ?

25

3.4 Waarom spreekt Punkrock jongeren aan ?

30

3.5 Wat zijn de gemeenschappelijke factoren van Hiphop en Punkrock ? 3 3 3.6 Controversiële artiesten, zijn ze origineel of zijn ze het product van hun tijd ?

36

3.7 Voor sommige groepen/artiesten is controversieel zijn louter een imago en

37

andere groepen/artiesten zijn oprecht overtuigd van hun standpunten.

Besluit Bronnenlijst

40 42 2

Bijlagen

49

Woord vooraf

Alhoewel er heel veel tijd kroop in het maken van dit eindwerk, loonde het voor mij meer dan de moeite, want schrijven is mijn passie en ik heb dit eindwerk met heel veel plezier geschreven. Ik heb ook het gevoel dat door het schrijven van dit eindwerk mijn muziekkennis nog gegroeid is en ik ook meer inzicht heb gekregen in de jongerencultuur, waarvan ik mezelf trouwens nog steeds als lid van beschouw.

Ik wil graag Nikolas Van der Veken en Bram Steemans van Janez Detd bedanken voor het feit dat ze tijd wilden vrijmaken voor een interview. Verder wil ik ook DJ Buzz, DJ en producer van Skeemz bedanken voor het interview via mail. Tenslotte wil ik mijn promotor, de heer Snelders, bedanken om alles in goede banen te leiden.

3

Hoofdstuk 1: Inleiding en probleemstelling 1.1 Inleiding

Toen ik op zoek ging naar een onderwerp voor mijn eindwerk kwam plots, na enige tijd nadenken weliswaar, het idee om over controversiële artiesten in de muziekindustrie te schrijven. Ik heb altijd al een grote interesse gehad in diverse muziekgenres, onder andere Pop, Rock, R&B, Hiphop, Punkrock, Dance, … enzovoort. Wanneer ik naar MTV, TMF of JIM keek, viel me op dat Hiphop en Punkrock de laatste jaren meer en meer aan bod kwamen op deze muziekzenders.

Bovendien hoor en lees je berichten dat sommige mensen aanstoot nemen aan bepaalde videoclips, songteksten en/of uitspraken van bepaalde artiesten. Het leek me interessant om daar een werk over te maken.

Mijn eindwerk bestaat voornamelijk uit deskresearch. Ik ben op zoek gegaan naar boeken over jongerencultuur en muziek in de mediatheek van de Arteveldehogeschool, de bibliotheek van Aalst en in de bibliotheek van de Vrije Universiteit Brussel. Verder heb ik muziektijdschriften en eindwerken over Punkrock en Hiphop geraadpleegd.

Ik nam een interview af met twee groepsleden van de Belgische punkgroep Janez Detd, namelijk Nikolas Van der Veken (leadzanger) en Bram Steemans (drummer). Ook DJ Buzz, DJ en producer van de hiphopgroep Skeemz, heb ik geïnterviewd, maar wel via mail. Verder heb ik ook bruikbare informatie gevonden op het internet.

4

1.2 Probleemstelling

Mijn eindwerk bestaat uit verschillende doelstellingen: Ik probeer ‘controversieel zijn’ te definiëren en te onderzoeken wanneer iemand controversieel is binnen de muziekindustrie. Verder probeer ik verschillende aspecten van de jongerencultuur te omschrijven. Er is niet één jongerencultuur, dus ik ga op zoek naar de gelijkenissen tussen de verschillende jongeren die hun eigenheid willen uiten via muziek, kleding en gedrag. Ik stel tevens de vraag: Is controversieel zijn rolbevestigend voor een jongere ?

Ik vraag me in dit eindwerk ook af of het nog mogelijk is om in onze hedendaagse samenleving, waar gewenning optreedt ten opzichte van geweld en schaars geklede vrouwen, überhaupt nog iemand te shockeren ?

Omdat ‘de muziekindustrie’ een heel breed begrip is, zal ik me in dit eindwerk beperken tot twee muziekgenres, namelijk Punkrock en Hiphop. Ik ga op zoek naar controversiële artiesten binnen die twee genres.

Ik wil ook graag weten wat de verschillen en de gemeenschappelijke factoren zijn van die twee genres. Misschien is controversieel zijn voor sommige artiesten slechts een imago en zijn ze niet oprecht overtuigd van wat ze brengen, ook dat wil ik onderzoeken.

5

Hoofdstuk 2: Algemeen 2.1 Jongerencultuur

Binnen de jongerencultuur is muziek een belangrijk gegeven. Muziek beluisteren maakt een heel groot deel uit van de leefwereld van jongeren. Ik zal dit illustreren aan de hand van een aantal citaten uit verschillende bronnen.

“Muziek is een essentieel element die bij de uiting van een subcultuur hoort en de onderscheiding tegenover een andere jongerengroep duidelijk weergeeft. Vervolgens spelen uiterlijke kenmerken zoals kleding, kapsel, sieraden, bepaalde vervoersmiddelen of bepaalde genotsmiddelen en bepaalde visies op de maatschappij een belangrijke rol. Dit allemaal in zijn geheel vormt een jongerencultuur.” (Van der Veld, Internet, 2006)

“Wie nadenkt over de leefwereld van jongeren, kan niet om het thema muziek heen. Vele jongeren worden met muziek wakker, maken huiswerk met muziek en gaan slapen met muziek.” (Glismeijer, Internet, 2006)

“ Muziek wordt met jongeren verbonden. Jongeren luisteren vaak naar muziek, gaan naar fuiven of discotheken en festivals. Muziek speelt een belangrijke rol in hun leven: als uitlaatklep, ter ontspanning, maar ook vaak omdat zij hun gevoelens vertolkt zien in bepaalde songs. Jongeren luisteren naar verschillende soorten muziek en halen vaak hun stijl uit de muziek waar zij naar luisteren. Ze kleden zich ernaar, zoeken vrienden die naar dezelfde muziek luisteren, gaan samen naar muziekevenementen en veroordelen vaak mensen die naar andere muziek luisteren. Rond muziek hangt een hele cultuur, waarmee ze zich identificeren.” (Thomas, Internet, 2006)

“Vaak vinden vrienden elkaar in de keuze van muziek, kleding, hobby of visie op het leven. Van een groep jongeren met dezelfde levensstijl (denk aan kleding, muziek, visie…) zegt men dat ze een eigen cultuur hebben, een jongerencultuur.”

6

“Sommigen beweren dat de jeugdcultuur vandaag dood is, maar niets is minder waar: it’s alive and kicking. In met name muziek, mode en internet heeft de jeugd middelen gevonden om een eigen belevingswereld op te bouwen. Sinds de punk heeft de invulling van die belevingswereld een enigszins andere wending genomen: op straat, in de media, in de vrije tijd.” (Jongereninformatie.be, Internet, 2006)

“Jeugdculturen zijn manieren om zich af te zetten tegen de grote wereld. Jongeren vinden het niet altijd zo leuk dat volwassenen zich in hun wereldje willen mengen. Muziek is een belangrijk aspect van hun vrije tijd.” (De Ro, Internet, 2006)

Hoe ontstond de jongerencultuur ?

Jongerencultuur en muziek zijn met elkaar verbonden, aangezien voor heel wat jongeren muziek een belangrijke rol speelt in hun leven. Daarom is het nodig dat in dit eindwerk ook een deel van de jongerencultuur wordt besproken.

Tussen 1950 en 1960 ontstond een specifieke jongerencultuur, met de Verenigde Staten als koploper. In België was dat pas vanaf 1955. De jongeren ontwikkelden zich als een bevolkingsgroep waar rekening mee moest gehouden worden. De jeugd besteedde immers steeds meer geld aan haar vrije tijd. (Demeulemeester, 2002-2003, p. 4)

“Door hun aandacht voor deze vrije tijd zetten de tieners zich af tegen hun ouders.” (Demeulemeester, 2002-2003, p. 4)

“Zo kregen we het Amerika dat we uit zoveel films kennen: witte huizen met witte hekjes, een goed onderhouden gazon met de obligate sproeiers, de Chevy voor de garage en alles, maar dan ook alles hetzelfde als bij de buren. Daartegen zette de jeugd zich af.” (Demeulemeester, 20022003, p. 4)

Jongeren zetten zich graag af tegen de gevestigde waarden. “Deze houding illustreren jongeren met hun kledij, muziekkeuze en levensovertuigingen.” (Van den Bogaert, 2004-2005, p. 18)

7

Door middel van hun muziekkeuze en kleding drukken jongeren uit tot welke subcultuur ze behoren. Kledij is meer dan ooit een marktproduct geworden, via details onderscheiden de jongeren zich van de gecommercialiseerde jongerencultuur. De jeugd verlegt ook steeds haar grenzen, kijk maar naar de stijgende populariteit van piercings en tatoeages. (Van den Bogaert, 2004-2005, p. 24) In de jaren vijftig en zestig was ‘jong zijn’ een korte fase in het leven. Het werd gezien als een overgangsfase op weg naar de volwassenheid. Nu wordt ‘jong zijn’ beschouwd als een eigen levensfase. Door verlenging van de jeugdfase is er onder de jongeren een jongerencultuur ontstaan.

2.2 Is controversieel zijn rolbevestigend voor een jongere ?

“Elke tiener rebelleert volgens mij tegen zijn ouders en tegen school. Bij de ene zal dat wat extremer zijn dan bij de andere, maar je hoeft eigenlijk niet de grote rebel uit te hangen om goede Punkrock te kunnen maken. Wij waren niet ‘stouter’ dan de gemiddelde tiener.” (Bram Steemans, Herdersem, 28/1/2006)

“Jongeren willen zich afzetten tegen de gangbare opvattingen, regels en wetten. Drugs bijvoorbeeld zijn nog steeds illegaal en hebben ‘de aantrekkingskracht van het verbodene’. Verder sluit het druggebruik aan bij het afwijkende gedrag dat eigen is aan de jeugdsubculturen.” (Van den Bogaert, 2004-2005, p. 24)

Jongeren zijn constant op zoek naar de eigen identiteit. Ze moeten uitzoeken wie ze zijn. De samenleving biedt vele keuzemogelijkheden op het vlak van scholing, beroepen en leefstijlen. Dit zoekproces verloopt niet altijd zonder slag of stoot. Tijdens de adolescentieperiode maakt de jongere zich los van het thuismilieu om zijn of haar eigen identiteit te vinden. Dit gebeurt soms via uitingen van subculturen, bijvoorbeeld Punk en Hiphop. De jongere wil dat zijn zoektocht gerespecteerd wordt en dat hij of zij voldoende vrijheid krijgt om zich een bepaalde kledingstijl, houding, (soms controversiële) muziekkeuze en een bepaald taalgebruik aan te meten. Hiermee

8

wil de jongere zich ook onderscheiden van zijn leeftijdsgenoten. Hij is op zoek naar zijn eigenheid en wil die graag ten toon stellen aan de buitenwereld, die deze tekens soms verkeerd interpreteert met vooroordelen tot gevolg. Deze vooroordelen kunnen dan weer leiden tot tegenkanting van het thuisfront. (Van den Bogaert, 2004-2005, p. 21)

Wanneer we spreken over jeugdsubculturen of jongerensubculturen dient ook gezegd te worden dat het hier slechts gaat om een klein percentage van de jongeren. De meerderheid participeert aan de ‘doorsnee’ jongerencultuur. Voor een kleine groep betekent deel uitmaken van een subcultuur een belangrijk onderdeel van het groeiproces naar een eigen identiteit. (Koen Depreitere, Internet, 2006)

Als we kijken naar de geschiedenis, merken we dat sommige ouders hun kinderen ook vrij streng behandelden, vooral in de jaren vijftig en zestig. Als reactie hierop vertoonden sommige jongeren een afwijkend gedrag om een eigen identiteit te creëren. Ouders concentreerden zich bovendien eerder op de materiële welstand van hun kinderen in plaats van op hun innerlijk geluk. Zo wilden ze hun afwezigheid compenseren (wanneer ze gingen werken). De ouders vervreemdden zo stilaan van hun kinderen. Vroeger deed dit probleem zich niet voor omdat ze zich toen nog konden vastklampen aan de traditionele rol van man en vrouw. Nu deze vaste structuur wegviel, was de binding minder sterk. De generatiekloof werd een feit. (De Witte, 2000, p.252)

Om zich af te zetten tegen het overdreven belang van het gezinsleven, vertoefden jongeren ook meer en meer op straat en in de bioscoop. Er ontstonden jeugdhuizen om jongeren een ‘eigen plek’ te geven. Op lange termijn zouden jongeren met een maatschappijkritische visie vanuit dergelijke jeugdhuizen hun krachten bundelen. Maar omdat de vrijheid binnen de jeugdhuizen binnen de perken gehouden werd door de gezagsstructuren, vormden ze nooit een grote bedreiging. (De Witte, 2000, p.253)

Later (vanaf de jaren zestig) zouden bepaalde jongeren meer en meer tegen de schenen schoppen en hun rebelse kant ontdekken. Jongeren worden tijdens de adolescentie immers geconfronteerd met ingrijpende veranderingen, zowel op lichamelijk als op mentaal vlak. Ze moeten hun eigen plaats proberen te verwerven in de maatschappij. “Jongeren leren regels en normen kennen door

9

ze af te tasten, zonodig te overschrijden. Samen met leeftijdsgenoten experimenteren, provoceren en zich verzetten tegen is eigen aan het proces van volwassen worden.” (De Witte, 2000, p.253) Hieruit kunnen we concluderen dat controversieel zijn inderdaad rolbevestigend is voor de bepaalde jongeren.

2.3 Wat betekent het woord ‘controversieel’ ?

Deze vraag is niet eenvoudig om te beantwoorden, want ‘controversieel’ is een relatief begrip en wordt door iedereen anders ingevuld. In de jaren zestig was de meerderheid van de bevolking conservatiever dan nu. Maar of je nu in de jaren zestig leefde of nu, iedereen heeft een eigen referentiekader en er zijn bepaalde zaken die hier niet mee stroken. Neem nu bijvoorbeeld Kurt Cobain die in de jaren negentig zijn gitaar stuksloeg op het podium: vernietiging van objecten is tegen onze westerse waarden. Ondanks het feit dat het woord ‘controversieel’ een relatief begrip is, zal ik uiteraard mijn best doen om het te verklaren.

Volgens het online woordenboek Van Dale betekent het woord ‘controversieel’ : aanleiding gevend tot een controverse => omstreden ‘Omstreden’ wil zeggen : om wie of wat de meningen sterk verdeeld zijn => controversieel; tegengestelde van onomstreden ‘Controverse’ wordt dan weer verklaard met de woorden : heftig meningsverschil

Ik ben ervan overtuigd dat er inderdaad heel wat meningverschillen opduiken over een controversiële artiest. Neem nu bijvoorbeeld de rapper Eminem : sommigen houden ervan, anderen vinden hem weinig respectvol vanwege zijn controversiële teksten waarin hij bijvoorbeeld zijn eigen moeder verwijten naar het hoofd slingert. Controversiële artiesten vertonen ook vaak provocerend gedrag, althans op het podium, en soms ook na de optredens.

10

2.4 Waarom is iemand controversieel binnen de muziekindustrie ?

Dat kan verschillende redenen hebben, bijvoorbeeld iemands huidig gedrag, het crimineel of gewoon rebelse verleden, de songteksten of bepaalde uitspraken die hij of zij deed tijdens interviews.

Soms uiten artiesten kritiek ten opzichte van de maatschappij of ten opzichte van een bepaald figuur. Dit gebeurt vooral in het Punkrockgenre. Hiphopvideoclips laten weinig aan de verbeelding over van mannen wanneer ze vrouwen voorstellen als lustobjecten.

2.5 Waarom is iemand controversieel binnen de gevestigde orde ?

Volgens Gert Keunen, de auteur van het boek ‘Pop ! Een halve eeuw beweging’, zijn het bendegeweld en het druggebruik een doorn in het oog voor de blanke gevestigde orde in de Verenigde Staten. De gevestigde orde wordt door Van Dale omschreven als “de vereniging van personen die zich aan bepaalde regels gebonden hebben.”

Deze groep mensen wil liever niet herinnerd worden aan de erbarmelijke omstandigheden in de voorsteden. Daarom verklaren ze de oorlog aan genres als Hiphop en Punkrock. De conservatieve media vreesden dat deze genres zouden aanzetten tot geweld en anarchie. Om die reden werd het ‘Parental Music Resource Center’ opgericht, voornamelijk bestaande uit de echtgenotes van Amerikaanse senatoren. Ze wilden de jongeren ‘beschermen’ en plakten de intussen overbekende ‘Parental Advisory stickers’ op alle verdachte cd’s. Soms werd een cd zelfs uit de rekken genomen of werd een ‘opgekuiste’ versie uitgebracht. Kortom, censuur speelde een grote rol in conservatief Amerika. Nu nog steeds trouwens, je kan nog altijd de stickers zien als je een cd winkel binnenstapt. Maar door die stickers worden die cd’s nog meer verkocht, want wat ‘verboden’ is, is dubbel zo aantrekkelijk voor (bepaalde) jongeren. (Keunen, 2002, p. 289)

11

Parental Advisory sticker © www.bbc.co.uk/images/ parental_advisory.jpg Maar kan muziek eigenlijk de dag van vandaag nog mensen shockeren ?

“Ik denk dat shockeren de dag van vandaag bijna onmogelijk is, zelfs Rammstein en Marilyn Manson shockeren mensen niet langer, want ze behoren nu tot de mainstream. Bovendien, wanneer wij met onze blote kont op het podium zouden staan om zogezegd te shockeren, zou dat onze muziek zeker niet beter laten klinken.” (Nikolas Van der Veken, Herdersem, 28/1/2006) Niet enkel Rammstein en Marilyn Manson zijn mainstream geworden. Ook bepaalde genres zoals Hiphop zijn mainstream doordat ze niet langer deel uitmaken van een straatcultuur. Grote kledingmerken als Ralph Lauren en Tommy Hilfiger plaatsen hun advertenties in hiphoptijdschriften en rappers pronken vaak met hun eigen kledinglijn en dure juwelen. Vroeger werd hiphopkledij gedragen door kansarme jongeren, nu kan in principe iedereen ze dragen. (Van Jaarsveld, 2003-2004, p.28)

Sommige jongeren vinden het cool om rond te lopen in baggy outfits en lange kettingen te dragen om erbij te horen. Het is niet shockerend meer, het is mainstream geworden.

12

Met ‘mainstream’ wordt het commerciële circuit bedoeld. Wanneer een genre of artiest niet mainstream is, behoort de artiest of het genre tot de underground. De underground is de plaats waar de subcultuur (en als uiting daarvan het muziekgenre) ontstaat en groeit. Het publiek is dan beperkt. Die stijl, muziek, taal en kledij kan dan mainstream worden. Via MTV, TMF en JIM bijvoorbeeld zijn heel wat genres en artiesten ‘mainstream’ geworden, en dus bekend bij een groter publiek. (Koen Depreitere, Internet, 2006)

2.6 Wat werd vroeger als controversieel ervaren en in welke opzichten is dat nu veranderd ?

In de jaren zestig werd muziek het favoriete communicatiemiddel om wantoestanden in de maatschappij aan te klagen en de droom van universele liefde te verspreiden met als doel de wereld te verbeteren. De hippies streefden naar een eenvoudiger en authentieker leven, weg van de industriële consumptiemaatschappij. Het optimisme en het kapitalisme stonden zwaar onder druk en voornamelijk de oorlog in Vietnam werd als nutteloos ervaren.

De tegencultuur schoot vooral wortel in het universiteitsmilieu. Voor de blanke jongeren uit de middenklasse was de universiteit een plaats waar intellectuele vrijheid vooropstond en bovendien politieke thema’s konden groeien. Talloze studentenbewegingen organiseerden protestacties en ook arbeidsjongeren kwamen in opstand. De hippiebeweging werd daardoor een brede maatschappelijke beweging met jongeren met verschillende achtergronden die allen min of meer hetzelfde doel nastreefden. (Koen Depreitere, Internet, 2006) De jongeren uit de middenklasse protesteerden tegen de heersende cultuur. Dat maakte hen tot tegenculturen . De tegenculturen van de jaren zestig conformeerden zich niet aan de traditionele instellingen zoals werk, school, gezin en vrije tijd. Ze creëerden alternatieven en bedachten nieuwe samenlevingsvormen zoals communes. Ze ontwikkelden een compleet nieuwe en alternatieve levensstijl, waarmee ze zich konden afzetten tegen de waarden en normen van de heersende oudercultuur. (Koen Depreitere, Internet, 2006)

13

Ook jongeren uit de arbeidersklasse werden opstandiger. Maar dat was geen echte tegencultuur, eerder een subcultuur van een arbeidersklasse. (Koen Depreitere, Internet, 2006)

In de jaren zestig luidde bij de jeugd vooral het motto ‘liefde, vrede en geluk’ en bloemen werden als symbool gebruikt. De alternatieve levensstijl (zie twee paragrafen terug) doorbrak de dagelijkse sleur en bracht vernieuwing. In deze periode (jaren zestig) raakten The Doors bekend bij het grote publiek. De leadzanger Jim Morrison had een zeer charismatische uitstraling en een opjuttende podiumperformance. Jim Morrison wilde vooral provoceren en uittesten tot hoever hij kon gaan. (Densmore,1990, pp. 215-217)

Hij werd meermaals op het podium door de politie gearresteerd omwille van obsceen gedrag als gevolg van frequent druggebruik. Concertorganisatoren vreesden voor wilde toestanden en velen boekten de groep niet langer. (Densmore,1990, pp. 215-217)

In de jaren zeventig waren ook voldoende groepen bereid om mensen te shockeren, of althans een poging daartoe te wagen. The Ramones verkondigden vaak antiautoritaire standpunten in hun songteksten.

“Rock moet dringend weer subversief worden. Daar zijn wij intensief mee bezig. Het is erg vitaal voor wat wij doen dat de ouders van ons publiek het niet goed vinden.” Tommy Ramone (The Ramones). Het woord ‘subversief’ betekent ‘gezagsondermijnend’. Maar nu is het veel moeilijker om nog mensen te shockeren met bepaalde uitspraken of gedragingen, omdat mensen tegenwoordig al veel meer gewend zijn dan vroeger. Druggebruik bijvoorbeeld is gebruikelijk bij artiesten, niemand (behalve een minderheid) kijkt er nog van op.

14

Hoofdstuk 3: Hiphop en Punkrock 3.1 Hiphop

Scène uit de film van 50 Cent, Get Rich Or Die Trying © www.moviesonline.ca/ Hiphop wordt gezien als een muziekstijl en een levensstijl. De hiphopartiest drukt zich uit via zang en/of rap. Rap is de verbale expressie van de Amerikaanse straatcultuur. Rap is een woordspel op maat van de muziek, of de ‘beat’. Rappers hebben doorgaans hetzelfde uitgangspunt en een zelfde woordenschat, met een eigen connotatie van bepaalde woorden. Wat een woord voor hen betekent, kan voor ons iets helemaal anders betekenen. De ‘gevoelswaarde’ van het woord ligt anders. De ‘slang’ (een soort dialect) die ze gebruiken, komt voort uit de waarden en normen van de straatcultuur. Buitenstaanders hebben andere waarden en normen en als gevolg daarvan begrijpen ze deze cultuur soms niet. (Keunen, 2002, p. 270)

Hiphop is een geïmporteerd genre uit Amerika, maar veroorzaakte een muzikale revolutie en groeide uit tot een invloedrijk muziekgenre dat zijn stempel heeft gedrukt op de internationale muziekscène. In Europa zijn er ook tal van hiphopartiesten, en die hebben zich duidelijk geïnspireerd op Amerikaanse rappers en hiphopartiesten. Dat kan je horen en zien, want zowel de muziek als de kledij wordt overgenomen. (Keunen, 2002, p.267) “Hiphop is overal, in elk land en elk taalgebied.” (Keunen, 2002, p.267)

15

Hiphop is een manier van leven. Het is een middel om je gevoelens te uiten en een boodschap over te brengen, via muziek, kledij en gedrag. Daarenboven biedt Hiphop jongeren de mogelijkheid om een eigen identiteit te creëren, een maatschappijkritische houding aan te nemen en mee te praten en na te denken over de samenleving. Via Hiphop worden sociale wantoestanden op de agenda geplaatst.

“Man, fuck the world.. Damn, they wanna label me a menace cause I'm sittin here sippin on Guinness Weighin 165, and these tricks should die for being jealous of a brother when he rides I can see it in yo' eyes, you wanna see a young playa fallin They hate to see a nigga ballin Some of you suckers is rottin, plottin on what I got And then you wonder why I shot him (boo-ya!) Stop givin game for free, you wanna hang with me like being a thug is the thang to be? But I got love for my homies, the G's and macks And if you're black, you better stay strapped @igga, fuck the world!” - 2Pac

Rapper 2Pac klaagt hier de politie, de media en het gerecht aan omdat ze hem (en elke andere zwarte man) telkens als een crimineel willen bestempelen. “Weighin 165, and these tricks should die for being jealous of a brother when he rides” Zij zijn volgens hem jaloers en verdienen het om te sterven. “And then you wonder why I shot him (boo-ya!)” Met deze zin zet hij aan tot geweld.

16

Fragment uit het nummer Violent – 2Pac “If this is violence, then violent's what I gotta be If you investigate you'll find out where it's comin from Look through our history, America's the violent one Unlock my brain, break the chains of your misery This time the payback for evil shit you did to me They call me militant, racist because I will resist You wanna censor somethin, motherf**ker censor this!”

“This time the payback for evil shit you did to me” Hij wil wraak nemen op de politie voor het geweld dat ze hem aandeden.

Rapper Ice-T schreef ook een nummer over het onnodige geweld dat de politie zich permitteert. De politie van Dallas vroeg in 1991, toen het nummer uitkwam, voor een boycot van de song.

“Cop killer, better you than me. I'm a Cop killer, f**k police brutality! Cop killer, I know your family's grievin' (f**k 'em) Cop killer, but tonight we get even.”

Alhoewel de tekst van Ice-T anders doet vermoeden, beweert de rapper dat hij zijn woorden nooit in daden zou omzetten.

Ice-T: “I'm singing in the first person as a character who is fed up with police brutality. I ain't never killed no cop. I felt like it a lot of times. But I never did it.” Maar het mocht niet baten, hij was zijn platencontract kwijt bij Warner Brothers. (s.n., Internet, 2006)

17

Ook vrouwelijke rappers kunnen tot haat aanzetten en stoere praat verkopen, al dan niet gemeend. Een fragment uit een nummer van Lil’Kim:

“Kidnap the senator Make him call his wife and say he’s never coming home What bitch you know can thug it like this?” … “I'm gonna keep it real For the dough I might kill” (= voor veel geld zou ze misschien bereid zijn om iemand te vermoorden)

3.2 Wat wordt er onder controversieel verstaan binnen Hiphop ?

Binnen de Hiphop heb je de Gangstarap afkomstig uit de getto’s van grote Amerikaanse steden. De teksten bevatten vaak seksistische uitspraken en gaan over de problematische levensomstandigheden in de getto's, drugs en wapens. Mede door het uitdagende karakter van de teksten werd Gangstarap enorm populair bij jongeren, vaak tot grote zorg van bepaalde conservatieve ouders in Amerika. (Keunen, 2002, p. 288)

Meestal behoren de rappers tot een bepaald ‘kamp’, ofwel de Westcoast, de Eastcoast of het Dirty South. West Coast is, zoals de naam al aangeeft, afkomstig uit het westen van de Verenigde Staten en Eastcoast uit het oosten. Westcoast artiesten die ook succesvol zijn in ons land zijn onder meer Dr. Dre, 2Pac, Snoop Dogg en The Game. Puff Daddy en Notorious BIG daarentegen zijn dan weer Eastcoast artiesten. (Keunen, 2002, p. 288)

Westcoast en Eastcoast gedragen zich als echte rivalen, dit uit zich zowel in verbaal als fysiek geweld. Zo komt het vaak voor dat rappers elkaar allerlei verwijten naar het hoofd slingeren in

18

hun songteksten, maar even snel betrokken raken in een schietpartij. Voorbeelden hiervan zijn de moord op 2Pac in 1996 en de moord op Notorious BIG in 1997. Vermoedelijk zijn beide rappers het slachtoffer geworden in de strijd tussen East- en Westcoast. (Keunen, 2002, p. 289)

In de Verenigde Staten kwam er heel wat kritiek op dit genre, vooral door conservatieve republikeinen. Deze muziek zou niet aansluiten bij hun waarden en normen. (Keunen, 2002, p. 289)

Voorbeeld van één van de teksten van rapper 50 Cent :

“The women in my life bring confusion and shit SO like @ino when we new jack, I'll have to cancel that bitch Look at me, this is the life I chose @iggaz around me so cold, man my heart dun froze up Yo the empire on the low the narc's don't know I'm the weatherman I take that coke leaf and make that snow Sit back, watch it turn to dope, watch it go out the door”

“I want the finer things that’s in my life So I hustle (hustle) @igga you get in my way when while I'm tryin to get mine” ”And I'll buck you (buck you) I don't care who you run with, or where you from @igga fuck you (fuck you) I want the finer things thats in my life So I hustle (hustle)” 50 Cent, Hustler's Ambition

De tekst van dit nummer is vrouwonvriendelijk, bijvoorbeeld de zin “I'll have to cancel that bitch” klinkt denigrerend ten opzichte van de vrouw. De vraag is natuurlijk in hoeverre de connotatie van het woord “bitch” bij rappers verschilt van de onze.

19

“I take that coke leaf and make that snow . Sit back, watch it turn to dope, watch it go out the door” verwijst naar het druggebruik van de rapper. Hij verwerkt het thema in zijn nummers alsof het de gewoonste zaak van de wereld is om drugs te consumeren.

“@igga you get in my way when while I'm tryin to get mine” And I'll buck you (buck you) I don't care who you run with, or where you from @igga fuck you (fuck you”

Hieruit kan je verstaan dat wie hem iets in de weg legt, er voor zal boeten. De vijandigheid en de haat, die hij al voelt sinds de dood van zijn moeder, komt hier tot uiting.

Het volgende fragment komt uit de hit P.I.M.P. van 50 Cent:

“I told you fools before, I stay with the tools I keep a Benz, some rims, and some jewels I holla at a hoe til I got a bitch confused She got on Payless, me I got on gator shoes I’m shopping for chinchillas, in the summer they cheaper Man this hoe you can have her, when I’m done I ain’t gon keep her Man, bitches come and go, every nigga pimpin know You saying it’s secret, but you ain’t gotta keep it on the low Bitch choose with me, I’ll have you stripping in the street Put my other hoes down, you get your ass beat @ow @ik my bottom bitch, she always come up with my bread The last nigga she was with put stitches in her head”

Uit deze tekst (zie fragment) kan je alweer duidelijk afleiden dat de teksten van gangstarappers (meestal) seksistisch zijn.

20

Vooral de zinnen: “I holla at a hoe til I got a bitch confused” … en “Man this hoe you can have her, when I’m done I ain’t gon keep her Man, bitches come and go, every nigga pimpin know” zijn kleinerend voor de vrouw.

Via de zin “Put my other hoes down, you get your ass beat” moedigt hij zelfs aan tot geweld ten opzichte van vrouwen.

“Er ontstond in Amerika onlangs ook heel wat commotie rond de filmposter van 50 Cent’s debuutfilm. Er werd geëist dat de controversiële posters van de rapper verboden moeten worden, omdat deze het gebruik van vuurwapens zouden stimuleren. Activisten uit Los Angeles zeggen dat de posters onverantwoord zijn. 50 Cent is op deze posters te zien met een wapen in zijn ene hand en een microfoon in de andere hand. Wapengeweld zou volgens hen één van de belangrijkste doodsoorzaken zijn bij jonge zwarte mannen in de Verenigde Staten.” (Showbizzsite.be)

“Vroeger was Hiphop helemaal niet populair. Ik denk dat veel gasten het macho-imago wel cool vinden, zoals ook bij @ew Metal het geval is. Het is iets subversief, anti-establishment, een tegenbeweging, maar door de overexposure die er nu is zal dat misschien afnemen in de toekomst.” (e-mail van DJ Buzz, 9/2/2006)

21

De beruchte filmposter met 50 Cent © movies.yahoo.com

Hiphop : commercieel of authentiek ?

Voor vele rappers betekent muziek snel geld verdienen en beroemd worden. Eind jaren tachtig werd het fenomeen volledig aanvaard door de multinationale muziekindustrie. Menig artiesten werden bij grote platenlabels ondergebracht. Ze maakten matige muziek met een hoog machogehalte en je zag videoclips met schaars geklede vrouwen, wat nu nog steeds het geval is. Bij de videoclips horen songs met seksueel getinte teksten die een goedkope gimmick werden. Deze platvloerse teksten waarin onverbloemd taboes worden aangekaart, trekken vooral de aandacht van pubers. (Keunen, 2002, p. 290)

Over heel de wereld worden jongeren aangesproken door expliciete verwijzingen naar seks en door obscene woordenschat van rappers. Dit wordt geïllustreerd door rapper Eminem, die zichzelf ‘de beste’ vindt en andere artiesten beklad via zijn muziek. Zinnen als “I can't figure out which Spice Girl I want to impregnate” of “Got pissed off and ripped Pamela Lee's tits off and smacked her so hard I knocked her clothes backwards like Kris Kross” uit het nummer ‘My Name Is’, tonen aan dat hij in zijn teksten niet altijd even vriendelijk is tegenover collega’s. (Keunen, 2002, p. 290)

“Hiphopartiesten doen dikwijls stoer omdat ze denken dat het zo hoort.” (e-mail van DJ Buzz, 9/2/2006) 22

“De rappers die je aandacht vasthouden scheppen op, of ze liegen, en de meeste verhalen zijn leugens. Het is machismo. Het betekent helemaal niks.” (Ice-T, 1999, p. 106)

“Ik snap niet waar Hiphoppers hun wereldbeeld vandaan halen, het strookt niet echt met de realiteit en is nogal eenzijdig. Ik denk dat het beeld dat ze weergeven over vrouwen slechts een pose is, het hoort bij hun genre om bijvoorbeeld een vrouw een ‘bitch’ te noemen.” (Bram Steemans, Herdersem, 28/1/2006)

“Veel te veel mensen nemen rap serieus, omdat ze geen referentiekader hebben.” (Ice-T, 1999, p. 107)

“In de Amerikaanse steden geven sommige criminelen hun leven als drugdealer en pooier op om rapper te worden. Zij vertellen via hun muziek over hun vroegere criminele leven. Velen van hen blijken echter toch al snel provocerende neppers te zijn die stoere taal uitslaan zonder echt crimineel geleefd te hebben. Toch nemen veel mensen aanstoot aan de seksueel getinte teksten.” (Culturebeats, Internet, 2005)

Bovendien exploiteren de media het genre ‘Hiphop’ want dit genre is niet enkel meer voor kansarme jongeren die in achterbuurten wonen. Dankzij MTV kan nu heel de wereld van Hiphop genieten. Maar spijtig genoeg tonen de videoclips een vertekend beeld van Hiphop. Een compleet beeld wordt nooit geschetst, enkel bepaalde aspecten van Hiphop worden uitvergroot zoals bijvoorbeeld schaars geklede vrouwen. Dit verklaart waarom Hiphop en Rap gestereotypeerd worden als zijnde gewelddadig en seksistisch.

Niet enkel de media, ook de platenmaatschappijen creëren een imago voor hiphopartiesten. “Ik denk dat het vooral de platenmaatschappijen zijn die een hype creëren. Eminem werd ook bekend met zijn Slim Shady alter ego, Snoop Dogg wordt als een gangsta gepromoot, 50 Cent dito... Er worden heel stereotype labels op dat soort artiesten geplakt om de herkenbaarheid te

23

vergroten en het makkelijker te maken voor het publiek en media om ze te vatten en in een hokje te plaatsen.” (e-mail van DJ Buzz, 9/2/2006)

Hiphop is intussen ‘big business’ geworden. De clichés worden makkelijk overgenomen en sinds de jaren negentig is Hiphop eerder uitgegroeid tot een marketingproduct in plaats van louter een muziekgenre/levensstijl. (Keunen, 2002, p. 268)

Rappers hebben meestal nog wel een zwarte huidskleur, maar Hiphop is intussen zo goed als volledig in handen van platenmaatschappijen met blanke bazen. Zelfs ‘grote’ zwarte zakenmannen als Russell Simmons (oprichter van het Def Jam-label) en producer Dr. Dre sloten zich aan bij de “witte bedrijven” Universal en Interscope. (Carvalho, Internet, 2006)

Hieruit kunnen we besluiten dat de mainstream Hiphop (bijvoorbeeld Eminem, Snoop Dogg en 50 Cent) eerder commercieel is dan authentiek.

‘Gangsta’- imago Om te weten te komen waar het ‘Gangsta’- imago vandaan komt, zal ik in grote lijnen de geschiedenis schetsen van het genre Hiphop. Hiphop is ontstaan in de Verenigde Staten, in de marge van de samenleving, om het cru te stellen, in de goot. Vaak kregen intelligente jongeren onvoldoende kansen doordat hun ouders arm waren. Bovendien werden ze niet genoeg gestimuleerd om iets van hun leven te maken. Dus probeerden ze op hun eigen manier creatief te zijn. Er was geen geld om bijvoorbeeld naar de kunst- of muziekacademie te gaan, of naar één of andere dansschool, dus zat er niets anders op dan zelf een muziekstijl en daarbij horende danspasjes te verzinnen. Zo ontstond onder andere beatbox (waarbij de mond als instrument wordt gebruikt) en breakdance. In de jaren tachtig kende Hiphop steeds meer succes.

Er was niet alleen weinig materiaal nodig om Hiphop tot leven te kunnen brengen, het maakte daarenboven ook weinig uit, wanneer je de humaniora niet afmaakte, want je moest geen perfect Engels kunnen praten om een goede rapper te worden. Dankzij deze vorm van zelfexpressie

24

konden de gettojongeren (die grotendeels zwarte jongeren waren, maar ook Latino’s horen daarbij) iets betekenen voor de buitenwereld. (Van Jaarsveld, 2003-2004, p.7)

“Leden van de underground zetten zich af tegen de popularisering van ‘hun’ subculturen en dus tegen de mainstream. Ze gaan zichzelf zien als de tegenpool van alles wat populair is. ” (Van Jaarsveld, 2003-2004, p. 24)

“Hiphop and Rap have become the establishment that it originally rebelled against and hated in the beginning.” (Chuck D, Internet, 2006)

Hiermee bedoelt Chuck D dat het grote publiek enkel de populaire rappers en hiphopartiesten te zien en te horen krijgt en hierdoor een vertekend beeld krijgt van deze cultuur. De Undergroundscène wordt nauwelijks vertegenwoordigd op radio en televisie en de meeste mensen hebben niet echt de behoefte om zich spontaan in de materie te gaan verdiepen. Er wordt geprobeerd om Hiphop op maat van de luisteraar te laten klinken, met simplistische teksten. Dit gebeurt niet enkel bij Hiphop, maar ook in andere genres zoals Punkrock. “Bepaalde elementen uit deze muziekgenres worden overgenomen en gekoppeld aan Popmuziek. Dit zorgt ervoor dat het kwalitatieve niveau van de mainstream vaak lager ligt dan in de underground.” Zo gebruiken onder andere Britney Spears, Backstreet Boys en N*Sync Hiphop samples om zichzelf een stoer imago aan te meten. (Van Jaarsveld, 2003-2004, p.26)

“Hiphop is de muziek van de arme zwarte Amerikaanse jeugd, en alles waar die jongeren mee naar buiten komen zal als controversieel beschouwd worden. Ze denken op een heel andere manier dan de gevestigde burgerij en ze hebben het ook over andere dingen, en op een andere manier. Voor veel mensen is dat shockerend. Een belangrijk thema is bijvoorbeeld geweld, maar dat is iets waarmee die jongeren veel te maken krijgen, vandaar dat ze het er zo vaak over hebben. Voor de goegemeente is dat dan controversieel, maar het is tegelijk ook een verklaring voor het succes: andere kids vinden dat juist cool en voelen zich aangesproken door dergelijke onderwerpen.” (e-mail van DJ Buzz, 9/2/2006)

25

Intussen maakt Hiphop niet uitsluitend meer deel uit van een straatcultuur. Grote kledingmerken als Ralph Lauren en Tommy Hilfiger plaatsen hun advertenties in Hiphoptijdschriften en rappers pronken vaak met hun eigen kledinglijn en dure juwelen. Vroeger werd Hiphopkledij gedragen door kansarme jongeren, nu kan in principe iedereen ze dragen. (Van Jaarsveld, 2003-2004, p.28)

Gangstarap In de jaren tachtig wordt de rapstroming steeds controversiëler. Eind jaren negentig haalt Gangstarap het nieuws wanneer twee rappers, Tupac Shakur en Notorious B.I.G., allebei vermoord worden bij een uit de hand gelopen strijd tussen twee platenfirma’s uit het Oosten en Westen van de Verenigde Staten. Hierna roepen de zwarte leiders en bekende rappers op tot een wapenstilstand, die af en toe wel eens vergeten wordt.

Tupac Shakur op de cover van Rolling Stone © www.tupachq.com Rapper Tupac Skakur sprak enerzijds over ‘making money’ en ‘getting bitches’ en anderzijds moedigde hij in een aantal van zijn nummers aan om te strijden tegen het repressieve, kapitalistische systeem en verandering teweeg te brengen. De commerciële platenmaatschappijen hebben dit volledig uitgebuit met als gevolg dat in bijna elke clip van gangstarappers ‘bitches’, ‘bling bling’ en geldbriefjes te zien zijn. “Dit is echter in strijd met wat er zich werkelijk afspeelt in de VS. @og steeds worden zwarten gediscrimineerd en hebben ze veel minder kans op succes door dit kapitalistische systeem. Toch proberen deze rappers er niets aan te doen terwijl ze wel een invloedspositie hebben. Het overnemen van de gewoontes van de elite, die haar positie juist ontleent aan de uitbuiting van de meerderheid en de negatieve bevestiging dat “zwart niet deugt", versterkt juist de bestaande orde.” (Offensief, Internet, 2006)

26

“Gangstarappers (ook wel ‘thugs’ genoemd) verheerlijken het ruige en gewelddadige bendeleven. Ze flirten met moord, verkrachting, mishandeling, geld ,rijden onder invloed, wapens, drugs, diefstal, racisme en seks. En het blijft niet bij woorden alleen.” (Keunen, 2002, pp. 281-286) Dit citaat spreekt eigenlijk voor zichzelf, hier hoeft geen uitleg bij gegeven te worden, dit toont duidelijk aan dat het genre op zich (grotendeels) controversieel is.

3.3 Wat wordt er onder controversieel verstaan binnen Punkrock ? “Punkrock is een subcultuur, in de jaren zeventig van de twintigste eeuw gevormd door jongeren die van een afwijzende houding ten aanzien van de maatschappij blijk gaven door een opvallende, vaak provocerende levensstijl, later vooral gericht op mode en muziek.” (Van Dale, Internet, 2006) Algemeen kan Punk omschreven worden als de heftigste vorm van verzet tegen een maatschappij. Het choquerende van de Punk vertaalde zich ook in de muziek met als achterliggende bedoeling de maatschappij op de helling te zetten. Mensen worden zich steeds meer bewust van het falen van het kapitalisme en de oneerlijkheid van het systeem. Punk is een genre dat een lange geschiedenis van tegendraadsheid heeft. De Punk is een van de mooiste voorbeelden van de vrijer wordende muziek. (Koen Depreitere, Internet, 2006) Al van bij het ontstaan van dit muziekgenre staat het bekend om een enorme stijlvrijheid, het niet eens zijn met de manier waarop de wereld werkt en het zich niets aantrekken van de regels die gesteld zijn door degenen met een ‘minder vrije’ geest. Punkmuziek is dus niet uitsluitend een uiting van een subcultuur, het is ook een tegencultuur (of contracultuur). Tegen de popmuziek en tegen de consumptiemaatschappij die steeds groeit. (Waroux,1995, p. 94)

27

Hieronder zal ik definities citeren van de twee onderlijnde begrippen. “Een subcultuur is een cultuurpatroon dat in bepaalde opzichten afwijkt, en in andere opzichten overeenkomsten vertoont met het grotere geheel waarbinnen de subcultuur voorkomt” aldus L. Boes, docente aan de Plantijnhogeschool Antwerpen. (Van den Bogaert, 2004-2005, p. 17) “Een subcultuur omvat specialisaties. Dit zijn specifieke cultuurelementen waardoor de subcultuur zich onderscheidt van de dominante cultuur. Hiernaast omvat een subcultuur ook nog algemene cultuurelementen waardoor de subcultuur overeenkomsten vertoont met de andere dominante cultuur en met andere subculturen” volgens docente L. Boes. (Van den Bogaert, 2004-2005, p. 17) “Een contracultuur is een subcultuur waarin het protestelement overheerst. Het is een gemeenschappelijke reactie van een groepering op situaties die als onrechtvaardig, onjuist of frustrerend worden ervaren” aldus diezelfde docente. (Van den Bogaert, 2004-2005, p. 17) Patti Smith bijvoorbeeld, was een nieuw en belangrijk fenomeen, een voorloper van de Punkbeweging. In een traditie waarin vrouwelijke rocksterren meestal zacht en aantrekkelijk waren, vertegenwoordigt zij een compromisloosheid. Ze verscheen als één van de eerste artiesten met veiligheidsspelden op het podium. De term “Punk” bestond toen nog niet. Haar teksten handelden over (toen nog) controversiële onderwerpen zoals lesbische liefde en heroïne. (Oskamp, Internet, 2006)

Patti Smith

:

© www.comnet.ca/~rina/images/patti.gif 28

Laten we The Offspring als tweede voorbeeld nemen, met het nummer ‘Kill The President’:

”Kill The President In a world without leaders, who'd start all the wars? The world that your saving, will always be yours.”

“Kill the President, listen to the voice of reason Unify with that single line Stop the man with the power of the government A leader's not the center of democracy” … ”In

a world without leaders, we might have a chance.

But we'll never see it, as long as there's... Kill the president, kill the president, Kill the president, kill the president, Kill the president, kill the president now”

Zonder leiders worden volgens The Offspring geen oorlogen gestart, dus de enige oplossing om oorlog te vermijden is de president vermoorden. Het nummer werd voor het eerst uitgebracht in 1989 toen president George Herbert Walker Bush (vader van de huidige president George W. Bush) nog aan de macht was. (Wikipedia, Internet, 2006)

“Het anti-Bush gevoel leeft volgens mij veel sterker bij Amerikanen dan bij ons omdat vele Amerikanen wel iemand kennen wiens zoon of vader naar de oorlog (in Irak nvdr.) werd gestuurd en daar al dan niet gesneuveld is of op zijn minst daar gruwelijke dingen heeft gezien.” (Bram Steemans, Herdersem, 28/1/2006)

“Punkrock is ooit ontstaan om te kunnen rebelleren tegen de ‘brave popmuziek’ van toen en om maatschappijkritiek te uiten. Maar in het geval van Bush namen niet enkel Green Day en The Offspring een standpunt in over Bush, ook artiesten uit het R&B en Hiphopgenre uitten hun

29

ongenoegen ten opzichte van zijn beleid. Er kwam ook kritiek uit de filmwereld. Bush kent veel tegenstanders. In België kan ik mij deze situatie niet voorstellen, hier zal niemand via muziek Vlaams Belang of VLD bekladden bijvoorbeeld, in Amerika klagen artiesten Bush wel aan op een creatieve manier.” (Nikolas Van der Veken, Herdersem, 28/1/2006)

De mannen van The Offspring zijn uiteraard niet de eersten die een boodschap via hun muziek willen verkondigen. Rock en Punkrock hebben altijd al een alternatief willen bieden aan het lichtvoetige en de clichés van de popmuziek (à la Kylie Minogue bijvoorbeeld) en willen ingaan tegen muziekvormen die kunstmatig gecreëerd en gemanipuleerd worden door de muziekindustrie. Deze muzikanten en zangers willen vooral geloofwaardig overkomen, ‘credibility’ is belangrijk begrip voor hen. Dit doen ze door hun echte gevoelens te vertalen naar liedjes. Om eerlijk te kunnen zijn met zichzelf, is het singer-songwriter concept nodig. Naast autobiografische teksten of fictieve verhalen komen ook maatschappelijke thema’s aan bod. Bob Dylan paste dit reeds toe in de jaren zestig met nummers zoals ‘Blowing in the wind’ en ‘The times they are A-changing’. Singer-songwriters vind je in bijna elk muziekgenre, zelfs popmuziek (denk maar aan James Blunt).

De punkrebellie

The Sex Pistols onderscheidden zich in de jaren zeventig al van ‘de rest’ door kort piekhaar, gescheurde hemden en veiligheidsspelden te dragen. Hun songteksten klonken aanstootgevend : “I am an antichrist, I am an anarchist, I wanna destroy” (Anarchy in the U.K., The Sex Pistols). Ze richtten hun pijlen naar de monarchie, de politie en naar de maatschappij. (T.D., Q magazine, 03/2006)

Punkrock moest vooral simpel en duidelijk zijn, en niet te vergeten tegen de autoriteit(en). “Punk was ruw, snel, agressief en direct, pure energie samengebald in korte songs.” Het genre zette zich af tegen popmuziek van de jaren zeventig en tegen de maatschappij. (Keunen, 2002, p. 102)

30

John Lydon alias Johnny Rotten (Sex Pistols) © www.oldies.com/images/boxart/large/bk/bk1400.jpg Met ‘Anarchy in the U.K.’ scoorden The Sex Pistols een dikke hit. Desondanks gedroegen ze zich niet altijd even netjes. Zo werden ze uitgenodigd in het programma ‘Today Show’ toen ze er niets beter op vonden dan de presentator Bill Grundy de huid vol te schelden. (Waroux,1995, p.46)

De kijkers waren stomverbaasd en er volgden achteraf heel wat protesttelefoontjes. Er werden vele concerten afgelast en het kwam zelfs zo ver dat de platenmaatschappij EMI de groep aan de deur zette. Vervolgens kregen ze een nieuw platencontract aangeboden door A&M maar een poosje later werd dat ook verbroken door de controversiële single ‘God save the Queen’. (Waroux,1995, p.47)

Dit is dezelfde titel als het Britse volkslied maar een totaal andere song uiteraard. Met dit nummer stelde zanger John Lydon alias Johnny Rotten (leadzanger) dat het Britse koningshuis een fascistisch regime is dat geen menselijke kenmerken vertoont, de bevolking dom houdt en hun toekomst ontneemt. Niettegenstaande een algemene boycot stond dit lied op nummer één. In plaats van de artiest en titel te vermelden in de hitlijsten stond er enkel een zwarte streep. In 2002 werd, ter gelegenheid van het vijftigjarig regeringsjubileum van Elizabeth II ‘God save the

31

Queen’ opnieuw uitgebracht. Er is echter niemand die zich er nu nog druk om maakt. (Waroux,1995, p.47)

Patti Smith, die later zou uitgroeien tot het vrouwelijke boegbeeld van de Punkbeweging, was alvast niet onder de indruk van de Sex Pistols. Ze vindt ze in wezen “verwende kinderen.” “Je mag schelden en spugen op de shit om je heen maar vervolgens moet je proberen er iets aan te veranderen, aldus Smith. “Ik vraag me af of de Sex Pistols ooit iets in iets positiefs hebben omgezet.” (Oskamp, Internet, 2006)

Alhoewel Punkbands als de Sex Pistols vaak geassocieerd werden met afwijkend gedrag, dient het ook gezegd te worden dat de punkers het meestal niet zo bont maakten als in de muziekpers werd beweerd. (Waroux,1995, p.50)

3.4 Waarom spreekt Punkrock jongeren aan ?

Punkrockgroep Green Day was in 2005 één van de hoofdacts op Rock Werchter. Volgens de website http://www.studentstart.be/ is Werchter het grootste festival van België, met 71.000 toeschouwers per dag en 285 000 op 4 dagen tijd. Dezelfde dag trad ook de punkrockgroep Simple Plan op.

Green Day heeft een fantastisch jaar achter de rug. Ze waren onder meer de grote winnaars op de MTV Video Music Awards en de MTV Europe Music Awards. Hun album ‘American Idiot’ was dan ook zowel in de Verenigde Staten als in Europa, een groot succes. De punkband bestaat sinds 1988 en verkocht wereldwijd al elf miljoen cd’s. (bron: Studentstart.be) In januari 2006 gaf Simple Plan een eigen concert in de Ancienne Belgique te Brussel. Ze zijn nog niet zo populair als Green Day, maar het succes begint te komen.

32

Billie Joe Armstrong (leadzanger Green Day) © www.mtv.pl Ook op grote festivals is Punkrock vertegenwoordigd. De Nederlandse punkgroep de Heideroosjes waren aanwezig op Pukkelpop (Hasselt) in 2003 en dit jaar (2005) waren ze samen met de Amerikaanse punkband Good Charlotte te gast. (Pukkelpop.be, Internet, 2005)

Jongeren beluisteren blijkbaar graag Punkrock, vooral omdat het goed klinkt, maar ook voor de boodschap die erin verborgen zit. Je merkt als je bijvoorbeeld de dvd van Green Day bekijkt dat alle fans de tekst uit het hoofd kennen en meezingen. Ook in de bindteksten (tussen de nummers door) benadrukt de leadzanger zijn boodschap klaar en duidelijk en dan hoor je aanmoedigende en bevestigende geluiden uit het publiek. Het is meer dan louter entertainment.

“Punk is niet alleen een explosie van muziek, maar ook een explosie van boodschappen en ego’s.” (Waroux,1995, p.48). Punk had als boodschap dat iedereen het kon maken, en alles kon en alles mocht, er waren geen specifieke regels. De komst van Punk bracht in de jaren zeventig chaos en verwarring. (Waroux,1995, p.48).

Het feit dat Punkrock nu een breder publiek aanspreekt dan vroeger kunnen groepen als Janez Detd alleen maar toejuichen. “Het is voor ons heel tof om voor een groot publiek te kunnen spelen, op een festival bijvoorbeeld. Maar er zullen altijd bands zijn die liever underground blijven en mainstream verafschuwen.” (Bram Steemans, Herdersem, 28/1/2006)

“Iedereen die iets artistieks doet, wil dat volgens mij doen voor een zo groot mogelijk publiek. Of je nu een schilderij maakt of een nummer schrijft, je wil dat zoveel mogelijk mensen dat

33

schilderij te zien krijgen of dat nummer horen. Uiteraard kun je stellen dat je enkel een schilderij maakt of een nummer schrijft om je gevoelens of gedachten uit te drukken, maar uiteindelijk doe je zoiets niet alleen voor jezelf. In ons geval is de energie die we terugkrijgen van 20.000 toeschouwers krachtiger dan die van ‘twintig man’.” (Nikolas Van der Veken, Herdersem, 28/1/2006)

Nikolas Van der Veken © janez-detd.tripod.com

Janez Detd live on stage © janez-detd.tripod.com

Janez Detd opende zelfs de deuren voor andere Belgische Punkrockbands.

“De punkrockgroepen die na ons zijn ontstaan, hebben het sowieso makkelijker omdat wij reeds enkele ongerepte paden betraden zoals een eigen videoclip maken of spelen op ‘mainstream’ festivals. We hadden het indertijd zelfs heel moeilijk omdat slechts weinig mensen in ons geloofden omwillen van ons muziekgenre (Punkrock nvdr.). Maar we gaven niet snel op en sloten ons aan bij een boekingskantoor en klopten ook bij radiostations aan opdat onze muziek op de radio gedraaid zou worden. @u we succes hebben in de muziekbusiness zijn groepen als @ailpin ons heel dankbaar omdat zij dankzij ons een minder zware weg moeten afleggen.” (Nikolas Van der Veken, Herdersem, 28/1/2006)

34

Punkrock wordt niet door iedereen begrepen

Het uiterlijk is voor leden van de Punk dé manier bij uitstek om zich te onderscheiden van de anderen (uiteraard doen ze dat eveneens door middel van hun teksten). Maar spijtig genoeg is voor sommige fans het uiterlijk het enige waar het om draait. “Het is hier eerder een kwestie van meeloperij, ‘er bij willen horen’ en ‘hip’ zijn, niet van originaliteit of rebellie.” (Nijsten, 2004-2005, p.18) Het politiek engagement en de ideeën die overgebracht worden via muziek gaan aan hen voorbij en het is puur entertainment voor hen.

3.5 Wat zijn de verschillen en de gemeenschappelijke factoren van Hiphop en Punkrock ?

Verschillen

Hiphop maakte oorspronkelijk deel uit van een straatcultuur, nu is Hiphop mainstream geworden. Terwijl Punkrock een verzet tegen de maatschappij verkondigt, bevat Hiphop minder vaak maatschappijkritiek maar in plaats daarvan hoor je allerlei seksistische uitspraken en zie je schaars geklede vrouwen figureren in de videoclips van rappers. Hiphop heeft een hoog machogehalte en zet vaak aan tot geweld. Onderwerpen als moord, verkrachting, bendegeweld, wapens en drugs komen frequent aan bod in Hiphopteksten.

De kledij is ook anders. Hiphopartiesten dragen vaak wijde broeken en oversized T-shirts terwijl punkrockers voornamelijk donkere kledij dragen (vaak jeans met een T-shirt). Punk is allang niet meer beperkt tot hanenkammen , gescheurde jeans en veiligheidsspelden. De onderlinge verschillen zijn soms groter dan de overeenkomsten, maar sommige dingen zijn niet veranderd. Protest tegen een wereld waarin een groot deel van de mensen nooit de kans krijgt om zelf te kiezen hoe zij willen leven. Waarin bovendien het gedachteloos volgen van autoriteit 35

belangrijker gevonden wordt dan het stellen van vragen. Datzelfde protest vind je ook terug in Hiphop, maar in mindere mate. Bij het genre Punkrock zie je ook meer originaliteit dan bij Hiphop. In de videoclips van rappers zie je bijvoorbeeld (zoals eerder gezegd) vaak schaars geklede vrouwen, terwijl bij punkrockgroepen er minder gelijkenissen zijn qua videoclips met andere groepen in hetzelfde genre.

Gemeenschappelijke factoren

Deze twee genres klinken totaal anders. Er bestaan echter uitzonderingen op elke regel. “Hiphop verrast vriend en vijand door zich na enkele jaren te manifesteren onder een nieuwe vorm: een blanke.” The Beastie Boys versierden een platencontract bij Rubin en Simmons en als je naar hun muziek luistert hoor je duidelijk punkrockinvloeden, vooral wat betreft het controversiële taalgebruik en hun houding ten opzichte van de maatschappij en de autoriteiten. Conservatief Amerika was in shock. (Van Jaarsveld, 2003-2004, p. 5)

The Beastie Boys © www.musicgel.com

Ik zal dit illustreren met twee voorbeelden :

“Fight For Your Right” van The Beastie Boys.

36

“You (sic) pops caught you smoking and he said, ‘@o way!’ That hypocrite smokes two packs a day”

Ouders (in dit geval de ‘pops’ of vader) die zelf roken hebben niet het recht hun kinderen te verbieden om te roken, aldus the Beastie Boys. Ouders kunnen gezien worden als een vorm van autoriteit omdat ze bepaalde regels mogen opleggen aan hun kinderen tot ze achttien jaar worden.

“In A World Gone Mad” van The Beastie Boys.

”In a world gone mad it's hard to think right So much violence hate and spite Murder going on all day and night Due time we fight the non-violent fight”

”Mirrors, smokescreens and lies It's not the politicians but their actions I despise You and Saddam should kick it like back in the day With the cocaine and Courvoisier But you build more bombs as you get more bold As your mid-life crisis war unfolds All you want to do is take control @ow put that axis of evil bullshit on hold”

Met dit nummer leveren The Beastie Boys duidelijk kritiek op de maatschappij en op bepaalde daden/ beslissingen van politici.

Alhoewel Punkrock en Hiphop verschillend klinken zijn er toch wat inhoudelijke gelijkenissen qua lyrics en qua attitude. De kritiek ten opzichte van de daden/beslissingen van politici kan je zowel terugvinden in Hiphop als in Punkrock. Zowel Hiphop als Punkrock kunnen worden gezien als uitingen van een tegencultuur. Alleen komt die uiting bij Punkrock vaker voor.

37

Voorbeelden uit Hiphop : ‘It's not the politicians but their actions I despise. You and Saddam should kick it like back in the day.’ - “In A World Gone Mad” van The Beastie Boys en “Fuck Bush, until they bring our troops home” – “Mosh” van rapper Eminem. Voorbeelden uit Punkrock : “Well maybe I'm the faggot America. I'm not a part of a redneck agenda. @ow everybody do the propaganda. And sing along in the age of paranoia.”- “American Idiot” van Green Day.” “In a world without leaders, who'd start all the wars ? The world that you’re saving, will always be yours. Kill the President. Voice the reason. Unify that single line. Stop the man with the power, of the government. A leader's not the center of democracy. In a world without leaders, who'd make people starve?” –“ Kill The President” van The Offspring De meeste artiesten uit beide genres willen provoceren met hun teksten en hun gedrag. Ze gebruiken ook allebei kledij als een manier om zich uit te drukken.

3.6 Controversiële artiesten, zijn ze origineel of zijn ze het product van hun tijd ?

Controversieel zijn is van alle tijden. Ook in de jaren zestig had je al controversiële artiesten zoals Jim Morrison. In zijn biografie geschreven door John Densmore staat hoe hij graag het publiek provoceerde door bepaalde uitspraken te doen of bepaalde zinnen in een nummer te vervangen door geïmproviseerde stukken zoals hij deed tijdens een concert in Chicago :“Adolf Hitler is alive and well.” “I slept with her last night.” “You favor life, she favors death” “And I’m on the fence and my balls hurt.” Het nummer heette ‘When The Music’s Over’ en van het origineel bleef niet veel meer over. Jim Morrison voelde zich op dat moment een beetje zoals Hitler omdat Hitler het volk eveneens uit zijn hand kon laten eten. Jim Morrison had hetzelfde charisma, maar gelukkig niet dezelfde persoonlijkheid. (Densmore, 1990, p. 208)

In de Punkrock zie je dat de muziek en het gedrag van bijvoorbeeld Green Day en The Offspring geïnspireerd is op bands als The Sex Pistols en The Ramones die zoals eerder aangehaald ook al antiautoritaire standpunten verkondigden.

38

Binnen de Hiphop merk je dat rappers als 50 Cent en Snoop Dogg opkijken naar onder andere Ice Cube, Ice-T, Dr. Dre, 2Pac en Notorious BIG, die kunnen worden beschouwd als de ‘grondleggers’ van de Hiphop.

Ze nemen misschien niet alle elementen over, maar je ziet duidelijk in beide genres dat de invloed van de ‘voorgangers’ aanwezig is.

3.7 Voor sommige groepen/artiesten is controversieel zijn louter een imago en andere groepen/artiesten zijn oprecht overtuigd van hun standpunten.

Sommige artiesten zijn rotsvast overtuigd van hun mening en hun muziek komt dan ook recht uit het hart. Blijkbaar behoort Steve Jones van The Sex Pistols niet tot die categorie. In een Britse documentaire relativeerde hij zijn politieke engagement. “Ik ben nauwelijks naar school geweest en wist niet eens wie de eerste minister was. Ik had daar geen mening over. Wat mij betreft deden ze maar. Ik wou alleen maar spelen en meisjes versieren”, aldus Steve Jones. (Keunen, 2002, p. 109)

De leadzanger van Green Day daarentegen wil wel degelijk – tot op zekere hoogte – de wereld veranderen via zijn muziek, volgens hem heeft de wereld ‘een schop onder zijn kont’ nodig. “I want to change the world to a certain extent, yeah. It needs to be changed, it needs a kick in the ass.” Billie Joe Armstrong , Green Day (Small, 2005, p.93)

Rage Against The Machine meent het ook oprecht en is een groep die in de jaren negentig erg populair werd met een mix van hardcore Punk, Trash Metal en Hiphop in combinatie met politieke teksten. In hun teksten uitten ze hun boosheid tegen het systeem en de vele oneerlijkheden in de wereld.

39

Citaat uit het nummer ‘Testify’ van het album: ‘The Battle Of Los Angeles’:

“The movie ran through me The glamour subdue me The tabloid untie me”

Via het nummer ‘Testify’ brengt de groep duidelijk een mening naar voor in verband met de eerste golfoorlog en vooral over de propagandacampagne die door de Amerikaanse regering gevoerd werd. Het nummer gaat over het volk dat zich laat misleiden door de politieke leiders. “I'm empty please fill me Mister anchor assure me That Baghdad is burning Your voice it is so soothing” Ook geeft het nummer duidelijk weer dat Rage Against The Machine wist dat het motief voor deze oorlog olie was waarvoor duizenden mensenlevens verloren gingen: “Oily silence mocks the legless @ow travelling in coffins” Voor de videoclip van het nummer 'Sleep now in the fire' werkte deze groep samen met de bekende filmmaker Michael Moore. Ze speelden toen op de trappen van het Amerikaanse beursgebouw als teken van protest tegen het kapitalisme. Hun protest haalde ook iets uit. Hoewel het kleine optreden tot een gevecht leidde tussen enerzijds de band, fans en Michael Moore en anderzijds de politie, met arrestatie van de bandleden tot gevolg, moest Wall Street een halve dag zijn deuren sluiten met enorm geldverlies als resultaat. (RATM, Internet, 2006) Hun muziek gaat ook over armoede, honger en het groeiende militarisme. Het meest recente album gaat minder direct om de woede tegen het systeem maar is eerder een poging tot het bewust maken van anderen. Dit gebeurt onder andere in het nummer ‘Renegades of Funk’,

40

origineel van Afrika Bambaataa, waarin ze zichzelf als de ‘renegades’ (‘afvalligen’) zien die anderen bewust proberen te maken:

“@ow renegades are the people with their own philosophies. They change the course of history Everyday people like you and me We're the renegades we're the people With our own philosophies We change the course of history Everyday people like you and me”

Rage Against The Machine © www.ratm.net

41

Besluit ‘Controversieel’ is een zeer relatief begrip dat voor elke mens iets anders kan betekenen. Sommige mensen nemen al aanstoot aan een paar schunnige woorden, anderen hebben dan weer een hogere tolerantiegrens.

In onze huidige samenleving is het zeer moeilijk om nog mensen te shockeren. We hebben het allemaal zo’n beetje gehad: seksueel getinte teksten, antiautoritaire teksten, drugsbezit, illegaal wapenbezit, arrestaties, provocerend gedrag, …. Er treedt een soort van gewenning op en er is weinig dat ons nog kan verrassen of shockeren.

Toch zijn er nog bepaalde conservatieve minderheden (vooral in de Verenigde Staten) die wel nog aanstoot nemen aan bijvoorbeeld seksueel getinte teksten of het promoten van wapenbezit. Maar zoals ik al zei, dit is een minderheid.

De muziekindustrie richt zich eigenlijk vooral naar jongeren. Muziek speelt een belangrijke rol in hun leven, zowel als uitlaatklep, maar ook omdat zij vaak hun gevoelens vertolkt zien in bepaalde nummers. Jongeren halen dikwijls hun kledingstijl uit de muziek waar zij naar luisteren. Ze gaan samen met vrienden naar muziekevenementen en kopen cd’s of downloaden nummers van het internet. Muziekgenres als Punkrock en Hiphop maken deel uit van een subcultuur, waarmee bepaalde jongeren zich identificeren. Soms willen jongeren echter er gewoon bijhoren, zonder echt achter de standpunten van een artiest/groep of nummer te staan.

Punkrock en Hiphop kunnen beschouwd worden als twee controversiële genres waarmee sommige jongeren zich identificeren (of gewoon meelopen met de ‘kudde’). Bij Punkrock krijg ik het gevoel dat (behalve misschien de Sex Pistols) de meeste groepen echt wel menen wat ze zingen. De boodschap komt recht uit hun hart. Ze willen tegen de schenen schoppen omdat ze beseffen dat controverse de motor van onze maatschappij is. Zonder controverse verandert er niets.

42

Bij het genre Hiphop is dat gevoel een heel stuk minder, omdat sommige rappers stoere taal uitslaan zonder echt als een crimineel te hebben geleefd. Soms wordt er een nepbeeld opgehangen of wordt het verhaal serieus aangedikt, wegens commerciële doeleinden. Maar toch zijn er ook artiesten of groepen binnen de Hiphop die maatschappijkritiek uiten. Beide genres zijn alleszins (grotendeels) provocerend.

43

Bronnenlijst

Boeken

BENNETT (A.), Cultures of popular music. Maidenhead, Open University Press, 2003, 194 p.

BIANCIOTTO (J.), Jim Morrison. Sa vie, fans, anecdotes, chansons. Parijs, Editions la Mascara, 2000, 118 p.

DAVIS (S.), Jim Morrison - leven,dood, legende.Utrecht, Spectrum, 2004, 455 p.

DE MEYER (G.), Populaire cultuur. Leuven-Apeldoorn, Garant, 1995, 135 p.

DENSMORE (J.), Riders on the storm.My life with Jim Morrison and the Doors. New York, Dell Publishing, 1990, 322 p.

DE WITTE (H.), HOOGE (J.), WALGRAVE (L.), Jongeren in Vlaanderen: gemeten en geteld. 12tot 18-jarigen over hun leefwereld en toekomst. Leuven, Universitaire pers Leuven, 2000, 358 p.

ELCHARDUS (M.), KERKHOFS (J.), BRAL (L.), WAEGE (H.), VAN DEN BULCK (J.), BOUVERNE-DE BIE (M.), Jongeren en cultuur : in beweging. Leuven, Davidsfonds, 1997, 160 p.

HANNAFORD (A.), Green Day. Londen, Artnik, 2005, 123 p.

ICE-T (vertaling: ALBRONDA (J.) ), Sex, God & Rap: de wereld volgens Ice-T. Amsterdam, Vassallucci,1999, 219 p.

KEUNEN (G.), Pop ! Een halve eeuw beweging. Tilburg, Lannoo, 2002, 477 p.

KLIP (H.), Van idee tot uitwerking. Werkstukken, scripties en beleidsrapporten in het HSAO. Bussum, Coutinho, 2001, 168 p.

44

LEWIS (J.E.), Le Mythe de Jim Morrison. Rome, Gremese International, 1997, 95 p.

MEYSMAN (H.), De scriptie. Leuven, Acco, 1998, 110 p.

SMALL (D.), The Story of Green Day. New York, Omnibus Press, 2005, 104 p.

WEINER (C.), Eminem “Talking.” Marshall Mathers in his own words. Norfolk, Omnibus Press, 2002, 136 p.

45

Tijdschrift- en krantenartikels

BAR-DAVID (G.), Green Day, le géant vert, In: Tribu Rock, 4 (10/2005), pp. 6-11

BELL (M.), When the music’s over – Jim Morrison, In: Uncut, 81 (02/2004), pp. 36-56

COLAPINTO (J.), Working class heroes, In: Rolling Stone, 987 (17/11/2005), pp. 50-56

DOYLE (T.), The year of living dangerously. Thirty years ago the Sex Pistols declared war on Britain. Nothing would ever be the same again, In: Q magazine, (03/2006), pp. 62-66

FLOREK (A.), Alles über Green Day, In: Bravo, 1 (28/12/2005), pp. 20-21

GILMORE (M.), The unforgettable fire, In: Rolling Stone, 876 (30/08/2001), pp. 52-60

KAUTZ (J.), “Ich würde niemals weinen!” (50 Cent), In: Bravo, 52 (21/12/2005), pp. 10-13

RENNER (A.), Billie Joe Armstrong liebt die Bühne, In: Bravo, 4 (18/01/2006), pp. 24-25

Eindwerken

CLAEYS (T.), Is Punk dood ? Een zoektocht naar de huidige betekenis van Punk. Gent, Arteveldehogeschool, 2001-2002, 62 p.

DEMEULEMEESTER (K.), Het ontstaan van de teenager. Gent, Universiteit, 2002-2003, 39 p.

46

NIJSTEN (N.) , Punk. Leuven, Katholieke Universiteit, 2004-2005, 22 p.

VAN DEN BOGAERT (L.), Rapper of Gabber? De jongerencultuur. Leuven, Katholieke Hogeschool, 2004-2005, 48 p.

VAN JAARSVELD (R.), De Hiphop cultuur: “Rap is something you do, Hiphop is something you live.” Gent, Arteveldehogeschool, 2003-2004, 40 p. + bijlagen.

WAROUX (H.), When the music goes pop! Gent, vzw De Verbeelding,1995, 141 p.

Eigen interviews

Nikolas Van der Veken, zanger/gitarist Janez Detd, geïnterviewd te Herdersem, 28/1/06. Bram Steemans, drummer Janez Detd, geïnterviewd te Herdersem, 28/1/06.

Elektronische Communicatie

DJ Buzz (Skeemz), [email protected], 9/2/2006, e-mail naar Els Mertens, [email protected]

47

Internetbronnen

CARVALHO (H.), Op zoek naar de ziel van de rap. In: NRC Handelsblad, 20/2/2006, on line op: http://www.nrc.nl/scholieren/muziek/article225006.ece (21/2/2006).

Culture beats, on line op: http://www.culturebeats.nl/ (20/11/2005)

DE LEUR (T.), De 'cock' van Mick was te pikant. In: Het Nieuwsblad, 7/2/2006, on line op: http://www.nieuwsblad.be/Article/Detail.aspx?ArticleID=G7ONT9OC , (7/2/2006).

Eo, on line op: http://www.eo.nl/portals/themes/article.jsp?portal=5500342&article=6158916&theme=6164708 (23/3/2006)

Jongereninformatie, on line op: http://www.jongereninformatie.be/xcms/lang__nl-BE/384/default.aspx (23/3/2006)

KULeuven, on line op: http://www.kuleuven.be/thomas/actualiteit/indekijker/8/index_main.htm (23/3/2006)

Offensief, on line op: http://www.offensief.nl (23/3/2006)

Onderwijs Vlaanderen, on line op: http://www.ond.vlaanderen.be/berichten/2003pers (23/3/2006)

Pukkelpop, on line op: http://www.pukkelpop.be/ (20/11/2005)

48

Rage Against The Machine, on line op: http://www.ratm.com/ (14/3/2006)

Studentstart, on line op: http://www.studentstart.be/ (11/11/2005)

Van Dale, on line op: http://www.vandale.be/opzoeken/woordenboek/ (31/1/2006)

Van der Veld, on line op: http://www.vanderveld.nl/teaching/Past%20Teaching/2004-2005%20%20PLO/Groep%207-1.doc (23/3/2006)

Wikipedia the free encyclopedia, on line op: http://en.wikipedia.org/wiki/The_Offspring (23/3/2006)

Illustraties

s.n., Beastie Boys, on line op: http:// www.musicgel.com (10/12/2006).

s.n., Billie Joe Armstrong, on line op: http://www.mtv.pl (29/1/2006).

s.n., filmposter 50 Cent, on line op: http://movies.yahoo.com (10/2/2006).

s.n., Get Rich Or Die Trying, on line op: http://www.moviesonline.ca/ (10/2/2006).

s.n., Janez Detd live on stage , on line op: http://www.janez-detd.tripod.com (30/1/2006). s.n., Johnny Rotten, on line op: http://www.oldies.com/images/boxart/large/bk/bk1400.jpg (5/2/2006). s.n., Nikolas Van der Veken, on line op: http://www.janez-detd.tripod.com (30/1/2006).

s.n., Parental Advisory sticker, on line op: http://www.bbc.co.uk/images/ parental_advisory.jpg (29/1/2006).

49

s.n., Patti Smith, on line op: http://www.comnet.ca/~rina/images/patti.gif (15/3/2006). s.n. Rage Against The Machine, on line op: http://www.ratm.net (8/2/2006).

s.n., Tupac Shakur, on line op: http://www.tupachq.com (10/12/2006).

50

Bijlagen

51

Technische fiche Els Mertens 3 Journalistiek groep g Interview met Janez Detd op 28 januari 2006 in Herdersem Bronnen: Nikolas Van der Veken (leadzanger en gitarist) en Bram Steemans (drummer)

“Wanneer wij met onze blote kont op het podium zouden staan om zogezegd te shockeren, zou dat onze muziek zeker niet beter laten klinken” Al tien jaar staan ze op de planken. De Belgische punkrockgroep Janez Detd denkt nog lang niet aan stoppen, want ze staan nog altijd even graag op een podium als vroeger. Van een groot festival als Pukkelpop tot een relatief klein podium in Herdersem, wanneer Janez Detd live kunnen spelen zijn ze gelukkig. Jullie treden ook vaak op in <ederland, zijn er plannen om ook in andere landen door te breken ? Bram : “We gaan zeker proberen om ook in het buitenland door te breken, ons nieuwe album is bijvoorbeeld ook uitgebracht in Japan, waar het een relatief groot succes kende.” Wat vinden jullie van het feit dat Punkrock nu een breder publiek aanspreekt dan vroeger ? Bram : “Het is voor ons heel tof om voor een groot publiek te kunnen spelen, op een festival bijvoorbeeld. Maar er zullen altijd bands zijn die liever underground blijven en mainstream verafschuwen.” Nikolas: “Iedereen die iets artistieks doet, wil dat volgens mij doen voor een zo groot mogelijk publiek. Of je nu een schilderij maakt of een nummer schrijft, je wil dat zoveel mogelijk mensen dat schilderij te zien krijgen of dat nummer horen. Uiteraard kun je stellen dat je enkel een schilderij maakt of een nummer schrijft om je gevoelens of gedachten uit te drukken, maar uiteindelijk doe je zoiets niet alleen voor jezelf. In ons geval is de energie die we terugkrijgen van 20.000 toeschouwers krachtiger dan die van ‘twintig man’.” Heeft Janez Detd nu de deuren geopend voor andere Punkrockbands in België ? Nikolas: “De punkrockgroepen die na ons zijn ontstaan, hebben het sowieso makkelijker omdat wij reeds enkele ongerepte paden betraden zoals een eigen videoclip maken of spelen op ‘mainstream’ festivals. We hadden het indertijd zelfs heel moeilijk omdat slechts weinig mensen in ons geloofden omwillen van ons muziekgenre (Punkrock nvdr.). Maar we gaven niet snel op en sloten ons aan bij een boekingskantoor en klopten ook bij radiostations aan opdat onze muziek op de radio gedraaid zou worden. Nu we succes hebben in de muziekbusiness zijn groepen als Nailpin ons heel dankbaar omdat zij dankzij ons een minder zware weg moeten afleggen.”

52

De Amerikaanse Punkrockgroep Green Day levert nogal wat kritiek op de maatschappij en op Bush. Hoe sta je tegenover de anti – Bush (president George W. Bush, Verenigde Staten nvdr.) boodschap die Green Day verkondigt ? Bram: “Het anti-Bush gevoel leeft volgens mij veel sterker bij Amerikanen dan bij ons omdat vele Amerikanen wel iemand kennen wiens zoon of vader naar de oorlog (in Irak nvdr.) werd gestuurd en daar al dan niet gesneuveld is of op zijn minst daar gruwelijke dingen heeft gezien.” Denk je dat Punkrock altijd maatschappijkritiek zal blijven bevatten en controversieel zal blijven ? Nikolas: “Punkrock is ooit ontstaan om te kunnen rebelleren tegen de ‘brave popmuziek’ van toen en om maatschappijkritiek te uiten. Maar in het geval van Bush namen niet enkel Green Day een standpunt in over Bush, ook artiesten uit het R&B en Hiphopgenre uitten hun ongenoegen ten opzichte van zijn beleid. Er kwam ook kritiek uit de filmwereld. Bush kent veel tegenstanders. In België kan ik mij deze situatie niet voorstellen, hier zal niemand via muziek Vlaams Belang of VLD bekladden bijvoorbeeld, in Amerika klagen artiesten Bush wel aan op een creatieve manier. Dat is een zeer interessant gegeven.” Hebben jullie zelf ook de behoefte om kritiek te uiten op een politicus ? Nikolas: “Voorlopig nog niet, maar mocht op een dag mijn (toekomstige nvdr.) zoon naar de oorlog gestuurd worden bijvoorbeeld, dan zou ik waarschijnlijk wel de muziek gebruiken om mijn standpunt weer te geven.” (Nikolas is de songschrijver van de groep nvdr.)

Punkrock staat onder andere voor individualisme en rebelleren tegen elke vorm van gezag. Hoe uitte zich dat bij jullie toen jullie nog tieners waren ? Bram: “Elke tiener rebelleert volgens mij tegen zijn ouders en tegen school. Bij de ene zal dat wat extremer zijn dan bij de andere, maar je hoeft eigenlijk niet de grote rebel uit te hangen om goede Punkrock te kunnen maken. Wij waren niet ‘stouter’ dan de gemiddelde tiener.” Kan muziek eigenlijk de dag van vandaag nog mensen shockeren ? Nikolas : “Ik denk dat shockeren de dag van vandaag bijna onmogelijk is, zelfs Rammstein en Marilyn Manson shockeren mensen niet langer, want ze behoren nu tot de mainstream. Bovendien, wanneer wij met onze blote kont op het podium zouden staan om zogezegd te shockeren, zou dat onze muziek zeker niet beter laten klinken.” Ik bespreek in mijn eindwerk niet alleen het genre Punkrock, maar ook Hiphop. Wat is jullie persoonlijke visie over dat genre ? Wat vind je bijvoorbeeld van de manier waarop ze vrouwen in beeld brengen ? Bram : “Ik snap niet waar Hiphoppers hun wereldbeeld vandaan halen, het strookt niet echt met de realiteit en is nogal eenzijdig. Ik denk dat het beeld dat ze weergeven over vrouwen slechts een pose is, het hoort bij hun genre om bijvoorbeeld een vrouw een ‘bitch’ te noemen.”

53


Janez Detd Genre : Punkrock Bandleden: Nikolas Van der Veken (gitaar, zang) Lennart Bossu (gitaar) Joeri Van Vaerenbergh (bas) Bram Steemans (drums)

54

Interview per mail – vragen aan DJ Buzz (Skeemz) Waarom/hoe zijn jullie in het genre Hiphop beland ? Wat betekent Hiphop voor jullie ? Is het meer dan een muziekgenre, is het eerder een levensstijl ? Waarom is Hiphop populair bij jongeren ? Waarom is het genre Hiphop zo controversieel (of wordt het althans zo door de buitenwereld waargenomen) ? Is ‘controversieel zijn’ volgens jullie louter een imago of zit er meer achter ? In hoeverre hebben (internationale) hiphopartiesten een voorbeeldfunctie voor jongeren ? Wat vinden jullie van mainstream hiphopartiesten als Eminem of 50 Cent ? Welke rol spelen de media in het creëren van een hype rond een bekend figuur ? Dat was het. Alvast heel erg bedankt voor jullie tijd en nog veel succes met jullie muzikale carrière. Met vriendelijke groeten Els Mertens [email protected]

55

Interview per mail – antwoorden

From: "DJ Buzz (skeemz)" Mobile Alert To: [email protected] Subject:vragen Date: Thu, 9 Feb 2006 20:10:40 +0100

Add to Address Book

Add

Els,

een antwoord op je vragen:

Naam ? DJ Buzz leeftijd ? 32 Waarom/hoe zijn jullie in het > genre Hiphop beland ? halverwege jaren tachtig. toen was hip hop nog heel klein en onbekend/onbemind in belgië. ik luisterde ervoor al naar reggae, maar toen ik in contact kwam met hip hop was ik meten verkocht. > > Wat betekent Hiphop voor jullie ? Is het meer dan een > muziekgenre, is het eerder een levensstijl ? Het was/is meer een levensstijl, maar dat betekent wel voor iedereen iets anders. iedereen haalt voor zichzelf iets uit hip hop waar hij/zij iets aan heeft. er bestaan zodanig veel verschillende stromingen en ideeën binnen hip hop dat dit heel divers is. > > Waarom is Hiphop populair bij jongeren ? vroeger was het helemaal niet populair... ik denk dat veel gasten het macho-imago wel cool vinden, zoals ook bij new metal het geval is. het is iets subversief, anti-establishment, een tegenbeweging... maar door de overexposure die er nu is zal dat ook wel weer verminderen denk ik. > > Waarom is het genre Hiphop zo controversieel (of wordt > het althans zo door de buitenwereld waargenomen) ? ten eerste is het de muziek van de armere zwarte Amerikaanse jeugd, en alles waar die mee naar buiten komen zal als controversieel beschouwd worden. ze denken op een heel andere manier dan de gevestigde burgerij en ze hebben het ook over andere dingen, en op een andere manier. Voor veel mensen is dat shockerend. En belangrijk thema is bijvoorbeeld geweld, maar dat is dus iets waarmee die kids veel te maken hebben, dus daar hebben ze het ook over. Voor de goegemeente is dat dan controversieel, maar het is tegelijk ook een verklaring voor het succes: andere kids vinden dat juist

56

cool en voelen zich aangesproken door dergelijke onderwerpn. > > Is 'controversieel zijn' volgens jullie louter een > imago of zit er meer achter ? zie vorige antwoord. het is nu wel zo dat er heel veel hip hop groepen zijn (en hoe langer hoe meer) die die ghetto-achtergrond minder hebben en die het dus over andere zaken hebben, en op een andere manier. De grote platenmaatschappijen merken echter dat er vooral veel geld te verdienen is met gangsta rap, en dat zul je dus op MTV te zien krijgen, want ze pushen geen andere groepen. dan rijg je ook wel situaties dat artiesten dat doorhebben en dus controversieel gaan doen omdat ze merken dat dat de enige manier is om het te maken... Ofwel gaan ze ook allemaal halfnaakte chicks in hun clips zetten om dezelfde reden. vroeger waren De La Soul en Public Enemy populair, maar nu is het 50 Cent. datis dus geëvolueerd. > > In hoeverre hebben (internationale) hiphopartiesten > een voorbeeldfunctie voor jongeren ? Hip hoppers doen dikwijls ook stoer om dat het zo hoort. Zoals in alle genres kijken ze op naar de artiesten, maar ik weet niet of ze echt een voorbeeldfunctie hebben. Dat is voor iedereen anders denk ik. Voor mezelf is dat niet zo. > > Wat vinden jullie van mainstream hiphopartiesten als > Eminem of 50 Cent ? Infeite zijn dat gewoon hip hopartiesten die "toevallig" bekend geworden zijn... Eminem is één van de technisch beste rappers ter wereld denk ik, en die gast heeft zich laten opmerken door jarenlang mee te doen aan rauwe battles. Hij werd opgepikt door DrDre en die heeft hem bekend gemaakt. Ik vind dat Eminem soms nogal kinderlijke liedjes maakt, en dat is spijtig, maar hij blijft wel goed. 50 Cent is nog iets anders, bij hem kun je twijfelen aan zijn artistieke kwaliteiten. Bij hem is het nog meer een kwestie van imago denk ik. Maar hij werkt wel samen met de beste producers/beatmakers, en heeft op die manier toch al heel wat vette tracks uitgebracht. Veel hip hoppers zie zulke artiesten niet zitten omdat iedereen ze kent, dat is dus een soort snobisme dat meespreekt dat je altijd tegenkomt in dergelijke subculturen. > > Welke rol spelen de media in het creëren van een hype > rond een bekend figuur ? Ik denk dat het vooral de platenmaatschappijen zijn die dat doen. Eminem werd ook bekend met zijn Slim Shady alter ego, Snoop Dogg wordt als een gangsta gepromoot, 50Cent ook... Er worden heel stereotype labes op dat soort artiesten geplakt om de herkanbaarheid te vergrtoen en het makkelijker t emaken voor publiek en media om ze te vatten en in een hokje te plaatsen. > > Aan Skeemz : Dat was het. Alvast heel erg bedankt voor > jullie tijd en nog veel succes met jullie muzikale > carrière. Thanks DJ Buzz

DeleteReplyForwardSpamMove...

57

Previous | Next | Back to Messages | Search Results Save Message Text | Full

58