Een verbindende schoolcultuur op multiculturele scholen Presentatie ORD 6 juni 2007 Peter Gramberg, Onderwijsraad
Hoofdvraag advies: Hoe kan op multiculturele scholen een schoolcultuur tot stand komen die verschillende (etnische) groepen verbindt? Deelvragen: •Hoe kunnen cultuurverschillen op school constructief benut worden? •Wat betekent dit voor diverse partijen? •Hoe kan overheid goede schoolculturen stimuleren?
Aanpak • Literatuurstudie naar de multiculturele samenleving en de gemengde school • Panels met leraren en schoolleiders van gemengde scholen • Casusstudie naar goede voorbeelden in binnen- en buitenland • Groepsgesprekken met leerlingen van multiculturele scholen • Individuele gesprekken met deskundigen • Secundaire analyse op Thorbecke College en Niels Stensen College
Schillenmodel • • 1. 2. 3. 4.
Diverse lagen van cultuur liggen als uienschillen over elkaar heen Vier schillen. Van binnen naar buiten: Diepliggende vooronderstellingen en basisaannames Waarden en normen Mythen, helden en symbolen Gewoontes, rituelen en procedures
Pijlers voor de verbindende schoolcultuur (I) Pijlers ín de school: • Schoolsituatie • Visie van de school (en gedeelde doelen) • Waarden en normen • Leerdoelen en leerstof • Helden en symbolen • Riten en rituelen
Pijlers voor de verbindende schoolcultuur (II) Pijlers van buiten de school: • Deelname als burger in Nederlandse samenleving • Gedeelde waarden, regels, grenzen • Gedeelde taal • Wereldwijde waarden en rechten • Vrede en wereldburgerschap
Hoofdboodschap advies: • Verbondenheid voorop: ‘wij-gevoel’ • Visie op meerwaarde school belangrijk • Eén schoolbeeld naar buiten toe • Niet wát school kiest maar dát school kiest
Drie routes naar gezamenlijkheid: 1. Convergentie en deelname Nederlandse maatschappij voorop
2. Aandacht voor diversiteit centraal
3. Identiteit in religie en levensbeschouwing
1 Convergentie en voorbereiding deelname Nederlandse samenleving - Talenten, prestaties, rechten, plichten van individuele leerling centraal. Etniciteit= irrelevant - Uitgangspunt: we zijn allemaal Nederlandse burgers, leerlingen hebben gezamenlijke toekomst - Géén specifiek schoolbeleid voor specifieke (etnische groepen)
Convergentie voorop Géén specifiek beleid ‘Een tijd lang werd de school met opheffen bedreigd. Sommige scholen gaan in dat geval zich speciaal richten op activiteiten voor bepaalde (etnische) groepen. Maar wij willen een school zijn voor iedereen. We zetten de prestatiekant voorop, niet de sociale kant We zetten dus géén specifiek beleid in op specifieke groepen.’ Leraar op multiculturele school (panel Onderwijsraad 2006)
2
Aandacht diversiteit centraal - Naast belang van individu, leerlingen ook aanmoedigen hun ‘etnische stem’ te laten horen - Profiel: wereldschool, mengkroes van culturen - Culturele verschillen als bron van inspiratie en vernieuwing - Veel rekening met diversiteit. Bijvoorbeeld: halal voedsel, schoolpublicaties in meerdere talen, gebeds- of stilteruimtes.
Diversiteit centraal ‘Je moet andere talen dan het Nederlands niet verbieden, want je gooit daarmee een deel van de mens weg. Doordat de school bekende mensen als Jörgen Raymann, acteurs van Shouf Shouf Habibi en rapper Ali B. uitnodigt, zien leerlingen succesvolle rolmodellen met diverse culturele achtergronden op school.’ Schoolleider multiculturele school (panel Onderwijsraad 2006)
3
Identiteit door religie en levensbeschouwing – Zoeken naar verbinding tussen denominatie van de school en andere levensbeschouwingen – ‘Gesprek’ tussen levensbeschouwingen en religies – Vanuit levensbeschouwing de waarde van sociale deugden zoals betrokkenheid en verantwoordelijkheid laten zien
Identiteit door religie en levensbeschouwing Aandacht voor verschillende opvattingen De leerlingen zijn bekend met de achtergrond van religieuze feesten, zowel van het christelijke geloof als van andere geloven. Hoewel de school vooral de christelijke feestdagen viert, wordt tijdens deze vieringen altijd aandacht besteed aan soortgelijke vieringen in andere religies. Portret Citycollege St. Franciscus, Rotterdam
Wat kan de school doen? • Nagaan welke pijlers centraal staan in de schoolcultuur (kiezen voor ‘type’ schoolcultuur) • Investeren in externe relaties • Leerling medeverantwoordelijk maken (burgerschapsvorming) • Cultureel sensitieve bestuurders, schoolleiders, leraren
Wat kan de overheid doen? • Onderzoek naar goede schoolculturen • Plaats ‘nieuwe’ bevolkingsgroepen in canon • Stimuleer levensbeschouwelijk- en Godsdienstenprofiel • Stimuleer kosmopolitisch schoolprofiel • Stimuleer ontwikkeling multicultureel competente docenten
Tot slot… Ook de ‘witte’ school heeft een multiculturele taak: Jongeren in aanraking brengen met (leren omgaan met) andere culturele gedachten, gebruiken, uitingen
