Een museum met een vitale uitstraling
Beleidsplan 2008 – 2012 Stichting Stadsmuseum Woerden
ST a DS museum
WOERDEN
maakt de stad aantrekkelijker
Stadsplattegrond van Woerden circa 1550 Door Jakob van Deventer ‘Curia Domus’ staat er bij het stedehuys. Dit is nu het Stadsmuseum. Opmerkelijk detail: de Middeleeuwse kaartenmaker tekende het gebouw niet op de juiste plek. Het staat immers rechts, direct achter de kerk (rode stip).
Parapluverkoopster Mevrouw van Gulik Uit de tentoonstelling Onze stad Woerden, zo’n veertig jaar geleden, foto’s van Jaap van der Vooren sr., Stadsmuseum Woerden, 2004
Stichting Stadsmuseum Woerden
WOERDEN ST a DS museum
Beleidsplan 2008 – 2012
Inhoud
3
Voorwoord
4
I
Inleiding
5
II
Doelen en functies
6
III
Uitbouw van de functies
Het presenteren van tentoonstellingen
Huidige invulling
Versterking
2
Het presenteren van aspecten van de geschiedenis van Woerden
Huidige invulling
Versterking
Behoud en beheer
Huidige invulling
Versterking
Verzamelen
Huidige invulling
Versterking
10
IV
Jeugd- en jongereneducatie
11
V
Verhouding tot andere Woerdense culturele instellingen
12
VI
Middelen
Personeel
Huisvesting
Financiën
14
VII Scenario‘s
16
VIII Bijlagen
Organogram
Financiële onderbouwing
De Vrienden van het Stadsmuseum
Voorwoord
Woerden, 12 december 2007
Het Stadsmuseum Woerden, gevestigd in het mooiste gebouw van de stad, is een niet weg te denken actor in de Woerdense samenleving. Dat is onze conclusie nadat wij het functioneren van het Stadsmuseum uitgebreid doorlichtten. Onze huidige positie geeft ons een fundament voor de verdere ontwikkeling van het museum in de jaren 2008-2012. In dit Beleidsplan hebben wij onze ambities zo helder en realistisch mogelijk verwoord.
Kort gezegd bevat dit plan het volgende. Het Stadsmuseum presenteert hoogwaardige tentoonstellingen van beeldende kunst en blijft dat ook doen. Daarnaast wil het zich profileren met de presentatie van de geschiedenis van Woerden, zowel in een vaste opstelling als met wisselende tentoonstellingen. Publiciteit en educatie zullen energiek worden aangepakt. Het behoud en beheer van de collectie krijgen aanzienlijk meer aandacht dan in de voorgaande jaren. Het personeelsbestand wordt uitgebreid.
Een gunstige externe omstandigheid op dit moment lijkt ons de manifeste culturele ambitie van de gemeente Woerden. Wij hopen dat de gemeente onze ambities voor het Stadsmuseum wil steunen met de nodige middelen. Dan is dit Beleidsplan het begin van een vijftal vruchtbare jaren voor het Stadsmuseum Woerden.
Bestuur: Jan Hendriks (voorzitter) Nieck Engelhard Cees Laan Guido Jansen vacature
Conservator: Florence de Graaf
3
Inleiding
I Sinds het Stadsmuseum Woerden het Beleidsplan
twee ontwikkelingen plaatsgevonden die aan de
2001-2005 publiceerde heeft het museum doelen
basis liggen van dit nieuwe plan.
bereikt en veel ervaring opgedaan. Dat is mede te
De eerste is de ingrijpende verandering van de
danken aan de inzet van bestuursleden die langdu-
bestuurssamenstelling in het najaar van 2005 en het
rig bij het museum betrokken waren. Daardoor zijn
voorjaar van 2006. Het nieuwe bestuur heeft zich
de tentoonstellingen van niveau en worden ze soms
gebogen over de functies van het Stadsmuseum;
zelfs begeleid door een publicatie. Het thema ´het
het heeft vier hoofdfuncties geformuleerd en in dit
Groene Hart´, dat in het Beleidsplan 2001-2005 als
plan uitgewerkt. De tweede ontwikkeling is dat de
inhoudelijk uitgangspunt werd genomen, is uitge-
culturele ambitie van onze gemeente manifester
bouwd tot ´landschap´ in de breedste zin des woords.
geworden is. We zien dat aan de ontwikkeling van
Behalve uiteenlopende, kleine tentoonstellingen met
de binnenstad en de herinrichting van het Kerkplein.
landschappelijke thema’s zijn enkele ‘stertentoon-
De gemeente Woerden versterkt daarmee zijn econo
stellingen’ gehouden van grote omvang:
mische positie en zijn aantrekkingskracht voor de
Wind en Wilgen. Jan Willem van Borselen 1825-1892 1,
regio. Met dit Beleidsplan wil het Stadsmuseum
Echte Winters. Nederlandse landschapschilders
Woerden bij deze gemeentelijke culturele ontwik-
1875-1940 2, en Het zuiden tegemoet. De landschappen
kelingen en ambities aansluiten. Want dit plan is
van Herman van Swanevelt (1603-1655) .
niet alleen voor onszelf richtinggevend, maar wij
Met 5000 bezoekers was Echte Winters qua publieks-
menen ook dat de gemeente in het Stadsmuseum
bereik de meest succesvolle.
een partner kan herkennen aan wie zij het kan over-
De collectie is de afgelopen jaren uitgebreid met
laten om culturele doelstellingen in concrete actie
onder meer uitstekende werken van Herman van
om te zetten. En met welk doel?
Swanevelt, Leo Gestel en Cornelis Springer.
Een museum met een krachtige positieve uitstraling
Met de actualiteit in Woerden werd een verbin-
maakt de stad aantrekkelijker. Bezoekers van buiten
ding gemaakt door tijdens de opgravingen rond het
Woerden die voor onze tentoonstellingen naar het
Kerkplein steeds recente vondsten tentoon te stellen
Stadsmuseum komen, zullen ook kennismaken met
op de tweede verdieping van het Stadsmuseum.
de stad. Voor de Woerdenaren zelf geldt dat niet
Wat beheer en behoud betreft is de inrichting van
alleen onze kunsttentoonstellingen, maar ook de in
het depot drastisch verbeterd en gaat er permanent
dit plan aangekondigde, historisch-actuele exposities
aandacht uit naar beveiliging en klimaatbeheersing
een grote meerwaarde kunnen hebben. Kortom, het
in het museumgebouw. In 2003 is een nieuw inbraak
Stadsmuseum kan veel betekenen voor de PR voor
alarmsysteem aangelegd en in 2007 een nieuw brand
Woerden. Mits het daartoe de nodige middelen ter
alarmsysteem.
beschikking heeft.
Sommige doelstellingen uit het Beleidsplan
Kwaliteit
2001-2005 zijn niet gerealiseerd, eenvoudigweg
Bij alle activiteiten van het Stadsmuseum is kwaliteit
omdat ze vooralsnog te ambitieus waren. Dat betreft
het enige criterium. Zeker bij zo’n kleine organisatie
bijvoorbeeld de uitbreiding van het museumgebouw
als die van het Stadsmuseum betekent dat keuzes
en het aanstellen van een zakelijk directeur naast de
maken. Het Stadsmuseum kiest voor onderwerpen
conservator. Maar desondanks kan worden gezegd
en gebieden met een betekenisvolle meerwaarde.
3
dat het Stadsmuseum Woerden staat. Nu het Stadsmuseum dit kan zeggen, is het tijd voor een nieuw beleidsplan. Tegelijk met het verstrijken van de looptijd van het vorige, hebben er
4 Deze tentoonstellingen werden gehouden in: 1. 2002 2. 2003-2004 3. 2007
Doelen en functies
II Het Stadsmuseum Woerden is gevestigd in een van de waardevolste monumenten van Woerden en heeft de volgende vier hoofdfuncties: – het presenteren van tentoonstellingen – het presenteren van aspecten van de geschiedenis van Woerden – het behoud en beheer van de collectie – verzamelen. Wij hebben deze functies tegen het licht gehouden: wat betekenen ze voor ons? Zijn wij tevreden over de huidige uitvoering ervan of kan het beter? Wat willen wij in elk van de functies bereiken? Uit die reflectie is naar voren gekomen dat reeds veel wordt gedaan, maar dat in elke functie specifieke versterkingen en/of uitbreidingen gewenst zijn. Onze doelen zijn de volgende:
1 Het Stadsmuseum is nadrukkelijk aanwezig in het Woerdense
culturele leven. Het manifesteert zich energiek en extravert.
2 Kunstliefhebbers uit heel Nederland kennen en bezoeken het
Stadsmuseum Woerden vanwege de bijzondere en goede
kunsttentoonstellingen. Met andere woorden behoud en
versterking van de goede reputatie van het Stadsmuseum.
3 Het Stadsmuseum voert zijn taak als hoeder van zijn collectie
naar behoren uit.
Waarom willen wij onze functies versterken? Globaal gezegd om de volgende drie redenen. 1 Omwille van de lokale geschiedenis: we willen aansluiten bij de plaatselijke
actualiteit. De ontwikkeling van Woerden en omgeving geeft veel
aanknopingspunten voor verhalen over het verleden en daar wil het
Stadsmuseum met zijn permanente en tijdelijke tentoonstellingen op
inhaken.
2 Omwille van de PR: we willen het publiek actiever benaderen dan we
nu doen.
3 Omwille van het behoud en beheer: we willen ons beter uitrusten voor
het behoud en beheer van de collectie en onze kwaliteit daarin verhogen.
De uitbouw van functies leidt tot een andere invulling en prioritering van taken. Daarbij hoort ook een grotere middeleninzet.
5
Uitbouw van functies
III
Hoe de functies nu worden uitgevoerd en wat de toekomstige versterking zal inhouden wordt hieronder nader toegelicht.
Het presenteren van tentoonstellingen van beeldende kunst Huidige invulling Deze functie wordt thans ingevuld door per jaar vier à vijf kunsttentoonstellingen te organiseren die doorgaans twee of drie maanden duren. Van tijd tot tijd zijn er ‘stertentoonstellingen’, zoals wij ze noemen, met extra kwaliteit en publieksbereik. Inhoudelijk zijn er verschillende lijnen te herkennen. Het ´landschap´ is een terugkerend thema, dat inmiddels een groot aantal tentoonstellingen heeft opgeleverd. Daarnaast zijn grafiek en textielkunst, beide ook in brede zin, constanten, evenals Woerdense kunstenaars. Maar ook kunstvormen en thema´s die buiten dit stramien liggen, komen aan bod. Helaas worden tentoonstellingen vaak door te weinig mensen gezien.
Versterking Inhoudelijk zetten we de huidige praktijk voort, waarbij het aantal tentoonstellingen daalt naar vier per jaar. Dat zal de nu al hoge kwaliteit ten goede komen. De zogeheten ‘stertentoonstellingen’ kunnen ongeveer eens per drie jaar worden gemaakt, mits het Stadsmuseum voorzien wordt van een medewerker tentoonstellingen (zie Personeel, pag. 12). Bij alle exposities zullen wij meer aandacht en middelen dan er nu al heengaan besteden aan publiciteit in alle mogelijke vormen.
6
III
Het presenteren van aspecten van de geschiedenis van Woerden Huidige invulling Deze functie komt tot uiting op de tweede verdieping
Als eerste te realiseren tentoonstelling in dit genre heb-
van het museum, waar een eenvoudige presentatie te
ben wij gekozen: de geschiedenis van de Molukkers in
vinden is van Romeinse vondsten uit Woerden. Tijdens
Woerden. Deze expositie zal laten zien hoe nationale
de opgravingen rond het Kerkplein in 2002, 2003 en
beslissingen uitwerken en beleefd worden op lokaal
2004 werden hier recent opgegraven vondsten ten-
niveau. De frequentie van deze exposities stellen wij
toongesteld. Ook is ter gelegenheid van de opening
op eens per jaar of anderhalf jaar, al naargelang de
van het vernieuwde Kerkplein – waarin het Romeinse
actualiteit.
verleden van Woerden zichtbaar is gemaakt – er een speciale presentatie van nieuwe vondsten gemaakt.
II Permanent thematisch overzicht geschiedenis
Andere aspecten van het Woerdense verleden werden
Woerden
de afgelopen jaren o.a. zichtbaar in de tentoonstelling
Hiernaast vinden wij dat volwassen én jonge
Geloven in Woerden (2000) en fototentoonstellingen van
Woerdenaren en publiek van buiten permanent in
de Woerdenaar Jaap van der Vooren sr. (2004) en van
de gelegenheid moeten zijn kennis te nemen van de
het Streekarchief Rijnstreek (2005).
geschiedenis van Woerden. Daarom komt op de tweede verdieping een thematisch overzicht, dat geschikt is voor een volwassen publiek, maar ook voor het
Versterking I Historiserend actuele ontwikkelingen presenteren Historisch besef maakt een essentieel deel uit van de
onderwijs. Personeelscapaciteit Om beide bovengenoemde ambities waar te maken
lokale identiteit. Wij zien het als een waardevolle taak
heeft het Stadsmuseum structureel behoefte aan een
om dat historisch besef te koesteren en te bevorderen,
tentoonstellingsmedewerker. Deze organiseert de histo-
in het belang van de gemeentelijke vitaliteit nu en
riserende tentoonstellingen, begeleidt de inrichting van
in de toekomst. Het Stadsmuseum wil dan ook in de
het permanente historische overzicht en onderhoudt dit
behoefte voorzien door met historiserende tentoonstel-
ook. Rondom beide organiseert hij/zij activiteiten.
lingen aan te sluiten bij thema’s en ontwikkelingen die
Ook het leveren van inhoudelijke informatie voor
in Woerden actueel zijn. Een voorbeeld ter illustratie:
educatieve programma’s behoort tot de taakstelling
op dit moment wordt rond Woerden gewerkt aan het
(zie ook Personeel, pag. 12).
A12 BRAVO-project1 (omvangrijke vermeerdering en verbetering van toe- en uitvalswegen). Bij zo’n project is een tentoonstelling denkbaar die laat zien dat Woerden al sinds zijn vroegste geschiedenis op een kruispunt van wegen ligt. Andere voorbeelden van thematentoonstellingen rond lokale geschiedenis zouden zijn: Woerden als defensiestad (als grensstad van het Romeinse Rijk, vestingstad tussen Holland en ’t Sticht en onderdeel van de Oude Hollandse Waterlinie) of de geschiedenis van de industrie in Woerden. 7 1. A12 BRAVO staat voor Bredere Regionale Aanpak Voorkomt Oponthoud (www.a12bravo.nl).
Uitbouw van functies
III jaarlijkse inspectie, voorlopig geen aandacht. Wel wordt constant aandacht besteed aan mogelijk risicovolle
Behoud en beheer
aspecten van het gebouw en zijn omgeving en van specifieke tentoonstellingen. Ook de deskundigheid en oplettendheid van de medewerkers wordt onderhouden. Deze praktijk zetten wij ongewijzigd voort.
De collecties die het Stadsmuseum beheert zijn de
Klimaatbeheersing
gemeentelijke collecties kunstwerken en historische
Voor het behoud van de eigen collectie en bovendien
voorwerpen, en de kleine kunstverzameling van de
voor kwetsbare bruiklenen moeten de temperatuur en
Stichting Stadsmuseum zelf. Gedeeltelijk bevinden
relatieve vochtigheid in het gebouw constant blijven.
de (kunst)voorwerpen zich in het Stadsmuseum,
Dagelijks worden daarom de standen van de thermo-
gedeeltelijk in het depot in het gemeentehuis, en
en hygrometers genoteerd. Om de grootste pieken en
gedeeltelijk in de gangen en kamers van het gemeen-
dalen te ondervangen heeft een gespecialiseerd bedrijf
tehuis. Het Stadsmuseum put vanzelfsprekend vrijelijk
in 2007 de ramen van het gebouw voorzien van een
uit de collecties voor de (semi-)vaste opstelling en
UV- en warmtewerende folie en zijn er lichtwerende
tentoonstellingen. Maar ook in de kamers van de amb-
rolgordijnen aangebracht. Het museum beschikt over
tenaren in het gemeentehuis worden op verzoek kunst-
een aantal luchtbevochtigers en een ontvochtiger.
werken geplaatst en ook weer gewisseld. Het streven is
Daarmee zijn de problemen van de
om het depot voor hen zo open mogelijk te houden en
klimaatbeheersing voorlopig voldoende aangepakt.
ambtenaren zo vrij mogelijk te laten kiezen. Natuurlijk blijven de kwetsbaarste en kostbaarste werken uit de
Depot
collectie in het daglichtloze en qua klimaat constante
Het Stadsmuseum beschikt over een depot in het stad-
depot; deze worden alleen bij speciale gelegenheden
huis van Woerden. Daar wordt een groot deel van de
tentoongesteld. Verder wordt meegewerkt bij brui-
collectie bewaard. Het is nu één grote ruimte in een
kleenaanvragen van andere musea.
L-vorm. Sinds begin 2005 is veel gedaan om dit depot beter toegankelijk te maken en overzichtelijker in te
In de functie behoud en beheer zijn vier taken te
richten. Er vindt een registratie plaats van zaken die het
onderscheiden, namelijk:
depot in- en uitgaan. Voorwerpen liggen niet meer her
– collectieregistratie
en der verspreid, maar zijn geordend en veelal opge-
– beveiliging
borgen in dozen. Ook zijn de schilderijenrekken voor-
– klimaatbeheersing
zien van nieuwe rails waardoor ze nu soepel lopen.
– depot.
Huidige invulling
Versterking en verbetering
Collectieregistratie
Collectieregistratie
Deskundig behoud en beheer begint met een deugde-
Een grote prioriteit heeft de voltooiing van de regis-
lijke registratie van de collectie. Op dit moment is de
tratie in Adlib. Hiervoor zijn reeds stagiaires van de
hele collectie geregistreerd in Excel en aan een basis-
Reinwardt Academie ingeschakeld.
registratie in Adlib wordt al sinds 2001 gewerkt, zij het langzamer dan eigenlijk gewenst is.
Museumregistratie Het Stadsmuseum Woerden staat ervoor open om bij
8
Beveiling
een volgende uitnodigingsronde te worden opgenomen
Zowel het inbraak- als brandalarmsysteem zijn
in het Museumregister. Het is daarvoor van belang dat
kortgeleden vernieuwd en behoeven, afgezien van de
de collectie-inventarisatie op orde is.
III Depot Het depot bevindt zich op de eerste verdieping van het Woerdense stadhuis. De onderstaande zaken dienen er
Verzamelen
in orde gebracht te worden. Het belangrijkste probleem is dat een aantal laat-Middeleeuwse stenen beelden, of fragmenten daarvan, van zeer hoge kwaliteit, thans aan één kant van de ruimte op de grond en in kisten liggen, bedekt door noppenfolie. Deze beelden
Huidige invulling en versterking
moeten beschermd worden tegen stof en beschadigen. Daarvoor is het noodzakelijk om de depotruimte
Het Stadsmuseum verwerft in principe kwalitatief goed
met een wand te scheiden in twee delen, waardoor de
werk van grote Woerdense kunstenaars of werk dat
beelden, samen met andere stenen voorwerpen, op pal-
op een andere wijze met Woerden te maken heeft, en
lets en in stellingkasten apart kunnen worden gezet.
sluit daarbij hedendaagse kunst niet uit. Dat blijft zo.
Verder bevindt zich een groot aantal prenten en te-
Sinds 2001 zijn schilderijen verworven van Herman
keningen in het depot die uitgelijst en van een nieuw
van Swanevelt, Victor Bauffe, Leo Gestel en Cornelis
passe-partout voorzien, bewaard moeten worden
Springer. Ook werden enkele tekeningen, aquarellen en
in zuurvrije dozen of in speciale tekeningenkasten.
etsen verworven van Cornelis Vreedenburgh. In lang-
Daarnaast zijn er Woerdense vaandels en andere
durig bruikleen kregen wij schilderijen van Willem van
textiele voorwerpen die een speciaal opbergsysteem
Borselen (Museum Boijmans Van Beuningen), Louis
behoeven. Voor al deze collectieonderdelen én de
Apol (Dordrechts Museum) en Cornelis Vreedenburgh
schilderijen is een airconditioning gewenst die in hete
(Lutherse Kerk, Woerden). Van de Vrienden kreeg het
zomerperioden de te hoge temperatuur kan temperen.
Stadsmuseum een schilderij van Ido Vunderink ten
In het depot bevinden zich verder talrijke voorwerpen
geschenke en van een particulier een tekening van
met een beperkte cultuurhistorische waarde (voorwer-
Herman van Swanevelt. Al deze toevoegingen aan
pen uit de kaasmakerij, meubels), die beter een aparte
de collectie waren relevant en van goede tot uitste-
ruimte in het stadhuis zouden kunnen krijgen, die dan
kende kwaliteit. Met de verwerving van de zeer fraaie
geen klimatisering behoeft.
Leo Gestel in 2004 is het hele destijds beschikbare aankoopbudget gespendeerd. Daardoor is er voor
Selectie in de collectie
aankopen geen budget op dit moment. Vanaf 2008
Om ruimte te winnen in het depot én het museum te
wordt weer jaarlijks een deel van het subsidiebud-
voorzien van wat extra inkomsten stellen wij voor een
get gereserveerd voor collectieuitbreiding. Natuurlijk
selectie te maken van de collectie van de gemeente
worden voor verwervingen ook fondsen aangezocht.
Woerden en, met instemming van de wethouder, de
Daarbij moet men bedenken dat een relatief kleine
overtollige werken te veilen. Wij denken daarbij met
eigen bijdrage van het Stadsmuseum grote bijdragen
name aan kunstwerken die in het kader van de BKR-
kan genereren van fondsen en andere partijen. Gezien
regeling in de gemeentecollectie gekomen zijn. Deze
de prijzen en gezien de langzame opbouw van het
hebben geen speciale binding met Woerden en zijn
budget zal naar schatting eens in de drie à vier jaar een
vaak van beperkte kwaliteit.
grote aankoop mogelijk zijn. Daarnaast blijven langdurige bruiklenen en schenkingen – mits van hoge kwali-
Conservering en restauratie
teit – welkom in het Stadsmuseum.
Wanneer het depot een professionele inrichting heeft, moet worden voortgegaan met een plan voor het systematisch (laten) beoordelen van de staat van de voorwerpen en een eventuele conservering en/of restauratie.
9
Jeugd- en jongereneducatie
IV Bij de inrichting van de permanente presentatie van
uitvoering van educatieve projecten zal evenwel door
de Woerdense geschiedenis en de historisch-actuele
instellingen als het CEC en ’t Gilde en eventuele
tentoonstellingen zal zeker rekening worden gehouden
andere partijen moeten gebeuren. De rol van de nieuw
met jonge bezoekers. Het Stadsmuseum zal dan
aan te stellen Medewerker Tentoonstellingen Woerden
aantrekkelijker zijn voor leerlingen van Woerdense
en die van de conservator hierbij is het verlenen van
scholen voor basis- en voortgezet onderwijs en voor
hun inhoudelijke expertise.
individuele jonge bezoekers. Ook bij kunsttentoonstellingen zijn zij natuurlijk altijd welkom. Hoezeer het Stadsmuseum ook hecht aan educatie, de praktische
de ruimtelijke ordening zes landschapschilders van nu
stadsmuseum woerden
10
11|12|04 - 06|03|05
CEC
Stichting Open Monumentendag
De samenwerking met het CEC is per definitie gericht
De afgelopen jaren zijn in het Stadsmuseum meermaals
op het onderwijs. Zoals hierboven gezegd streven wij
speciale presentaties georganiseerd ter gelegenheid van
ernaar het Stadsmuseum aantrekkelijker te maken
Open Monumentendag. Er is echter niet gebleken dat
voor schoolleerlingen en wij hopen daardoor een
een dergelijke presentatie het aantal museumbezoekers
intensievere samenwerking met het CEC aan te
significant verhoogt. Voor de komende jaren kan het
kunnen gaan. Nu al streeft het CEC ernaar elke
beste per jaar worden beoordeeld of een dergelijke
Woerdense basisschoolleerling tenminste eenmaal het
presentatie zinvol is.
Stadsmuseum te laten bezoeken. De tentoonstellingen van het Stadsmuseum zitten in het facultatief aanbod van het CEC voor de scholen.
Het Klooster
Verder worden er twee programma’s van één lesuur aangeboden: het ene heet ‘Bouwen aan de stad’ en
Voor kunstencentrum Het Klooster wordt desgevraagd
gaat over de ontwikkeling van de middeleeuwse stad.
werk van kunstenaars beoordeeld met het oog op
Het is bedoeld voor het basisonderwijs. Voor het
exposities daar. Deze dienstverlening wordt voortgezet.
basis- én voortgezet onderwijs is een les mogelijk over de geschiedenis van Woerden aan de hand van het gebouw van het Stadsmuseum.
Streekarchief, SHHV, Kunstkring e.a.
Aangezien het bestuur van het Stadsmuseum van mening is dat hoge kwaliteit de norm is voor de
Bij het organiseren van Woerdense historisch-
tentoonstellingen, behoort het tentoonstellen van
actuele onderwerpen ligt het voor de hand dat het
werk van leerlingen of docenten niet meer tot de
Stadsmuseum samenwerkt met instellingen en/of
mogelijkheden.
organisaties die zich met geschiedenis bezighouden. Wanneer het Stadsmuseum zelf benaderd wordt voor samenwerking, gaan wij daarop in wanneer dat bij-
’t Gilde
Verhouding tot andere Woerdense culturele instellingen
V
draagt aan het functioneren van het museum. Het museum zal zich hierin dus kritisch-selectief, maar
Al sinds enkele jaren geven ongeveer tien leden van ’t
ook open opstellen.
Gilde rondleidingen door het Stadsmuseum. Er worden zowel algemene rondleidingen gehouden door het gebouw en de vaste collectie als door tentoonstellingen. Als een tentoonstelling zich daarvoor leent, worden de rondleiders aan het begin van de tentoonstellingsperiode zelf rondgeleid, zodat zij zich goed kunnen voorbereiden. Deze door het Stadsmuseum zeer gewaardeerde samenwerking wordt voortgezet.
11
Middelen
VI Personeel
Huisvesting
Medewerker Tentoonstellingen Woerden
Mariaschool
Het Stadsmuseum heeft nu een conservator (32 uur),
Nu het Stadsmuseum een dubbele tentoonstellings-
een technisch medewerker/collectiebeheerder (25 uur),
functie ambieert (kunst én historie) plus een vaste
een publiciteitsmedewerker (14 uur), zes weekend- en
presentatie over Woerdense geschiedenis, is er ook
oproepmedewerkers en vier vrijwilligsters.
behoefte aan een verdubbeling van de ruimte. Daarbij
Dit personeelsbestand is te beperkt.
zou meteen de educatie aan schoolleerlingen kunnen
Om de museumfuncties te vervullen op de in dit
worden geholpen, bijvoorbeeld door de mogelijkheid
Beleidsplan beschreven wijze is uitbreiding noodzake-
beamerpresentaties te houden.
lijk. Nodig is een medewerker voor 32 uur die de cul-
De verhuizing van het kantoor vanuit het museum naar
tuurhistorische onderwerpen waarmee het
ruimte in de Mariaschool begin 2007 vormde het begin
Stadsmuseum zich zal bezighouden, als speciaal
van vooruitgang op huisvestingsgebied. Op termijn van
aandachtsgebied heeft. Zijn of haar belangrijkste
enkele jaren zouden wij graag meer ruimte ter beschik-
opdracht zal zijn het versterken van de band van het
king willen krijgen in de Mariaschool, met name als
Stadsmuseum met de stad Woerden. Daar hoort ook
opslagruimte voor tentoonstellingsmaterialen (zoals
het ontplooien van publiciteitsactiviteiten bij, en het
sokkels en vitrines) en als depot voor collectieonder-
verlenen van expertise aan educatieve projecten. Verder
delen die ongevoelig zijn voor klimatologische veran-
zal deze medewerker steun verlenen aan de organisatie
deringen. Voor museumstukken die daar wél gevoelig
van ‘stertentoonstellingen’. Dit alles in nauwe samen-
voor zijn, blijft depotruimte in het gemeentehuis te
werking met de conservator. De naam van deze nieuwe
prefereren, omdat het binnenklimaat daar behoorlijk
functie is Medewerker Tentoonstellingen Woerden.
aan de eisen voldoet (afgezien van de gewenste koeling in de zomer).
Vrijwilligers
Voor de lange termijn beschouwen wij de plek van
Tegelijkertijd zal het Stadsmuseum zich inzetten om
de Mariaschool als ideaal voor nieuwbouw van het
meer vrijwilligers te werven om de balie makkelijker te
Stadsmuseum. Deze locatie zou met een doorgang aan
kunnen laten bezetten. Als genoeg vrijwilligers worden
het huidige Stadsmuseum verbonden kunnen wor-
gevonden maakt dit wellicht verruiming van de ope-
den. Eén zijde zou gericht zijn op de kerktuin en dus
ningstijden mogelijk.
mogelijkheden bieden tot gebruik van de tuin. Ook zou de nieuwbouw een geklimatiseerd depot moeten
In het organogram (Bijlage 1) staat omschreven welke
omvatten. Dit is een flinke ambitie, maar niet van
taken ieder personeelslid uitvoert.
realiteitszin gespeend gezien de plannen in de gemeente zelf om cultuur te omarmen als een belangrijke pijler van haar ontwikkeling in de toekomst.
Financiën Op dit moment (najaar 2007) kampt het Stadsmuseum met een acuut financieel tekort. Daarvoor moet dekking worden gevonden, waarbij wij mede een beroep doen op de gemeente. De voorgenomen verkoop van de overtollige collectie (pagina 9) kan wat inkomsten genereren, hoewel in de verste verte niet voldoende voor aanvulling van het tekort. Mogelijk kunnen de Vrienden van het Stadsmuseum Woerden een bijdrage van betekenis geven. 12
stapsgewijze realisatie ervan, doen wij een viervoudig beroep op de gemeente Woerden 1 In de eerste plaats is dat praktisch: het ter
Wat betreft de inkomsten van het Stadsmuseum
beschikking stellen van extra depotruimte in
kan het volgende worden gezegd:
de nabijheid van het huidige depot.
Middelen
VI
Het Beleidsplan samenvattend en met het oog op
De provincie Utrecht verstrekt subsidies voor struc2 Ten tweede hebben wij eenmalig een kleine
turele verbeteringen in historische/archeologische
e 7.000 nodig om de huidige depotruimte
presentaties, mits de gemeente waarin een museum
professioneler in te richten. Voor de plannen
gevestigd is, ook een bijdrage levert.
zie onder Depot op pagina 9. Vaak zal het de gemeente zelf zijn die de ontwikkelin-
3 Het belangrijkste echter wat nodig is voor
gen entameert die wij met historiserende tentoonstel-
realisatie van dit plan, is een structurele
lingen willen begeleiden. Aangezien deze tentoon-
verhoging van de exploitatiesubsidie.
stellingen een bijdrage zullen leveren aan de PR voor
Dit ten eerste om de nieuwe Medewerker
Woerden voor zowel inwoners als publiek van elders,
Tentoonstellingen Woerden aan te stellen.
gaan wij ervan uit dat het Stadsmuseum voor dit soort
Ten tweede vanwege de voortdurend stijgende
projecten mede funding kan vinden in de activiteiten
kosten voor het organiseren van tentoonstel-
van de gemeente, bijvoorbeeld uit projectgelden.
lingen, inclusief de kosten van publiciteit en PR.
Ten derde om onze structurele kosten voor
Een verhoging van de bezoekersaantallen leidt tot
behoud en beheer te kunnen opbrengen.
relatief weinig extra inkomsten. Wel kan na uitbreiding
En ten slotte moet het Stadsmuseum Woerden
van het Stadsmuseum de entreeprijs uiteraard omhoog.
om te kunnen verzamelen een aankoopbudget
Evenwel kunnen geen substantiële financiële opbreng-
kunnen opbouwen.
sten van het Stadsmuseum worden verwacht. De opbrengst van het museum is uit te drukken in het
4 Voor de huisvestingswensen voor de korte
cultureel belang dat het voor de gemeente Woerden
en lange termijn lijkt ons de plek van de
heeft.
Mariaschool het meest geschikt. Bijlage 2 bevat de financiële onderbouwing van het Beleidsplan in cijfers.
13
Scenario’s
VII
Vreedenburgh revisited
Stadsmuseum Woerden 02|09|06 - 29|10|06
14
Deze zijn zeer beknopt verwoord in twee scenario’s. Aan de gemeente om te kiezen welk
VII
scenario past bij zijn culturele ambitie
Scenario 1
Scenario 2
Scenario 2
Het Stadsmuseum Woerden blijft ‘low
Het Stadsmuseum Woerden verbindt
Vanaf 2009
profile’, zoals nu. Is aantrekkelijk voor
zich sterk met de stad Woerden en trekt
een kleine, bijna vaste groep Woerde
aanzienlijke groepen kunstliefhebbers
naren, en een klein aantal kunstkenners
van elders in het land.
Scenario’s
Dit Beleidsplan biedt de gemeente keuzes aan.
van elders in het land.
Voortzetting van huidige subsidie,
Structurele verhoging van subsidie van
met dekking van geschatte tekort van
e 63.000 per jaar
Vanaf 2009
e 28.000
Vier tentoonstellingen per jaar
Aanstelling van een Medewerker
volgens huidig stramien
Tentoonstellingen Woerden
‘Stertentoonstellingen’ zelden
Veelzijdige tentoonstellingen:
November 2009:
te realiseren
- vier per jaar regulier
opening eerste tentoon-
- ‘stertentoonstellingen’ beeldende
stelling rond actualiteit in
kunst eens per twee tot drie jaar
Woerden:
- tentoonstellingen actuele thema’s
Molukkers in Woerden
Maart 2009
eens per jaar/anderhalf jaar
Behoud en beheer blijven achter bij pro-
Behoud en beheer op peil, te beginnen
Depotruimtes
fessionele standaarden
met uitbreiding en aanpassing depot
eind 2008 op orde
ruimtes
Uitbreiding collectie slechts door
Uitbreiding collecties ook door aankopen
Vanaf circa 2010
bruiklenen en schenkingen
15
Bijlagen
VIII
Uit het Streekarchief Rijnstreek
Woerdensche Photo’s 1873-1920
Stadsmuseum Woerden 25 maart t/m 5 juni 2006
16
Bijlage 1
Bijlagen
VIII Organogram
Conservator
Medewerker Tentoonstellingen Woerden
Nieuw
Werkt voornamelijk in de functie van het maken van
Werkt voornamelijk in de functie van het presenteren
tentoonstellingen, het verzamelen en het behoud en
van aspecten van de geschiedenis van Woerden. Heeft
beheer. Is samen met de Medewerker Tentoonstel
een representatieve rol naarbuiten toe. Is samen met de
lingen Woerden verantwoordelijk voor de pr/public-
conservator verantwoordelijk voor de pr/publiciteit van
iteit van het Stadsmuseum.
het Stadsmuseum.
Taken:
Taken:
- contact bestuur
- bedenken en organiseren tentoonstellingen
- leiding medewerkers
en activiteiten
- contact met de gemeente Woerden
- contact met de gemeente Woerden
- bedenken en organiseren tentoonstellingen
- contact met andere Woerdense instellingen
beeldende kunst
- publiciteitsplannen maken en uitvoeren
- collectieuitbreiding
- expertise leveren voor jongereneducatie
- publiciteitsplannen maken en uitvoeren
- beantwoorden van vragen van pers en publiek
- expertise leveren voor jongereneducatie - beantwoorden van vragen van pers en publiek
Medewerker publiekszaken
Weekend- en oproep
Medewerker techniek
medewerkers Werkt in de functie van de
Werken in de functie tentoon-
Werkt in alle functies, maar het
tentoonstellingen en in de
stellingen en in die van de
meest in die van behoud en
functie van de rol van het
rol van het Stadsmuseum in
beheer.
Stadsmuseum in Woerden.
Woerden.
Taken:
Taken:
- depotbeheer
- uitvoering PR
- gastvrouw/heer, ook
- collectieregistratie
- leiding vrijwilligers en
bij openingen e.d.
- beveiliging
schoonmaak
- bewaking
- klimaatbeheersing
- roosters maken
- hand- en spandiensten
- tentoonstellingsinrichting
Taken:
- reserveringen vastleggen
- computerbeheer
en bevestigen - bedrijfshulpverlening - voorraadbeheer
Vrijwilligers balie
Vrijwilliger collectie-registratie
Vier of meer balievrijwilligers 17
Bijlagen Bijlage 2
Financiële onderbouwing
1. Collectieregistratie
3. Conservering/restauratie
Een stagiair aantrekken via de Reinwardt Academie.
Budget van e 2.700 per jaar verhogen naar
Schatting 40 dagen werk. Taxatiebedrag opnemen
e 5.000 per jaar.
van e 500 voor reiskosten e.d. 4. Automatisering 2. Depotbeheer
Netwerk aanleggen, kan vanuit bestaande middelen.
a. Scheidingswand aanbrengen in de huidige depotruimte t.b.v. conservering en conditionering. Het ene deel
5. Medewerker Tentoonstellingen Woerden
van de ruimte is voor de beeldende kunst (schilderijen,
Aantrekken van een medewerker voor 32 uur die
tekeningen etc.), het andere deel voor de objecten van
de cultuurhistorische onderwerpen waarmee het
steen (vooral de beelden uit de Petruskerk).
Stadsmuseum zich zal bezighouden, als speciaal
Aanbrengen wand met deur (zuurvrij) e 2.500.
aandachtsgebied heeft. Zijn of haar belangrijkste opdracht zal zijn het versterken van de band van het
b. De minder belangrijke stukken uit de collectie (kaas-
Stadsmuseum met de stad Woerden. Daar hoort ook
maakspullen, glas-in-loodramen, diverse meubels, etc.)
het ontplooien van publiciteitsactiviteiten bij. Verder
onderbrengen in aparte ruimte, die niet geklimatiseerd
zal deze medewerker steun verlenen aan de organisatie
etc. hoeft te zijn. Benodigde vloeroppervlak circa 5 x 8
van ‘stertentoonstellingen’. Dit alles in nauwe samen-
meter.
werking met de conservator. De naam van deze nieuwe functie is Medewerker Tentoonstellingen Woerden.
c. Stellingen voor de beelden, hangkasten voor
Kosten voor een medewerker/ster
textiele objecten en tekeningenkasten samen
circa 4 dagen/week e 37.000/jaar
circa e 2.000.
Opbrengsten bezoekersaantallen verhoging
d. Extra schilderijrekken (zoals bestaand)
Huwelijken promoten e 2.500.
aanbrengen: PM (een echt goed systeem hiervoor is
Beeldentuin behandeling e 2.000.
heel duur: tientallen duizenden euro´s).
Totaal geschatte extra opbrengst e 17.000.
e. Meter voor temperatuur- en vochtigheidsregistratie
6. Expositiekosten
en apart slot incl. montage e 300.
Voor exposities dient minimaal een reserve
5000 x e 2,50 = e 12.500.
budget van e 15.000 beschikbaar te zijn f. Airconditioning om ruimte te koelen tijdens hete zomers e 2.000. Totaal kosten depot e 6.800.
18
(opbouw e 5.000 per jaar).
Bijlagen 7. Exploitatiebegroting
2009
beleidsplan
2007
2008
aanpassing
Kosten Huisvesting (energie/alarm/diversen)
11.500
12.000
12.500
6.800
Algemene kosten (tel/internet/admin/abonn.)
10.000
10.500
11.000
2.800
Tentoonstellingen
47.500
27.500
27.500
5.000
Tekort op personeelsvergoeding
11.000
12.000
13.000
37.000
______
______
______
______
Totaal uitgaven
80.000
62.000
64.000
51.100
=====
=====
=====
=====
18.000
18.500
19.000
-
9.000
9.000
9.400
12.500
4.000
4.000
5.000
2.500
500
500
500
2.000
Opbrengsten Subsidie Gemeente Woerden Entreegelden Donaties/sponsoring
20.000
Huwelijken e.d. Overige opbrengsten
______
______
______
______
51.500
32.000
33.900
17.000
======
======
======
======
tekort 28.500
tekort 30.000
tekort 30.100
tekort 34.600
Saldo tekort begroting
19
Bijlagen Bijlage 3
Vrienden van het Stadsmuseum Woerden
De Vrienden van het Stadsmuseum Woerden steunen
Er zijn momenteel circa 170 Vrienden.
het museum zowel moreel als financieel. De Vrienden dragen bijvoorbeeld middelen bij voor een aankoop of
Prijzen van het lidmaatschap:
schenken het museum een kunstwerk. Het doel van de
Persoonlijk lidmaatschap individueel e 20
vriendenvereniging is ook om het draagvlak voor het
Persoonlijk lidmaatschap met partner e 25
Stadsmuseum in Woerden te vergroten.
Bedrijfslidmaatschap e 450 Vrienden voor het leven e 450
De Vrienden ontvangen tweemaal per jaar een Nieuwsbrief, en tweemaal per jaar wordt er een avond gegeven rondom de tentoonstelling die op dat moment
Wilt u lid worden, stuur dan een mailtje naar
loopt. Er worden dan lezingen, rondleidingen, muziek-
[email protected] of stuur een
voorstellingen of dichterlijke voordrachten georgani-
briefkaartje naar Stadsmuseum Woerden,
seerd, met na afloop een drankje en een hapje.
Postbus 2062, 3440 DB Woerden.
Verder hebben de Vrienden natuurlijk altijd gratis toegang tot het Stadsmuseum.
U bent van harte welkom.
Het bestuur van de Vrienden van het Stadsmuseum Woerden, Hans van Ommeren (voorzitter) Dick Launspach Arjen van den Bosch (secretaris)
20
Stadsplattegrond van Woerden anno 2007 De nieuwe binnenstadsring volgt bijna geheel de stadsmuur van weleer.
WOERDEN
De landschappen van Herman van Swanevelt 1603 - 1655
ST a DS museum
Stadsmuseum Woerden
Het zuiden tegemoet
07|04|07 t/m 08|07|07
