Schenken aan een museum?!
Er worden heel veel objecten en dus erfgoed bij de mensen thuis bewaard. Het begint meestal met een dingetje dat - vaak per toeval gekregen of aangekocht wordt. Eens men daar de waarde van inziet wordt er bewust verzameld en aangekocht. Na verloop van tijd heeft men een grote verzameling, een collectie bij elkaar gespaard en wordt het gehele huis volgestapeld, soms tot grote ergernis van de huisgenoten. De bekommernis om dat ene object te vinden dat de collectie compleet maakt, wordt soms overschaduwd door andere zorgen, nl: waar moet ik alles plaatsen en later nog: wat gebeurt er als ik zelf niet meer voor mijn collectie kan zorgen. Uw collectie aan een museum schenken kan een oplossing bieden. Musea bewaren het erfgoed voor later, ze wordt geïnventariseerd, onderzocht en wordt openbaar gemaakt voor het grote publiek met permanente of tijdelijk tentoonstellingen en internet. Indien nodig worden de objecten ook gerestaureerd. Ten slotte kunnen ze ook in bruikleen gegeven worden aan andere musea of binnen de socioculturele context gebruikt worden voor bv. reminiscentie, dit is een methodiek voor het werken met herinneringen aan de hand van oude foto's of voorwerpen en wordt onder meer gebruikt in de ouderenzorg en het opbouwwerk.
Helaas kampen vrijwel alle musea met hetzelfde probleem, namelijk plaatsgebrek. Musea hebben veelal een permanente tentoonstelling – voor Lokeren is dat de geschiedenis van de stad. Nieuwe, waardevolle objecten kunnen die opstelling aanvullen, maar kunnen evengoed in de reserve opgenomen worden. Maar ook daar kunnen we niet oneindig blijven stokkeren. De vraag is dus of musea alles moeten aanvaarden dat mensen willen schenken. Is het object waardevol en zinvol genoeg om permanent tentoon te stellen - en het zo ten dienste van de gemeenschap te stellen - of neemt men het op in de reserve? Het is uiteraard niet de bedoeling dat eens een object in de reserve opgenomen wordt het nooit meer het daglicht ziet, integendeel. Het is de bedoeling dat elk object uit de reserve gedigitaliseerd wordt en door iedereen kan opgezocht worden op internet. Daarnaast beschikt het Stadsmuseum over een de museumwinkel met vier vitrines waar op regelmatige tijdstippen een ander deel uit de reserve tentoongesteld wordt. Als museum verzamelen en bewaren wij wat tot de belangrijkste deelcollecties behoort (en meestal in de vaste opstelling staat). In het geval van Lokeren is dat alles over de geschiedenis van de stad Lokeren, waarbij alles in verband met de haarsnijderij prioritair is. De haarsnijderij was dé belangrijkste industrietak voor Lokeren, waarbij men van een konijnenvel via een chemisch proces een vilten hoed maakt. Maar ook andere facetten van het openbare, ambachtelijke of industriële leven, zoals de wissenteelt of de textielindustrie komen aan bod. Ook de collecties bakkerij en de het Nationaal beenhouwersmuseum worden zoveel mogelijk aangevuld. Alles wat binnen deze categorieën valt - en daarmee bedoel ik zowel objecten als getuigenissen en documenten - wordt continu en actief verzameld en onderzocht. De objecten en documenten worden daarbij ontsloten op internet.
Daarnaast bezitten wij ook een aantal deelcollecties met waardevolle stukken, maar die niet uniek zijn voor Lokeren (oa: huisraad, onderwijs, fotografie, speelgoed, kleding, kuiper, drukker,… ) en waarvan al een mooie verzameling is samengesteld. Zij staan niet in de vaste opstelling, maar worden bewaard in de reserve. Ze worden gebruikt voor tijdelijke tentoonstellingen en de museumwinkel. Bij deze objecten overweegt de conservator wat aanvaard wordt als schenking. Identieke of objecten die niet bij de collecties passen worden meestal niet aanvaard of er wordt doorverwezen naar een museum dat meer gespecialiseerd is in deze objecten. Dit impliceert dus dat alles wat men wil schenken niet door elk museum kan aangenomen worden. Als de verzamelaar dan nog eens verwacht dat zijn collectie permanent tentoongesteld wordt, wordt het probleem nog groter: vaak kan de schenking niet aanvaard worden en dreigt ze misschien verloren te gaan voor de toekomst. Het is ook uitermate belangrijk dat de potentiële schenking rechtstreeks wordt aangeboden aan de conservator of collectiebeheerder, omdat die bepaalt wat er wel of niet wordt aangenomen. Die kunnen de keuze aan de schenker duidelijk maken en eventueel doorverwijzen naar andere musea. Zij weten ook welke gegevens we van de schenker en de objecten nodig hebben. Schenkingen aan de balie of aan andere museummedewerkers afgeven is daarom uit den boze: ze leiden tot pijnlijke misverstanden, veel onnodig werk, vervelende keuzes voor de collectiebeheerders en een tekort aan informatie over de objecten, hun gebruikers, hun functie, de datering... Een afspraak maken met de collectiebeheerder(s) is dus een noodzaak. Als vooraf al foto’s doorgestuurd worden van de schenking kan deze intern worden besproken en is het voor de collectiebeheerder(s) zeker mogelijk om op het moment van de afspraak die keuze te verantwoorden.
Eens een object aangenomen, wordt het gestandaardiseerd en geregistreerd met een programma om alles te inventariseren, nl: Adlib. Eigenlijk is dat een oneindig grote digitale fichebak. Zodra een fiche in orde is wordt die ontsloten op museuminzicht. Dit is een initiatief van MovE (Musea Oost-Vlaanderen in Evolutie) van de provincie Oost-Vlaanderen. Vanaf 25 oktober wordt een nieuwe website gelanceerd, nl: erfgoedinzicht. Dit is een samenwerking tussen de provincies Oost- en West-Vlaanderen waardoor dus nog meer objecten raadpleegbaar worden. In de rechter bovenhoek zie je een zoekveld waar je een woord kan intypen, daarna kan je je zoekopdracht verkleinen en verder selecteren in de linkerkolom: provincie, instellingsnaam, onderwerp,… Bij de inventarisatie wordt aan elk object een uniek nummer gegeven. Dat wordt ook op het object aangebracht door middel van de vernisinkt-vernis methode (die uiteraard kan verwijderd worden) en een label. Dit nummer vormt de link met alle gegevens in de database. Het object wordt gefotografeerd en opgemeten. Alle verzamelde gegevens worden in Adlib ingevoerd:collectie, objectcategorie, objectnaam, titel, beschrijving, toestand /conservering, afmetingen, materiaal, schenker, foto, standplaats,… Eens bij webpublicatie ‘erfgoedinzicht’ is ingevuld is de fiche klaar om op internet te verschijnen. Het spreekt voor zich dat bepaalde gegevens zoals schenker en standplaats niet op erfgoedinzicht verschijnen.
Het is belangrijk dat je zelf beslist om je collectie te schenken: 1. Je kinderen of erfgenamen kennen niet altijd de waarde van je collectie en gooien ze weg, of ze verkopen delen waardoor je collectie uit elkaar valt en een deel verloren gaat. 2. Je kan zelf een museum uitkiezen: dit waar je woont of waar ze eenzelfde gespecialiseerde collectie bewaren. Als je zelf niet weet welk museum, dan kan het dichtstbijzijnde museum je wel zeggen bij welk museum je collectie best past. 3. Je collectie wordt opgenomen en bewaard voor de toekomst in een groter geheel, ze wordt geïnventariseerd, onderzocht en ontsloten voor het grote publiek, ze wordt in bruikleen gegeven aan andere musea of binnen de socio-culturele context en indien nodig wordt ze gerestaureerd. Een betere en zekerdere toekomst kan je collectie niet krijgen. Als u nog vragen hebt over een mogelijke schenking kan u ons altijd contacteren op 09/345 44 58 of
[email protected]. Bedankt voor uw aandacht! Isabelle Libbrecht Museumconsulent Stadsmuseum Lokeren 20 september 2014
