Een gezonder leven met een lager cholesterol Voorlichtingsmateriaal ten behoeve van patiënten met een verhoogd cholesterol
Een gezonder leven met een lager cholesterol Voorlichtingsmateriaal ten behoeve van patiënten met een verhoogd cholesterol
De flip-over “Een gezonder leven met een lager cholesterol” is ontwikkeld voor verpleegkundigen en a ndere praktijkondersteuners die een rol vervullen bij het cardiovasculair r isicomanagement in de patiëntenzorg. Het doel van deze patiëntenvoorlichting is om de patiënt k ennis aan te reiken van de risico’s van een “verhoogd cholesterol”, de behandeling en wat de patiënt zelf kan doen aan cardiovasculair risicomanagement. Het blijkt dat goede, geïllustreerde voorlichting begrip en bewustwording van de eigen verantwoordelijkheid op een plezierige manier bevordert en zo het ingezette behandelbeleid van de arts ondersteunt.
Deze flip-over is als volgt opgebouwd: 1 - EEN VERHOOGD CHOLESTEROL • Een verhoogd cholesterol, een risicofactor voor hart- en vaatziekten • Een verhoogd cholesterol gevaarlijk voor hart en vaten • Een verhoogd cholesterol beschadigt de vaatwand • Schade aan de vaatwand veroorzaakt hart- en vaatziekten • Er zijn meer risicofactoren voor hart- en vaatziekten 2 - INFORMATIE VOOR PATIËNT MET DIABETES • Een verhoogd cholesterol & diabetes 3 - INFORMATIE VOOR PATIËNT MET EEN HART- OF VAATAANDOENING
Om de verpleegkundigen en andere praktijkondersteuners een handvat te geven bij de uitleg aan de patiënt, zijn op de achterzijde van de kaarten lichtblauwe kaders ingevoegd.
• Een verhoogd cholesterol & een hart- of vaatziekte 4 - CHOLESTEROL VERLAGEN • Risico verlagen door uw cholesterol te verlagen • Cholesterolverlagende medicijnen • Blijvend risico verlagen is blijvend uw cholesterol verlagen
Een verhoogd cholesterol Een risicofactor voor hart- en vaatziekten Aan de hand van de volgende kaarten informeer ik u over de achtergronden van een verhoogd cholesterol, de gezondheidsrisico’s en de behandelingsmogelijkheden. Thuis kunt u de besproken informatie nalezen in de brochure “Een gezonder leven met een lager cholesterol”.
Uw eigen bijdrage is zeer belangrijk
Er is bij u een verhoogd cholesterol geconstateerd. Een verhoogd cholesterol veroorzaakt een hoger risico voor hart- en vaatziekten.
‘Door tijdige en goede behandeling van een verhoogd cholesterol vermindert u effectief het risico op hart- en vaatziekten’ Om dit resultaat ook daadwerkelijk te behalen is uw eigen bijdrage zeer belangrijk.
Deze informatie is dan ook bedoeld om u de gezondheidsrisico’s van een verhoogd cholesterol uit te leggen en aan te geven wat u zelf kunt doen om deze risico’s te verlagen.
‘Een verhoogd cholesterol vraagt om een krachtige cholesterolverlaging’
Een verhoogd cholesterol Een risicofactor voor hart- en vaatziekten Uw eigen bijdrage is zeer belangrijk
‘Door tijdige en goede behandeling van een verhoogd cholesterol vermindert u effectief het risico op hart- en vaatziekten’
algemeen een verhoogd cholesterol
Een verhoogd cholesterol gevaarlijk voor hart en vaten Hoewel cholesterol een slechte naam heeft, is het in bepaalde mate absoluut noodzakelijk voor de ontwikkeling van ons lichaam.
1 De lever maakt cholesterol aan, slaat het tijdelijk op of geeft het, via de gal, weer af aan de darmen
Wat is cholesterol? • •
Een vetachtige stof, wordt in ons lichaam gebruikt als bouwstof Het cholesterol in ons bloed komt uit 2 bronnen: 1 50% komt direct vanuit de lever 2 50% wordt in de darmen opgenomen
Waarom is een te hoog cholesterol gevaarlijk? • Een teveel van cholesterol in het bloed veroorzaakt een vernauwing van de slagaders
Welke cholesterolvormen zijn er? • Van het Totale Cholesterol (TC), LDL, HDL en triglyceriden worden waarden in het bloed bepaald • LDL is het “slechte cholesterol” • HDL is het “goede cholesterol”
1 2
2 Via de darmen wordt cholesterol opgenomen dat afkomstig is uit de voeding of uit de lever
LDL neemt vaak het grootste aandeel in, als LDL daalt, daalt ook het Totaal Cholesterol. Het HDL, ook wel het “goede”cholesterol, beschermt tegen negatieve effecten van het slechte cholesterol en het is daarom goed als dit hoog is. Triglyceriden zijn “vetten” die het proces van aderverkalking kunnen versnellen en daarom ook laag moeten zijn.
Een verhoogd cholesterol gevaarlijk voor hart en vaten Wat is cholesterol? • Het cholesterol in ons bloed komt uit 2 bronnen: 1 50% komt direct vanuit de lever 2 50% wordt in de darmen opgenomen
1 2
algemeen een verhoogd cholesterol
Cholesterol is eigenlijk een verzamelnaam van een aantal vormen Wat meten we in het bloed? • • • •
LDL is het “slechte cholesterol” HDL is het “goede cholesterol” TG (triglyceriden) Totale Cholesterol
Een verhoogd cholesterol beschadigt de vaatwand Een verhoogd cholesterol, vooral LDLcholesterol, geeft schade aan de bloedvaten. Op de plek van een vaatwandbeschadiging hopen zich allerlei bloeddeeltjes op, waaronder cholesterol. Dit proces van vaatwandbeschadiging, ook aderverkalking of atherosclerose genoemd, is de basis van veel hart- en vaatziekten.
Wat is atherosclerose of aderverkalking? • Een verhoogd cholesterol, vooral LDL geeft schade aan de bloedvaten • Er ontstaat een vernauwing • De vaatwand verzwakt en kan gaan scheuren, er kunnen bloedstolsels ontstaan en de bloedcirculatie wordt gehinderd
Waar, wanneer treedt aderverkalking op? • Aderverkalking kan overal in het lichaam optreden
Vaatwand
Cholesterol
Vaatvernauwing
Naast een verhoogd cholesterol zijn ook de andere risicofactoren (zoals diabetes en roken) elk op hun eigen manier schadelijk voor de vaten.
Een verhoogd cholesterol beschadigt de vaatwand Aderverkalking
Vaatwand
algemeen een verhoogd cholesterol
Cholesterol
Vaatvernauwing
Onze bloedsomloop, bestaande uit de bloed vaten en het hart, voorziet ons hele lichaam van zuurstof en essentiële v oedingsstoffen.
Schade aan de vaatwand veroorzaakt hart- en vaatziekten Wat zijn hart- en vaatziekten? • Door aderverkalking raken bloedvaten beschadigd. Er onstaat een vernauwing of verstopping waardoor de zuurstofvoorziening vermindert • Zuurstoftekort lijdt tot afsterven van weefsel
Herseninfarct erseninfarct
Hartinfarct Hartin
Vaatvernauw Vaatvernauwing in de be benen
‘Een verhoogd cholesterol veroorzaakt een hoger risico op vernauwing van de bloedvaten’ Orgaan
Meest bekende gevolgen van aderverkalking (atherosclerose)
Hart
pijn op de borst (angina pectoris), hartinfarct
Hersenen
tijdelijke uitval / verlammingsverschijnselen (TIA), herseninfarct
Benen
pijn tijdens het lopen, etalagebenen
Schade aan de vaatwand veroorzaakt hart- en vaatziekten
Herseninfarct erseninfarct
Hartinfarct Hartin
‘Een verhoogd cholesterol veroorzaakt een hoger risico op vernauwing van de bloedvaten’
Orgaan Meest bekende gevolgen van aderverkalking (atherosclerose) Hart
• pijn op de borst (angina pectoris) • hartinfarct
Hersenen • tijdelijke uitval / verlammingsverschijnselen (TIA) • herseninfarct Vaatvernauw Vaatvernauwing in de be benen
algemeen een verhoogd cholesterol
Benen
• pijn tijdens het lopen • etalagebenen
In het schema ziet u een overzicht met de andere risicofactoren. Deze informatie is bedoeld om u de gezondheidsrisico’s van een verhoogd cholesterol uit te leggen en aan te geven wat u zelf kunt doen om deze risico’s te verlagen.
Niet beïnvloedbare risicofactoren
Er zijn meer risicofactoren voor hart- en vaatziekten Welke risicofactoren voor hart- en vaatziekten zijn er? • Hoe meer risicofactoren iemand heeft, hoe groter de kans op het ontstaan van hart- en vaatziekten • Uw arts onderzoekt hoeveel risicofactoren iemand heeft en bepaalt dan de behandeling
Toenemende leeftijd Mannelijk geslacht Hart- en vaatziekten in de familie Al bestaande hart- en vaatziekten Beïnvloedbare risicofactoren Afwijkende cholesterolwaarden (verhoging van het totale cholesterol, LDL en/of triglyceriden, verlaagd HDL)
Hoge bloeddruk Diabetes Ongezond leven: - roken - ongezond eten - weinig bewegen - overgewicht (vooral grote buikomvang)
‘Iedereen heeft dus een eigen risicoprofiel’ Heeft u meer dan 1 van de hiernaast genoemde risicofactoren? • Heeft u ook diabetes? Meer informatie vindt u onder de tab: diabetes • Heeft u ook een hart- of vaatziekte? Meer informatie vindt u onder de tab: hart- en vaataandoening
Er zijn meer risicofactoren voor hart- en vaatziekten Hoe meer risicofactoren: hoe groter de kans op hart- en vaatziekten
Niet beïnvloedbare risicofactoren
Beïnvloedbare risicofactoren
Toenemende leeftijd
Afwijkende cholesterolwaarden
Mannelijk geslacht
(verhoging van het totale cholesterol, LDL en/of triglyceriden, verlaagd HDL)
Hart- en vaatziekten in de familie
Hoge bloeddruk
Al bestaande hart- en vaatziekten
Diabetes Ongezond leven: • roken • ongezond eten • weinig bewegen • overgewicht (vooral grote buikomvang)
algemeen een verhoogd cholesterol
Informatie voor patiënten met diabetes Een verhoogd cholesterol & diabetes komen vaak samen voor In het schema ziet u een overzicht met de andere risicofactoren. Deze informatie is bedoeld om u de gezondheidsrisico’s van een verhoogd cholesterol uit te leggen en aan te geven wat u zelf kunt doen om deze risico’s te verlagen.
‘75% van de mensen met diabetes overlijdt aan de gevolgen van een hart- of vaatziekte’ Wat is het extra risico op hart- en vaatziekten?
“Weliswaar was mijn vader ook aan een hartinfarct overleden maar dat hadden wij nooit gekoppeld aan zijn diabetes”
• Mensen met diabetes hebben: • 4 tot 8 maal vaker etalegebenen • 2 tot 5 keer grotere kans om te overlijden als gevolg van aderverkalking dan hun leeftijdsgenoten die geen diabetes hebben
‘Verhoogd cholesterol en diabetes: reden voor krachtige cholesterolverlaging!’
Door tijdige en goede behandeling van zowel diabetes als een v erhoogd cholesterol vermindert u effectief het risico op hart- en vaatziekten.
Informatie voor patiënten met diabetes Een verhoogd cholesterol & diabetes komen vaak samen voor
“Weliswaar was mijn vader ook aan een hartinfarct overleden maar dat hadden wij nooit gekoppeld aan zijn diabetes”
‘75% van de mensen met diabetes overlijdt aan de gevolgen van een hart- of vaatziekte’
VOOR PATIËNTEN MET DIABETES
Heeft u al een hart- of herseninfarct doorgemaakt of is er sprake van een andere vaataandoening, dan is krachtige cholesterolverlaging nodig om de kans op herhaling en verergering van de klachten te verminderen.
Informatie voor patiënten met een hart- of vaataandoening Een verhoogd cholesterol veroorzaakt een hoger risico op hart- en vaatziekten • Omdat u al een hart- of vaataandoening heeft, heeft u een grotere kans op herhaling of verergering
“Mijn huisarts had mij jaren geleden al eens gewezen op mijn gewicht en mijn te hoge cholesterol, maar ja, ik voelde mij prima en eigenlijk wist ik ook niet wat ik nou wel of niet mocht eten. Dan ga je gewoon verder. Totdat ik een hartinfarct kreeg.”
Orgaan
Meest bekende gevolgen van aderverkalking (atherosclerose)
Hart
pijn op de borst (angina pectoris), hartinfarct
Hersenen
tijdelijke uitval / verlammingsverschijnselen (TIA), herseninfarct
Benen
pijn tijdens het lopen, etalagebenen
Wat is het extra risico op hart- en vaatziekten? • Na een eerste hartinfarct of herseninfarct loopt u een zes keer hogere kans op herhaling binnen de eerste zes maanden • In het eerste halfjaar na een hartinfarct is er een 4,5 maal hogere kans op het krijgen van een herseninfarct Heeft u al een hartinfarct of herseninfarct doorgemaakt of een andere vaataandoening gekregen, dan wordt ervan uitgegaan dat het proces van aderverkalking in uw vaten reeds is opgetreden. U kunt zich dan ook voorstellen dat u een grotere kans heeft op een nieuw infarct of verergering van de vaatklachten dan uw leeftijdgenoot zonder een hart- of vaatziekte.
Informatie voor patiënten met een hart- of vaataandoening Een verhoogd cholesterol veroorzaakt een hoger risico op hart- en vaatziekten • Na een eerste hartinfarct of herseninfarct loopt u een zes keer hogere kans op herhaling binnen de eerste zes maanden • In het eerste halfjaar na een hartinfarct is er een 4,5 maal hogere kans op het krijgen van een herseninfarct Orgaan
Meest bekende gevolgen van aderverkalking (atherosclerose)
Hart
pijn op de borst (angina pectoris), hartinfarct
Hersenen
tijdelijke uitval / verlammingsverschijnselen (TIA), herseninfarct
Benen
pijn tijdens het lopen, etalagebenen “Mijn huisarts had mij jaren geleden al eens g ewezen op mijn gewicht en mijn te hoge cholesterol, maar ja, ik voelde mij prima en e igenlijk wist ik ook niet wat ik nou wel of niet mocht eten. Dan ga je gewoon verder. Totdat ik een hartinfarct kreeg.”
VOOR PATIËNTEN MET EEN HART- OF VAATAANDOENING
Cholesterol verlagen Risico verlagen door uw cholesterol te verlagen Heeft u eenmaal een te hoog cholesterol, dan kunt u ervan uitgaan dat dit niet meer vanzelf weggaat. Sterker nog, een verhoogd cholesterol is er elke dag, niet alleen als u een keer vet eet.
• Een verhoogd cholesterol gaat niet vanzelf over
Hoe kunt u het risico op hart- en vaatziekten verlagen? • Door tijdig te starten met cholesterolverlaging gaat u verergering van de aderverkalking tegen en daarmee verlaagt u de risico’s op hart- en vaatziekten
Welke cholesterolwaarden moeten worden verlaagd? • Voor mensen met diabetes of hart- en vaatziekten is de waarde van het “slechte” cholesterol het belangrijkste. Volgens de nieuwe richtlijn Cardiovasculair Risicomanagement is deze waarde bepalend voor de grootte van het risico.
Streefwaarde mmol/liter LDL-cholesterol
minder dan 2,5
Totaalcholesterol
minder dan 4,5
“Streefwaarden zijn cholesterolwaarden waarbij de kans op hart- en vaatziekten minder is”
Cholesterol verlagen Risico verlagen door uw cholesterol te verlagen
‘Streefwaarden zijn cholesterolwaarden waarbij de kans op hart- en vaatziekten minder is’
Welke cholesterolwaarden moeten worden verlaagd? • De waarde van het “slechte” cholesterol LDL is het belangrijkste
Streefwaarde mmol/liter LDL-cholesterol
minder dan 2,5
Totaalcholesterol
minder dan 4,5
CHOLESTEROL VERLAGEN
Door tijdig te s tarten met cholesterolverlaging in combinatie met een goede controle van uw andere aanwezige risicofactoren, gaat u verergering van de aderverkalking tegen en daarmee verlaagt u de risico’s op hart- en vaatziekten.
Blijvend risico verlagen is blijvend uw cholesterol verlagen Is en blijft uw cholesterol op streefwaarde? Streefwaarde
‘Een verhoogd cholesterol is er elke dag, niet alleen als u een keer vet eet’
Wat kunt u zelf doen • Gezond eten; minder verzadigde dierlijke vetten, minimaal 200 gram groente en 2 stuks fruit • Op een gezond gewicht blijven • Niet roken • Elke dag 30 minuten bewegen • Indien u medicatie krijgt, deze volgens voorschrift innemen • Minstens elk jaar uw cholesterolwaarden laten controleren • Beperk het gebruik van alcohol
mmol/liter
LDL-cholesterol
minder dan 2,5
Totaalcholesterol
minder dan 4,5
• U voelt niets van een te hoog cholesterol dus meten is de enige manier om het effect van het geneesmiddel te beoordelen • Zijn de streefwaarden eenmaal bereikt dan is het en kwestie van streefwaarden behouden
‘Controleer minimaal 1 keer per jaar uw cholesterolwaarden’ Wat kunt u zelf doen? • Cholesterol verlagen is risico verlagen, elke dag weer! • Neem elke dag uw geneesmiddelen en maak een gezonde levensstijl een dagelijks onderdeel van uw leven
Met andere woorden, cholesterolverlaging is gericht op preventie: het bewust proberen te voorkomen van erger. Om de optimale preventie te behalen dienen geneesmiddelen én een gezonde levensstijl wel een dagelijks onderdeel van uw leven te worden. Net als douchen en tandenpoetsen!
Blijvend risico verlagen is blijvend uw cholesterol verlagen • Cholesterol verlagen is risico verlagen, elke dag weer! • Een verhoogd cholesterol is er elke dag, niet alleen als u een keer vet eet • Neem elke dag uw geneesmiddelen en maak een gezonde levensstijl een dagelijks onderdeel van uw leven
Wat kunt u zelf doen Gezond eten; minder verzadigde dierlijke vetten, minimaal 200 gram groente en 2 stuks fruit Op een gezond gewicht blijven Niet roken Elke dag 30 minuten bewegen Indien u medicatie krijgt, deze volgens voorschrift innemen Minstens elk jaar uw cholesterolwaarden laten controleren Beperk het gebruik van alcohol
‘Uw eigen bijdrage is belangrijk!’
CHOLESTEROL VERLAGEN
1 De lever maakt cholesterol aan, slaat het tijdelijk op of geeft het, via de gal, weer af aan de darmen
Cholesterolverlagende medicijnen Hoe kan cholesterol door medicijnen worden verlaagd? • Via 2 cholesterolbronnen in het lichaam 1 via de lever 2 via de darmen Omdat het lichaam zelf cholesterol aanmaakt levert een aangepast dieet veelal niet de gewenste daling van uw cholesterol. U bent aangewezen op cholesterolverlagende medicijnen. Gelukkig zijn er voor zowel een verhoogd cholesterol als hart- en vaatziekten uitstekende geneesmiddelen beschikbaar.
1 2
Welke cholesterolverlagende medicijnen zijn er? • Statine: remt de aanmaak van cholesterol via de lever, voorbeelden: simvastatine, pravastatine • Cholesterolabsorptieremmer: remt de opname van cholesterol via de darmen; voorbeeld: ezetimibe.
2 Via de darmen wordt cholesterol opgenomen dat afkomstig is uit de voeding of uit de lever
• Overige medicijnen: naast bovengenoemde medicijnen bestaan er nog andere cholesterolverlagers zoals fibraten en nicotinezuurpreparaten. Zie voor meer informatie over cholesterolverlagende medicijnen de brochure “Een gezonder leven met een lager cholesterol”
Cholesterolverlagende medicijnen Hoe kan cholesterol door medicijnen worden verlaagd? • Via 2 cholesterolbronnen in het lichaam 1 via de lever 2 via de darmen
1 2
CHOLESTEROL VERLAGEN
Voorlichtingsmateriaal ten behoeve van patiënten met een verhoogd cholesterol
1007EZTCE06NL598BT1006
Een gezonder leven met een lager cholesterol
Dit voorlichtingsmateriaal is mogelijk gemaakt door MSD
