Een concert voor groep 7 en 8 van het primair onderwijs Handleiding voor de leerkracht
Inhoud 5 Inleiding 7
Educatie voor het concert Les 1 Kennismaken met Drumbassadors en hun muziek – 15 minuten
9 Les 2 Het drumstel – 20 minuten 12 Les 3 Drummers in the House – 10+10+10+5 minuten 17 Les 4 Welkom in het theater – 20 minuten 18 Educatie na afloop van het concert Les 5 Terugblik op het concert – 20 minuten Log ook in op het speciale lerarendeel van www.klunky.nl: Login: leerkracht Wachtwoord: kunstbalie
3
4
Inleiding De drummer is de motor van elke band. Als de motor niet lekker draait, heeft de rest van de band een probleem. Maar met een goede drummer als motor loopt elke band als een trein. Bij Drumbassadors vormen twee drummers samen een hele band. Wim de Vries en René Creemers laten met hun schoolconcerten zien en horen hoe een drummer in een band functioneert, zowel bij popmuziek als in andere stijlen. En met een drumstel kun je nog veel meer doen dan een band begeleiden: complete liedjes spelen, maar ook de meest virtuoze technieken gebruiken en acrobatische toeren uithalen. De concerten van Drumbassadors bestaan uit composities en improvisaties die zijn gestoeld op ritmische thema’s en worden uitgevoerd op klankkleurrijke drum- en percussie-instrumenten. Met ieder een eigen aanpak proberen de Drumbassadors het drumstel meer gezicht te geven en de grenzen van het drumspel te verleggen. Wim de Vries, de stokkengoochelaar, speelt sneller dan het geluid, met de fijnste lijntjes tot aan de heftigste explosies. René Creemers richt zich in zijn spel meer op de sfeer en het verhaal van een liedje. Naast Drumbassadors speelde Wim in musicals als Chicago, Saturday Night Fever en 3 Musketiers; hij is vaste drummer van een aantal bands.
5
René is drumdocent aan het conservatorium in Arnhem en aan de Rock Academie in Tilburg. Daarnaast drumt hij in een aantal bands. Samen zijn ze Drumbassadors, dé ambassadeurs van het drummen. Meer informatie is te vinden op hun website: www.drumbassadors.com. Het educatiemateriaal ter voorbereiding op het concertbezoek bestaat uit deze handleiding en digitaal materiaal voor het digibord via www.klunky.nl. Drie lessen en een korte introductiefilm voor het concert, en een vierde les na afloop, laten uw leerlingen de Drumbassadors optimaal ervaren.
6
Educatie voor het concert Les 1
Kennismaken met Drumbassadors en hun muziek
15 minuten klassikaal Benodigdheden www.klunky > Drumbassadors > Kennismaken Ga naar www.klunky > Drumbassadors > Kennismaken en vertel uw leerlingen dat zij binnenkort een concert van Drumbassadors bezoeken. Drumbassadors bestaat uit twee drummers. Bekijk het interview van Omroep Gelderland via de link op de Klunkysite. Stel na afloop de volgende vragen: Wat is er zo uniek aan Drumbassadors? Er zijn twee drumstellen terwijl er bij een band meestal maar één drumstel is. Er zijn twee kapiteins op één schip, en geen zangers of andere instrumenten.
7
Hoe maken ze de muziek afwisselend? Denk aan een ander tempo, harder of zachter (volume), een ander ritme en verschillend gebruik van het drumstel, of andere speelwijzes. Verder kun je drummen met je handen in plaats van met drumstokken, of met brushes (kwastjes) of stokken met een uiteinde van watten. Andere stokken geven een stuk een compleet andere sfeer en karakter. Als er maar twee drummers zijn, moeten zij beiden voortdurend zorgen voor afwisseling in het repertoire. Hoe kan het dat de Drumbassadors zo goed tegelijk spelen? Ze hebben al tien jaar ervaring, ze kennen elkaar goed en luisteren goed naar elkaar, ze kennen elkaars bewegingen en seintjes, en maken veel oogcontact. Goede afspraken zijn belangrijk omdat de muzikanten elkaar tijdens het spelen signalen geven op momenten dat ze naar een ander deel van de song gaan. Dat kan simpel oogcontact zijn, maar het kunnen ook afgesproken ritmische tekens zijn of woorden die ze roepen. Probeer die signalen tijdens het concert maar te ontdekken. Waarom zijn er geen zangers en zangeressen of andere instrumenten bij Drumbassadors? Zo vinden ze het zelf het leukst!
8
Les 2
Het drumstel
20 minuten klassikaal Benodigdheden www.klunky.nl > Drumbassadors > Het drumstel Bekijk de afbeelding van het drumstel via www.klunky.nl > Drumbassadors > Het drumstel. Misschien kan een van uw leerlingen uit eigen ervaring vertellen over het drumstel. Laat die leerling benoemen wat de belangrijkste instrumenten van het drumstel zijn. Als er geen drummer in de groep is, geeft u de leerlingen zelf de volgende informatie. Gebruik hierbij de digitale afbeelding van het drumstel met de nummers.
9
10
Tijdens het concert van Drumbassadors zullen de leerlingen op het podium twee drumstellen zien. Een drumstel (of: drums) is een verzameling slagwerkinstrumenten die door een enkele persoon, de drummer, bespeeld worden. Het hart van een drumstel bestaat uit de basdrum (4), de snaredrum (5) en de hihat (6). De basdrum bedien je met een pedaal en deze geeft de lage klanken. Onder het ondervel van de snaredrum is een matje met metalen snaren gespannen. Hierdoor maakt de snaredrum (of “snare”) een fel en scherp geluid. De hihat is een bekkenset die de drummer met zijn voet kan bewegen; met zijn stokken kan hij er een ritme op slaan. De hihat kan met de voet worden “geopend”: de bekkens komen dan los van elkaar. Het hart van een drumstel kun je uitbreiden met tom-toms (3), een floor-tom (2) en bekkens (1). Daarnaast kan een drummer allerlei percussie-instrumenten gebruiken, zoals koebellen, woodblocks, triangels, buisklokken of een tamboerijn. Bekijk nu de eerste link naar een drumgame. Vraag een leerling zelf een onderdeel van het drumstel te noemen en een muisklik te geven op dat onderdeel. De klank van het instrument is zo te horen. Vervolgens kunnen verschillende leerlingen een eigen stukje drummuziek “improviseren” met de drumgame. Op het tabblad vindt u twee links naar de drumgames. Deze spellen kunt u klassikaal spelen, maar leerlingen kunnen er ook individueel mee aan de slag.
11
Les 3
Drummers in the House
10 + 10 + 10 + 5 minuten klassikaal Benodigdheden www.klunky.nl > Drumbassadors > Drummers in the House
Opdracht 3A In de film Drummers in the House wandelt een aantal mensen zomaar een flat in als de bewoners hun hondje gaan uitlaten. Kijk maar wat ze in het huis gaan doen. Bekijk via www.klunky.nl > Drumbassadors > Drummers in the House het eerste deel van de film (3,05 minuten) en stop de film als de spelers de keuken verlaten. Stel nu de volgende vragen: Wat viel je het meeste op in het filmpje? Was de muziek afwisselend? Zo ja, waarom; zo nee, waarom niet? Welke geluiden heb je onthouden?
12
Zullen we van die geluiden een woord maken? (Bijvoorbeeld: de glaasjes worden tinketinke, de kastdeuren tsjaktsjak, de sapcentrifuge hoeihoei, de pannendeksel doing.) Wat voor klanken werden gemixt? (Bijvoorbeeld hoog en laag; kort en lang; hard en zacht; langzaam en snel; allemaal tegelijk of apart; allemaal hetzelfde ritme of verschillende ritmes door elkaar; af en toe allemaal stil.) Schijf bovenstaande eigenschappen (hoog en laag, enzovoort) op het bord en bekijk nogmaals het filmfragment. Vink op het bord de klankeigenschap af die de leerlingen horen.
Opdracht 3B – introductie voor de leerkracht Vertel de leerlingen in uw eigen woorden over de opdrachten of lees onderstaande introductie over de werkwijze van Drumbassadors voor. Deze dient als inleiding voor de opdrachten, waarbij de leerlingen zelf een ritmische structuur opbouwen. Als Drumbassadors Wim en René een nieuw muziekstuk, een liedje of song bedenken, willen ze dat de compositie een thema heeft. Een thema kan een melodie zijn die gezongen of gespeeld wordt op de trommels, het kan ook een tekst zijn die iemand zingt of rapt, of het is een ritmisch motief dat de twee drummers samen spelen, tegelijk (unisono) of min of meer door elkaar heen en aanvullend. Hoewel je misschien denkt dat je op een drumstel geen melodie kunt spelen, is dat wel mogelijk: met toonhoogteverschillen kun je een soort melodie maken. De Drumbassadors kiezen dus een thema, en het thema is de kapstok voor de verdere vorm van een ritmestuk.
13
Dat gaat zo: - na het intro speelt René het thema, - daarna speelt René het thema samen met Wim, - dan volgt een solo (improvisatie) voor Wim, - hierna speelt Wim het thema, - vervolgens spelen ze het thema weer samen, - en tot slot volgt het uitro. Deze opbouw, of vorm, is waarschijnlijk al snel voorspelbaar. Daarom moet de volgende compositie met eenzelfde opbouw op een andere manier verlopen: contrasterend zijn. Dit onderwerp kwam al eerder aan bod. Denk aan een heel ander tempo dan het stuk ervoor, aan harder of zachter (volume), een totaal ander ritme, een ander gebruik van het drumstel. Ook kun je drummen met je handen in plaats van met drumstokken, of met brushes of stokken met watten, om een heel andere sfeer te creëren.
Opdracht 3B Plaats de leerlingen in een kring. U klapt een eenvoudig ritme voor, dat u steeds herhaalt. Intussen draait u zich naar de leerling rechts van u, deze leerling luistert naar het ritme, klapt mee en neemt zo het ritme over. Die eerste leerling doet hetzelfde met de leerling aan zijn rechterkant. Zo wordt het ritme in de kring doorgegeven. Als het ritme halverwege de kring is, zet u een ander ritme in dat contrasteert met het eerste ritme (harder, zachter, ander tempo, enzovoort). Weer geeft u het ritme naar rechts door.
14
Extra: laat de leerlingen een voorwerp in de klas zoeken dat een eigen klank heeft (bijvoorbeeld zelf tikken op de deur, met een pen op de kachel tikken). Voer opdracht 3B nogmaals uit en laat de leerlingen het ritme doorgeven via oogcontact. Zo ontstaat een muziekstuk van het eigen klaslokaal.
Opdracht 3C Laat de leerlingen in een kring staan. De kring wordt nu ‘gelezen’ als een partituur: bij iedere jongen twee keer klappen, bij ieder meisje één keer. Geef een beginpunt aan, doe het in een rustig tempo voor en doe het dan met z’n allen na. Waar het misgaat geeft u extra aandacht. De ‘partituur’ kunt u hierna in tegenovergestelde richting uitvoeren. Daarna tegelijk in twee richtingen: de ene helft van de kring gaat linksom, de andere rechtsom. Als het goed gaat, komen beide groepen op hetzelfde moment weer op het beginpunt uit. Voeg nu een derde categorie met een eigen kenmerk toe: meisjes met een jurk of rok; leerlingen met blond haar. Kies een duidelijk kenmerk dat in één oogopslag te zien is. Die categorie vertegenwoordigt drie klappen. Oefen eerst met z’n allen. Als het goed gaat kunnen de leerlingen ook deze partituur in tegenovergestelde richting uitvoeren.
15
Extra: De leerlingen gaan in plaats van klappen op drie toonhoogtes zingen (G, A, C), met als tekst bijvoorbeeld “drum-bassa-dors”. Elke jongen krijgt “drum-bassa” op toon G-A. Elk meisje krijgt “drum” op toon G. Elke brildrager (of kies een ander kenmerk) krijgt “drum-bassa-dors” op de tonen G-A-C. Uiteraard kan ook deze partituur in tegengestelde richting. U beoordeelt zelf hoe ver de leerlingen kunnen gaan. Samen met hen creëert u zo ritmisch complexe figuren met eenvoudig themamateriaal. U kunt de ritmische of melodische structuur opnemen om samen met de leerlingen te beluisteren en bespreken.
Opdracht 3D Vraag de leerlingen of ze weten dat in veel muziek geen drumstel meer gebruikt wordt omdat de drums uit de computer komen. Wat zijn de verschillen tussen het spelen van het ritme op een drumstel en het gebruiken van een drumcomputer? Met een drumcomputer is improvisatie niet mogelijk; het volume is niet veranderbaar; er is sprake van “statische” ritmes waarbij het geluid zonder fysieke inspanning tot stand komt. Maar een drumcomputer brengt een strak, hip en krachtig ritme voort! Extra: Op het tabblad staan twee links naar drumgames. Deze drumgames kunt u klassikaal spelen, maar leerlingen kunnen er ook individueel mee aan de slag.
16
Les 4
Welkom in het theater!
20 minuten Benodigdheden www.klunky.nl > Drumbassadors > Welkom in het theater Bekijk via www.klunky.nl de korte film Welkom in het theater. Bespreek het filmpje aan de hand van de vragen op de webpagina.
17
Educatie na afloop van het concert Les 5 Terugblik op het concert 20 minuten (eventueel optreden van een leerling; tijdsduur naar eigen inzicht) klassikaal Benodigdheden www.klunky.nl > Drumbassadors > Terugblik op het concert. Bekijk de korte film op www.klunky.nl > Drumbassadors > Terugblik op het concert. De leerlingen zien dat Drumbassadors over de hele wereld concerten geeft. Toch is het geen wereldberoemde band. Vraag de leerlingen waarom zij denken dat Drumbassadors niet beroemd is. Ze zijn geen echte band, niet geschikt voor een groot publiek, leuker om live mee te maken dan te horen op een cd, enzovoort. Breng de leerlingen het concert in herinnering. Vraag ze naar hun ervaringen: wat is hun vooral opgevallen? Denk aan de thema’s in de muziek, de signalen die de drummers elkaar gaven, de instrumenten waarop ze speelden, hun stokken, hun houding, de afwisseling in de muziek. Vonden de leerlingen het concert mooi, interessant, inspirerend? Is de naam Drumbassadors terecht gekozen? Waarom wel/niet?
18
Misschien heeft u een leerling in de groep die zelf een drumstel heeft en erop kan spelen. Regel een kort optreden in uw klas van deze drummer op zijn (of haar) eigen drumstel! Wat is het lievelingsmuziekstuk van de leerling? Kan hij dat voor u en de andere leerlingen spelen? Bekijk met de hele groep het drumstel en benoem de instrumenten in het hart: basdrum, snaredrum, hihat. Wijs ook tom-tom, floortom en bekkens aan. Vraag goed door naar de drijfveren van de leerling om drummer te worden. Vraag de leerling ook voorbeelden van afwisseling in de muziek voor te spelen en leg het verband met het concert van Drumbassadors. Als er geen drummer in de groep is, bekijk dan via het tabblad het filmpje over Roel. Roel is slagwerker en bespeelt melodisch en ritmisch slagwerk. Hij vertelt over wat hij zo leuk vindt aan drummen. Bespreek het filmpje aan de hand van de volgende vragen: Is slagwerk iets voor jou? Zo nee, wat dan wel? Wat lijkt je het leukste van drummen? Wat vind jij mooier: muziek van een drumstel of muziek uit een drumcomputer?
19
Opdracht 5 Vraag de leerlingen thuis naar muziek te luisteren en een opname mee te nemen van een hit, of een klassiek muziekstuk, filmmuziek, muziek uit een reclame, enzovoort. Het moet in ieder geval muziek zijn waarvan zij het ritme (van drumstel of drumcomputer) mooi vinden. Luister klassikaal naar een aantal keuzes en laat de leerling beargumenteren waarom hij de muziek mooi vindt. Extra: Geintje ... Voor als u 5 minuutjes overheeft! Bekijk het filmpje van Mr. Bean via www.klunky.nl > Drumbassadors > Terugblik op het concert.
Colofon Een uitgave van Kunstbalie © 2013 Tekst: Stijn van der Loo en Ingrid Ruijgh, consulenten muziek Kunstbalie Eindredactie: Yvette Cordfunke Vormgeving: Huub van Deijck Fotografie: Publivision
www.kunstbalie.nl
[email protected] www.klunky.nl
