Melissa Bloch 2de kan Japanologie 2003-2004
Encyclopedie van de Japanologie
Een bibliografische zoektocht naar het laat-trouwen fenomeen
Inhoudstafel 1. Inleiding
3
2. De Zoektocht
5
2.1. Bibliotheek
5
2.2. Databanken
6
2.3. Citation index
8
2.4. Internet
8
2.5. Blogosfeer
12
3. Nabeschouwing
14
3.1. Criteria
14
3.2. Belangrijkste boeken en artikels
15
3.3. Japan
16
3.4. Besluit
16
2
1. Inleiding 今も...あのう、若い人の中で最近ことぶきびんぼっていうのが言葉もできています。ことぶ きってマリッジって意味でびんぼってパヴァティって意味ですから。結婚したら、いい生活 ができなくならっていうふうに思っていますね。1 (Ned: Bij de jongeren is een nieuwe term in zwang. Ze hebben het over kotobukibimbo. Kotobuki betekent huwelijk en bimbo is het woord voor arm. Ze vinden dat je geen behoorlijk leven meer hebt als je trouwt.)
Meer en meer japanners, en dan vooral Japanse vrouwen gaan het trouwen langer uitstellen of trouwen gewoon niet meer. Dit laat-trouwen fenomeen, ook wel 晩婚 (bankon, laat huwelijk) of 非婚 (hikon, geen huwelijk) genoemd, is één van de redenen waarom het geboortecijfer van Japan verontrustend laag is. Op 1 april 2003 was het aantal kinderen onder de vijftien jaar 18.01 miljoen. Dit is 14,1 percent van de totale populatie en de laagste in de Japanse geschiedenis.2 Het dalende geboortecijfer gecombineerd met het toenemende aantal ouderen in de maatschappij is een probleem dat zeer actueel is. Maar niet alleen daarom geniet het later-trouwen veel media aandacht. In Japan is de algemene consensus dat men jong dient te trouwen. Voor de meeste japanners is het nog steeds een taboe om op latere leeftijd te trouwen, laat staan niet te trouwen. Toch laten minder en minder jongeren zich de wet dicteren door deze algemene visie, en zoals eerder gezegd, gaat het hier vooral om de vrouwen. Een jonge vrouw mag werken voor haar huwelijk, maar daarna wordt zij geacht thuis te blijven, kinderen te krijgen en hun opvoeding en het huishouden op zich te nemen. Soms komt hier zelfs de zorg voor haar schoonouders bij. Japanse vrouwen zien dat hun soortgenoten in andere landen wel zonder problemen kunnen werken en beginnen het huwelijk uit te stellen. Ze blijven bij hun ouders wonen, dragen al dan niet bij tot de huur, belastingen en dergelijke, en werken. Zo houden ze voldoende over om er een meestal zeer luxueuze levenstijl op na te houden; ze kopen luxe goederen en reizen naar het buitenland, soms alleen al om te shoppen. Door het huwelijk uit te stellen, kunnen ze genieten van een vrijheid en een luxe die de meesten nooit zullen hebben eens ze in het huwelijksbootje stappen. Zulke jongeren worden ook wel parasite single (パラサイト・シングル of パラサイト・シン ゲル, parasaito shinguru of parasaito shingeru) genoemd, een term voor het eerst gebruikt door Yamada Masahiro (山田 昌弘). Volgens deze socioloog van de Tokio Gakugei Universiteit (東京学芸大学) zijn de parasaito een deel van de oorzaak van de achteruitgang van de Japanse economie. Mijn interesse voor dit onderwerp werd voor het eerst gewekt toen ik een eerder opgenomen videoband van een uitzending van TerZake3 herbekeek. Hierin werd het laat-trouwen in Japan Citaat uit een interiew met Yamada Masahiro dat voorkwam in het TerZake programma waarvan eerder reeds melding. De hier gegeven vertaling is diegene die als ondertiteling in dat programma werd gebruikt. Zij lijkt mij vrij, maar correct. 2 Anon. 05-09-2003. <
[email protected]>. Statistical Handbook of Japan 2003: Chapter 2 Population. Statistics Bureau.
. (13-05-2003). 3 Het gaat hier om de TerZake aflevering van vrijdag 4 juli 2003. 1
3
besproken, en er kwam zelfs een interview met de eerder vernoemde Yamada Masahiro (山 田 昌弘) in voor. Hij nam hier de term ことぶきびんぼ (kotobukibimbo) in de mond. Ik heb gekozen voor een sociologisch-demografische benadering bij mijn zoektocht, aangezien trouwen zowel tot het domein van de sociologie als dat van de demografie behoort, en er kans is dat bepaalde waardevolle aspecten aan de aandacht kunnen ontsnappen wanneer geopteerd wordt voor slechts een van beide. Door de twee benaderingen te combineren, hoop ik een beter, duidelijk beeld van de gehele problematiek te kunnen bekomen. Sporadisch is ook een economische invalshoek gebruikt om zo data te kunnen verzamelen om beweringen of uitspraken te kunnen staven. Om een degelijk onderzoek te voeren, zijn goede zoektermen onontbeerlijk. Vanzelfsprekend vertrekt men niet met een volledige lijst zoektermen wanneer men aan een onderzoek begint. De ene zoekterm leidt de onderzoeker naar de andere. Ook een goed begrip van de betekenis is nodig. Daarom volgt nu een korte bespreking en waar nodig een beknopte beschrijving van elke gebruikte zoekterm4;
•
•
ことぶきびんぼ (kotobukibimbo) betekent zoveel als ‘arm door huwelijk’, deze term gebruikte ik vooral in het begin en later steeds minder toen bleek dat hiermee weinig of geen resultaat kon worden gevonden. Verder bleek dat deze term op verschillende wijzen geïnterpreteerd kon worden. パラサイト・シングル of パラサイト・シンゲル (parasaito shinguru of parasaito shingeru, parasite single) Term voor het eerst gebruikt door Yamada Masahiro (山田 昌弘), wordt gebruikt om de vele jonge, werkende japanners die toch nog thuis leven, te omschrijven. Doordat zij bij hun ouders leven, kunnen ze een groot deel van hun loon spenderen aan andere niet levensnoodzakelijke items. Om toch een zekere luxe te kunnen te behouden, blijven zij thuis wonen, en ‘parasiteren’ze dus. Soms zocht ik ook op het Engelse meervoud namelijk; parasite singles of zelfs gewoon op parasite.
•
晩婚 (ばんこん, bankon, laat huwelijk) Zoals de letterlijke vertaling al aangeeft, term gebruikt om het ‘laattrouwen’-fenomeen aan te duiden.
•
非婚 (ひこん, hikon, geen huwelijk) Zoals de letterlijke vertaling al aangeeft, term gebruikt om het niet-huwen mee aan te duiden. Japanese marriage politics late marriage Japan
• •
Het doel van deze zoektocht was om verschillende boeken, artikels en dergelijke te vinden die zouden toelaten meer over het laat-trouwen fenomeen te leren, en een degelijke kennis hieromtrent op te bouwen. Om een beeld te kunnen vormen van enerzijds welke visies er in Japan over dit onderwerp leven, ook bij de parasaito zelf en anderzijds wat parasite singles precies doen, waarom en of het een bewuste keuze was. Verder zou ik graag willen weten wat de gevolgen van die keuze zijn, zowel op henzelf als op hun omgeving en zeker wanneer er nu sprake is van een parasaito en wanneer niet. Ook de verschillende theorieën rond dit thema hoopte ik te vinden, om deze aan de werkelijkheid te kunnen toetsen. En wat precies de gevolgen zijn voor de Japanse maatschappij en economie. Cijfermateriaal en persoonlijke getuigenissen rond dit thema waren ook zeer welkom. 4
Engelse termen zijn niet vertaald. Daar waar het nut had, werden de zoektermen al dan niet tussen aanhalingstekens geplaatst bij het zoeken. Zowel de romanji versie als hiragana versies werden gebruikt bij het zoeken.
4
2. De Zoektocht 2.1. Bibliotheek De bibliotheek van Heist-op-den Berg kon slechts een twintigtal boeken over Japan aanbieden, en daar geen van allen recent of betrekking op dit onderwerp hadden, had ik hier niet veel te zoeken. Zelfs in de Oost-Aziatische Bibliotheek van Leuven bleek de zoektocht moeilijker dan verwacht. Toch was het hier dat ik vond wat achteraf beschouwd de belangrijkste vondst van de hele zoektocht mag genoemd worden. Dit was niet vanzelfsprekend omdat, hoewel we geluk hebben over een Oost-Aziatische bibliotheek te kunnen beschikken, de boeken en dergelijke die daar te vinden zijn vaak niet meer zo recent zijn, alhoewel dit voor tijdschriften over het algemeen wel meevalt. Bij een recent onderwerp is de kans dat daar iets te vinden is dus betrekkelijk kleiner. De gouden vondst kwam uit ‘Social Science Japan Journal’, een academisch tijdschrift. Hierin stond een niet alleen nuttig, maar ook boeiend review artikel van Wim Lunsing5. Hierin deed hij een korte uiteenzetting over de inhoud van de vier besproken boeken, en legde de daarin voorgestelde visies naast elkaar met interessante resultaten. Tussen deze vier boeken, zat ook een boek van Yamada Masahiro(山田 昌弘)6, dat alleen al omwille van de verbondenheid van zijn auteur aan dit thema, als een basiswerk bekeken mag worden. Volgens Lunsung is de houding van Yamada Masahiro tegenover parasaito neerbuigend, wat eigenlijk al te begrijpen is uit de door hem gekozen benaming parasite singles. Maar vooral de vergelijking van Yamada Masahiro’s visie met de visie die Yamamoto Kiyo (山本 貴代) in haar boek7 vooropstelt, is zeer openbarend. Als socioloog aan de Tokio Gakugei Universiteit (東京学芸大学) heeft Yamada Masahiro (山田 昌弘) toegang tot veel informatie. Als ik Lunsung’s review artikel lees, zou Yamada Masahiro deze niet aangewend hebben.
Yamada’s reasoning frequently proves to be built on quicksand. Though a professional scholar (an associate professor at Tokyo Gakugei University), he does not appear to have actually carried out any research to back up his writing, other than some cursory browsing of statistics. (Lunsung, 2003, 262). En inderdaad als ik verder de vergelijking zie met het boek van Yamamoto Kiyo (山本 貴代), lijkt Lunsung me correct als hij stelt dat hij een dergelijke stelling niet voldoende onderbouwt met feiten. In het review artikel geeft Lunsung aan dat zij er wel in slaagt haar kijk op het fenomeen te ondersteunen met hard cijfermateriaal. Opvallend is ook dat deze postief is, wat na enig zoeken toch zeldzaam blijkt, en des te meer interessant vermits ze alles weet te onderbouwen met haar onderzoek. Want ook zij staat, net als Yamada Masahiro overigens, aan één van de bronnen zelf waar de statistieken en andere informatie verzameld wordt. Maar zoals eerder al aangehaald, lijkt Yamada Masahiro die kans niet ten volle te benutten Lunsing, Wim. 2003. ‘Parasite,' and 'Non-parasite' Singles: Japanese Journalists and Scholars Taking Positions. Social Science Japan Journal, Vol.6, No. 2: pp 261-265. 6 Yamada, Masahiro (山田 昌弘). 2000 (1999). 『パラサイト・シングルの時代』(Parasaito Shinguru no Jidai, Eng: The Era of Parasite Singles). Tokio (東京): Chikuma Shobō (筑摩書房). 7 Yamamoto, Kiyo(山本 貴代). 2001. 『ノンパラ―パラサイトしない女たちの「本当」』 (Nonpara: Parasaito Shinai Onnatachi no ‘Hontō’, Eng: Nonpara: The ‘Truth’ of Woman Who Do Not Parasitize). Tokio (東京): Magazine House (マガジンハウス). 5
5
waar Yamamoto Kiyo dit duidelijk wel heeft gedaan. Dat zij over zoveel gegevens kan beschikken, is logisch daar zij bij het Hakuhodo Institute of Life and Living (博報堂生活総合研 究所, hakuhodoseikatsusōgōkenkyūjo) werkzaam is.
The Hakuhodo Institute of Life and Living (HILL) is a think tank established in 1981 by Hakuhodo Inc., Japan's second largest advertising agency. At HILL, we conduct research primarily on the emerging social trends and the lifestyles of the people today. It is the only institute of its kind that conducts research into the experiences of the people beyond their consumption behavior and social orientations. (Anon. 17-05-2004. . About Hill. Hakuhodo Institute of Life and Living. . (17-05-2004). Het feit dat HILL de sociale trends en levensstijl onderzoekt, maakt hun onderzoek en dus ook Yamamoto Kiyo’s boek des te belangrijker. Het zou zeker boeiend zijn te onderzoeken, in hoeverre Yamada Masahiro’s bewijsvoering tekort schiet, en het boek van Yamamoto zou hierbij blijkbaar een grote hulp zijn. Met deze informatie is het dus niet verwonderd dat deze eerste vondst van groot belang is geweest voor het verdere onderzoek. Daarnaast deed ik hier ook de nieuwe zoekterm parasite single op, die niet alleen het meeste maar ook vaak het beste resultaat opleverde. Zonder deze nieuwe term was de zoektocht waarschijnlijk gestrand voor ze goed en wel begonnen was. In de bibliotheek vond ik dan wel de voorlopig belangrijkste bibliografische bron voor het laat-trouwen fenomeen, toch bleek door de geringe resultaten dat het verloop van dit onderzoek vooral afhankelijk zou zijn van het world wide web. 2.2. Databanken De databanken lijken mij zich tussen het domein van de bibliotheek en van het internet te bevinden. Ze zijn ontegensprekelijk deel van het internet; een pc en internetverbinding zijn immers nodig om ze te kunnen raadplegen. Toch worden ze apart gehouden van de rest van het web, voor het merendeel is een abonnement een noodzaak om ze te kunnen gebruiken en ze zijn vaak verbonden aan of hebben overeenkomsten met één of meerdere bibliotheken. Dit maakt ze zeer interessant maar tegenlijk erg nadelig. Als iemand gebruik wil maken van hun diensten moeten ze immers aangesloten zijn op het netwerk van een instelling die een abonnement heeft. Verder zijn ze iets complexer dan de doorsnee zoekmachine. En hoewel de vele databanken dankzij de Katholieke Universiteit Leuven beschikbaar zijn voor de studenten, zijn ze dus alleen toegankelijk via het netwerk van de K.U.Leuven. Dit bleek zeer nadelig voor pendelaars. Ik ben zelf een pendelaarster, en dit gaf af en toe wel enige problemen die evenwel niet onoverkomelijk waren met enige planning. De databanken leveren minder op dan ik eerst hoopte en gaven duidelijk te verstaan dat dit toch een vrij ‘nieuw’ onderwerp was. In eerste instantie zocht ik in alle databanken, op WebcatPlus na omdat deze enkel Japans was. Op de pc’s die dankzij de K.U.Leuven steeds ter beschikking staan in de Dekenstraat was immers geen Japans geïnstalleerd. Gelukkig bleek later dat WebcatPlus een gratis databank was. Picarta:
Had op het eerste zicht het meeste te bieden voor dit onderwerp en leek me dus enige tijd ook de beste. Om te illustreren: toen ik zocht op parasite singles vond ik onder andere een artikel van inmiddels oude bekende Yamada Masahiro (山田昌弘).
6
Yamada, Masahiro (山田 昌弘). 2001. FAMILY - Parasite Singles Feed on Family System. The Japan quarterly, vol. 48, afl. 1: pp 1016. Dat een werk van Yamada Masahiro terug te vinden is in een databank als Picarta, geeft aan dat hij toch een belangrijk auteur is. Hij heeft blijkbaar ook verschillende werken over dit onderwerp op zijn naam staan, wat niet verwonderlijk is als we in acht nemen dat hij tenslotte de term parasite single introduceerde. Toen ik Picarta daarna liet zoeken met de term late marriage japan kreeg ik ook aardig wat resultaten, waaronder een goed artikel over het laat-trouwen fenomeen, namelijk: Retherford Robert D., Ogawa Naohiro, en Matsukura Rikiya. 2001. Late Marriage and Less Marriage in Japan. Population and development review, vol. 27, afl. 1: pp 65-102.
JSTOR:
Pas toen ik vroeg te zoeken naar 'Japanese marriage politics', kreeg ik eindelijk resultaat. Na enig leeswerk, aangezien het niet in het begin van het artikel vermeld stond, kon ik toch besluiten dat het goed opgebouwde artikel van Robert J. Smith zeker interessant is voor mijn paper-onderwerp aangezien het kort melding maakt van het feit dat vrouwen na hun huwelijk geacht worden te stoppen met werken en zich aan hun gezin te wijden. Zeer algemeen maar het kan zeker goede achtergrondinformatie bieden. Smith, Robert. 1987. Gender Inequality in Contemporary Japan. Journal of Japanese Studies, Vol. 13, No.1 (Winter): pp. 1-25.
BAS:
De resultaten van de zoektocht op Bibliography of Asian Studies (BAS) waren mager. Interessant is wel dat toen parasite als zoekterm gebruikt werd, bij de resultaten op de zesde plaats het eerder vernoemde review essay van Wim Lunsing vermeld werd.
Bij de andere databanken kon geen of weinig resultaat gevonden worden dat in direct verband stond met het onderwerp van deze paper. Alles in beschouwing genomen, konden de databanken mij niet veel verder helpen. Toch konden door dit zoekwerk weer een paar nuttige artikels aan de bibliografische lijst toegevoegd worden. Zoals al eerder gezegd leek eerst Picarta de beste databank , maar na een zoektocht op Webcat Plus kon ik besluiten dat deze laatste toch de databank bij uitstek was voor dit onderwerp. Webcat Plus bleek immers zeker evenveel resultaten als Picarta te geven, en had als belangrijk voordeel dat deze thuis geraadpleegd kon worden.
Webcat Plus: Een zoektocht op パラサイト・シングル (parasaito shingeru) geeft 1721 resultaten, wat ondanks dat ze niet allemaal relevant zijn, toch een groot aantal is. Tussen dubbele aanhalingstekens lijkt geen verschil te maken. Maar op het eerste zicht lijken toch vele van die resultaten zeer nuttig. Zo vond ik tussen die resultaten een boek dat ook in het inmiddels vertrouwde review artikel van Lunsing werd besproken.
7
Miura Shumon (三浦 朱門), en Sarada Tamako (さらだ たまこ). 2001. 『父と娘のパラサイト・シングル』(Chichi to Musume no Parasaito Shinguru, Eng: Father-Daughter Parasite Singles). Tokio (東京): Besuto Shinsho (ベストセラーズ新書). 2.3. Citation Index Via een citation index kon helaas niet meteen een invloedrijke auteur gevonden worden. Aangezien er geen overvloed is aan werken in een westerse taal over dit onderwerp is dit waarschijnlijk wel logisch. Indien werken die in een meer verspreide taal talrijker zouden zijn, zou dit waarschijnlijk wel anders zijn. Maar dit neemt niet weg dat logisch redeneren ook een oplossing kan bieden. Als ik dit probeer, besluit ik dat daar in andere tijdschriften en artikels de naam Yamada Masahiro (山田 昌弘) vaak teruggevonden kan worden (bijvoorbeeld in het eerder vermelde artikel van Wim Lunsing), men wel kan stellen dat hij zeker in aanmerking komt als invloedrijk auteur. Daarbij komt ook nog dat hij tenslotte de term ‘parasite single’ voor het eerst heeft gebruikt. Toen ik de gevonden resultaten nog eens wou nagaan, werd ik er echter aan herinnerd dat er nog een reden is waarom een citation index niet zo handig is in mijn geval. Want daar je een abonnement nodig hebt daarvoor, kan ik die thuis niet bezichtigen. 2.4. Internet Voor ik besloot dit onderwerp aan te vragen, had ik reeds een snelle zoektocht gedaan op het internet om te zien of dit wel haalbaar zou kunnen zijn qua beschikbare informatie. Ook na de eerste zoektocht in de bibliotheek kon ik het niet nalaten de nieuwe zoektermen te testen op hun nut door een snelle surf-sessie. Deze korte zoektocht was bedoeld om even enkele pagina’s te overlopen, om de interessantste al eens door te nemen, zo meer informatie op te doen, en eventueel nieuwe zoektermen te vinden. Nieuwe zoektermen vond ik niet, maar ik kon al wel direct het nut van ‘parasite single’ als nieuwe zoekterm appreciëren, want ‘kotobukibimbo’ leverde niet veel op bij Google. Parasite single gaf bij een eerste Googlezoektocht ongeveer 258,000 resultaten, alhoewel deze natuurlijk niet allemaal relevant waren. Maar als ik de zoekterm tussen dubbele aanhalingstekens plaats, zijn er toch nog ongeveer 458 resultaten. De volgende internetzoektocht werd echter een stuk grondiger uitgevoerd. Ik begon deze bij Google.co.jp, omdat deze als de thuispagina van mijn pc staat ingesteld en omdat deze de bekenste en meest gebruikte zoekmachine is. Met zoekterm "parasite single"site:com" •
Anon. 13-08-2001. The Non-Parasite Single 1. Hakuhodo Institute of Life and Living. . (1705-2004). Deze site geeft al vast een voorproefje van het boek van Yamamoto kiyo (山本 貴代).
•
Anon. 13-08-2001. The Non-Parasite Single 2. Hakuhodo Institute of Life and Living. . (17-052004). Vervolg van de bovenstaande pagina.
8
•
Japan, Captian. 13-11-2002. (indien beschikbaar). Museum Tour: The Meguro Museum of Parasitology. Sake Drenched Postcards. . (17-05-2004). Geeft een bijzonder grappige kijk op het fenomeen.
•
Bremner, Brian. 17-05-2004. . An Epidemic of Social Parasites?. BusinessWeek Online: Eye on Japan. . (17-05-2004). Een artikel uit BusinessWeek8, auteur is het niet eens met de manier waarop Yamada (山田) de Japanse jeugd voorstelt en kan de redenen waarom parasaito bij hun ouder blijven wonen en het huwelijk uitstellen begrijpen, omdat het alternatief weinig aanlokkelijk is.
•
Sae. 15-03-2004. Writing Treatment. Persoonlijke pagina. . (17-05-2004). Een webblog van een Japanse die werkt en nog thuis woont.
Om wat meer informatie te verzamelen over het Hakuhodo Institute of Life and Living (博報 堂生活総合研究所), besloot ik naar de hoofdpagina van die instelling te zoeken. Met zoekterm hakuhodo institute •
Anon. 02-04-2004. Hakuhodo Inc. Hakuhodo Inc. . (17-05-2004). De homepage van het Hakuhodo Institute of Life and Living (博報堂生活総合研究所).
•
Anon. 12-05-2004. . Hakuhodo Institute of Life and Living. Hakuhodo Institute of Life and Living. . (17-05-2004). De engelse homepage van het Hakuhodo Institute of Life and Living (博報堂生活総合研 究所, hakuhodoseikatsusōgōkenkyūjo), of afgekort Hill.
•
Anon. 12-05-2004.. 博報堂生活総合研究所 (hakuhodoseikatsusōgōkenkyūjo, Eng: Hakuhodo Institute of Life and Living). 博報堂生活総合研究所(hakuhodoseikatsusōgōkenkyūjo, Eng: Hakuhodo Institute of Life and Living). . (17-05-2004). De Japanse versie van bovenstaande pagina.
Voor we verder gaan met een ander zoekmachine, vragen we Google nog te zoeken met een iets algemenere zoekterm. Dit geeft wel enkele interessante resultaten. Met zoekterm late marriage Japan
8
Anon. 17-05-2004. . BusinessWeek Online. BusinessWeek Online. < http://businessweek.com>. (17-05-2004).
9
•
Anon. 02-09-2003. The 2nd Public Opinion Survey on Population Issues in Japan. National Institute of Population and Social Security Research. . (17-05-2004). Een zeer relevante survey. Niet alleen informatie over laat-trouwen maar ook over toenemende vergrijzing en het dalende geboortecijfer.
•
Curtin, J. Sean. 02-10-2004. Family Trends in 2002: Part Two Population Data Shows Declining Birthrates, Fewer Marriages and More Divorces. Glocom Platform. . (17-05-2004). Bespreekt de sociale trends van 2002 in verband met familie.
•
Curtin, J. Sean. 09-12-2003. Changing Attitudes towards Gender Roles in Japan: 2002 Snapshot. Glocom Platform. . (17-05-2004). Zoals de titel al aangeeft, bespreekt dit artikel de veranderende houding tegenover her rollenpatroon. Net als het bovenstaande artikel, komt ook dit van Glocom9.
•
Dodd, Jan. 17-05-2004. . Jan Dodd’s Glossary. Persoonlijke pagina. . (17-05-2004). Een zeer handige pagina. Hier kwam ik tevens twee nieuwe zoektermen tegen, namelijk bankon (晩婚)en hikon (非婚).
Bankon-ka (later marriage) In 2000, the average age of the first marriage rose to 28.8 for men and 27.0 for women. Non-marriage (hikon) is getting more and more common. (Jan Dodd’s Glossary)
Op Vivisimo kreeg ik ook een mooi aantal resultaten, waarvan er onvermijdelijk al verschillende op Google gevonden waren, bijvoorbeeld The Parasite Single 1. Met zoekterm parasite single •
Soukhanov, Anne H. 17-05-2004. Word Watch. The Atlantic Online. . (17-05-2004). De definitie van het woord parasite single volgens The Atlantic Online10.
•
Takahashi Hiroyuki, en Jeanette Voss. 01-10-2000. "Parasite Singles" &emdash; A Uniquely Japanese Phenomenon? - No. 31, August 11, 2000. Japan Economic Institute. . (17-05-2004). Bespreekt het parasaito fenomeen en vergelijkt de situatie in Japan met die van de Verenigde Staten, Frankrijk en Italië.
Anon. 17-05-2004. Glocom Platform. The Japanese Institute of Global Communications. . (17-05-2004). 9
Anon. 17-05-2004. <[email protected]>. The Atlantic Online. The Atlantic Online. . (17-05-2004). 10
10
Om even te illustreren wat een verschil het gebruik van dubbele aanhalingstekens kan maken, vermeld ik hier dat Vivisimo met zoekterm "late marriage japan" slechts één resultaat kon vinden. Laat men de dubbele aanhalingstekens weg, heeft men een veel groter aantal resultaten. Tussen de resultaten kunnen we een full-text11 artikel terugvinden, helaas kan dit niet bekeken worden zonder betaling. Op AllTheWeb waren niet veel nieuwe resultaten vinden, noch met zoekterm parasite single noch met late marriage Japan. Ik heb deze beide zoektermen zowel gebruikt tussen dubbele aanhalingstekens als zonder. Toen ik late marriage Japan tussen aanhalingstekens plaatste, bekwam ik opnieuw slechts 1 resultaat. Hoewel ook hier de meerderheid van de bekomen resultaten reeds eerder gezien was, kon Teoma toch enkele nieuwe resultaten geven. Een zoektocht met "parasite single" brengt ons bij een interessante pagina. Koide, Natuko. 30-11-2001. Parasite Single. Persoonlijke pagina. . (17-05-2004). Natuko Koide is het duidelijk eens met Yamada Masahiro's beeld van parasite singles. Ik heb proberen nagaan of zij geen leerlinge van hem was. Maar aangezien zij op Rissho daigaku (立正大学, Rissho University) zit en Yamada Masahiro doceert op de Tōkyo gakugei daigaku (東京学芸大学, Tokyo Gakugei University), veronderstel ik van niet.
Nog bij Teoma zoeken we vervolgens met zoekterm Late marriage Japan, eerst met dubbele aanhalingstekens maar dat is zonder resultaat. Als ik ze weg laat, heb ik meer succes. Met zoekterm late marriage Japan •
Moran, Simon. 17-05-2004. Marriage in Japan. Japan File. . (17-05-2004). Deze site is interessant omdat hierin beschreven staat wat er gebeurt wanneer men trouwt in Japan.
•
Hayami, Akira . 1987. Another fossa magna: proportion marrying and age at marriage in late nineteenth-century Japan. Journal of Family History, Vol. 12, No. 1-3: pp57-72.. Hier maakt men voor het eerst melding van een verschil tussen Oost- en West-Japan qua trouwleeftijd.
Using several heretofore neglected but very significant sources of demographic information for late nineteenth-century Japan, the study investigates the statistics for proportions marrying and age at first marriage in all the Japanese prefectures. It establishes the existence of two patterns of marriage--one of early marriage in eastern Japan and one of late marriage in western Japan. Several explanations for this division are considered. (Hayami, 2000)
11
Matsukura, Rikiya. Late Marriage and Less Marriage in Japan (Statistical Data Included). HighBeam Research. . (17-052004).
11
•
Bassani, Cherylynn. 26-02-2003. A Look at Changing Parental Ideologies & Behaviors in Japan. Sociological Research Online. . (17-052004). Ook zeer geschikt. Het bevat tevens een paar nuttige tips over hoe men het best informatie in Japan gaat verzamelen.
KartOO vond ik nogal verwarrend om mee te werken. Zeker; het was mooi gepresenteerd, en liet duidelijk 'links' tussen verschillende sites zien. Maar toch leken de andere searchengines mij overzichtelijker. Verder kreeg ik ondanks de aanhalingstekens die ik gebruikte toen ik op “parasite single” zocht, toch veel dating sites. En dat probeerde ik net te vermijden. Er waren nuttige sites tussen de resultaten, hoewel de meerderheid al eerder gezien was. Op "late marriage Japan" was er weer maar één enkel resultaat. Zonder aanhalingstekens weer een beter resultaat, zelfs een interessant artikel12 op de site van The Japan Times13 dat ik nog niet eerder gezien had.
Omdat Yahoo! toch een ander systeem gebruikt, leek ook hier een zoektocht zeker nuttig. Ik kon er zelf een paar resultaten vinden, die ik nog niet eerder gezien had. Bijvoorbeeld: Met zoekterm “parasite single” •
Zielenziger, Michael. 16/05/2004. Young Japanese prefer `parasite single' life to ‘wedding poverty'. KRWashington. . (16-05-2004). Hierin legt de auteur kort en duidelijk uit wat het fenomeen precies inhoudt.
•
Takahashi Hiroyuki, en Jeanette Voss. ‘Parasaite Singles’-A Uniquely Japanse Phenomenom?. Japan Economic Institute. < http://www.jei.org/Archive/JEIR00/0031A.pdf>. (17-05-2004). Achteraf bekeken toch niet zo’n nieuw resultaat. De link naar hetzelfde artikel staat immers al eerder vermeld in deze paper, dit is de link naar de pdf-file.
Zoeken op "late marriage japan" leverde niets op, zonder aanhalingstekens zoals gewoonlijk wel meer resultaat, echter weinig resultaten die niet al eerder gevonden waren. 2.5. Blogosfeer Feedster geeft een wat teleurstellend resultaat als ik "parasite single" intik. Slechts twee blogs, waarvan er één blijkbaar niet meer bestaat, de tweede is wel een relevante link.
Ashby, Janet. 17-05-2004. 'Parasite singles': problem or victims?. The Japan Times Online. . (17-05-2004). 13 Anon. 17-05-2004. The Japan Times Online. The Japan Times Online. . (17-05-2004). 12
12
Anon. 02-052004. Parasite Single. 55Mac-iBlog. . (17-05-2004). Een zoektocht met aanhalingstekens haalt eerst niets uit, maar pas als ik zoek op late marriage Japan zijn er wel resultaten, hoewel geen noemenswaardige. Omdat Feedster 'case sensitive' is volgens de tips-pagina van Feedster14 doe ik nog een laatste poging met late marriage japan maar zonder resultaat. Op Technorati levert zoeken met "parasite single" voor de eerste keer niets op, "late marriage Japan" met of zonder aanhalingstekens gaf ook geen resultaat. Bij Popdex, Blogdex, Blogdigger en DayPop ben ik niet lang blijven stilstaan aangezien op de japanologie blog15 stond; "Popdex, Blogdex, Blogdigger en DayPop zijn qua functionaliteit perfect vergelijkbaar met Technorati, maar zijn misschien net ietsje lichter uitgevallen." Een korte zoektocht met zoektermen "parasite single" en "late marriage japan" (mét en zonder aanhalingsteken) op Daypop, leverde geen nuttige sites op. Omdat Bulkfeeds in het Japans was, probeerde ik het eerst met "パラサイト・シンゲル", maar kreeg hetzelfde resultaat als toen ik het met "parasite single" of "late marriage japan" probeerde, namelijk geen. Gewoon op late marriage japan zoeken leverde wel 2 resultaten op, maar geen relevante. Ik probeerde ook "ひこん", ひこん, hikon noch "hikon" leverden iets op. Hetzelfde geldt voor "ばんこん" zelfs al probeerde ik 4 verschillende schrijfwijzen net als voor "ひこん". ことぶきびんぼ leverde ook niets op. Ontmoedigd had ik het in eerste instantie hierbij gelaten, tot men mij erop attent maakte dat er met パラサイト・シングル als zoekterm wel wat te vinden was. En zo kon ik twee blogs aan de lijst toevoegen.
•
Geish. 17-05-2004. nikoniko: パラサイトシングル (parasaito shingeru). Persoonlijke pagina. . (17-05-2004). Vrij kort, maar gaf toch een leuke definitie in het Japans.
•
Nakajima, Taku. 17-05-2004. . 圏外からのひとこ と (kengai kara no hito koto). Persoonlijke pagina. . (17-05-2004). Interessant, helaas is de link waarnaar deze blog verwijst ondertussen dood.
De reclamebanners op Bulkfeeds waren ook nuttig.
Anon. 17-05-2004. Feedster Help. Feedster. . (17-05-2004). 14
Coppens Hans, en Bovens Andreas. 03-09-2004. , en . Zoeken in de blogosfeer. Japanse Studies. . (17-05-2004). 15
13
Anon. 17-05-2004.Amazon.co.jp： 検索結果 本: パラサイト・シングル (kensakukekka hon: parasaito shingeru, Eng: Search results books: parasite single). Amazon.co.jp. . (17-05-2004). Hierna probeerde ik het nog eens bij Feedback met dezelfde zoektermen, maar ook daar slechts zelden resultaat, en al helemaal geen relevante blogs. Op de Google's Weblogs Directory konden noch "parasite single", noch "late marriage japan" enig resultaat leveren. Een zoektocht op late marriage japan geeft wel resultaten, maar er zijn zoals te verwachten geen relevante tussen. 3. Nabeschouwing
3.1. Criteria Hier ga ik kort een paar criteria toelichten die mij specifiek voor dit thema belangrijk lijken. Inhoud De hele tekst lezen en zien of de inhoud informatief is, en zeer belangrijk; ook wel echt iets ‘nieuws’ meedeelt, en niet gewoon eerdere publicaties ‘napraat’. Want anders eindig je met een hoop boeken en artikels die eigenlijk allemaal hetzelfde op dezelfde manier vertellen en daar geraak je niet ver mee. Een artikel waarin Yamada Masahiro’s visie verdedigd/tegengesproken wordt, stijgt direct in belang mits dit een beetje degelijk gestaafd wordt natuurlijk, aangezien Yamada Masahiro (山田 昌弘) toch een zeer belangrijk persoon is voor dit onderwerp. Maar wanneer men slechts een vaak geciteerde zin van hem vermeldt, is zo’n tekst niet echt nuttig voor mijn zoektocht. Langs de andere kant, leggen zij die vaak geciteerde zin degelijk uit, en geven ze er een duidelijk en helder beeld van, dan beschouw ik zo’n tekst wel als vernieuwend en dus zeer nuttig. Ik beschouw het steeds als pluspunt als de Japanse termen vertaald of uitgelegd worden. De visie van de auteur(s) speelt(spelen) dus zeker ook mee, het kan zeer interessant zijn verschillende visies te verzamelen. Ik heb na het lezen van elk artikel bijvoorbeeld, mijzelf de vraag gesteld of het een negatieve of positieve kijk op het hele laat-trouwen en ‘parasite single’ fenomeen heeft. Bij de teksten die blijk geven het eerder negatief te bekijken, probeer ik te begrijpen of men volledig de visie van Yamada Masahiro aanhangt, of een andere reden (of andere redenen) aanbrengt. Artikels met een positieve kijk zijn dubbel interessant, omdat ze (tot hiertoe) in de minderheid lijken. Verder is het bij dergelijke artikels ook interessant om te zien of de auteur zichzelf verdedigt, of gewoon het probleem op een louter sociologische manier bespreekt. Verder is het ook belangrijk te weten of de auteur zijn visie onderbouwt met voldoende feiten, of die feiten correct zijn en juist geïnterpreteerd. Een werk is niet noodzakelijk minder nuttig indien het niet voldoende onderbouwd is, het tegendeel is soms waar.
14
Neutrale artikels zijn ook nuttig, om te zorgen dat je zelf niet teveel in een redenering wordt meegenomen en toch een beetje probeert een klare kijk op de zaken te behouden. Natuurlijk betekent dat niet, dat je je ondertussen geen eigen mening aan het vormen bent over het probleem. De auteur en de instelling waartoe deze behoort Heeft de auteur grondleggende teksten geschreven over mijn onderwerp? Wordt hij vaak geciteerd? Behoort de auteur tot een wetenschappelijke instelling, en schrijft hij deze de tekst ook in naam van of voor deze instelling of is het een louter persoonlijke publicatie? Is de instelling academisch? Doet de auteur/instelling aan onderzoek rond de materie? De antwoorden op deze vragen, waren toch erg nuttig in het bepalen of ik de tekst echt ging kunnen gebruiken. Voor dit onderwerp speelt ook de leeftijd van de auteur, zijn/haar geslacht en zelfs zijn/haar burgerlijke status een belangrijke rol. Tenslotte gaat iemand van een middelbare leeftijd anders aankijken tegen ‘parasaito’ dan iemand die er zelf voor in aanmerking zou komen zo genoemd te worden. Om diezelfde reden is het dus ook belangrijk te weten of de auteur zelf gehuwd is, en of de auteur westers of Japans is. Tenslotte kan de moraal sterk verschillen van maatschappij tot maatschappij. Hier in België denk ik niet dat er neerbuigend wordt neergekeken op ‘parasaito’, soms krijg ik zelfs de indruk dat het van thuis uit wat aangemoedigd word. Een Belg die hierover een artikel schrijft, zal er dus waarschijnlijk eerder positief tegenover staan. Publicatiejaar Voor mijn onderwerp misschien op het eerste zicht overbodig om het te vermelden. Want omdat ik een vrij recent onderwerp heb, zijn ook alle publicaties daarover vrij recent. Ik heb dus niet de indruk dat ik speciaal voor of na een bepaald jaar moet gaan kijken. Het lijkt me wel belangrijk naar het jaar van publicatie te kijken, om zo te zien of er een evolutie zit in hoe men naar dit fenomeen kijkt. Er zijn een paar speciale criteria die in de les gegeven waren waar men op moet letten bij online bronnen. Ik heb steeds getracht deze te gebruiken. 3.2. Belangrijkste boeken en artikels Zoals we dat deden voor de belangrijkste bronnen, even een top vijf van de belangrijkste boeken en artikels;
•
Lunsing, Wim. 2003. ‘Parasite,' and 'Non-parasite' Singles: Japanese Journalists and Scholars Taking Positions. Social Science Japan Journal, Vol.6, No. 2: pp 261-265. Dit review artikel is voor mij al van onschatbare waarde gebleken. Zonder dit artikel was mijn zoektocht misschien al voortijdig gestrand, en alleen daarom zou het al een plaatsje verdienen in deze top 5. Maar het artikel is ook duidelijk, goed geschreven en beredeneerd. Het legt de stelling van Yamada Masahiro (山田 昌弘) uit maar geeft ook een zwakheid ervan aan: Yamada Masahiro heeft blijkbaar niet genoeg onderzoek gedaan om zijn stelling te kunnen ondersteunen volgens Lunsing. Onnodig te zeggen dat dit zeer interessant is. Verder bespreekt Lunsing nog een paar andere werken in dat artikel, vooral het boek van Yamamoto Kiyo (山本 貴代) leek me echt de moeite om te lezen, ondere andere omdat zij door haar positie aan het Hakuhodo instituut over genoeg onderzoeksresultaten beschikt om haar visie op het fenomeen
15
•
•
•
•
te kunnen illustreren en staven. Dus dan is het zeker verrijkend om die visie kort samengevat terug te kunnen vinden in het artikel van Lunsing. Een basiswerk voor dit onderwerp. Yamada, Masahiro (山田 昌弘). 2000 (1999). 『パラサイト・シングルの時代』 (Parasaito Shinguru no Jidai, Eng: The Era of Parasite Singles). Tokio (東京): Chikuma Shobō (筑摩書房). Zoals eerder al vermeld, een goed onderbouwde positievere visie op het hele parasaito fenomeen. In mijn mening onontbeerlijk in dit lijstje; Yamamoto, Kiyo (山本 貴代). 2001. 『ノンパラ―パラサイトしない女たちの「本 当」』(Nonpara: Parasaito Shinai Onnatachi no ‘Hontō’, Eng: Nonpara: The ‘Truth’ of Woman Who Do Not Parasitize). Tokio (東京): Magazine House (マガジンハウス). Zielenziger, Michael. 16/05/2004. Young Japanese prefer `parasite single' life to `wedding poverty'. KRWashington. . (16-05-2004). Dit artikel vat het hele fenomeen kort maar duidelijk samen. Miura Shumon (三浦 朱門), en Sarada Tamako (さらだ たまこ). 2001. 『父と娘のパ ラサイト・シングル』(Chichi to Musume no Parasaito Shinguru, Eng: FatherDaughter Parasite Singles). Tokio (東京): Besuto Shinsho (ベストセラーズ新書). Omdat het een interessante bespreking krijgt in Wim Lunsing’s artikel en dat ik ook had gevonden tijdens een zoektocht op Webcat Plus. Daarbij komt ook nog eens dat Sarada zichzelf als parasaito beschouwt (alhoewel zij naast haar ouders woont in plaats van in het zelfde huis), wat zeker een interessant perspectief zal opleveren. Daardoor kwam ik tot de conclusie dat dit boek zeker de moeite waard zou zijn om eens te lezen en dus ook in dit rijtje past.
3.3. Japan De gegevens die ik nu heb, geven al een goede basis om een thesis over dit onderwerp te doen. Maar informatie is steeds nodig. En die informatie is vooral te vinden in Japan. Hier volgt alvast al een kort overzicht van hoe ik het zou aanpakken om ‘field research’ te doen in Japan, op basis van wat ik tot nu toe al van het onderwerp weet.
Op verschillende plaatsen in Japan, jonge werkende mensen gaan interviewen die
getrouwd zijn/alleen wonen/bij hun ouders wonen. Ik zou -indien mogelijk -ook met hun gezin willen spreken en te weten komen hoe zij de situatie ervaren. Wat vinden zij de voor-en nadelen van het later-trouwen; van ‘parasite single’ zijn indien zij zichzelf zo beschouwen. Enquêtes willen meegeven aan een redelijk aantal mensen van verschillende leeftijdsgroepen op verschillende plaatsen om hun mening te peilen. Dit zou dan algemener zijn dan de gesprekken uit het vorige punt.
Zekerheid willen bekomen over hoe ‘kotobukibimbo’ in deze context mag
geïnterpreteerd worden. Eventueel contacten leggen met anderen die rond dit fenomeen werken, dit bestuderen. De boeken die vermeld worden in punt 4.3 (en eventueel nog andere ) aankopen. Dit is tot hiertoe waar ik ongeveer aan denk, tenminste wat ik beschouw als min of meer haalbaar wanneer men slechts voor korte termijn naar Japan gaat. 3.4. Besluit
16
Ondanks (of juist dankzij) dat het een zeer recent onderwerp is, aan bronnen heb ik alvast geen gebrek. Ook de kwaliteit van die bronnen is over het algemeen vrij goed. En er gaan nog veel meer nuttige artikels te vinden zijn, als ik eenmaal artikels in het Japans vlot kan lezen. Het voordeel daarbij is dat je dan toch een ‘Japanser’ perspectief krijgt te zien. Echte problemen ben ik niet tegengekomen tijdens de zoektocht. Behalve misschien dat ik de datum van de TerZake uitzending waarvan eerder sprake, niet meer wist. Maar ik stuurde een mailtje naar TerZake, en kreeg de volgende dag al meteen antwoord. Het grootste nadeel is mijn nog zeer beperkte kennis van het geschreven Japans, waardoor ik een groot deel van de gevonden bibliografische bronnen nog niet zou kunnen gebruiken. De namen van de auteurs en dergelijke in kanji vinden, en de correcte referenties opstellen, was wel verrassend tijdrovend. Ik vond het echt geen vervelend werk, en door er zo mee bezig te zijn, neem je de namen tegelijkertijd al op in je geheugen. Het voordeel aan dit onderwerp is dat het recent is, en dat er dus continu nieuwe artikels, boeken en zo meer over verschijnen. Het fenomeen zelf gaat natuurlijk ook blijven evolueren, er zullen waarschijnlijk nog meer typische termen, en zelfs gedragspatronen in verband met laat-trouwen tot stand komen. Dit proces gaat waarschijnlijk gevolgd blijven door de media lijkt me, en dat zijn dus alvast positieve vooruitzichten. Misschien gaat men in de toekomst ook meer beginnen vergelijken met bijvoorbeeld Europa waar het toch niet abnormaal is dat men bij zijn ouders blijft wonen, wanneer men al werkt. En wie weet wat voor parallellen kunnen we zo trekken met bepaalde westerse landen . Vooral na het lezen van het boek van Matsuo Hideko16, lijkt het me een goed idee om voor een thesis over dit onderwerp, regelmatig de vergelijking te maken met Europa en misschien met de lage landen in het bijzonder. Het onderwerp is me zeker blijven boeien, en zo mogelijk nog meer gaan interesseren tijdens de zoektocht naar bibliografische gegevens. Ik denk dat ik zeker over genoeg informatie zal kunnen beschikken, om hier een paper over te schrijven. Het is alleszins een leerzame ervaring geweest, die bij welk zoekwerk ik in de toekomst nog ga moeten ondernemen (en dat zal waarschijnlijk nog veel zijn, aangezien we normaal volgend jaar aan onze thesis mogen beginnen), zeker tijdbesparend en nuttig zal blijken. Nu heb ik toch een methode gevonden die toelaat een beetje doelgerichter te zoeken. En die kunnen we later als ‘ladder’ gebruiken voor verder zoekwerk.
16
Matsuo, Hideko. 2003. The Transition to Motherhood in Japan: A Comparison with the Netherlands: Population studies. Amsterdam: Rozenberg Publishers.
17
