Een Begaanbare Weg naar Inburgering

Een Begaanbare Weg naar Inburgering een beschrijving van de methodiek

ESF/Equal

Methodiekbeschrijving Een begaanbare Weg naar Inburgering

Inhoudsopgave

Introductie................................................................................... 4 Hoofdstuk 1: Doel en uitgangspunten van de BWI methodiek .... 5 Hoofdstuk 2: Inhoud van het programma “Een Begaanbare Weg naar Inburgering” ........................................................................ 7 Hoofdstuk 3: Methodiek voor werving en selectie doelgroep...... 9 Inleiding .................................................................................. 9 Werving .................................................................................. 9 Selectie................................................................................. 10 Intake.................................................................................... 11 Hoofdstuk 4: BWI Train de Trainers Methodiek ........................ 12 Inleiding ................................................................................ 12 Programma Train de Trainers............................................... 12 Uitleg Methodiek................................................................... 13 Uitleg rol van trainer/groepsbegeleider................................. 13 Uitleg Wet Inburgering en plaats van BWI methodiek in de WI15 Didactische werkvormen ...................................................... 15 Individuele begeleiding ......................................................... 15 Zelfevaluatie/intervisie .......................................................... 15 Learning by doing ................................................................. 16 Hoofstuk 5: Werving en opleiding trainers uit de doelgroep...... 17 Opleiding trainers uit de doelgroep....................................... 17 Behoud van de trainers/vrijwilligers in de organisatie ........... 18 Hoofstuk 6: Methodiek vervolgfase........................................... 19 Inleiding ................................................................................ 19 Maatschappelijke Participatie ............................................... 19 Excursies / Gastdocenten..................................................... 19 Rol Klantmanagers ............................................................... 20 Rol groepsleidsters............................................................... 20 Sollicitatietraining.................................................................. 20 Nawoord ................................................................................... 23

3


Introductie Voor u ligt de methodiekbeschrijving van het het project “Een begaanbare weg naar Inburgering” uitgevoerd door VluchtelingenWerk Inburgeringsorganisatie Zuid-Holland-Zuid1. Het project startte in augustus 2005 en loopt af op 31 december 2007. Het project stelde zich tot doel de integratie en participatie van allochtone vrouwen met een islamitische achtergrond en een laag opleidingsniveau te verbeteren. De methodiek die de organisatie daar voor gebruikte is beschreven in deze handleding. In hoofdstuk 1 wordt in gegaan op de achtergrond van de gekozen methode. De inhoud van het programma komt aan de orde in hoofstuk 2. In hoofdstuk 3 wordt de werving en selectie van de doelgroep uiteengezet. Ee Een beschrijving van de wijze waarop de trainer/groepsleiders zijn ingewerkt in volgt hoofdstuk 4. Een belangrijk onderdeel van het project was ook het identificeren en opleiden van trainers uit de deelnemersgroep. Hoe het project dit vorm heeft gegeven komt aan de orde in hoofstuk 5. Als laatste gaat deze methodiekbeschrijving in op de manier waarop we deelneemsters trachten te activeren in de vervolgfase van het project. De methodiek daarvoor vindt u in hoofdstuk 6. Het project “Een begaanbare weg naar Inburgering” is ontwikkeld in samenwerking met verschillende organisaties: de gemeenten Sliedrecht en Dordrecht, Stichting Werkaanbod, Balans Multiculturele vrouwenorganisatie en Samenleving en Bedrijf. VluchtelingenWerk Inburgeringsorganisatie ZuidHolland-Zuid is de uitvoerdende partner in dit project. Het project wordt financieel mogelijk gemaakt door Equal/ESF,VluchtelingenWerk Nederland en de diverse gemeenten in de regio Zuid-Holland- Zuid. Deze methodiek beschrijving kan niet los gezien worden van het volledige curriculum zoals gebruikt tijdens de trainingen. Op de bijgevoegde CD-rom treft u daarom ook het handboek aan2.

1

VluchtelingenWerk Inburgeringsorganisatie Zuid-Holland-Zuid (VIOZ) is per 1 juli 2007 gefuseerd met VluchtelingenWerk Den Haag en VluchtelingenWerk Westland. De nieuwe organisatie gaat verder onder de naam Stichting VluchtelingenWerk Zuidvleugel, hoewel in de regio Zuid-Holland Zuid de naam VIOZ nog vaak gebruikt wordt. 2 Mocht u deze handleiding als brochure hebben gekregen en u bent geïnteresseerd in een kopie van het curriculum “Een begaanbare weg naar Inburgering: handboek voor groepsbegeleiders St. VIOZ Zuid-Holland-Zuid, deel 1 en 2”', dan kunt u contact met ons opnemen. Onze gegevens vindt u achter in deze brochure.

4


Hoofdstuk 1: Doel en uitgangspunten van de BWI methodiek Inburgering kan worden opgevat als het verwerven van een volwaardige plaats als burger van Nederland. Hiervoor is kennis en begrip nodig van de Nederlandse maatschappij en cultuur, maar het volwaardig participeren lukt ook alleen maar als de betrokkene zelf het besef en de overtuiging heeft dat elke burger recht heeft op volwaardige participatie. In veel gevallen is er sprake van een kloof tussen de (thuis)cultuur van de migrant en de maatschappelijke ontwikkelingen in Europa. Deze kloof is des te groter omdat de migrant vaak blijft steken in de situatie in het thuisland zoals die bij de komst naar Nederland werd ervaren. Ook wordt in het huidige politieke klimaat de tegenstelling tussen de Islam en de Europese traditie dusdanig uitvergroot dat bij veel migranten de indruk ontstaat dat het invoegen in Europese tradities het nodig maakt de eigen wortels te verloochenen. In het project “Een Begaanbare Weg naar Inburgering” (BWI) wordt een methode gebruikt waarin onderstaande aspecten worden verenigd, met als doel de culturele kloof overbrugbaar te maken en het emancipatieproces op gang te brengen: z Intensieve begeleiding met inzet van vrijwilligers en stagiaires, e e z De helft van de ingezette medewerksters is zelf 1 of 2 generatie migrante, z Er wordt aangesloten bij de directe leefwereld van de cursistes, praktische thema’s worden verbonden aan emancipatie en maatschappelijke ontwikkeling, z De uitleg en toelichting van het cursusmateriaal vindt zowel in het Nederlands als in de eigen taal plaats, z Er wordt een historisch perspectief geboden, met name wat betreft de (nog vrij recente) geschiedenis van de Nederlandse vrouwenemancipatie, z De emancipatoire ontwikkelingen in het land van herkomst worden in het programma betrokken, z Aandacht voor religie tijdens de groepsbijeenkomsten. Tijdens de uitvoering van het BWI-programma werd begin 2006 bekend dat er een nieuwe inburgeringswet van kracht zou worden. Zodra de eisen van het inburgeringsexamen binnen de Wet Inburgering duidelijk waren, is de BWI methodiek daaraan aangepast. De BWI methodiek sluit met name aan op het praktijkdeel van het examen (portfolio en praktijktoetsten) en het onderdeel Kennis van de Nederlandse Samenleving (KNS). Het doel van het programma is om te werken aan de bewustwording en ontplooiing van vrouwen met een laag taalniveau en een grote afstand tot de Nederlandse samenleving zodat ze kunnen participeren in de Nederlandse maatschappij. Er wordt bij de thema’s steeds aandacht besteed aan de ontwikkelingen in het land van herkomst en instructie wordt tweetalig 5


aangeboden. Het programma wordt bij voorkeur aangeboden in combinatie met een taaltraject. De activering en bewustwording van de vrouwen en de voorbereiding op het inburgeringsexamen worden gecombineerd in een groepsprogramma waarin o.a. de acht domeinen van het examen KNS zijn opgenomen. z Werk en inkomen z Omgangsvormen, waarden en normen z Wonen z Gezondheid en gezondheidszorg z Geschiedenis en geografie z Instanties z Staatsinrichting en rechtsstaat z Onderwijs en opvoeding In het programma wordt aangesloten bij het doelperspectief van de vrouwen, in de meeste gevallen zal dat opvoedingsondersteuning of sociale activering zijn. Met elke deelnemer worden het duale programma en het doelperspectief vastgelegd in een trajectplan. Daarin wordt aangesloten bij hun kwaliteiten en vaardigheden, die door hun geïsoleerde positie altijd onderbelicht zijn gebleven.

6


Hoofdstuk 2: Inhoud van het programma “Een Begaanbare Weg naar Inburgering” De deelneemsters komen in groepen van 8 tot 15 personen elke week een dagdeel bijelkaar. De duur van het traject kan uiteenlopen van 20 tot 50 bijeenkomsten. In totaal zijn er meer dan 50 lesbijeenkomsten beschreven. Hiernonder volgt een korte beschrijving van de inhoud van het volledige programma. De eerste bijeenkomsten staan in het teken van: Î Wat vind ik belangrijk? Î Wat kan en zou ik willen? Î Wat kan en wil ik met mijn vaardigheden betekenen voor deze samenleving? Vervolgens worden de volgende thema’s behandeld, die aansluiten bij de nieuwe Wet Inburgering. Rechtspositie: z belangrijkste grondwetsartikelen z kiesrecht z familierecht z strafrecht

Maatschappelijke participatie: z vrije tijd z hobby’s z werk z vrijwilligerswerk

Gezondheid: z gezondheidszorgsysteem in Nederland z diabetes z overgewicht, voeding en bewegen z baarmoederhalskanker z borstkanker z familieplanning, anticonceptie en soa’s

Instanties in Nederland: z welke instanties zijn er in Nederland? z sociale zekerheid, voorzieningen, belastingen, premie’s, verzekeringen z leren invullen van diverse formulieren

Onderwijs: z onderwijssysteem in Nederland z vakken op school z wat verwacht de school van ouders?

Geografie en het weer: z Provincies, hoofdsteden, z het weer, een praatje erover kunnen maken, etc..

Opvoeding: z eigen opvoeding en verschil met land van herkomst z hoe ga je om met je kind? z kinderen en vrije tijd z kinderen en strafrecht, alcohol en drugs

Tijdsbesef: z Leren gebruiken van een agenda z Afspraken maken

7


Religie en cultuur: z bewustwording diverse godsdiensten en culturen in Nederland z rol van de vrouw binnen diverse grote godsdiensten z rol van de vrouw binnen de Islam z gedrag, waarden en normen: wat vind ik belangrijk? z eerwraak, vrouwenbesnijdenis en vrouwenmishandeling

Openbaar vervoer en mobiliteit in Nederland: z Regels en verplichtingen rondom veel gebruikte vervoersmiddelen (bus, trein, auto, fiets, scooter/brommer, snorfiets).

Geschiedenis: z belangrijkste gebeurtenissen uit de Nederlandse geschiedenis z geschiedenis in de praktijk

Wonen:

z z z

huren en kopen van een huis verzekeringen energie en waterverbruik

Per onderdeel zijn er een aantal bijeenkomsten gewijd aan het onderwerp. Voor de inhoud van de afzonderlijke lessen wordt u verwezen naar het Handboek voor groepsbegeleiders.

8


Hoofdstuk 3: Methodiek voor werving en selectie doelgroep Inleiding Een van de meest succesvolle onderdelen van het BWI project is de werving en selectiemethode voor de doelgroep. Deze methode begint bij het stellen van heldere selectiecriteria. De doelgroep van het BWI project moest voldoen aan de volgende criteria: z z z z z z z z

deelneemsters zijn vrouw deelneemsters zijn ouder dan 18 jaar hebben een opleiding op MBO niveau of lager hebben de Nederlandse nationaliteit of zijn in het bezit van een geldige verblijfsvergunning zijn buiten Nederland geboren verblijven niet in Nederland met een tijdelijk doel hebben een islamitische achtergrond

Ervaring leert dat het mogelijk is de BWI methodiek aan te passen en ook geschikt te maken voor bijvoorbeeld mannen, en vrouwen met een nietislamitische achtergrond. Selectiecriteria dienen dan uiteraard te worden aangepast. Werving Als de selectiecriteria helder zijn gedefinieerd kan er gericht actie worden ondernomen om de werving van de doelgroep vorm te geven. Voor de werving is van groot belang dat organisaties medewerkers in kunnen zetten uit de meest voorkomende doelgroepen. Zij spreken de taal spreken en kennen de cultuur van binnenuit. Dit is een belangrijke randvoorwaarde voor een geslaagde werving- en selectiecampagne van deelnemers. Voor de werving wordt de volgende werkwijze gehanteerd: z

z

z z

Analyse van dossiers en adressenbestanden van een aanzienlijk deel van de doelgroep (bijvoorbeeld de nieuwkomers die zich vanaf 1996 in de gemeentes hebben gevestigd) waarover de organisatie beschikt. Contact met relevante organisaties en personen zoals welzijnsorganisaties en contactpersonen bij gemeentes in de regio over mogelijke kandidaten. Gebruik maken van het netwerk van de vrijwilligersgroepen die werkzaam zijn voor of met de doelgroep in het werkgebied Gebruik maken van de contacten met de doelgroep via reguliere activiteiten van de organisatie om informatie te geven over het inburgeringsproject en hen te vragen dit door te geven aan andere vrouwen in hun omgeving. 9


z

z

z z

z z z z z z

Voorlichtingsbijeenkomsten organiseren in alle moskeeën of kerken (indien van toepassing op de doelgroep) in het werkgebied om potentiële kandidaten te informeren, waarbij ook de vrouwengroepen uit de religieuze gemeenschap en de sleutelfiguren uit de doelgroep betrokken worden. Om geïsoleerde vrouwen te bereiken worden sleutelfiguren uit de doelgroep, consultatiebureau’s, huisartsen en basisscholen en peuterspeelzalen benaderd, zodat zij deze vrouwen kunnen verwijzen naar het inburgeringsproject. Het afleggen van huisbezoeken met sleutelfiguren. Via spreekuren van VluchtelingenWerkgroepen (indien van toepassing op de doelgroep) in de regio informatie verstrekken en potentiële deelnemers actief aanspreken op het inburgeringsproject. Contacten leggen met zelforganisaties in de regio en voorlichting geven over het project Gebruik maken van religieuze activiteiten en feesten zoals de ramadan en het Suikerfeest om potentiële kandidaten te bereiken. Koffieochtenden of -middagen organiseren op basisscholen waar veel kinderen uit de doelgroep naar toe gaan. Vanuit ontmoetingsactiviteiten heeft VluchtelingenWerk VIOZ regelmatig contact met grote aantallen migranten. Het verspreiden van informatiefolders bij bibliotheken in de regio, GGD, buurthuizen, CWI, Stadskantoren of gemeentehuizen, ROC's. Inschakelen van lokale media zoals kranten en lokale omroepen om het inburgeringsproject oner de aandacht te brengen.

Selectie Na de wervingscampagne zal er een potentieel aan kandidaten zijn die zullen moeten worden geselecteerd en getoetst aan de selectiecriteria. Bij potentiële deelnemers zal een checklist afgenomen worden met de volgende items: z z z z z z z z z z z z

NAW-gegevens burgerlijke staat verblijfsstatus nationaliteit inkomenssituatie aantallen en leeftijden van kinderen behoefte aan kinderopvang opleidingsniveau deelname aan eerdere taaltrajecten geschat of werkelijk taalniveau beschikbaarheid vervoer deelname aan peuterspeelzaal of Vroeg- en Voorschoolse Educatie projecten

10


z z z

beschikbaarheid motivatie gezondheidsituatie

Intake Na de eerste screening volgt een intakegesprek van ongeveer een uur. In een dergelijk gesprek is het van belang de inhoud van het te volgen traject goed door te nemen. Mogelijke deelnemers moeten volledig op de hoogte zijn van de inhoud van het traject, de duur van het traject en de uren inzet per week. Ook dienen de deelnemers op de hoogte te zijn van eventuele huiswerkopdrachten. Tevens geldt dat gesprekken zoveel mogelijk tweetalig dienen te verlopen om misverstanden en teleurstelling te voorkomen. Door het volgen van de bovengenoemde stappen is een groep deelneemsters geworven waarvan de kans klein is dat ze uitvallen voordat het traject is afgerond.

11


Hoofdstuk 4: BWI Train de Trainers Methodiek Inleiding Succesvolle uitvoering van de methodiek 'Een begaanbare weg naar Inburgering' begint bij de werving en selectie van goede en gekwalificeerde trainers. Daarbij is één aspect van cruciaal belang. De trainer of liever groepsbegeleider moet zichzelf als rolmodel kunnen inzetten. De deelnemers moeten zich kunnen identificeren met de trainer. Daarnaast zijn er de volgende voorwaarden en competenties waaraan een trainer zou moeten voldoen: z zich bewust zijn van haar rol als begeleider van het groepsproces z zich kunnen inleven in deelnemers, hun culturele achtergrond en hun huidige leefsituatie z deelnemers kunnen motiveren z zelfstandig bijeenkomsten kunnen voorbereiden z in staat zijn te communiceren met deelnemers over hun leerwensen en mogelijkheden z het kunnen ordenen van werk en informatie ordenen en cursisten stimuleren hun werk te ordenen (bijvoorbeeld in het portfolio) z rapporteren over de bijeenkomsten en de cursisten z initiatieven nemen z vrijwilligers en/of stagiairs aansturen Het verdient aanbeveling om twee trainers per groep in te zetten, een hoofdtrainer en assistent-trainer. De assistent kan een stagiaire of vrijwilliger zijn die leert terwijl ze de hoofdtrainer ondersteunt. Tenminste één van de twee spreekt de taal van de deelnemers en kan vertalen indien nodig. Om het groepsproces goed te kunnen volgen en beoordelen heeft de assistent-trainer ook de rol van observator. Programma Train de Trainers Voordat de trainers aan de slag kunnen gaan met de BWI methodiek zullen zij zelf moeten worden voorbereid. Een programma voor de trainers kan er als volgt uit zien3. 1. Uitleg Methodiek 2. Uitleg rol van trainer/groepsbegeleider 3. Uitleg Wet Inburgering en plaats van BWI methodiek in de WI 4. Didactische werkvormen en organisatorische aspecten van het leiden van bijeenkomsten groepsgewijze uitleg kunnen geven z presenteren lesstof z rollenspellen 3

De inhoud van dit programma is gebaseerd op de ervaring die VIOZ heeft opgedaan tijdens het uitvoeren van het project. Dit TdT programma is aangepast naar aanleiding van de opgedane ervaringen.

12


z praktijkopdrachten maken/bedenken z bewaken groepsproces z observeren van de groep z grenzen stellen z voorbereiding van de lessen Tot slot heeft de scholing van groepsleiders/trainers nog de volgende componenten: 5. (Zelf)evaluatie en intervisie 6. Learning by doing 7. Individuele begeleiding Onderdeel 1 en 2 van het programma dienen uitgevoerd te worden voordat de trainer zijn werk begint. De overige onderdelen kunnen tijdens de werkzaamheden worden uitgevoerd. Onderdeel 3 is alleen noodzakelijk indien de BWI methodiek wordt toegepast als onderdeel van de voorbereiding op het Inburgeringsexamen. Uitleg Methodiek In de eerste bijeenkomst van de trainers die gaan werken met de BWImethode komen achtereenvolgens de volgende onderwerpen aan de orde: A Doel en uitgangspunten BWI methodiek z doel BWI methodiek z aangeboden lesstof zoveel mogelijk relateren aan land van herkomst z twee- of meertaligheid z functioneren van de trainer als rolmodel z achtergrond doelgroep z identificeren van assistent trainers uit de doelgroep B Uitleg over de opzet en gebruik van het lesmateriaal van de BWI methodiek z inhoud bespreken z bespreken volgorde onderwerp / lesblokken z uitleggen wat trainers nog zelf aan lesmaterialen moeten ontwikkelen of verzamelen z planning maken voor het hele traject Uitleg rol van trainer/groepsbegeleider De trainers moeten duidelijk weten wat hun taken en verantwoordelijkheden zijn voordat ze beginnen aan het trainen en begeleiden van groepen. Voor de uitvoering van de BWI methodiek zijn deze als volgt: z

Bewaker groepsproces De trainers moeten ervan uit gaan dat de deelnemers niet alleen cursisten zijn die zoveel mogelijk informatie moeten krijgen, maar dat het juist de bedoeling is dat ze ook van elkaar leren. Het bevorderen 13


van discussie en het leren luisteren en reageren op elkaar is erg belangrijk. De trainer moet nadrukkelijk ook het bewustwordingsproces van de deelneemsters bevorderen. z

Observant De voortgang van de individuele deelneemsters kan de trainer beoordelen door regelmatig te observeren. Er kan een rolverdeling tussen de trainers en assistent-trainers gemaakt worden. Van te voren dient er een lijst van punten te zijn waarop een observator moet letten. Voorbeelden daarvan zijn: mate van deelname aan groepsdiscussies, inbreng in de groep, het Nederlands, gedrag etc.

z

Rolmodel Het is de bedoeling dat de deelnemers ook een voorbeeld nemen aan de trainer. De deelnemer moet zich kunnen identificeren met de trainer. Dit lijkt alleen mogelijk indien de trainer een zelfde achtergrond heeft als de deelnemers aan het traject, maar ook een trainer met een Nederlandse achtergrond is hiertoe in staat. Het is van belang om te putten uit persoonlijke ervaringen en het eigen dagelijks leven. Bijvoorbeeld een les over de opvoeding van kinderen wordt persoonlijker als de trainer vertelt over hoe het bij haar thuis toe gaat.

z

Overbrengen van informatie en vaardigheden Uiteindelijk moet het kennis en vaardigheden van de deelneemsters vergroot worden. De trainers bieden de stof aan op een manier die past bij de doelgroep. De verhouding tussen praktische voorbeelden, theoretische informatieoverdracht en discussie moet aansluiten bij de doelgroep.

z

Aansturen stagiaires/vrijwilligers De trainer zal idealiter werken met een assistent-trainer. Dit kan een stagiaire of vrijwilliger zijn. De trainer heeft als taak hen aan te sturen en ze op een zinvolle manier te betrekken bij de voorbereiding van de les. De achtergrond van de assistent-trainer bepaalt ook haar rol. Is deze dezelfde als die van de doelgroep dan zal ze in gezet kunnen worden als tolk indien nodig. De trainer is eindverantwoordelijk. De assistent-trainer/tolk koppelt informatie altijd terug van deelnemers naar trainer en vice versa.

z

Rapportage en Administratie Trainers zullen in de meeste gevallen moeten rapporteren over de voortgang van deelnemers, toetsuitslagen en absentie. Geef uitleg over de manier waarop dit binnen de organisatie dient te gebeuren.

14


15


Uitleg Wet Inburgering en plaats van BWI methodiek in de WI Als de BWI methodiek wordt toegepast als onderdeel van de uitvoering van de WI dan zullen de trainers op de hoogte moeten zijn van de inhoud van de wet en de eisen die deze wet stalt aan de deelnemers. Vervolgens dient de trainer te weten hoe de BWI methodiek wordt ingezet in de voorbereidingen van de deelnemers op het behalen van het inburgeringsexamen. z Uitleg WI z WI en doelgroep z Gebruik van de BWI methodiek in de WI De BWI methodiek is in te zetten als voorbereiding op het onderdeel KNS. Daarnaast of tegelijkertijd kan de methodiek ook de deelnemers helpen bij de voorbereiden op het vullen van het portfolio. De trainer moet hier goed van op de hoogte zijn en dient hier ruime aandacht aan te schenken. Didactische werkvormen De inhoud van dit onderdeel is sterk afhankelijk van de ervaring en scholing van de trainers. Assistent trainers zullen dit onderdeel altijd aangeboden moeten krijgen. Trainers moeten in staat zijn om: z de les logisch op te bouwen en in te delen z de lessen goed voor te bereiden en lesschema's te maken z de lesstof aantrekkelijk te presenteren z rollenspellen te bedenken en uit te voeren z praktijkopdrachten te bedenken en te maken z het groepsproces bewaken z grenzen te stellen aan gedrag deelnemers In een aantal bijeenkomsten zullen deze onderdelen aan de orde moeten komen. Daarbij zal zullen de trainers veel moeten oefenen met de didactische werkvormen. Individuele begeleiding Het is aan te raden om als leidinggevende de vaardigheden van de trainers te monitoren. Op basis van de bevindingen kan eventueel worden bijgestuurd en extra scholing worden aangeboden. Per maand zou tenminste één keer voortgangsgesprekken gevoerd moeten worden om eventuele knelpunten te signaleren. De hoofdtrainer is verantwoordelijk voor dergelijke gesprekken met de assistent-trainer. Zelfevaluatie/intervisie Zoals de deelnemers moeten kunnen leren van elkaar en elkaars ervaringen zo moeten de trainers ook de mogelijkheid krijgen om ideeën en ervaringen uit te wisselen. Tijdens elke gezamenlijke bijeenkomst zou ruimte moeten zijn om: z te bespreken wat er tijdens trainingen is voor gevallen z te bespreken tegen welke problemen ze oplopen 16


z z z

te bespreken hoe anderen dergelijke problemen oplossen de voortgang van de lessen te bespreken gebruikt en ontwikkeld trainingsmateriaal uit te wisselen.

Learning by doing Dit onderdeel van de trainers opleiding geldt vooral voor de assistent-trainers. Al vanaf de eerste training zullen zij aanwezig zijn bij de uitvoering van trainingen. Eerst als observator en/of tolk, en naarmate de assistent meer heeft gezien zal de hoofdtrainer steeds meer van de assistent kunnen vragen. Een logische volgorde daarbij zou er zo uitzien: z observeren z tolken z assisteren bij het voorbereiden van de lessen door opdrachten van hoofdtrainer uit te voeren z deelgroepen leiden z zelf onderdelen van de les voorbereiden z onderdelen van de training uitvoeren z gehele training zelf voorbereiden z hele training zelf uitvoeren Het is afhankelijk van de kennis, ervaring en inzet van de assistent trainer hoe snel een dergelijk proces verloopt. Dit kan een hele cursuscyclus in beslag nemen maar zou ook sneller kunnen verlopen.

17


Hoofstuk 5: Werving en opleiding trainers uit de doelgroep Werving en selectie trainers uit de doelgroep Het werven van goede vrijwilligers is een lastige zaak. Zeker als een organisatie zich ook ten doel wil stellen dat het vrijwilligersbestand een afspiegeling is van de huidige maatschappij. Door gericht te kijken naar de kwaliteiten en wensen van de deelnemers aan de projectactiviteiten hebben we een aantal geschikte deelnemers bereid gevonden als assistent-trainer deel te nemen aan deze activiteiten. Zaken waarop is gelet tijdens de selectie van potentiële vrijwilligsters waren: z een actieve houding in de training z een betere beheersing van de Nederlandse taal dan de overige deelneemsters z een opleidingsniveau op of beven MBO niveau 2 z in staat de lesstof voor anderen begrijpelijk te maken door vertaling of herhaling z enthousiasme over de aangeboden projectactiviteiten Opleiding trainers uit de doelgroep Als de geschikt geachte deelneemsters zijn geselecteerd, volgt er een gesprek met de hoofdtrainster en/of projectleider om de mogelijkheden van vrijwilligerswerk met de deelneemster te bespreken. In het geval dat de deelneemster geïnteresseerd is, kan het inwerkprogramma van de assistenttrainster starten. Idealiter ziet dat er als volgt uit: z Introductie over de organisatie en de projectactiviteiten De vrijwilligster moet op de hoogte zijn van het werk van de hele organisatie waarvan zij als vrijwilligster deel gaat uitmaken. Daarnaast zal ze op hoogte gebracht moeten worden van de achtergrond en doel van het project. z Uitleg over de rol van de assistent-trainer De assistent-trainer krijgt haar functieomschrijving en uitleg over de taken die van haar worden verwacht zoals het vertalen van de lesstof, het leiden van deelgroepen, zichzelf kunnen opstellen als rolmodel. z Deelname aan het Train-de-Trainers programma Als het Train-de-Trainersprogramma (opnieuw) start kan een assistent-trainer hieraan deelnemen. z Training-on-the-job Het belangrijkste onderdeel van het trainingsprogramma is de training-on-the-job. De assistent-trainers starten vaak in de groep waar ze ook als zelf aan deelgenomen hebben. Ze zal eerst de huidige assistent-trainer observeren en daarna taken van haar overnemen. Zie ook Hoofdstuk 3. 18


z

Evaluatiegesprekken na iedere training met de hoofdtrainster Vooraf dient de hoofdtrainster aan de assistent-trainer duidelijk te maken wat ze tijdens de les van haar verwacht. Na elke les volgt een kort evaluatiegesprek over de samenwerking en de vorderingen van de assistent-trainer.

Behoud van de trainers/vrijwilligers in de organisatie De nieuwe vrijwilligsters moeten binnen een tot twee maanden kunnen beginnen met de taken. Mocht de inzet niet binnen afzienbare tijd te realiseren zijn dan zal de motivatie van de vrijwilligsters afnemen. Daarnaast is het goed om al tijdens een eerste gesprek te informeren naar hun interesse als vrijwilligster in een andere rol binnen dezelfde organisatie. Zo kan de vrijwilligster eventueel ook ingezet worden op een andere functie als de activiteiten wat langer op zich laten wachten. Daarnaast is deze wetenschap van belang voor de organisatie als de activiteiten zijn afgerond. Het werven van vrijwilligers is lastig. Zorgen voor behoud is daarom essentieel.

19


Hoofstuk 6: Methodiek vervolgfase Inleiding Naast integratie in de Nederlandse maatschappij en het op gang brengen van een bewustwordingsproces, heeft het project nog een ander doel, namelijk cliënten door laten stromen naar een opleiding, vrijwilligerswerk of werk. De inhoud van deze vervolgfase heeft diverse onderdelen: z z z z z

Groepsbijeenkomsten: deze zullen worden gegeven door groepsbegeleiders. De inhoud daarvan is al opgenomen in het handboek in het onderdeel Maatschappelijke Participatie. Excursies: groepsbegeleidsters organiseren excursies die passen bij het thema MP Individuele begeleiding: klantmanagers begeleiden cliënten bij hun zoektocht naar een geschikte uitstroomrichting Sollicitatietrainingen: in groepen kunnen er sollicitatietrainingen worden georganiseerd voor deelnemers die daar aan toe zijn Eventueel stages: klantmanagers benaderen organisaties en bedrijven voor deelnemers die werkervaring op willen doen

Hierna volgt een beschrijving van deze onderdelen er in de praktijk en wie er verantwoordelijk is voor de uitvoering daarvan. Maatschappelijke Participatie In het Handboek voor Trainers is het onderdeel Maatschappelijke Participatie opgenomen. De groepsbijeenkomsten rond dit thema vormen het eerste onderdeel van de Vervolgfase. Het gaat om ongeveer vier bijeenkomsten waarin de vraag centraal staat: wat doe ik in mijn vrije tijd, hoe kan ik vrijwilligerswerk gaan doen, wat komt er kijken bij het vinden van werk. Er wordt teruggegrepen op het persoonlijke plan dat is opgesteld tijdens de eerste lessen rond het thema Kennismaking. Deze oefening zou herhaald kunnen worden, maar nu zouden deelnemers zichzelf wat hogere doelen moeten kunnen stellen zoals het gaan doen van een opleiding, vinden van vrijwilligerswerk, vinden van werk of het vinden van een andere baan. Dit thema staat gepland rond de 30ste bijeenkomst in het traject. Het advies is om hier niet zo lang mee te wachten maar het op te schuiven naar voren. Na 15 à 20 bijeenkomsten, bijvoorbeeld na het thema Onderwijs, zou dit aan de orde kunnen komen. Excursies / Gastdocenten Zoals ook in het handboek beschreven staat zijn er diverse excursies mogelijk: naar een vrijwilligersvacaturebank, organisaties die veel met vrijwilligers werken, volksuniversiteit, maar ook het CWI, Uitzendbureaus, organisaties en bedrijven die aansluiten bij wensberoepen van deelnemers. 20


De instellingen kunnen uiteraard ook benaderd worden om tijdens een groepsbijeenkomst voorlichting te geven over de instelling, over het zoeken naar (vrijwilligers)werk etc. Daarnaast is het aan te raden om vrouwen uit de eigen doelgroep, die werken of als vrijwilliger actief zijn, uit te nodigen, zodat zij als rolmodel kunnen fungeren. Rol Klantmanagers4 Al tijdens de intake en daarna in de begeleidings-/voortgangsgesprekken signaleert de klantmanager de behoefte van deelnemers aan informatie over onderwijs, werk of vrijwilligerswerk. Klantmanagers nemen daar gerichte acties op. Dit kan zijn zoeken naar informatie over bepaalde opleidingen, opleidingen benaderen over de benodigde kwalificaties, informeren over inschrijvingen bij CWI en uitzendbureaus of mogelijkheden inventariseren voor vrijwilligerswerk. Daarnaast kan het voorkomen dat cliënten ondersteuning nodig hebben bij het opstellen van sollicitatiebrieven en/of CV’s, het oefenen met het voeren van sollicitatiegesprekken etc. Dit kan een klantmanager zelf doen, maar ze kan ook informeren naar bestaande cursussen op dit gebied voor de cliënt. Daarnaast kan een cliënt een gericht wensberoep in gedachten hebben. Klantmanagers kunnen zelf informeren naar vacatures en hun cliënten daar op attenderen. Bovendien zouden klantmanagers het initiatief kunnen nemen om ook organisaties en bedrijven te benaderen voor een (korte) stage. Als cliënten een baan of een stageplaats krijgen gedurende het traject, dan is de rol van de klantmanager contact onderhouden met bedrijf en deelnemer over de gang van zaken op de werkvloer. Rol groepsleidsters Groepsleidsters moeten tijdens alle bijeenkomsten eventuele wensen wat betreft onderwijs, werk en vrijwilligerswerk van deelnemers signaleren. Zij kunnen de deelnemers alvast breed informeren. De groepsleidster geeft aan de deelnemer door dat zij deze informatie bespreekt met de klantmanager. Later informeert de trainer af en toe naar de ondernomen acties. De groepsleidsters zijn verantwoordelijk voor het uitvoeren van de groepsbijeenkomsten Maatschappelijke Participatie. Als laatste is het belangrijk dat tijdens de bijeenkomsten Maatschappelijke Participatie de trainers en assistent-trainers zichzelf presenteren als rolmodel. Welke stappen hebben de trainers zelf moeten ondernemen om tot dit werk te komen. Welke problemen zijn ze tegengekomen, wat was het soort opleiding dat ze gedaan hebben etc.

4

Een klantmanager bewaakt de voortgang van de deelnemer tijdens een inburgeringstraject. Daarnaast heeft deze een motiverende taak naar de deelnemer toe en neemt ze voor zo ver mogelijk barrières weg die leiden tot absentie en uitval.

21


Sollicitatietraining De doelgroep van “Een Begaanbare Weg naar Inburgering” heeft over het algemeen een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Reguliere sollicitatietrainingen zullen dan ook niet aansluiten bij de kennis en ervaring van de doelgroep. De aangeboden sollicitatietrainingen binnen het BWI project werden dan ook tweetalig aangeboden, door trainers afkomstig uit de doelgroep zelf, volgens de basisprincipes van de BWI methodiek. De inhoud van de training kan er als volgt uitzien. 1 Kennismaking Wie ben ik? z naam, land van herkomst, gezinssituatie z welke opleiding genoten? z sinds wanneer in NL? z sinds wanneer werkzoekend? Wat kan ik? z ervaring met solliciteren? Zo ja, welke sollicitatie ervaringen heb je? z heb je werkervaring, zo ja welke? (uit werkervaring/stage/vrijwilligerswerk/ hobby/ huishouden) z welke vaardigheden beheers je? z wat zijn je eigenschappen/kwaliteiten? z Sterke en zwakke punten (prestaties of eigenschappen waar jij meer of minder trots op bent) Wat wil ik? z beroepswens (interesse) z hoe is de arbeidsmarkt rondom het wensberoep? z wat houdt de functie in? z welke eisen worden aan de functie gesteld? (voldoet u aan die eisen? aan welke eis(en) wel en aan welke niet?) z naar wat voor soort werk bent u (al dan niet verplicht) op zoek?

4 Vacature-analyse maken z functie inhoud (beschrijving taken en verantwoordelijkheden) z informatie over het bedrijf (soort bedrijf, grootte, vestigingsplaats) z de functie-eisen (ervaring, opleiding, persoonlijke eigenschappen en overig) z voldoe je aan de gestelde eisen? Aan welke wel, aan welke niet? Heb je eventueel compensatiepunten? 5 Informatie verzamelen over de functie en het bedrijf z informatie opzoeken op internet z indien mogelijk informatie over bedrijf opvragen z telefoonscript maken en werkgever bellen 6 Gerichte sollicitatiebrief schrijven z lay-out sollicitatiebrief z inhoud sollicitatiebrief 7 Open sollicitatie brief schrijven z lay-out sollicitatiebrief z inhoud sollicitatiebrief

2 Zoeken van vacatures z Via instanties (CWI, uitzendbureaus, reïntegratiebedrijven) z Media (kranten, internet, teletekst) z Netwerken (via mensen die je kent en via mensen en/of bedrijven die interessant zijn om contact mee te zoeken)

8 Sollicitatieformulier invullen 9 Nabellen bij geen gehoor of afwijzing 10 Het sollicitatiegesprek z hoe gaat u gekleed? z welke vragen kunt u verwachten?

3 Curriculum Vitae (CV)

22


z z

z

een (basis) CV opstellen. wat moet en kan in een CV gezet worden?

z

23

welke vragen kunt u zelf stellen? verdere procedure


Overige activiteiten Het is goed om een Vacaturemap aan te leggen door wekelijks (een vrijwilliger) advertenties van vacatures uit te laten knippen en te rubriceren. Deze mappen kunnen potentieel geïnteresseerde deelnemers regelmatig doorbladeren in hun zoektocht naar een baan of gebruiken ter oriëntatie. De vacaturesmappen kunnen actief onder de aandacht van de deelnemers worden gebracht maar ook worden neergelegd op een zichtbare plek in de wachtruimte. Trainers kunnen de Vacaturemappen ook gebruiken als lesmateriaal. Computervaardigheden zijn nodig om een goede sollicitatiebrief op te kunnen stellen en voor het zoeken naar vacatures. Een aantal cursisten hebben een korte computer-introductiecursus gekregen. Het is aan te bevelen om een dergelijke cursus in het vervolgprogramma op te nemen. Dit vereist uiteraard een ruimte met computers die door de cursisten gebruikt kunnen worden.

24


Nawoord Na lezing van deze handreiking zullen er ongetwijfeld nog veel vragen overblijven over de opzet van de cursus. Het is onmogelijk alles wat we geleerd hebben tot in detail te beschrijven. Mocht het zo zijn dat u of uw organisatie graag met de door ons ontwikkelde methodiek willen werken maar u heeft nog een aantal vragen, neem dan contact met ons op. Overige producten Î “Een

begaanbare weg naar Inburgering: handboek voor groepsbegeleiders St. VIOZ Zuid-Holland-Zuid, deel 1 en 2”, VIOZ, 2006 Î Meetinstrument, VIOZ, 2006 Î DVD Een Begaanbare Weg naar Inburgering gemaakt door Clarissa Griffioen, 2007

25


Colofon Sliedrecht, december 2007 Samensteller: Conny van den Berg, Projectleider BWI VIOZ Contact gegevens Vluchtelingenwerk Inburgeringsorganisatie Zuid-Holland-Zuid Postbus 38 3360 AA Sliedrecht Tel.: 0184-420365 Fax: 0184-421196 Email: [email protected] 26

Een Begaanbare Weg naar Inburgering

Recommend Documents