1
2
Educatieve doelstellingen Deze cursus is bestemd voor leerlingen van de voorlaatste en de laatste klas en gaat in op de bijdrage van enkele wetenschappers aan de oorlog. Enkele van hun verwezenlijkingen en de gevolgen ervan worden besproken. De educatieve doelstellingen zijn: Leerlingen helpen de werking van nieuwe wapens te begrijpen. Leerlingen laten nadenken over de gevolgen van de verwezenlijkingen van deze wetenschappers. De leerlingen een individueel beeld laten vormen over de verantwoordelijkheden van alle betrokken partijen en het ethische karakter van de wetenschap. Dit dossier wordt in de vorm van fiches aangeleverd zodat de leerkracht ze aan zijn educatief programma kan aanpassen. Het wordt aanbevolen om het bezoek voor te bereiden door de leerlingen de cursieve delen voor het betreden van het complex La Coupole te laten lezen.
Inhoud van de fiches Fiche 0 - De Eerste Wereldoorlog Twee belangrijke wetenschappers waren in dit licht actief, namelijk Marie Curie en Fritz Haber. Deze wetenschappers worden niet voorgesteld tijdens de tentoonstellingen, maar hun bijdrage aan het conflict had gevolgen voor het leven van vele soldaten. Deze fiche kan overgeslagen worden indien er niet voldoende tijd is. Fiche - De Tweede Wereldoorlog: de V2, het eerste projectiel uit de geschiedenis. Na een snelle beschrijving van het complex La Coupole wordt informatie gegeven over de raket A4/V2 en zijn werkingsprincipe om een beter idee van het gebruik van dit nieuwe massavernietigingswapen te krijgen. Fiche 2 - De Tweede Wereldoorlog: Von Braun Na de voorstelling van twee wetenschappers die tot het ‘ruimteavontuur’ bijgedragen hebben, Tsiolkovski en Sergueï Korolev, gaan we dieper in op de carrière van Von Braun: zijn onderzoeken in Peenemünde, zijn kennis over de gewelddadigheden tijdens het naziregime, de omstandigheden waarin de gedeporteerden van Dora raketten ontwikkelden. De bezoekers kunnen ontdekken hoe een wetenschapper zich voor de oorlog kan inzetten. Fiche 3 - De Tweede Wereldoorlog: de atoombom Begrijpen waarom de atoombom ontwikkeld werd en de werking ervan uitleggen. We volgen het traject van een gekwelde geleerde: Robert Oppenheimer in het onderzoekscentrum van Los Alamos. Fiche 4 - De Tweede Wereldoorlog: Peenemünde, Los Alamos en de massavernietigingswapens. In deze fiche wordt informatie gegeven over: De atoombom, een absoluut massavernietigingswapen. Wat zijn de effecten ervan? Wanneer werd ze gebruikt? 3
De supergeheime onderzoekscentra van Peenemünde en Los Alamos en de massavernietigingswapens. Von Braun en zijn betrokkenheid bij het nazi-systeem. De vergelijking van de nieuwe nazi-wapens (de vliegende bom V1 en de raket V2). Fiche 5 - De koude oorlog: het evenwicht van de terreur De kennis van geleerden en de verovering van de ruimte. We volgen Von Braun en Korolev en ontdekken hoe de regeringen aan het einde van het conflict gebruik maakten van de technologieën en nieuwe wapens. Aan het einde van de fiche wordt nagedacht over de verantwoordelijkheid van wetenschappers, politiekers en burgers in het kader van het gebruik van een ontdekking. De leerlingen kunnen deze cursus uitbreiden door de volledige biografieën van elke besproken geleerde op te zoeken. Aan het einde van de cursus vindt u de fiche ‘Impressies van het bezoek’. We zijn u dankbaar voor uw opmerkingen en suggesties zodat we deze cursus in de toekomst kunnen verbeteren en aanpassen aan uw educatieve verwachtingen. Overzicht van het complex: Zone 1 - Fiche nr.2: de pioniers en de motor van de V2 Zone 2 - Fiche nr.3: Peenemünde en Los Alamos. Zone 2 - Fiche nr.3: de atoombom Zone 3 - Fiche nr.4: Von Braun en de nazi’s, de terreurwapens. Zone 5 - Fiche nr.5: de erfenis van Peenemünde.
4
NAAM –Voornaam ……………………………………………… Je hebt 10 minuten om deze vragen te beantwoorden.
‘Weten zonder geweten maakt slechts een puinhoop van de ziel’ RABELAIS
Eerste Wereldoorlog De historische context:
Imperial War Museum, Londen
Australian War Memorial, Canberra
1) [Het front – G1-01]: Welke vernietigende wapens werden aan het begin van de oorlog gebruikt? ……………………………………………………………………………………………….……………………………….……
De loopgravenoorlog: [ G1-02] 2) Men begroef zich. Welk verdedigingssysteem werd voorzien om zich tegen vijandig vuur te beschermen? ………………………………..………………………….………………………………. ……………………………………………………………………………………………….……………………………….……
3 °) :[ G1-15] Hoeveel granaten werden door het Franse leger tussen 1914 en 1918
afgevuurd?
……………………………………………………………………………………………….……………………………….…… ……………………………………………………………………………………………….……………………………….……
4) Wat zijn de effecten van artilleriebombardementen?
……………………………………………………………………………………………….……………………………….…………… …………………………………….……………………………….……
De wetenschappelijke context: Een humanistische geleerde: Marie Curie Marie Sklodowska, de vrouw van de arts Poire Curie, sloeg er in 1898 in om radium te isoleren. Dit radioactieve element zendt röntgenstralen uit en werd tijdens de Eerste Wereldoorlog gebruikt. Marie Curie rust ‘radiologische wagens’ uit en leidt bedieners op. Er werden bijna een miljoen gewonden onderzocht tijdens het conflict. Ze weigerde om een patent op de extractie van radium te nemen:: ‘radium wordt in geneeskunde gebruikt. Het lijkt me absurd om daar financieel voordeel uit te willen halen’. Nobelprijs voor de fysica in 1903.
5) Wat is het belang van radiografie op de slagvelden?
……………………………………………………………………………………………….……………………………….…… ……………………………………………………………………………………………….……………………………….…… 5
Onnuttige en dodelijke offensieven 6) [Foto G1-25]: a) Welke procedure werd vanaf april 1915 gebruikt om de vijand uit de loopgraven te verdrijven? ………………………… …………………………….……………………………….… ……………………………………………………………… …………………………….……………………………….…
Imperial War Museum, Londen
b) Was dit een doeltreffend wapen?
……………………………………………………………… …………………………….……………………………….… ……………………………………………………………………………………………….……………………………….……
Een nationalistische geleerde: Fritz Haber Deze befaamde chemicus ontwikkelde samen met Karl Bosch de synthese van ammoniak die aan de basis van alle meststoffen ligt en het mogelijk maakt om de wereldwijde hongersnood aan banden te leggen. In 1918 won hij de Nobelprijs voor de chemie. Deze fervente nationalist van joodse oorsprong werd in de Duitse gemeenschap opgenomen. Op bevel van het staatshoofd-generaal Erich Von Falkenhayn stelde hij het gebruik van een chemisch wapen op punt: chloorgas. Naar aanleiding van dit verschrikkelijke nieuwe wapen pleegde zijn vrouw op 1 mei 1915 zelfmoord.
[Lees G1-43: Dulce et decorum est] - Het gedicht van Wilfred Owen 7) Welk deel van het gedicht verwijst naar de gasaanval?
…………………………………………………………………………………………….……………………………….…… …………………………………………………………………………………………….……………………………….……
8) Wat vonden de soldaten van dit wapen?
…………………………………………………………………………………………….……………………………….…… …………………………………………………………………………………………….……………………………….…… …………………………………………………………………………………………….……………………………….…… …………………………………………………………………………………………….……………………………….……
De chemische bewapeningswedloop ging van start. Haber blijft voor het leger werken; hij ontwikkelt chemische wapens zodat zijn land niet overtroffen wordt door de andere naties, met name een gas, Zyklon B, in 1920. Deze dodelijke samenstelling werd door de nazi’s gebruikt om de joden uit te moorden. 9) Moet wetenschap ten dienste van de oorlog staan?
…………………………………………………………………………………………….……………………………….…… …………………………………………………………………………………………….……………………………….…… …………………………………………………………………………………………….……………………………….…… …………………………………………………………………………………………….……………………………….…… …………………………………………………………………………………………….……………………………….…… …………………………………………………………………………………………….……………………………….…… …………………………………………………………………………………………….……………………………….…… …………………………………………………………………………………………….……………………………….……
6
NAAM –Voornaam ……………………………………………… Je hebt 10 minuten om deze vragen te beantwoorden.
La Coupole: de lanceerbasis van het eerste projectiel uit de geschiedenis. Het ‘constructieproject 21’ 1) In welke eeuw werd de studie van de locatie aangevat?
Bundesmilitäarrchiv Freiburg
Imperial War Museum Londen
…………………………………………………………………………………………….……………………………….…… …………………………………………………………………………………………….……………………………….……
2) Waarom werd deze locatie gekozen?
…………………………………………………………………………………………….……………………………….…… …………………………………………………………………………………………….……………………………….……
Massieve bombardementen 3) Op welke datum werden de werken beëindigd?……..…………………….……………………………….……
…………………………………………………………………………………………….……………………………….……
4) [ G3 – 10]: Welk type bom gaf aanleiding tot deze beëindiging?
…………………………………………………………………………………………….……………………………….…… …………………………………………………………………………………………….……………………………….……
[Neem de lift. Je belandt op de tussenverdieping waar je kennis maakt met de werking van de maquette.] 5) Waar werden de raketten bewaard?
…………………………………………………………………………………………….……………………………….…… …………………………………………………………………………………………….……………………………….……
6) Vanaf welke plaats moesten ze gelanceerd worden?
…………………………………………………………………………………………….……………………………….…… …………………………………………………………………………………………….……………………………….……
7) Werden er vanaf deze locatie raketten gelanceerd? Waarom?
…………………………………………………………………………………………….……………………………….………
De raket A4/V2: [Bekijk de raket] [Bekijk de film ‘Les armes secrètes de Hitler’ (De geheime wapens van Hitler)] 7
8) U komt binnen in de [cinema REX ]. Nadat je de film bekeken hebt, moet je de volgende vragen beantwoorden
Welke personen hadden als eerste interesse in raketten? a) - piloten b) - geleerden
c) - amateurs
Hoe heet het nazi-onderzoekscentrum voor raketten? a) - Wizernes b) – Eperlecques
c) – Peenemünde
Waar werd de Duitse raket op haar aërodynamische karakter getest? (haar vorm voor een betere doordringing in de lucht): a) - rechtstreeks in de lucht b) - in een supersonische windtunnel c) - op de grond waar er wind was
In aanwezigheid van wie vonden de tests vonden in het grootste geheim plaats? a) - Hitler b) -de SS c) – universitaire geleerden
Op 3 oktober 1942 werd de raket A4 gelanceerd in aanwezigheid van de leiders van van het nazileger. a) - Dit was een mislukking. b) - Ze steeg op en ontplofte nadien. a) - Dit was een succes.
De vliegende bom die door de Luftwaffe ontwikkeld werd, was? a) - veel duurder om te ontwikkelen dan de A4 b) - veel minder duur om te ontwikkelen
Noem de 5 belangrijkste personen die in deze film verschijnen. a) - Hitler b) - Von Braun c) - Speer e) - Todt f) - Kammler g) - Himmler i) - Kennedy j) - Khroutchev k) - Korolev
d) - Dornberger h) - Pétain
De raketten werden door de gedeporteerden in verschrikkelijke omstandigheden in een ondergrondse fabriek in Nordhausen ontwikkeld. De gedeporteerden saboteerden zoveel mogelijk raketten. Wat gebeurde er met degenen die betrapt werden? a) - gefusilleerd b) - afgerammeld c) - opgehangen
Elke raket die in Nordhausen ontwikkeld werd, leidde tot de dood van …………… gedeporteerden.
Wat ontdekten de Amerikaanse soldaten die in kamp Dora aankwamen? a) - gevangen b) - de verschrikkelijke omstandigheden van de nazi-kampen c) - raketten
Wat gebeurde er na de oorlog met Braun?
a) - hij werd als SS veroordeeld op het proces van Neurenberg
b) - hij werd door de Amerikanen opgevangen c) - hij werkte samen met Korolev om mensen naar de maan te sturen
De bewapeningswedloop vormde de basis voor de ruimtevaart. Het doel voor het einde van de eeuw was een mens naar [...] sturen: a) - de maan b) - Mars b) - Jupiter
9) Welk deel heeft je het meest aangegrepen? …………………………………………………………………………………………….……………………………….…… …………………………………………………………………………………………….……………………………….…… Mirakelwapens De geheime wapens A4 en Fi/103 werden door de nazi-propaganda van Goebbels de wapens V2 en V1 genoemd. Voor Hitler moesten deze wraaklustige wapens het mogelijk maken om Engeland te verslagen en het verloop van de oorlog te beïnvloeden. 8
NAAM –Voornaam ……………………………………………… Je hebt 10 minuten om deze vragen te beantwoorden.
Rex-circuit De ruimtevaartpioniers
De Russische ruimtereisdroom
1) Welke Russische geleerde stelde voor om een reactieaandrijving* te gebruiken?
…………………………………………………………………………………………….……………………………….……
* Het actie- en reactieprincipe
De dop wordt uitgeworpen reactie Het gas duwt tegen de wanden
Alleen de opwaartse reactie blijft over
Werking van het gas op de dop
De werking van het gas op de bovenwand wordt niet meer gecompenseerd, de raket wordt in verticale richting naar boven geduwd. Alles gebeurt binnenin de raket, de reactieaandrijving gebeurt dus in een vacuüm ruimte.
2) a) Wat is de naam van de belangrijkste Rus binnen de studie van ballistische projectielen? ………………………………………………………………………….……………………………………………………………
Het Duitse leger, de nazi’s en de raketten De historische context 3) Waarom hield het Duitse leger zich in 1929 met onderzoeken naar raketten bezig? ……………………………………..…………..
Carte Y.D elefosse
b) Wie was de leider van de USSR op dat moment? …………….……………………………….……
……………………………………………………………………………….…………… …………………………………….………………………………………………………
4) Wanneer kwam Hitler aan de macht?……………………………….……………………………….….…… 5) Op welke plaats besliste het nazi-leger om een onderzoekscentrum voor raketten op te richten? ………………………………………………………………………….……………..………………………….…… …………………………………………………………………………………………….……………..…………………….……
6) Hoeveel personen werkten er aan? ……………………….……….……………………………….……
9
Von Braun - zijn jeugd – [foto R1-06] 7) Wat was de passie van de jonge Von Braun?
De utsches Mu seu m Mü nche n
Een opportunistische geleerde: Wernher von Braun
………………………………………………………………..……………… ……………….………………………………………………………….……
8) Door wie werd Von Braun in 1932 gerekruteerd? ………………………………………………………………………………
De werking van de A4-raket De turbine (2) wordt aangedreven met …………………………… damp ……………………………, laat de twee ………………. met brandstof (…………………) en oxidatiemiddel (…………………………) roteren. Door de injectie in verbrandingskamer (4) stijgt de temperatuur tot ……………….. De warme gassen die geproduceerd worden, worden door de …………………… reactor (actie) voortgeduwd, reageren en drijven de raket ……………………… via metalen bogen 9) Vervolledig de tekst met behulp van de 3D-simulatie en de volgende woorden: pompen; water-, onder druk; 2600 °C; alcohol; dizuurstof; naar beneden; actie; naar boven. Aanvullen op het schema Het reservoir met diwaterstofperoxide (1) De turbine (2) De leidingen via dewelke de damp van de turbine ontsnapt (3) De verbrandingskamer (4) De straalbuis (5) De metalen buizen die duwkracht op de raket uitoefenen (6)
10) De turbine draait bij 6000 omw./min., de diameter is 40 cm. Bereken de lineaire verplaatsingsnelheid van het uiteinde van een vleugel in km/u. (V= π. D. n) ………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………
Studie van de straalbuis en de verbrandingskamer Temperatuur 1.000°K
2000°K
3000°K
snelheid van 2.000 m/s de uitgestoten gassen
600 m/s
50 m/s
11) De straalbuis heeft een speciale vorm waarmee de uitgangssnelheid van de verbrande gassen verhoogd kan worden (venturi-effect, zie schema). Waarom gebruikt men bij voorkeur propergol in plaats van vaste brandstoffen?? ………………… …………………………………………… ……………………………………………
10
NAAM –Voornaam ……………………………………………… Je hebt 10 minuten om deze vragen te beantwoorden.
‘Weten zonder geweten maakt slechts een puinhoop van de ziel’ RABELAIS
De atoombom
De historische context: Duitsland was voordat Hitler aan de macht kwam het land met het hoogste wetenschappelijke niveau ter wereld. Veel geleerden van joodse afkomst werden door de fascistische regimes vervolgd en weggejaagd en emigreerden naar de Verenigde Staten.
De wetenschappelijke context:
Na de ontdekking van de artificiële radioactiviteit begrepen Irène Curie en Frédéric Joliot (in Frankrijk) bijzonder snel dat dit proces gebaseerd was op het splijten van een atoomkern door een projectiel, het neutron, en in 1938 namen ze patenten op de energieproductie op basis van atomen. Duitse geleerden (Otto Hahn, Lise Meitner) kwamen tot dezelfde conclusie. Ze begrijpen dat indien ze erin zouden slagen de technologie te domineren, ze een nieuw krachtig en schrikwekkend wapen konden ontwikkelen: de atoombom. Maar waarom wilden de geleerden in de Verenigde Staten de atoombom ontwikkelen ondanks hun vrees? Omdat de vervolgde wetenschappers die naar de Verenigde Staten gevlucht warden de waarde van de Duitse geleerden kenden en bang waren. Ze waren bang de Hitler en de nazi’s hen zouden verplichten om een atoombom te ontwikkelen. De bedreigingen van Hitler over de ‘vijf laatste minuten van de oorlog’ bevestigden hun ongerustheid. Einstein, de ‘paus van de fysica’ schreef op 2 augustus 1939 een brief naar Roosevelt, de president van de Verenigde Staten, om hem te vragen deze mogelijkheid af te wenden door een Amerikaanse atoombom te ontwikkelen.
Een gekwelde geleerde: Robert Oppenheimer [Tabel R2 -17] 1) Waar in de Verenigde Staten werd het onderzoekscentrum voor de atoombom ontwikkeld? Los Alamos National Laboratory / Nieuw-Mexico
…………….………………….…………………………….…………………………………… ……………….
2) Hoelang duurde het onderzoeksprogramma naar bom A? ………………………….……………………………………………………
3) Waar en wanneer vond de eerste test van een atoombom plaats? …………….…….………………………………………………………. ………………………….……………………………………………………
Robert Oppenheimer, een briljant fysicus, had de taak om dit centrum te coördineren. 11
Los Alamos National Laboratory / Nieuw-Mexico
[Foto’s R2-19 en R2-20]
4) Hoe werd de tweede bom genoemd? Waar werd ze gebruikt? ………………………….…………………………………… ……………………………………………………………….
5) Hoe maakte ze slachtoffers?
………………………….…………………………………… ……………………………………………………………….
De atoombom: werkingsprincipe Het is gebaseerd op de kettingreactie: een atoomkern (1) breekt onder invloed van een neutron (splijting) en werpt twee neutronen uit. Deze neutronen kunnen op hun beurt opnieuw in twee kernen opgesplitst worden enzovoort. Zo splijten miljarden kernen tegen hoge snelheid waardoor een aanzienlijke hoeveelheid energie vrijgegeven wordt volgens de bekende formule van Einstein, E = m.c².
Maquette van de bom LA COUPOLE
Schema van de splijting
Voorwaarden: er moet een voldoende splijtbare materiaalmassa zijn. Dit wordt de ‘kritische massa’ genoemd. Er moet dus voldoende radioactief materiaal geproduceerd worden: uranium 235 in de bom ‘Little Boy’ van Hiroshima en plutonium in de bom ‘Fat Man’ van Nagasaki.
Wetenschappelijke context: Eerst moest gecontroleerd worden of een kettingreactie mogelijk was. 6) De Italiaanse geleerde Enrico Fermi ontketende de eerste gecontroleerde kettingreactie. [Chronologie R2-e] Waar en wanneer vond deze gebeurtenis plaats? ………………………….……………………… ………………………….……………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………….………………………
Deze eerste kernreactor ligt aan de basis van de volledige huidige nucleaire industrie.
Schema van de kettingreactie 12
NAAM –Voornaam ……………………………………………… Je hebt 10 minuten om deze vragen te beantwoorden.
‘Weten zonder geweten maakt slechts een puinhoop van de ziel’ RABELAIS
De effecten van de atoombom [Tabel R2]
National Archives Washington
Los Alamos National Labor atory / Nieuw-Mexico
De bom van Hiroshima Deze bom van 20 kt (20 kiloton = 20 000 ton van de krachtigste springstof van het TNT-tijdperk) bevatte ongeveer 60 kg uranium 235.
Test met Trinity
6 augustus 1945: 8u15 De bommenwerper Enola Gay lanceerde zijn bom op Hiroshima 1. Eerst een verblindend weerlicht in een duizendste seconde. 2. Een vuurbol van meerdere duizenden graden verdampte in een straal van 1 km. Mensen en gebouwen in een straal van 4 km vatten spontaan vlam. 3. Een schokgolf met winden van 1000 km/u verbrijzelde alles wat op zijn weg lag en reduceerde alles binnen een straal van 2 km tot stof. 4. ‘Little Boy ’ doodde in een seconde 80 000 personen. Oppenheimer bleef aangedaan achter en vocht de rest van zijn leven om de nucleaire bewapening te beperken. [Bekijk de film van de lancering van een V2 en de ontploffing van de eerste atoombom die op de centrale pilaar gericht was.]
Peenemünde en Los Alamos:
1) Vergelijking van twee onderzoekscentra: vervolledig de tabel [foto R2-10] Peenemünde
Los Alamos
Ontwikkeld(e) wapen(s)
……………………………
……………………………
Programmaduur
……………………………
……………………………
Termijn voor de operationele ingebruikname
……………………………
……………………………
……………………………
…………………………
……………………………
……………………………
……………………………
……………………………
Aantal geleerden Eerste gebruik Aantal slachtoffers
13
Terreurwapens
2) Wat zijn de twee ‘mirakelwapens’ waarmee Hitler het verloop van de oorlog hoopte te beïnvloeden?
……………………….………………………………………………………………………… …………………….……….…………………………………………...................................… .……………………………………………………………………………….……...................
3) Wat zijn de namen van de wetenschappelijke en militaire leiders van Peenemünde?
………………………………………….…………………………………………………….……………………………….……
Von Braun - zijn nazi-periode – [foto R2-15] 4) Wanneer werd hij lid van de nazi-partij? …………………………….……………………………….…… 5°) Wanneer werd hij lid van de SS? Met welke graad?………………………….……………………………….…… 6) Wat was zijn functie in het onderzoekscentrum Peenemünde?
…………………………………………………………………………………………….………………………………........……
7) Op welke datum vond de eerste geslaagde vlucht van de raket A4/V2 plaats?……………………….…...............................................................................................................................................…
Deutsches Museum München
…………………………………………………………………………………………………………………………………....…
8) Vergelijk de twee nieuwe wapens van het nazi-leger: [Chronologie]
Lengte Snelheid Bereik Massa van de explosieve lading Eenheidskost
Fi 103 of V1: de vliegende bom
A4 of V2: de raket
…………….
…………….
…………….
…………….
…………….
…………….
…………….
…………….
…………….
…………….
14
NAAM –Voornaam ……………………………………………… Je hebt 10 minuten om deze vragen te beantwoorden.
‘Weten zonder geweten maakt slechts een puinhoop van de ziel’ RABELAIS
De erfenis van Peenemünde en de ruimteverovering De historische context
Het gebruik van nieuwe wapens en de koude oorlog: Stalin en de verschillende leiders van de planeet (Amerikanen, Fransen, Engelsen) begrepen dat de combinatie van de Duitse raket en de Amerikaanse atoombom tot een thermonucleair projectiel, het absolute wapen, leidt. Ze moesten dus een beroep doen op Duitse geleerden voor de ontwikkeling van nucleaire bommen.
Von Braun - Amerikaanse periode 1) [Foto R4-04]: Waar bevond Von Braun zich in 1946? ………………………….……………………………………………………………………………………………
2) [Foto R4-10]: Aan welk avontuur zou hij gaan deelnemen? Wat was zijn missie? ………………………….…………………………………………………………………………………………… ………………………….……………………………………………………………………………………………
Von Braun - NASA Korolev rechts - NASA
Spoutnik - NASA
Afbeeldingen ontleend aan de film ‘De la Terre à la Lune’ (Van de aarde naar de maan)
Een onbekende, Russische patriottische geleerde: Sergueï Korolev. De historische context Stalin, leider van de Sovjetunie, wou raketten ontwikkelen. Na de oorlog deed hij een beroep op Korolev du Goulag. Stalin stuurde hem naar Duitsland om de Duitse raketten te bestuderen en inzicht in de technologie ervan te krijgen. In 1957 stelde Korolev, na de ontwikkeling van het eerste Russische projectiel, de R7, aan Khrouchtchev voor om de Amerikanen te beconcurreren door de eerste artificiële satelliet te lanceren. Hij bleef onbekend tot zijn dood en de Nobelprijs voor deze heldendaad werd op bevel van Khrouchtchev door de volledige Russische natie in ontvangst genomen.
[OR-23: Bekijk de maquettes] 3) Wat is de naam van de eerste artificiële satelliet? Wanneer werd deze de ruimte in gestuurd?……………………………………………………………………………………………… …………… 4) Korolev is de man achter een andere buitengewone andere ruimteprestatie, dewelke? …………….………………………………………………………………………………………………….………… 15
Koude oorlog en evenwicht van de terreur Aan het einde van het conflict bleven bepaalde geleerden onderzoek naar nieuwe wapens doen. Twee naties stonden wedijverden met elkaar door het uitvoeren van nucleaire tests.
Von Braun
NASA
NASA
NASA
[Bekijk de film ‘De la Terre à la Lune’ (Van de aarde naar de maan)]
Youri Gagarine
[Vitrine van het stripverhaal] 5) Over welke twee naties hebben we het?
Neil Armstrong
……………………………..………………………………………..……….
6) Ze bestreden elkaar zonder bloedvergieten. Hoe werd dit conflict genoemd? …………………………………………………..………………………………………………………….………….
7) De twee stripverhalen beelden deze strijd vanuit media- en militair oogpunt uit. Welk stripverhaal toont de spectaculaire acties? …………………………………………………..…………………………………………………………………………………….
Welk stripverhaal stemt overeen met een militaire confrontatie?
…………………………………………………….…… …………………………………….…………………………………………………..………………………………………..….….
Waarnaar verwijst de rode kleur van de projectielen in het ‘Secret de l’Espadon’ (Het geheim van de zwaardvis)?
…………………………………………………..…………………………………………………………………………………….
8) De Russische geleerde Andreï Sakharov ontwikkelde een atoombom van 100 Mt (100 megaton). Vergelijk deze krachtige bom met die van Hiroshima.
…………………………………………………..………………………………………………………………………………...………… ………………………………………..……………………………………………………………………………….………….. …………………………………………………..………………………………………………………………………….…………..
9) Waarom noemden de journalisten deze periode ‘het evenwicht van de terreur’?
…………………………………………………..……………………………………………………………………………..………. …………………………………………………..………………………………………………………………………………..…….
10) Conclusie: Wat denk je over de verantwoordelijkheid van geleerden? Moeten ze zich beperken in hun onderzoeken? Eenzelfde onderzoek kan militaire of burgerlijke doelen dienen. Wie moet erover beslissen: de staatshoofden, de militairen, de onderzoekers, de bankiers, de burgers? …………………………………………………..…………………………………………………………………………………….. …………………………………………………..…………………………………………………………………………………….. …………………………………………………..…………………………………………………………………………………….. …………………………………………………..……………………………………………………………………………………..
[Ga naar buiten langs de zone ‘Gedeporteerden’]
11) Wie ontwikkelde de raket A4/V2? Wat was de naam van dit concentratiekamp?
Le on Delarbre Musée de Be sançon
…………………………..……………………………….……………………………………….……
12) Wat vind je van de afbeeldingen en tekeningen van de werkomstandigheden in dit kamp? ……………………….…………………………….………………….…….…… ……………………….……………………………………….……….…….…… ……………………….………………………….……………………….….……
16
Naam ....................................... Voornaam................................... Klas ............................................. Instituut .....................................
Indrukken van het bezoek... bestemd voor
leerlingen en leerkrachten Gevolgde cursus: …………………………………………………………….…………………… 1 • De organisatie van de cursus a) - Wat vond u van de duur van de cursus? te lang - waarom? ............................……………… ………............................ te kort - waarom? ............................………………………............................ goed - waarom? ………………………………………..………………… b) – Wat vond u van de activiteiten van de cursus? te moeilijk - dewelke en waarom? …………………………………………… te gemakkelijk - dewelke en waarom? ……………………………............................ toegankelijk - dewelke en waarom? ………………………………………………. c) - Wat vond u van de informatie die u ter oriëntatie krijgt? doeltreffend onduidelijk te veel te weinig
2 • De inhoud van het bezoek a) -Vond u de gevolgde cursus interessant? ja neen Waarom? …………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… b) - Had u graag een andere cursus gevolgd? ja neen Dewelke? ……………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… c) - Zou u graag naar LA COUPOLE terugkomen? ja neen Indien ja: alleen in het kader van een schooluitstap? (voor een andere cursus die aan de klas waaraan u op dat moment lesgeeft aangepast is) met je ouders? Indien nee: Waarom? ……………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………… 3 • Algemene opmerkingen a) - Hebt u suggesties voor de organisatie van de bezoeken? (bijvoorbeeld meer activiteiten van bepaalde aard, meer vrije tijd voor individuele ontdekkingen, enz.)
……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… b)- Zijn er activiteiten die u graag gezien had en die niet voorgesteld werden? Dewelke?
……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………
17
