Concept Meerjarenplan 2008-2010 Natuur- en Milieucommunicatie/ educatie Drechtsteden
Dordrecht, juli 2007 Maria. Epema
1
Inhoudsopgave
blz
1. Inleiding
3-4
2. Algemeen doel
4
3.Samenwerking
4
4. Programma’s • 4.1 Energie • 4.2 Waterzigt op Weizigt • 4.3 Afval • 4.4 Natuur in de stad
5-8 5 6 6-7 7-8
5.. Project Focus op Bèta
8
6. Communicatie
8
7. Organisatie
8-9
8. Financiën
9
Bijlage: Overzicht programma’s
10
2
Meerjarenplan 2008 – 2010 Natuur- en Milieueducatie Drechtsteden 1. Inleiding
Vanaf 2005 vervult Weizigt Natuur- en Milieucentrum een coördinerende rol bij de opzet en uitvoering van programma’s voor Natuur- en Milieueducatie in de Drechtsteden. Een meerjarenplan 2005-2007 is opgesteld en door het Drechtstedenbestuur goedgekeurd. De programma’s met activiteiten voor de verschillende doelgroepen, welke in die periode zijn opgezet worden gecontinueerd. In dit meerjarenplan 2008-2010 worden de werkwijze en vervolgactiviteiten beschreven. Dit vormt de basis voor de jaarlijkse werkplannen. Naast het educatieve programma voor het basisonderwijs is natuur- en milieueducatie een belangrijk communicatie instrument om verschillende partijen: (overheden, maatschappelijke organisaties, bedrijven en burgers) met elkaar in gesprek te brengen om gezamenlijk keuzes te maken, die leiden naar een duurzame samenleving. Aansluiting bij actuele milieubeleidsthema’s van de gemeenten en landelijk/provinciale overheid is hierbij van essentieel belang. Het Weizigt NMC Het Weizigt NMC, dat onlangs haar dertig jarig jubileum heeft gevierd, is verder geprofessionaliseerd. Vanaf juni 2006 is het centrum een zelfstandig intern bedrijf van de gemeente Dordrecht geworden. Dit heeft ertoe geleid dat er een businessplan is opgesteld, waarin de organisatiestructuur en de producten met een financieel overzicht duidelijk staan beschreven. Ook zijn de fysieke elementen op het terrein verbeterd en is de tuin heringericht. Het centrum biedt zo inspirerende educatieve voorbeelden over natuur, milieu en techniek voor de hele regio Drechtsteden. De thema’s Afval, Energie, Natuur in de stad en Water staan nog steeds hoog op de agenda. In 2007 was het onderwerp Klimaat en Energie, zowel op landelijk als provinciaal niveau, maar ook bij het Weizigt NMC, een speerpunt, wat ook in de komende jaren zal blijven. Bovendien wordt het provinciale project Raad voor Klimaat weer verlengd. Landelijke ontwikkelingen Landelijk is NME in beweging. - Op initiatief van de ministeries van VROM en LNV is de nieuwe contouren nota NME opgesteld. De basis hiervoor is een literatuuronderzoek, de internationale beleidscontext en de maatschappelijke- en onderwijsontwikkelingen. - Parallel hieraan is door drie wethouders van de steden Dordrecht, Delft en Zoetermeer het initiatief genomen een vereniging op te richten voor lokale gemeentelijke NME-centra. Het doel van deze vereniging is om de lokale krachten te bundelen om zo een sterk professioneel NME programma neer te zetten. De visie van de vereniging is: NME-diensten worden dé verbindende schakel tussen mondiale, nationale en lokale doelstellingen en de burger op het gebied van duurzame ontwikkeling Andere gemeenten worden verzocht zich hierbij aan te sluiten. - Daarnaast zijn er ontwikkelingen in het onderwijs om een leerlijn Duurzaamheid op te zetten. SLO (Stichting Leerplan Ontwikkeling) heeft de eerste conceptversies al aan het werkveld ter beoordeling voorgelegd. Het Weizigt NMC heeft zitting in de klankbordgroep. Hoe sluit NME Drechtsteden aan bij deze ontwikkelingen? Voor de komende jaren heeft de werkgroep NME Drechtsteden, bestaande uit vertegenwoordigers van gemeenten en natuur- en milieuorganisaties ervoor gekozen om de programma’s rondom de thema’s Energie, Water, Afval en Natuur in de stad te 3
continueren en de onderwerpen Klimaat en Energie en Water als speerpunt verder te ontwikkelen. Hiermee wordt aangesloten bij het beleid van de meeste Drechtsteden gemeenten en het programma van Weizigt NMC. Uit voorgaande jaren blijkt dat niet in alle gemeente de thema’s afval en natuur in de stad een speerpunt zijn. In overleg met de betreffende beleidsambtenaren wordt gekeken welk deel van het programma bij het lokale beleid past. Tweede lijns NME Drechtsteden vervult binnen het aantal uren en het budget een coördinerende rol. De taak van de NME coördinator is er dan ook voornamelijk op gericht om samenwerking te zoeken met de locale NME-organisaties, wijkcoördinatoren en buurtwerkers om de uitvoering te kunnen realiseren. De inhoudelijke programma’s (lesbrieven, tentoonstellingen) kunnen vanuit Weizigt NMC worden overgenomen. Hiervoor moet per activiteit een extra budget worden gegenereerd. Dit meerjarenplan zal een basis vormen voor jaarlijks op te stellen werkplan. In het werkplan worden de activiteiten voor de verschillende doelgroepen opgenomen. In hoofdstuk 2 wordt het algemeen doel beschreven. In hoofdstuk 3 wordt het onderwerp samenwerking en in hoofdstuk 4 de thema’s met de activiteiten beschreven. Hoofdstuk 5 beschrijft het project Focus op Bèta, hoofdstuk 6 en 7, de ontwerpen communicatie en de organisatie. In een overzicht worden de uren per project opgenomen.
2. Algemeen doel
Het op gang brengen van NME activiteiten/processen, zodat de burgers van de Drechtsteden worden toegerust met algemene basiskennis en vaardigheden, zodat ze verantwoordelijkheid willen nemen en inzicht krijgen in de interactie tussen mens en ecologisch systeem en natuur en milieu een plaats kunnen geven in afwegingen, keuzes en gedrag. Uitgangspunt hierbij is dat overheden, maatschappelijke organisaties, onderwijsinstellingen, burgers en bedrijfsleven samenwerken.
3. Samenwerking
Om dit doel te bereiken is het opzetten van netwerken met partijen die op het niveau van beleid en uitvoering inhoud kunnen geven aan de verschillende projecten. Op provinciaal niveau is er samenwerking opgezet met NME centra en Cossen (centra voor ontwikkelingssamenwerking) om NME te versterken. Om dit te realiseren is gekozen voor het ontwikkelen van een programma rond het thema Energie. Bestaande lesprogramma’s zijn hiervoor deels aangepast en uitgevoerd. Daarnaast is aangesloten bij de Klimaatcampagne “Hier” van het Klimaatbureau. Het Klimaatverbond en Codename Future spelen hierin ook een rol. Een van de activiteiten die hieruit voortgekomen is, is de Energiesurvival. Dit project is groots uitgevoerd in de Biesbosch. Zes scholen uit de Drechtsteden hebben hieraan deelgenomen Het komende jaar staat de Energiesurvival weer op het programma.
4
4. Programma’s 4.1 Klimaat en Energie Doel: In samenwerking met overheid, maatschappelijke organisaties, burgers en het bedrijfsleven worden activiteiten opgezet om energiebesparende maatregelen en het gebruik van duurzame energiebronnen te stimuleren met als doel de CO2 -uitstoot te reduceren en daardoor klimaatverandering te beperken. De film “An Inconvenient Truth” van Al Gore heeft de discussie over Klimaatverandering en Energie hoog op de agenda gezet. Internationaal zijn in het Kyoto-verdrag afspraken gemaakt om CO2 uitstoot te beperken. Niet alle gemeenten in de Drechtsteden hebben een klimaatbeleid opgesteld. Wel worden er op lokaal niveau maatregelen genomen om energie te besparen om zo een bijdrage te leveren aan de CO2 reductie. Activiteiten: Vanaf 2006 zijn er al verschillende projecten over dit thema gestart. Deze producten en activiteiten worden het komende jaar verder ontwikkeld en uitgevoerd. Algemeen publiek: Tentoonstelling “Het Klimaat verandert, heb je het al gemerkt?” Basisschool: • Energiesurvival • Sara’s wereld • Sara en de gemeente • Energiekist: Duurzame energie • Energiemiddag (discussiemiddag) • Check it out • Warme truiendag Voortgezet Onderwijs: • Kies de toekomst Klimaatkas: De klimaatkas wordt voor een deel leslokaal/ontvangstruimte en voor een deel ingericht met interactieve presentaties over klimaatverandering en voorbeeldprojecten uit de stad. Een deel van het reservebudget wordt hiervoor ingezet. Techniek en duurzaamheid wordt hier zichtbaar. Concrete resultaten: Twee scholen per gemeente nemen deel aan een van de programma’s De tentoonstelling “Het klimaat verandert. Hebt u het al gemerkt?” wordt op twee plaatsen in de Drechtsteden opgesteld
5
4.2 Waterzigt op Weizigt Doel In samenwerking met de waterpartners en andere betrokken organisaties zijn activiteiten opgezet om kennis, inzicht en vaardigheden op het gebied van integraal waterbeheer te vergroten. Klimaatverandering en omgaan met water zijn direct aan elkaar gekoppeld. Duurzaam omgaan met water is een belangrijk thema van de partners in het project Waterzigt op Weizigt. De partners: Waterschap Hollandse Delta, Evides Waterbedrijf en Rijkswaterstaat Zuid-Holland en de gemeente Dordrecht stellen jaarlijks een programma op. Een speerpunt is de Kaderrichtlijn water dat landelijk een item is. In 2006 is een waterconferentie georganiseerd om met alle NME-organisaties en gemeenten hierover afspraken te maken. In samenwerking met het waterschap en IVN consulentschap wordt voor de komende jaren een programma opgezet. In de Drechtsteden worden projecten geïnventariseerd, waarbij het programma kan aansluiten. De tentoonstelling Zicht op Water over integraal waterbeheer wordt hierbij ingezet. Om de twee jaar staat hij opgesteld in Weizigt NMC. Daarna rouleert hij in de regio van de waterpartners. Activiteiten Algemeen publiek: Tentoonstelling “Zicht op Water” Basisscholen groep 7 en 8. • Watersponsorloop • Waterlessen • Wateronderzoek bij school Voortgezet onderwijs • Waterprojecten op maat met expert • Bezoek Afvalwaterzuiveringsinstallatie. Concrete resultaten: De tentoonstelling Zicht op water wordt op twee plaatsen in de regio opgesteld. Per gemeente minstens twee scholen die jaarlijks deelnemen aan een waterproject. 4.3. Afval Doel Burgers kennis en inzicht geven in het belang afvalscheiding en het voorkomen van zwerfafval, zodat zij bijdragen kunnen leveren aan leefbare en veilige woonwijken De gemeenten bieden de bewoners verschillende faciliteiten voor het duurzaam verzamelen van afval. NETWERK verzorgt het vervoer naar de afvalverbranding. Daarnaast moet dit onderwerp en hoe je ermee om moet gaan steeds weer onder de aandacht van de bewoners worden gebracht. De thema’s zijn zwerfafval, afvalscheiding, grof vuil, chemisch afval.
6
Het project “de Bij” is ontwikkeld voor Dordrecht, waarbij de Bij symbool staat voor goed met je afval omgaan. Dit project kan voor de verschillende gemeenten op maat worden aangepast. Voor drukwerk en aanpassen op maat is echter een extra budget noodzakelijk. De gemeenten Hendrik Ido -Ambacht en Zwijndrecht hebben al belangstelling getoond en de eerste stap tot het verder ontwikkelen van het programma gedaan. Activiteiten: Extra budgetten worden gegenereerd voor het op maat verder ontwikkelen van het programma “De Bij”. In samenwerking met bewonersorganisaties, buurtwerk en milieutoezicht worden de verschillende activiteiten uitgevoerd. Basisonderwijs Bezoek aan de HVC Huisvuil verbrandingscentrale Programma Zwerfafval Voortgezet Onderwijs Bezoek HVC Huisvuil verbrandingscentrale Zwerfval acties Concreet resultaat Iedere gemeente heeft het lesprogramma de Bij op maat aangepast. Minstens twee scholen per gemeente voeren jaarlijks het programma uit. De Bij (symbool voor schoon Drechtsteden) is bekend bij 80 % van de bewoners. 4.4 Natuur in de stad: Doel Burgers kennis en inzicht geven in de natuur in hun eigen stad en zo de betrokkenheid te vergroten. Het verder ontwikkelen van ecologische zones in de stad, in het belang van de biodiversiteit, is in het beleid van de gemeenten opgenomen. Dit vraagt ook draagvlak bij de bewoners. Door leuke activiteiten op te zetten wordt de betrokkenheid vergroot. Het accent zal ook de komende jaren liggen op het Vlinderproject. De Vlinder wordt gezien als symbool voor goede ecologische verbindingen in de stad. Om de twee jaar wordt dit project weer groots opgezet. Bewoners en leerlingen worden weer aangemoedigd om waarnemingen te doen in hun eigen omgeving en dit op de website www.Weizigtnmc.nl door te geven. Voor de scholen wordt een programma aangeboden. Activiteiten Algemeen publiek: Tentoonstelling “Vlinders in mijn struik” Basisonderwijs Vlinderwaarnemingen Inzaaien natuurvriendelijke bermen
7
Schooltuintjes met vlinderlokkende bloemen. Wonderweb, een programma over biodiversiteit. Voortgezet onderwijs Voor voortgezet onderwijs is geen apart programma voor Natuur in de stad. Het programma Water en Natuur in de stad is gekoppeld. Concrete resultaten: 80 % van de scholen nemen deel aan een van de activiteiten van het programma Natuur in de stad.
5. Project Focus op Bèta
Vier scholen uit het Voorgezet onderwijs, namelijk; Johan de Wittgymnasium, Stedelijk Dalton college, Insula college te Dordrecht en het Develsteincollege (Zwijndrecht), TU Delft en het Weizigt NMC hebben vorig jaar een intentieverklaring ondertekend om een leerlijn op te stellen van klas 1 t/m 4 om de Bèta vakken en techniek aantrekkelijker en praktischer te maken. Techniek en Duurzaamheid is een belangrijk onderdeel van het programma. Activiteiten: Technisch Ontwerpen Het project Focus op Bèta is in juni 2006 gestart met workshops voor de docenten, georganiseerd door TU Delft om zich de cyclus van het Technisch Ontwerp proces eigen te maken. Een belangrijk onderdeel van deze cursus was om de vaardigheden met de leerlingen in klas 1 te oefenen. Opzetten Leerlijn voor de Bèta vakken Voor de werkgroep Focus op Bèta (2 docenten per school) is een keer per maand een bijeenkomst geweest om de mogelijkheden en de inhoud van een leerlijn te bespreken en vast te stellen. Daartoe is een matrix van de vakinhouden opgesteld. Voor klas 1 is een lessenserie technisch ontwerpen ontwikkeld en voor klas 2 de lessenserie Ecotopia, voor klas 4 is het programma voor de Duurzame wijk in voorbereiding. Planning: Najaar 2007: Verder ontwikkelen programma Ecotopia en de Duurzame wijk. Voorjaar 2008: Uitvoering van de programma’s. Najaar 2008 en voorjaar 2009: implementatie van de programma’s in het jaarprogramma.
6. Communicatie
De bestaande communicatiemiddelen worden zoveel mogelijk ingezet. Daarbij gaat het om de website van Weizigt NMC en de gemeenten, het educatief aanbod voor het primair onderwijs, de Nieuwsbrief “Het Blikvangertje “voor het BO en VO. Deze middelen worden het komende jaar vervangen door een digitale versie via de website van Weizigt NMC. De vakbladen van de samenwerkingspartners en natuur- en milieuorganisaties kunnen eveneens meer worden benut. Daarnaast wordt jaarlijks een communicatiekalender opgesteld.
7. Organisatie 8
Het centrale aanspreekpunt en de coördinatie liggen bij Weizigt NMC in de persoon van de coördinator NME Drechtsteden. De besluitvorming over het meerjarenbeleidsplan en uitvoeringsprogramma zijn gekoppeld aan de cyclus van het Drechtstedenbestuur. Een werkgoep waarin de verschillende gemeenten en natuur- en milieuorganisaties zijn vertegenwoordigd stelt het meerjarenplan en jaarlijks uitvoeringsprogramma op. Daarna wordt het concept voorgelegd aan het ambtelijke overleg Groen Water en Milieu (AOGWM). Vervolgens wordt het ter goedkeuring aangeboden aan Portefeuillehoudersoverleeg Ruimte Groen, Milieu (PFO RGM) en ter vaststelling aan het Drechtstedenbestuur Werkgroep mevr. M.Epema , dhr. H. Klein, dhr. N. Termote, Vacature mevr. B. Bouman, dhr. N. Cools dhr. R.van Stam, dhr.T.Griffioen,
regio coördinator Drechtsteden Weizigt NMC, Dordrecht, voorzitter H.I-Ambacht Zwijndrecht Alblasserdam Papendrecht Educatief streekcentrum Alblasserbos St. Natuur- en Landschap Zwijndrechtse Waard.
8. Financiën Jaarlijkse bijdrage per gemeente: De deelnemende gemeenten zijn: Dordrecht, H.I.-Ambacht, Zwijndrecht, Alblasserdam en Papendrecht. In 2008 geldt per gemeente een inwonerbijdrage van 0,22. 52.244,Dit betekent dat er een jaarlijks budget beschikbaar is van Aantal te besteden uren per jaar (2008, 2009) Conform criteria gemeente Dordrecht Maximum uren 52 x 16 uur = 832 Improductieve uren : Verlofdagen Feestdagen Ziekte Totaal 196 Productieve uren 636 Werkbudget Het uurtarief voor 2008 is vastgesteld op
44.520,7.720,-
70,- per uur incl. overhead.
9
Bijlage Overzicht programma NME Drechtsteden in 2008, met uren en werkbudget. In 2008 zal de prioriteit liggen bij het programma Klimaat en Energie. Ten behoeve van 2009 verschijnt er een werkprogramma vóór de zomer van 2008. Daarin worden desgewenst accenten verschoven.
•
( ) *+
! " #" •
.
• •
/ %& "
0& . 1" 2
( 4*
"
• • • @"
"
•
3 "
"
6
8 0 9: ; < & >%1 % " " 0"" / B "
#
-
( *
-
" ""
. •
-
$% & '
"" 5 /
(,*
" 7
(4*
-
( +? -
( , *?
-
( ?
-
( *D
-
-
= ? *
" ##
""
C •
&
0
<"
<"
,
( * D -
( *
?D
( , *4
(
"
"" 0& &
•
%
•
&
#
-
?4 D- -
" #
10
• • • • •
9
" <
/
< !
" ##$% & ' ()
" * $* & #() " % & $& ##()
11
