EDITO Theo Wellens
Beste lezer,
Another Brick (Award 04) in the wall Eindverantwoordelijke: Theo Wellens Algemene Coördinatie en Secretariaat: Christiane Martijn Redactie: Architect Marc Dubois Rik Neven
Fotografie: Wouter Missiaen Lay-out & Fotogravure: GME Communicatie Druk: Drukkerij Van Hoestenberghe
Op 27 mei 2004 werd in Wenen, in de onlangs gerestaureerde Hofburg de Wienerberger Baksteenprijs “BRICK 04” uitgereikt. Een internationale jury o.l.v. de gerenommeerde Elsa Prothazka, Prof. Mag. Arch. aan de Kunstuniversiteit te Linz en gastdocente aan het University College te London en aan de Universteit van Kassel, had de moeilijke opdracht om uit alle ingezonden werken de Awards te selecteren. In alle Europese landen waar Wienerberger actief is, werd door enkele architectuurspecialisten een aantal projecten voorgedragen. Het ligt in de bedoeling van Wienerberger om tweejaarlijks een dergelijke Award uit te reiken om de “Baksteenarchitectuur” te ondersteunen. Ideaal om te laten zien dat grensverleggende architectuur perfect te rijmen valt met baksteen. In deze Brickidee laten wij u kennis maken met de gelauwerde projecten. Jammer genoeg was er geen Belgische laureaat bij ... en ik moet eerlijk toegeven dat mij dit wel een beetje pijn doet. België is immers het land waar iedereen spreekwoordelijk met de baksteen in de maag geboren wordt ! Maar jullie kunnen ons helpen om in 2006 een nieuwe poging te doen om een award mee te brengen naar België. Simpelweg door ons mooie projecten in baksteenarchitectuur te bezorgen die we kunnen laten opnemen in de kandidatenlijst voor Brick 06. Verder in dit nummer behandelen we een ander “hot” item in de huidige baksteenarchitectuur nl. het verlijmen van gevelstenen. We tonen niet enkel mooie realisaties, maar in het bijgevoegde katern bezorgen wij u ook alle nodige technische informatie i.v.m. het verlijmen van gevelstenen. Wij gaan zelfs verder. In samenwerking met VDAB organiseren wij sinds enkele maanden opleidingen om de bouwvakker vertrouwd te maken met deze nieuwe techniek. Veel lees- & kijkgenot Theo Wellens Commercieel Directeur
Een uitgave van: Wienerberger nv Ter Bede Business Center B-8500 Kortrijk Tel. + 32 56 24 96 16 Fax + 32 56 22 87 11 E-mail:
[email protected] www.wienerberger.be
P.S. Hebt u zelf potentiële awards ontworpen of “Brick-ideeën” ? Laat het ons zo snel mogelijk weten.
3
Brick Award 2004 1 ste prijs: Voetgangerstunnel in het kasteelpark te Praag (CZ) (2001/2002) Architect: Josef Pleskot Opdrachtgever: Vision 97 Foundation, Vaclav & Dagmar Havel
Sinds mensenheugenis gebruiken wij bakstenen om onze gebouwde wereld vorm te geven. Het bakken van klei tot harde gemoduleerde bakstenen is een eeuwenoud gegeven en heeft op een fundamentele wijze onze bouwcultuur bepaald. De bakstenen zijn de kleinste schakel in een permanent transformeren van onze gebouwde leefwereld. Terwijl het visueel beeld van de baksteen reeds eeuwen nagenoeg ongewijzigd is gebleven is de productie en de kwaliteit ingrijpend veranderd. Hierdoor ontstaat een directe band tussen traditie en vernieuwing. Met de tweejaarlijkse prijs “Brick Award” wil de Wienerberger groep een forum bieden voor de interessantste Europese projecten waarbij baksteengebruik op diverse innovatieve wijzen wordt aangewend. Een internationale jury maakte uit de vele inzendingen een opmerkelijke selectie van projecten, een selectie die in juni j.l. werd bekendgemaakt. (zie lijst).
4
De eerste prijs is geen publiek gebouw of een woning, het is een constructie van burgerlijke bouwkunde. In vaktermen worden dergelijke projecten omschreven als “kunstwerken”. Het is letterlijk en figuurlijk een kunstwerk, een ode aan de baksteen en het vakmanschap. De skyline van de stad Praag wordt gedomineerd door het indrukwekkend kasteel en de aanpalende grote tuinen. Om een nieuwe verbinding te maken tussen de tuinen werd een landschappelijk ontwerp gemaakt door Studio Pleskot waarbij het aanbrengen van een 80 meter lange nieuwe tunnel een oplossing bood voor een moeilijke verbinding onder een oude stadsomwalling. Vaak zijn ondergrondse gangen desolate plaatsen waar men met enige tegenzin gebruik moet van maken. Dat het ook anders kan toont ons dit voorbeeld in Praag. Pleskot omschrijft zijn ontwerp als een ‘romantisch environment”. Hij koos niet voor een koker met rechte wanden en een horizontaal plafond, het werd een doorgang met eivormige doorsnede (profiel). Het is niet enkel het gevolg van de structurele logica, de oplossing biedt ook een bijzondere sfeer. De bakstenen geven aan het interieur een onverwacht, aangenaam karakter. Met groot vakmanschap werd deze baksteenwand gebouwd. Door de verlichting in de vloer aan te brengen wordt niet enkel de gebogen vorm van de baksteenwand geaccentueerd, het is een betoverende plek waar het gevoel van onveiligheid is verdwenen. De Humboldt-Universität in Berlijn heeft een wereldreputatie en besteedt ook veel aandacht aan de architectonische
Speciale prijzen: Stadsrenovatieproject te Pisa (I). Architect: Massimo Carmassi
2 de p r i j s : Stokeerruimte voor gevaarlijke stoffen van de HumboldtUniversität te Berlijn (D). Architect: Benedict Tonon
kwaliteit van haar nieuwbouwprojecten. Architect Tonon kreeg de opdracht een tijdelijke stockeerplaats voor toxische stoffen te ontwerpen, een gebouw met zeer beperkte toegang voor personen. Het is een compact volume dat direct opvalt door haar baksteengevel met twee verschillende kleuren en een motief in trapvorm. Deze tekening accentueert tevens de twee beglaasde bovenvolumes waarin technische installaties zijn aangebracht. Op de begane grond zijn er twee inkepingen, de garagepoort en de inkomdeur. Door de deurvlakken te schilderen met het zelfde baksteenmotief wordt het gesloten karakter nog versterkt. Het ritme van de smalle verticale raamopeningen volgt niet het ritme van de trapvormige baksteencompositie. Zij staan autonoom van elkaar en geven aan de gevel een verrassende gelaagdheid. Het is een goed voorbeeld dat een utilitair gebouw met enige verbeelding een beeldbepalend object kan worden op een campus. De ingreep in Pisa van architect Massimo Carmassi is een boeiend project van stadsherstel. De bebouwing aan de achterzijde van San Michele in Borgo, een mooie 13de eeuwse Romaanse kerk, werd vernield tijdens de WO 2. Een gedeelte van de muren bleef overeind en kreeg in de loop der jaren een begroeiing. In plaats van een ingesloten en intiem binnenplein ontstond een veel grotere oppervlakte die geschikt bleek voor het parkeren van auto’s. Met een grote sensibiliteit wist Carmassi de overgebleven fragmenten van de bebouwing in evenwicht te brengen met een nieuwbouwproject. Het gaat niet om het prononceren van het oude tegenover het nieuwe, het uitgangspunt is respect voor de morfologie van de stedelijke structuur zonder echter te vervallen in een reconstructie. Het gebruik van bakstenen speelt hierbij een belangrijke rol. Met veel geduld en overtuigingskracht wist hij alle partners te overtuigen om de ingesloten buitenruimte beter toegankelijk te maken en in te passen in het stratenpatroon van de directe omgeving. De verbindingszones
zijn verticaal geaccentueerd in de gevelopbouw en hebben de dubbele verdiepingshoogte. De nieuwbouw bestaat uit 380 m2 winkelruimte en 840 m2 woongelegenheid. Het project om deze site te reconstrueren is een lang en complex verhaal. Zowel rechts als links van het binnenplein zijn de oorspronkelijke delen in natuur- en baksteen behouden en gerestaureerd om te fungeren als sokkel waarop de nieuwbouw in rode baksteen is opgetrokken. Er werden speciaal gevormde bakstenen uitgetekend en geproduceerd. Wie het gebouw van nabij bestudeert ontdekt een veelheid aan boeiende baksteendetails. In de gevel is er om de zestien lagen een diepere voeg aangebracht, zeven in totaal. Hiermee wordt een horizontaal ritme aangebracht als compensatie voor de geprononceerde verticale openingen. De ramen zijn zeer diep geplaatst en de bakstenen zijvlakken kregen een profilering in tandvorm. Niet enkel de bakstenen werden met een grote zorg gedetailleerd ook de raamprofielen en de houten vensterluiken. Deze geslaagde ingreep roept enige associatie op met het werk van Louis Kahn. Het getuigt eerder dat hij het oeuvre van deze grootmeester wist te assimileren en vervolgens aan te wenden op deze historisch gevoelige plek in Pisa. De les die Kahn ons gaf, o.a. het zoeken naar de zeggingskracht van de massieve baksteenmuur, wist Carmassi op een overtuigende wijze te gebruiken. Het is een goed voorbeeld van stadsherstel dat niet teruggrijpt naar een eenvoudige reconstructie, het is een ingreep die aan de plaats een nieuwe impuls wil geven zonder de korrel van het stadsweefsel te storen. Deze en nog veel andere realisaties werden samengebracht in een boek uitgegeven door Callwey Verlag in München. Voor België werd het MAC in Hornu geselecteerd, een boeiend ontwerp van Pierre Hebbelinck. Het laatste deel van het boek bevat artikels met een aantal technische aspecten evenals een interview met Francine Houben (Mecanoo) en Christoph Kohl.
5
Appartementen Antwerpen Architect: - G. Scatorchia Antwerpen Gevelsteen: - Herkomst: Terca (Wanlin) - Type: Donkergrijs WFD
6
Woning Rijkhoven Architect: - D. Minten Hasselt Gevelsteen: - Herkomst: Terca (Wanlin) - Type: Bruin 29/9/5
7
Woning e n b u r e l e n a r c h . Wa vr e Architect: - Schotte Proesmans Wavre Gevelsteen: - Herkomst: Terca (Quirynen) - Type: Spaans Rood WF
8
Bankgebouw Rocourt Architect: - M. Garzaniti Liège Gevelsteen: - Herkomst: Terca (Wanlin) - Type: Bruin 195x95x95
9
Architect: Jacques Van Haeren • Nijvel REPORTAGE
Renovatie woonwijk Quartier
des
Bruyères
Tubize
Opdrachtgever: SWL (Société Wallonne du Logement) Eén van de grootste woonwijken die in België in de jaren ’70 werden gerealiseerd is het Quartier des Bruyères in Tubize. Het geheel bestaat uit 518 woongelegenheden, gedeeltelijk in torengebouwen met acht bouwlagen en in laagbouw met drie bouwlagen. Het vrij plaatsen van de bouwvolumes in het groen park is exemplarisch voor de stedenbouwkundige visie uit de jaren ’60. De ambitie van de opdrachtgever en het studiebureau ABEI was het bouwen van een modelwijk waarbij het gebruik van metaal centraal stond. De strakke witte gebouwen komen erg kil over en doen veeleer denken aan woonwijken uit het voormalig DDR. Het geheel is zeer dringend aan renovatie toe, een opdracht die in zes fazen wordt uitgevoerd onder leiding van architect Van Haeren uit Nijvel.
10
R e n o v a t i e Tu b i z e Gevelsteen: - Herkomst: Terca (Wanlin) - Type: Rood
de breedte van de ramen klein is kunnen wij de traditionele lateien boven de raamopening weglaten. Wij maken ook gebruik van twee baksteenbreedtes, 8 en 10 cm. Dit laat ons toe een meer geprononceerd ritme in de gevel aan te brengen. Binnen zes jaar zal de wijk er totaal anders uitzien door het gebruik van de baksteen”. ■
Jacques Van Haeren: “Op bouwtechnisch vlak is deze wijk een ware ramp, zeker de laagbouw. De buitenwanden bestaan uit sandwichpanelen met een dikte van 10 cm, met aan beide zijden 1 mm aluminium. Door de aantasting van de isolatie en de niet verzorgde verbindingen ontstonden grote problemen van condensatie en waterinfiltratie. De appartementen werden onbewoonbaar. Een ingrijpende oplossing was bijgevolg noodzakelijk: het aanbrengen van een nieuwe buitengevel. De marge om een nieuwe baksteenwand aan te brengen is klein aangezien de dragende metalen kolommen zich aan de buitenzijde bevinden. Deze kolommen kunnen de nieuwe wand niet dragen, het gewicht van de nieuwe gevel wordt opgevangen door de betonnen sokkel van het gebouw. De metalen gevelpanelen blijven ter plaatse en de toevoeging bestaat uit een isolatie van 3 cm, een luchtspouw van 7 cm en een nieuwe baksteenwand van 8 of 10 cm. Voor deze renovatie is gekozen voor een rode baksteen uit Wanlin van de Wienerberger groep, gecombineerd met vlakke grijze platen. Er is gekozen voor het verlijmen van de baksteen en dit omwille van twee belangrijke voordelen. Vooreerst zijn er minder verbindingspunten nodig tussen de nieuwe wand en de aanwezige sandwichgevel. Aangezien
11
Kantoren Heule Architect: - A. Goddeeris Marke Gevelsteen: - Herkomst: Terca (Beerse) - Type: Agora Titaangrijs WF
12
Wo n i n g S t . - M i c h i e l s B r u g g e Architect: - Groep 3 Brugge Gevelsteen: - Herkomst: Terca (Wanlin) - Type: Rood + gesmoord
13
Belisol Bouge Architect: - J.M. Douhard, Namur Gevelsteen: - Herkomst: Terca (Quirynen) - Type: Rood glad M90
14
AD Delhaize Belgr a d e Architect:
- Architectures c/o O. Simon Namur Gevelsteen: - Herkomst: Terca (Warneton + Quirynen) - Type: Mangaan + Spaans Rood WFD
15
Architect: Patrik Quagebeur • De Pinte REPORTAGE
Homogene vlakken
in plaats van individuele stenen vlakken
“Gelijmde metselwerk is mijn handelsmerk geworden.” Eigenlijk was Patrik Quagebeur van architectenbureau Palladio in Ternat al liefhebber van verlijmd metselwerk voor het bestond. Bij een bezoek aan de binnenstad van London geraakte hij geïntrigeerd door een aantal gebouwen in het centrum die uitgevoerd waren met immens dunne voegen. Hoewel van het echte verlijmen zoals we het nu kennen toen nog geen sprake was, bleken de gevelstenen toch al gemetseld te zijn met een soort lijmmortel. Toen de techniek via Nederland ook in ons land geïntroduceerd werd, was er dan ook weinig overtuigingskracht nodig om Patrik Quagebeur voor het verlijmen te winnen. Verlijmd metselwerk is bij wijze van spreken zijn handelsmerk geworden, vooral dan in combinatie met de antracietkleurige SAS-steen. “Door te lijmen, komt de steen naar boven en niet de voeg. In plaats van een geheel van individuele stenen krijg je grote homogene vlakken”, aldus Patrik Quagebeur.
16
Eigen woning Gevelsteen: - Herkomst: Terca (Sas) - Type: Antraciet WF
Het effect van een massa De architect die samen met Paul De Mulder stichter en zaakvoerder is van bureau Palladio kiest steevast voor handvormstenen bij verlijmd metselwerk. “Ik wil het effect creëren van een massa die er staat. Een muur moet meer zijn dan enkel een vlak en dat gaat volgens mij beter met een handvormsteen dan met een strengperssteen. Door zijn iets grilliger, natuurlijk karakter springt niet enkel het vlak maar ook de massa naar voren. In tegenstelling tot bij strengpersstenen zie je bij een handvormsteen de voegen helemaal niet meer en krijg je het effect van één massief geheel.” Ook de technische kenmerken van gelijmd metselwerk vormen voor de architect een belangrijke troef. “Onlangs heb ik nog een gevel gelijmd met een totale lengte van 37 meter. Voor zo’n lengte zijn uitzettingsvoegen noodzakelijk. In een gelijmde gevel kan je die heel makkelijk wegwerken zodat je er niets meer van ziet. Ander voorbeeld: in een ander project was een kolom nodig van 6 meter hoog en slechts 30 centimeter breed. Met het traditionele metselen zou dat onmogelijk zijn, maar als je kiest voor verlijmen vormt dat geen enkel probleem.” Patrik Quagebeur heeft de jongste jaren verschillende projecten uitgevoerd met een verlijmde antracietkleurige SASsteen. “Een combinatie die bijzonder goed aanslaat bij mijn klanten. Zo zeer zelfs dat ze die donkerkleurige verlijmde steen in zekere zin zijn gaan zien als een referentie van onze architectuur. Ik kan bij wijze van spreken bijna geen andere gevel meer zetten”, lacht de architect.
Eerlijkheid van de materialen Patrik Quagebeur tracht nieuwe evoluties op de voet op te volgen, maar is er de architect niet naar om bepaalde technieken of materialen enkel maar toe te passen omwille van het vernieuwend karakter. Er moet altijd een bepaalde reden achter zitten. Eerlijkheid in materiaalkeuze vindt hij van het allergrootste belang. “Als je moet nadenken over kleuren, ben je eigenlijk al verkeerd bezig. De materialen moeten op zich spreken”, meent Patrik Quagebeur. In zijn eigen woning in De Pinte wordt de gelijmde antracietkleurige SAS-steen (moduleformaat) gecombineerd met industriële materialen zoals bijvoorbeeld reglit-beglazing die mooi gefilterd licht de woning binnenlaat. De openheid stond centraal bij het ontwerp. De architect wilde als het ware “buiten wonen” en wilde overal licht zien. Anderzijds wilde hij ook de privacy waarborgen. Dit leidde tot een sterk contrast tussen een eerder gesloten voorste deel van de woning, uitgevoerd met gelijmd metselwerk en een volledig opengegooid achterste deel waar de verbondenheid met de buitenomgeving zijn hoogtepunt bereikt. Meerprijs? Volgens Patrik Quagebeur resulteert de keuze voor het verlijmen van een gevelsteen niet automatisch in een hogere meerprijs. “Aanvankelijk vroegen de aannemers wel iets meer per vierkante meter, maar doordat wij zo veel mogelijk met grote, doorlopende vlakken werken, zijn de aannemers thans bereid om het verlijmen voor dezelfde prijs uit te voeren als het traditionele metselen. Het is allemaal een kwestie van mentaliteit, zeker in het geval van verlijmde binnenmuren. Een aannemer of architect die logisch nadenkt, zal altijd kiezen voor gelijmde binnenmuren. De bouwwereld is echter een conservatief en vaak sceptisch wereldje waardoor het voor sommigen wat langer duurt om overtuigd te geraken van de voordelen van deze techniek. Hoe dan ook zal het verlijmen zeker doorbreken, zowel voor de binnenmuren als voor de gevelstenen.” ■
17
Woning Ha s s e l t Architect: - W. Woutermaertens Hasselt Gevelsteen: - Herkomst: Terca (Heteren) - Type: Avenue zwart zand WF
18
Wo n i n g Ti e l e n Architect: - J. Wuyts Turnhout Gevelsteen: - Herkomst: Terca (Quirynen) - Type: Rocher Rood en Donkerbruin 29/9/5
19
Appartemente n R a v e r s i j d e Architect: - R. Verlinden Torhout Gevelsteen: - Herkomst: Desimpel (Kortemark) - Type: Rockface wit + grijs WF + Structura Geel (oude prod.)
20
Wo n i n g Te s s e n d e r l o Architect: - L. Boyen-Vlassenaar Tildonk Gevelsteen: - Herkomst: Terca (Wanlin) - Type: Leder 29/9/6,5
21
Architect: Thierry De Vos • Gent
De verticaliteit van
gelijmd metselwerk
REPORTAGE
Appartementsgebouw in Kalken
Appartementen K a l k e n Gevelsteen: - Herkomst: Terca (Wanlin) - Type: Rood 23,6 x 6
Voor het appartementsgebouw dat architect Thierry De Vos van het Gents architectuurburo TARCH ontwierp in Kalken, vormde het gelijmde metselwerk een cruciaal element dat bijdraagt tot de verticaliteit die hij in dit project beoogde en die hij confronteerde met de horizontaliteit van de brede gevel. Het gebouw vormt een hedendaagse vertaling van het typische straatbeeld in de dorpskern. Op die manier ontstaat er een verrassende dialoog tussen heden en verleden. “Het straatbeeld wordt gekenmerkt door kleine kavels, met hoge deuren en smalle verticale ramen. Daar heb ik op ingespeeld door ook in dit gebouw die verticaliteit te hernemen, zij het op een hedendaagse wijze waardoor dit gebouw enerzijds wel perfect past in de rij maar anderzijds toch beschikt over een duidelijke herkenbaarheid en identiteit”, aldus Thierry De Vos. Die aparte en speelse interpretatie komt vooral tot uiting door de willekeurige, maar gemoduleerde positionering van de ramen. Door de raamopeningen ook te laten variëren in de diepte, krijgt dit spel bovendien een derde dimensie.
22
Dit verticale spel wordt versterkt en mogelijk gemaakt dankzij het gelijmde metselwerk. Het stapelverband accentueert de beperkte hoogte van de gevel en vormt ook de basis voor de modulatie in dit project. Elk raam is 3, 6 of 12 stenen breed en de ruimte tussen de raamopeningen is eveneens 3 stenen breed of een veelvoud daarvan wat resulteert in een erg strak, maar toch speels gevelvlak.
Dit principe wordt zowel gehanteerd in de achtergevel als in de voorgevel, met dat belangrijke verschil dat de introverte openingen aan de straatkant in de achtergevel sterk vergroot worden met extraverte leefruimtes tot gevolg. Van op de grote terrassen genieten de bewoners van een mooi zicht op de 70 meter diepe tuin die uitmondt in het natuurgebied de Kalkense Meersen. In dit project heeft Thierry De Vos gekozen voor een rode Terca-strengperssteen van Wanlin. Een heel bewuste keuze. “Inderdaad”, zegt de architect. “Ik wilde een contrast tot stand brengen tussen enerzijds het strakke en gladde dakvlak in antracietgrijze PVC en anderzijds een gevel als ruwe bolster met een warm karakter. De rode Wanlin-steen was precies de kleur die ik zocht, temeer omdat hij door zijn geschraapt uiterlijk een zekere ruwheid uitstraalt. En dit ondanks het feit dat het om een strengperssteen gaat waardoor ik toch de strakheid van de gevel intact kon houden. De modulatie was hier immers heel belangrijk.” Voor dit project heeft de architect een speciaal formaat aangevraagd met een lengte van 23,6 cm en een hoogte van 6 cm. Voeg daar een kopvoeg van 4 mm aan toe en je komt tot een modulatie van 24 cm, ideaal voor dit project. Thierry De Vos paste de ideale voegbreedte toe voor gelijmd metselwerk, zijnde 4 à 5 mm, omdat de aannemer hierdoor enige speling had en zo de verticale voeg perfect kon laten doorlopen over de hele gevel.
Het geslaagde spel tussen het gelijmde metselwerk en de willekeurig gepositioneerde ramen wordt nog versterkt door het achterwege laten van dorpels. Door de ramen ook in de diepte te laten variëren heeft Thierry De Vos er voor kunnen zorgen dat je in de gevel enkel de ramen en volledige stenen ziet en dat dit beeld nergens doorbroken wordt door een dorpel. Voor Thierry De Vos was dit de eerste kennismaking met gelijmd metselwerk en het is hem bijzonder goed meegevallen. Ook voor de aannemer die geen enkele ervaring had met het verlijmen, vormde deze keuze geen enkel probleem. “Het vergt wel wat aanpassing in het begin, maar de aannemer had de techniek snel onder controle en heeft ondanks zijn gebrek aan ervaring een perfect eindresultaat gerealiseerd. De goede begeleiding van Terca vormde zowel voor hem als voor mij een welgekomen ondersteuning.” Het architecturale concept in combinatie met een bewuste materiaalkeuze en de nodige detaillering zorgen ervoor dat dit project een voorbeeld is voor hedendaags gemeenschappelijk wonen in een dorpskern. ■
23
Winkel Kortrijk Architect: - D. Moerman Izegem Gevelsteen: - Herkomst: Terca (Heteren) - Type: Rockface Zwart M90
24
25
Architect: M. Pluymers • Mechelen REPORTAGE
Strakke biotoop
voor hoogwaardige
hifi-apparatuur
Nieuwe winkel voor Joenit in Mechelen Prijs stad Mechelen Een geslaagd ontwerp vergt een goede interactie tussen bouwheer en architect. Het moet echter niet altijd de architect zijn die de bouwheer van bepaalde ideeën moet overtuigen; het kan ook andersom werken. Mooi voorbeeld daarvan zien we in de nieuwe vestiging van HIFI-speciaalzaak Joenit in Mechelen. De opdrachtgevers Wim en Hilde Verellen gingen hiervoor opnieuw in zee met architect Michel Pluymers. Naast een aangepast bouwprogramma met veel meer opslagruimte dan in de 1e vestiging stond immers een gevel van gelijmd metselwerk opgebouwd uit Spaans Rode bakstenen van Terca hoog op hun verlanglijstje. Hoewel de architect deze techniek niet eerder had toegepast, wilde hij graag ingaan op die wens en het resultaat mag gezien worden :het gebouw kreeg immers de derde prijs in de jaarlijkse “Stedelijke Prijs Stadsverfraaiing” van de stad Mechelen waarvoor in 2003 ook nieuwbouwprojecten in aanmerking genomen werden.
Winkel Joenit Mechelen Gevelsteen: - Herkomst: Terca (Quirynen) - Type: Spaans Rood
26
27
site. Dat mag heel letterlijk geïnterpreteerd worden. Vanuit stedenbouwkundig oogpunt mocht op deze plek immers niet gebouwd worden, maar omdat stedenbouw oog had voor de beeldende uitstraling werd dit, na overleg, toegestaan. De grote centrale glaspartij komt tegemoet aan de wens om zoals dat ook in het oorspronkelijke gebouw het geval was, de drempel tussen buiten en binnen zo laag mogelijk te houden. Bovendien kan op die manier veel daglicht over het volledige gebouw verspreid worden. Dat wordt in de hand gewerkt door de vide die zorgt voor intern contact tussen de winkel op het gelijkvloers en de burelen op de verdieping. Het verlijmen is de architect bijzonder goed meegevallen vermits dit het gebouw ontegensprekelijk een apart cachet geeft en de strakke opbouw accentueert. ■
Licht, lucht, ruimte én een vlotte bereikbaarheid vormen de sleutelwoorden van dit ontwerp. Dat was trouwens ook de reden waarom de zaakvoeders besloten om de oorspronkelijke vestiging van Joenit te wisselen voor een nieuwbouw in de buurt van het station van Mechelen.
28
Het gebouw is ingeplant op een spievormig terrein waarvan de voorgeschreven bouwbreedte slechts 8 meter breed is. De symmetrische opbouw verleent het gebouw een zekere rust. Het centrale transparante blok vormt de verbinding tussen de twee lagere en meer gesloten blokken aan weerszijden van het terrein die beide bekroond worden met een dakterras. In een akkoord met de stad Mechelen werd de aanleg van het volledige terrein door de bouwheer gefinancierd zodat beide partijen hier een win-win situatie aan overhouden. De ingang diende echter behouden via de Brusselse steenweg (aan de kopgevel van het gebouw). Daarom worden de bezoekers via een afronding van de langsgevel naar de inkom geleid. Aan de andere zijde zien we een arcade die een fraaie beëindiging vormt van het gebouw. Deze bakstenen portiek manifesteert zich als een beeldend element op de
Woning I z e g e m Architect: - T. Wylein Izegem Gevelsteen: - Herkomst: Terca (Haaften) - Type: Koraalrood WF
29
INTERNATIONAAL
Atrium Doetinchem Meer met baksteen Het woon-werkgebouw Atrium 200 in Doetinchem laat zien dat er meer mogelijk is met baksteen. Met gebruik van twee soorten bakstenen die elkaar versterken, afkomstig uit de oude en nieuwe Terca organisatie. Een perfecte combinatie waarbij het totaal méér is dan de som der delen. Het bovenste deel van de gevel bestaat uit verlijmde handvormbakstenen. Bijzonder is dat deze als klamp zijn geplaatst met zichtbare frogs. Zo ontstaat in de zonneschijn een speels effect op de roodoranje baksteen met gele nuanceringen (Goudgeel – Terca Thorn). Op de begane grond is het gevelwerk van strengperssteen gelijmd zonder verband, dus met doorlopende stootvoegen. De gebruikte steen, Calais/Cadiz van Terca Kuhfuss, is verwerkt als lijmblok. Het verlijmen van deze donkere, genuanceerde steen versterkt de kleurintensiteit van het gevelbeeld. Het contrast in kleur en vorm van de twee steensorteringen komt zo optimaal naar voren.
Atrium Doetinchem Architect:
- Taneja Hartsuycker Architecten uit Amsterdam Gevelsteen: - Herkomst: Terca (Thorn en Kuhfuss) - Type: Goudgeel + Calais/Cadiz
30
