(Echt)scheiding en internationaal privaatrecht
mr. dr. A.R. van Maas de Bie
5e gewijzigde druk
S d u U itg e v e rs D en H aag, 2014
Inhoudsopgave
V oorw oord / 11 A fkortingenlijst / 17 i
D e rechtsm acht van de N ederlandse rechter in intern ation ale scheidingszaken / 21
ï.i
A lgem ene opm erk in g en / 21
1.2
E chtscheiding, scheiding van tafel en bed o f nietigverklaring van het huwelijk: rechterlijke bevoegdheid o n d e r Brussel Ilbis / 23
1 . 2 .1
Inleidende o pm erkingen / 23
1 . 2 .2
Brussel IIbis en art. 4 Rv / 24
1.2.3
De hoofdregels van Brussel Ilbis: art. 3 lid 1 o n d e r a en o n d e r b nader beschouw d / 25
1.2.3.1
A lgem een / 25
1 . 2 . 3.2
H et begrip ‘gew one verblijfplaats’ / 26
1.2.3.3
H et peilen van de ‘gew one verblijfplaats’ in de tijd / 27
1.2.3.4
De e chtgenoten hebben allebei gew one verblijfplaats in dezelfde lidstaat / 28
1 . 2 . 3 .5
De e chtgenoten had d en allebei h u n laatste gew one verblijfplaats in dezelfde lidstaat en één van de echtgenoten bevindt zich d aar nog / 28
1 . 2 . 3 .6
De v erw erende e chtgenoot heeft gew one verblijfplaats in de lidstaat w aar de verzoekende echtgenoot w enst te p rocederen / 28
1.2 .3 .7
Een van de echtgenoten heeft gew one verblijfplaats in de lidstaat w aar de scheidingsprocedure w ordt gestart en er is sprake van een gem eenschappelijk verzoek / 28
1. 2 .3 .8
De verzoekende echtgenoot heeft gew one verblijfplaats in de lidstaat waar w ordt g eprocedeerd én verblijft d a ar sedert ten m inste een ja a r onm iddellijk voorafgaand aan het verzoek / 29
1.2.3.9
De verzoekende echtgenoot heeft gew one verblijfplaats in de lidstaat w aar w o rd t geprocedeerd én verblijft d a ar sedert ten m inste zes m aan d en onm iddellijk voorafgaand aan het verzoek, terwijl de verzoekende echtgenoot bovendien o n d e rd aa n van deze lidstaat is o f in het geval van het V erenigd K oninkrijk o f Ierland d a ar zijn ‘d om icile’ heeft / 29
1.2.3.10
De echtgenoten zijn beide o n d e rd aa n van de lidstaat w aarin de
1.2.4
T egenvorderingen / 31
scheidingsprocedure w o rd t gevoerd / 31
5
IN H O U D S O I'G A V i:
1.2.5
V an scheiding van tafel en bed to t echtscheiding: bevoegdheid tot
1.2.6
Exclusieve a ard van de in art. 3 to t en m et 5 o p g en o m e n
1.2.7
S poedeisende gevallen / 32
o m ze ttin g / 31 bevoegdheidsregels / 32 1.2.8
Relatieve bev o eg d h eid / 32
1.2.9
T oetsing van de b e voegdheid / 33
1.2.10
V erstekzaken / 34
1.2.11
L itispendentie en c o n n ex iteit / 34
1.3
In tern a tio n a le sch eidingszaken in h et p e rsp ec tie f van art. 4 Rv / 35
1.3.1
A lgem een / 35
1.3.2
R uim er m aterieel toepassingsgebied d a n
1.3.3
Art. 4 lid 1 en lid 4 Rv: kopp elin g aan de b e v o eg d h e id sg ro n d en van Brussel
1.3.4
Art. 4 lid 2 en lid 3 Rv: v oorlopige en bew arende m aatregelen én
1.3.5
Exceptie van onb ev o eg d h eid (art. 11 Rv), litisp en d en tie (art. 12 Rv) en
1.3.6
In terreg io n aal ‘g e h arre w a r’: h e t K on in k rijk d e r N ed erla n d en / 39
1.4
A lim entatie in de A lim entatie-V o, de EEX -Vo, h e t EVEX en Rv / 39
1.4.1
A lgem een, afbakening van de verd rag en en v e ro rd e n in g en to t elkaar / 39
Brussel Ilbis / 36
Ilbis / 36 n e v envoorzieningen in h et k a d er van scheidingszaken / 38 connexiteit / 38
1.4.2
De A lim entatie-V o / 41
1.4.2.1
Art. 4 A lim entatie-V o: fo ru m k eu ze / 41
1.4.2.2
Art. 5 A lim entatie: v e rschijning schept in te rn atio n ale bevoegdheid / 42
1.4.2.3
A rt. 3 A lim entatie-V o: de hoofdregel van de EEX -Vo / 43
1.4.2.4
Art. 6 A lim entatie-V o: subsidiaire bevoegdheid v o o r gerecht
1.4.2.5
A rt. 7 A lim entatie-V o: fo ru m necessitatis / 44
1.4.2.6
A rt. 8 A lim entatie-V o: bep erk in g re ch tsm ac h t bij w ijzigingsverzoek
1.4.2.7
A rt. 14 A lim entatie-V o: a lim en tatie als voorlopige v o o rzien in g / 45
1.4.2.8
A m btshalve toetsing re ch tsm ac h t / 46
1.4.2.9
L itispendentie, aanhan g ig h eid en o ntvankelijkheid / 46
1.4.3
E E X - V o /48
1.4.3.1
A lg e m e e n /48
1.4.3.2
F orum keuze k ra ch ten s art. 23 EEX -Vo / 48
gem eenschappelijke n a tio n a liteit / 44
alim entatie / 45
1.4.3.3
A rt. 24 EEX-Vo: verschijning schept in te rn atio n ale bevoegdheid / 49
1.4.3.4
Art. 2: de hoofdregel van de EEX-Vo, fo ru m rei / 49
1.4.3.5
Art. 5 sub 2 EEX-Vo: a lte rn a tie f fo ru m v oor de hoofdregel van art. 2
1.4.3.6
A lim entatie als voorlopige voorziening: art. 31 EEX -Vo / 53
E E X -V o /51
6
IN H O U n S O IH iA V I-
1.5
A lim entatie en intern atio n ale bevoegdheid in het c o m m u n e IPR / 53
1.5.1
Algem een / 53
1.5.2
Intern atio n ale alim entatiezaken in het kader van een
1.5.3
Intern atio n ale alim entatiezaken buiten h et kader van een
1.6
H uw elijksgoederenrecht en internationale bevoegdheid / 57
scheidingsprocedure / 54 scheidingsprocedure / 56 1.6.1
EEX-Vo, EVEX en het huw elijksgoederenrecht / 57
1.6.2
N ederlands-B elgisch Executieverdrag 1925 / 59
1.6.3
In tern atio n ale bevoegdheid van de N ederlandse rech ter voor huw elijksverm ogensrechtelijke geschillen in het c o m m u n e IPR / 60
1.6.3.1 1.6.3.2
A lgem een / 60 H uw elijksverm ogensrechtelijke issues o n d e r de rech tsm achtregeling van art. 1 t/m art. 14 Rv / 60
1.7
Gezag en om gang bij echtscheiding en intern atio n ale bevoegdheid / 64
1.7.1
A lgem een / 64
1.7.2
Brussel Ilbis / 65
1.7.3
H et Haags K inderbescherm ingsverdrag 1996 / 72
1.7.4
H et Haags K inderbescherm ingsverdrag 1961 / 73
1.7.5
De rechtsm achtregeling in art. 1 t/m art. 14 Rv / 75
2
H et in N ederland voor internationale ech tsch eid in gen geldende
2.1
A lgem ene opm erk in g en / 79
2.2
Scheiding en conflictenrecht / 79
2.2.1
Art. 10:56 B W / 79
2.2.2
E uropese ontw ikkelingen / 83
conflictenrecht / 79
2.2.2.1
E chtscheidings-V o / 83
2.3
A lim entatie en conflictenrecht / 86
2.3.1
A lgem ene o pm erkingen / 86
2.3.2
De A lim entatie-V o en het H aags A lim entatie Protocol 2007 / 87
2.3.3
H et H aags K inderalim entatieverdrag 1956 / 92
2.3.4
H et H aags A lim entatieverdrag 1973 / 94
2.4
H uw elijksverm ogensrecht en conflictenrecht / 100
2.4.1
Inleiding / 100
2.4.2
R echtsbronnen / 101
2.4.3
H et H aags H uw elijksgevolgenverdrag 1905 / 102
2.4.4
H et H aags H uw elijksverm ogensverdrag 1978 / 103
2.4.5
C o m m u n e conflictenrecht (‘C helouche/V an Leer) / 113
2.4.6
Art. 42 t/m 53 Boek 10 BW / 120
2.4.7
E uropese ontw ikkelingen / 120
2.4.8
Pensioenverrekening en pensioenverevening / 121
7
I N H O U D s o p t ; AVI;
2.5
G ezagsvoorziening en co n flictenrecht / 123
2.5.1
Algem een / 123
2.5.2
H et H aags K inderbescherm ingsverdrag 1996 (H K V 1996) / 123
2.5.3
H et H aags K inderbescherm ingsverdrag 1961 (HK V 1961) / 124
3
Erkenning en tenuitvoerleggin g van b u itenlan dse beslissin gen in
3.1
A lgem ene opm erk in g en /1 2 7
3.2
E rkenning van buitenlandse scheidingen in N ederland / 127
scheidingszaken / 127
3.2.1
Relevante regelgeving / 127
3.2.2
De erkenningsregeling van Brussel Ilbis in vogelvlucht / 129
3.2.3
De erkenningsregeling van h et C IE C -V erdrag in vogelvlucht / 133
3.2.4
De erkenningsregeling van het H aags V erdrag inzake de e rk en n in g van
3.2.5
E rkenning volgens het N ederlands-B elgisch B evoegheids- en
3.2.6
E xecutieverdrag / 140 E rkenning volgens het N ederlands-Italiaans E xecutieverdrag / 141
3.2.7
E rkenning volgens Boek 10 BW / 141
3.2.8
E rkenning volgens de W et co n flictenrecht echtscheiding / 146
3.3
E rkenning en tenuitvoerlegging van b u iten lan d se alim entatiebeslissingen in
3.3.1
N ederland / 150 Relevante regelgeving / 150
3.3.2
E rkenning en tenuitvoerlegging van alim entatiebeslissingen in N ederland
3.3.3
E rkenning en tenuitvoerlegging van alim entatiebeslissingen in N ederland
3.3.4
E rkenning en tenuitvoerlegging van alim entatiebeslissingen in N ederland
3.3.5
E rkenning en tenuitvoerlegging van alim entatiebeslissingen in N ederland
3.3.6
E rkenning en tenuitvoerlegging van alim entatiebeslissingen in N ed erlan d
3.3.7
E rkenning en tenuitvoerlegging van kinderalim entatiebeslissingen in
3.3.8
V erhaal in h et b u ite n lan d van uitkeringen tot o n d e rh o u d (het V erdrag van
3.4
E rkenning en tenuitvoerlegging van beslissingen op
3.4.1
Relevante regelgeving / 177
3.5
E rkenning en tenuitvoerlegging van buiten lan d se gezagsvoorzieningen in
3.5.1
Relevante regelgeving / 177
echtscheidingen en scheidingen van tafel en bed in vogelvlucht / 136
o n d e r de A lim entatie-V o / 152 o n d e r de EEX-Vo en het EVEX / 159 o n d e r de EET-Vo / 162 o n d e r de EBB-Vo / 164 o n d e r het HEX 1973 / 166 N ederland o n d e r HEX 1958 / 173 N ew York) / 176 huw elijksverm ogensrechtelijk terrein in N ederland / 177
N ederland / 177
8
l N H O U l ï S O l ’CiA V K
3.5.2
Brussel IIbis / 178
3.5.3
H et Haags K inderbescherm ingsverdrag 1996 / 180
3.5.4
E rkenning en tenuitvoerlegging in geval van k inderontvoering / 181
3.5.5
H et H aags K inderbescherm ingsverdrag 1996 (vervolg) / 183
3.5.6
H et H aags K inderbescherm ingsverdrag 1961 / 184 Literatuur / 185 T refw oordenregister / 193 Jurisprudentieregister / 195 Artikelsgewijs register / 199
9
