Duurzaam en Verantwoord Bouwen, Ontwikkelen & Beheren
Nut en Noodzaak; een kritische blik BREEAM
LEED
DGNB
Facts
1
Even Voorstellen. Olaf Buter Bouwjaar 1967 TUE Founding Partner DGBC Managing director adamasgroep bv adamas international GmbH Düsseldorf Partner of Plan-S Eindhoven SLIM Bouwen (TUE) Focus op Duurzaam Ontwikkelen Turn Key realisaties BREEAM
LEED
DGNB
Facts
2
Agenda -
Inleiding duurzaam ontwikkelen: WAAROM? Welke systemen zijn er ? Waarom BREEAM ? Wat kan men ermee, welke voordelen zijn er ? - Stimuleringsmaatregelen (MIA\Vamil – EIA) - Hoe werkt BREEAM - De 9 hoofdstukken: ( proces- project- omgeving ) - Korte uitleg betreffende specifieke credits -
BREEAM
MAN1: commissioning HEA9: VOS ENE1:energie efficiëntie MAT1+5: Materialen en Onderbouwde herkomst (EMS / Tier levels) POL1-4: koeling en verwarming
LEED
DGNB
Facts
3
Eye opener De bouw draagt voor 5,1 % in het BNP , maar….
• 25% van het wegtransport • 35% van de nationale afvalberg
• 43% van de energieconsumptie en CO2 emissie Bron: TUE Prof J. Lichtenberg 2010
BREEAM
LEED
DGNB
Facts
4
In Duitsland is enkel en alleen de bouw het volgende toe te rekenen: ca. 30% aan broeikasgassen ca. 40% afname van primaire energie ca. 50% verantwoordelijk voor afval Bron: Bundesumweltministerium 2012
Kortom, een internationaal probleem. BREEAM
LEED
DGNB
Facts
5
Duurzaam en verantwoord bouwen en beheren van vastgoed.
Bewustwording BREEAM
LEED
DGNB
Facts
6
Behoefte aan een gemeenschappelijke taal voor duurzaamheid
BREEAM
LEED
DGNB
Facts
7
Definitie van Sustainable development The Brundtland commission definition of sustainable development: ‘development that meets the needs of the present without compromising the ability of future generations to meet their own needs’
BREEAM
LEED
DGNB
Facts
8
Uitdaging aan de (bouw)branche: • Waardering van gebouweigenschappen op een duurzame wijze: Besparing van materiaal en producten. (flexibiliteit; SLIM bouwen) • Nadenken over de gehele linie op alle aspecten van duurzaamheid t.a.v. de levenscyclus van een gebouw, van ontwikkeling, via gebruik tot sloop. • Bovenstaande zaken op een meetbare en verifieerbare wijze transparant aangeven zodat een vergelijking van bouwkwaliteit en ontwikkelingskwaliteit mogelijk is. (Benchmarking)
BREEAM
LEED
DGNB
Facts
9
Projectproces en faseproducten Regeneratie / flexibiliteit
Behouden
Afstoten
Renoveren
Slopen
Masterplan
kwaliteitstoets bestaand vastgoed Beheer & Exploitatie
Visie & ambitie Programma van uitgangspunten
Integraal PvE uit deel PvE’s
Meerdere parallelle of seriële ontwerpen
Onderhoudskosten
COMMISSIONING
Lijn organisatie
Validatie Plan
Ingebruikname Programma van Eisen
Huur-/ Koopcontract
Verificatie Basisontwerp
Meerdere parallelle of seriële uitwerkingen en realisaties
Design & Construct (resultaatverplichting)
Oplevering & test
Voorlopig en definitief ontwerp Technisch ontwerp Techn. Ontwerp en Bestek
Overdrachtsdocument Uitvoering & Nazorg Techn. uitwerking en Realisatie
Let op het verschil tussen: Inzet- t.o.v. Resultaatverantwoordelijkheid!
BREEAM
Project organisatie
Total Engineering (inzetverplichting)
Engineering & Build (resultaatverplichting)
Beslismoment
LEED
DGNB
Facts
10
‘Duurzame’ certificeringsystemen BREEAM-NL
BREEAM
LEED
DGNB
Facts
11
Certified Commercial Buildings in Europe 2011: NL, 2x LEED & 8x BREEAM-NL 2012: 22 x 2013: 111 x 2014:
? > 240 aanmeldingen
BREEAM
LEED
Bron: RICS may 2011
DGNB
Facts
12
BREEAM: the Environmental Assessment Method for Buildings Around The World
BREEAM
LEED
DGNB
Facts
13
BREEAM - BRE Environmental Assessment Method BREEAM is een beoordelingsmethode om de duurzaamheid van gebouwen te bepalen. Het bevat een standaard voor een duurzaam gebouw en het geeft aan welk prestatieniveau een gebouw heeft. BREAAM wordt gebruikt om gebouwen te analyseren en te verbeteren En kan zowel voor het ontwerpen van nieuwe gebouwen als voor het beoordelen van bestaande gebouwen gebruikt worden. BREEAM maakt gebruik van een kwalitatieve weging; als totaalscore krijgt een gebouw een waardering als pass, good, very good, excellent of outstanding. Tegenwoordig 1 ster t/m 5 sterren.
BREEAM
LEED
DGNB
Facts
14
BREEAM - BRE Environmental Assessment Method •
1990 United Kingdom Green Building Council
•
Focus hoofdzakelijk op ecologische thema's
•
Credits verdeeld in 9 hoofdgroepen welk afzonderlijk zijn gewaardeerd
•
Hoe hoger de gewenste ranking hoe meer credits verplicht worden
•
Waardering en certificering geschied alleen door een opgeleide en geaccrediteerde assessor
•
BREEAM is de meest verspreide en gebruikte methode in de wereld
BREEAM
LEED
DGNB
Facts
15
Waarom BREEAM-NL als systeem voor Nederland? •
Geen kinderziektes meer, wordt door ontwikkeld sinds 1990
•
Binnen Europa wordt het / is het de standaard (P,CH.D,N,E,NL,………….)
•
Tot oktober 2007 alleen in Engeland al 100.000 gebouwen gecertificeerd.
•
Niet het wiel uitvinden maar hergebruiken wat in Nederland is ontwikkeld.
•
LEED en Greenstar zijn niet bruikbaar gebleken voor locale omstandigheden
•
Standaardiseren en op maat maken voor Nederlandse situatie
•
Breeam wordt open source: veel input en flexibeler in vertaling
BREEAM
LEED
DGNB
Facts
16
De typen beoordelingen Gebiedslabel
Gebiedsontwik.
BREEAM
BREEAM NL Nieuwbouw en grote renovaties & Sloop & Parkeer
Tijdelijk Certificaat Ontwerpfase
LEED
Certificaat opleverfase
DGNB
BREEAM in use
Certificaat gebruiksfase Asset, operation, use
Facts
17
Organisatieschema (NL) Invloed op int. standaard
Kwaliteitscontrole Externe assessoren
DGBC
Kwaliteitscontrole
Beoordeling
Certificaat
BREEAM
LEED
DGNB
Facts
18
Samengevat: • BREEAM- (international) wordt wereldwijd ingezet voor enkelvoudige ontwikkelingen of portfolio management. •
BREEAM kan eenvoudig worden aangepast doordat het lokale regelgeving accepteert en opneemt.
•
Elk land kan zijn of haar eigen Councel of Stichting oprichten ter wille van een landeigen specifieke BREEAM label. Mits akkoord BRE.
Maar vooral: BREEAM geeft vastgoed een waardevermeerdering
BREEAM
LEED
DGNB
Facts
19
Hamvraag: Wanneer is een gebouw duurzaam? Weinig energieverbruik Hergebruik van materialen Goed bereikbaar (openbaar vervoer of fiets of alternatieven) Gebruik van veel daglicht Gezond om te werken etc
Om de duurzaamheid van een gebouw te meten, wordt er wereldwijd gebruik gemaakt van “green building standards”.
BREEAM
LEED
DGNB
Facts
20
BREEAM
LEED
DGNB
Facts
21
Management
Transport
Afval
BREEAM
Gezondheid
Energie
Water
Materialen
Landgebruik & Ecologie
LEED
DGNB
Vervuiling
Facts
22
BREEAM: 9 categorieën met diverse credits. Per categorie een aantal ‘credits’ te behalen Credits hebben verschillende waarderingen Wordt gemeten in %
Totaal +/- 70 credits, waar ongeveer 110 punten mee te behalen zijn
BREEAM
LEED
DGNB
Facts
23
BREEAM - BRE Environmental Assessment Method Meer dan 100.000 gecertificeerde gebouwen Meer dan 500.000 geregistreerde gebouwen
BREEAM-NL 2009-2013 > 100 gecertificeerde gebouwen
BREEAM
LEED
DGNB
Facts
24
Verschillen BREEAM oudste systeem, meest gebruikt, bewijst en beoordeeld product &proces, levert een internationaal erkend certificaat op en heeft een benchmark. LEED/DGNB/HQE = vergelijkbaar met BREEAM LEED is onhandiger in EU vanwege regelgeving GPR meet alleen product, bekijkt geen proces en is alleen in NL erkend Greencalc = opgenomen in BREEAM-NL en GPR
BREEAM
LEED
DGNB
Facts
25
Duurzaamheid
Sustainability Volhoudbaarheid Wat leveren deze systemen ons op?
BREEAM
LEED
DGNB
Facts
26
Elk systeem bekijkt een veelheid van aspecten/ credits op het gebied van omgeving en duurzaamheid en maakt het mogelijk om objectief helder en transparant aan te tonen hoe het gebouw ten opzichte van andere gebouwen scoort op het gebied van duurzaamheid. Elk systeem geeft ook aan hoe het is bereikt, in welk jaar en met welke versie.
BREEAM
LEED
DGNB
Facts
27
Waarom certificeren ? Ondersteuning van Opdrachtgevers, Ontwikkelaars, Architecten en andere Marktpartijen op de volgende wijze: • Het karakteriseert daarmee een gebouw, als een gebouw met een geringe milieubelasting en laat dat officieel zien. (Portfolio management) • Het verzekert dat de huidige, best practice, methoden zijn gebruikt. ($$) • Het inspireert om innovatieve systemen in te zetten om daarmee de milieuinvloeden te beperken. • Het levert uiteindelijk een Benchmark op, welk een grotere invloed heeft dan alle opgelegde reguleringen. (%) • Het is een tool, waarmee bedrijfskosten inzichtelijk gemaakt worden en gereduceerd worden en arbeidsomstandigheden verbeterd worden. • Het is een standaard, welk de actuele stand van een onderneming of organisatie cultuur op milieuaspecten aangeeft. (ISO 14001)
BREEAM
LEED
DGNB
Facts
28
Wat levert het op ? Naast waarde vermeerdering in vastgoed Naast een betere verhuurbaarheid Een beter en gezonder werkklimaat, minder ziekteverzuim, en toekomstgericht
- Volhoudbaarheid -
BREEAM
LEED
DGNB
Facts
29
INVESTERINGSVOORDELEN & SUBSIDIES
BREEAM
LEED
DGNB
Facts
30
Mogelijkheden Versnelde verliesverrekening binnen eigen structuur Overdracht verliessaldo door verrekening latente (projectontwikkeling) Realisering lagere huurkosten Betere financieringsmogelijkheden Verkoopargument (bouw en bouwadvies) Hogere restwaarde
BREEAM
LEED
DGNB
Facts
31
Geloof en Cultuur Geloof: het zit niet in de stenen, maar in de genen! Cultuurverandering: een SMART proces is noodzakelijk! Je niet meer bezig houden met de beste Deal, maar je richten op de beste Oplossing! Kwaliteit ontstaat door : AANTOONBAAR – BEHEERSBAAR – VERZEKERD gedrag
BREEAM
LEED
DGNB
Facts
32
Wil je een Voorloper of een Volger zijn?
Am I a part of the cure? Or a part of the disease?
BREEAM
LEED
DGNB
Facts
33
BREEAM-NL Management
MAN 1 Commissioning/ prestatieborging
MAN 2 Bouwplaats en omgeving MAN 3 Milieu-impact bouwplaats MAN 4 Gebruikshandleiding MAN 12 Levenscycluskostenanalyse MAN 13 Keuze-credits Man 6-Man 11) 6: consultatie/ 7 gedeelde faciliteiten/ 8 veiligheid/ 9 publiceren gebouwinformatie/ 10 gebouw als educatiemiddel/ 11 onderhoudsgemak
BREEAM
LEED
DGNB
Facts
34
MAN 1 Commissioning
‘prestatieborging’
3 Credits
1. Inzet van voldoende tijd, middelen, mensen tbv inbedrijfstelling 2. Seizonsgebonden testen; afdwingen van garanties op aangegeven prestaties welk door een onafhankelijke worden beoordeeld. 3. Inzet commisioningsmanager vanaf ontwerpfase inschakelen
Bij BREEAM-NL verplicht Item
BREEAM
LEED
DGNB
Facts
35
HEA : Gezondheidsaspecten, “Health and Wellbeing”. HEA 1 Daglichttoetreding HEA 2 Uitzicht MAN 3 Tegengaan lichthinder (glare control)
HEA 10 Thermisch Comfort
HEA 4 Hoogfrequente verlichting
HEA 11 Temperatuurregeling
HEA 5 Kunstverlichting binnen en buiten
HEA 13 AkoestiekTemperatuurregeling
HEA 6 Lichtregeling
HEA 14 Privé Buitenruimte ( enkel woningbouw)
HEA 7 Natuurlijke Ventilatie HEA 8 Interne luchtkwaliteit
HEA 15 Toegankelijkheid ( enkel woningbouw) HEA 16 Flexibiliteit
HEA 9 Vluchtige organische verbindingen
BREEAM
LEED
VOC waardes beheersen ≠ CO2 beheersing DGNB
Facts
36
HEA 9: Vluchtige organische verbindingen
1 credit
Doelstelling: bevorderen gezonde kwaliteit binnenlucht -
Check Spaanderplaat, MDF, vezelplaten etc
-
Check verlijmde houtdelen, laminaten,
-
Check parketvloeren en verlijmde vloerdelen
-
Check veerkrachtige stoffen, vinyl, marmoleum, kurk,rubber, tapijt etc
-
Check plafondtegels
-
Check vloerlijmen en kitten NEN EN 13999 1/4 !! (WELKE KIT VOLDOET?)
-
Check verven en vernissen, lakken etc
-
CONSEQUENTIE: Kitten bestellen volgens deze eis, met een aantoonbaar test certificaat.
VOS Sick Building Syndroom EU 1999/13/CE
BREEAM
LEED
DGNB
Facts
37
ENE Energie terugdringen van bestaand gebruik en stimuleren van regeneratieve energiebronnen
ENE 1 Energie Efficiëntie
CO2 reductie
ENE 2 Submetering energie verbruiken ENE 4 Energiezuinige buitenverlichting ENE 5 Toepassen duurzame energie ENE 6 Minimale luchtinfiltratie laad/losplatforms ENE 7 Energiezuinige koel- en vriesopslag ENE 8 Energiezuinige liften ENE 9 Energiezuinige roltrappen en rolpaden ENE 26 Waarborging thermische kwaliteit gebouwschil !!
BREEAM
LEED
DGNB
Facts
38
ENE 1: Energie Efficiëntie Doelstelling: ontwerp gebouwen met een laag energiegebruik
15 credits
Utilitaire gebouwen:
Woningbouw:
Industrie: ? Uitleg aanpak : er is geen referentie kader.. !! MIA/Vamil Eisen Agentschap NL BREEAM
LEED
DGNB
Facts
39
MATerialen gebruik van materialen met een lage milieu-impact, met een verantwoorde herkomst, Op een juiste manier.
MAT 1 – Bouwmaterialen
8
MAT 5 – Onderbouwde herkomst van materialen
4
MAT 7 – Robuust ontwerpen
1
(+1exempl)
13
WEGING 12,5%
BREEAM
LEED
DGNB
Facts
40
MAT 1: Bouwmaterialen
Punten 8
Doelstelling: Het identificeren en stimuleren van het gebruik van materialen met een lage milieu-impact gedurende de volledige levenscyclus van het gebouw.
LCA beoordeling materialen
(Woningen vs. Utiliteit vergelijking 75 of 50 jaar)
NATIONALE MILIEUDATABASE (www.milieudatabase.nl) Stichting bouwkwaliteit
Theoretische Berekening van milieueffecten Schaduwprijs = theoretische kosten om milieuschade / milieueffecten teniet te doen.
BREEAM
LEED
DGNB
Facts
41
MAT 1: schaduwprijs Referentie = € 1,3/m² BVO
/ = milieubelasting € 1,1/m² BVO (woningen)
Aantal punten afhankelijk van % lager dan de referentie 0 – 70% lager is 1 – 8 punten
Conclusie: Kies het juiste materiaal
BREEAM
LEED
DGNB
Facts
42
MAT 5 onderbouwde herkomst van materialen Punten 4
credits
Doelstelling: Stimuleren van de toepassing van materialen met een onderbouwde/verantwoorde herkomst in de hoofdbouwdelen.
CRITERIA: Minimaal 80% volume van de van toepassing zijnde materialen in elk van de hoofdbouwdelen. 1) Wat is een verantwoorde herkomst ? 2) Welke materialen zijn van toepassing ? 3) Welke hoofdbouwdelen ?
BREEAM
LEED
DGNB
Facts
43
MAT 5 onderbouwde herkomst van materialen 1) Wat is onderbouwde/ verantwoorde herkomst? -
LEGAAL & VERANTWOORD -
Rekening houdend met arbeidsomstandigheden
-
Rekening houdend met milieu
4 niveaus
TIER
Punten
Hoe
Voorbeeld
1
3
Certificaat
FSC / BES6001 (excellent en very good)
2
2
Certificaat
BES6001 (Good en Pass)
3
1,5
Certificaat of EMS
EMS (ISO14001) incl. Supply chain C2C + ISO9001
4
BREEAM
1
Certificaat of EMS
LEED
EMS (ISO14001)
DGNB
Facts
44
MAT 5 onderbouwde herkomst van materialen
WORDT EEN KWESTIE VAN GOED INKOPEN
Nieuwe MIA Vamil > 30% scoren op Materialen Te behalen op MAT 1 kan Mat 5 ? Isolatie?
BREEAM
LEED
DGNB
Facts
45
POL 1: GWP van koudemiddelen voor klimatisering Doelstelling: stimuleren van het gebruik van koudemiddelen met een lage bijdrage aan het broeikaseffect
ODP = 0 (ozon depletion potential)
OF
geen koudemiddelen
ODP>0 Wettelijk niet toegestaan (R11 CFK-11)
(<3kg | <1kg woningen)
GWP < 5 (Global Warming Potential) ammoniak
+ extra aandacht aan thermisch comfort
NB kantoordeel !!!!!
Punten 1 BREEAM
LEED
DGNB
Facts
46
POL 2: Voorkomen van lekkages van koudemiddelen Doelstelling: het voorkomen van emissies van koude middelen, veroorzaakt door lekkages in koelinstallaties. Ammoniak – SKG13 1e punt <3kg
OF
lekgasdetectiesysteem OF In een gemiddeld luchtdichte ruimte voor delen met een hoog risico op lekkages
2e punt
lekgasdetectie automatisch, continue NIET gebaseerd op concentraties in de lucht
automatische uitschakeling, afpompen incl. afsluiters, alarmwaarde max 2000ppm
Punten 2 BREEAM
LEED
DGNB
Facts
47
POL 3: GWP van koudemiddelen voor warenkoeling Doelstelling: stimuleren van het gebruik van koudemiddelen met een lage bijdrage aan het broeikaseffect
GWP < 5 (Global Warming Potential) -
Koelcellen
-
Vaste koel en vrieskasten
-
Vaste drank en snoepautomaten
niet voor huishoudelijke koelkasten en kleine plug-in-koelers
Punten 1 BREEAM
LEED
DGNB
Facts
48
POL 4: Ruimteverwarminggerelateerde NOx emissies Doelstelling: stimuleren van de toepassing van verwarmingssystemen met lage NOx uitstoot Gebruik restwarmte
EER /COP ?
NOx mg/kWh
1punt
=< 70
2punte n
=< 50
3punte n
=< 35
+ 1%
0 mg/kWh
Gewogen gemiddelde NOx van de systemen op basis van bijdrage aan de totale warmtevraag
255mg/kWh
Bij 3% overtollige O2 BREEAM
Punten 3 LEED
DGNB
Facts
49
Dank voor jullie geduld en aandacht
BREEAM
LEED
DGNB
Facts
50
