DUBOTOPIA 15 December 2010 Heesch Samenvatting van de bijeenkomst Op 15 december is de eerste bijeenkomst geweest van DUBOTOPIA. Het doel is om kennis en ervaring te delen rondom het thema duurzaam bouwen. Zo’n 35 aanwezigen van woningbouw corporaties, gemeenten, projectontwikkelaars en bouwbedrijven woonden het mini congres bij. De aanwezigen bevestigende de noodzaak van dit soort bijeenkomsten waarbij koplopers de kans krijgen om te laten zien wat hun beweegt om juist duurzaam te gaan bouwen en overheden en corporaties konden zien dat hun ambities echt minder hoog gegrepen zijn dan soms lijkt. Een inspirerende middag dus! Hieronder de highlight en samenvatting van deze middag. Er wordt een platform opgezet voor mensen die kennis en ervaring willen delen. Deze wordt vooralsnog opgericht binnen LinkedIn. Het platform is toegankelijk voor bouwers, architecten, projectontwikkelaars, installateurs, gemeenten en woningbouwcorporaties en heeft als doel om de koplopers in de dubo markt te ondersteunen en kennis te delen.
Speerpunten en aandachtsvelden voor de komende tijd: √ Focus op comfort en kwaliteit √ Starters en jonge gezinnen zijn nog erg terughoudend √ Senioren en mediors wél geïnteresseerd in energiezuinige woningen € 50,- minder energielasten per maand al gauw € 10.000,- meer hypotheekruimte! √ DuBo is geen kostenpost maar een investering!!! √ Het is beter er nu, met de kennis van nu, er vól voor te gaan ten aanzien van energiezuinigheid dan er over tien jaar achter komen dat we achter de feiten aanlopen en al weer moeten renoveren. √ Kierdicht en luchtdicht bouwen steeds belangrijker, belang ventilatie steeds groter, noodzaak goede voorlichting bewoners steeds belangrijker! Middel: vilt √ Rc 10!!! O.a. via Cellulose als gevelisolatie √ Afval van de bouwlocatie kost óók geld! √ Voor kierdichting wordt gebruik gemaakt van tapen en “blow door” test!
RMB, Daan Arkesteijn Kansen • Kennis delen t.a.v. mogelijkheden en realisme van ambities • klanten inspireren door goede voorbeelden • Doen, ga aan de slag en begin met Pilots zoals reeds in de gemeente Landerd (EPC0,5) • Leren, door te doen wordt het proces rondom de bouw continue verbeterd • Beetje bij beetje verder komen, met elk project dat lukt worden voordelen zichtbaar en verbetert het proces • Betrekken levensloop bestendig bouwen naar aanleiding van prognoses in Noord-Brabant Uitdagingen • Krimpende bevolking + vergrijzing (65+ers neemt verhoudingsgewijs meer toe) • Wabo, veranderende wetgeving • Veranderingen in de markt, grond bedrijf • Nieuwe technieken, goed benutten • Goede voorlichting richting bewoners, kennis bij klanten betekent at keuzes en vraag veranderd • Veranderende denkwijze: minder in terug verdientijden, meer in comfort, kwaliteit en architectuur, maar ook in rendement • Praten over TCO (total cost of Ownership), het ook meenemen van de energiekosten in het geheel (NB: Rabobank Friesland denkt hierover mee, voorbeelden zijn al beschikbaar)
Website : www.dubo.rmb.nl
Vd Heijden Bouw & Ontwikkeling Schaijk
Directeur Herbert van der Heijden gaat in op de vraag of DuBo een 'vervelende' extra kostenpost is of dat het bouwen voor de toekomst is. Vd Heijden trekt de vergelijking tussen de 3 P's van Steve Jobs (i-Pod, i-Phone en i-Pad die iedereen als eerste wil hebben) en de People Planet Profit P's. Als de consument die laatste 3 P's net zo omarmt als die van Steve Jobs doen we het als bouwers en overheid goed. Maar voorlopig kijkt die consument nog niet zo ver. Het lijkt een kwestie van bewustwording te zijn. De meeste mensen zijn er niet mee bezig met hun maandelijkse energielasten en hebben tal van laptops, PC's, energieslurpende lampen en wasdrogers in huis en die de hele dag aan. De energiekosten hiervan zijn behoorlijk 'onzichtbaar'. Toch schept € 50,- minder energielasten per maand al gauw € 10.000,- meer hypotheekruimte! √
Visie VdH: Voldoen aan de behoefte van de klant, geef de klant voldoende inspraak en denk ook aan volgende generaties.
√
VdH is al ver met het bouwen van EPC 0,4 woningen, maar kiest in de uitvoering in Landerd voor EPC 0,5.
√
Nederlanders zijn i.h.a. gemakzuchtig, focus daarom bij energiezuinig bouwen op comfort. VdH focust daar in ieder geval wel op.
Voorbeeld: project Akkerwinde in Schaijk (180 woningen) Gebouwd volgens convenant. Samengewerkt met Woningbouw corporatie Mooiland Maasland. EPC daar is 0,5 met GPR score van 7,7 • Individuele warmtepomp --> óók GRATIS koeling! • LTW-vloer (leidt ook tot gezonder binnenklimaat!) • WTW douche • Isolatiewaarde Rc 3,5 Interessant feit: De jongere doelgroepen, als jonge gezinnen en starters zijn erg terughoudend als het gaat om deze energiezuinige woningen. Mediors en seniors zijn WEL geïnteresseerd in energiezuinige woningen en bereid te investeren!!! Dit heeft voornamelijk te manek met het feit dat ervaren huizen bezitters beter inzicht hebben in hun maandelijkse lasten en sneller geneigd zijn hierin te investeren om de kosten terug te dringen. Nieuw concept: Iris; EPC 0,4 Een nieuw multifunctioneel woonconcept in Berghem, gemeente Oss, voor diverse doelgroepen! Beproefd systeem voor het voorkomen van bouwfouten, en het snel doorrekenen van concepten is: BIM; Builing in Modulation: koper krijgt meer keuzemogelijkheden en beter beeld van toekomstige woning (3D) en bouwer kan snel en efficiënt woningtypen doorrekenen oa. op typen maatregelen etc. Uitsmijter: DuBo is geen kostenpost maar een investering!!! Het is beter er nu, met de kennis van nu, er vól voor te gaan ten aanzien van energiezuinigheid dan er over tien jaar achter komen dat we achter de feiten aanlopen en al weer moeten renoveren.
Website: http://www.vd-heijden.nl/
ZBO Bouw - altijd op zoek naar innovaties ZBO bouw, directeur Peter van de Burgt, richt zich op een nieuw bouwconcept als het gaat om duurzaam bouwen: De Generatiewoning Domotica mee bezig (nog niet gebouwd) Probleem in de bouw is o.a. de starre bouwconstructie van veel woningen, gebouwd in de '50er en '60er jaren. Woonconcept van ZBO: stalen bouwskelet met flexibele PVC-goot in het beton; open, betonnen vloer (holle vloer volgens slimline). Dit resulteert in een snelle bouwtijd. Kan in 10 dagen! In de binnenmuren zitten kabelgoten waar allerlei leidingen naar believen zijn in te passen (ook domotica-aspecten zoals zuurstofleidingen). Er is geen enkele dragende muur, alles is achteraf nog aan te brengen of te wijzigen. Vloerverwarming is standaard tegenwordig bij dergelijke lage EPC-waarden. Gipswanden, erg flexibel, worden door de meeste mensen (nog) niet geaccepteerd. Men ervaart het nog als 'goedkoop'. Kortom, vooraf en achteraf zijn de woningen toegankelijk voor infrastructurele aanpassingen. Spouwgrootte van 20 cm; daarin zit de staalconstructie + 17 cm steenwol extra isolatie voor de muur welke wel degelijk ook isoleert! Totale muurdikte: 40 cm (tegenwoordig normaliter 32 á 83 cm). De geluidwerendheid zit binnen de normen. Met EPC 0,4 is glas nog wel HR++. Aandachtspunt: luchtdicht of kierdicht bouwen wordt wel steeds lastiger. Mag niet of nauwelijks meer gePURd worden om te kunnen voldoen aan de norm. Blowdoor test controleert of er daadwerkelijk met luchtdicht is gebouwd.
Voordelen: • Vrije indeling van ruimten • eenvoudig te wijzigen • EPC 0,4, lage energiekosten • snelle bouw (< 10 weken) • Kosten van evt verbouwingen zijn relatief laag • Beperkt of GEEN meerwerk! • Veelal draadloze bediening
Website: http://www.zbobouw.nl/1/home.html
VDM - Gerard vd Duim
Drachten, Zwaag, Almere Gericht op zowel particuliere als zakelijke markt; op nieuwbouw en renovatie. Principe van het bouwconcept: • houten skeletbouw • Rc van 3,5, maar 5 en zelfs 10 (passiefwoningen) wordt ook al toegepast! • rolgips • OVERAL tochtstrips (vilt) • Steenwol (is massiever dan glaswol), Máár wordt steeds vaker cellulose (isovlok) • Veelal prefab, dat beperkt de verkeersbewegingen naar de bouwlokatie • GEEN afval of verpakking (want dat kost ook geld!!) • Geen bouwkeet • Architectuur en de prijs moeten goed zijn, maar ook de uitbreidingsmogelijkheden • Extra isolatie van buizen en installaties Enkele kreten: Trias Energetica, EPC, lage maandlasten, GPR, DuBo, Actief of Passiefwoningen, C2C, 98% hergebruik, kierdicht of luchtdicht. Benadrukt het belang van zorgvuldig gebruik van grondstoffen; is het wel nodig om verpakkingsmateriaal om bouwmateriaal te hebben? VDM maakt afspraken met van Gansewinkel over de afvoer van grondstoffen én afspraken met opdrachtgevers over afvalscheiding. Met leveranciers worden afspraken gemaakt over terugsturen van restmaterialen, zoals bv rolgips. Passiefhuis: gebruik cellulose (Rc 10), weinig tot geen contact- of luchtgeluid (= tot 3 keer minder), prefab is leading. Daken of dakkapellen worden kant en klaar afgeleverd op de bouwlokatie. Zeer luchtdicht, geen koudebruggen, nachtventilatie voor afkoeling in de zomer, toepassen van zonwering, zeer laag intern geluidsniveau installaties. Veel behoefte aan goede uitleg richting bewoners. Voor kierdichting wordt gebruik gemaakt van tapen! Actiefhuis: Rc 5 meerkosten t.o.v. EPC 0.8 is plusminus € 14.000,-. Koelen, WTW, PV en warmtepomp. Discussie: • gaan we voor passief (Rc 10, focus op isolatie) of actief (Rc 5, focus op installatie, PV-panelen)? • Focus in de communicatie niet zo zeer op duurzaamheid maar meer op kwaliteit en comfort. Comfort is ook het hebben van lagere maandlasten Voorbeeldproject huurwoningen: in 3 weken tijd van label G naar A++!!! Compleet nieuw dak en buitengevel. Bewoners konden - op een dag na - in hun woning blijven wonen. Tijdelijk herhuisvesten zou € 5000,- per huishouden kosten. € 65,- hogere huurlasten en € 65,- lagere energielasten per maand! Naar een gasverbruik van 200 á 300 m3 gas per jaar. Aannemer en architect zijn gezamenlijk uitgenodigd bij de aanbesteding. Tips: opnemen in de aanbesteding: Blowdoortest, testen op ventilatietoevoer, maken van thermografische scans achteraf. VOORDELEN • Geen posten onvoorzien • weinig tot geen meerwerk • Leid tot snellere innovaties
WEBSITE: http://www.vdm.nl/home.ashx
CPO: Bouwen met mensen - Eric ten Hagen
Ambities: vanuit het wonen tevreden zijn. Met de juiste architectuur is ciminaliteit in een buurt te voorkomen. CPO: Collectief Particulier Opdrachtgeverschap. Een nog relatief onbekend thema. Veel gemeenten reageren terughoudend terwijl het juist veel kansen biedt om energiezuinig te bouwen. Veel verschillende motivaties om met CPO van start te gaan: de prijs, een gemeenschappelijk ideaal (duurzaamheid, samenleven, filosofie, energiebesparing, leefomgeving). Ervaringen bij CPO: fijne leefomgeving, veiligheid wordt hoog ervaren, desociale controle is er groot, er is interactie met de omgeving. Belemmeringen t.a.v. CPO: inzicht bij initiatief, de gemeente (is geen kwaadwillendheid), de lokatie, woningcorporaties (er zijn er ook die het omarmen: Standvast en Talis uit Nijmegen bv.), projectontwikkelaars Hulpmiddelen: Professionele begeleiding (adhv subsidies) om gezonde woningen te maken, start- en voorbereidingssubsidies (paar 1000 euro voor zo'n 50 woningen), gemeentelijke voorzieningen zoals een CPO-loket, CPO-cursus voor professionals, ervaring bij projectontwikkelaars en woningcorporaties. Goede voorbeelden: • Pelgrimshof Zevenaar (erg groen, incl de daken), tuinen op 2 niveaus • Bongerd, Zwolle • Ubuntuplein Noorderhaven, Zutphen
Website: http://bouwenmetmensen.nl/
