Zorg om je toekomst
Wat is
dyslexie?
Wat is dyslexie?
Inleiding
Dyslexie is een complex probleem. Dyslectische leerlingen zijn niet dom of lui, hun falen is geen onwil. Deze leerlingen doen vaak extra hun best, besteden vele uren aan huiswerk en behalen dan nog een onvoldoende. Dubbel pijnlijk is het als ze, naast het slechte cijfer, ook nog de opmerking krijgen dat ze harder moeten werken. Veel leerlingen verliezen hun zelfvertrouwen, worden gespannen en faalangstig of geven het op: ‘Zie je wel dat het niet lukt.’ Ze vermijden tenslotte, zoals iedere gezonde volwassene, datgene waar ze moeite mee hebben.
2
Wat is dyslexie?
Dyslexie is een stoornis die gekenmerkt wordt door hardnekkige problemen in de automatisering van de woordidentificatie (lezen) en/of schriftbeeldvorming (spellen). (Stichting Dyslexie Nederland) Dit betekent dat het gaat om een ernstige lees- en/of spellingsachterstand die hard nekkig is, ondanks voldoende gelegenheid tot leren. Het automatiseringstekort uit zich in het voortgezet onderwijs vooral bij complexe taken (lange teksten, functionele schrijf opdrachten) en moderne vreemde talen. Uit de definitie zal duidelijk zijn dat het vaststellen van dyslexie gebonden is aan voorwaarden en normen. Dyslexie is een handicap die niet te verhelpen is. Het is niet altijd gemakkelijk dyslexie te herkennen; dyslexie komt in verschillende mate voor, van zwak tot zeer ernstig. Heel lang werd dyslexie getypeerd aan de hand van specifieke foutenpatronen, zoals het omdraaien van letters (b-d) of de verkeerde volgorde van letters (dorp - drop). Langzamerhand weet men dat het veel meer is dan alleen het omdraaien van letters.
Wat is dyslexie?
Kenmerken van dyslexie
Problemen met het automatiseren uiten zich onder andere bij: - directe woordherkenning (technisch lezen); dit kan consequenties hebben voor het begrijpen van de tekst, doordat woorden soms verkeerd gelezen worden of relevante informatie wordt overgeslagen door een gebrek aan tijd, - het onthouden van woordbeelden (spelling, moderne vreemde talen), - het onthouden van losse op zichzelf staande gegevens (jaartallen, plaatsnamen, muzieknoten); dyslectische leerlingen hebben grote moeite met het onthouden van losse gegevens in verband met het talige fonologische tekort, zoals: rijtjes, woordjes, topografie, formules. Als ze de informatie niet krijgen aangeboden in samenhang met de gegevens, dan zullen ze grote moeite hebben om deze informatie te onthouden, - begrippen en formules bij exacte vakken, - informatieverwerving, - twee dingen tegelijk doen, bijvoorbeeld schrijven en luisteren. Evenals bij de moedertaal zien we dat leerlingen bij de vreemde talen: - moeilijk verschillen kunnen horen tussen de klanken in woorden, - moeite hebben met het ontrafelen van woorden en samenvoegen van klanken of klankgroepen, - problemen kunnen hebben met de uitspraak of woorden verhaspelen. De uitspraak is vaak matig, want dyslectische leerlingen proberen door een fonetische uitspraak vat te krijgen op de schrijfwijze, - problemen kunnen hebben met articuleren: slordig of onduidelijk.
3
Wat is dyslexie?
Hoe krijg je een dyslexieverklaring?
Leerlingen komen alleen voor een dyslexieverklaring in aanmerking wanneer zij bij de 10% zwakste lezers en/of spellers behoren in de vergelijkbare leeftijdsgroep. Om dit te onderzoeken voeren we het volgende beleid:
1. Signalering door klassikale screening in de onderbouw in de eerste weken van het nieuwe schooljaar.
2. Diagnostisering naar aanleiding van de signaleringsgegevens door middel van
4
verdiepend onderzoek, voor de herfstvakantie.
3. Voor de ouders van leerlingen die uitvallen bij het diagnostische onderzoek vindt er een informatieavond plaats. Meestal is dat begin november.
4. Remediëring: de leerlingen bij wie dyslexie vermoed wordt, krijgen ongeveer een half jaar hulp, hetzij individueel, hetzij in groepsverband.
5. Herhalingsonderzoek aan het eind van deze periode om te constateren of de problemen hardnekkig van aard zijn.
6. Bij gebleken hardnekkigheid van de problematiek vindt verder individueel onderzoek plaats door onze orthopedagoog. Hiervoor is een ouderlijke bijdrage van € 150,verschuldigd. 7. De leerlingen die bij wie dyslexie is geconstateerd, krijgen een dyslexieverklaring en een faciliteitenpas.
Wat is dyslexie?
De dyslexieverklaring
De dyslexieverklaring wordt op onze school geschreven door onze orthopedagoog (GZ-deskundige), zoals door de Gezondheidsraad vereist. Deze verklaring geeft recht op verschillende faciliteiten op onze school en bij examens nu en in de toekomst. Bewaar de verklaring dus goed en geef nooit het origineel weg, maar altijd een kopie.
De faciliteitenpas op het Johannes Fontanus College
Iedere school voor Voortgezet Onderwijs heeft een eigen vorm voor de faciliteitenpas. Sommige scholen volstaan met een pasje. Wij hebben een pas met rechten, maar ook plichten. Afhankelijk van de problematiek worden de passende faciliteiten aangekruist.
Tips Op de ene kant van de faciliteitenkaart staan goede aanwijzingen om rekening mee te houden. Hieronder volgen nog een aantal tips die (niet alleen) dyslectische leerlingen kunnen helpen bij het studeren: Neem voor het studeren de tijd. Je hebt vaak meer tijd nodig dan een ander. Studeer en werk op een zo rustig mogelijke plek. Zorg dat je niet afgeleid wordt. Leer op verschillende manieren. Lees bijvoorbeeld nieuwe woorden hardop, spreek ze uit en schrijf ze op. Vraag als het nodig is om hulp. Vraag je docent om spellingsregels. Herhaal veel. Dyslectische leerlingen krijgen wat langzamer de nodige routine. Probeer vooruit te werken. Plan je werk. Leer proefwerken lang van te voren en herhaal ze tussendoor. Lees zoveel mogelijk. Lees iedere dag voor jezelf een poosje hardop. Al of niet met een luisterboek erbij. Lees rustig en langzaam. Maak schema’s en overzichten. Raak niet in paniek als je iets niet direct begrijpt. Kijk er nog eens naar en lees opnieuw.
5
Wat is dyslexie?
Software dyslexie
Op het Johannes Fontanuscollege gaan we selectief om met de groeiende hoeveelheid softwaremogelijkheden. Bij onze keuze kijken we vooral of de aangeboden software inderdaad verlichtend is en niet belastend voor de betreffende leerling. Inmiddels zijn er veel sites die het bekijken waard zijn en waar je misschien je voordeel mee kunt doen:
6
› www,dyslexie.pagina.nl › www.speciaalonderwijs.kennisnet.nl › www.efkasoft.nl (programma overhoor) › www.teach2000.nl (overhoorprogramma) › www.balansdigitaal.nl (info over o.a. dyslexie) › www.edupro.nl (allerlei software) › www.praktijkonderwijs.com (allerlei oefeningen, o.a. op het gebied van taal) › www.kantaeftfspeech.nl (o.a. programma Dragon) Zelf zoeken levert vaak ook erg goede mogelijkheden op.
Wat is dyslexie?
Verstrekte faciliteiten voor dyslexie Faciliteiten van de school:
Verantwoordelijkheid leerling: tijdens de les:
vergroten tekst (op aanvraag)
vraag of je een leesbeurt mag voorbereiden zorg voor goede aantekeningen, kopieer ze anders
extra tijd of minder opgaven
spellingfouten niet meetellen wanneer schrijf het huiswerk goed op spelling geen onderdeel van de beoordeling is aangepaste luistertoetsen (meer tijd vraag indien nodig om hulp tussen fragmenten) digitale hulpmiddelen
bij toetsen: laptop met spellingcorrector mogelijkheid tot gebruik van Kurzweil (zie lexima) digitaal boekenpakket
gebruik de faciliteiten die je van te voren geregeld hebt lees goed controleer je werk, niets vergeten?
huiswerk: plan je werk werk iedere dag werk vooruit werk niet overdreven lang vraag om software die bij de methode hoort lees een tekst opnieuw als je niet weet wat er staat maak aantekeningen of schema’s tijdens het huiswerk
algemeen probeer bij de vakken en opdrachten die je goed kunt je cijfers op te halen
Op de website van het JFC vind je onder het item Begeleiding een verwijzing naar dyslexie. Hier staan de afspraken per vak, zoals die binnen de sectie zijn overeengekomen, vermeld. Op het Johannes Fontanus College zijn meerdere dyslexiespecialisten. Via de zorgcoördinatoren kun je met hen in contact komen. Faciliteitenpasverstrekking wordt geregeld door de zorgcoördinator.
7
Johannes Fontanus College Wethouder Rebellaan 135 3771 KA Barneveld
Postbus 108 3770 AC Barneveld
JFC-098
T 0342 49 14 69 F 0342 41 55 90 E
[email protected] U www.jfc.nl
