Wonen op wielen Een selectie materialen uit de collectie van docatlas

Wonen op wielen Een selectie materialen uit de collectie van docAtlas

Provinciaal Documentatiecentrum Atlas Carnotstraat 110 - 2060 Antwerpen www.docatlas.be | [email protected] T 03 338 71 60

Cultuur en geschiedenis ............................................................................................................ 1 Beleid.......................................................................................................................................... 4 Roma en onderwijs.................................................................................................................... 5 Dvd’s........................................................................................................................................... 6

Cultuur en geschiedenis Begraaf me rechtop : omzwervingen van de Roma in Europa / van Essen, Rob. - Amsterdam: De Bezige Bij, 2009. - 422 p. - ISBN: 978-90-234-3584-6: 24,90 EUR Vindplaats Antwerpen: ge 02.5 begr Roma, zo noemen de zigeuners zichzelf. 'Begraaf me rechtop' vertelt hun verhaal vanaf de exodus uit India duizend jaar geleden. Een geschiedenis van ontberingen, armoede, slavernij, vervolging en zelfs genocide. In het middeleeuwse Roemenië dienden de zigeuners als slaven, tijdens het naziregime werden ze massaal vervolgd en vermoord, onder de communistische regimes dwong men hen tot assimilatie, en in de postcommunistische, nieuwe democratieën in Oost-Europa verjagen nationalisten hen uit hun kampen. Fonseca reisde door Albanië, Roemenië, Bulgarije en Duitsland en tekende hun verhalen op. Blauwe haren, zwarte ogen : de Roma-cultuur van binnenuit / Vos, Felicita. - Amsterdam: Meulenhoff, 2008. - 255 p. - ISBN: 978-90-290-8152-8: 17,90 EUR Vindplaats Antwerpen: ge 02.5 blau De achterliggende gedachte van dit boek is het doorbreken van stereotypen over Sinti, Roma en gitano's, vaak gebaseerd op vooroordelen en clichés. Aan het woord komen bekende, beroemde Roma (muzikanten, dansers en anderen) en ook minder bekende. Aan hen wordt gevraagd hoe de Roma-cultuur van invloed is op hun leven, wat zij daarvan als de belangrijkste aspecten beschouwen, hoe die cultuur is veranderd, en ook komen in het verlengde daarvan problemen van isolatie en integratie aan de orde. Felicita Vos neemt ons mee naar diverse delen van Europa waar haar hoofdpersonen leven en werken. Ze staat stil bij haar persoonlijke levensgeschiedenis en bij politieke situaties en sociaal-economische factoren in de verschillende landen. Ze gaat de confrontatie aan met bestaande conventies door openhartig culturele taboes uit de Romacultuur als homoseksualiteit, dood en vervolging, aan te snijden. De Roma van Brussel : een overzicht van de situatie te Brussel van de Roma, afkomstig uit OostEuropa : hun leven, 2003-2006 / Foyer. - Brussel: Regionaal integratiecentrum Foyer vzw, 2006. - 298 p. - (Nieuwe Migraties; 1): 14,30 EUR Vindplaats Antwerpen: ge 02.5 roma In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest wonen tussen 5.500 en 7.000 Roma, vooral van Roemeense, ex-Joegoslavische en Bulgaarse afkomst. Dit boekje heeft het over de Roma die sinds de jaren '90 België zijn binnengekomen en in Brussel zijn komen wonen. Scholen, diensten voor medische hulpverlening, politiediensten en Roma zelf werden bevraagd over hun situatie in en visie op onderwijs, gezondheidszorg, huisvesting, opleiding en tewerkstelling, hulpverlening en cultuur. Voornaamste pijnpunten zijn het verblijfsstatuut van de Roma en de toegang tot onderwijs en gezondheidszorg. De zigeuners : de geschiedenis van een volk / Fraser, Angus. - Berchem: EPO, 1995. - 383 p. - ISBN: 90-254-0874-5: 995 frank Vindplaats Antwerpen: ge 02.5 zige Boek over de afkomst, de cultuur en de verspreiding over het Midden-Oosten, Europa en de rest van de wereld van Roma. Selectielijst ‘Wonen op wielen’ Provinciaal Documentatiecentrum Atlas www.docatlas.be

1

Het recent Euro-nomadisme, Roma-zigeuners in een "nieuwe beweging"? / Eycken, M. - Brussel: Cultuur & Migratie, 2001. - 144 p. - (Cultuur En Migratie;Jg. 19, nr. 1) Vindplaats Antwerpen: ge 02.5 cult De recente evolutie van Roma asielzoekers en illegalen vraagt naar een verbreding van de bestaande deskundigheid. De bedoeling van dit themanummer is het discours dat zich in Vlaanderen rond de Rom-zigeuners heeft ontwikkeld, te bevorderen en een mogelijk klankbord aan te bieden. Het wilde vuur : Sinti en Roma aan het woord : verhalen vanaf WO II tot heden / Meijer, Mia. Hoogmade: De Sirenen, 2004. - 191 p. - ISBN: 90-807998-1-5: 14,85 EUR Vindplaats Antwerpen: ge 02.5 wild Verhalen van Sinti en Roma zelf over hun leven, tradities en toekomstverwachtingen. Kom, we zijn tebie : bezembinders en scharenslieps : voyageurs in Vlaanderen / Kerff, Marcel. Leuven: Van Halewyck, 2000. - 157 p. - ISBN: 90-5617-268-9: 598 frank Vindplaats Antwerpen: ge 02.5 kom, De auteur luisterde naar tientallen getuigenissen en stelde vast dat de levenswijze van de voyageurs in de loop van de jaren sterk veranderd is, maar dat een aantal culturele eigenheden springlevend is, zelfs bij de jongere generatie. Laat de was maar hangen : voyageurs en zigeuners in de straat / Beersmans, Dirk; Devolder, Gert; Janssens, Kim ; et.al. - Antwerpen: Garant, 2002. - 99 p. - ISBN: 90-441-1311-9: 12,90 EUR Vindplaats Antwerpen: ge 02.5 laat Dit boek maakt onder meer vanuit de geschiedenis de kloof tussen Zigeuners en niet-Zigeuners inzichtelijk. De vervolging sinds eeuwen heeft van hen gesloten gemeenschappen gemaakt. Zij zijn spontaan niet gericht op 'integratie' maar verwachten niettemin zeer veel van de maatschappij waarin ze leven. De auteurs pleiten voor een volgehouden interculturele bemiddeling. Ze presenteren een model dat ook kan functioneren bij andere groepen die zich afkeren van de samenleving. Mijn wieg stond in een woonwagen : tien portretten / Spanjer, Marjanke. - Utrecht: FORUM, 2002. 87 p.. - ISBN: 90-5714-116-7: 19,35 EUR Vindplaats Antwerpen: ge 02.5 mijn Tien kleurrijke portretten van woonwagenbewoners. De geïnterviewden vertellen over hun jeugd, hun bezigheden, de gewoontes van hun familie en hun verhouding tot de 'burgers'. Deze publicatie wil laten zien dat de diversiteit van de woonwagenbevolking elke generalisatie uitsluit. Onbekende bekenden : zigeuners, gypsies, gitanos, Egyptiërs, heidens, tsiganes / [s.n.]. - Tilburg: Stichting Alfa, 1998. - 34 p., met: literatuurlijst: 20 frank Vindplaats Antwerpen: ge 02.5 onbe In deze brochure worden globaal de sociaal-culturele aspecten in de geschiedenis van de zigeuners in relatie tot de westerse maatschappij belicht. Er wordt stilgestaan bij de zigeunercultuur in het algemeen met daarbij ruime aandacht voor de vele muziekvormen. Opgejaagd / Rood, Lydia. - Amsterdam: Leopold, 2009. - 170 p.. -(Vergeten oorlog). - ISBN: 978-90258-5511-6: 14,95 EUR Doelgroep: 9-14 jaar Vindplaats Antwerpen: or 3.2.8 verg Het wordt vaak vergeten dat in de Tweede Wereldoorlog niet alleen Joden werden vervolgd, maar ook andere groepen. Maira behoort tot de Sinti, die al eeuwen in familieverband door West-Europa trokken. Maira woont met haar hele familie in woonwagens, maar de maatregelen van de nazi's tegen de Sinti worden steeds harder en het gezin duikt onder in een huis. En dan bonst op een ochtend de politie op de deur... Het lespakket Vergeten Oorlog bevat lessuggesties en opdrachten Selectielijst ‘Wonen op wielen’ Provinciaal Documentatiecentrum Atlas www.docatlas.be

2

om aan de hand van dit boek te werken rond de Tweede Wereldoorlog en de minder bekende aspecten ervan. Roma in Europe / Liégeois, Jean-Pierre. - Strasbourg: Council of Europe Publishing, 2007. - 307 p. ISBN: 978-92-871-6051-5: 30,00 EUR Vindplaats Antwerpen: ge 02.5 roma Dit boek wil bijdragen tot een beter begrip van de Romazigeuners. Het beschrijft enerzijds hun rijke cultuur en levensstijl en anderzijds hun positie in de samenleving en de manier waarop zij in de loop der tijden door de samenleving en de politieke instanties onthaald en benaderd werden. Het laatste hoofdstuk bevat aanbevelingen voor reflectie en actie. Roma-zigeuners : overleven in een industriële samenleving / Eycken, Maurits. - Leuven: Acco, 2006. - 186 p. - (Minderheden in de samenleving; 18). - ISBN: 90-334-6289-3: 22,00 EUR Vindplaats Antwerpen: ge 02.5 roma Hoe overleven Romazigeuners in een industriële samenleving en welke rol speelt de kumpania, de eigen leefgroep, hierbij? Is er sprake van identiteitsverlies en maatschappelijke kwetsbaarheid? Zijn alle zigeuners profiteurs en criminelen en hoe is hun relatie tot de buitenwereld, de gadze? Maurits Eycken brengt na antropologisch onderzoek een nieuwe visie naar voren. Hij verbleef bij de Vlasika Rom in Praag, breidde zijn onderzoek uit tot in Slowakije, Hongarije, Roemenië en eindigde bij de Rom in Vlaanderen. Hij brengt hun cultuur, hun taal, hun manier van leven en bestaan in kaart. Dit boek wil op een wetenschappelijke manier afrekenen met een aantal vooroordelen en stereotiepe beelden over de Roma, maar ook met de slachtofferrol die deze groep vaak toebedeeld krijgt. Sla een spijker in mijn hart : Roemeense Roma na de revolutie / Meester, Mariët. - Amsterdam: Balans, 2006. - 335 p. - ISBN: 90-5018-767-6: 16,58 EUR Vindplaats Antwerpen: ge 02.5 slae In Sla een spijker in mijn hart doet de auteur verslag van de reizen die ze de afgelopen decennia door Roemenië maakte, en vertelt ze over haar contacten met zigeuners, die in Roemenië een grote minderheid van tien procent vormen. Meester is er voortreffelijk in geslaagd een genuanceerd beeld van deze bevolkingsgroep neer te zetten zonder ook maar ergens het zigeunerbestaan te romantiseren. De hardheid van het bestaan van de meeste Romagroepen wordt wel schrijnend duidelijk, en wat na lezing van het boek blijft hangen is de bewondering voor al die mensen die op een absoluut bestaansminimum leven, en die toch weten te overleven. We are the Romani people / Hancock, Ian. - Hatfield: University of Hertfordshire, 2002. - 180 p.. ISBN: 978-1-902806-19-8: 11,50 EUR Vindplaats Antwerpen: ge 02.5 wear De auteur van dit boek, zelf van Roma-afkomst, geeft een actueel overzicht van de Romageschiedenis en cultuur voor leerkrachten, mensen uit de sociale sector en alle andere geïnteresseerden. Komen aan bod in het werk: de geschiedenis van de Romani, de stereotype beeldvorming van 'zigeuners', de keuken, gezondheid, advies over de omgang met Roma, voorbeelden van invloedrijke figuren van Roma-afkomst en ook een hoofdstuk over de taal Romani (met enkele zinnen, spreekwoorden en een inleiding tot de grammatica). Ze kwamen uit het Oosten … / Bruggen, Wolf Staf. - [S.l.]: eigen beheer, 2006. - 49 p. - ISBN: 818253-063-6: 10,00 EUR Vindplaats Antwerpen: ge 02.5 zekw Dit boekje geeft informatie over de Roma hier en nu, over de landen van oorsprong en een stukje geschiedenis. Verder wordt ingegaan op de situatie op het vlak van onderwijs, gezondheidszorg, huisvesting en tewerkstelling, en op de communicatie met en de toegankelijkheid van diensten.

Selectielijst ‘Wonen op wielen’ Provinciaal Documentatiecentrum Atlas www.docatlas.be

3

Beleid Housing conditions of Roma and travellers : RAXEN thematic study : Belgium / CGKR. - Brussel: Centrum voor Gelijkheid van Kansen en voor Racismebestrijding, 2009. - 69 p. URL: http://fra.europa.eu/fraWebsite/attachments/RAXEN-Roma%20Housing-Belgium_en.pdf Dit is een studie over de huisvestingssituatie van Roma en woonwagenbewoners in België. De studie werd gemaakt door het Centrum voor Gelijkheid van Kansen en voor Racismebestrijding in opdracht van het Europese Fundamental Rights Agency (FRA). Kosovaarse Roma in het Waasland. 10 jaar beleid met Roma in Temse en Sint-Niklaas / Decoodt, Frauke; De Reu, Stijn. - Gent: ODiCe, 2009. - 114 p. URL: http://www.odice.be/ Vindplaats Antwerpen: ge 02.5 koso ODiCe voerde naar aanleiding van 10 jaar beleid met Roma een uitgebreid onderzoek. Politici, sleutelfiguren en professionals uit de hulp- en dienstverlening en de Roma zelf werden bevraagd. Ook werden alle mogelijke initiatieven van en voor Roma van de voorbije 10 jaar opgelijst en besproken. Op basis van de bevindingen stelde ODiCe een rapport samen met good practices en beleidsaanbevelingen. Organisatie van het tijdelijke verblijf van woonwagenbewoners : een praktische gids voor lokale overheden / Centrum voor gelijkheid van kansen en voor rascismebestrijding. - Brussel: Centrum voor gelijkheid van kansen en voor rascismebestrijding, 2011. - 31 p. URL: http://www.kruispuntmi.be/detail.aspx?id=14674 Vindplaats Antwerpen: ge 02.5 orga De aankomst van rondtrekkenden in een gemeente brengt veel vragen met zich mee. Deze brochure is een praktische gids voor lokale besturen om het onthaal in goede banen te leiden. Wonen op wielen: woonwagenterreinen aanleggen en beheren, een handleiding / Fierens, Arnout ; Beersmans, Dirk. - Brussel : Agentschap voor Binnenlands Bestuur, 2010. - 160 p http://www.vmc.be/uploadedFiles/VMC/Thema/Woonwagenterreinen/WonenOpWielen2010(1).pdf Deze handleiding is een must voor wie een woonwagenterrein wil aanleggen en beheren: lokale besturen en provincies, maar ook sociale huisvestingmaatschappijen en woonwagenbewoners zelf. Het Vlaams Minderhedencentrum maakte de brochure in opdracht van de Vlaamse overheid. Wonen op wielen bevat: stappenplannen, checklists en een cd-rom. Een andere kijk : nieuwe uitgangspunten voor een interactief woonwagenbeleid / Khonraad, Sjaak; Overbekking, Jos. - Utrecht: FORUM, 2002. - 59 p. - ISBN: 90-5714-117-5: 9,43 EUR Vindplaats Antwerpen: ge 02.5 ande Deze publicatie is geschreven vanuit de overtuiging dat gericht woonwagenbeleid noodzakelijker is dan ooit en ook succesvol kan zijn. Sjaak Khonraad en Jos Overbekking analyseren de huidige Nederlandse situatie en verklaren waarom het beleid tot nu toe weinig effect heeft gesorteerd. Ze laten zien hoe het woonwagenbeleid kan dienen als voorbeeld van falend minderhedenbeleid in het algemeen: als het eenzijdig opgelegd wordt, werkt het averechts. De auteurs zijn van oordeel dat de centrale overheid opnieuw een regiefunctie moet claimen en pleiten voor een interactief woonwagenbeleid, waarin zowel de overheid als de woonwagenbewoners hun verantwoordelijkheid dragen en waarin sprake is van een gedifferentieerde, vraaggerichte aanpak.


4

Roma en onderwijs Laat maar zitten ... : integratie van Roma is een doe-woord / Machiels, Toon. - Antwerpen: Garant, 2009. - 138 p. - ISBN: 978-90-441-2453-8: 16,00 EUR Vindplaats Antwerpen: ge 02.5 laat Leerkrachten, schoolopbouwwerkers en directies; straathoek-, integratie- en opbouwwerkers; vrijwilligers en beroepskrachten. Al meer dan tien jaar zijn er vele tientallen basismensen aan de slag met Roma. Heel geëngageerd, heel creatief en vaak ook heel alleen. Maar ze boeken wel resultaat, zeker in de toeleiding van Romakinderen en -jongeren naar het onderwijs. Dit boek brengt samen wat aan de basis leeft. Het analyseert oorzaken en aard van de specificiteit van de Romagroepen. Het ontleedt waar de knooppunten in de integratie zitten en ontwerpt een uitweg naar een betere sociale cohesie tussen Roma en niet-zigeuners. Dankzij toetsvragen en vuistregels wordt het een eerste werkboek voor al wie zich engageert voor en met Roma. Als niet kan wat moet, moet wat kan : handreiking ter bestrijding van schoolverzuim onder woonwagen- en zigeunerkinderen / van der Ree, Yolanthe; van den Hurk, Astrid; Timmermans, Ria. 's-Hertogenbosch: KPC, 2001. - 77 p. - ISBN: 90-6755-135-X: 12,50 EUR Vindplaats Antwerpen: ro 1 alsn Deze publicatie belicht de verschillende manieren waarop gemeenten met het verzuimprobleem onder zigeuner- en woonwagenkinderen kunnen omgaan. Er worden tips gegeven, suggesties gedaan en perspectieven geschetst. Het uiteindelijke doel van de handreiking is een bijdrage te leveren aan de verbetering van de onderwijskansen en de onderwijspositie van woonwagen- en zigeunerkinderen. Education of Roma and travellers in Europe / Council of Europe. - Strasbourg: Council of Europe Publishing, 2010. - 40 p. - ISBN: 978-92-871-6684-5: 8,80 EUR Vindplaats Antwerpen: ge 02.5 educ In deze brochure doet de Raad van Europa nieuwe aanbevelingen voor de aanpak van het onderwijs aan Romakinderen. Kinderen van woonwagenbewoners en zigeuners in het basisonderwijs / Hulsen, Madeleine; Mulder, Lia. - Nijmegen: ITS, 2003. - 42 p. - ISBN: 90-5554-250-4: 10,00 EUR Vindplaats Antwerpen: ge 02.5 kind In dit onderzoek staan de volgende vragen centraal: Wat is de onderwijspositie van de kinderen van woonwagenbewoners en zigeuners in het basisonderwijs? Wijken deze posities af van die van andere leerlingen die onder het doelgroepenbeleid vallen? Zijn er sinds 1996 ontwikkelingen in de onderwijspositie van woonwagen- en zigeunerkinderen te bespeuren? Bij de beantwoording van de onderzoeksvragen worden de woonwagen- en zigeunerkinderen steeds vergeleken met andere doelgroepleerlingen uit het onderwijsachterstandenbeleid. Tussen school en wagen : onderwijs aan Voyageurs, Manoesjen en Roms / Vlaams Centrum Woonwagenwerk. - Leuven: Vlaams Centrum Woonwagenwerk, 1997. - 139 p.: 2,48 EUR Vindplaats Antwerpen: ro 3 tuss Ervaringen met kinderen van Voyageurs en Zigeuners in de klas. Informatie over hun cultuur, taal en opvoeding. Achtergronden van de onderwijsproblematiek en informatie over onderwijsvoorzieningen. Scholing van Romakinderen in België : ouders aan het woord / Hasdeu, Iulia. - Brussel: Koning Boudewijnstichting, 2009. - 91 p.. - ISBN: 978-90-5130-640-8: 0,00 EUR URL: http://tinyurl.com/cvgc3xm Vindplaats Antwerpen: ge 02.5 scho Selectielijst ‘Wonen op wielen’ Provinciaal Documentatiecentrum Atlas www.docatlas.be

5

Deze publicatie bevat de resultaten van een onderzoek dat in opdracht van de Koning Boudewijnstichting werd uitgevoerd met de bedoeling de visie van Roma-ouders over de scholing van hun kinderen in België beter te leren kennen. Vijfenveertig Roma van verschillende nationaliteiten (samen een vertegenwoordiging van bijna heel Centraal- en Oost-Europa) werden geïnterviewd met de hulp van enkele culturele bemiddelaars van Roma-afkomst. De Roma-ouders hebben hun mening gegeven over hun scholing, die van hun kinderen, hun problemen, hun kijk op de wereld. Roma kinderen op de schoolbanken / Geurts, Koen; Naegels, Natasja; Van Den Daele, Norah In: Tijdschrift Welwijs, jaargang 21, nummer 1 (maart 2010), p.11-16. Vindplaats Antwerpen: ro 1 welw Het doel van dit artikel is een analyse te geven van de onderwijsproblematiek van Roma in Vlaanderen en Brussel. Hieraan gekoppeld worden aanbevelingen geformuleerd. Denk maar niet dat je “ons” kan veranderen met je onderwijs : de integratie van Roma in onze samenleving / Eycken, Maurits In: Tijdschrift Welwijs, jaargang 18, nummer 4 (december 2007), p.17-23. Vindplaats Antwerpen: ro 1 welw In dit artikel geeft de auteur een korte schets van de Roma-cultuur met de bedoeling inzicht te brengen in de houding van de Roma tegenover onderwijs. Eerst wordt er een historisch overzicht van de drie migraties gegeven, daarna volgt een cultuurschets van de Roma en de onmiddellijke gevolgen voor hun houding tegenover onderwijs.

Dvd’s De Witte Raaf / Entrop, Bob. - Breda: SOL FILMprodukties, 2004. - 1 dvd, 68 min.: 30,00 EUR Vindplaats Antwerpen: ge 02.5 witt Regisseur Entrop volgt een jaar lang Lalla Weiss, de woordvoerder van de landelijke Sinti- en Romaorganisatie. Weiss benadrukt dat de Roma en Sinti zevenhonderd jaar lang geen plaats hadden in onze cultuur, en dat daar pas sinds kort langzaam verandering in komt. Zelf is ze het levende bewijs dat dingen kunnen veranderen: ze is getrouwd met Kees, een burger, en neemt als vrouw het voortouw in de traditionele mannengemeenschap van de Roma en Sinti. Lalla vertelt uitgebreid over de geschiedenis, de rol van de muziek, de rolpatronen en de tradities. Entrop toont, soms in splitscreen, Lalla's privé-leven en haar publieke functie. Gipsy life : Sinti & Roma / Entrop, Bob. - Breda: SOL FILMprodukties, 2007. - 3 dvd's, 285 min.: 30,00 EUR Vindplaats Antwerpen: ge 02.5 gips Drie jaar lang volgde regisseur Bob Entrop Sinti- en Roma-families in Nederland. Dit resulteerde in vier verschillende films, waarvan er nu drie gebundeld zijn in de dvd-box 'Gipsylife: Sinti en Roma'. In 'Een Stukje blauw in de Lucht' neemt Entrop de kijker mee naar de periode 1940-1945, waarin veel Zigeuners door toedoen van de Nazi's het leven lieten. In aangrijpende gesprekken met mensen die net op tijd aan deportatie wisten te ontsnappen, komen veel herinneringen tot leven. 'Volk zonder eigen Land' gaat over het dagelijkse leven van de Sinti's en Roma's in hun eigen woonwagenkampen. 'Muzikanten voor het Leven' gaat over de natuurlijke drang van de Zigeuners om muziek te maken. Entrop volgt in deze documentaire drie verschillende bands, die gemeen hebben dat ze muziek zien als de belangrijkste culturele uiting.


6

Looking for my gypsy roots : minderheid en toch gelijk? / Mészáros, Antónia. - Arnhem: Lokaalmondiaal, 2008. - dvd, 26 min. - (Life on the Edge) Doelgroep: Volwassenen 17-18 jaar Vindplaats Antwerpen: A EUR/EUR.030 Vindplaats Turnhout: T EUR.52 We volgen Arpad Bogdan, een Roma filmmaker in Budapest en zien hoe hij en zijn vrienden geconfronteerd worden met clichés over gypsy artiesten in een globaliserende wereld. Hoe kunnen ze hun eigenheid bewaren en alsnog deelnemen aan de groeiende welvaart in een jonge democratie als Hongarije? Engels gesproken, Nederlandse ondertiteling.


7

Wonen op wielen Een selectie materialen uit de collectie van docatlas

Recommend Documents