Wereldhavendagen 2011: KM bevestigt band met bedrijfsleven. Hr.Ms. Haarlem reikt helpende hand. Alle Hens

Wereldhavendagen 2011: KM bevestigt band met bedrijfsleven Hr.Ms. Haarlem reikt helpende hand

09|11

Alle Hens

Alle Hens Colofon:

Coverfoto: Een maritieme NH-90 helikopter gaf een indrukwekkende demo tijdens de Rotterdamse Wereldhavendagen. (Foto: Rick Smulders)

Uitgave: Alle Hens is een uitgave van de Koninklijke Marine, geproduceerd door het Dienstencentrum Defensiemedia. Aan de inhoud kunnen geen rechten worden verleend.

Wereldhavendagen

Hoofdredactie: KLTZSD Robin Middel Eindredactie: LTZSD 2OC Joost Margés Lay-out & druk: OBT B.V., Den Haag Voor adreswijzigingen 0223 657386 Adreswijzigingen KM-personeel: Zie Intranet.

4 De laatste kunsten

Geen toegang tot Intranet? Vraag naar formulier Dfe 073b bij DC HR: 0800 22 55 733 [email protected] Adreswijzigingen Veteranen: Stichting Veteraneninstituut Postbus 125 3940 AC Doorn Telnr.: 0343 474 150

8

Adreswijzigingen betalende abonnees: Abonnementenland Postbus 20 1910 AA Uitgeest Telnr.: 0900 226 52 63 (10ct p/m) www.aboland.nl Redactieadres: Alle Hens Postbus 10.000 1780 CA Den Helder Telnr.: 0 223 657 660 DSN 209 57660 E-mail: [email protected] Internet: www.defensie.nl Kopijdatum: De deadline voor het volgende nummer van Alle Hens valt op 10 oktober.

UIM komt binnen zonder kloppen

14

Abonnementsprijs: € 17,02 (buitenland € 21,55 per jaar)

Zeeland kiest het ruime sop

Aanhaling uit en overname van artikelen uit dit blad is toegestaan met bronvermelding. ISSN 0024-0389

En verder:

30

33 Logboek | 38 Sport | 39 Mensen & Mutaties

Alle Hens | September 2011

2

column

Nieuwe koers Enerzijds staan we volop in de schijnwerpers, als het gaat om onze operationele inzet, anderzijds zijn we hard bezig met de voorbereidingen van de grootste reorganisatie ooit. Voor de buitenstaander lijkt het misschien tegenstrijdig, maar ik kan u verzekeren dat Foto: AVDD

we momenteel stevig op koers liggen voor de nieuwe en kleinere organisatie, na de reorganisatie. Daarbij moeten we niet vergeten dat het bij de marine uiteindelijk om de mensen draait, die het allemaal moeten doen. Des te ingrijpender was de melding dat op dinsdag 23 augustus een 49-jarige medewerker van het Marinebedrijf, als gevolg van een noodlottig ongeval, is overleden. Onze gedachten gaan uit naar de nabestaanden en collega’s die dit verschrikkelijke verlies moeten dragen. Het Marinebedrijf en haar medewerkers zijn van onschatbare waarde voor het behoud en onderhoud van onze schepen; dit verlies raakt ons dan ook allemaal intens.

voorlopige reorganisatie-opdracht die in de startbrief van 1 augustus is beschreven. Na verwerking van het commentaar van de Operationele Commandanten en directeuren, wordt de reorganisatieopdracht definitief. Daarna moeten we als marine aan het werk met de realisatie daarvan. Vooruitlopend daarop, zijn in de afgelopen periode twee belangrijke documenten verschenen. In de vastgoedbrief staat aangegeven dat Maritiem Vliegkamp De Kooy behouden blijft en dat een vervolgstudie plaatsvindt naar het behoud van de marinelokaties in Doorn en Amsterdam. In de commandantenbrief van de Hoofddirecteur Personeel staan ‘spelregels’ op personeelsgebied aangegeven, die voor de duur van de reorganisatie van toepassing zijn. Deze spelregels zijn bedoeld om het aantal gedwongen ontslagen tot een minimum te beperken.

Ondanks dit trieste nieuws, was de operationele inzet in de afgelopen periode veelzijdig en indrukwekkend als altijd. Onze maritieme EOD, voorheen bekend als de Duik- en Demonteergroep, ruimde in het hart van plaatsje Haghorst tien explosieven uit de Tweede Wereldoorlog. De Zierikzee ruimde vier explosieven op de Noordzee en de Vlaardingen is haar reis begonnen richting Libië, vooruitlopend op politieke besluitvorming over haar inzet daar. In het Caribisch Gebied was een mooi succes te melden met een drugsvangst van dertienhonderd kilo, terwijl de mariniers zich daar tijdens een oefening voorbereidden op ondersteuning bij de mogelijke passage van een orkaan.

Van de reorganisatie weer terug naar de operationele realiteit van deze dag. Terwijl het tweede Ocean Going Patrol Vessel Zeeland de haven van Den Helder aandeed en de Friesland haar proeftocht is begonnen in de Zwarte Zee, liet de voltallige Admiraliteitsraad zich in de zelfde week onderwerpen aan de module Militaire Basisvaardigheden op de NBCD-school. Deze module is verplicht voor iedere marinemilitair. Ik hecht er veel waarde aan om samen met mijn collega-leden van de Admiraliteitsraad het goede voorbeeld te geven. In deze Alle Hens vindt u een verslag hiervan.

Onze belangrijkste partners in het maritieme domein verzamelden zich voorafgaand aan en tijdens de Wereldhavendagen te Rotterdam. Bij die gelegenheid heb ik gesproken met de reders over onze inzet tegen piraterij. Tijdens de opening van de Wereldhavendagen is ook het rapport van de Commissie de Wijkerslooth uitgekomen, waarin het onderzoek naar beveiliging van de koopvaardij tegen piraterij is beschreven. We zijn nog in afwachting van de formele reactie van de regering op dit rapport. Ondertussen werd het volgende verzoek voor de bescherming van twee kwetsbare zeetransporten al aan ons toegekend, zodat we met de inzet van onze Vessel Protection Detachements door kunnen gaan met onze dienstverlening aan de Nederlandse handelsvloot.

Zoals u ziet, is de marine volop in beweging, waarbij operationele inzet en reorganisatie elkaar constant afwisselen. De komende periode verwacht ik dat een aantal zaken op het gebied van de reorganisatie concreter wordt. Zoals eerder gezegd, ben ik mij er volledig van bewust dat alle maatregelen mensen betreffen en daarmee dus ook mensen kunnen treffen. Ik garandeer u dan ook dat ik ieder besluit zorgvuldig afweeg en uw belangen – zo goed als het kan – blijf behartigen.

Tegen de achtergrond van dit operationele nieuws, was er ook vooruitgang te melden op het gebied van de reorganisatie. Op het moment dat deze Alle Hens aan de drukker wordt aangeboden, vindt de zogenoemde commandantenterugkoppeling plaats. Hierbij geven de defensieonderdelen terugkoppeling over hun

De Commandant Zeestrijdkrachten M.J.M. Borsboom, vice-admiraal

3


REPORTAGE

Wereldhavendagen bevestigen band marine en bedrijfsleven

‘Veel winst te boeken in veiligheidsketen’

Rotterdam bruiste van de energie tijdens de 34ste Wereldhavendagen van 2, 3 en 4 september. Op de vooravond hiervan presenteerde de commissie De Wijkerslooth het rapport met adviezen om piraterij het hoofd te bieden. Reden te meer om presidentdirecteur Hans Smits van het Havenbedrijf Rotterdam en Directeur Operatiën KM, BRIGGENMARNS Rob Verkerk, te vragen hoe de vlag erbij hangt binnen de maritieme sector, op het gebied van samenwerking en veiligheid. Praten met een duiker onder water; een unieke ervaring.


4

Tekst: Joost Margés | Foto’s: Dave de Vaal (AVDD)

REPORTAGE

Presidentdirecteur Smits: “De inzet van de marine tijdens de Wereldhavendagen was fenomenaal”

Onderlinge afhankelijkheid

“De inzet van de marine tijdens de Wereldhavendagen was fenomenaal”, oordeelt Smits opgetogen. “We hebben ons met z’n allen als maritieme natie gepresenteerd. Tegen admiraal Borsboom zei ik ook dat de aanwezigheid van de marine in de haven tijdens dit festijn van belang is voor de haven en ook laat zien dat de marine een rol speelt in de bescherming ervan.” Generaal Verkerk is het eens met Smits: “Voor ons zijn de Wereldhavendagen bij uitstek een kans om ons te tonen aan het grote publiek in een maritieme omgeving. Goed ook dat we ons samen, krachtig presenteerden: als industrie, Havenbedrijf en defensie. Hiermee toonden we ook de onderlinge afhankelijkheid. Tegelijkertijd gaf het thema met de link naar China de mondialiteit van het maritieme domein aan.”

Drie dagen lang was Rotterdam in rep en roer rond het thema ‘De Haven smaakt naar meer’. Met een flinke klap op een grote gong openden de Chinese ambassadeur in Nederland, Zhang Jun, en de Rotterdamse burgemeester Ahmed Aboutaleb de Wereldhavendagen op 2 september. Dit gebeurde in het bijzijn van president-directeur Hans Smits en C-ZSK, viceadmiraal Matthieu Borsboom. Het Chinese tintje aan de havendagen had te maken met de herdenking van de komst van de eerste Chinezen naar de Maasstad, precies 100 jaar geleden. Drie dagen lang kon het publiek vervolgens genieten van veel vaartuigen en al het andere wat de haven van Rotterdam te bieden heeft. Wat de KM betrof, trok het Korps Mariniers veel bekijks met spectaculaire (antipiraterij-)demonstraties, met behulp van marinesleepboten en landingsvaartuigen. Daarnaast hadden de zeesoldaten een compound ingericht, waar vooral jeugdige bezoekers zich konden uitleven.

Op de vraag ‘hoe belangrijk de marine eigenlijk is voor de veiligheid van de Rotterdamse haven’, antwoordt Smits enigszins relativerend, waar het gaat om de dagelijkse voortgang: “De haven draait ook wel door zonder dat de marine elke dag hoeft op te treden. Wel vind ik het geruststellend dat er assistentie en capaciteit voorhanden is in het kader van havenbeschermingstaken, zoals de schepen van de wacht en de maritieme beveiligingsteams.”

Foto: Ed Biersteker

Foto: Havenbedrijf Rotterdam

Geruststellend

BRIGGENMARNS Verkerk: “We zijn een visitekaartje en tonen zo ook onze betrokkenheid bij de Nederlandse handel.”

Vliegende start

Dankzij een indrukwekkende demo van de nieuwe NH-90 helikopter maakten de havendagen op vrijdag ook een vliegende start. Ook grijs, maar dan groter én te bezoeken, was het Landing Platform Dock, Hr.Ms. Rotterdam, dat bij dit grote evenement in de Maasstad natuurlijk ook niet mocht ontbreken. Klimmen in een klimtoren behoorde ook tot de mogelijkheden, net als praten met een ondergedoken duiker van de Defensie Duikgroep (DDG). De Marinierskapel bood op zaterdag 3 september muzikaal spektakel vanaf een drijvend concertpodium op de Nieuwe Maas, ten overstaan van tienduizenden belangstellenden. In een eerste doorgang begeleidde de Marinierskapel onder meer de Belgische zangeres Eef van Acker; later volgde een optreden met de bekende zanger Waylon. 5

Als goed voorbeeld van de intensivering van civiel-militaire samenwerking geldt de afspraak dat defensie bij verhoogde (terroristische) dreiging binnen 48 uur twee duikpelotons kan leveren, van elk 32 duikers. De bomchecks die deze duikers bijvoorbeeld uitvoeren bij de komst van bepaalde cruiseschepen en bij buitenlandse marineschepen, zijn voor Smits belangrijk, net als de inzet van personeel van de DDG bij de aanleg van de Tweede Maasvlakte. “Zo was de DDG de afgelopen twee jaar steeds snel ter plaatse als een baggervaartuig een explosief in het bommenrooster had opgezogen.” Maritieme diplomatie

Los van het bieden van veiligheid, waardeert Smits de marine ook om een hele andere reden. Namelijk door het bieden van Alle Hens | September 2011

REPORTAGE

een platform aan Nederlandse handelsdelegaties in buitenlandse havens. “De marine toont zich daar keer op keer een uitstekende gastheer. De manier waarop de KM hoogwaardigheidsbekleders en andere gasten ontvangt en bejegent, daar kunnen private ondernemingen wat van leren. Ook in de nabije toekomst doen we graag een beroep op de KM. Dit heeft te maken met onze activiteiten in bijvoorbeeld Oman en Brazilië; hier zijn wij bezig om havens verder te ontwikkelen.” Verkerk neemt de complimenten graag in ontvangst. Hij noemt het ‘maritieme diplomatie’. “We zijn een visitekaartje en tonen zo ook onze betrokkenheid bij de Nederlandse handel. Vaak gebeurt deze vorm van optreden in havens die belangrijke handelsrelaties met Rotterdam onderhouden. Daar is het belangrijk om ons gezamenlijk te presenteren. Tegelijk is het goed dat we tonen dat we in staat zijn om ons zo ver van huis te laten zien, aan het begin van handelsstromen en bij zogeheten chokepoints.” Grote meevaller

De Marinierskapel begeleidde zanger Waylon op een drijvend concertpodium op de Nieuwe Maas, ten overstaan van tienduizenden belangstellenden.

Het belang van de marine voor Rotterdam gaat volgens de Directeur Operatiën dan ook veel verder dan zorgen voor veiligheid binnen de haven. “Voor de vrije toegang van de haven zijn mijnenjagers bijvoorbeeld goud waard, in geval van een terroristische dreiging of om explosieven uit de Tweede en zelfs nog Eerste Wereldoorlog te ruimen”, aldus Verkerk, “maar je moet tegelijkertijd ook de hele handelsketen zien af te dekken. Zeker door het principe van just enough, just in time, waarmee het bedrijfsleven werkt, merk je de gevolgen van de geringste stagnatie anders al snel in de winkel. Om die reden is bijvoorbeeld de piraterij rond de Hoorn van Afrika dan ook bedreigend voor onder andere de Nederlandse economie, omdat het leeuwendeel van de handelsstromen naar West-Europa door deze wateren moet.” Vanuit de belangen van de Rotterdamse haven, toont Smits zich geen groot voorstander van bezuinigingen bij de marine. “Toch ga ik er toch van uit deze geen invloed hebben

“Bij het woord ‘bescherming’ denk ik meteen aan de marine, maar dan moet deze hier wel in voldoende mate mensen en materieel voor hebben.” op de directe dienstverlening in de haven. Waar het gaat om de bescherming van de handelsroutes van het Verre Oosten naar Europa, kan een negatief effect optreden. Tegelijkertijd is het wel een grote meevaller dat er alsnog vier Ocean Going Patrol Vessels komen, in plaats van twee.” Dat laatste beaamt generaal Verkerk. Verder kan hij als militair slechts berusten in de bezuinigingen. “Het is aan de politiek om dit soort keuzes af te wegen. Ik snap wel dat defensie ook moet bijdragen in het terugdringen van de collectieve lasten en de marine dus ook. Toch ben ik ervan overtuigd dat we met de capaciteit die we overhouden in staat zijn om op een verantwoorde manier invulling te geven aan onze taken. Dat het lastiger wordt, is natuurlijk evident, zeker met het vertrek van onder andere vier mijnenjagers.”

Foto: MARKAP

Efficiënt middel


6

Met de ontwikkelingen binnen de piraterij en de transportsector, voorziet Smits een steeds belangrijkere rol voor de zeemacht. “De verwachting is dat de handelsstromen tussen de continenten de komende decennia verder gaan toenemen, ondanks het huidige economische klimaat. Deze stromen lopen richting Europa in de regel langs ‘onvoorspelbare brandhaarden’, vanwege piraterij en anderszins. Ook onze bondgenoten hebben de taak om de handelsstromen te beschermen, anders is de economische welvaart in de wereld

REPORTAGE

Jonge bezoekers konden zich uitleven in een heus marinierscompound.

Dankzij een indrukwekkende demo van de nieuwe NH-90 helikopter maakten de havendagen op vrijdag ook een vliegende start.

straks foetsie. De economie valt of staat met handel en die vindt toch vooral plaats overzee.” Wat de toekomstige rol van de marine betreft, vermoedt ook Verkerk een toenemend belang hiervan op de wereldzeeën. “De wereldbevolking groeit en binnen twintig à dertig jaar wordt schaarste aan bijvoorbeeld fossiele brandstoffen zoals olie voorzien. In bondgenootschappelijk verband moeten we er dus ook voor zorgen dat essentiële grondstoffen beschikbaar blijven. Net als nu betekent het dat we conflicten zo vroeg mogelijk, bij de bron, moeten aanpakken om escalatie en spill over te voorkomen. De buitenlandse veiligheid van nu bepaalt immers de binnenlandse veiligheid van morgen. Dat vraagt om het vermogen tot expeditionair optreden en daarvoor is de marine onmisbaar. De marine vormt niet alleen een effectief, maar ook een efficiënt middel om de belangen van Nederland ook in een vroegtijdig stadium te behartigen, wereldwijd.”

dan bijvoorbeeld door de marine laten trainen. We hoeven toch niet roomser te zijn dan de paus? De Wijkerslooth pleit in zijn rapport voor een geweldsmonopolie van de overheid, maar ik ben daar minder principieel in.” Verkerk daarentegen sluit zich aan bij de mening van defensieminister Hans Hillen dat piraterijbestrijding en de beveiliging van schepen een taak voor de ‘zwaardmacht’ is. “Daar zijn we als defensie ook voor”, stelt de generaal. “Defensie is op verschillende terreinen actief om piraterij te bestrijden. De inzet van zelfstandige Vessel Protection Detachments is daarbinnen een relatief nieuwe ontwikkeling.” Verkerk bevestigt dat het internationale militaire optreden tegen piraterij successen kent, maar er nog niet in is geslaagd om de dreiging weg te nemen. “Juist daarom streeft de minister ernaar om de operaties zo effectief en proactief mogelijk te laten zijn.”

Taak voor de zwaardmacht

Het Landing Platform Dock, Hr.Ms. Rotterdam - hier geflankeerd door twee LCVP's mocht in de Maasstad natuurlijk niet ontbreken.

Even terug naar het ‘hot item’: piraterij. “Daar heeft de scheepvaart veel last van”, reageert Smits. “Omvaren kost reders extra geld; wie betaalt dat? Ook extra beschermingsmaatregelen hebben echter hun prijs. Bij het woord ‘bescherming’ denk ik meteen aan de marine, maar dan moet deze hier wel in voldoende mate mensen en materieel voor hebben. Zo niet, dan zetten we toch gewoon particulieren in? Andere landen doen dat allang. Deze mensen moet je

7

Los van het besluit wat de Nederlandse regering op dit punt gaat nemen, zien beide heren graag dat de KM en het Havenbedrijf ook op ander gebied de handen ineenslaan. Smits: “Ik pleit bijvoorbeeld voor meer oefeningen op managementniveau, vooral op het gebied van operationele besluitvorming.” Verkerk valt hem bij: “In de veiligheidsketen is inderdaad veel winst te boeken door nog meer samen te oefenen, ook op bestuurlijk vlak. Dat wil zeggen: lokaal bestuur, Havenbedrijf, bedrijven, politie, brandweer en wij. Het initiatief is aan de regio, maar defensie haakt graag aan.”


operationeel

Laatste missie voor mijnenjager

Haarlem steekt helpende hand toe

Een Seafox-Identification wordt na gedane arbeid uit het water gehaald.

De bemanning van Hr.Ms. Middelburg stapte in juni in Malta over op de Haarlem om deel te nemen aan de NAVO-operatie ‘Operation Unified Protector’ (OUP). OUP is bedoeld om de Libische bevolking te beschermen tegen aanvallen door de strijdkrachten van kolonel Moammar Khadaffi. Hr.Ms. Haarlem houdt zich in de Libische wateren bezig met het handhaven van het wapenembargo en jaagt op mijnen. Naast de marine is ook de luchtmacht actief boven Libië met zes F-16’s.

Tekst: Joost Ploegmakers I Foto’s: Steve Groenewegen

Het enthousiasme aan boord van de Haarlem is nog steeds groot als de missie voor de bemanning op het einde loopt. Vlak voordat de Haarlem voor de laatste keer richting de Libische wateren gaat, brengt de Commandant Zeestrijdkrachten, vice-admiraal Matthieu Borsboom, een werkbezoek (zie kader) aan de mijnenjager. Eén van de laatste bezoeken aan het schip, want zodra de mijnenjager terugkeert in Alle Hens | September 2011

8

Nederland, gaat het schip aan de ketting. De Haarlem is een van de vier mijnenjagers die door de bezuinigingen moet wijken. “Persoonlijk doet mij dat wel wat”, zegt kwartiermeester Jordie van Munsteren, duikmeester en REMUSoperator. “Ik kwam jaren geleden als matroos op de Haarlem voor mijn takenboek.” De focus van de bemanning ligt echter vooral bij het heden:

operationeel

“Een mooie missie, met een breed pallet aan taken; we patrouilleren en we jagen op mijnen.” Bijdragen aan verandering

Toen bekend werd dat de bemanning naar Libië vertrok, onderging deze aanvullende trainingen, zoals op het gebied van force protection.

Operatie Unified Protector. De Haarlem is een van de drie mijnenjagers die namens de NAVO actief zijn in de Libische wateren. Daarnaast varen er fregatten, onderzeeboten en bevoorradingsschepen, afkomstig uit landen als Turkije, Groot-Brittannië, Canada, Griekenland, Spanje en Italië. “De samenwerking met de NAVO-partners verloopt zeer goed”, vertelt de commandant van de Haarlem, LTZ 1 Paul Bijleveld. “Iedereen helpt elkaar, ook op zee. Tijdens de mijnenjacht worden wij altijd uitstekend beschermd door een van de NAVO-fregatten. Laatst kregen we ook steun van de Franse olietanker FS Marne, die extra brood voor ons heeft gebakken toen wij tekort kwamen.”

De bemanning vertrok 23 mei voor een reis van acht weken naar de Middellandse Zee, om deel te nemen aan een grensbewakingoperatie van het Europees agentschap Frontex. Toen bekend werd dat ze naar Libië vertrok, onderging de bemanning aanvullende trainingen. Zowel op het gebied van mijnenbestrijding in ernstoperaties, force protection, het bestrijden van calamiteiten als het vernietigen van drijvende mijnen. “Ik had het thuisfront al gewaarschuwd dat het wat langer zou kunnen duren, want we hielden rekening met mogelijke inzet bij Libië”, aldus Van Munsteren. “Een mooie missie, met een breed pallet aan taken; we patrouilleren en we jagen op mijnen.” De eerste weken hield de Haarlem zich exclusief bezig met patrouilleren, om toezicht te houden op het wapenembargo en voor de opbouw van maritime situational awareness. Toen eind april door het regime van Khadaffi zeemijnen voor de kust van Misratah werden gelegd, kwam daar de taak van mijnjagen en -ruimen bij. Foto’s van door NAVO-eenheden aangetroffen mijnen hangen aan de muur in de mijnenjachtcentrale van de Haarlem. Ook is er een Zodiac met duizend kilo semtex aangetroffen. De Haarlem zelf heeft geen mijnen

“Wij zorgen ervoor dat de vaarroutes veilig zijn, zodat koopvaardijschepen met hulpgoederen de havens binnen kunnen.”

9


operationeel

‘Kwaliteit leveren als daar om gevraagd wordt’ De Commandant Zeestrijdkrachten (C-ZSK) bracht op 13 en 14 september een werkbezoek aan Hr.Ms. Haarlem, samen met marineadjudant Walter Kers. De mijnenjager lag toen in de haven van Catania, Sicilië. “De bemanning maakte een positieve en professionele indruk. Ook al loopt de missie bijna ten einde, de bemanning is heel gefocust bezig met haar taak. Als je een kwartier op een schip rondloopt en iedereen in de ogen aankijkt, weet je eigenlijk al hoe het gaat aan boord. Je ziet hoe de mensen erbij lopen, of het schip netjes is en hoe zo’n werkbezoek is georganiseerd. Op de Haarlem zag ik dat het wel goed zat.” Belangrijk detail, tijdens het werkbezoek, was voor C-ZSK de beëdiging aan boord van zijn dochter, LTZ 2 Lisanne Borsboom. “Het was heel speciaal om haar te kunnen beëdigen op de plek waar ze werkt, het halfdek van de Haarlem”, reageert de vlagofficier. “Mijn andere twee kinderen heb ik niet beëdigd, dit was dus ook nog de eerste keer.” Dat de Haarlem nu aan de ketting gaat, ziet de admiraal als een voldongen feit. Borsboom blijft positief: “Wij kunnen als marine straks exact hetzelfde als nu, alleen minder lang en minder vaak. Voor ons als marine is het zaak om kwaliteit te leveren op het moment dat daarom gevraagd wordt. We tonen ook tijdens deze missie aan dat we daartoe in staat zijn.”

aangetroffen tijdens OUP. Bijleveld: “De verhouding patrouilles varen en mijnenjagen is tachtig-twintig. Wij zorgen ervoor dat de vaarroutes veilig zijn, zodat koopvaardijschepen met hulpgoederen de havens binnen kunnen. Wij dragen dus bij aan de positieve verandering die gaande is in Libië.” Systemen voor mijnenjacht

De Haarlem is goed voor zijn laatste taak uitgerust. Tijdens mijnenbestrijdingsoperaties is de mijnenjachtcentrale het hart van het schip. Vanuit deze ruimte wordt elk systeem aangestuurd. Ook zijn hier sonarbeelden te bekijken en te analyseren. Een van de grote systemen die tijdens de mijnenjacht wordt ingezet, is de Hull Mounted Sonar. Met deze vaste sonar onder het schip, kan de bodem worden afgezocht.

Of de Haarlem bij terugkeer wordt verkocht of ontmanteld, is nog onbekend.


10

operationeel

Operatie Unified Protector

Daarnaast kan de mijnenjager de zogenoemde Self Propelled Variable Depth Sonar inzetten. Deze onderwaterrobot zit met een kabel aan het schip vast en is inzetbaar op variabele dieptes. Dit systeem komt goed van pas wanneer zich in de waterkolom een zoutlaag bevindt, waar de vaste sonar niet doorheen kan kijken. De onderwaterrobot REMUS (Remote Environmental Monitoring System) kan een stuk zeebodem in kaart brengen. Deze zit niet aan het schip vast, maar vaart geheel zelfstandig voorgeprogrammeerde tracks op circa drie meter boven de bodem. Voor de identificatie en vernietiging van explosieven beschikt de mijnenjager over twee uitvoeringen van de kleine onderwaterrobot Seafox, te weten de Seafox-Identification en Seafox-Combat. Deze laatste vernietigt zichzelf samen met het gevonden explosief en wordt ingezet als het voor een duiker niet veilig is om zelf een explosieve lading naast een mijn te plaatsen. Rookpluimen

De Haarlem komt tijdens de missie heel dicht in de buurt van de Libische havens, zoals die van Misratah, Tripoli en Brega. Heel veel heeft de bemanning niet meegekregen van de strijd in deze plaatsen. Van Munsteren: “We horen zo af en toe inslagen en zien rookpluimen; meer niet. We volgen de gebeurtenissen in Libië dan ook vooral op TV, via CNN en Al Jazeera.” Tijdens de patrouilles om het wapenembargo te handhaven, heeft de officier van de wacht een belangrijke taak. Hij of zij houdt alle schepen in de gaten die de Haarlem aantreft op route. LTZ 2 Lisanne Borsboom is voor het eerst op missie in

Operatie Unified Protector is de codenaam van de NAVO in het handhaven van VN Veiligheidsraadsresolutie 1973, die onder andere een Libische no-flyzone omvat. De resolutie heeft tot doel een einde te maken aan de aanvallen op Libische burgers door de strijdkrachten van kolonel Moammar Khadaffi. Deze operatie is gericht op: • het handhaven van het vliegverbod; • het controleren van het wapenembargo tegen Libië; • het beschermen van burgers tegen aanvallen van Khadaffi’s regeringstroepen.

de functie van wachtsofficier. “Ik ondervraag de schepen die we aantreffen; we willen graag weten hoeveel mensen aan boord zijn en wie zich daar bevindt. En natuurlijk wat ze aan lading vervoeren. Als we het nodig achten, kunnen we een schip schaduwen of een boardingteam aanvragen. Zelf gaan wij niet aan boord, maar we krijgen achteraf wel te horen wat het boardingteam heeft aangetroffen.” Intussen is Hr.Ms Vlaardingen vertrokken om de Haarlem af te lossen, mocht de Nederlandse politiek beslissen om de missie in Libië te verlengen. Het Nederlands mandaat liep af op 23 september, maar wordt mogelijk verlengd. Met het NAVO-mandaat is dat inmiddels gebeurd. De Haarlem vertrok op woensdagmiddag 14 september richting de haven van Brega om voor de laatste maal te patrouilleren en mijnen te jagen. Naar verwachting worden aansluitend in Malta de taken overgedragen aan de Vlaardingen, waarna de Haarlem huiswaarts keert. Of de mijnenjager daarna wordt verkocht of ontmanteld, is nog onbekend. De missie bij Libië is in ieder geval de laatste van Hr.Ms. Haarlem namens Nederland.

De Self Propelled Variable Depth Sonar komt van pas wanneer zich in de waterkolom een zoutlaag bevindt, waar de vaste sonar niet doorheen kan kijken.

11


H istorie

Marinemuseum 50 jaar

Gezocht: bovenstuk

Het Marinemuseum viert in 2012 zijn vijftigste verjaardag. De collectie telt inmiddels ruim 25.000 geïnventariseerde objecten. Alle Hens staat in meerdere edities stil bij enkele pareltjes uit de collectie. Groot of klein, imposant of juist onopvallend, maar steevast voorwerpen met een bijzonder, maritiem verhaal.

Tekst: Ingmar Kooman | Foto: Marinemuseum

‘Kist II’ staat met potlood geschreven op een eenvoudig houten kistje. Binnenin een zwart stuk houtwerk: een onderplaat van 38 bij 27 centimeter en een ronde verhoging van 15 centimeter met een gedecoreerde, zilveren rand. Daarin gegraveerd ‘Hr.Ms. Kon. Regentes’, ‘Hr.Ms. Kortenaer’, ‘Hr.Ms. Heemskerck’ en ‘Hr.Ms. De Zeven Provinciën’ met jaartallen van 1909 tot en met 1913. Een korporaalhofmeester diepte het object dit voorjaar op uit de kelder van het Paleis, praktisch onder de neus van het Marinemuseum, vertelt collectieregistrator Annet Jonker. “Blijkbaar lag het daar al jaren onopgemerkt in een kast. Het museum inventariseert allerlei maritiem-historische objecten, niet alleen binnen onze eigen collectie, maar voor de hele Koninklijke Marine. Toch waren we dit voorwerp nog nooit eerder tegen gekomen.” Historische sensatie

Maar wat stelt het voor? “Het onderstel van een beker of een tafelstuk”, weet Jonker op dat moment slechts te vertellen. “Waarvan precies, daar moesten we zonder verdere documentatie naar gissen.” Toevallig ontdekte ze tussen het papierwerk van een recent afgelopen tentoonstelling een ander museumobject dat meer licht op de zaak werpt. “Een foto van de zilveren Michiel de Ruyter-wisselbeker uit 1907 – met zo’n zelfde decoratie. En die beker mist een voet: dus we hebben een set, dachten we.” De historische sensatie bekoelt namelijk bij nadere bestudering van beide objecten. “De gedecoreerde randen met oranjetakken, waardoor we ze in eerste instantie matchten, blijken toch te verschillen”, constateert ze. “Ook komt de voet van de De Ruyter-beker niet overeen met de inkeping in de ronde verhoging van het onderstel.” Dure prijs

Toch zit ook achter de ‘halve’ prijs een heel verhaal, stelt Jonker. “Uit schriftelijke bronnen hebben we kunnen Alle Hens | September 2011

12

herleiden dat in deze periode twee wisselprijzen in omloop waren: de De Ruyter-beker voor persoonlijke schietoefeningen en daarnaast de wisselprijs voor gevechtsschietoefeningen van pantserschepen, waarvan dit onderstel deel uitmaakte.” Een prestigieuze en dure prijs, merkt ze op. “Sporen op de onderplaat laten namelijk zien dat de trofee zelfs bewaard is onder een glazen stolp, waarschijnlijk in de kajuit van een commandant.” De pantserschepen deden jaarlijks mee aan gevechtsschietoefeningen, waarbij ze al varend bewegende doelen moesten raken. In die tijd was dat, zelfs met draaibare geschutskoepels, een kwestie van zowel goed richten als ook goed manoeuvreren. “Bijzonder dus dat de Kortenaer in 1911 een score van honderd procent behaalt”, benadrukt Jonker. Maar de prijs waarmee hele bemanningen en hun commandanten zo verguld waren, daarvan ontbreekt elk spoor. “Een beker? Een bokaal? We weten niet eens hoe deze wisselprijs eruit ziet”, verzucht Jonker. “Dus rest voor ons eigenlijk één vraag: waar is kistje 1?”

opleiding

Brandbestrijding en -preventie horen bij de MBV.

Met het oog op internationale missies, staat Zelfhulp- en Kameradenhulp hoog genoteerd op de lijst met MBV-lessen.

Admiraliteitsraad bijt spits af met MBV-training nieuwe stijl

Iedereen ‘op herhaling’ “Brand, brand, brand. Is daar iemand?” Gewapend met een brandblusser gaat een in brandwerend pak gestoken marineman de vlammen in een nagebootst vertrek op de NBCD-school te lijf. Hij is niet de eerste de beste, de man behoort tot de Admiraliteitsraad en ondergaat – samen met collega’s van dit hoogste bestuurscollege van de marine – een opfriscursus Militaire Basisvaardigheden (MBV). Daarmee is de toon gezet, op termijn moet al het KM-personeel verplicht aan de lessen geloven. Tekst: Jack Oosthoek | Foto’s: Ad Biersteker

Het ziet er allemaal professioneel uit: ravenzwarte brandweerpakken, flash gear, handschoenen. Brandveilige kaplaarzen, vlammen, rook, bluspoeder, lawaai. De instructeurs van de NBCD-school sparen de leden van de Admiraliteitsraad (AR) niet. “Als we iets fout doen, krijgen we gewoon op ons donder”, grinnikt Commandant Zeestrijdkrachten viceadmiraal Matthieu Borsboom. De vlootvoogd vindt het belangrijk dat de leden van de AR als eerste door de MBVmolen ‘nieuwe stijl’ gaan. Ze moeten het voorbeeld geven en

Negen vaardigheden De Commandant der Strijdkrachten heeft negen vaardigheden bepaald, waar elke militair over moet beschikken: Zelfhulp en Kameradenhulp, Hygiëne en Preventieve Gezondheidszorg, Brandbestrijding- en Preventie, Militaire Veiligheid, Schietvaardigheid, Humanitair Oorlogsrecht, Ammunition Awareness en Search, Persoonlijke Uitrusting en Chemisch, Biologisch, Radiologisch en Nucleaire-aangelegenheden. Deze onderwerpen worden sinds 2011 in iedere initiële opleiding onderwezen. Personeel van de operationele eenheden van het Korps Mariniers moet de negen vaardigheden altijd onder de knie hebben. Voor vlootpersoneel en medewerkers bij staven, binnen en buiten de organisatie, komen de eerste zes in aanmerking voor een jaarlijkse opfriscursus. Wanneer zij in de voorbereiding zitten op een individuele uitzending, wordt extra tijd ingelast voor de laatste drie vaardigheden en een herhaling van de zes overige.

13

hoewel ze het kunstje in het algemeen beheersen, is hun kennis op dit gebied de laatste jaren weggezakt. Sommigen volgden zelfs jarenlang geen cursus, wat voor een militair natuurlijk allesbehalve de bedoeling is. Er bestaat nog een reden waarom de MBV-opleiding nieuw leven wordt ingeblazen: de nieuwe technieken die er de afgelopen jaren zijn bijgekomen. Kortom, hoogste tijd voor een marinebrede ‘herhalingsoefening’, ook voor personeel op niet-operationele functies, legt Borsboom uit. “Bij defensie werk je in een risico-omgeving. In de MBV leer je onder meer samenwerken bij calamiteiten en hoe een mensenleven te redden. Heel belangrijk allemaal met het oog op nationale en buitenlandse operaties.” Welkome aanvulling

Brigadegeneraal der mariniers Rob Verkerk toont zich aangenaam verrast dat veel van de in missies opgedane ervaringen als een rode draad door de lessen lopen. “Allemaal hetzelfde protocol, elke militair kan immers in eenzelfde situatie terechtkomen.” Voor commandeur Frits Schipper, voor het eerst deelnemer aan de MBV, vormt de leerstof een welkome aanvulling op de kennis die hij al in huis heeft. “Militaire basisvaardigheden zijn even belangrijk als maritieme bekwaamheden.” Borsboom is blij dat de cursus ‘nieuwe stijl’ van start is gegaan. “Mijn boodschap aan het marinepersoneel: doe dit zo snel mogelijk.” Hij benadrukt dat niemand wat te vrezen heeft. De MBV is geen examen of fysieke conditieproef. Wie slaagt, krijgt simpel een aantekening in zijn personeelsdossier in People Soft, wie zakt kan op begeleiding rekenen, totdat hij of zij het haalt. En dan nog dit: elke marineman en -vrouw is zélf verantwoordelijk voor het volgen van de MBV. Aan commandanten en lijnchefs de taak erop toe te zien dat er werk van wordt gemaakt. Verder dienen de operationele eenheden de module voor het einde van dit jaar te volgen. Daarna is het de beurt aan de ondersteunende diensten en staven. Alle Hens | September 2011

oefening

SPEC-weken opfriscursus voor Unit Interventie Mariniers

‘Een tweemansbonk en je bent er door’

De Unit Interventie Mariniers heeft in september haar specialismen opgefrist. Tijdens de SPEC-weken testten de twee pelotons op diverse locaties hun routines. Alle Hens trof het eerste peloton van de UIM aan op een verlaten bedrijventerrein in Sittard, waar breachen en urban climbing vrijuit werd getraind.

Tekst: Roel van de Wiel I Foto’s: Mark van Stokkom (AVDD)

Het terrein is groot en al lang en breed verlaten. Een eenzame conciërge rijdt met z’n minitractor rond over met mos begroeide paden. Hij is de laatste achterblijver van het


14

vertrokken energiebedrijf. Hij rijdt zijn rondje langs leegstaande fabriekshallen en kleine, verwaarloosde kantoorgebouwen. Alles binnen de buitenmuren mag kapot. Ideaal. In een smalle straat tussen twee hallen staan een paar MB’s en transportbusjes geparkeerd. Op commando van een trainer in overall komt een onherkenbare gedaante, in militair tenue met een grote kap op zijn hoofd en een

Het team neemt alle tijd voor de actie, om routines scherp uit te voeren, maar laat het er toch gestroomlijnd uitzien.

oefening

SPEC-weken: opfrissen, basisprocedures doornemen, nieuwe materialen en systemen uitproberen en nieuwe mensen inwerken.

loodzware, stalen ram (‘de bonk’) in de handen, in looppas voorbij. De breaching-training van het eerste peloton van de Unit Interventie Mariniers (UIM) is in volle gang. Momenten later klinkt gerinkel van glas en luid gebeuk. Een grote ruit is gesneuveld, het kozijn helemaal kaal van glas gemaakt. Nu forceert de marinier met zijn ‘bonk’ een gesloten deur. Na een lange reeks beuken bezwijkt het slot van de deur. De trainer is maar gematigd tevreden. “Dat had sneller gekund.” Eigen specialisme

Het verlaten bedrijfsterrein aan de ringbaan in Sittard is een speeltuin voor de mannen van de UIM, de antiterreureenheid van het Korps Mariniers. De UIM is in het leven geroepen om grootschalige en complexe terreursituaties in Nederland te beëindigen, zoals een vliegtuigkaping of een grote gijzeling. Sinds 2006 is de UIM opgenomen binnen de Dienst Speciale Interventie, in een nationaal stelsel van speciale eenheden. De UIM wordt in principe ingezet in Nederland, maar kan ook in het buitenland zeer bruikbare skills toepassen, zoals bij het aanhouden van verdachten van oorlogsmisdaden of vanaf marineschepen enteringoperaties uitvoeren. “In grootschalige, complexe geweldsituaties komen de arrestatieteams van de politie er niet meer alleen uit”, legt pelotonscommandant en eerste luitenant der mariniers Dennis uit. “In zulke gevallen is er behoefte aan militair optreden: snel, over meerdere assen en goed gecoördineerd. Onze twee pelotons kunnen allebei een grote interventie uitvoeren, maar hebben beide ook een eigen specialisme. Het tweede peloton is maritiem gespecialiseerd, ons peloton in breaching en urban climbing.”

Het verlaten bedrijfsterrein aan de ringbaan in Sittard is een speeltuin voor de mannen van de UIM.

koppelt zich vast aan een stalen constructie, klautert in formatie aan touwen vanaf het dak naar beneden, breacht met een klein explosief de ruit op de gewenste verdieping en entert vervolgens in vooraf besproken volgorde het pand. Het team neemt alle tijd voor de actie, om alle routines scherp uit te voeren, maar laat het er toch aardig gestroomlijnd uitzien. Een groep jonge UIM’ers kijkt bewonderend op een afstand toe. “Gaaf.” Intussen wordt binnen in de grootste fabriekshal van het complex een knallend hoogtepunt van de oefendag voorbereid. Met een groot explosief moet een opening in een dikke fabriekswand worden geblazen – om hierdoor vervolgens een andere hal te enteren. Een mooi moment ook om een nieuwe, draadloze ontsteker uit te proberen. Een groep mariniers zit op veilige afstand klaar om door de voorziene opening haar actie in te zetten. Na een paar mislukte pogingen klinkt er een geweldige dreun. Als het stof is opgetrokken, stuit het team op scheuren in de muur, maar nog niet op een daadwerkelijke opening. Dit experiment is dan misschien mislukt, maar daar leer je ook van tijdens de SPEC-weken van de UIM. “Het scheelt weinig”, zegt een UIM’er optimistisch tegen zijn teamgenoot, terwijl hij naar de grote scheuren in de dikke wand kijkt. “Nu nog een ‘tweemansbonk’ en je bent er door.”

Met een groot explosief (rechtsachter) moet een opening in een dikke fabriekswand worden geblazen.

Het eerste peloton mag het terrein aan de rand van de Limburgse stad op de tweede dinsdag van september vrij gebruiken. “Het is altijd goed zoeken naar locaties waar we dit werk kunnen doen”, legt Dennis uit. “We zijn gemeentes en bedrijven erg dankbaar als we er welkom zijn. Het is prettig dat we nu hier onze gang kunnen gaan, om onszelf op te frissen, basisprocedures door te nemen, nieuwe materialen en systemen uit te proberen en nieuwe mensen in te werken.” Knallend hoogtepunt

Erg hoog is het gebouw niet, slechts twee verdiepingen. Maar de opdracht blijft lastig. Een team van zes klimmers 15

Na een paar mislukte pogingen klinkt er een geweldige dreun.


infra

Vrij zicht op de Razende Bol, de kop van Texel, voorbij Cocksdorp en - met helder weer - tot zo’n tien kilometer uit de kust.

Vrij zicht voor nieuwe Verkeerscentrale

Behelpen is voorbij

Bij het binnenvaren van de havenmonding van Den Helder is het niet te missen. Waar jarenlang een oud havenkantoor stond, staat sinds kort een fonkelnieuw gebouw. Vanuit dit diamantvormige complex, wordt scheepvaart veilig Den Helder in- en uitgeleid en vindt de coördinatie plaats rond aankomst en vertrek van schepen. “Voor marinebegrippen is dit echt uniek”, zegt LTZ 2OC Toon van Hoef, hoofd Haven- en Sleepdienst.

Tekst: June Smit I Foto’s: Ruud Mol (AVDD)

Vrij zicht op de Razende Bol, de kop van Texel, voorbij Cocksdorp en - met helder weer - tot zo’n tien kilometer uit de kust. En een duidelijke kijk op de marinehaven. Het is alweer tien jaar geleden dat de Verkeerscentrale (VC) en het Havencoördinatiecentrum (HCC) zo’n goed overzicht hadden. Wegens de slechte omstandigheden binnen het oude gebouw, werden de afgelopen jaren alleen de onderste kantoren nog gebruikt. Noodgedwongen leidde de VC het scheepvaartverkeer vanuit een keet, op steenworp afstand van het oude coördinatiecentrum. Behelpen, omdat bij binnenkomst en vertrek van schepen alleen gebruik kon worden gemaakt van marifoon en radarbeeld. “Wij moeten een schip waarschuwen als de radar aangeeft dat het op een boei afvaart”, licht adjudant Marcel Bonte toe. “Dat er soms nog 150 meter tussenzit, kunnen we nu weer zien vanuit het raam. Datzelfde geldt voor schepen in de Alle Hens | September 2011

16

Nieuwe Haven. We konden nooit precies zien waar die lagen.” Bonte is erg tevreden over het nieuwe kantoor; een hele verbetering ten opzichte van het oude. “Bij het oude gebouw blies de oostenwind er dwars doorheen; we hadden de kieren op het laatst maar dichtgetaped. En als er meeuw op het dak een krabbetje opat, leek het wel of het dak instortte.” Nieuwe inrichting

De gehele inrichting van het havenkantoor is vernieuwd. Op de bovenste verdieping bevindt zich de VC, die dag en nacht bemand is. De reguliere werkplekken zijn hier vervangen door elektrisch verstelbare bureaus en 24-uurs stoelen. “Die zijn heerlijk!”, roept Bonte uit. Een verdieping lager bevinden zich kantoren met een wijds uitzicht over de Noordzee, het wad en de marinehaven. Ook over de vergaderruimte en het splinternieuwe dagverblijf voor sleepbootbemanningen

infra LTZ 2OC Van Hoef, hoofd Haven- en Sleepdienst: “Voor marinebegrippen is dit echt uniek”.

op de begane grond is hij erg te spreken. “Die hebben verder geen eigen werkplek en hier kunnen ze onder meer op intranet”, legt Van Hoef uit. Afgezien van wat nieuwe snufjes – een digitaal planbord voor schepen en een dito paneel met temperatuur, barometer, luchtvochtigheid en windmeter – is de werkwijze binnen het havenkantoor niet veranderd. Het HCC zorgt nog steeds voor de dagelijkse coördinatie van sleepboten, havenwachters en meerploegen. De VC is 24 uur per dag het wakend oog op de havenmonding en deze zorgt voor een vlot en veilig verloop van alle scheepvaart in en rond Den Helder. Wel is het radarbeeld aanzienlijk uitgebreid door twee extra radars, één bij de olielaadsteiger (OBC) en één op het dak van het havenkantoor. Zij geven, samen met de bestaande radar op de vuurtoren Lange Jaap en die bij Pier 6, een goed overzicht van al het naderend en vertrekkend scheepvaartverkeer. Ludieke zaken

De VC is 24 uur per dag het wakend oog op de havenmonding en deze zorgt voor een vlot en veilig verloop van alle scheepvaart.

Het werk binnen het nieuwe havenkantoor noemt Bonte ‘heel divers’. “Je maakt een planning, die in de praktijk toch vaak weer verandert. Ook de samenwerking met de Gemeentelijke Havendienst en het Kustwachtcentrum maken het afwisselend.” Van Hoef vult aan: “We doen ook steeds meer met de sleepboten. Zo geven ze steeds vaker acte de presence bij een evenement of in het kader van opleidingen, omdat dat goedkoper is dan het sturen van een ander marineschip. Bovendien gaan familieleden van een overledene geregeld mee aan boord bij asverstrooiing. Iedere defensiemedewerker heeft daar namelijk recht op.” Het grote raam van de nieuwe VC biedt naast zicht op serieuze werkzaamheden, ook uitkijk op ludieke zaken. “Zie je die twee rode boeien daar?”, vraagt Bonte, wijzend richting het Molengat. “Op de een of andere manier probeert de pleziervaart daar altijd tussendoor te gaan. De afgelopen dagen hebben we er weer drie op een zandplaat gehad.” Van Hoef gaat verder: “Je hebt verder ook nog leken die met een klein scheepje naar buiten gaan als er ‘koppen’ staan. Wanneer wij dat vanuit hier zien gebeuren, denken we: ‘Wat ga je doen?’.”

17

“Regelmatig moeten we niet veel later de reddingsboot Joke Dijkstra eropuit sturen”, vult Bonte aan. “Maar er is ten slotte nog meer te zien, zoals zeehonden, soms ook walvissen en veel verschillende scheepjes. En als de zon schijnt is iedereen happy. Prachtig toch?” Anders dan anders De Verkeerscentrale is ontstaan uit een convenant van de ministeries van Defensie en van Infrastructuur en Milieu. Rijkswaterstaat draagt zorg voor apparatuur en opleidingen. Omdat een groot deel van het scheepvaartverkeer afkomstig is van het Commando Zeestrijdkrachten, zijn in Den Helder, anders dan op andere posten in het land, militairen van de marine werkzaam.


reportage

Proeftochtcommandant begeleidt overdracht Marokkaans fregat

‘Veel improviseren in veelzijdige functie’ De stevige wind die over steiger 22 van de Helderse haven blaast, doet de Marokkaanse vlag fier wapperen. De Tarik Ben Ziyad, getooid met boegnummer 613, is het eerste van drie zogenoemde Sigma-fregatten die bestemd zijn voor de Marokkaanse marine. Gedurende drie weken volgt het schip een Sail Safety Training voordat het schip koers zet naar Marokko. De begeleiding is in handen van kapitein-ter-zee Jilles Goedknegt, die vanuit de Koninklijke Marine optreedt als proeftochtcommandant voor dit project.

Tekst: Leo de Rooij I Foto’s: Ad Biersteker

Het Frégate Multi-Mission Marocain (FMMM) 613 meet 105 meter, telt een bemanning van 90 man (geen vrouwen bij de Marokkaanse marine) en heeft ruimte voor nog eens 20 ‘opstappers’. “Dit is het eerste schip uit zijn klasse en bedoeld als stafschip. Vandaar de wat ruimere afmetingen en de extra accommodatie; de opvolgende twee fregatten zijn iets kleiner”, weet KTZ Goedknegt te vertellen. Het eerste dat opvalt is dat het schip - vanzelfsprekend - nog helemaal nieuw ruikt en een ruimtelijke, open indruk “De Tarik Ben Ziyad is een mooi, stil schip, makkelijk manoeuvreerbaar met goede vaareigenschappen.”


18

maakt. “Dat komt niet alleen door de extra meters, maar vooral ook door de gehanteerde indeling. Het schip is zeer logisch ingedeeld, met één gang die van voor tot achter doorloopt. Daardoor zal iedereen straks heel gemakkelijk zijn weg weten te vinden.” Schakel

Als proeftochtcommandant vormt Goedknegt de schakel tussen de klant (Marokkaanse marine) en de werf (Damen).

reportage

Proeftochtcommandant KTZ Goedknecht en de Marokkaanse commandant van de Tarik Ben Ziyad, capitaine de vaisseau El Omari.

“De Koninklijke Marine is gevraagd ondersteuning te leveren, verband houdend met de bouw van deze schepen; vandaar mijn aanstelling als proeftochtcommandant. Ik assisteer bij dit project: het coördineren van trainingsondersteuning, het uitvoeren van de sea trials en het aanvragen van middelen ten behoeve van de proefvaart. Denk bij dat laatste bijvoorbeeld aan sleepboten, oefenarea’s, doelrichtmiddelen voor de schietoefeningen enzovoorts.” Naast de marineofficier is nog een team van Nederlanders actief tijdens de proefvaart: drie gepensioneerde koopvaardijofficieren als wachtsofficieren, zes technici van de werf, drie ingehuurde matrozen, een kok en een ziekenverpleger. Mooi, stil schip

De sea trials vonden plaats onder de kritische blikken van vertegenwoordigers van de Marokkaanse opdrachtgevers en specialisten van de werf plus toeleveringsbedrijven. “Bij elkaar circa 50 man die meekeken of alles functioneerde, maar tegelijkertijd ook alvast ervaring opdeden in het varen met het schip. Dat maakt de functie van proeftochtcommandant ook zo leuk: je werkt met een heel andere groep mensen, waarbij het aankomt op flexibel inspelen op omstandigheden en veel improviseren. Verder werk je natuurlijk op een nieuw, onbekend schip, met een andere bediening en bemanning dan je gewend bent”, aldus de ervaren marineman, die al commando’s op twee Nederlandse fregatten op zijn naam heeft. “De Tarik Ben Ziyad is een mooi, stil schip, makkelijk manoeuvreerbaar met goede vaareigenschappen”, luidt zijn eerste indruk. Voordat het schip daadwerkelijk koers zet naar Marokko, volgt het nog een drieweekse Sail Safety Training in Den Helder. Twee weken binnenliggend en één week varend. In deze periode wordt onder andere gekeken of de bemanning de juiste prioriteiten stelt en de technieken beheerst om calamiteiten het hoofd te bieden. “Dingen kunnen altijd beter, fouten maken mag, als er maar lering uit wordt getrokken”, geeft Goedknegt aan. 19

Hindernissen

De Marokkaanse marine is van oudsher erg Frans georiënteerd en dat betekende dat er tijdens de oefeningen veelal via een tolk moest worden gecommuniceerd. “Dat maakt het iets lastiger, ja”, erkent Goedknegt, “maar het is belangrijk dat je continu de juiste puntjes op de ‘i’ zet. Ook voor Marokko is het een nieuw schip, ze willen alle ins & outs weten. Daar hebben ze als klant ook recht op.” Naast de Franse taal bleek er nog een hindernis te nemen: het cultuurverschil. “Hoe zuidelijker je komt, hoe groter de verschillen worden”, weet Goedknegt. “De Italiaanse en Spaanse marines verschillen al van de onze, laat staan de Marokkaanse. Gelukkig gaf een speciale cursus de nodige handvaten om goed beslagen ten ijs te komen. Weten dat onze directe Hollandse benadering niet altijd gewaardeerd wordt, dat het niet gebruikelijk is om kritiek al te openbaar te ventileren. Over het algemeen is het een kleine moeite om rekening te houden met elkaars cultuur en de verschillen die er nu eenmaal zijn. En voor de rest is het toch vaak een kwestie van marinemensen onder elkaar.” Hoe veelzijdig de functie van proeftochtcommandant ook is, over één ding hoeft die zich niet druk te maken. “Zo’n Marokkaanse bemanning weet natuurlijk ook wel hoe ze een schip moet varen. Men dient bij wijze van spreken alleen nog maar vertrouwd te raken met de knoppen. Vergelijk het met het kopen van een nieuwe auto; je zoekt even uit welk knopje waarvoor dient, waar de juiste hendeltjes zitten, maar dan rijd je er ook zo mee weg. In feite geldt dat ook voor een schip, al komt het daarbij wel meer aan op samenspel.” Terugkijkend constateert Goedknegt een erg open mind bij de Marokkaanse bemanning om zaken op te pakken. “De Nederlandse inbreng werd daarbij zeer gewaardeerd, hetgeen men op vele manieren liet blijken. Hartelijk, zakelijk en professioneel.” Alle Hens | September 2011

oefening


20

oefening Schuim op de bek Roeien naar de overkant, vele duinen en mul strandzand; iedereen die ooit de Maritieme Introductie Periode doorliep, kent de Amfibische Cross. Op het Waddeneiland Texel gaat de nieuwe lichting adelborsten begin september het zware parcours te lijf. In totaal maken zeven bakken zich klaar om het vijf kilometer-lange parcours met de Landing Craft Rubber (LCR) af te leggen. De eerste twee bakken melden zich. De condities zijn op dat moment ‘verfrissend’; veel wind en harde regen. Na de uitleg, rennen de aspirant-officieren naar de LCR’s en prepareren ze deze voor de cross. Dan is het zover, de boot oppakken en rennen naar ‘het slib’ om de LCR te water te laten. De deelnemers aan de cross komen onderweg een aantal obstakels tegen die ze met het hele team moeten overwinnen: over de bunker met de LCR en dóór naar de glooiingen van de duinen. De instructeurs van de Praktische Militaire Vorming letten goed op de veiligheid en motiveren de toekomstige marineofficieren tot het uiterste. De kreet: ‘Schuim op de bek’, schalt vaak over Texel. Uiteindelijk legt iedere bak de Amfibische Cross af binnen de gestelde tijd van tachtig minuten. ‘Dit was geweldig, maar wel slopend’, reageert een lid van de winnende bak 7. Foto: Henry Westendorp (AVDD)

21


ceremonieel

Majesteit appelleert aan can do-mentaliteit

Troonrede

De majesteit neigt naar het vaandel na aankomst bij de Ridderzaal.

geen blijde boodschap

Het vormde geen verrassing dat koningin Beatrix op Prinsjesdag geen blij beeld kon schetsen van de economische situatie in Nederland. De maatregelen die zij namens het kabinet aankondigde, zijn ten dele al in de uitvoeringsfase beland; zo ook bij defensie. Ondanks dat, rechtten vele militairen de rug, langs de route van de Gouden Koets en op het Haagse Binnenhof, om ook deze Prinsjesdag te omgeven met passend en aansprekend ceremonieel. Tekst: Joost Margés I Foto's: AVDD

“Ons land maakt economisch moeilijke tijden door”, zo sprak de majesteit in de Ridderzaal. “In de afgelopen jaren zijn ondanks de crisis massale werkloosheid en sterke toename van het aantal faillissementen voorkomen. Onze economie en arbeidsmarkt hebben veerkracht laten zien. Daaruit mogen we vertrouwen putten voor de toekomst.” Maar vertrouwen alleen is niet genoeg, zo waarschuwde de vorstin. Hiermee riep koningin Beatrix mensen op om de schouders eronder te zetten. Alle Hens | September 2011

22

De Tamboers en Pijpers maakten deel uit van de stoet.

ceremonieel

Matrozen van de SMVBO onderweg naar hun positie langs de route, voorafgegaan door LTZ 2OC Van den Brom.

Naar de koningin in de Gouden Koets kijken is natuurlijk veel leuker dan naar school gaan.

Steun en waardering

De can do-mentaliteit is veel defensiemedewerkers niet vreemd en dat komt dezer dagen goed uit. Zij staan oog in oog met grote bezuinigingsoperaties die tot doel hebben om de overheidsuitgaven terug te dringen. “Bij het invullen van de bezuinigingen kijkt de regering in de eerste plaats naar zichzelf en naar de andere overheden”, zo vertolkte de vorstin deze tendens, om even later haar instemming te uiten rond het optreden van ook veel KM-militairen: “Een belangrijke doelstelling van het buitenlands beleid is het bevorderen van democratische waarden en mensenrechten, en van stabiliteit en vrede in de wereld. De Nederlandse mannen en vrouwen die zich in Afghanistan en elders op de wereld daarvoor inzetten, verdienen onze grote steun en waardering.” Deze bijval viel ook de militairen ten deel die langs de route van de majesteit en op het Binnenhof stonden opgesteld. Namens de KM konden allereerst de matrozen en kaderleden van de School voor Maritieme Vorming en Bedrijfsvoering uit Den Helder rekenen op dankbare blikken vanuit de Gouden Koets, net als de adelborsten van het Helderse Koninklijke Instituut voor de Marine.

KLTZ Burmania van Humalda van Eysinga, adjudant van de majesteit, gaf de stoet een maritiem tintje.

Ten overstaan van mariniers van het Mariniers Opleiding Centrum uit Rotterdam, maakte de majesteit zelfs een lichte buiging. Dit ‘neigen’ – zoals het ceremonieel vastligt – was overigens niet gericht ‘op de persoon’, maar op het aloude korpsvaandel. Deze historische geste speelde zich af binnen een muzikale omlijsting, verzorgd door de Marinierskapel en de Tamboers en Pijpers van het Korps Mariniers.

23


personeel

Niet alleen transparanter, maar ook slimmer samenwerken

Vier sterke merken werven paars De werving en selectie van nieuw defensiepersoneel vindt sinds 14 september plaats onder één paars dak. Niet meer ieder voor zich, maar vier sterke merken binnen één krijgsmacht. Zoals het hoort, vinden kapitein-luitenant-ter-zee Carin Kleinveld en majoor der mariniers Armand van Velzen van het nieuwe Dienstencentrum Werving en Selectie op Marine Etablissement Amsterdam. “Operationeel werken we al veelvuldig paars, hoog tijd dus dat we dat op kantoor ook gaan doen.”

Tekst: Jopke Rozenberg-Van Lisdonk

De afgelopen jaren was het heel normaal dat zowel de marine als de luchtmacht, landmacht en marechaussee een eigen stand hadden op een carrièrebeurs. Of dat er vier wervingsvoorlichters achter elkaar op een middelbare school hun verhaal kwamen doen. “Dat is natuurlijk van de zotte”, vindt Kleinveld. Dat moest efficiënter kunnen. “Operationeel werken we al veelvuldig paars, hoog tijd dus dat we dat op kantoor ook gaan doen.” (Foto: AVDD)


24

MAJMARNS Van Velzen en KLTZ Kleinveld. (Foto: Henri Westendorp, AVDD)

Anderhalf jaar geleden stak het management van de Dienstencentra Personeelsvoorziening, Medische Keuringen en Psychologisch Advies en Selectie de koppen bij elkaar.

personeel

Samen met hun medewerkers spoorden ze verspillingen in de bedrijfsprocessen op en zetten die overboord. Een nieuwe bedrijfsstructuur kwam tot stand. Eén club mensen warmt potentiële defensiemedewerkers op, de andere gaat aan de slag met diegenen die uiteindelijk solliciteren. Een duidelijke tweedeling binnen het nieuwe Dienstencentrum Werving & Selectie. De ene afdeling heet nu Arbeidsmarktcommunicatie & Werving en Selectie, de ander Keuring & Aanstelling. Processen geoptimaliseerd

Een groot deel van de medewerkers, die samen 248 VTE'n bezetten, is allround opgeleid voor wat betreft kennis over de verschillende eenheden. Eén van de winsten is de flexibele inzet van de poule wervingsvoorlichters. Met één of twee wervers kan nu een compleet verhaal over de krijgsmacht worden neergezet op een beurs of school. Deze betere inzet van capaciteit maakte het mede mogelijk om de poule van 105 mensen te reduceren naar 56. Ook achter de schermen wordt veelvuldig van de kennis geprofiteerd. Iemand die bij de KLu voor een functie als techneut solliciteert, wordt nu niet meer meteen afgewezen als er geen vraag naar is. Kleinveld: “Je bent toch stom bezig als je iemand ‘nee’ verkoopt, terwijl een collega-eenheid die persoon juist goed kan gebruiken?” De facilitaire processen zijn dan ook geoptimaliseerd. Er is nu één sollicitatieloket, één planningsafdeling en binnenkort ook één digitaal dossier per kandidaat.

Reductie De optimalisering van het instroomproces van nieuw personeel leidde tot een reductie van 91 VTE’n. Dit is ruim een kwart van het totale aantal van 339. Een deel van de mensen ging met functioneel leeftijdsontslag, anderen vonden elders een baan. Omdat het dienstencentrum onder het CDC valt, vloeide het militair personeel terug naar de eigen eenheid. Momenteel zitten er nog achttien burgermedewerkers in een interne herplaatsingspoule onder het huidige Sociaal Beleidskader Defensie.

samenleving het beeld ontstaan dat wij geen mensen meer nodig hebben”, vertelt Van Velzen. “Het tegendeel is waar. We mogen bijna weer voor de volle honderd procent gaan vullen.” Dit jaar waren de instroommogelijkheden wegens de bezuinigingen beperkt. De marine mocht slechts 433 nieuwelingen aannemen in plaats van de jaarlijkse twaalfhonderd. Voor 2012 staat dit aantal alweer op een kleine duizend. “Door natuurlijk verloop van personeel, is het van belang dat je aan de onderkant van je organisatie voldoende mensen laat instromen. De nieuwe aanwas is op termijn

“Een levenslange loopbaan bij defensie is nog steeds mogelijk, maar niet meer voor iedereen.” Eigen identiteit

De specialisten per krijgsmachtdeel die het dienstencentrum rijk is, zijn nu nog nuttiger inzetbaar. Zij brengen verdieping aan in het wervingstraject, bijvoorbeeld tijdens de diverse infodagen, maar ook tijdens het sollicitatietraject van kandidaten. “Er is op detailniveau geen betere voorlichter en raadgever dan de man van de werkvloer, die al jaren bij de marine werkt”, stelt Kleinveld. De vier sterke merken blijven hun eigen identiteit dan ook zeker behouden. “We doen nu alleen meer aan kruisbestuiving”, zegt majoor der mariniers Armand van Velzen, wervingsmanager van de marine. “Met elkaar bedenken we nu strategieën en pakken we knelpunten in de vacaturevulling aan.” Via de eigen programmamanager dient elk krijgsmachtdeel zijn behoeftestelling voor nieuw personeel voortaan in bij het kersverse Vraag & Aanbod Management. De vier krijgsmachtdelen stellen vervolgens in overleg een prioriteitstelling en een planning op. “We werken nu niet alleen transparanter, maar ook veel slimmer samen”, vindt Van Velzen. Mooie carrière

Ook in tijden van zware bezuinigingen ligt het werk van de wervingsmanager niet stil. “Door de bezuinigingen is in de 25

De vier sterke merken blijven hun eigen identiteit zeker behouden. (Foto: AVDD)

hard nodig”, aldus de majoor der mariniers. “En een levenslange loopbaan bij defensie is nog steeds mogelijk, maar niet meer voor iedereen. Je moet jezelf voortdurend blijven ontwikkelen en echt houden van dit bedrijf. Dan is er nog steeds een goede kans op een mooie carrière bij de krijgsmacht.” De financiële reductie, als gevolg van de efficiëntieslag binnen het Dienstencentrum Werving & Selectie, komt tegemoet aan de huidige bezuinigingseisen. “Zonder grote bezuinigingsdruk konden we de afgelopen anderhalf jaar rustig nadenken en onze bedrijfsprocessen opnieuw vormgeven”, zegt Kleinveld. “Al blijft het nog wel even spannend of we het daadwerkelijk gaan redden om met minder mensen dezelfde klus te klaren.” Alle Hens | September 2011

I nterview

Indiëveteraan had ijzeren wil om te overleven

‘Vechten steeg naar je hoofd als champagne’

Het monument in Roermond was onlangs weer het decor van de Indiëherdenking. Jaarlijks brengt dit herinneringen boven aan mensen die tijdens de Tweede Wereldoorlog en daarna het leven lieten in het voormalig Nederlands-Indië. Een uitdunnend aantal veteranen herdenkt dan ook de makkers die omkwamen. Hun verhalen zijn soms schokkend, maar

86-jarige oud-marinier en -marineman, die komende maand precies 70 jaar geleden opkwam.

Tekst: Joost Margés

Foto: Jaap Spieker

altijd fascinerend. Alle Hens zocht Felix Bakker op, een

Foto: archief Felix Bakker

Felix Bakker, nu 86 jaar, beschikt over een zeer goed geheugen.


26

Collega’s van Bakker in actie op Oost-Java.

I nterview

Felix Bakker, zoon van een Indische moeder en een Nederlandse vader, zat op de ambachtsschool, toen de Japanners hun macht over Azië begonnen uit te smeren. “Nederland was bezet en er was een gebrek aan militairen in de Oost. Ik tekende dus voor zes jaar bij het Korps Mariniers. Dat deed ik vanwege de verhalen uit Rotterdam over de ‘Zwarte Duivels’. ‘Als ik ga vechten, dan wel bij een goeie club’, bedacht ik me. Ik kwam in oktober 1941 op en kreeg mijn Eerste Maritieme Vakopleiding op Marinekazerne Goebeng in Soerabaya. Tot mijn verbazing kregen we niet meteen een geweer. We hadden het vooral druk met exercitie, splitsen, knopen en vlaggenseinen.”

De opleiding was nog geen week oud of Pearl Harbour werd vanuit de lucht aangevallen. “Onze roosters veranderden drastisch; scheepsvakken maakten plaats voor bajonetvechten, geweerschermen en schieten. Daar was ik voor gekomen! Vooral vanaf februari 1942 brachten we veel tijd door op de schietbaan in de natuur. Niet alleen om te schieten, maar ook om te ontkomen aan de Japanse bombardementen op Soerabaya. Ik groeide uit tot schutter B1 met mijn Mannlicher 95. Dat betekende dat ik met de vrije hand tot op 300 meter doelen kon raken.” Deze kwalificatie kon van pas komen, bedacht Bakker zich. “Na de val van Singapore en de Filippijnen en zeker na de verloren slag in de Javazee, wist ik: nu komt het op ons aan. Het vlootpersoneel werd opgedragen te vertrekken naar Australië, maar de mariniers moesten blijven om Java te verdedigen. Wij – de opleidingsmariniers – werden verdeeld over twee infanteriecompagnieën. Al met al wist de leiding er nog een half gemotoriseerd bataljon van te maken, met behulp van Jeeps, overvalwagens en motoren met zijspan.” Heel unheimisch

Niet veel later, op 1 maart 1942, landde de Keizerlijke invasiemacht op vier plaatsen op Java. Bakker en zijn collega’s werden naar Djombang op Oost-Java gedirigeerd. Hij maakte deel uit van de gevechts- en verkenningsdetachement van eerste-luitenant der mariniers Nass. “De opdracht was om met enkele overvalwagens, waarvan één voorzien van een driecentimeter sloepskanon, op zoek te gaan naar de geïnfiltreerde vijand, achter de KNIL-linies. Bij Ngandjoek gingen we in stelling en hebben we afgewacht. Rond 06.30 uur kwamen KNIL-eenheden onze kant op, met zware wapens. ‘Versterkingen!’, dacht ik, maar het waren helaas terugtrekkende eenheden.” Het was een prachtige dag, herinnert Bakker zich. “De vogels floten, maar de kampongs in de omgeving waren verlaten; heel unheimisch. In de ochtend kwamen er twee dubbeldekkers laag overvliegen. Even later verschenen ook een paar Japanners per fiets bij de spoorbrug. Precies op dat moment


Nu komt het op ons aan

Felix Bakker in 1945; allicht een illusie armer, maar ook veel ervaring rijker.

kwam de trein uit Soerabaya voorbij, precies richting de vijand, vol met Europeanen! Wat een chaos…” Vastgebonden en afgemaakt

Niet veel later verschenen meer Japanners en barstte de strijd los. “Toen ze dichtbij genoeg waren, bestookten we ze met ons kanonnetje. Ikzelf mikte op de Japanners die met vuur en beweging naar voren kwamen. We hadden echter geen antwoord op hun 50 mm-kniemortieren. Dus verplaatsten we ons steeds snel. Het was zaak om kalm te blijven. Ik heb geen moment angst gevoeld, wel was ik opgewonden – vechten steeg naar je hoofd als champagne.” De groep raakte bijna ingesloten en Bakker dacht: ‘Laat maar komen, dan zorg ik in ieder geval dat ik er een paar meeneem.’ “Gek is dat hoe je denkt als je zo jong bent. We braken het gevecht toen toch weer af en wisten te ontkomen. Nu ging het richting de bruggen over de Brantasrivier bij Kertosono, waar de tweede compagnie mariniers in gevecht was met Japanners. Het suikerriet was er manshoog, dus je zag niemand. Wel konden we vanaf de hoge wagens mikken op de plekken waar het riet bewoog. Op dat moment kwamen wij ook zelf weer onder vuur van mortieren en een antitankwapen. Gek genoeg vielen er geen slachtoffers binnen het

“Veel mensen leden aan dysenterie; andere hadden panische angst om getorpedeerd te worden door de geallieerden.” 27



I nterview

Bakker en consorten tijdens velddienst in januari 1942 bij Marinekazerne Goebeng in Soerabaya.

detachement van Nass! Dat gold niet voor de marinierseenheden binnen Kertosono. Zij verloren die dag 24 mensen en hadden daarnaast enkele vermisten. Verder vielen negen van hen als krijgsgevangene in handen van de Japanners; zij zijn aan bomen vastgebonden en met de bajonet afgemaakt.” Eigen graf graven

Onkundig van deze moordpartij, vertrok de eenheid van Bakker die nacht vanuit Djombang de bergen in. ’s Nachts hoorde de marinier van de capitulatie. “Ik was woedend!”, weet Bakker nog. “In het zuiden, bij Pasirian, zijn we krijgsgevangen gemaakt en bijeengebracht in Malang. In het kamp werd ons duidelijk gemaakt dat we niet hoefden te rekenen op een Veel krijgsgevangenen bezweken onder het keiharde regime, de onmenselijke omstandigheden, de uitputtende arbeid en de tropische ziektes.

Intense kameraadschap

Foto: NIMH


behandeling volgens de Geneefse Conventies. Als snel volgden persoonlijke mishandelingen; gevangenen die hadden geprobeerd te vluchten kregen de kogel, overigens pas nadat ze hun eigen graf hadden gegraven.” Eind december 1942 ging Bakker op transport. Eerst in een volgestampte, geblindeerde trein naar Batavia en toen per overvol hell ship naar Singapore. Dit type vrachtschip dankte zijn naam aan de erbarmelijke omstandigheden aan boord. “Drie dagen en nachten duurde de reis. We kregen nauwelijks te eten en te drinken. De wc’s bevonden zich aan dek; het waren planken aan de reling waarop je halfzittend overboord kon hangen. Veel mensen leden aan dysenterie; andere hadden panische angst om getorpedeerd te worden door de geallieerden, wat nog wel eens gebeurde.”

28

Vijf dagen na aankomst in Singapore ging de reis per goederentrein verder richting Thailand. De omstandigheden onderweg laten zich raden. “Vijf dagen en nachten stonden we of zaten we gehurkt in de trein; voor liggen was geen plaats. Overdag was het gloeiend heet, ’s nachts stervenskoud. Twee keer per dag stopten we even en kregen we een soort rijstepap en een slap aftreksel van groentesoep. En we konden de veldfles vullen. Ondanks de ontberingen, had Bakker geen zelfmedelijden. “Ik was pas 17 jaar oud en had nog niemand”, legt hij uit. “Wel had ik erg te doen met mannen die thuis vrouw en kinderen hadden.” Bakker werd met zijn onfortuinlijke collega’s tewerkgesteld bij de aanleg van de Birmaspoorlijn in Thailand. Van januari

‘We kunnen toch niet bezig blijven met vechten!?’ Vijf weken na de Japanse capitulatie was Bakker alweer op weg naar een kamp voor de jungleopleiding. Hierna vertrok hij met het Marinevendel naar Bali. Niet veel later reisde hij naar Soerabaja om zich aan te sluiten bij de Mariniersbrigade die in de VS was geformeerd. Van april 1946 tot mei 1948 diende hij als geweergroepscommandant in de rang van sergeant der mariniers bij het 3e Infanteriebataljon van de Mariniersbrigade. Na terugkeer in Nederland, kreeg Bakker de kans om bij de Marine Inlichtingen Dienst aan de slag te gaan. In eerste instantie weigerde hij, omdat hij geen ‘kazernemarinier’ wilde worden. “Maar Bakker”, zei zijn oude commandant Nass die hij daar toevallig tegenkwam, “we kunnen niet bezig blijven met vechten!?” Toen maakte Bakker alsnog de overstap. Als sergeant-majoor van de vloot diende Bakker later nog in Nieuw Guinea. In 1975 zat het erop en verliet hij – inmiddels vader van vier zonen – de dienst, in de rang van LTZVK 2OC. Stilzitten zat er niet bij, want de veteraan begon een studie Sinologie aan de Universiteit van Leiden. Nog voordat hij afstudeerde, kreeg hij een functie aangeboden als reisleider naar Oost-Azië voor verschillende grote touroperators. Tot 2000 bezocht hij veelvuldig China, Thailand, Indonesië, Nepal en Japan. Tegenwoordig vertelt Bakker op scholen als gastspreker over zijn wederwaardigheden.

tot oktober 1943 werkte hij hieraan, steeds vanuit een volgend kamp langs de route. Veel mensen om hem heen bezweken onder het keiharde regime, de onmenselijke omstandigheden, de uitputtende arbeid en de tropische ziektes. Bakker hield vol, ondanks alle teisteringen, inclusief malaria en dysenterie. “Of ik een sterk gestel had? Wie weet. In ieder geval had ik de ijzeren wil om te overleven. En ik had veel te danken aan de strenge zelfdiscipline en intense

I nterview

kameraadschap die er heerste. Desnoods duwden we het eten door de strot van een zieke, als hij maar wat binnenkreeg van de rijstepap en de slappe pompoensoep. Ook kropen we met zieken mee naar de toiletgaten waar bamboe overheen lag. Zo konden we mensen vasthouden en voorkomen dat ze er verzwakt doorheen vielen.” Na het voltooien van de Birmaspoorlijn, in oktober ’43, kwam Bakker in kleinere onderhoudskampen terecht. Hier kreeg hij naast de beschreven ongeriefelijkheden te maken met Amerikaanse en Britse bombardementen. Hoewel in de verschillende kampen vaak tientallen doden tegelijk vielen door de bommen, overleefde Bakker ook deze dreiging. Tegen het einde van de oorlog was Bakker met 150 andere Nederlanders tewerkgesteld in het Thaise Prachuap Kirikan. Zij hadden de opdracht om schepen te lossen met voorraden voor terugtrekkende Japanners uit Birma. “Op een dag riepen Thaise studenten ‘White men, you are free!’. Het was onvoorstelbaar, geweldig! Twee dagen later kwam een zekere LTZ De Gouw ons met vijf Britse para’s opzoeken. ‘Ze hebben superbommen op Japan gegooid’, zei hij. ‘Eén bom en een hele stad is weg. Daarom heeft Japan zich overgegeven.’ En ik dacht alleen maar: ‘Hadden ze dat niet éérder kunnen doen…?!’.”

“Desnoods duwden we het eten door de strot van een zieke, als hij maar wat binnenkreeg.”

Foto: NIMH

Van januari tot oktober 1943 werkte Bakker aan de Birmaspoorlijn, steeds vanuit een volgend kamp langs de route.

29


materieel

Tweede patrouilleschip Zeeland komt op stoom

‘Er is een nieuwe wereld voor me open gegaan’

Hoewel er een bloedserieuze oefening op het programma staat, heerst er op de brug van de Zeeland een bijna jongensachtig enthousiasme. Logisch, varen met een fonkelnieuw schip is voor een marineman het summum. “Alle posten klaar voor aanschieten fundatie. All clear, turret correct. Stand by. Vuur.” Een holle klap, trillingen, rook. Het Oto Melara-kanon van de Zeeland spuwt een granaat uit. “Splash”, meldt de uitkijk wanneer het projectiel mijlen verderop in zee ploft. In Den Helder zal de bouwmeester het precieze effect van de oefening op het ‘platform’ nagaan. Er lijkt geen vuiltje aan de lucht.

Tekst: Jack Oosthoek I Foto’s: Eva Klijn (AVDD)

De schietoefening met het 76-millimeter Oto Melara-kanon, westelijk van Den Helder, vormde een onderdeel van de onlangs gehouden ‘eerste platform proeftocht’ van de Zeeland. Onder supervisie van bouwmeester Damen Schelde Naval Shipbuilding (DSNS), reeg de nieuweling de ene test aan de De hypermoderne brug van de Zeeland.


30

andere. Aan boord, naast de voor dit type schip voorziene vijftig bemanningsleden, ruim zeventig vertegenwoordigers van bedrijven, betrokken bij de bouw van de Zeeland. Daaronder, naast DSNS, de Defensie Materieel Organisatie (DMO), het Marinebedrijf, de classificatiefirma Det Norske

materieel

Kapitein-luitenantter-zee Van Hoorn, commandant van de Zeeland.

Veritas, ook diverse onderleveranciers. “Er waren meer gasten dan bemanningsleden aan boord”, grapt eerste officier luitenant-ter-zee der eerste klasse Ronald van Vuuren. Pad geëffend

De taak van iedereen was nagaan of het Ocean Going Patrol Vessel (OPV) aan de kwalificaties voldoet. Getest werd onder meer: of de maximum vaarsnelheid haalbaar bleek; het brandmelding- en temperatuurregelingssysteem werkte; de elektromotoren het maximale vermogen leverden; en het draadloos communicatiesysteem functioneerde. Bijna teveel om op te noemen. Van Vuuren: “De bemanning voer het schip, de vertegenwoordigers van de toeleveringsbedrijven namen de protocollen door. Daarbij benutte iedereen de ervaringen van de bemanning van het eerste patrouilleschip, de Holland. Dat schip heeft het pad voor ons geëffend, waardoor wij veel zaken, zoals de bedrijfsvoering, in rap tempo kunnen fine tunen. Neemt niet weg dat wij bepaalde aspecten iets anders aanpakken, zoals de averijorganisatie. Al met al hebben we een soepele start gemaakt. De bemanningsleden keken uit naar de eerste proefvaart. De meesten verbleven al lang in Vlissingen en wilden graag varen.”

stellen zonder ultramoderne radarmast met Smilesysteem. Leverancier Thales is volop bezig om daar de jongste technologische snufjes in te verwerken. Een tijdrovende kwestie die de levering van de mast vertraagt, vertelt projectleider Ocean Going Patrol Vessels van Damen Schelde Naval Shipbuilding, Jeroen Waalewijn. Kapitein-luitenant-ter-zee Bert Helder van de Defensie Materieel Organisatie vult aan: “Alles is nieuw, alles is maatwerk. Omdat beide schepen afhankelijk zijn van de mast, worden beiden later operationeel dan gewenst.” Dit neemt niet weg dat het project door een flexibele planning soepel draait, zegt Waalewijn. “Met de Zeeland gaat het al beter dan met de Holland. Veel zaken hoeven niet opnieuw te worden uitgevonden. Met dit ervaren team moet het lukken om alles op tijd gereed te krijgen. Al kan het weer natuurlijk roet in het eten gooien.”

Vertegenwoordigers van ondernemingen, betrokken bij de bouw van de Zeeland, gaan in het bedrijfsbureau na of protocollen kloppen.

Later operationeel

Toch loopt het met de Zeeland niet in alle opzichten van een leien dak. Net als de Holland, moet de OPV het voorlopig

“Het platform werd grondig op de proef gesteld, elk rammeltje was hoorbaar.”

Specialist voortstuwing korporaal Spreij controleert de fonkelnieuwe motoren van de Zeeland.

Dat werd tijdens de eerste platform proeftocht bewaarheid, omdat het zeegebied bij (noord)west Nederland toen ten prooi viel aan de eerste herfststorm van dit seizoen. Door de zware zeegang zag de commandant van de Zeeland, kapiteinluitenant-ter-zee Giel van Hoorn, zich genoodzaakt een zogeheten ‘hoge vaart’-beproeving te annuleren. Het slechte weer bood echter ook voordelen, vond hij. “Het platform werd grondig op de proef gesteld, elk rammeltje was hoorbaar.”

Het Oto Melara-kanon bleek tijdens verschillende proeven naar behoren te functioneren.

31


materieel

De resultaten van de eerste platform-proeftocht geven veel hoop voor de toekomst. Slimme systemen

Na een week testen op de Noordzee wisten Van Hoorn en Van Vuuren het zeker: de kwaliteit van de Zeeland mag er wezen. De eerste noemt het patrouilleschip het neusje van de zalm. “Goede bedden, prima douches, een dito Platform Managing System en een geïntegreerde commandobrug, van waaraf de situatie aan boord in één oogopslag te overzien is. Je kunt bijna van een luxe schip spreken.” Volgens Van Vuuren nemen de vele ‘slimme’ systemen de bemanning veel werk uit handen. “Verder is het platform stabiel, manoeuvreert het uitstekend en levert het varen met een kleine bemanning veel efficiëntie op. Overigens maakt dit laatste het schip een

Het verdere vaarprogramma Na afloop van de eerste platform-proeftocht keerde de Zeeland terug naar Vlissingen waar Damen Schelde Naval Shipbuilding de geconstateerde mankementen herstelde en de nodige veranderingen aanbracht. “Zo liet bijvoorbeeld de voorstuwing van de in het achterschip gestationeerde Fast Rescue Boat te wensen over; sloten lades van kasten in verblijven slecht of niet; zwaaiden kastdeuren spontaan open en vertoonden dekken beschadigingen”, vertelt eerste officier Van Vuuren. Medio oktober draagt de werf het schip over aan de Defensie Materieel Organisatie en vaart de bemanning hem over naar Den Helder. In november zal het Sea Training Command van de Koninklijke Marine de vaardigheden van de equipage aan een serie indringende tests onderwerpen. Bij groen licht zet de Zeeland voor een reeks beproevingen koers naar de wateren bij Scandinavië. In 2012 keert zij voor een ‘periodieke keuring’ terug naar Vlissingen. Om vervolgens in de loop van 2013 operationeel inzetbaar te worden, onder de vlag van het Commando Zeestrijdkrachten. Van Vuuren: “We hebben nog een lange weg te gaan, wat de meesten een dubbel gevoel bezorgt. Veel bemanningsleden maken door een overplaatsing het operationeel worden van de Zeeland niet mee, terwijl ze juist uitkeken naar een langdurige vaarperiode met het schip.” Aan het eind van de platform-proeftocht meerde de Zeeland af in de Helderse marinehaven, om daags erna terug te keren naar Vlissingen.


32

tikje kwetsbaar. Valt er iemand uit, dan is dit direct merkbaar in een stijgende werklast voor anderen.” DMO-vertegenwoordiger Helder: “Ik ben niet ontevreden over de gang van zaken met de Zeeland en de voortgang van het OPV-project.” Specialist voortstuwing korporaal van de technische dienst Willem Spreij voelt zich aan boord van de Zeeland als een vis in het water. Met als vraagbaak vertegenwoordigers van DSNS, nam hij in de platform-proefperiode de motoren onder de loep. “Uit de boeken weet ik hoe ze werken, in de praktijk leer je hoe het precies zit. Nu weet ik bijvoorbeeld waar bepaalde sensoren zitten, hoe installaties bij te zetten en op welke manier ik kleppen moet stellen. Werken aan boord van de Zeeland is een uitdaging. Je leert elkaar op allerlei gebieden aanvullen.” Commandocentrale officier luitenant-ter-zee 2OC Joeri van Campo (hij leidde de schietoefeningen met het Oto Melara-kanon in goede banen) gaat een stapje verder. De ‘opstapper’ van de Helderse Operationele School noemt het opereren met de Zeeland ‘super’. “Op zo’n klein schip leer je pragmatischer denken en heb je meer taken. Ik heb veel nieuwe kunstjes geleerd. In vergelijking met een groot bovenwaterschip is er op het vlak van procedures een nieuwe wereld voor me opengegaan.” Commandant Van Hoorn: “Hoewel de Zeeland zich nog in een embryonaal stadium bevindt, geven de resultaten van de eerste platform-proeftocht veel hoop voor de toekomst.”

LOGBOEK

16 | 09

13 | 09

Een zwaarbewapend beveiligingsteam van mariniers – een zogenoemd Vessel Protection Detachement – zal volgende maand opnieuw een kwetsbaar, groot zeetransport gaan beschermen tegen piraterij. Het betreft het halfafzinkbare transportschip Mighty Servant 3 van de Nederlandse firma Dockwise. Het schip is beladen met een jack-up boorplatform en een tweetal sleepboten. Het zware zeetransport vertrekt begin oktober vanuit Singapore naar Sharjah (VAE), waar het naar verwachting medio oktober aankomt. Half maart besloot defensieminister Hans Hillen voor het eerst zelfstandige militaire beveiligingteams te plaatsen aan boord van Nederlandse koopvaardijschepen ter bescherming tegen piraterij. Elke aanvraag door een reder wordt getoetst aan het draaiboek ‘Bijstandsaanvragen bij piraterij en gewapende overvallen op zee’. Dit biedt ruimte om in uitzonderlijke gevallen zelfstandige militaire teams aan boord van schepen te plaatsen.

Kroonprins Willem-Alexander heeft op 13 september een werkbezoek gebracht aan het Mariniers Opleidingscentrum op de Van Ghentkazerne in Rotterdam. De prins kreeg een rondleiding over de kazerne en sprak met cursisten, instructeurs en stafleden. Thema’s die aan de orde kwamen, waren

Defensie beveiligt zeetransport

Prins te gast op VGKAZ

13 | 09

05 | 09

Hulp voor Bull Point Hr.Ms. Van Amstel is op 11 september met ongeveer 140 bemanningsleden uit de thuishaven Den Helder vertrokken naar Willemstad voor een deployment van drie maanden in het Caribische Gebied. Het fregat gaat hier als stationsschip opereren. In aanloop naar het orkaanseizoen in de West, heeft de Van

werving en instroom van personeel, inzet tijdens missies, methoden en technieken van opleiden en de afwisseling tussen instructieve en operationele functies. Tijdens de rondleiding was de kroonprins getuige van diverse oefeningen, zoals trainingen met de touwbaan en militaire zelfverdediging.

Amstel op 13 september nog specifiek getraind op het bieden van noodhulp aan civiele autoriteiten. In een realistische oefensetting met echte lotusslachtoffers heeft de gehele bemanning van de Van Amstel zich met veel enthousiasme ingezet om de bewoners van de Britse stad Bull Point - in het scenario getroffen door orkaan Erin – te ondersteunen met medische hulp, mensen te voorzien van drinken en voedsel, branden te bestrijden, een noodhospitaal op te zetten en de communicatievoorziening te herstellen. Na deze oefening zette Hr.Ms. Van Amstel koers naar het Caribische gebied om vanaf 17 september ingezet te worden als stationsschip. 33

Posters en stickers verhuizen naar Paleis De medewerkers van Bureau Publieksvoorlichting en Evenementen (PVE) – beter bekend als Het Peperhuisje – zijn enkele weken verhuisd naar het Paleis in Den Helder. Honderd verhuisdozen – drie verhuiswagens vol posters, stickers en folders – vonden hun nieuwe plek op de begane grond van het monumentale gebouw. Als onderdeel van de afdeling Communicatie CZSK, zijn de medewerkers van PVE verantwoordelijk voor het vergroten van de naamsbekendheid van de Koninklijke Marine. Dit doen zij onder andere door het organiseren van excursies en MARVO-vaardagen, het aankopen en beheren van representatieartikelen, het deelnemen aan het evenementen met de Roadshow KM en door het uitgeven van visitekaartjes en het Curriculum Vitae van elke commandant. In het kader van de bezuinigingen wordt het Peperhuisje als één van de eerste vastgoedlocaties in Den Helder aangeboden voor afstoting.


LOGBOEK

05 | 09

Goede resultaten, juiste beroepshouding Op de Nederlands Belgische Operationele School is onlangs de Eerste competentie gerichte Vakopleiding Operationele Dienst Onderzeedienst (EVO OD OZD) gestart. De opleiding is ontwikkeld om een betere

aansluiting te vinden op het onderwijs van het Middelbaar Beroepsonderwijs in de burgermaatschappij. Aan de basis van deze opleiding staat het Beroepscompetentieprofiel (BCP) van de Matroos Operationele Dienst (OD). Het BCP Matroos OD beschrijft het beroep matroos OD waarbinnen de functie van matroos OD OZD te vinden is. Het competentiegericht opleiden is een methode die zich niet alleen richt op kennisfeiten en pure vaardigheden. De leertaken en de begeleiding van de instructeur moet bij de leerlingen de verantwoordelijkheid voor het eigen leerproces vergroten. Hierdoor boeken ze goede resultaten en ontstaat de juiste beroepshouding.

02 | 09

Verscholen baretuitreiking POTOM

Na een zware, tactische oefening van twee weken kregen tien van de zesentwintig adelborsten voor de mariniers hun baret uitgereikt in het Verscholen Dorp nabij Vierhouten. Tijdens de Tweede Wereldoorlog bracht het verzet hier onderduikers onder. De baretuitreiking markeerde het einde van fase 2 van de Praktische Opleiding Tot Officier der Mariniers (POTOM), waarbij alleen de adelborsten die aan de opleidingsdoelstellingen voldoen de felbegeerde baret krijgen. Zij hebben dan aangetoond tot op

geweergroepsniveau te beschikken over de juiste kennis, vaardigheden en houding. De ceremonie werd afgesloten met een traditionele oorlam en een toast op het Korps Mariniers. Voor de adelborsten was er geen tijd om hier lang van na te genieten. Vanaf 5 september begon fase 3 van de POTOM alweer, waarbij de cursisten worden opgeleid tot op pelotonsniveau. Eind maart 2012 eindigt de opleiding met een eindoefening in het Verenigd Koninkrijk.


34

01 | 09

Breinherstel kost een jaar Militairen uit de Uruzgan-missie in Afghanistan hebben een jaar nodig voordat hun brein volledig is hersteld van blootstelling aan permanente stress. Onderzoekers van het Donders Instituut van de Radboud Universiteit hebben gedurende 1,5 jaar 36 militairen die tussen 2008 en 2010 in Uruzgan waren medisch onderzocht. Voor en na deelname aan de missie werd de hersenactiviteit van de militairen gemeten en vergeleken met een controlegroep van militairen die niet was uitgezonden. Het is voor het eerst dat de effecten van oorlogsstress zo uitgebreid gecontroleerd en onderzocht zijn. Hoewel de verhoogde activiteit van de alarmcentra in het brein na een jaar weer volledig op het oorspronkelijke niveau terugkeren, namen de onderzoekers wel subtiele veranderingen elders in het brein waar. De ervaringen uit de oorlog worden dus wel blijvend opgeslagen. “De activiteit van het alarmcentrum van het brein herstelt volledig, wat suggereert dat de verhoogde signaleringsfunctie na afloop van de oorlogsomstandigheden weer normaliseert. Het is wel zo dat de manier waarop dat alarmcentrum wordt gereguleerd blijvend lijkt te zijn veranderd door de opgedane ervaringen. Dat zou ervoor kunnen zorgen dat de hersenen waarschijnlijk anders reageren op een volgende stressvolle situatie”, aldus Radboud-onderzoeker Van Wingen. “We kunnen door onze onderzoeksopzet nu voor het eerst concluderen dat de effecten op het brein ook daadwerkelijk zijn toe te schrijven aan de oorlogservaringen. Het Radboud-onderzoek maakt deel uit van een langlopend project in samenwerking met het Onderzoekscentrum van de Militaire Geestelijke Gezondheidzorg en het Rudolf Magnus Institute of Neuroscience in Utrecht.

LOGBOEK

01 | 09

‘Beveiliging piraterij plicht van overheid’ De Adviescommissie gewapende particuliere Beveiliging tegen Piraterij (‘Commissie De Wijkerslooth’) heeft namens de regering de wenselijkheid en mogelijkheid bekeken van de inzet van de private sector bij het versterken van de gewapende beveiliging van koopvaardijschepen tegen (Somalische) piraten. De commissie kwam op 1 september - kort samengevat - tot het volgende advies: ‘De commissie stelt vast dat het in beginsel mogelijk is om private beveiligers daarvoor in te schakelen. Maar bij het toelaten van vormen van gewapende zelfbescherming moet de overheid zorgen voor voldoende rechtstatelijke waarborgen. Dat vraagt om vormen van regulering en toezicht, die ingrijpende wijzigingen van de nationale regelgeving nodig maken en die ook vragen om niet

vrijblijvende internationale arrangementen. Deze voorwaarden leiden tot het advies niet toe te laten dat reders zelf contracten aangaan met private militaire bedrijven om hun schepen met wapens te beschermen. De commissie wijst erop dat dit thema in veel landen tot discussie leidt, welke tot ontwikkelingen kan leiden die het ook voor Nederland verantwoord maken dat reders de veiligheid van hun schepen op deze manier verzekeren. Vooralsnog, zo meent de commissie, heeft de overheid zelf de plicht om voor een voldoende niveau van beveiliging tegen piraterij te zorgen. Dat gebeurt nu al door patrouilles en escortes van de marine rondom de Hoorn van Afrika en door incidenteel gewapende manschappen aan boord van zeer kwetsbare transporten mee te laten

01 | 09

26 | 08

varen. Dit verdient uitbreiding zodat alle daarvoor in aanmerking komende transporten van een toereikende militaire beveiliging door defensie worden voorzien. Als dat nodig is, kan de daarvoor benodigde capaciteit, met behulp van financiering door de reders, gecreëerd worden door inschakeling van reservisten of door inlening van personeel van kwalitatief hoogstaande particuliere bedrijven, die dan als (tijdelijk) militair door defensie worden ingezet op de te beschermen koopvaardijschepen.’

Marinebedrijf levert Eerste supersonar voor Bruinvis tweede geïntegreerde SBNT Klaas Visser (Directeur Wapensystemen eerste een ‘intercept’-systeem voor het onmast op DMO) heeft onlangs het eerste MANTA-so- derscheppen van sonaruitzendingen. Dit narsysteem overgedragen aan Commandant Zeestrijdkrachten, VADM Matthieu Borsboom. Hr.Ms. Bruinvis is de eerste Walrusklasse-onderzeeboot die operationeel gaat varen met dit MANTA-systeem. Het is ontwikkeld door TNO, ISL (Information Systems Laboratory), CAMS, het Marinebedrijf en diverse organisatieonderdelen van CZSK en door het Duitse ELAC Nautik gebouwd. Het systeem omvat drie functionaliteiten. Ten

kan ook op passieve wijze de afstand van inkomende torpedo’s bepalen. Verder zorgt het ‘Mine Avoidance’-sonarsysteem voor het detecteren van obstakels en mijnen in de waterkolom. Dit onderdeel kan ook het zeeoppervlak en de zeebodem in kaart brengen. Ten slotte is er het Frequentie Analyse-systeem dat signaturen van aanwezige scheepvaart analyseert. Eind 2011 volgt inbouw van het MANTA-systeem bij Hr.Ms. Walrus.

35


De tweede van in totaal vier op te leveren geïntegreerde mastmodules voor de patrouilleschepen van de Hollandklasse is 1 september vetrokken naar Thales in Hengelo. In tegenstelling tot de eerste mast, zijn in dit exemplaar alle installaties, met uitzondering van de sensoren van Thales, al geplaatst en afgemonteerd. De mastmodule vervangt de traditionele opstelling van meerdere radar- en radioantennes die normaliter verspreid zijn over drie of zelfs meer masten en andere plekken op het schip. In de modulaire mast zijn alle antennes zo geplaatst dat elektromagnetische storingen en onderlinge interferentie worden voorkomen.

logboek

Uit de West 25 | 08

MVKK voorlopig open

De commandant van het Defensie Helikopter Commando, commodore Theo ten Haaf, kwam het goede nieuws samen met commandeur Frits Schipper aan het personeel vertellen: Maritiem Vliegkamp De Kooy blijft open. Deze boodschap werd met luid applaus ontvangen. De toezegging van de Gedeputeerde Staten van de provincie NoordHolland om de komende vijf jaar jaarlijks € 1,1 miljoen bij te dragen, dichtte het laatste gat in de begroting. Eerder zegde Den Helder Airport B.V. al € 3,4 miljoen toe. Door de bezuinigingen bij defensie stond het voortbestaan van de luchthaven op het spel. De kosten voor het openhouden van de luchthaven zijn momenteel € 9,8 miljoen per jaar. “De Koninklijke Marine en Maritiem Vliegkamp de Kooy hebben een maritieme traditie van goede samenwerking. De maritieme helikopters vormen immers een onmisbare schakel bij de uitvoering van onze taken. Met het behoud van Maritiem Vliegkamp De Kooy blijft deze goede operationele samenwerking gewaarborgd. Het behoud van De Kooy is niet alleen goed nieuws voor het personeel, maar ook belangrijk voor de economische ontwikkeling van de regio.

13 | 09

Minister bezoekt Johan de Witt in de West Minister van Defensie Hans Hillen heeft een bezoek gebracht aan Hr.Ms. Johan de Witt tijdens zijn meerdaagse bezoek aan de Bovenwindse Eilanden, St.Maarten, Saba en St.Eustatius. Tijdens het bezoek aan boord van het Landing Platform Dock, op 13 september, heeft de bemanning uitleg kunnen geven over het werk aan boord en de periode in de West. Tevens was er de gelegenheid voor de opvarenden om persoonlijk met de minster in gesprek te gaan. Inmiddels heeft Hr.Ms. Johan de

24 | 08

Drugsvangst op vissersboot

22 | 08

Laatste missie voor Grand Old Lady

Witt de periode als stationsschip in het Caribisch gebied afgesloten en is het schip terug in Den Helder.

De Kustwacht Caribisch Gebied heeft samen met de Unit Georganiseerde Criminaliteit Aruba (UGC) en de Douane Recherche Aruba op 24 augustus 2011 in de

vroege ochtend uren tijdens een patrouille in de wateren rond Aruba, verdovende middelen, wapens en munitie onderschept. Deze bevonden zich aan boord van een lokale vissersvaartuig, genaamd ‘Azizi’. De bemanning van de Azizi bestond uit twee Arubanen en een Venezolaan. Zij zijn aangehouden voor de overtreding van de Landsverordening Verdovende Middelen en van de Vuurwapenverordening aangehouden. De onbekende hoeveelheid verdovende middelen en vuurwapens zijn in beslag genomen en de bemanning is overgedragen aan de UGC.

Veteranennieuws 24 | 11 Het bevoorradingsschip Hr.Ms. Zuiderkruis is voor haar laatste missie uit de haven van Den Helder vertrokken. Het marinevaartuig wordt de komende maanden in de wateren rond Somalië ingezet voor de antipiraterijmissie Atalanta. Het schip is met haar 36 jaar het oudste van de Nederlandse vloot. Na de missie wordt de bevoorrader buiten dienst gesteld en de bemanning overgeplaatst. Daarmee komt een einde aan de lange carrière van deze Grand Old Lady. Alle Hens | September 2011

Reünie oud-duikers De Commandant Defensie Duikgroep wil u graag uitnodigen voor de jaarlijkse duikersreünie op donderdag 24 november 2011. Het programma begint om 13:30 uur in de Ad Sepp-zaal van gebouw Zeeduiker van de Defensie Duikschool. Kosten: 15 euro p.p. Hiervoor ontvangt u zes consumptiemunten en hapjes. Betaling is contant bij aankomst. Verzoek opgave te doen bij [email protected] (06-51644928) of [email protected] (06-53746446).

36

Reünie beroepsklassen 191 en 192 Gezocht: oud-mariniers van de beroepsklassen 191 en 192, van opkomstdatum 7 augustus 1972 bij de VGKAZ in Rotterdam. De klassencommandanten waren de sergeanten Hofstra en Kuip. Het voornemen is een reünie te organiseren op een nader te bepalen datum. Reacties naar dirk_schalkwijk@hotmail. com (0223-622863) of via www.proserverecherche.nl (058-7370089).

logboek

WieWatWaar 07 | 09

Doorgaan op ingeslagen weg Kapitein-luitenant-ter-zee J.J. Teertstra heeft het commando over de NederlandsBelgische Operationele School (NLBEOPS) overgenomen van kapitein-luitenant-terzee J.T.A.M. van Loon. Dit gebeurde tijdens een Alle Hens op de tactische vloer van de NLBEOPS, in het bijzijn van militaire genodigden, familie en de bemanning. Op deze dag memoreerde de scheidende commandant aan de afgelopen jaren. Hij stipte enkele hoogtepunten aan, zoals de nieuwbouw en vernieuwing van het trainerpark. Hij complimenteerde vervolgens de bemanning met hun betrokkenheid, inzet en adequaat optreden tijdens zijn commando. Na het commando over te hebben genomen, hield de nieuwe commandant zijn rede. Hierin gaf hij aan wat de bemanning van hem mag verwachten en dat hij graag verder wil gaan op de ingeslagen weg. Symbolisch werd deze overdracht bekrachtigd door het overhandigen van het Wimpelkistje door de jongste matroos. Ter afsluiting werden het Belgische en het Nederlandse volkslied gespeeld.

02 | 09

Van Beek nu baas van Zwarte Parel LTZ1 EG.J. Ruijsink heeft op 2 september het commando over Hr.Ms. Zeeleeuw overgedragen aan LTZ 1 G.W. van Beek. Tijdens de korte ceremonie op een zonovergoten

steiger 19 blikte Ruijsink terug op zijn tijd als commandant van de ‘Zwarte Parel’. Ruijsink begon zijn commando met een intensieve opwerkperiode en een aantal beproevingen na onderhoud. In het najaar van 2011 werd de Zeeleeuw ingezet voor operatie Ocean Shield, nabij de Hoorn van Afrika. Dit was de eerste keer dat een onderzeeboot werd ingezet voor deze NAVO-operatie. De bemanning van de Zeeleeuw kreeg veel hulde voor de geleverde prestaties. Ruijsink ontving bij zijn afscheid – uit handen van de chef d’equipage – een model van een glazen onderzeeboot, met daarin gegoten een zwarte parel. LTZ Van Beek blikte alvast vooruit op de komende reis, waarin de bemanning van de Zeeleeuw het platform Dolfijn zal overnemen voor een lange reis naar het Midden Oosten. In februari 2012 zal de oorspronkelijke bemanning van de Dolfijn de boot weer overnemen en terugvaren naar Nederland. Voor de Nederlandse onderzeedienst is deze bemanningswisseling een unieke gebeurtenis. Deze heeft tot doel om meer rendement te halen uit een operationele reis, zonder nodeloos transittijd te verliezen.

fysieke hardheid, junior leadership, doorzettingsvermogen en unit integrity maximaal uitgedaagd, wat in belangrijke mate bijdraagt aan het bijzondere niveau van ons Korps.” Tevens riep de overste de dood van de KPLMARNS Houweling en MARN 1 Harders – als gevolg van een IED-incident in Afghanistan – in herinnering. Hij benadrukte daarbij de hechte band tussen beide families en 1MARNSBAT. Tot slot wenste hij overste Hengeveld veel succes als nieuwe commandant. Hengeveld gaf in zijn toespraak aan extra aandacht te willen geven aan de verdere verbetering van samenwerking met internationale partners als USMC en UKRM, maar zeker ook met NLMARFOR en eenheden van de Luchtmobiele Brigade. Daarnaast noemde hij als speerpunt de zorg voor het personeel.

02 | 09

02 | 09

Nieuwe commandant 1MARNSBAT Luitenant-kolonel der mariniers Jarst de Jong heeft op 2 september het commando over het Eerste Mariniers Bataljon (1MARNSBAT) overgedragen aan luitenant-kolonel der mariniers Peter Hengeveld. De commando-overdracht vond plaats op de Van Braam Houckgeest-kazerne te Doorn. In aanwezigheid van ongeveer 75 gasten – onder wie BRIGGENMARNS Verkerk, CDR Lenselink, KOLMARNS Verbaan en KOLMARNS Springer – keek overste De Jong terug op een bewogen en uitdagende tijd bij 1MARNSBAT. Hij sprak de hoop en wens uit dat met name trainingen onder extreme omstandigheden voor het korps geborgd blijven. De Jong: “Hier wordt de mentale en

Wisseling van de wacht bij Hydrografie Kapitein-ter-zee Floor de Haan heeft op 1 september de functie van Chef der Hydrografie van de Koninklijke Marine overgedragen aan kapitein-ter-zee Peter Kortenoeven (foto). Kortenoeven werkte van 2009 tot 2011 als Stafofficier Maritieme Plannen bij de NAVO in Brussel. Daarvoor (2005-2009) maakte hij deel uit van de Defensiestaf, binnen de afdeling Militaire Diplomatie en Relatiebeheer. KTZ de Haan heeft meer dan vijf jaar de functie van Chef der Hydrografie vervuld. De Haan is inmiddels Adjunct Directeur Communicatie bij het Ministerie van Defensie. De Dienst der Hydrografie is belast met de uitgifte van officiële zeekaarten zowel papier als digitaal - en hydrografische publicaties. Daarnaast adviseert de dienst nationale en internationale autoriteiten op het gebied van nautische cartografie, hydrografie, plaatsbepaling, geodesie, getijden en maritieme grenzen.

37


S P ort

o

Top tien voor marinetriatleet De Holland Triatlon in Almere is de langst lopende triatlon over de klassieke afstand in Europa en vormde dit jaar het toneel voor het Nederlands Kampioenschap triatlon lange afstand. Zo’n 300 mannen en vrouwen stonden daar op 27 augustus aan de start voor 3,8 km zwemmen, 180 km fietsen en 42,2 km lopen. Zo ook LTZ 1 Harald van Rijn Hoofd Air Defence & Electronic Warfare op de Nederlands Belgische Operationele School. Tekstbewerking: Joost Margés

Van Rijn sloot het fietsen af met een persoonlijk record.

ook helemaal vooraan staan bij de start en dat is nodig als je met de beste zwemmers mee wilt.” Heftige golven

Na de finish kwam de pijn snel terug, maar het goede gevoel overheerste.

“Mijn wedstrijd-specifieke voorbereiding bestond dit jaar uit de Sassenberg-triatlon in Duitsland, waar ik met het militair triatlonteam aan deelnam. Deze race verliep goed. Een week voor het NK stond ik aan de start in Veenendaal voor een olympische afstand (1,5 km zwemmen, 40 km fietsen en 10 km lopen), als een soort generale repetitie.” Op de dag van de wedstrijd ging de wekker om 04.00 uur. Het was toen nog droog en de regen zou pas in de loop van de dag komen. Wel was het winderig en behoorlijk fris met 13 graden. “Omdat ik het vrij snel koud krijg bij zwemmen in buitenwater, besloot ik niet in te zwemmen. In plaats daarvan gooide ik de armen goed los in het startvak. Ik kon zo Alle Hens | September 2011

Om 07.30 uur gaf burgemeester Annemarie Joritsma het startschot en begon de strijd. “Het water was minder koud dan verwacht, maar de golven wel heftig. Na één uur en een paar seconden stapte ik uit het water. Op dat moment stelde de tijd mij teleur, maar ach, de dag was nog lang. Met fietsen ging ik niet te hard van start. De eerste rondes gingen goed, bijna op reserve. Tijdens ronde 3 riep trainer-coach adjudant Rik van Trigt ‘dat ik druk moest zetten op de pedalen’.” Geen overbodige luxe, want de laatste twintig kilometer fietste Van Rijn recht tegen de wind in. De wind trok nog aan en op het water van het Gooimeer ontstonden schuimkoppen. Ondanks de omstandigheden sloot de marineman het fietsonderdeel met een persoonlijk record van 4 uur en 46 minuten af.

versnellen en dat lukte. De laatste vijf kilometer liepen over de dijk, vanwaar je de finish in de verte zag liggen. Ik perste er uit wat er in zat en liep zelfs in op nummer 9, maar niet voldoende om hem bij te halen. Op het laatste stukje stonden veel mensen, die me aanmoedigden, waardoor ik de pijn in mijn benen niet voelde.” Na 9 uur, 17 minuten en 42 seconden finishte ik uiteindelijk op de tiende plaats. Daarna kwam de pijn snel weer terug, maar het goede gevoel overheerste gelukkig”, aldus een trotse Van Rijn.

Goed gevoel overheerst

De overgang naar het lopen verliep soepel en Van Rijn ging vlot van start. “In het stadion hoorde ik dat ik op de tiende plaats lig, dat gaf me moed. Inmiddels was het wel gaan regenen. In combinatie met de harde wind begon ik het koud te krijgen. Ik probeerde te 38

“De laatste vijf kilometer liepen over de dijk, vanwaar je de finish in de verte zag liggen.”

mensen & oefening MUTATIES

officieren Bevorderingen KLTZE F.J.J. Schoonhoff KLTZT G.J.M. Smitsmans KLTZT J.F. Hodes LTZT 1 S.J. Hinkert LTZTA 1 R.H. Burgh MAJMARNS P. Wokke LTZ 2OC B. de Bruin LTZA 2OC C.J. Hogenelst LTZ 2OC M. Marbus LTZ 2OC R.J. Sterk LTZT 2OC M. van Dijk LTZ 2OC D.R. Schreuder LTZ 2OC F.F. Feenstra LTZ 2OC C.P.J. Veenendaal LTZ 2OC C.J.T. Oudshoorn KAPTMARNS B.A. Pronk KAPTMARNS J.A.H.A. Beerens KAPTMARNS K. van der Linden KAPTMARNS M.P.P. Stout ELNTMARNS T.J. de Zeeuw ELNTMARNS D.A. Dreijer ELNTMARNS R.A. de Roo

AOOODVB A. Kreukniet AOOWDE G van Hest AOOMARNVB C.W. de Leeuw SMJRLDGD B.A.F. Verbogt SMJRMARNALG J. Kooi SMJRMARNALG J. Boersma SGTWDS C.H.M. Mertens SGTLDGD J. van Lent SGTTDW A.P.H.F. Bastiaenen SGTTDW P. Hertog SGTMARNALG R. Meerstra SGTMARNALG R. Hirdes SGTMARNALG R. Zijlstra SGTMARNALG P. Voornhout KPLWDS R.D. Murk KPLODOPS J. Haafkens KPLODOPS R. Nijholt KPLWDS A. Klaver KPLTDW S.N. van der Weij KPLBDTAA N. van Scharenburg KPLTDE D. Ippel KPLLDA J. de Vries KPLTDE M.R. Brouwer KPLTDW E.C. Bruggeling KPLLDV D. van der Wal

AOOLDGD R.J. Faber AOOTDE M.A.M. van Doeveren AOOMARNALG R.E.J.H. van der Flier SMJRWDS J. Platenkamp SMJRTDE F.W.J. Pieters SMJRLDGD J.A.E. de Boer SMJRODVB J.P. Brantjes SMJRLDGD W.B.A. Vreeburg SMJRTDE J. Schenk SMJRLDGD M. de Kok SMJRLDGD J. van der Molen SMJRLDGD N.R. Giroth SMJRLDA H. Prins SMJRODOPS R.F.M. Hermsen SMJRMARNALG M.A. Kluver SMJRMARNALG G.J. Abbing SGTBDAV R. Huitema SGTWDS R.P.W.M. Koedooder SGTTDW N. van Zurk SGTTDE G. de Vries SGTLDGD E.M. Broekhuizen SGTTDW N.H. Janssen SGTODVB F.A. Goedemans SGTLDA P.D. Elsinga SGTODOPS P. Sikkema SGTLDGD A. Hasper SGTTDW S.B. Hogeterp SGTODVB G.E. Baas SGTWDE M. Mulder SGTTDW C. van Voorbergen SGTTDW G. Mooijer SGTMARNALG R.C.D. van Uum SGTMARNALG M.C.W. van Rensch SGTMARNALG B.A.G. Caspers SGTMARNALG R.C. Vermeulen SGTMARNALG W.J. de Haan SGTMARNALG J.P. Greitemann SGTMARNALG S.O. Javois SGTMARNALG M. Mersmann

MARN 1 ALG H.J. Willemsen MARN 1 ALG W. Kruijer MARN 1 ALG P. Rolvers MARN 1 ALG R. Saakstra MARN 1 ALG K.C.L. Koenen MARN 1 ALG C.R.M. Soerink MARN 1 ALG D. Vonk MARN 1 ALG E.D.H. van den Eng MARN 1 ALG A.G.F.R. de Jong MARN 1 ALG M. Huibers MARN 1 ALG P. van Hoogteijlingen MARN 1 ALG G.L. Westerveld MARN 1 ALG G. Jannink MARN 1 ALG W. Boelens MARN 1 ALG D.H.M. van Beek MARN 1 ALG P.F. Donkersloot MARN 1 ALG R. Schmal MARN 1 ALG P. van Duijvenbode MARN 1 ALG L.J. Westerbeke MATR 3 LDV J.F.R. Hijszeler MATR 3 LDV S. Maassen MATR 3 TD S. Klaver MARN 3 Ç. Wielenga MARN 3 K.M. van den Brandt MARN 3 Y. van der Heijden

onderofficieren Dienstverlaters KTZT B.B. van Gameren LTZE 1 M.C. van Spijker LTZE 2OC C. van Beelen LTZE 2OC C.O. Everse LTZA 2OC P.P.W. van Ede LTZA 2OC W.J.M. Heinen LTZAR 2OC M. Brakman LTZ 2OC J.M. Huiberts KAPTMARNS M. Aalbersberg LTZT 2 J.C. Eijkelenburg ELNTMARNS P.W.A. Volleman ELNTMARNS A. van Eijk

Dienstverlaters MATR 1 LDV P. Cammel MATR 1 LDA K.W. Spaans MATR 1 LDGB M.H. Rep MATR 1 BDWSR D.A. Soijo MATR 1 LDV A. Mooi MATR 1 WDS N. Bijl MATR 1 TDE P.C.M. Lensen MATR 1 LDV F. Schreuder MATR 1 BDWSR M. Bongers MATR 1 OD C. Koning MATR 1 TD F. Sijbrandij MATR 1 TDW M. Kip MARN 1 ALG E.B. van Hemert MARN 1 ALG J.A. Lubbering MARN 1 ALG K.R. Braak MARN 1 ALG R.A. Bas MARN 1 ALG J.A. Alceguiez MARN 1 ALG P. Kegels

Dienstverlaters M.M. Vergeer, 10 R. Holtz, 9 R.H. Righolt, 8 A.L. Remmé, 5

manschappen Bevorderingen AOOTDW F. Slagter AOOLDV A. Schenkel AOOLDGD F.C.H. Baltus AOOODOPS J.A. Hijman

Dienstverlaters AOOLDGD P.T. de Graaf AOOLDA W.P. Getrouw AOOLDV G.P. Krüg AOOBDVGVL J. Soolsma

burgers 39


INTEGRITEIT WOORDZOEKER

Zoek de volgende woorden: integriteit, slachtoffer, daad, amar, bard, seksueelmisbruik, dader, strafbaarfeit, moreeloordeel, pesten, geschenken, intimidatie, schending, stalking, sanctie, om, tuchtrecht, ongewenst, moresprudentie, ethiek, staal, agressie, discriminatie, vertrouwenspersoon, treiteren, hyves, ziekteverzuim, onderzoek, leidinggevende, schaamte, waarden, normen, melding, klokkenluider, reorganisatie, plagen, bedreiging, zelfmoord, straffen, belonen, arbowet, gevoelig, disfunctioneren.

U kunt de woordzoeker kopiëren of uitprinten en oplossen. De overgebleven letters vormen een statement. Deze oplossing kunt u vóór 1 november opsturen naar: [email protected]. Uit de goede inzendingen wordt een winnaar getrokken die een leuke prijs ontvangt.


40

Wereldhavendagen 2011: KM bevestigt band met bedrijfsleven. Hr.Ms. Haarlem reikt helpende hand. Alle Hens

Recommend Documents