Wereld verbeteraars 18 zaterdag 17 januari 2015
GRANNY’S FINEST Opgericht in 2011; inmiddels zeventien clubs met driehonderd granny’s. WIE Jip Pulles (l) en Niek van Hengel. Sinds kort kunnen
ze zichzelf een salaris uitbetalen. WAT Granny’s Finest voorkomt eenzaamheid onder senioren door hen in groepsverband te laten breien.
Bedrijven die in de eerste plaats goed willen doen en zich pas daarna druk maken over geld verdienen, komen er steeds meer. Maak kennis met idealisten die oma’s achter de geraniums vandaan halen en zzp’ers aan werk helpen. Tekst: Brenda Stoter Foto’s: Erik van ’t Woud
B
ij Granny’s Finest hopen ze nog steeds op een strenge winter. In een pand aan de Rotterdamse Heemraadssingel wordt onder het genot van een kopje thee met koekjes druk gebreid. Op tafel liggen sjaals, mutsen en kragen, stuk voor stuk gemaakt door 60-plussers. De enige man in het gezelschap is Hans Valenti Clari-Lezer (69). ,,Ik hou van mode en van breien. Ik brei zelfs mijn eigen sokken,’’ zegt de Rotterdammer. Een jaar geleden keek hij in de Karel Doormanstraat, waar het bedrijf toen nog was gehuisvest, door een raam en zag allemaal dames breien. Wat leuk, dacht hij, en liep naar binnen. Sindsdien is hij ook een ‘granny’. Het zijn overigens niet alleen senioren die aan het Rotterdamse modemerk zijn verbonden. ,,De Sinds 2010 patronen worden getekend door jonge ontwerpers die nog is het aantal banen naams-bekendheid moeten bij sociale ondernemingen opbouwen,’’ zegt Jip Pulles met 25% gegroeid. Opval(32), een van de oprichters. lend, gezien de economische ,,En we werken ook met jonge fotografen die de colneergang en de afname van lectie vastleggen, en met werkgelegenheid bij het vorm-gevers die de website midden- en kleinbedrijf verzorgen.’’
magazine
19
De granny’s worden niet betaald. In plaats daarvan organiseert het bedrijf uitstapjes voor zijn werknemers. Zo gingen de breisters vorig jaar met z’n allen naar de Dutch Design Het plan om met senioren te Week gaan breien, komt van Niek van
Hengel (29). Tijdens een bezoek aan zijn opa in het verzorgingstehuis ontmoette Van Hengel in 2011 een oude dame die aan het breien was. Toen hij haar vroeg voor wie ze dat deed, bleek dat ze het gewoon voor de leuk deed. Korte tijd later kreeg hij een sjaal van zijn eigen oma. Ook zij vond breien een leuke bezigheid. Toen hij dit aan zijn vriend Jip Pulles vertelde, ontstond het idee iets met de breiende oma’s te doen. Van Hengel volgde de hboopleiding Small Business & Retail Management en stelde als afstudeerproject een ondernemingsplan op, en zo begon Granny’s Finest. Voornaamste doelstelling van deze sociale onderneming is niet geld verdienen, maar eenzaamheid onder ouderen tegengaan. ,,Noem ons niet eenzaam, want dat zijn we niet,” zegt Paula Pausejasewin-De Haas (88). Met breiclubjes in verzorgingshuizen heeft zij niets. ,,Daar zitten allemaal oudjes. Hier zijn ze óók wel oud, maar léuk oud, gezellig oud. De meesten zien elkaar ook buiten de club om. Er ontstaan veel nieuwe vriendschappen.”
Verhelderend inzicht
Ook bij Van Hulley staat het sociale aspect voorop. In het Groningse naaiatelier maken vrouwen van versleten overhemden nieuwe boxershorts. De vrouwen
In de herhaling Jolijn Creutzberg van Van Hulley bedacht een tweede leven voor overhemden: als boxershort.
20 zaterdag 17 januari 2015
– voornamelijk bijstandsmoeders, uit verschillende culturen – leren in teamverband werken en hun Nederlands gaat met sprongen vooruit. In combinatie met de werkzaamheden bij Van Hulley volgen zij een opleiding aan het ROC. Achterliggende gedachte: door alle ervaring die ze opdoen, wordt het voor deze vrouwen straks iets makkelijker om de arbeidsmarkt te betreden. Het idee komt van Jolijn Creutzberg (52), al twintig jaar zelfstandig ondernemer. Ze liep al langer rond met de behoefte haar capaciteiten in te zetten voor een maatschappelijk probleem. Toen haar man een overhemd wilde weggooien, viel het kwartje. ,,Het was nog een prachtig ding, alleen versleten bij de boord, maar verder zo goed als nieuw. Dat geldt voor de meeste overhemden. Zonde dat er zoveel kleding wordt verspild. Daar moet je toch nog iets mee kunnen, dacht ik.’’ Dat inzicht leidde tot Van Hulley. Wie op de site een boxershort (m/v) bestelt, het overhemd naar Groningen stuurt en €27,50 overmaakt, ontvangt na een week een nieuwe onderbroek, gemaakt van de stof van het overhemd. Creutzberg: ,,Veel klanten vinden het sociale aspect belangrijk. Dat er vaak een persoonlijk verhaal achter zit, maakt ook dat het concept werkt. We hebben al een paar keer overhemden van overleden mannen ontvangen; hun vrouwen stuurden die op om ze zelf te kunnen dragen.’’ Ook bij Granny’s Finest zijn klanten persoonlijk bij het proces betrokken. Ze zien op een kaartje bij de sjaal of muts die ze hebben gekocht wie ’m heeft gebreid. Op de website kunnen ze ‘hun’ granny
opzoeken en een kaartje sturen. ,,Ik kreeg laatst een kaart van een jongen uit Amerika die tijdens zijn vakantie in Nederland een sjaal had gekocht. Superleuk,’’ zegt Betty Thiels (74). De granny’s worden niet betaald, maar in plaats daarvan organiseert het bedrijft uitstapjes voor zijn werknemers. Zo gingen de breisters vorig jaar met z’n allen naar het festival Duizel in het Park en de Dutch Design Week. De dertien vrouwen die voor Van Hulley aan de slag zijn, verdienen 100 euro per maand. Daarvoor werken ze zo’n zestien uur per week, met behoud van hun uitkering.
Geld moet rollen
Sociaal ondernemers ondernemen om de wereld te verbeteren, geld verdienen is van secundair belang. De teller bij branchevereniging Social Enterprise staat inmiddels op zo’n 250 ondernemingen. ,,We worden door allerlei bedrijven benaderd die zich willen aansluiten, gemiddeld tien tot twintig per maand,’’ vertelt Meike Zwaan van het landelijke platform. ,,En dat aantal zal de komende jaren zeker toenemen.’’ In principe kan elk bedrijf een sociale onderneming zijn, zolang de financiële doelstellingen maar in dienst staan van de maatschappelijke missie, vertelt Zwaan. Geld moet rollen. Jij mag zeggen welke kant op, staat op een billboard voor het kantoor van Triodos Bank, een toonaangevende bank op het gebied van duurzaam sparen en beleggen. ,,Wanneer een onderneming krediet aanvraagt, stellen we onszelf eerst de vraag of dit bedrijf het spaargeld van onze klanten waard is. Pas als dat zo is, kijken we naar het financiële plaatje,’’ zegt Daniël Povel, directeur Zakelijke Relaties. ,,Onze spaarders willen dat er met hun geld iets goeds wordt gedaan. Zij willen naast een financieel ook een maatschappelijk rendement.” Inmiddels staan er zo’n vierduizend sociale ondernemingen bij de bank op de balans. Cijfers
VAN HULLEY Van start gegaan in het najaar van 2012. WIE Jolijn Creutzberg. Leeft nog van het salaris van haar man. WAT Bijstandsmoeders uit verschillende culturen maken boxershorts van ‘oude’ overhemden.
over het totaal aantal sociaal ondernemers in Nederland ontbreken, mede doordat de bedrijven niet als dusdanig bij de Kamer van Koophandel staan geregistreerd. Uit de Social Enterprise Monitor 2014 blijkt dat sinds 2010 het aantal banen bij sociale ondernemingen met 25 procent is gegroeid. Gezien de economische neergang en de afname van werkgelegenheid in het midden- en kleinbedrijf een opvallende ontwikkeling.
Een ander gevolg van de crisis is dat er steeds meer zzp’ers bijkomen. En dat is precies wat Joni Uhlenbeck (32) en Josje Damsma (30), de oprichters van JO Cadeau, goed kunnen gebruiken. Via hun bedrijf geef je namelijk een cadeaubon voor een dienst van een freelancer cadeau. Op die manier worden lokale ondernemers aan meer werk geholpen, krijgt de lokale economie een boost en wordt een alternatief geboden voor de weggooicultuur.
,,Mensen krijgen vaak nutteloze verjaardagscadeaus, terwijl ze een dienst van een lokale ondernemer goed kunnen gebruiken. En die zijn op hun beurt natuurlijk blij met extra opdrachten,’’ vertelt Uhlenbeck.
Een zzp’er cadeau
De website van JO Cadeau is in de lucht sinds september 2012, maar het idee ontstond een jaar eerder, toen Josje Damsma meedeed aan de Nationale DenkTank.
Daarbij deden twintig academici uit diverse disciplines vier maanden intensief onderzoek naar de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt. De groep zag een grote groei in het aantal zzp’ers en zo ontstond bij Damsma het idee de zelfstandigen zonder personeel als cadeau in te zetten. Toen Uhlenbeck dat idee ter ore kwam, raakte ze enthousiast. De twee dronken een kopje koffie, bespraken een en ander en gingen aan de slag.
magazine
21
Het aanbod is breed: je kunt op stap met een vogelfotograaf, een biologische maaltijd leren koken, of een les buikdansen volgen. ,,De cadeaubonnen voor de praktische freelancers lopen het beste,’’ zegt Uhlenbeck. ,,Diensten van een schoonheidsspecialiste bijvoorbeeld, van een masseur, klusser, of een personal trainer.’’ 10 procent van wat een dienst kost, leveren de freelancers in bij JO Cadeau. Afhankelijk van het profiel op de website betalen zij daarnaast nog 75, 150 of 250
JO CADEAU Opgericht in 2012.
zzp-personal trainer Wanno Wardenaar.
WIE Joni Uhlenbeck (l) en Josje Damsma zijn de oprichters. In het midden
WAT Cadeaubonnen verkopen waarmee je iemand een zzp’er cadeau doet.
geïnvesteerd worden en Jip Pulles werkte naast zijn werkzaamheden voor Granny’s Finest in een bar-restaurant om geld te verdienen. Toen het zo druk werd dat hij dagelijks van ’s ochtends vroeg tot diep in de nacht aan de slag was, besloot hij zich alleen nog op de granny’s te richten. Zonder inkomen. Zijn partner sprong financieel bij, rekeningen werden doorgeschoven en hij leende geld van zijn ouders. ,,Die periode duurde acht maanden en was best moeilijk. Ik ben nog steeds aan het afbetalen,’’ zegt Pulles. ,,Er zijn zeker momenten geweest dat we ons afvroegen waar we aan begonnen waren. Maar als je dan weer al die vrouwen ziet breien, dan weet je dat je op het goede spoor zit.’’ Nu, drie jaar na de oprichting, zijn er zeventien Granny-clubs, met in totaal driehonderd granny’s. Pulles: ,,Het is nog steeds geen vetpot, en dat hoeft ook niet, maar inmiddels kunnen we onszelf een salaris uitbetalen.’’ De dames van JO Cadeau kiezen ervoor zichzelf nog niet uit te betalen, maar in plaats daarvan medewerkers in dienst te nemen en stagiaires een normale vergoeding te geven. Daarom werken Joni en Josje allebei nog als adviseur voor bedrijven (op financieel respectievelijk strategisch gebied) en proberen zij de kosten van hun onderneming zo laag mogelijk te houden, bijvoorbeeld door een anti-kraakpand te huren. euro per jaar aan lidmaatschapsOok de boxershorts van Van kosten. Hulley leveren nog niet genoeg Opstartfase op. Jolijn Creutzberg leeft daarom tijdelijk van het salaris van Geld verdienen mag voor sociaal haar man. ,,Ik ben er op een anondernemers dan niet het bedere manier rijk van geworden: langrijkste doel zijn, de De het contact met de vrouwen, schoorsteen moet wel roken. boxershorts van hun ontwikkeling en plezier Zonder gezond rendement Van Hulley leveren zien, dat is me heel veel kan immers ook het sociale waard. En op termijn ga ik doel niet worden gerealinog niet genoeg op om van met Van Hulley ook geld seerd. De oprichters van rond te komen. Creutzberg: verdienen, daar ik van Granny’s Finest geven aan ‘Ik ben er op een andere overtuigd. Daar ben ik ondat vooral het eerste jaar manier rijk van geworden’ dernemer genoeg voor.” ■ moeilijk was. Er moest veel
magazine
23
