We zijn deel van hun nieuw verhaal Een terugblik op de studiebegeleiding voor hooggeschoolde vluchtelingen van Vluchtelingenwerk Vlaanderen

We zijn deel van hun nieuw verhaal

Een terugblik op de studiebegeleiding voor hooggeschoolde vluchtelingen van Vluchtelingenwerk Vlaanderen 2004-2012

VLUCHTELINGENWERK VLAANDEREN · DEEL VAN HUN NIEUW VERHAAL

1

‘Vorig jaar ben ik met onderscheiding afgestudeerd als master in de rechten. Onmiddellijk daarna ben ik een tweede masterprogramma gestart (in Humanitarian Action). In september (2012) vertrok ik naar Genève voor een stage bij de EU-Delegatie van de Verenigde Naties. Dus, ondanks oorlog en verloren jaren heb ik mijn droom kunnen waarmaken en ben ik een juriste geworden! Vriendelijk bedankt voor de ondersteuning en hulp die Vluchtelingenwerk mij verschaft heeft tijdens mijn eerste jaren in België!’ Mariat uit Tsjetsjenië. Afgestudeerd in master in de rechten

2

DEEL VAN HUN NIEUW VERHAAL · VLUCHTELINGENWERK VLAANDEREN

DANKWOORD Het project studiebegeleiding hebben we niet alleen kunnen realiseren. We willen in het bijzonder volgende partners bedanken: Stad Gent, De Stap - Studieadviespunt Gent en Universiteit Antwerpen. Deze partners hebben ons mogelijk gemaakt om in Vlaanderen studiebegeleiding aan te bieden.


3

Dit boekje bevat fragmenten uit de voorbije negen jaar studiebegeleiding. Studeren en afstuderen als vluchteling is mogelijk, zo blijkt. Je vindt hier verhalen, tips, beschouwingen. We laten vooral de vluchtelingen zelf aan het woord. Dit boekje kan inspiratie bieden aan (potentiële) vluchtelingstudenten. Voor anderen kan het interessante lectuur zijn. ‘Hartelijk bedankt, mijn Belgische engelbewaarder’, Salaudin uit Tsjetsjenië

4

INLEIDING Vluchtelingenwerk Vlaanderen steunt asielzoekers en vluchtelingen. We doen dit op verschillende manieren. Zo begeleidden we negen jaar lang, van 2004 tot 2012, 1000 asielzoekers, vluchtelingen en andere vreemdelingen tijdens hun studies. Als mensen op de vlucht slaan voor oorlog, geweld en vervolging, laten ze alles achter. Hier aangekomen moeten ze vaak van nul beginnen. Sommigen onder hen willen verder studeren of nieuwe studies aanvatten. Vluchtelingenwerk geloofde in hun potentieel en besloot hen daarbij te helpen. Studiebegeleiding bij Vluchtelingenwerk betekende negen jaar lang advies op maat, bemiddeling, voorkomen dat mensen hun studies voortijdig stopzetten. Zo konden heel wat vluchtelingen een Vlaams diploma hoger onderwijs behalen. Wij ontwikkelden nieuwe methodieken en begeleidingsinstrumenten. Vluch-


telingen, asielzoekers en andere mensen met vragen rond onderwijs konden beroep doen op onze helpdesk onderwijs. Wij detecteerden knelpunten en waar nodig sensibiliseerden we het beleid. Nu geeft Vluchtelingenwerk de fakkel door. De Vlaamse overheid neemt stappen om studiebegeleiding structureel aan te bieden aan volwassenen en heeft daarbij bijzondere aandacht voor mensen met een buitenlands diploma. De koepel van volwassenonderwijs begeleidt nu ‘onze’ hooggeschoolde vluchtelingen. Vluchtelingenwerk kijkt tevreden terug op mooi pionierswerk. Een bloemlezing…

VLUCHTELINGEN WILLEN HUN DROMEN VERWEZENLIJKEN


5

VEEL VLUCHTELINGEN… In onze begeleiding zagen we veel vluchtelingen met enorm veel ijver en doorzettingsvermogen. Ze hebben heel wat gepresteerd in hun land. Zijn hooggeschoold en bekleedden voor hun vlucht hoge functies. Opvallend veel vluchtelingen hebben een medische beroepsachtergrond, zijn ingenieur, technisch onderlegd of kunstenaar. Na hun aankomst in ons land willen ze hun talenten uit eigen land gebruiken. Ze willen in hun nieuwe land een nieuwe start maken. In alle veiligheid. Dat dit geen rechte lijn is maar eerder een hordenloop weerhoudt hen er niet van om hun dromen waar te maken… ‘Het is niet altijd gemakkelijk in het Nederlands te studeren maar het loont de grote moeite.’ Fabrice uit Burundi

6


Verwachtingen Hoogopgeleide vluchtelingen willen graag hun kennis en ervaring uit hun thuisland inzetten. Hun verwachtingen zijn hierbij soms te hoog. Ze onderschatten vaak de soms lange weg die ze daarvoor moeten bewandelen. Andere vluchtelingen stellen zich dan weer zo bescheiden op dat zij daarmee hun capaciteiten uit het oog verliezen. Ze geloven niet dat ze hier voldoende kansen kunnen krijgen. En daardoor op de maatschappelijke ladder kunnen opklimmen. Awet uit Ethiopië behaalde een graduaatdiploma Enterprising Communication aan ACE-Groep T, Groep T’s CVO (Centrum voor Volwassenenonderwijs) in 2007, en getuigt: ‘Vluchtelingen hebben soms te hoge verwachtingen. Toen ik studeerde waren sommige studenten niet tevreden over de lesgevers. Mensen zijn geen goden. De cultuurshock zal je raken als je te veel verwacht. Dan ben je ook teleurgesteld.’

Erkenning van diploma’s uit het thuisland Eerder behaalde studieresultaten in het thuisland vormen geen garantie voor succes in België. Veel vluchtelingen namen tijdens de vlucht geen diploma’s en studiedocumenten mee. Namen ze die wel mee dan worden die niet altijd erkend in België. In Vlaanderen is Naric-Vlaanderen de overheidsinstantie die buitenlandse diploma’s beoordeelt. Maar volledige gelijkwaardigheid is niet altijd mogelijk. Opnieuw enkele jaren studeren of een opleiding


7

volgen is een optie. Maar voor veel vluchtelingen is het lastig om te accepteren dat ze opnieuw naar de schoolbanken moeten om zich te kwalificeren in hun vakgebied. Sommigen ervaren het als pijnlijk en vaak ontmoedigend. Ze zien het ook als gebrek aan erkenning voor hun kennis en vaardigheden.

Statusverlies Hoogopgeleide vluchtelingen hadden in hun thuisland vaak een bepaalde status verworven en een zeker bestaan opgebouwd. In hun nieuwe land zijn ze buitenstaanders en horen ze, zeker in het begin, bij de laagste inkomensgroep. Ze moeten een nieuwe carrière starten. Door hier te studeren vergroot hun kans op een goede baan. Vluchtelingen zijn vaak dankbaar voor de bescherming die ze kregen in ons land en willen iets teruggeven aan onze maatschappij. Die maatschappij moet hen dan wel de kans bieden om op te klimmen zodat 8


ze weer terecht kunnen komen op een plek waar hun talenten volop kunnen renderen. En ze hun verloren status kunnen terugwinnen.

De gevolgen van de financiële situatie van vluchtelingen Veel vluchtelingen moesten letterlijk en figuurlijk een hoge prijs betalen voor hun vlucht. Hier zijn ze aangewezen op steun van het OCMW. Vluchtelingen die OCMW-steun krijgen hebben recht op een studietoelage van de Vlaamse Overheid. En tijdens hun studie krijgen ze meestal extra steun van de sociale dienst van de onderwijsinstelling. In onze studiebegeleiding merkten we dat heel wat vluchtelingen het niet leuk vonden dat ze daardoor niet financieel onafhankelijk zijn. Ook al appreciëren ze de sociale steun enorm. ‘In de studiebegeleiding hadden we twee buitenlandse artsen, Farhad en Neda, een koppel uit Iran. Om hun artsenstudies te bekostigen brachten ze, voor ze naar de les trokken, elke dag kranten rond om 5u30 ’s morgens. Winter en zomer. Ze zijn nu allebei huisarts.’ Carine, voormalig studiebegeleidster van Vluchtelingenwerk


9

‘Ik heb een studente graduaat chemie kunnen overtuigen om ook haar rijbewijs te halen omdat de meeste bedrijven buiten het stadscentrum liggen… Ze heeft het gehaald ondanks haar druk bestaan… moeder van een jong kind, studeren, deeltijds werken… Ik neem mij al jaren voor om mijn rijbewijs te halen en heb het nog niet… Ik heb ontzettend veel bewondering voor het doorzettingsvermogen dat ik vaak bij deze mensen heb gezien. Wat een vechtlust om nog iets goeds en positiefs te maken van hun leven en dat in een nieuw en onbekend land. Knap!’ Carine, voormalig studiebegeleidster van Vluchtelingenwerk

10

Studeren is niet altijd mogelijk De persoonlijke ervaringen van vluchtelingen, trauma’s, de asielprocedure, concentratieproblemen, taalachterstand, gezinssituatie, geen rustig plekje in huis, gebrek aan netwerk, statusval, financiële situatie, … kunnen het (verder) studeren bemoeilijken. Soms is het moeilijk om aansluiting te vinden bij andere studenten en bij lesgevers tijdens de studie. Groepswerken lopen niet zo vlot, er wordt jargon gebruikt in de les of soms zelfs dialect. Dat kan vluchtelingen onzeker maken.

Dubbele toekomstoriëntatie Vluchtelingen verlaten onvrijwillig hun land en willen in het begin zo snel mogelijk teruggaan. Hun studie of beroepskeuze in de eerste fase kan hierop gericht zijn. Dit kan een goede studieoriëntering belemmeren.


Een aanspreekpunt Heel wat vluchtelingen leven geïsoleerd en hebben nood aan een aanspreekpunt. Een goede studiebegeleider betekent een enorme steun om verder door te zetten. Studenten blijven ondersteunen en motiveren in moeilijke momenten is een toegevoegde waarde. Hun waardering geeft een studiebegeleider dan weer enorm veel voldoening in de job.

Lamartine heeft enkel secundair onderwijs gedaan. Studeren was altijd haar droom. ‘Als je wil studeren, studeer dan en volg je droom. Zoals ik. Ik kon vroeger mijn dromen niet realiseren door omstandigheden. Starten met de studies is gemakkelijk maar gemotiveerd blijven is veel moeilijker. Studeer wat je graag studeert en niet voor de waardering van anderen. Blijf doorgaan en geef niet op al heb je als vluchteling andere problemen’ Lamartine uit Somalië wil maatschappelijk assistent worden. (uit interview in mei 2013)


11

‘Hartelijk bedankt mevrouw Goska. Jouw boodschap is heel mooi en ik zal zeker altijd proberen om meer te studeren. Ik heb heel veel energie gekregen van je mooie advies’. Rojin uit Iran. Studeert voor burgerlijk ingenieur.

‘Met overvloedig dank voor uw interesse in mijn problemen’ Faduma uit Somalië

‘Ik ben heel blij van u te horen. Katrien (voormalige studiebegeleidster) was zoals een zus en moeder voor ons. Wij zullen haar zeker missen. Ik volg nog altijd biomedische laboratoriumtechnologie. Ik was er door voor sommige vakken. Het gaat wel goed maar ik heb moeilijkheden met de taal en financiële problemen, maar het valt wel mee. Ik heb mijn hoop nog niet verloren. Nog veel groeten aan Katrien. Dankuwel.’ Almas en Amiri, broer en zus uit Iran.

12


‘Ik hoop dat alles goed gaat met jou, ik heb mijn examens afgelegd en vier van mijn examens waren goed gegaan, maar ik ben aan het twijfelen over twee andere examens. Maandag begin ik met het tweede semester en ik zal ook mijn best moeten doen om door te geraken. Bedankt voor jouw steun!’ Adelina uit Rwanda

‘Ik ben ingeschreven aan de Vrije Universiteit Brussel. Ik wil u hartstikke bedanken voor uw hulp. Ik zou nooit zo ver zijn gekomen zonder uw ruggensteun’. Ghamar uit Iran

‘Ik heb plezant nieuws voor u. Ik kan me eindelijk inschrijven aan de Arteveldehogeschool. Vandaag heb ik de halve dag lessen gevolgd. Die vallen mee. Maar ik moet nog veel inspanning doen. Sowieso moet ik u echt bedanken voor uw hulp en dat ik een kans krijg om te studeren’, Duha uit Irak


13

‘Toen ik bij Katrien voor studiebegeleiding kwam heb ik haar verteld dat ik rechten wil studeren. Ik wou tijd investeren om via rechtenstudie in de politiek te kunnen gaan. Katrien vertelde me dat Frans belangrijk is bij deze studierichting en dat de studie voor mij ook heel lang zou kunnen worden. Ik was toen niet realistisch’ Awet uit Ethiopië

14

IN DE STUDIEBEGELEIDING Een realistische studiekeuze? Vluchtelingenstudenten willen dikwijls een studie kiezen die niet realistisch is. Vaak kennen ze enkel de universiteit en niet de hogeschoolopleidingen. Ze hebben een vertekend beeld over studieniveaus. Of ze willen meteen het hoogste niveau halen. Ze vergelijken de verschillende studieniveaus nauwelijks. Lamartine uit Somalië vertelt: ‘Maak ook een realistische en goede studiekeuze van in het begin. Mik ook eerst niet te hoog. Volgens mij is het beter zelfs twee diploma’s te halen. Je kan best een professionele bacheloropleiding afwerken om dan via een schakelprogramma een masterdiploma behalen. Dan heb je een praktische en een academische kennis voor de toekomst’.


Voltijds programma in eerste studiejaar? Vluchtelingenstudenten starten vaak met een te ambitieus studieprogramma. Bij de aanvang van de opleiding willen ze zo snel mogelijk een diploma behalen. Maar als het programma te zwaar is, is het risico groter dat ze afhaken halverwege. Het is dikwijls beter om studenten aan te raden geen voltijdse studie te starten. De eerste twee jaar splitsen in een deeltijdse studie is vaak op langere termijn efficiënter. Nadien kan het tempo opgedreven worden naar een voltijds programma.

Vlaamse diploma’s behaald? ‘Onze’ gevluchte studenten legden minimum een studietraject af van meer dan drie jaar. 242 studenten begonnen een studie en al 34 behaalden ondertussen een diploma. Ze studeerden af in uiteenlopende studierichtingen: rechten, verpleegkunde, geneeskunde, bedrijfsmanagement, tandheelkunde, farmacie, chemie,

‘Goska ik heb het overlegd met mijn vrienden en mijn moeder en gelukkig vond ik iemand van mijn school die in Leuven zit! Ik zou heel graag biochemie en biotechnologie willen studeren maar het zal wel heel veel inspanning vragen. Het eerste jaar blijkt voor sommigen een shock. Ook voor mij. Ik ben zelf al wiskunde beginnen te herhalen. Als ik mijn best blijf doen, zal het wel lukken, hoop ik toch. Ik dank u voor alles.’, Mashid uit Iran


15

‘Ik wil u graag op de hoogte brengen dat ik vanaf 1 oktober bij de ING bank zal werken. Het is gelukt! Ik heb geen worden om te beschrijven hoe gelukkig ik ben geworden. En kunt u aub Carine ook mailen?, Jammer maar ik heb haar e-mail niet. Dankzij jullie kreeg ik die kans om mijn droom te realiseren. Hartelijk bedankt’. Anaïs uit Kameroen, na haar studie bedrijfsmanagement

electromechanica en taalkundige studierichtingen. Sommigen onder hen behaalden een Vlaams diploma in dezelfde studierichting als het behaalde diploma in hun thuisland. Anderen sloegen een andere richting in.

‘Ik wil je bedanken voor de steun en raad die jij me gegeven hebt op mijn weg naar tewerkstelling en voor je eerlijke interesse voor ons, de anderstaligen, met wie je werkt!’ Chedi, Tsjetsjenië

16


‘Sinds 18 februari zijn mijn examenresultaten bekend. Met opluchting wil ik je meedelen dat ik er door ben voor alle vakken...’ Tigist uit Ethiopië

‘Momenteel ben ik bezig aan mijn masterscriptie. Om mijn studies te kunnen combineren met het huishouden en zo, heb ik besloten om de verdediging van mijn masterscriptie uit te stellen tot na de tweede zit. Bovendien vertrek ik in de zomer naar Rusland om verder bronnenonderzoek uit te voeren daar, aangezien het thema van mijn scriptie gedeeltelijk over Russisch recht gaat.’ Toïta uit Rusland


17

VERHALEN Het verhaal van Afsaneh

Vrijwillig duwtje in de rug Afsaneh volgde secundair onderwijs in Afrika. Ze is met haar zus en ouders moeten vluchten. Haar ambitie is om verder te studeren. Ze wil graag laborante worden en na het bezoeken van een aantal informatiedagen, kiest Afsaneh voor de professionele bachelor laboratoriumtechnologie. Maar haar eerste jaar verloopt moeilijk. Niet enkel omdat ze nog te weinig vertrouwd is met studeren in een andere taal maar ook omdat haar voorkennis wetenschappen niet voldoende is. Ze krijgt veel studiebegeleiding op school en hulp van haar medestudenten. Maar in haar vooropleiding ontbreekt een stuk essentiële kennis. Ze vraagt of we iemand kennen die haar enkele bijlessen wiskunde kan geven. Maar omdat de familie leefloon krijgt, zoals de meeste erkende vluchtelingen in het begin, is bijlessen betalen onmogelijk. We stellen de vraag aan Auxilia (vrijwilligersorganisatie die o.a. bijlessen aanbiedt) en een leerkracht is bereid haar enkele bijlessen wiskunde gratis te geven. Afsaneh studeert succesvol verder en zal normaal gezien in 2014 haar diploma behalen.

18


Het verhaal van Azar

Haar moeder trots maken Eind december 2010 komt Azar naar ons voor studiebegeleiding. Ze heeft vier jaar Engels gestudeerd, heeft enkele studiedocumenten en een attest van niveaubepaling van Naric. Hoewel ze academisch Nederlands heeft gevolgd is ze niet tevreden over het niveau dat ze behaald heeft, want ze legt de lat heel hoog voor zichzelf. Daarom kijkt ze uit naar een Engelstalige master. International Management kan ze in Brussel studeren en ze beslist om vanuit Gent te pendelen. Ze wil nog een diploma halen voor zichzelf maar ook om haar moeder in Iran te tonen dat ze ook hier succesvol is. Het is deels compensatie voor haar afwezigheid, het verre verblijf in Europa. Ze wil dat haar moeder trots op haar kan zijn. Eind september 2011 start ze met de studies. Toen wij haar begin oktober 2011 contacteerden, hoorden we dat ze het volledige inschrijvingsgeld heeft betaald terwijl wij weten dat ze in aanmerking komt voor een studietoelage. De school vraagt om eerst het attest voor te leggen van de sociale dienst. Door onze bemiddeling betaalt de school haar het verschil terug. In de eerste examenperiode slaagt Azar voor alle opgenomen opleidingsonderdelen.


19

Het verhaal van Mehari

Hoger onderwijs diploma zonder diploma secundair onderwijs? Mehari is gevlucht uit een Afrikaans land. Hij heeft daar enkel secundair onderwijs gevolgd. Hij kan zijn einddiploma voorleggen en één jaar voor de aanvang van de studies dient hij zijn diploma in bij Naric. Twee jaar later laat Naric hem weten dat zijn diploma niet volledig erkend wordt. Hij is niet akkoord met de beslissing en dient samen met Vluchtelingenwerk in 2009 een verzoek tot herziening in bij de Raad van State. Drie jaar later hebben we nog steeds geen antwoord. Mehari kon ondertussen toch een studie starten omdat je geen gelijkwaardigheid van je buitenlandse studies nodig hebt. De school kan zelf buitenlandse diploma’s onderzoeken. Hij start de opleiding verpleegkunde maar diende het eerste jaar over te doen omdat 20


zijn kennis van het Nederlands niet voldoende is en hij verstaat moeilijk dialect om stages in het ziekenhuis te doen. Hij legt de theoretische examens wel met succes af en het volgend jaar kan hij starten met de stage. Halfweg de opleiding begint hij zich op school niet meer zo goed te voelen en wil hij stoppen. Ook omdat hij, volgens hem, onterecht een niet zo goede eindbeoordeling van de stage krijgt. Na advies van Vluchtelingenwerk zet hij de studie verder in een andere hogeschool. De verworven credits kan hij meenemen. In 2012 studeerde Mehari af als verpleger en nu werkt hij in een ziekenhuis. Hij is gelukkig.


21

Het verhaal van Rami

Wonen op kot tussen andere studenten? Rami volgde in Jemen zijn studies in het Engels en wil hier graag zo snel mogelijk een masterdiploma behalen. De opleiding die bij zijn vorige studies in Jemen (Telecommunications engineering) aansluit kan hij enkel in Leuven volgen. Hij mag starten met de studies en ook het OCMW geeft hem toelating. Elke dag pendelen van Gent naar Leuven is duur en vergt veel tijd. Daarom zou het voor Rami beter zijn om van de universiteit een studentenkamer te kunnen gebruiken maar de inschrijvingsdatum bij de Sociale Dienst is voorbij. Door onze bemiddeling kan hij uiteindelijk een studentenkamer aan een sociaal tarief krijgen. Hij studeert in het academiejaar 2014 af.

22


Het verhaal van Omar

Soedanese vluchteling met een Russisch doctoraat Wetenschappen is een passie voor deze Soedanese vluchteling. Na zijn universitaire studies biologie in Rusland promoveert hij en behaalt hij een doctoraatstitel in mycologie (het onderzoek naar zwammen, schimmels, paddenstoelen). Hij woont alleen in Brussel, is ouder dan 50 jaar en wil zich bij ons informeren over zijn toekomstmogelijkheden. ‘Zijn er bijkomende opleidingen om toch nog op de arbeidsmarkt aan te sluiten?’ Hij is minder dan twee jaar in België en kan zich ondertussen uit de slag trekken in het Frans. Maar hij voelt zich onzeker gezien zijn leeftijd. We bekijken zijn documenten, stellen extra vragen en helpen hem met de procedure diplomagelijkschakeling. We laten hem alle beschikbare documenten verzamelen, vertalen en stellen twee dossiers samen voor de academische erkenning: een voor het einddiploma


23

universiteit, een tweede voor het doctoraat. Hij beschikt over de originele thesis en zelfs over zijn origineel doctoraatsproefschrift en publicaties (alles geschreven in het Russisch). De procedure neemt bijna een jaar in beslag. Wanneer de uiteindelijke beslissing ons bereikt is deze man niet meer te vinden. Jammer want we hebben goed nieuws: volledige erkenning op master niveau biologie en ook van zijn doctoraat! We kunnen alleen gissen wat met deze man gebeurd is.

24


Het verhaal van Akham

Ook mannen kunnen gynaecoloog zijn in de Arabische wereld Gynaecologie was de specialisatie van Akham in Irak sinds twee jaar. Hij wil zo snel mogelijk zijn beroep hier verder uitoefenen. Wanneer hij bij ons komt is hij anderhalf jaar in België. Akham volgt academisch Nederlands en kan nog net deelnemen aan een infosessie voor gevluchte artsen die Vluchtelingenwerk organiseert over Eerder Verworven Competenties. Hij is heel zelfstandig en wanneer hij beslist om zich in te schrijven voor het VLIR-examen voor buitenlandse artsen (waarin bepaald wordt hoeveel jaar iemand opnieuw moet studeren vooraleer als arts te mogen werken in Vlaanderen) heeft hij van de studiebegeleider enkel begeleiding nodig bij het nakijken van zijn portfolio. Een portfoliodossier helpt bij het in kaart brengen van competenties en vaardigheden en kan gebruikt worden bij het mondeling gedeelte van het VLIR-examen. Dit portfolio werd door Vluchtelingenwerk ontwikkeld. Na het examen krijgen we goed nieuws: de VLIR-commissie erkent zijn basisdiploma geneeskunde en hij krijgt binnenkort de erkenning van Naric-Vlaanderen. Nu kan hij zich oriënteren naar de specialisatie gynaecologie.


25

Het verhaal van Odunayo

Te jong of te oud? Odhnayo is 20 jaar wanneer hij uit Nigeria naar België vlucht. Eind 2004 komt hij bij ons voor studiebegeleiding. Hij heeft geen enkel studiedocument. Zijn droom is een farmaceutische studie beginnen. Maar hij heeft niet voldoende wetenschappelijke voorkennis. Wij adviseren hem om een voorbereidend wetenschappelijk jaar te volgen, maar bij verder onderzoek blijkt dat hij helaas niet kan starten. Voor dit voorbereidend jaar is gelijkwaardigheid secundair onderwijs vereist. Odunayo heeft geen document om aan te tonen dat hij een diploma secundair onderwijs heeft. Wij bekijken het verdere traject en wij adviseren hem om eerst een diploma secundair onderwijs te behalen. Wij vragen de vrijstelling van de RVA aan en hij ontvangt goedkeuring om tweedekansonderwijs te volgen. Op dat moment is hij 22 jaar oud en de oudste van de klas. Hiervoor schaamt hij zich een beetje. Hij combineert een aantal vakken met de centrale examencommissie. Zijn wetenschappelijke kennis vordert goed maar hij heeft een enorme achterstand voor Frans en kan moeilijk bijbenen. Drie jaar later heeft hij daardoor nog altijd geen diploma behaald. Hij komt terug naar de studiebegeleiding en vraagt of het toch niet mogelijk is om farmacie aan de universiteit te starten zonder dit diploma. Ondertussen hebben de universiteiten nieuwe toelatingsprocedures mogelijk gemaakt en 26


we begeleiden hem in de eerste stappen naar toelating. De universiteit laat hem toe om te proberen. Odunayo krijgt opnieuw vrijstelling van de RVA om te studeren. Maar het eerste jaar is zwaar: zijn kennis Nederlands is zeer goed en de wetenschappelijke bagage ook, maar het academische niveau is wennen. We verwijzen hem door naar de studiebegeleider van de universtiteit waar zijn leerattitudes opgevolgd worden. Hij behaalt een aantal credits. Volgend academiejaar kan hij daardoor geen verlenging van de RVA krijgen. Ons advies is om te heroriënteren naar afstandsonderwijs voor een professionele bachelor biomedische laboratoriumtechnologie. Maar hij wil opnieuw proberen en neemt een deeltijds studieprogramma op in combinatie met werken. Hij verwerft na het eerste semester enkele credits en beslist om vanaf het tweede semester ons advies te volgen. Hij studeert dapper verder en zal binnenkort zijn professionele bachelor afwerken.


27

Het verhaal van Sawsan

Een tweede beroep? Sawsan is een jonge vrouw uit Irak. Ze is getrouwd en heeft twee kinderen. Ze is bijna zes jaar in België en erkend als vluchteling. Sawsan behaalde een einddiploma geneeskunde in Irak en werkte daar tien jaar als arts. Als ze voor de eerste keer contact opneemt met de studiebegeleiding van Vluchtelingenwerk is haar Nederlands nog onvoldoende. Ze start bij Linguapolis een taalcursus Nederlands en denkt eraan om aan het VLIR-examen deel te nemen. Ze twijfelt echter omdat ze geen lang studietraject meer wil volgen. Via de studiebegeleiding neemt ze contact op met andere buitenlandse artsen-studenten. Ze vindt deze contacten erg interessant maar besluit toch om niet voor studies geneeskunde te kiezen. Haar medische kennis wil ze niet verliezen en ze overweegt even om verpleegkunde te gaan studeren. Maar ook dat idee wordt afgevoerd omdat ze gehoord heeft dat verpleegsters geen hoofddoek mogen dragen in ziekenhuizen en omdat ze haar hoofddoek niet wil afdoen. Ze blijft echter gedreven Nederlands studeren bij Linguapolis en slaagt in niveau 5. Dat niveau heeft ze nodig om aan de Universiteit van Antwerpente starten. Ze schrijft zich daar in voor farmacie met een deeltijds diplomacontract. Ze behaalt haar bachelor farmacie in vier 28


jaar tijd en heeft zeer goede studieresultaten. Sawsan is een echte vechter maar het was niet altijd makkelijk. Eerst en vooral was studeren met twee kleine kinderen enorm zwaar, vaak kon ze ‘s nachts pas beginnen studeren wanneer het huishouden gedaan was. Ook financieel was het voor haar zeer moeilijk om haar studies te combineren met een leefloon van het OCMW. Daarbij kwam nog dat er een enorm verschil was tussen het academisch Nederlands in een taalcursus en het daadwerkelijk meedraaien op een universiteit, zodat ze het eerste jaar de leerstof steeds in haar hoofd naar haar eigen taal aan het vertalen was. Ook op de universiteit liep het niet altijd van een leien dakje. Professoren en medestudenten waren wel bereid om haar te helpen maar ze moest zich het eerste jaar heel assertief opstellen tegenover medestudenten om te mogen deelnemen aan groepswerken. Bij het vinden van geschikte stageplaatsen kreeg ze niet veel hulp en veel apotheken hadden bezwaar tegen haar hoofddoek. Ook financieel was het voor haar erg moeilijk om haar studies te combineren met een OCMW-uitkering. Tijdens haar bachelorstudies kon ze beroep doen op een studietoelage. Maar toen ze haar bachelor farmacie behaald had, vroeg de dienst studietoelage haar toch nog om een document van NARIC-Vlaanderen aan te vragen dat vermeldde dat haar diploma geneeskunde uit Irak niet erkend is in België. Zolang ze dat document niet heeft kan ze geen studietoelage krijgen voor haar masterstudies.


29

SLOTWOORD Dit boekje werd gemaakt naar aanleiding van het afsluitmoment van de werking studiebegeleiding van Vluchtelingenwerk Vlaanderen. Uit het boekje blijkt dat hoogopgeleide vluchtelingen heel wat potentieel hebben. Investeren in dit talent is dus de boodschap. In het boekje vind je originele citaten uit e-mails, focusgroepen en bijeenkomsten van vluchtelingen. Je vindt ook delen uit interviews met twee vluchtelingen afgenomen door voormalig studiebegeleidster Goska Kubacka in mei 2013. Ook voormalige studiebegeleidsters Carine Maes en Cathy Goossens deelden hun verhalen. ‘Good morning. Thank you for what you did for me and thanks for all your colleagues in your organization.’ Osama uit Egypte

30


De studiebegeleiding lag aan de basis van: Het mentorenproject aan de Universiteit van Gent, waarbij Belgische studenten een jaar lang een vluchtelingstudent op sleeptouw nemen. Dit project is ondertussen een vast onderdeel geworden van het curriculum aan de Gentse universiteit. Het portfolioproject, waarin we een model ontwikkelden om eerder verworven competenties en kwalificaties in kaart te brengen. Het portfolio kan nog steeds worden gebruikt, bv. door artsen die zich voorbereiden op het VLIR-examen. Het project vluchtelingen@work, waarin we vluchtelingen begeleidden op zoek naar een job die past bij hun kwalificaties. En ook nu nog werkt Vluchtelingenwerk verder aan de valorisering van competenties van vluchtelingen, bv met een rondetafel en een werkgroep gevluchte artsen in 2013.


31

COLOFON In het project studiebegeleiding hebben volgende begeleiders gewerkt: —— Katrien en Goska in Brussel en Gent (de Stap - Studieadviespunt Gent), —— Carine en Cathy in Brussel en Antwerpen (UA) Hun namen komen terug in het boekje. Niet alle namen van vluchtelingen zijn echt. Wij waarborgen hun privacy en anonimiteit.

V.U. Els Keytsman Vluchtelingenwerk Vlaanderen Kruidtuinstraat 75 1210 Brussel

Redactie en samenstelling Goska Kubacka

32

Eindredactie Eef Heylighen Lay-out Francis Goethals Uitgavedatum juni 2013


MIJN VERLANGEN Mijn dierbare grond Van mijn buurt Van mijn kindertijd Van mijn land Ik ontweek je Ik haatte je Ik bedekte mijn ogen Met mijn bril (…Toen ik er nog was)

Mijn dierbare stenen Niet geasfalteerd Oh, mijn dierbaar land Het gaat op en neer... Het diepe verlangen Verstoort me, Wanneer zie ik Jou Ooit terug? Zeg me, wanneer?

Ik was modern En haatte je Jij, de modder van mijn land Maar je bent groot En nu mis ik je – Heel diep

Awet Desta Aregawi, Erkend vluchteling uit Ethiopië


33

‘Deze job zal waarschijnlijk mijn mooiste job zijn en blijven. Werken met mensen, de dankbaarheid, het feit dat je mensen verder op weg kunt helpen, het zoeken naar oplossingen, mensen zien groeien en een nieuwe toekomst uitbouwen, de kans om kennis te maken met zoveel verschillende culturen en zoveel interessante mensen, de vele verhalen, al dat doorzettingsvermogen waar je niet anders kon dan bewondering voor hebben… En dat je dat kleine verschil hebt gemaakt en deel uitmaakt van hun nieuw verhaal’ Bedankt Vluchtelingenwerk Vlaanderen, Goska, Carine, Katrien en Cathy; voormalige studiebegeleidsters bij Vluchtelingenwerk.

34


VLUCHTELINGENWERK VLAANDEREN VZW KRUIDTUINSTRAAT 75, 1210 BRUSSEL T 02 225 44 00 - F 02 201 03 76 [email protected] WWW.VLUCHTELINGENWERK.BE

We zijn deel van hun nieuw verhaal Een terugblik op de studiebegeleiding voor hooggeschoolde vluchtelingen van Vluchtelingenwerk Vlaanderen

Recommend Documents