Wat heeft een gezin nodig om menswaardig te participeren aan onze maatschappij?

http://webhost.ua.ac.be/csb

http://onderzoek.khk.be/domein _SociaalEconomischBeleid/

www.khk.be

Wat heeft een gezin nodig om menswaardig te participeren aan onze maatschappij? Een budgetstandaard voor Vlaanderen Opzet, resultaten en valorisatie Bérénice Storms Katholieke Hogeschool Kempen Universiteit Antwerpen: Centrum voor Sociaal Beleid Herman Deleeck

7-5-2011


SITUERING EN VERANTWOORDING


www.khk.be

Inkomensbescherming in België:  Bovenwettelijke en privé-verzekeringen  Sociale verzekeringen  Minimale voorzieningen  Minimumuitkeringen sociale zekerheid  Gewaarborgde minimuminkomens  Individuele bijstand  Recht op maatschappelijke integratie (Leefloonwet)

 Recht op maatschappelijke dienstverlening  Geldelijke materiële hulpverlening  Niet-geldelijke materiële hulpverlening  Immateriële hulpverlening


Recht op maatschappelijke dienstverlening: ruime en discretionaire opdracht


www.khk.be

Gevolg:  Grote ongelijkheden tussen de verschillende OCMW’s  Lappendeken aan steunnormen


Aanvullende steun


www.khk.be

Percentage van de OCMW’s dat aanvullende financiële steun verleent aan: Cliëntsiuatie

A

(vrouw, relatiebreuk)

71,2

Cliëntsiuatie

B

(koppel, ziektekosten)

76,5

Cliëntsiuatie

C

(koppel + kinderen)

81,7

Cliëntsiuatie

D

(asielzoeker)

55,6

Cliëntsiuatie

E

(langdurig werkloze)

64,6

Cliëntsiuatie

F

(vrouw, kachel)

62,4

Cliëntsiuatie

G

(student, messenset)

64,2

Bron: Van Mechelen, N., Bogaerts,K., 2008, aanvullende steun in Vlaamse OCMW’s, CSB-Berichten, juni 2008


Aanvullende steun: omvang


www.khk.be

Minimum

Maximum

Mediaan

6

1 084

173

Cliënt A

(vrouw, relatiebreuk)

Cliënt B

(koppel, ziektekost)

15

982

190

Cliënt C

(koppel + kinderen)

16

860

235

Cliënt D (asielzoeker)

6

1 238

249

Cliënt E

(langdurig werkloze)

4

515

163

Cliënt F

(vrouw, kachel)

4

825

150

4

615

135

Cliënt G (student, messenset)

Bron: Van Mechelen, N., Bogaerts,K., 2008, aanvullende steun in Vlaamse OCMW’s, CSB-Berichten, juni 2008


PROBLEEMSTELLING


www.khk.be

Vraagstelling: Hoeveel middelen heeft een gezin nodig om op een menswaardige manier te participeren in onze samenleving?

Doelstelling:

Richtnormen ontwikkelen voor het toetsen van leefsituaties aan de menselijke waardigheid.



www.khk.be

MAATSCHAPPELIJK EN WETENSCHAPPELIJK RELEVANT 

Behoeften aan een algemeen normensysteem voor:     



OCMW’s Arbeidsrechtbanken Collectieve schuldenregeling Vredegerechten …

Nood aan wetenschappelijke norm om uitspraken te doen over:  

Omvang van de armoede Doeltreffendheid minimuminkomensbescherming



www.khk.be

Maatschappelijke participatie: adequaat vervullen sociale rollen = bijhoren én bijdragen

Gezondheid:

Autonomie:

• Gezonde voeding

•Veilige kindertijd

Geschikte kleding Adequate huisvesting Gezondheidszorg en persoonlijke verzorging Rust Ontspanning

Betekenisvolle relaties Mobiliteit •Veiligheid



www.khk.be

Inhoud korven (aard, kwaliteit, hoeveelheid en prijs)

 Drie criteria:  Gezonde levensstijl mogelijk  Autonome keuzes over invulling maatschappelijke rollen  Aanvaard door lageinkomensgezinnen


Typegezinnen  Variërend naar gezinsomvang- en samenstelling


www.khk.be

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21.

Alleenstaande vrouw Alleenstaande man Alleenstaande vrouw met één kind (jongen, 2 jaar) Alleenstaande vrouw met één kind (meisje, 4 jaar) Alleenstaande vrouw met één kind (jongen, 8 jaar) Alleenstaande vrouw met één kind (meisje, 15 jaar ) Alleenstaande vrouw met één kind (meisje, 20 jaar op kot) Alleenstaande vrouw met één kind (meisje, 20 jaar, student op kot) Alleenstaande vrouw met één kind (meisje, 20 jaar, pendelstudent ) Alleenstaande vrouw met twee kinderen (2 en 4 jaar) Alleenstaande vrouw met twee kinderen (8 en 15 jaar) Koppel Koppel met één kind (jongen, 2 jaar) Koppel met één kind (meisje, 4 jaar) Koppel met één kind (jongen, 8 jaar) Koppel met één kind (meisje, 15 jaar ) Koppel met één kind (meisje, 20 jaar, student op kot) Koppel met één kind (meisje, 20 jaar, pendelstudent ) Koppel met twee kinderen (2 en 4 jaar) Koppel met twee kinderen (4 en 8 jaar) Koppel met twee kinderen (8 en 15 jaar)



www.khk.be

Typegezinnen Variërend naar:  Leeftijd:  

Actieve leeftijd 65+

 Huisvestingssituatie 

Huurwoning  



In private huisvestingsmarkt In sociale sector

Woning in eigendom  

Geen hypotheek meer te betalen Wel nog hypotheek te betalen

 Gezondheid:  

Geen chronische ziekten of bijzondere ziektekosten Aftoetslijst van bijkomende kosten indien geen goede gezondheid

 Activiteitsstatus:  

werkend langdurig werkloos



www.khk.be

Vuistregels:    

Normatieve budgetten Maximale transparantie Flexibel aanpasbaar Lange termijnbudgetten



www.khk.be

Voorbeeld: referentiebudgetten voor niet werkenden, die huren in de private sector en in goede gezondheid verkeren (prijzen juni 2008)

GEZONDE VOEDING  Criteria: 



 

Gezonde, evenwichtige en gevarieerde voeding (Hoge gezondheidsraad, Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie) voorkeur /middenweg: 5/2  Voorkeursproducten: goedkoopste  middenwegproducten: zoveel mogelijk variatie, verantwoordbaar binnen een minimumbudget Aanvaardbaar (focusgroups) Inclusief eet-en bereidingsbenodigdheden

gezonde voeding

Gezonde voeding


Geschikte kleding


www.khk.be

 Criteria:         

Bescherming bieden tegen alle weersomstandigheden Casual kleding, multifunctioneel Identiteit verschaffen Nieuwe kleding Ondergoed: Hoge kwaliteitseisen aan schoenen en regenkleding Lage, maar geen bodemprijzen Levensduur: kinderen (1 jaar), volwasssenen (2 jaar) Zeeman, Wibra, C&A, JBC, Brantano

 Inclusief: materiaal voor opbergen en onderhouden van kleding

Geschikte kleding

Geschikte kleding

Persoonlijke verzorging en adequate gezondheidszorg



www.khk.be





Achterliggende principes persoonlijke verzorging:  Handhaven gezondheid en bestrijden van infecties  Zelfrespect ( sociale exclusie) Persoonlijke verzorging  Handhygiëne  Mondhygiëne  Algemene hygiëne  Cosmetica  Voorbehoedsmiddelen

Persoonlijke verzorging en adequate gezondheidszorg



www.khk.be





Achterliggende principes gezondheidszorg:  Budgetten voor “gezonde” personen  Gebruik van medische zorgen wordt bepaald door: - Behoefte - Neiging tot gebruik - Mogelijkheid tot gebruik  Geen harde criteria: externe validering (Domus Medica) Gezondheidszorg:  Arts, geneesmiddelen (infectieziekten, traumata, psychosociaal welzijn, preventie)  Ziekenfondsbijdrage  Hospitalisatieverzekering  Zorgverzekering



reële medische kosten!



www.khk.be



www.khk.be

Adequate huisvesting


 http://onderzoek.khk.be/domein _SociaalEconomischBeleid/

www.khk.be

Criteria (geoperationaliseerd m.b.v data van de Woonsurvey 2005 door K. Heylen (HIVA)) :  Kwaliteitsvolle woning:  Veiligheid en bescherming bieden  Interne en externe bouwfysische kwaliteit  Sanitair moet dagelijkse hygiëne toelaten  Comfortniveau: badkamer (bad of douche), toilet  Voldoende ruim  Aantal slaapkamers: één voor ouders, één per twee kinderen van hetzelfde geslacht  Woonomgeving  Aanwezigheid van voorzieningen  Woonzekerheid  Een betaalbare prijs

Adequate huisvesting

Adequate huisvesting Adequateillustratief huisvesting  Huisvestingskosten:



www.khk.be



 



Mediane huurprijs van kwaliteitsvolle woningen in Vlaanderen  Private huisvestingsmarkt (sociale huisvestingsmarkt) Mediane verbruikerskosten in kwaliteitsvolle woningen Overige huisvestingskosten  Onderhoud (poetsen, verven, behangen,…)  Herstel

Hulpverlening: vertrekken van reële huisvestingskosten!



www.khk.be

Veiligheid:veilig wonen  Veiligheid    

Basisbankdienst Brandverzekering Familiale verzekering Preventie brandveiligheid


Rust en ontspanning


 Uitgangspunten:

www.khk.be

 Gezondheid  Recht op culturele en maatschappelijke ontplooiing (art. 23 Belgische grondwet)  Participatiedecreet  Steunpunt vakantieparticipatie

 Rust en ontspanning:  Bed en beddengoed  Binnenlandse vakantie  Deelname aan georganiseerde (verenigingsleven) en niet- georganiseerde vrijetijdsaanbod  Tv, dvd, radio-cd



www.khk.be

Veilige kindertijd

 Criteria :  Opgroeien in liefde en veiligheid  Nieuwe ervaringen opdoen  Lof, erkenning en positieve feedback  Graduele uitbreiding verantwoordelijkheden

 Concreet gemaakt o.b.v.  Internationaal verdrag inzake de Rechten van het Kind  Vlaams Jeugdbeleidsplan  Deskundigen jeugdbeleid en –zorg (Delphi)



www.khk.be

Veilige kindertijd

 Concrete uitgaven:          

Gezinsuitstap GSM tieners Verjaardagsfeestje voor klasgenootjes Bibliotheekabonnement Deelname aan georganiseerde (verenigingsleven) en niet- georganiseerde vrijetijdsaanbod Speelgoed Cultuurparticipatie Directe onderwijskosten Uit eten/afhaalmaaltijd Zakgeld

Onderhouden van relaties  Mensen zijn sociale wezens:

 Fundamentele behoefte aan verbondenheid: identiteitsontwikkeling  Wederkerige afhankelijkheid

 Onderhouden van relaties  Vrienden- en familiebezoek  GSM, computer, internetaansluiting en fototoestel  Feesten  Uit eten, afhaalmaaltijd  Huisdieren  Gezelligheid thuis  Burgerverplichtingen

Mobiliteit  Uitgangspunten:  Mobiliteit noodzakelijk om verschillende maatschappelijke rollen adequaat te kunnen vervullen  Decreet basismobiliteit: 90% woonzones een gegarandeerd aanbod openbaar vervoer

 Mobiliteit:  Fiets  Busabonnement  Rail Pass

TOTAAL BUDGET, niet werkenden, gezond, private huurwoning (prijzen geïndexeerd naar 2011)

2210 1893 1723 1588 1325

1438 1303 997

1927

TOTAAL BUDGET, niet werkenden, gezond, sociale huurwoning, alle rechten uitputtend (prijzen geïndexeerd naar 2011)

1779 1535 1385

1099

1257 1505

1109 1010 750


Voorlopig besluit http://onderzoek.khk.be/domein _SociaalEconomischBeleid/

www.khk.be

 Bugetstandaard: richtnorm voor beoordelen van individuele leefsituaties in functie van de menselijke waardigheid  Adequate armoedelijn? J a, menswaardig participeren niet mogelijk met gezinsinkomen < budgetstandaard Neen, in realiteit hebben gezinnen vaak meer nodig (bij gebrek aan vereiste competenties, wegens ziekte, hogere huisvestingkosten, …)



www.khk.be

Valorisatiemogelijkheden budgetstandaard

De budgetstandaard kan worden gebruikt voor: 1. Bepalen van aanvullende steun, leefgelden in kader van schuldbemiddeling, bepalen van kredietwaardigheid, … 2. Financiële opvoeding en preventie; 3. Meten van armoede 4. Beoordelen van doeltreffendheid minimuminkomensbescherming 5. Aanmoedigen van politici voor verder het uitbouwen van een sociaal inclusieve samenleving



www.khk.be

1. Bepalen van aanvullende steun, leefgelden, kredietscores: ontwikkeling van een praktisch instrument

2. Financiële educatie/preventie

3. Armoedemeting: Europese armoedelijn en referentiebudget menswaardig inkomen (2011)


4. Doeltreffendheid minimuminkomens Niet werkenden op actieve leeftijd

Huurder prive sector

Huurder sociale sector

Eigenaar, zonder hypotheek

Leefloon

Werkloos

Invaliditeit

Eigenaar, met hypotheek

http://onderzoek.khk.be/domein 2500

www.khk.be

_SociaalEconomischBeleid/

2000

1500

1000

500

0


Huurder sociale sector

Eigenaar, zonder hypotheek

Leefloon

Werkloos

Invaliditeit

Eigenaar, met hypotheek

2500

2000

1500

1000

500

0 koppel

koppel + kind (j, 2 jaar)

koppel + kind (m,4jaar)

koppel + kind (j, 8 jaar)

koppel + kind (m,15 jaar)

koppel + kinderen (2, 4 jaar)




4. Doeltreffendheid minimuminkomens Gezinnen met werkenden (éénverdieners)


www.khk.be


Eigenaar met hypotheek

Eigenaar zonder hypotheek

Minimumloon

3000

Autokost en

2500 2000 1500 1000 500 0 Vrouw

Vrw+1K 2j


Vrw+1K 4j

Vrw+1K 8j

Eigenaar met hypotheek

Vrw+1K 15j

Vrw+2K 2,4j

Eigenaar zonder hypotheek

Vrw+2K 4,8j

Vrw+2K 8,15j

Minimumloon

3000 2500 2000 1500 1000 500

0 Koppel

Kop+1K 2j

Kop+1K 4j

Kop+1K 8j

Kop+1K 15j

Kop+2K 2,4j

Kop+2K 4,8j

Kop+2K 8,15j

Noodzakelijk inkomen en uitgekeerd leefgeld in het kader van schuldbemiddeling Noodzakelijk inkomen (budgetstandaard, 2/2011)

all all all+ ki all+ ki all+ ki all+ ki all+ ki (vrouw) (man) 2 8 15 2,4 8,15 TOTAAL Leefgeld TOTAAL Spaargeld duurzame consumptiegoederen TOTAAL DISCRETIONAIR INKOMEN

kop

kop+ kop+ kop+ kop+ kop+ ki 2 ki 8 ki 15 2,4 8,15

322

324

466

600

738

630

1008

582

723

69

70

80

81

84

89

93

83

95

391

394

546

681

822

719

1102

665

818

862 1003 91

95

953 1097

Cumulatief % dossiers naar toegekend maandelijks leefgeld (VCS, 2009) 0-100

0-200

0-300

0-400

0-500

0-750

0-1000

10

19

50

79

93

99

100

Eenoudergezin

4

6

19

37

64

89

100

Koppel Koppel met kinderen

3

6

14

27

58

90

96

7

13

33

52

70

87

96

Alleenstaand

892 1271 101

102

993 1373



www.khk.be

4. Doeltreffendheid minimuminkomens Algemene conclusies 



   

Leefloon of minimumwerkloosheidsuitkering zijn praktisch altijd te laag om menswaardig te leven Minimuminvaliditeit schiet in veel situaties tekort (zelf zonder het in rekening brengen van noodzakelijke medische kosten), vooral voor koppels Minimumloon is in veel situaties onvoldoende, wanneer er kosten zijn voor hypotheek, auto en/of kinderopvang. Leefgelden (schuldbemiddeling) in meer dan de helft van de dossiers ontoereikend Minimuminkomensbescherming is slechter voor koppels dan voor alleenstaanden En schiet meer tekort wanneer kinderen ouder worden



www.khk.be

5. Aanmoedigen van politici om verder te werken aan een sociaal inclusieve samenleving

• De budgetstandaard geeft niet enkel het inkomen dat nodig is om menswaardig te leven, • politici kunnen hem gebruiken als inspiratiebron om verder te bouwen aan een sociaal inclusieve samenleving

5. Politici aanmoedigen om te werken aan een sociaal inclusieve samenleving

Indien auto nodig+ 292€ !

Geen maximumfactuur SO Maximumfactuur Basisonderwijs

Huisvestingskosten: + 50% !

leefkosten en onderwijs

Vaste kosten Noodzakelijk spaargeld



www.khk.be

Besluit

 Adequate hulpverlening:  Menswaardig inkomen

 Minimuminkomens zijn vandaag de dag ontoereikend  Zware individuele én maatschappelij gevolgen

 Aandacht voor individuele en maatschappelijke condities

 Individuele competenties: leren budgetteren  Maatschappelijke condities: pleidooi voor rechtvaardiger,offensiever en dynamisch (lokaal) sociaal beleid:

 Criteria: integraal, inclusief, toegankelijk, preventief en curatief, participatief, krachten gericht, offensief, radicaal en effectief


Voor wie meer wil lezen: http://onderzoek.khk.be/domein _SociaalEconomischBeleid/

www.khk.be

• Storms, Van den Bosch, 2009, Wat heeft een gezin minimaal nodig? Een budgetstandaard voor Vlaanderen, Leuven:Acco • www.menswaardiginkomen.be

• Ppt terug te vinden op: http://onderzoek.khk.be/domein_SociaalEcon omischBeleid/dienstverlening.asp

Wat heeft een gezin nodig om menswaardig te participeren aan onze maatschappij?

Recommend Documents