Voorstelling energie-actief kantoor van Stebo - Ondernemersatelier
Geert De bruyn, Consultant Energy - Sustainability - Zero Energy Building
Eindlaureaat Energieprijs 2013
3de prijs persjury
p. 1
Concept en ontwerp
Introductie SteboOndernemersatelier
• " Bouwteam Projectvisie Situering
• "
" "
Uitvoering
Nazorg
Cijfers
Gebouw
Ruwbouw en BKA
Visualisatie
Kosten-baten
Energieconcept
Technieken
Gebouwbeheer
Energieprestaties EPB-PHPP
BKA en BEO
Zonnedak
Energiemonitoring
BREEAM
Innovatie
BEO-veld
Zomermeetcampagne
Energieopslag
Bredere duurzaamheid
Interieur
Wintermeetcampagne
Slot
p. 1
Stebo vzw Vernieuwende projecten en diensten voor samenlevingsopbouw en sociaaleconomische streekontwikkeling
"
• " coaches, adviseurs, procesbegeleiders, projectontwikkelaars, opbouwwerkers
Deskundig in samenlevingsopbouw, buurtontwikkeling, wonen, werken, ondernemen, • "" educatie en energiebeheer
"
Getalenteerd in communicatie, coaching, procesbegeleiding, netwerking en projectwerk
p. 2
Bouwteam Bouwheer: ESV Stebo-Ondernemersatelier, Genk Ontwerpers: Architectuur en interieur: Buro B architecten, Genk Studie technieken, EPB-verslaggeving, Passiefhuis-concept en dubo begeleiding: Cenergie cvba, Heusden-Zolder Studie stabiliteit: BDA Engineering, Meeuwen
Aannemers:
Algemene aanneming: Jacobs-I3, Opglabbeek Houtskeletbouw: HSBB, Bree HVAC en sanitair: Cooltech, Alken Elektriciteit: GS Projects, Genk PV-installatie: Solarcompany, Heusden-Zolder BEO-veld: Aqua Vrijsen, Houthalen-Helchteren Binnenafwerking: Weygers, Hasselt
Financiële succesfactoren Oprichting van een aparte rechtspersoon ESV : kostenverdeler/ BTW-spreiding over 33 jaar Erfpacht Stad Genk aan Stebo- recht van opstal Stebo aan ESV Financieringsmix: leningen-subsidies-eigen middelen Aanbesteding
p. 3
Aanbevelingen bij aanbesteding indien wet op de overheidsopdrachten niet van toepassing: op basis van kwalitatieve en prijscriteria aannemers aanstellen en bouwproces samen opstarten indien wet op de overheidsopdrachten wel van toepassing: scenario a: kwalitatieve criteria opnemen in aanbesteding, naast prijs als criterium scenario b: aanbesteding in 2 ronden: eerst kandidaatstelling, daarna offerte
Grondplan
p. 4
Uitgangspunten energieconcept Ambitie Passief CO2-neutraal Energieneutraal Voorbeeldfunctie MVO: bredere duurzaamheid + demonstratieparcours Kosten-efficiënt
Hoe?
Compact bouwen Noord-zuid oriëntatie van het gebouw Geïntegreerd zonnedak (photovoltaïsche installatie) Passiefhuis-standaard bij kantoren: UITDAGING = KOELING
Energieconcept
p. 5
Isolatie en luchtdichtheid: Passiefhuis-standaard • Vloer: 15 cm Resol • Gevel: 30 cm ingeblazen MW • Hellend dak: 40 cm ingeblazen MW • Plat dak: 20 cm Resol + groendak • 3-voudige beglazing, thermisch onderbroken buitenschrijnwerk • Luchtdichtheid: n50= 0,42 h-1
Bereikbare thermische massa, BKA
p. 6
Hernieuwbare energie: energie-actief gebouw • PV-installatie geïntegreerd als dakbedekking: opp. 385 m², 282 panelen van 160 Wp, totaal vermogen 45,12 kWp • BEO-veld: 7 x 115 m diep
Hygiënische ventilatie Balansventilatie met warmteterugwinning Hygroscopische warmtewielen temperatuurrendement 85% vochtrecuperatie 60% Direct aangedreven ventilatoren Frequentiesturing Batterij voor verwarmen of koelen op regime BKA
Ventilatiegroepen 1 unit voor kantoren: 2200 m³/h CAV 1 unit voor vergaderzalen: 2200 m³/h vraaggestuurd in functie van luchtkwaliteitsmeting (CO2)
p. 7
Koeling en verwarming BKA = Betonkernactivering Kunststof leidingen ingestort in betonnen breedvloerplaten (standaard préplaten van 6 cm dik) Beton als thermische buffer: 183 m³ betonnen vloeren en kolommen (= 457,5 ton) • " Plafonds blijven open (enkel verlaagd plafond boven de gangen) Hoge temperatuur koeling (regime 18-21°C) Lage temperatuur verwarming (regime 28-25°C)
"
Koeling en verwarming Bodem-water Warmtepomp 19 kW Buffervat van 400 liter
Aangesloten op BEO veld
Boorgat Energie Opslag 7 diepteboringen van 115 m Bodemwarmtewisselsaar: PE-leidingen gevuld met glycol • " Monitoring bodem door debiet- en temperatuurmeting
"
Aandacht voor balans van de ondergrond Aandacht voor de waterdichtheid tussen de verschillende grondlagen
p. 8
Koeling/ventilatie • BKA gekoppeld aan BEO-veld: enkel vrije koeling (EER >12) • Ventilo-convector op verdieping +2 • Freecooling via ventilatie in de seminariezaal
Verwarming/ventilatie • BKA met WP gekoppeld aan BEO-veld (COP > 4,7 / SPF = 5,33) • Ventilo-convector op verdieping +2 • Vloerverwarming in seminariezaal • Balansventilatie met WTW
p. 9
Daglichtconcept • Automatisch gestuurde buitenzonwering • optrekbare en kantelbare lamellen op zuid • screens op oost • Overstek op zuid (GV en verdiep) • Meer beglazing op noord
ZUID
NOORD
Verlichting Efficiënte verlichting Functionele verlichting: FL (TL5) Accent- en sfeerverlichting + circulatie + sanitair: LED
Lichtmanagement (Dali) aanwezigheid daglichtsturing
p. 10
Energiebalans Totaal ingeschat elektriciteitsverbruik (gebouwgebonden + gebruikersgebonden apparatuur) 39.000 kWh/jaar
Opbrengst PV-dak 42.590 kWh/jaar
Energieconcept Van Trias Energetica naar Duo Energetica? 1. Reduceren van de behoefte Passiefhuis-standaard
Compact Noord-zuid oriëntatie en zonwering Ver doorgedreven isolatie en luchtdichtheid Balansventilatie met warmteterugwinning en vochtrecuperatie.
Daglichtconcept Thermische massa Efficiënte LT-verwarming & HT-koeling (Warmtepomp en BetonKernActivering) Energie-efficiënte verlichting met daglichtdimming
2. Hernieuwbare energie Zonnedak Seizoensopslag in de bodem
3. Efficiënt gebruik fossiele brandstoffen: niet van toepassing
p. 11
Zero Energy concept
Passiefhuisstandaard BKA met WP en BEO Building Integrated PV
PH en BKA: perfecte match Passiefhuis-Standaard (PH) +
+ Energie-efficiënt + Comfortabel (zeer stabiel comfort, geen tocht en koudestraling) + Zeer lage behoefte verwarming en koeling
-
- Meerkost indien traditionele HVAC wordt toegepast
Betonkern-activering (BKA) +
+ Energie-efficiënt (LT-verwarming en HT-koeling) + Comfortabel (grote inertie, stralingsverwarming en –koeling) + BBT in combinatie met warmtepomp en seizoensopslag in de bodem + Zelfregelende werking + Maakt geen gebruik van fossiele brandstof
-
- Beperkt vermogen - Meerkost door backup-installaties (afgifte en productie)
p. 12
Building Integrated PV
Bredere duurzaamheid Duurzame materialen: selectie op basis van LCA HSB, Supafil MW, Resol, houten buitenschrijnwerk met kurk als thermische onderbreking, Rockpanel gevelbekleding
Regenwaterrecuperatie en lokale bodeminfiltratie Regenwaterbuffer 20.000 l voor toiletten, poetsen, tuin Regenwaterinfiltratie via groendak op plat dak, wadi in de tuin en waterdoorlatende klinkers
Gebouwbeheersysteem + energiemonitoring Elektrische laadpaal voor fietsen en wagens
p. 13
Realisatie Tijdsschema
Start werken: okt 2011 Ruwbouw betonstructuur: nov 2011 -> feb 2012 Houtskeletbouw: maa 2012 -> jun 2012 PV-dak: jun 2012 -> okt 2012 Technieken: jul 2012 -> feb 2012 Beo-veld: okt 2012 Afwerking: nov 2012 -> feb 2012 Voorlopige oplevering: feb 2013 Inhuizing: 1 maart 2013
Nazorg Gebouwgebruikers inlichten en opleiden Visualisatie comfort en werking installaties Gebouwbeheer HVAC Monitoring energie en comfort Meetcampagnes met feedback en aanbevelingen
p. 14
Visualisatie comfort en werking installaties Gebouwbeheersysteem (GBS) op KNX – Gira
Verlichting: lux-niveau, aanwezigheid, daglicht Zonwering Automatisch gestuurde ventilatieopeningen Geschakelde stopcontacten Sferen voor seminarieruimten: presentatie, vergadering, feest Alarm en toegangscontrole Energietellers elektriciteit
Gebruiksvriendelijke userinterface voor alle gebruikers Beschikbaar via computer, smartphone, smartboard…
Belangrijkste functies bedienbaar via drukknoppen
p. 15
Gebouwbeheer HVAC Gebouwbeheersysteem (GBS) op KNX - Siemens
Verwarming en koeling Ventilatie Alarmen Energietellers HVAC en waterverbruik Trendloggings voor opvolging comfort en energie
Gebruiksvriendelijke userinterface voor gebouwbeheerder Beschikbaar via computer in serverlokaal
p. 16
p. 17
Energiemonitoring eSight Energiemonitoring
Productie groene stroom Elektriciteitsproductie gebouw Elektriciteitsverbruik HVAC Elektriciteitsverbruik warmte- en koudeproductie Elektriciteitsverbruik elektrische laadpaal Energieverbruik koeling primair en secundair Energieverbruik verwarming primair en secundair Waterverbruik gebouw en bijvulling regenwater
Comfortmonitoring 45-tal meetpunten (Temp, Rel Vochtigheid, Luchtkwaliteit)
Energiemonitoring eSight
p. 18
Energiemonitoring eSight
Vb1: dagprofiel verwarming
p. 19
Vb2: dagprofiel koeling
Vb3: maandprofiel luchtkwaliteit
p. 20
Kosten
Baten
Bouwkost: 1.837.000 € excl btw • Bruto Vloeroppervlakte: 1.120 m² • Bouwkost/m²: 1.640 €/m² • Inclusief PV-installatie • "
" "
Totale projectkost: 2.172.000 € excl • " btw • Alles inclusief: gebouw, erelonen, PV, buitenaanleg, meubilair…
Gebouw: hoger comfort Besparing energieverbruik Groene stroomcertificaten Onroerende voorheffing
Subsidies: ca 630.000€ (= 30% totale projectkost)
Terugverdientijd meerkosten zonder projectsubsidie < 10 jaar
Energieprestaties
E-peil < E -11
K15
p. 21
Energieprestaties - EPB EPB Isolatiepeil: K15 E-peil exclusief PV-dak: E33 E-peil: E-11 => energie-actief
Benchmarking tov huidige en toekomstige normen EPB-eisen Vlaanderen 100
80 E-peil eis Kantoren K-peil eis Kantoren 60
E-peil Stebo-Ondernemersatelier K-peil Stebo-Ondernemersatelier
40
E33 (excl PV)
20 15
K15
0 -11
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021
E-11
-20
p. 22
Benchmarking tov Vlaamse kantoorgebouwen Bron: Tweejaarlijkse evaluatie energieprestatieregelgeving van het Vlaams Energieagentschap (versie 13 juni 2013)
Tot 31/12/2012: nog geen kantoor met Epeil < E31
Energieprestaties - PHPP PHPP Netto energiebehoefte verwarming: 9 kWh/m²a Luchtdichtheid: n50 = 0,42 h-1 Netto energiebehoefte koeling: 1 kWh/m²a Primaire energie kengetal: 68 kWh/m²a Primaire energie besparing door zonnestroom: 89 kWh/m²a
p. 23
Energieprestaties – gemeten Periode: eerste jaar gebruik – 1 maart 2013 tot 1 maart 2014
Opbrengst PV: 44.572 kWh 7.000" 6.000" 5.000" 4.000"
EPB" Reëel"
3.000" 2.000"
Reëel tov EPB: +22%
1.000" 0" jan"
feb"
mrt"
apr"
mei"
jun"
jul"
aug"
sep"
okt"
nov"
dec"
Energieprestaties – gemeten Periode: eerste jaar gebruik – 1 maart 2013 tot 1 maart 2014
Totaal verbruik: 29.959 kWh 4000" 3500" 3000" 2500"
Totaal"verbruik"EPB" (gebouwgebonden)"
2000" Reëel"(gebouw"+" gebruikersgebonden)"
1500" 1000" 500"
Reëel tov EPB: +10 %
0" jan" feb" mrt" apr" mei" jun"
jul" aug" sep" okt" nov" dec"
p. 24
Energieprestaties – gemeten Periode: eerste jaar gebruik – 1 maart 2013 tot 1 maart 2014
Verbruik HVAC: 13.547 kWh (klimaatgecorrigeerd) 2000" 1800" 1600" 1400" 1200" HVAC"EPB"
1000"
HVAC"Reëel"
800" 600" 400"
Reëel tov EPB: -17 % Klimaatgecorrigeerd tov EPB: -15 %
200" 0" jan"
feb"
mrt"
apr"
mei"
jun"
jul"
aug"
sep"
okt"
nov"
dec"
Energiebalans
p. 25
p. 1
Energieprestaties Stebo-Ondernemersatelier E 100 E 90 E 80 E 70 E 60 E 50 E 40 E-peil
E 30 E 20 E 10 E0 -E 10 -E 20 -E 30 -E 40 -E 50 -E 60
E-peil
Verbruik
Productie
Totaal
Verbruik
Productie
Totaal
Verbruik
Productie
Totaal
Referentie
Referentie
Referentie
EPB
EPB
EPB
Reëel
Reëel
Reëel
E 100
E0
E 100
E 33
-E 44
-E 11
E 21
-E 54
-E 32
Dank u voor uw aandacht Vragen ?
[email protected]
Stebo bezoeken? www.stebo.be
p. 26
