VEENKOLONIAAL MUSEUM VEENDAM JAARVERSLAG 2012

VEENKOLONIAAL MUSEUM VEENDAM

JAARVERSLAG 2012

INHOUDSOPGAVE

Jaarverslag 2012 - Veenkoloniaal Museum Veendam

INHOUD

1

VOORWOORD

2

BESTUUR

3

PERSONEEL

4

BELEID

6

FINANCIËN

10

Het staat in de Krant Tweeduister / Twijduustern EXTERNE PRESENTATIES Lezingen werkgroep Seniorenactiviteiten Museumschip Familietrouw Reizende tentoonstellingen in Letland Winterwelvaart en De Tromp Kapiteinshuis Pekela EDUCATIE Algemeen Lesmateriaal Schoolmuseumproject Cultuureducatiemarkt

BEZOEKCIJFERS Algemeen Federatie van musea in de prov. Gr.

13 19

COLLECTIE Verzamelbeleid, aanwinsten, registratie

21

DOCUMENTATIE EN ONDERZOEK Archief, beeldbank, bibliotheek Het verhaal van Groningen Werkgroep Prehistorie Werkgroep Textiel

24 25 26 28

PUBLIEKSACTIVITEITEN Veenkoloniaal museumprijs Activiteiten

PUBLICATIES Veenkoloniale Volksalmanak, Omzien, Rederbulletin, Beleefd Aanbevelend PUBLIC RELATIONS Persberichten, digitale media Affiches en folders Diversen

29 33

VVV AGENTSCHAP VEENDAM

TENTOONSTELLINGEN Hendrik en Willem Valk 39 Riga tijdens het Interbellum 41 Renaissance in het Noorden 42 Harry Cock, portretten van Zuidwending 43 Abba Week 44 Herbert Buß, een wijde blik verruimt het denken 45

SCHOOLBEZOEK (BIJLAGE)

46 47 49 51 52 54 55 55 56 57 58 58

59 60 61 62 64

66

MUSEUMKAARTHOUDERS (BIJLAGE) Aantal en herkomst

72

ADDENDUM 2012

76

VOORWOORD


Er was dit verslagjaar weer een nieuwjaarsreceptie. In 2011 kon dat niet; de expositie over de aardgasbuffer Zuidwending stond immers in de ontvangstzaal opgesteld. De zaal kreeg na de expositie een opknapbeurt en de beamer werd vervangen. De beamer wordt onder meer gebruikt voor het afdraaien van een introductiefilm over de Veenkoloniën voor scholieren. De expositie Hendrik en Willem Valk, genereerde veel publiciteit en bezoek in het afgelopen voorjaar, mede dankzij vermelding in het magazine van de Museumkaart. Aansluitend ging de expositie grotendeels naar drie verschillende musea in Riga, waar hij bijzonder succesvol was. In 2012 waren de gevolgen van de bezuinigingen al merkbaar. De door derden verzorgde schoonmaak werd niet meer gecontinueerd. Vrijwilligers voor de schoonmaak konden niet worden gevonden. De gemeente Hoogezand, die vorig jaar haar subsidie al had teruggetrokken, ondersteunde wel de expositie Hendrik en Willem Valk. Bijzonder was het feit dat de VVV bij het museum kwam. Een subsidie van de gemeente Veendam werd verkregen waarvoor de museumwinkel werd aangepast en een coördinator werd aangetrokken voor twee dagen per week. 2012 was ook het jaar waarin we de Veenkoloniaal Museumprijs hebben uitgereikt aan Gré van der Veen, o.m. voor haar bijdragen aan de Veenkoloniale Volksalmanak.

namens het stichtingsbestuur Petra Maters

< .. 2 ..

BESTUUR


Bestuur Het Bestuur kwam dit verslagjaar vier keer in vergadering bijeen. Het Bestuur bestond op 31 december 2012 uit de volgende leden: • H. Prins, voorzitter • J. Kraan, penningmeester • M. Inklaar, secretaris • M. van Delden • B. Buining Raad van Advies De Raad van Advies kwam dit verslagjaar drie keer in vergadering bijeen. De heer A. Schrik verliet de Raad vanwege gezondheidsredenen. De Raad van Advies bestond op 31 december 2012 uit: • H.J.H. Wolrich (voorzitter) • P. Bentum • W.W. Dussel • D. Heesterbeek • J.F. Jonker • H.R. Oosterveld • R.H. Smit • J.N. Wilkens Forum Honorum Tot het Forum Honorum behoorden op 31 december 2012 de volgende personen: • R.L. de Graaff • D. Mulder • S.S. Nieborg • H. van der Veen

< .. 3 ..

PERSONEEL


Medewerkers in dienst: • Drs. Petra Maters, directeur (36 uur) • Hendrik Hachmer, conservator (40 uur) • Erik van der Wal, administratief medewerker / systeembeheerder/grafisch vormgever (36 uur) • Marleen Strikkers, medewerkster publieksbegeleiding (16 uur) • Nathanja Mulder, coördinator VVV (16 uur) Medewerkers via regelingen: • Jan Kuiper, registrator, gedetacheerd via Wedeka Stagiaires: • Leonie Weites, opl. juridisch medewerker niveau 4 aan het Alfa College, 40 uur sociale stage 27 februari t/m 2 maart • Ingrid Brouwer, BBL-opl. directiesecretaresse niveau 4, van 14 aug. tot 30 sept.; vroegtijdig vertrokken vanwege hogere ambities.

Vrijwilligers Stichting het Veenkoloniaal Museum mag zich verheugen in een groot aantal vrijwilligers. Er komen nog steeds mensen bij, maar er vallen ook mensen weg. Dit jaar namen we afscheid van Bonno ten Kate, een van de experts van de Werkgroep Prehistorie en Heinz Meissner die onderhoudswerkzaamheden verrichtte, niet alleen een groot verlies voor hun naasten maar ook voor ons. Diverse bijeenkomsten werden per werkgroep georganiseerd voor de verbetering van de onderlinge communicatie. Het jaarlijkse uitje ging dit keer naar restaurant Wok Golden City. Diverse jubilarissen kregen de oorkonde voor 12,5 jaar trouwe dienst, maar ook hadden we meerdere 25-jarige jubilarissen te vieren. Niet genoeg benadrukt kan worden dat het museum voor vrijwilligers, gedetacheerden, mensen met een maatschappelijke baan e.d. een belangrijke sociale en maatschappelijke functie heeft.

> .. 4 ..

Heinz Meissner

PERSONEEL


Het museum is daarbij een belangrijke ontmoetingsplek waar men contacten legt en waar men met plezier de tijd op een nuttige manier doorbrengt.

Seniorenactiviteiten Een enthousiast team van vrijwilligers verzorgt de seniorenactiviteiten o.a. met een powerpointpresentatie waarmee ze langs de verzorgingshuizen gaan met o.m. beelden van Oud Veendam.

BHV en veiligheid Petra Maters, Hendrik Hachmer, Erik van der Wal en Marleen Strikkers hebben weer een herhalingscursus BHV gedaan incl. oefenen reanimatie. Dit keer niet te Zuidbroek maar in Kleine Huisjes. Het museum kan hierdoor beschikken over een volwaardig BHV-team. Een AED (reanimatie) apparaat staat in de foyer. Veiligheid en ARBO-zorg staan al jaren als vast onderwerp op de agenda van het werkoverleg. Bij de balie is bovendien een calamiteiten-register te vinden. Gelukkig deden zich het afgelopen jaar in ons gebouw geen incidenten voor. Als extra veiligheidsmaatregel is dit verslagjaar een aanwezigheidsregistratie ingevoerd. Ook wordt aan de veiligheid gedacht van werkgroepen die buiten het gebouw actief zijn. Voor alle vrijwilligers binnen het museum is er een vrijwilligersverzekering afgesloten, nu lopend via de Gemeente. Handicap is wel dat aan deze verzekering een leeftijdsgrens verbonden is van 75 jaar. Enkele vrijwilligers zijn deze leeftijdsgrens al gepasseerd.

Bonno ten Kate

< .. 5 ..

BELEID


Tentoonstellingsbeleid Op tentoonstellingsgebied streeft het museum naar een gezonde mix van kunstexposities en historische exposities, hoewel historische exposities heel veel onderzoek vergen, dus tijd. Zo heeft de directeur dit verslagjaar veel tijd besteed aan onderzoek voor de eind 2013 te openen expositie over de erfenis van Napoleon. Middels fondswerving en sponsoring proberen we voor de meeste wisselexposities dekking te vinden. Uiteraard horen daar ook de exposities in het buitenland bij, die niet ten koste gaan van het exploitatiebudget. Tevens is ons beleid daar waar mogelijk naar samenwerking te zoeken, om elkaar aan te vullen en te versterken. Zo is reeds samenwerking gezocht met de Winkler Prins Scholengemeenschap in Veendam en met het IVAK in Delfzijl i.v.m. de reeds genoemde expositie de erfenis van Napoleon. Het tentoonstellingsbeleid is gericht op onderwerpen die de regio betreffen of raakvlakken daarmee hebben en bij kunnen dragen aan het Verhaal van Groningen. We zijn ervan overtuigd met een goed tentoonstellingsbeleid niet alleen het museum op de kaart te zetten, maar ook Veendam, de provincie Groningen, en soms zelfs Nederland. Samenwerkingsbeleid Het museum heeft altijd een spilfunctie ingenomen bij het versterken van de culturele identiteit van Oost-Groningen. Samenwerking met diverse toeristische en culturele instanties staat hoog in het vaandel. Hiervoor wordt door directeur en conservator veel inspanning geleverd, hetgeen veel tijd vergt. De resultaten werken versterkend en beginnen langzaam hun vruchten af te werpen. De directeur werd dit jaar coördinator van de Veenkoloniën bij de stuurgroep van de tweede Tuin- en Kunst 10-daagse, die provinciebreed werd en wordt gehouden. De bestaande samenwerking met het Streekhistorisch Centrum te Stadskanaal richtte zich op de voorbereiding voor 250 jaar Stadskanaal in 2015.

Cultuurcentrum vanBeresteyn In samenwerking met de participanten van VanBeresteyn was er regelmatig overleg over educatie, de lezingencyclus, de Kinderboekenweek en de Bedrijfshulpverlening. De samenwerking op het gebied van educatie met de Tijdlijn is een succesformule. In mei vond het gezamenlijke project rondom de popgroep Abba plaats

> .. 6 ..

BELEID


In november werd de Winkler Prins Scholengemeenschap in gezamenlijkheid ontvangen; een megaoperatie waarbij alle participanten een aandeel in het programma leverden. Ook was er een aantal intensieve besprekingen (high five) om de participanten opnieuw te laten kijken naar de middelen en de taken van personeel i.v.m. betere samenwerking, c.q. bezuinigingsmaatregel. Het bundelen en verdelen van taken bleek voor ons niet werkbaar, temeer omdat verrekening geen optie zou zijn. We houden vast aan samenwerking, daar waar het mogelijk is, zonder verlies van onze zelfstandigheid.

Toeristische werkgroep Veendam Een aantal toeristische ondernemers komt sinds een paar jaar regelmatig bijeen onder voorzitterschap van de directeur van het museum. Dit verslagjaar heeft de groep gezorgd voor de (veenkoloniale) bezetting van de 10-daagse beurs in Leer (Ostfrieslandschau). Als proef werd een arrangementenfolder (Duitstalig) van de ondernemers uitgedeeld om Duitsers naar de Veenkoloniën te trekken. Het resultaat was mager. De arrangementen blijven bestaan maar krijgen een langere looptijd. Meerdere producten op het gebied van fietsroutes en wandelroutes zijn in ontwikkeling in samenwerking met de VVV en de gemeente Veendam. Toeristische werkgroep MenterAroute In Menterwolde functioneert al een groot aantal jaren een toeristische werkgroep, die al diverse producten heeft gerealiseerd. Vaste factor is het bundelen van activiteiten in de MenterAweken in de zomertijd. De directeur van het museum, tevens voorzitter, vormt de verbindende schakel. Dit verslagjaar werd het bankjesproject ‘social sofa’ gepromoot. Heemtuin en Natuurpark tussen de venen, Muntendam Veel energie is door de directeur van het museum gestoken in het kunnen behouden van de gemeentelijke subsidie voor de Heemtuin. Helaas wordt deze per 2014 stopgezet. Het zelfstandig voortzetten wordt onderzocht.

Petra Maters en Gijs Koerts (Ostfrieslandschau)

Kapiteinshuis Nieuwe Pekela Sinds 1999 heeft het museum een samenwerkingsverband met het Kapiteinshuis. Doel van deze samenwerking is dat het Kapiteinshuis, ook na het vertrek van de oprichter en grote gangmaker van dit museum, de heer Bram Westers, voort kan bestaan. Via het Veenkoloniaal Museum bezochten

> .. 7 ..

BELEID


ook regelmatig groepen het Kapiteinshuis, soms in combinatie met het voor het museum liggende museumschip De Familietrouw. Ook werken we samen aan het project ’Ons Dorp Pekela’. Door de conservator werden twee exposities opgezet in het Kapiteinshuis, te weten Alles in flessen kasten, een expositie over scheepsmodellen en flessenscheepjes en een speciaal Oranjekabinet werd ingericht ter gelegenheid van de Oranjefeesten in Pekela. Voorzitter Gijs Koerts zit in de toeristische werkgroep van Veendam.

Grommo Het samenwerkingsverband tussen de maritieme musea in de provincie Groningen werd zes jaar geleden op initiatief van het Noordelijk Scheepvaartmuseum opgezet. Door ziekte van de directeur is de coördinatie van dit GROninger Maritiem Museum Overleg (Grommo) door Sieuwke van Slooten van dat museum overgenomen. De maritieme musea kwamen dit jaar één keer bijeen in Zoutkamp. We namen tevens deel aan de Groninger Winter Welvaart. SC Veendam Vorig voorjaar heeft SC Veendam het initiatief genomen om samen met gemeenten, ondernemers en andere betrokken instanties rond het thema ‘regionale identiteit’ te praten over kansen voor versterking. SC Veendam wil daarbij haar actieve rol in de samenleving benadrukken en waar mogelijk helpen om elkaar te ontmoeten, discussies te voeren en wellicht elkaar op goede ideeën te brengen om de regio Oost Groningen te versterken. Het museum speelde hierin een belangrijke rol. Stichting Hendrik Valk, Arnhem Gezamenlijke organisatie met Mencendorfa nams van een expositie over de schilder Hendrik Valk in diverse musea in Riga, Letland na vertoning in Veendam. Zie hoofdstuk externe presentaties. Verder… Met de gemeente Veendam werd gewerkt aan de invulling voor de Open Monumentendag. Al sinds het begin van de jaren tachtig is het museum actief betrokken bij de activiteiten rond Monumentendag.

Russisch-talige krant in Letland over de expositie Hendrik Valk

> .. 8 ..

BELEID


Samen met het Deutsches Sielhafenmuseum Carolinensiel en het Heimatmuseum Leer werden plannen gemaakt ter realisering van een tegelexpositie in Riga in 2014 als deze plaats culturele hoofdstad van Europa is. Verder waren er overleggen met het Heimatmuseum i.v.m. de gezamenlijke expositie over de ‘Erfenis van Napoleon’ in 2013. Collectiebeleid Het Veenkoloniaal Museum bezit een aantal kerncollecties, te weten de maritieme collectie en de collectie landbouwindustrie, die speerpunten vormen binnen het verzamelbeleid van het Veenkoloniaal Museum. Tezamen met de prehistorische collectie kan het museum zich met deze thema’s duidelijk onderscheiden van andere musea in Nederland. Door gerichte aankoop en acceptatie van schenkingen worden deze collecties verder uitgebreid en versterkt. Digitaliseringsbeleid Het museum heeft een digitaliseringsbeleidsplan waarin stapsgewijs de verschillende fasen worden beschreven. I.s.m. de Gemeente Veendam is er een overeenkomst met de Groninger Archieven voor deelname aan de Beeldbank Groningen. Een groep vrijwilligers scant, beschrijft, nummert en plaatst de enorme fotocollectie nu op internet. T.b.v. de grotere foto’s werd tijdelijk een A3 scanner bij het museum geplaatst. Het digitaal maken van de voorwerpencollectie gebeurt door registrator Jan Kuiper. Twee vrijwillige fotografen fotograferen de voorwerpen. Beschrijving en voorwerpfoto komen uiteindelijk op de nieuwe website van het museum te staan. Een deel van onze maritieme collectie bevindt zich op de beeldbank van Maritiem Digitaal. Een project-aanvraag om via de Koninklijke Bibliotheek onze krantencollectie te laten digitaliseren, werd in december gehonoreerd. Men is druk bezig met het plakken van gescheurde kranten teneinde het scannen niet te bemoeilijken.

Horloge met kompas, collectie VM

< .. 9 ..

FINANCIËN


Exposities Dit verslagjaar waren er weer door het Veenkoloniaal Museum georganiseerde grote exposities op andere locaties te zien, t.w. een expositie over de gebroeders Valk, die op drie locaties in Riga, Letland werd getoond. Voor deze, maar ook voor andere tijdelijke exposities werd aanvullende financiële steun aangevraagd bij fondsen, overheden en stichtingen. Entree De entreegelden vertoonden dit jaar een daling van € 9.000; maar toch nog € 2.000 meer dan voorzichtig was begroot. We kunnen hieruit concluderen dat de expositie met werken van Henk Helmantel in 2011 voor hogere inkomsten dan normaal heeft gezorgd en dat we met een gemiddelde rond de € 30.000 goed zitten. De lat is in 2011 hoog gelegd. Hopelijk is dat de komende jaren weer te evenaren. Bezuinigingen Ook al hebben we minder subsidie gekregen; je krijgt als instelling ook te maken met prijsverhogingen, zoals huur van het pand, leveranciers en verhoging van de BTW. Op een gegeven moment zal het museum ook de inkomstenkant moeten verhogen zonder bezoekers of donateurs weg te jagen met sterk verhoogde prijzen. Dus wordt een groot beroep gedaan op de creatieve kwaliteiten van bestuur en directie. Schenkingen en sponsoring De Stichting Veenkoloniaal Museum is een goed doel instelling. Dat betekent dat het Museum geen successierechten hoeft te betalen bij het aanvaarden van een legaat, schenking of erfenis. Met enige regelmaat kan het Veenkoloniaal Museum zich dan ook verheugen in het verkrijgen van een erfenis, legaat of schenking. Nog steeds zijn bij de notaris vastgelegde schenkingen aftrekbaar van de belastingen. Begin dit jaar ontving het museum een legaat dat werd bestemd voor renovatie van de kartonzaal volgend verslagjaar. De middelen van het Jan Kok Fonds bestonden eind 2012 uit € 4.566 en staan op rendementsrekening nr. 36.50.123.053 bij de Rabobank. Harmonie orkest Eendracht, 16 december

> .. 10 ..

FINANCIËN


Voortzetting van de samenwerking met het Kapiteinshuis te Nieuwe Pekela in de vorm van gedeeltelijke detachering van conservator Hachmer gaf € 6.807 aan inkomsten. De financiële steun van de St. Vrienden zorgt voor een sluitende exploitatie. De St. Vrienden schonk het museum in totaal € 65.684 plus nog eens de aflossing ad € 11.722 van de lening t.b.v. de gepleegde verbouw in 2004. Een vrijwilliger ondersteunde het museum financieel door de activiteiten rondom kerst voor zijn rekening te nemen. AVEBE keerde weer terug als sponsor van het museum. Dit verslagjaar toont het exploitatiesaldo een positief bedrijfsresultaat van € 3.570,-. Het positieve exploitatieresultaat komt ten bate van de algemene reserve. De bestemmingsreserve bedraagt totaal € 72.087, waarvan een bedrag van € 40.000 is bestemd voor renovatie van de kartonzaal. De huidige opstelling staat er sinds 2002 en is toe aan vernieuwing.

Grote kartonrol in de kartonzaal

> .. 11 ..

FINANCIËN


Exploitatieoverzicht

Baten Museumwinkel Dienstverlening Entrees Subsidies begunstigers sponsoring giften en donaties Catering/snoep VVV activiteiten

Totaal baten

Lasten 10.296 6.462 33.587 247.411 23.471 7.000 102.640 1.134 8.163

€ 440.164

Personeel Afschrijving Huisvesting PR Kantoor Fin. Administratie Alg. Kosten Activiteiten Publicaties Tentoonstellingen Catering Collectie

Totaal lasten

239.594 14.542 78.991 7.739 7.404 7.408 7.545 4.137 5.924 14.406 1.682 6.349 € 395.721

subtotaal fin.baten en lasten bijzondere b & lasten Toevoeging best.reserve Exploitatieresultaat

< .. 12 ..

44.443 -411 -636 -39.826 € 3.570

BEZOEKCIJFERS

jaar

totaal

groep


activiteiten

buitenmuseaal

2008

28.841

8.575

4.981

2.087

13.198

2009

27.321

8.243

4.243

2.058

12.777

2010

27.003

8.924

4.179

1.770

12.130

2011

22.576

13.631

5.249

1.548

2.148

2012

44.307

9.846

3.589

1.778

29.094

Bezoekcijfers 2012 Het Veenkoloniaal Museum trok het afgelopen jaar met haar activiteiten in totaal 44.307 bezoekers, waarvan 29.094 buitenmuseale bezoekers zijn geweest. Het buitenmuseale bezoek bestaat uit toehoorders bij lezingen, bezoekers aan het schip de Familietrouw en bezoekers aan activiteiten en exposities buiten het museum die door het museum zijn georganiseerd. Het aantal individuele bezoekers en bezoekers in groepsverband is gedaald t.o.v. 2011. Dat is niet vreemd omdat de expositie met werken van Helmantel in 2011 extra bezoek genereerde. De grafieken van 2011 en 2012 met de verdeling per categorie laten duidelijk zien waar de verschuivingen in de soort bezoekers hebben plaatsgevonden. Dit jaar was er een expositie over Hendrik Valk in Riga, verdeeld over drie locaties. Het merendeel van het buitenmuseaal bezoek is dan ook van de bezoekers aan deze expositie (26.163); de overige 2.931 is o.a. van bezoekers aan de Familietrouw, toehoorders bij lezingen en bezoekers van de Winterwelvaart (expo Tromp) in Groningen. De bezoekerstabel (links boven) laat zien hoe de diverse onderdelen stijgen en dalen in de laatste 5 jaar. Bij de individuele bezoekers valt het volgende op (zie pag. 14): het aantal volwassenen: 2.538 (25,8 % van het totaal), is gedaald ten opzichte van 2011 (4.462). Kinderen (5,5 % van het totaal) is gedaald: 59 kinderen gratis (was 88) en 481 kinderen tussen 4-16 jaar (was 598). Verder een daling bij de categorie vrienden (5,8 % van het totaal): 568 (in 2011 nog 741). Bibliotheekbezoekers (1 % van het totaal): (158 in 2011) nu: 115. Het bezoek aan de winkel (27,3 % van het totaal) is wel gestegen: 2.688 (was 2.135). Dit is te danken aan de installatie van de VVV-balie. Vergelijken we het MK bezoek met het jaar 2011 dan constateren we dat deze categorie gedaald is: in 2012 bezochten 3.125 Museumkaarthouders individueel het museum (3.017 MK volwassenen en 108 MK junior); in 2011 waren dit er 4.702 (4.572 MK volwassenen en 130 MK junior). In 2011 waren er veel MK bezoekers in verband met de combi-tentoonstelling van Helmantel bij ons en in Ter Apel. Er stond toen ook een actie hieromtrent in het kwartaalblad van de Museumkaart, die iedere kaarthouder thuis krijgt. De tentoonstelling van Hendrik en Willem Valk zorgde in de eerste 9 weken van 2012

> .. 13 ..

BEZOEKCIJFERS


nog wel voor veel MK bezoekers met een piek in de voorjaarsvakantie. Ook hiervoor stond een speciale actie in het kwartaalblad van de Museumkaart (zie pag. 15). Met ingang van 2010 is het in ons museum mogelijk om ook in groepsverband de museumkaart te gebruiken. Deze aantallen (160 MK volwassenen) zijn bij de groepen meegeteld. In de bijlage vinden we een overzicht van de herkomst en het gedrag van de bezoekers met museumkaart. Inkomsten-kolommengrafiek (onder). 44.307 bezoekers in 2012: verdeeld over 6.624 betalend (was 10.320 in 2011); 3.125 betaling via MK (was 4.702 in 2011); 5.464 gratis toegang (was 5.406 in 2011). Buitenmuseaal (niet opgenomen in een kolom) 29.094 (was 2.148 in 2011).

> .. 14 ..

BEZOEKCIJFERS


De hoogste aantallen individuele bezoekers werden ook dit jaar weer gehaald in de vakantieperiodes in het voorjaar, zomer, najaar en met de kerst. Dit jaar topaantallen in week 9 (472) (voorjaarsvakantie en laatste week Valkexpositie) en week 1 (297) (Kerstvakantie). Ook in 2012 is het museum het hele jaar door op de maandagmiddag open geweest. De activiteiten trekken het hele jaar door de nodige bezoekers, maar de hoogste aantallen werden weer gehaald in oktober: de jaarlijkse RABO-dag: 340 bezoekers in het museum (267 in 2011). De stijging kan te maken hebben met een leuk artikel in het Rabo-ledenblad Dichterbij (links onder).

Aanbieding in kwartaalblad van de Museum(jaar)kaart (750.000 houders)

Daarna scoort de tweede week van april goed: Museumweekend (236 bezoekers). Het Museumweekend trok meer bezoekers dan vorig jaar (118); ook dit jaar niet gratis maar voor € 1,00 entree. De Open Monumentendag in september trok dit jaar slechts 51 (was 122) bezoekers. Verder veel bezoekers voor de Winkler Prinsdag (99), toen schrijfster Gré van der Veen de Veenkoloniaal Museumprijs kreeg uitgereikt. Tot slot kwamen er ook veel genodigden af op de diverse openingen: Harrie Cock (138), Twijduuster (85), Renaissance (50). De gezamenlijke Dickens activiteit in december zorgde voor 305 bezoekers! Ook de door een vrijwilliger meegefinancierde Kerst-in op zaterdag 16 december, met medewerking van harmonie-orkest Eendracht uit Assen trok veel publiek (42 plus houders MJK). In het kader van de Valkexpositie waren er (net als in 2011 voor Helmantel) rondleidingen speciaal voor MK-houders (22 januari 1 rondleiding, 19 februari 1 rondleiding, 4 maart (laatste dag expositie) 2 rondleidingen). Deze rondleidingen trokken 110 bezoekers en werden verzorgd door de directeur van het museum en door Caroline Roodenburg van de St. Hendrik Valk. In samenwerking met de CBK te Groningen werden 3 stadswandelingen langs de beelden van Willem Valk georganiseerd. (15 jan. 12 febr. en 18 maart) .Alle drie stadswandelingen zaten vol en leverden 90 buitenmuseale bezoekers op. Voor de familie Valk werd, omdat alle stadswandelingen vol zaten, nog een extra wandeling georganiseerd. De deelnemers aan de stadswandelingen langs de beelden van Willem Valk (samenwerking met CBK Groningen) zijn niet in het bezoekerstotaal meegerekend. In het kader van de tentoonstelling Twijduustern werd in samenwerking met de Openbare bibliotheek in Veendam een voordrachtsavond georganiseerd. Een kleine 25 liefhebbers genoten van muziek van ‘De tegenvoeters’ en van de voordrachten.

> .. 15 ..

BEZOEKCIJFERS


Wat de buitenmuseale activiteiten betreft: naast de bezoekers van de Valkexpositie in Riga zorgde De Familietrouw dit jaar voor 792 bezoekers, waaronder 80 in Westrauderfehn, 122 in Pekela (Schutsemarkt), 200 in Appelscha, 106 op de Rabobank Museumdag en verder nog 7 scholen (278 leerlingen in totaal) in het kader van het project Ons Pekela. Het aantal toehoorders bij de diverse lezingen kwam dit jaar op 1289. Bij het groepsbezoek valt op dat er minder groepen waren dan in 2011 en dat in 2012 de gemiddelde groepsgrootte weer toeneemt. In 2012 bezochten 127 groepen het museum (was 194 in 2011). Binnen deze 127 groepen is het aandeel School/cursus het grootst: 35 groepen (was 80); deze daling is niet geheel te verklaren. De Valkexpositie trok alleen 3 groepen van de Winkler Prins. De Tijdlijn (een gezamenlijk project van de partners van Cultuurcentrum vanBeresteijn) trok dit jaar slechts 2 scholen. Daarna volgt de categorie Familie/vrienden met 31 groepen (was 34). De categorie Bedrijf/ beroep volgt met 17 groepen (was 22). Vereniging/stichting komt dit jaar op 16 groepen (was 22). De categorie Ouderen telde 5 groepen (was 7) en Kerk & Overtuiging kwam op 4 groepen. Er is niet veel verandering in de herkomst van de groepen: het grootste deel komt nog steeds uit de provincie Groningen zelf (80), daarna volgt Drenthe (11). Uit Friesland, Overijssel, Noord-Holland en Zuid-Holland steeds 1 groep. Verder uit Duitsland en Canada 2 groepen; uit België en Egypte ook 1 groep. Ook in 2012 waren er gemengde groepen, dat wil zeggen Nederlandse en buitenlandse bezoekers in één groep (o.a. groepen leerlingen van de Winkler Prins met uitwisselingsstudenten uit diverse Europese landen); leerlingen van de Mgr. Bekkerschool kwamen samen met Duitse scholieren. Ook was er een groep uitwisseling kerken met Duitse gasten en kwam de PvdA Pekela met gasten van de Duitse socialistische partij. De gemiddelde groepsgrootte is 28,3 personen (was 27 in 2011). De categorieën in volgorde van groepsgrootte: School/cursus met 52,3 personen per groep; Kerk & Overtuiging 26,3 personen per groep; Bedrijf/beroep met 25,3 personen per groep;Vereniging/stichting met 21,4 personen per groep; Ouderen met 19,8 personen per groep en tot slot Familie/vrienden met 17,6 personen per groep.

> .. 16 ..

BEZOEKCIJFERS


De geboekte arrangementen zijn als volgt verdeeld: Aantal groepen

Percentage

Aantal personen

Percentage

Alleen entree

36 ( 42)

28,4

601 ( 777)

16,7

Huisarrangement

13 ( 4)

10,2

399 (1.142)

11,1

Maatwerk

66 ( 94)

52,0

2.232 (2.813)

62,2

Partnerarrangement

12 ( 24)

9,4

357 ( 517)

10,0

127 (194)

100,0

3.589 (5.249)

100,0

TOTAAL

Binnen de huisarrangementen zijn favoriet: speurtocht 10 (was 27) groepen en kinderfeestje 3 (was 6 groepen. De overige arrangementen werden niet geboekt. De kiepkerel werd bij 1 groep geboekt. Binnen de geboekte arrangementen is ook dit jaar ‘maatwerk’ het meest geboekt: 66 groepen, waarvan 53 met een rondleiding (ook 2x in het Engels). Voor 1 groep is er een gids mee geweest op de bus. Verder werd door een aantal groepen de sluiskade gehuurd voor een buffet na afloop van het bezoek. Daarna volgt ‘alleen entree’ met 36 groepen en als laatste ‘huisarrangement’ met 13 groepen. 3 schoolgroepen (78 personen) kwamen speciaal voor de Valkexpositie. Voor de catering van groepen zijn opnieuw afspraken gemaakt met het Grand Café (in de foyer van het cultuurcentrum). Zo kan de sluiskade + sluiscafé gehuurd worden voor buffetten/koffietafels. Met het Cultuurcentrum zijn er verder afspraken over het gebruik van onze zalen beneden (filmzaal, op te splitsen in 3 aparte zaaldelen) en de Veenlust bioscoop op de 1e verdieping bij grote symposia, workshops en evenementen. Het partnerarrangement met de STAR, Veenkoloniën Expres genoemd, bestaande uit een rit met de trein en toegang tot het museum, leverde 9 groepen op (was 9), voornamelijk in de meivakantie, zomervakantie en herfstvakantie. De STAR was verder tussenpersoon voor 2 groepen, o.a. een groep ouderen uit België.

> .. 17 ..

BEZOEKCIJFERS


Ook was er dit jaar weer een partnerarrangement De Tijdlijn, voor de basisscholen uit Veendam en Pekela. Met de partners van het Cultuurcentrum is een programma gemaakt om de Tijdlijn zoals die op het Museumplein ligt onder de aandacht te brengen. 2 groepen van 2 scholen deden hier aan mee (98 leerlingen). Verder was er in samenwerking met de muziekschool begin november een ochtend met workshops voor leerlingen van de Winkler Prins (muziek maken, rondleiding op het kerkhof, sterke verhalen in het museum en tegeltje schilderen). 172 leerlingen deden hier aan mee. De kinderfeestjes zijn gedaald vanwege het tekort aan begeleidsters.: 3 groepen (was 6 in 2011). In de loop van 2012 is met een professionele begeleidster een nieuw aanbod gemaakt. Dit jaar namen we niet deel aan Oktobermaand Kindermaand, waar gratis kinderactiviteiten worden gepromoot. Voor ons is het ondoenlijk wel knutselmateriaal zoals tegels in te kopen en vervolgens een activiteit gratis aan te bieden. We hadden in het voorjaar en najaar wel diverse kinderactiviteiten georganiseerd. In totaal kwamen er 481 kinderen in de leeftijdscategorie 4-16 (was 598 in 2011). Ook kwamen er kinderen in groepsverband mee; daarnaast 108 kinderen met MK junior. Zie voor verdere informatie de schoolbijlage (pag. 66).

> .. 18 ..

BEZOEKCIJFERS






 









BEZOEKCIJFERS MUSEA AANGESLOTEN BIJ MUSEUMHUIS GRONINGEN Naam Museum

Plaats

Abel Tasmankabinet Boerderij Museum Duurswold Domies Toen Fraeylemaborg - museum Fraeylemaborg - bospark GR-ID Grafisch Museum Groninger Museum Het Behouden Blik Hortus Haren Kapiteinshuis Pekela Kerk Noordbroek Kostuummuseum De Gouden Leeuw Klokkengieterijmuseum Klooster Ter Apel Kunstlievend Genootschap Pictura Landgoed Verhildersum Martinikerk Menkemaborg Muzeeaquarium Delfzijl Museum De Oude Wolden Museumgemaal De Hoogte Museum Slag bij Heiligerlee Museum Stad Appingedam Museum Wierdenland Museumspoorlijn STAR Nationaal Rijtuigmuseum Nederlands Stripmuseum Nationaal Bus Museum -incl. busritten Noordelijk Scheepvaartmuseum Openluchtmuseum Het Hoogeland Oudheidkamer Uithuizermeeden Sint Bernardushof Stoomgemaal Winschoten Streekhistorisch Centrum t Rieuw

Lutjegast Slochteren Pieterburen Slochteren Slochteren Groningen Groningen Uithuizermeeden Haren Nwe-Pekela Noordbroek Noordhorn Heiligerlee Ter Apel Groningen Leens Groningen Uithuizen Delfzijl Bellingwolde Nieuwolda Heiligerlee Appingedam Ezinge Stadskanaal Leek Groningen Hoogezand Groningen Warffum Uithuizermeeden Aduard Winschoten Stadskanaal Nuis

2012

Noten 2

1.050 6.043 33.191 58.104 6.370 180.000 900 21.830 1.195 1.650 2.800 3.026 32.442 3.500 25.876 8.163 21.176 18.375 1.798 320 1.855 10.051 6.840 26.167 11.000 40.318 20.383 28.066 15.725

2011

Noten

890 1.650 6.256 26.245 39.247 7.045 214.000 643 57.000 903

945 750 4.907 28.264 40.525 6.858 88.469 600 29.992 603

Noten

2009

Noten

2008

Noten

Open

1.000 1.550 5.365 26.862 55.665 6.733 227.700

870 1.450 6.600 27.305 48.732 4.910 256.000

27.000 664

50.000 1.158

hele jaar hele jaar hele jaar hele jaar hele jaar hele jaar hele jaar do + afspraak dec t/m mrt mei t/m sep

2.800

2.800

2.500

hele jaar

33.558

36.986

34.368

hele jaar

18.700

15.200

20.410

april t/m okt

23.096 16.352 2.922 300

23.172 15.311 3.221

25.156 15.390 1.965 300

mrt t/m dec hele jaar hele jaar mei t/m sep

9.673 7.767 28.556 15.230 43.000 21.107 26.975 16.116 1.411 6.000 1.750 3.718 1.860

6.706 7.073 25.160 16.836 41.000 21.265 54.423 14.488 1.618 6.500 2.100 4.326 2.968

5.229 2.459 31.387 15.088 39.000 20.630 23.530 12.826 1.650 5.500 2.900 4.420 2.530

hele jaar hele jaar 30/4-28/10 april t/m okt hele jaar

1

12 13

11 12

14 13 10

2.800 4.171 37.085

9

19.675

8

22.576 17.981 2.906 350 2.918 14.942 7.019 20.322 14.737 41.000 18.706 22.243 14.814

2 6.850 1.250 3.600 3.086

2010

2 6.600 1.700 3.456 2.798

2

9

3

4

hele jaar april t/m okt hele jaar hele jaar jun t/m aug hele jaar mei t/m okt

..20..

< .. 19 ..

BEZOEKCIJFERS


 t Steenhuus Universiteitsmuseum Veenkoloniaal Museum Vesting Bourtange Vestingmuseum Nieuweschans Vestingmuseum Oudeschans Visserijmuseum



Niebert Groningen Veendam Bourtange Bad Nieuweschans Oudeschans Zoutkamp

 

2.564 15.500 23.771 76.760 245 800 3.937

15

2.745 16.000 23.000 70.000 290 750 5.204

2.788 16.200 27.003 70.000 285 1.500 5.974



7



2.712 15.684 27.321 62.720 209



5.130

3.100 15.015 28.558 56.036 498 1.000 4.509

7 5

Totaal

726.577

750.667

606.554

767.468

772.979

Exclusief Groninger Museum

546.577

535.053

518.085

539.768

516.979

6 7

mei t/m okt hele jaar hele jaar 7 mnd hele jaar april t/m okt aprill t/m okt

   1) Het Groninger Museum is in verband met de revitalisatie van april 2010 tot en met medio december 2010 gesloten geweest voor het publiek 2) Geen opgave ontvangen 3) Museum 22.076 daarbuiten 32.347 (bezoekers kogge tot coaster en aan Wintervaart) 4) Inclusief bezoekers aan jubileumstoomshow

8) Buiten de 19.675 betalende bezoekers bezochten in 2011 nog eens 3.000 bezoekers de Streekmarkt en 7.000 de tuin en het restaurant 9) Nieuw lid 10) Exclusief 2.000 bezoekers Tocht om de Noord 12) Buiten kerkdiensten om: tijdens toeristische openstellingsdagen

5) 2009 Museum was door verbouwing en resytling een groot deel van het jaar gesloten

13) Musea Heiligerlee vanaf oktober gesloten

6) 2008 waarvan 8000 voor de in Riga georganiseerde expositie 'Met de groeten uit Riga'

14) Gesloten van januari t/m 7 juli wegens verbouwing

7) De Vesting Bourtange ontvangt jaarlijks ongeveer 250.000 mensen;

15) Recent aangepast cijfer

   

ongeveer 1/3 bezoekt de musea meestal in groepsverband

..14.. .. 20 ..

<

COLLECTIE


Verzamelbeleid Het Veenkoloniaal Museum heeft al jaren een gericht verzamelbeleid waarbij objecten m.b.t. de vervening, de landbouwindustrie en de Veenkoloniale zeevaart tot de zogenaamde totems behoren. Geheel volgens de richtlijnen van de Nederlandse Museum Vereniging hebben wij ervoor gezorgd met dit verzamelbeleid uniek te zijn in de museumwereld. Dat heeft alles te maken met bestaansrecht waardoor het ook weinig zin heeft op allerlei andere plekken in het land hetzelfde te tonen of te verzamelen. Je kunt immers altijd een beroep doen op collega-instellingen om voorwerpen in bruikleen aan te vragen. We zijn van mening dat onze collectie een onderdeel is van de collectie Groningen, die op zijn beurt weer onderdeel uitmaakt van de collectie Nederland. Wij zijn voor een vrij bruikleenverkeer tussen de musea, waardoor wisselexposities mogelijk worden gemaakt. Schenkingen aan ons museum kan men dus ook zien als een schenking aan de collectie Nederland c.q. Groningen. We verlenen daarom ook altijd medewerking aan bruikleenverzoeken van andere musea. We houden in ons verzamelbeleid rekening met wat zich al in andere collecties bevindt. Openbaarheid van de collectie onder andere door digitalisering is een van onze doelstellingen. Er is een nieuwe website ingericht en we zijn bezig met een koppelprogramma tussen Adlib en de website, zodat een groot deel van de collectie via onze website te zien is. Aanwinsten Het aantal voorwerpen groeide met de volgende schenkingen: Textiel : 9 Foto´s : 349 Boeken : 37 Documenten : 118 Voorwerpen : 153 Een bijzondere schenking Op 5 oktober 2012 kreeg het Veenkoloniaal Museum een gaper geschonken via de heer J.F. van Gilsdonk, afkomstig van de voormalige drogisterij van P.H. Lukkien, gevestigd aan de Kerkstraat 66 te Veendam. Ingeschreven als voorwerp 2012 V 116, HVK 28: 25269. Het ziet er uit als een groot hol houten mannenhoofd, een “Moor” met een bruin gezicht, vleeskleurige nek, op zijn hoofd een groene helm met zwarte band onder de kin door, groene kraag, met een uitgestoken rode tong.

> .. 21 ..

COLLECTIE


Afmetingen 41 x 36 x 68 cm, van hout en beschilderd gips. De gaper was in erbarmelijke staat, er zaten scheuren in en de verf was er op sommige stukken afgebladderd. Een hele hoop spijkers hielden het geheel van ellende nog bij elkaar. Ook het voorwerp zelf was niet meer compleet. Op de helm heeft iets gezeten, wat eraf gezaagd is en ook op de tong zat een pijpkaneel, wat eraf gezaagd is. Deze gaper stond buiten boven de deurpost van drogisterij Lukkien. Qua ouderdom is het te dateren ergens tussen 1911 – 1912. Voordat Pieter Lukkien in de Kerkstraat drogist werd, zat er in het pand een andere drogist, namelijk Theodorus Smit. Hij vestigde zich rond 1911 – 1912 aan de Kerklaan Noordzijde H No 783 en liet naar alle waarschijnlijkheid de gaper maken. Rond 1900 vond een omnummering plaats naar F 36. Zijn zuster Jantina kwam in 1917 bij hem inwonen. In 1920 overlijdt Theodoor en zij neemt dan de zaak over. Als zij overlijdt op 28 oktober 1927 neemt winkelbediende Pieter Hendrik Lukkien, geboren 12 oktober 1891 te Veendam als zoon van zeeman Jan Lukkien en Alida de Haan de zaak over. Tot 1953 had hij hier een drogisterij. Daarna kwam drogist G.W. van Eden, en na diens dood nog een tijd wed. Van Eden – Lokhorst. Na de sluiting van de drogisterij werd het pand afgebroken en vervangen door nieuwbouw. Hoe komt de gaper aan zijn naam? Volgens het Nederlands Drogisterij Museum kwam dat als volgt. Veel marskramers waren kruidenhandelaar. Bij het verkopen van zijn waren werd de marskramer vaak geassisteerd door een Moor (afgeleid woord van Marokko). Deze Moren waren afkomstig uit Noord Afrika. Zij kwamen mee met de kruidenhandelaren die hun producten vanuit het verre oosten naar Europa importeerden. Samen met de kruidenhandelaar voerde de Moor op een verhoging een “toneelstukje” op om de bezoekers van deze jaarmarkten te overtuigen van de goede kwaliteit van de waren. De kruidenverkoper praatte als “Brugman” en aan het eind van zijn verhaal legde hij de “zieke” Moor een pil, een pijpje kaneel, een takje kruiden of een pijpje zwavel op de tong. De Moor verdween van het toneel en trok razendsnel zijn mooiste kleed en tulband aan en kwam dansend en zingend op het toneel terug om de bezoekers te laten zien dat hij door dit medicament genezen was. Dit alles om de bezoekers te overtuigen dat zij grote sufferds waren als zij de waren van de handelaar niet kochten. Toen rond 1500 na Christus de steden en dorpen groter werden en er een reguliere handel ontstond, vestigden de kruidenverkopers zich in hun eigen woonhuizen, evenals andere ambachtslieden. Men moest aan het publiek duidelijk maken dat men handel in huis had en wat voor handel dat was. Er waren nog geen etalages, glas was in die tijd voor de gewone man niet betaalbaar. Een uithangbord

> .. 22 ..

COLLECTIE


met de tekst: “Janssen en Co Kruidenhandel” had geen zin, want 95% van de bevolking kon niet lezen en schrijven! Men loste het probleem op door een “symbool” op de gevel aan te brengen. Het symbool voor de kruidenverkopers was de Moor. Men gaf opdracht aan een kunstenaar of ambachtsman om een “Moor” maken. De kruidenhandelaar hing deze als uithangbord boven de toegangsdeur van zijn winkel. De geopende mond, vaak met uitgestoken tong, maakte duidelijk dat het gaat om het innemen van medicijnen. Na verloop van tijd zei het publiek: deze man (Moor) staat te gapen, hetgeen de geboorte was van de naam gaper. Registratie Tot en met 31 december werden er door registrator Jan Kuiper weer diverse voorwerpen beschreven en kwam het totaal op 23.632 voorwerpen ingevoerd in het Ad-lib registratiesysteem. Ook voerde hij de schenkingen aan het Kapiteinshuis te Nieuwe Pekela in het Ad-lib systeem in. Collectiebehoud Sjoerd Nipperus is het team van vrijwilligers komen versterken. Hij is bezig kleine schilderijen zodanig in dozen te verpakken dat schuifschade niet mogelijk is. Hij is tevens bezig het zolderdepot te reorganiseren.

Zolderdepot

< .. 23 ..

DOCUMENTATIE & ONDERZOEK


Bibliotheek en archief Archief Nog steeds komen er schenkingen binnen in de vorm van documenten en foto’s. Soms zit er een leuk verhaal aan vast en komt het in onze Veenkoloniale Volksalmanak vast te liggen. Fotocollectie Een grote groep vrijwilligers houdt zich sinds jaar en dag bezig met het ordenen en beschrijven van de foto’s. De collectie bestaat uit meer dan 25.000 oude foto’s en diverse prentbriefkaarten. Meer dan 10% is nu gedigitaliseerd en toegankelijk via de Beeldbank Groningen. Beeldbank Groningen Door de scangroep werd gestaag gewerkt aan het verder scannen van de collectie. Inmiddels zijn een kleine 11.000 foto’s on line gezet. Er deden zich bij de scangroep wel enige problemen voor met betrekking tot de coderingen van foto’s. Ook kwam naar voren dat tijdens het bewerken van de foto’s de bestanden een lagere resolutie kregen, waardoor ze niet meer geschikt waren voor drukwerk. Dit probleem is in het verslagjaar opgelost. De diacollectie was eind 2012 zo goed als in zijn geheel ingescand en zal in 2013 on line gezet worden. Verder werken we aan verbetering van het fotobestelsysteem en moet de manier waarop het publiek op de foto’s kan reageren worden verbeterd. Nu komen gestuurde mails vaak niet binnen en dat kan soms tot irritaties leiden bij het publiek. Toch zijn de laatste jaren de meeste kinderziektes uit de Beeldbank Groningen gehaald en begint alles steeds beter te functioneren. In de klus zit nog voor jaren werk. Het museum bezit een kleine 50.000 foto’s. Het werk zal vooral in het vinden van goede fotobijschriften zitten.

Scannen voor de Beeldbank

Bibliotheek Het aantal mensen dat de moeite neemt om in onze uitgebreide bibliotheek te zoeken, loopt terug door de toenemende digitalisering. Toch krijgen we regelmatig verzoeken afdrukken van foto’s te leveren. In 2012 mochten we 115 bezoekers verwelkomen. Een daling van 40 bezoekers t.o.v. het jaar er voor. De entree tot de museumbibliotheek is nog altijd gratis.

> .. 24 ..



Het verhaal van Groningen Vanwege aanpassingen en overdracht van de website het Verhaal van Groningen lag de aanlevering van materiaal voor het verhaal van Groningen buiten toedoen van het Veenkoloniaal Museum een tijd stil. Wel kon de werkgroep Prehistorie een bijdrage leveren aan twee films over het mesolithicum in de Veenkoloniën door inbreng van hun expertise om te komen tot een historisch verantwoorde kijk op de oude Veenkoloniën ten tijde van de Midden Steentijd. De werkgroep zocht de filmlocatie uit en pleegde o.m. redactie op het filmscript. De films werden gemaakt in opdracht van de Provincie Groningen. In het verslagjaar heeft Stephen Hodes van Onderzoeksbureau LA Group een onderzoek uitgevoerd voor de Provincie Groningen over de (digitale) infrastructuur van Het Verhaal van Groningen. Het Veenkoloniaal Museum heeft hier positief aan meegewerkt. Gelukkig is in het verslagjaar alles weer op de rails gezet en ziet het er naar uit dat we in het komende jaar weer voldoende verhalen kunnen aanleveren. Het Veenkoloniaal Museum kan putten uit diverse bronnen zoals het Rederbulletin en de Volksalmanak en het Omzien. Zo zal het komende jaar de onthulling van het begrip Veendammer Wind on line gezet worden bij de beeldbank Groningen en een verhaal over piraterij aan het eind van de 19de eeuw. In totaal zijn zes verhalen in bewerking om geschikt te worden gemaakt voor Het verhaal van Groningen. Naast de verhalen over Veendammer Wind en piraterij, volgen ook Sint Franciscus te Veendam, Een andere koers gezet over de coastervaart op Riga, Andreas Sperll, zilversmid en leverancier van Oostzeelepels . Het verhaal van Groningen biedt een uitgelezen mogelijkheid om ook mensen die ver buiten de regio wonen, maar wel hun roots in dit gebied hebben, kennis te laten maken met de verhalen van de regio. Samen met de Beeldbank Groningen, maar ook onze eigen website en de website www.zeemansgraven.nl is het een portaal om naar uit te zien. De ordening van onze zee- en binnenvaartfoto’s werd wederom door oud varenslieden Duiker, Schothorst en Gibcus ter hand genomen.

Zee- en binnenvaartfoto’s worden geordend. Dit is de ‘Maarsbergen’ uit 1958.

> .. 25 ..



Werkgroep prehistorie De gebruikelijke halfjaarlijkse bijeenkomsten met de provinciaal archeoloog Prof. Dr. H.A. Groenendijk hebben plaatsgevonden op 14 maart en 3 oktober 2012. Hierbij werd onder andere aandacht besteed aan de vondst van een barnstenen kraal uit het mesolithicum, het eerste exemplaar in Nederland. De vondst werd gedaan tijdens het uitgebreide archeologisch onderzoek op de vindplaats NP-3 te Wildervanksterdallen. Sinds een aantal jaren worden door een drietal leden van de Werkgroep (Henk op de Dijk, Mannus van de Werfhorst en Gerrit Stuut) de vondsten afkomstig van de zojuist vermelde archeologische vindplaats NP-3 beoordeeld en beschreven. Er wordt naar gestreefd de gehele collectie vóór eind 2013 onderzocht te hebben. Daarna zal een afrondend rapport van het gehele onderzoek worden verzorgd door de provinciaal archeoloog. Beoordeling vondsten

Op 12 december 2012 is evenals de voorgaande jaren weer een gedeelte van de archeologische vondsten vanuit het depot van het Museum naar het Noordelijk Archeologisch Depot te Nuis overgebracht. Het booronderzoek in een depressie te Boven Pekela, gelegen in de nabijheid van de vindplaats NP-3, is in het begin van 2012 afgerond. Aan de hand van de resultaten blijkt het niet te gaan om een pingoruïne doch om een uitblazingskom. De resultaten hiervan zijn in de loop van 2012 gerapporteerd. De Werkgroep heeft het afgelopen jaar meegewerkt aan de filmopnamen bestemd voor het project “Het verhaal van Groningen”. In april vond in Wildervanksterdallen de onthulling plaats van het informatiebord over een van de grootste prehistorische pleisterplaatsen voor jagers en voedselverzamelaars van Noordwest Europa. Het bord is met toestemming van de eigenaar bevestigd aan de schuur van J. Kuiper. De illustratie is een kopie van een schildering gemaakt door Geerd Schreuder voor de opstelling in het Veenkoloniaal Museum. Wethouder Wierenga verrichtte de onthulling en provinciaal archeoloog H. Groenendijk memoreerde de tijd van de vele vondsten die ze deden op de zandrug naar aanleiding van het graven van het A.G. Wildervanckkanaal.

Noordelijk Archeologisch Depot te Nuis

> .. 26 ..



> .. 27 ..



Google Earth De door Gonnie Buisman en Gerard ten Cate verzorgde invulling op de digitale kaart (op Google Earth) van de archeologische vindplaatsen, voorkomend in het Veenkoloniale gebied, is bijna voltooid. Experimentele archeologie Dit jaar kan vermeld worden de deelname aan een filmpje over leven in het mesolithicum dat werd gemaakt in opdracht van de provincie Groningen voor het Verhaal van Groningen. Experimenten werden gedaan met het verkrijgen van berkenpek. Jan Visscher en Ria Alberts zijn bezig met de bundeling van artikelen uit de Nieuwsbrieven van de Werkgroep Prehistorie.

Gonnie Buisman achter de presentatie van de werkgroep prehistorie in de voormalige VVV-ruimte in cultuurcentrum van Beresteyn

Werkgroep Textiel In 2012 zijn op textielgebied negen schenkingen binnengekomen. Opmerkelijk was een korenzakje dat in de Tweede Wereldoorlog werd gebruikt voor het koren dat in een koffiemolen werd gemalen om er pannenkoeken van te kunnen bakken, hetgeen een illegale activiteit was. Op het betreffende zakje staan naam, adres en 1944 vermeld. Dit jaar kreeg het museum een groot aantal kleine kinderschoentjes: twee paar vilten schoentjes, een paar leren knooplaarsjes, leren enkelbandschoentjes uit circa 1890, een paar pantoffeltjes en een paar roodbruine schoentjes. Een welkome aanvulling. Oorspronkelijk gedragen in Wildervanksterdallen ontvingen we een aantal floddermutsen compleet met witte katoenen en zwart satijnen ondermutsen, een gekleurde zijden lange schort, een tipdoek, twee paar ondermouwen uit circa 1850 en verschillende kinderkledingstukken. De veelzijdigheid van de textielcollectie wordt nog eens benadrukt door de schenking van twee handgeknoopte Deventer tapijten uit de jaren 30, afkomstig uit de bestuurskamer van de NV Veenderijen en Turfstrooiselfabriek te Klazienaveen, v/h WA Scholten. Uiteraard ontbreekt dit jaar ook het huishoudelijk textiel zoals tafellakens, servetten, sprei, slopen, kleedjes enz. niet. De uniformen die al zeer lange tijd in dozen waren opgeborgen, werden allemaal gelucht, afgeborsteld en weer zorgvuldig ingepakt. De kwaliteit van het textieldepot is dit jaar verbeterd door het aanbrengen van stoflakens over alle kledingrekken. De textielwerkgroep bestond ook dit jaar uit Ina op ’t Holt, Elly Kok en Martha Veenstra.

< .. 28 ..

PUBLIEKSACTIVITEITEN


Veenkoloniaal Museumprijs 2012

Het Veenkoloniaal Museum is de initiatiefnemer van de Veenkoloniaal Museumprijs die iedere twee jaar wordt uitgereikt op de jaarlijks te houden Winkler Prinsdag. Het kan eigenlijk geen toeval zijn, op dit moment is in het Veenkoloniaal Museum de expositie ‘Het staat in de krant’ te zien. De tentoonstelling geeft, aan de hand van een selectie uit de grote krantencollectie van het museum, een goed beeld van wat heet ‘het dagelijks leven’ in vooral de negentiende en twintigste eeuw in de Veenkoloniën. Wie vandaag de dag de krant openslaat, kan het niet ontgaan dat er eniger mate sprake is van crisis in het Groninger stadhuis. Wie de zoektermen ‘gemeentebestuur Groningen’ en ‘chaos’ intypt op de website www.krantvantoen.nu, stuit bij de zoekresultaten op een artikel uit het Nieuwsblad van het Noorden van 28 maart 1975, pagina 5. Deze historische actualiteit was een stuk minder ingrijpend dan de huidige: het stadsbestuur was tot de ontdekking gekomen dat het beschikte over - zo schrijft de krant – ‘een fraai allegaartje penningen, maar van sommige is niet eens bekend waarvoor ze eigenlijk zijn’. Het gaat hier om penningen verbonden aan prijzen. Het meest problematisch bleek een grote zilveren penning te zijn. Om de krant weer aan te halen: ‘Niemand weet precies waarvoor die is ingesteld en wanneer. Het enige dat bekend is dat de schrijfster Duut van Goor de laatste geweest is die de penning gekregen heeft, zodat het vermoeden staat dat hiermee cultureel verdienstelijke personen moeten worden onderscheiden.’ De penning werd vanwege het onzekere bestaansrecht afgeschaft. Met Duut van Goor, in 1906 geboren in Veendam, zijn we in de Veenkoloniën, waar het systeem van onderscheidingen een stuk rechtlijniger is. Het Veenkoloniaal Museum heeft er maar twee, die afwisselend worden uitgereikt. Het ene jaar is dat de H.J. Keuningprijs, waarmee onderzoek wordt bekroond dat een wezenlijke bijdrage levert aan het verkrijgen van nieuwe kennis en inzicht met betrekking tot de geschiedenis van de Veenkoloniën. Daarnaast is er de Veenkoloniaal Museumprijs die wordt toegekend aan personen of instellingen die in grote mate hebben bijgedragen aan het populariseren van de Veenkoloniale geschiedenis. Een ogenschijnlijk eenvoudige tweedeling in prijzen dus. Met Gré van der Veen, de laureaat van vandaag, beginnen de problemen echter weer. De schrijfster, in 1936 geboren in Veendam, heeft een groot oeuvre op haar naam. Dat begint in 1979 met de gedichtenbundel Krummels is ook brood en eindigt vooralsnog met haar bewerking van De nije man, een toneelstuk van Gert Fokkens gebaseerd op de roman De nieuwe man van Thomas Rosenboom. Dit

> .. 29 ..

Gré van der Veen en prof.dr. Maarten Duijvendak



literaire oeuvre speelt geen hoofdrol in de toekenning van de Veenkoloniaal Museumprijs van dit jaar. Literatuur valt immers doorgaans buiten het bereik van de voorwaarden voor toekenning. Maar het is wel goed om dit oeuvre hier ook te noemen. Het strekt zich uit van poëzie, theater, en romans, voor kinderen en volwassenen, in het Nederlands en in het Gronings. Haar publicatielijst met proza en poëzie telt 23 titels, haar theaterstukken 27. Onder de toneelbewerkingen valt een aantal historische producties voor de toneelgroep Waark in het bijzonder op, zoals Scholten zienent (1996), Ripperda (2002) en Tjadeke van Kraiwerd (2005). Een stuk Gronings verleden kreeg ook vorm in het stripboek Hazewinkel zeilt de wereld rond (1997), over de belevenissen van een 19de-eeuwse Veendammer scheepskapitein. Gré van der Veen heeft met haar literaire werk diverse prijzen gewonnen. De proza- en poëziewedstrijd (over De Bevrijding) uitgeschreven door het Provinciaal Anjerfonds in 1985. Twee jaar later, in 1987, werd haar de Groningse provinciale Literaire Pries van de Stichting ‘t Grunneger Bouk toegekend, het jaar daarop uitgereikt. In 1997 is haar boek De dreum wordt wakker bekroond met de Tine CleveringMeijer Prijs. Tot slot ontving ze in 2004 de Zilveren Anjer van het Prins Bernhard Cultuurfonds. De grote zilveren cultuurprijs penning van de stad Groningen heeft ze in navolging van Duut van Goor nooit mogen ontvangen – u begrijpt sinds vandaag waarom. Wel bracht Gré van der Veen op haar beurt een eerbetoon aan die bewuste schrijfster, door in 1988 een verzameling verhalen van haar plaatsgenote uit te geven onder de titel De eerste Grönneger. De titel van Gré van der Veens eerste gedichtenbundel, Krummels is ook brood, werpt licht op het deel van het oeuvre dat vandaag meer nadrukkelijk wél wordt onderscheiden. De titel zegt zowel iets over de schrijfster als haar werk. Opgroeiend als dochter van een broodbezorger aan het Veendammer Beneden Verlaat, en later werkzaam als onderwijzeres, heeft Van der Veen zich altijd een scherp observator van haar omgeving getoond. Het alledaagse speelt een grote rol in haar oeuvre, net als de ‘krummels’ of kleine luiden, mensen die op één of andere manier afwijken van wat als standaard geldt staan in het centrum van haar belangstelling. Zij snijdt in haar werk algemene menselijke thema’s aan, eenzaamheid en solidariteit, geworteld zijn en migratie, zorg om de natuur en zorg om werk, dromen van straks en dromen van toen. De achtergrond van dit werk is vaak een herkenbaar beeld van het ‘dagelijks leven’ in de Veenkoloniën in de naoorlogse decennia. Voor historici van meer toepasbare waarde, want ontdaan van het fictieve element, zijn de levensgeschiedenissen wat ‘gewone Veenkolonialen’ – voor zover die bestaan – die door Van der Veen sinds de

> .. 30 ..

Prof. Siemon Reeker



jaren ’70 zijn opgetekend. Eerst verschenen de interviews in het bulletin Omzien naar het museum, de laatste 25 jaar in de Veenkoloniale Volksalmanak. De historisch gefundeerde vraaggesprekken, die tezelfdertijd indringende sfeerschetsen zijn, bieden een schat aan informatie aan toekomstige onderzoekers van de Veenkoloniale geschiedenis. Ze bieden inzicht in drijfveren van mensen, hun emoties, het gebruik van stereotiepen en vooroordelen – kortom zaken die zich soms moeilijk uit archiefmateriaal laten reconstrueren. Om wat voorbeelden te noemen haar geschiedenissen bieden inzicht in het subtiele onderscheid tussen ‘scheepsbouwer’ en ‘bootjemoaker’, toont taboes rondom de aankoop van anticonceptiemiddelen bij een gereformeerde drogist en de gereserveerde houding ten opzichte van hygiëne. De zin ‘De zusters hebben Knottnerus doodwossen’ blijft even hangen na het lezen van het interview met zuster Kügel – in de Veenkoloniale Volkalmanak 2001– en daarmee is ook iets gezegd over de taal waarin de bijdragen zijn geschreven. Wat uit deze korte impressie ook blijkt: Gré van der Veen benut vele manieren om haar literaire en historische kwaliteiten uit te dragen. Ze was en is regelmatig te gast bij Radio Noord. Zij presenteerde in de jaren zeventig en tachtig in het Gronings de door haar verzamelde levensverhalen. In de jaren 1990 eerst wekelijks, later leest ze maandelijks een verhaal in het programma Hallo Groningen, en later Station Noord. Na de radio was de krant weer aan de beurt. Dit oude medium blijft boeien. Tussen 2000 en 2002 verschijnt in het Nieuwsblad van het Noorden wekelijks een Groningstalig verhaal van Gré van der Veen onder de kop Kuren, en Gré gaat mee in de nieuwe ochtendkrant met een maandelijkse bijdrage in het Dagblad van het Noorden. Deze verhalen worden gebundeld onder dezelfde titel. Hier dient ook hier gememoriseerd te worden dat Gré in opdracht van de Stichting Grunneger Toal een veenkoloniale cursus Gronings samenstelde voor Grunnegers en niet-Grunnegers (Heur es an, in 15 lessen. In oktober 1993 gingen de eerste cursussen van start in Veendam en Stadskanaal, inmiddels zijn er diverse streektaal varianten van in omloop. De laureaat heeft op vele podia gestaan en haar kwaliteiten en kennis in vele projecten gebruikt en op die manier de Veenkoloniale geschiedenis en cultuur onder de aandacht van een groot publiek gebracht. Ze is daarbij regelmatig een inspiratie geweest voor anderen, voor historici, taalkundigen en kunstenaars. Ik noem hier uit dit laatste deel kortheidshalve nog het project Vroeger komt niet weer, waarin 18 kunstenaars het werk verbeelden van 18 dichters/schrijvers, de televisieserie Bruin Goud en de videoproductie De Horizon en de herdenking van de Reductie van 1594, waar ze de poëtische tekstbijdrage verzorgt en op deze haar geheel eigen wijze, geschiedbeoefening, literatuur en streektaal bij elkaar bracht.

> .. 31 ..

Hans van der Lijke



De jury was dan ook unaniem in haar besluit de Veenkoloniaal Museumprijs 2012 toe te kennen aan Gré van der Veen voor haar gehele oeuvre. Door het vastleggen van de verhalen over het dagelijks leven van Veenkolonialen in hun eigen taal, en deze uit te dragen naar een breed publiek, leverde ze een even unieke als waardevolle bijdrage aan de kennis over het veenkoloniale heden en verleden. De Jury van de Veenkoloniale Museum Prijs 2012: drs Martin Hillenga, mw José Martin, drs Petra Maters en prof.dr. Maarten Duijvendak De Winkler Prinsdag stond in het teken van de Groninger taal. Het programma luidde als volgt: -ontvangst met koffie/thee -welkom met programmaoverzicht door jurylid José Martin -muziek en zang door Hans van der Lijke -lezing door Prof.Dr. Siemon Reker, hoogleraar Groninger taal en cultuur -muziek en zang door Hans van der Lijke -pauze -voorlezen juryrapport Veenkoloniaal Museumprijs en uitreiking oorkonde en prijs door jurylid Prof.Dr. Maarten Duijvendak -dankwoord -afsluiting met drankje Tijdens de ontvangst werden diverse filmfragmenten getoond gemaakt door TV Noord ter gelegenheid van de uitreiking van enkele aan Gré van der Veen toegekende prijzen.

Gré van der Veen

> .. 32 ..



Activiteiten Zondag 8 januari Nieuwjaarsreceptie Zondag 15 januari Wandelen langs beelden van Willem Valk In samenwerking met het CBK te Groningen organiseerde het museum stadswandelingen langs de beelden van Willem Valk. Willem Valk heeft zo zijn sporen achtergelaten in de oude binnenstad, maar meestal lopen we er gehaast aan voorbij. Het werd tijd om letterlijk stil te staan bij de beelden en deskundige uitleg te krijgen bij het geheel. Deelnemers liepen daarna met andere ogen door de stad. De wandelingen startten om 14.00 bij het CBK aan de Trompsingel 27 (bij de Oosterpoort). Deelname kostte € 5,- inclusief koffie of thee. Opgave via [email protected] Zondag 22 januari rondleiding expositie Hendrik en Willem Valk door Petra Maters Meer weten over de kunstenaar Hendrik en Willem Valk? Dan was dit uw kans, Petra Maters gaf om 14 en 16 uur een deskundige rondleiding door de expositie van Hendrik en Willem Valk. Vele bezoekers die de Museumkaartbrochure hadden ontvangen, kwamen er op af. Zaterdag 28 januari de 34ste editie van Poëzie Veendam Poëzie Veendam is hét open podium voor schrijvers- en dichterstalent uit de regio! Bij Henk Smit kon men zich opgeven: tel. 0598-621804 of per mail: [email protected]. Aanvang: 13.00 uur. Zondag 12 februari Wandelen langs beelden van Willem Valk In samenwerking met het CBK te Groningen organiseerde het museum stadswandelingen langs de beelden van Willem Valk. Willem Valk heeft zo zijn sporen achtergelaten in de oude binnenstad, maar meestal lopen we er gehaast aan voorbij. Het werd tijd om letterlijk stil te staan bij de beelden en

> .. 33 ..



deskundige uitleg te krijgen bij het geheel. Deelnemers liepen daarna met andere ogen door de stad. De wandelingen startten om 14.00 bij het CBK aan de Trompsingel 27 (bij de Oosterpoort). Deelname kostte € 5,- inclusief koffie of thee. Opgave via [email protected] Zondag 19 februari Rondleiding expositie Hendrik en Willem Valk Meer weten over de kunstenaar Hendrik en Willem Valk? Dan was dit uw kans, Caroline Roodenburg gaf op deskundige wijze een rondleiding door de expositie van Hendrik en Willem Valk. De rondleidingen begonnen om 14.00 en 16.00 uur. Vele bezoekers die de Museumkaartbrochure hadden ontvangen, kwamen er op af. Zondag 4 maart Finissage expositie Valk De finissage werd omlijst met pianomuziek van Alexis Borison Abaza gespeeld door pianist Jacco Lamfers en er waren afsluitende rondleidingen om 13.00 en 15.00 uur, verzorgd door Caroline Roodenburg. De Russische oorlogsvluchteling en componist Abaza sliep in het atelier van Hendrik Valk en liet zich daar inspireren door Valks werken, onder meer door het schilderij Arthur Rubenstein speelt piano. Zondag 18 maart Wandelen langs beelden van Willem Valk In samenwerking met het CBK te Groningen organiseerde het museum stadswandelingen langs de beelden van Willem Valk. Willem Valk heeft zo zijn sporen achtergelaten in de oude binnenstad, maar meestal lopen we er gehaast aan voorbij. Het werd tijd letterlijk stil te staan bij de beelden en deskundige uitleg te krijgen bij het geheel. Deelnemers liepen daarna met andere ogen door de stad. De wandelingen vonden plaats op 12 februari en 18 maart en startten om 14 uur bij het CBK aan de Tromsingel 27 (bij de Oosterpoort). Deelname kostte € 5,- incl. koffie of thee. Zondag 1 april Opening expo Renaissance van het Noorden Het Veenkoloniaal Museum haakte van 1 april tot en met 13 mei aan bij de door de Klassieke Academie georganiseerde manifestatie ‘Renaissance in het noorden’. Naast ons museum deden onder andere

< .. 34 ..



Museum de Buitenplaats te Eelde, het Noordelijk Scheepsvaartmuseum, Museum Stad Appingedam, De Fraylemaborg te Slochteren en Borg Verhildersum te Leens mee. Gezamenlijk ontstond in het noorden één grote overzichtstentoonstelling van werk gemaakt aan de Klassieke Academie (opgericht in 2005). 9 april (paasmaandag) Neuten schaiten in het museum onder leiding van Wim Dussel De baan werd weer uitgezet in de foyer van het Cultuurcentrum. Voor de deelnemers die wisten hoe ze dik of dun moesten schieten waren er weer leuke prijzen. Zaterdag 14 en zondag 15 april Museumweekend De 31ste editie van het museumweekend werd weer landelijk georganiseerd. Thema: ‘Laat u verrijken door het museum’. Het verrijken in geestelijke zin wel te verstaan, want wat is er mooier dan weg te dromen in een museum bij een mooi schilderij of een voorwerp uit grootmoeders tijd. Voor het eerst was de toegang niet meer gratis. Symbolisch werd het bedrag van € 1,00 als toegangsprijs geheven. Tijdens het museumweekend waren er om 13.30, 14.30 en 15.30 uur rondleidingen door het museum. Zondag 6 mei Lezing klassieke akademie Door Tom Hageman, oprichter van de Klassieke Akademie met muziekensemble van Rein Pol. Zaterdag 19 mei opening expo Harry Cock in het kader van Geluk, Tsjechov in de Veenkoloniën Hij portretteerde diverse mensen van de Zuidwending en Ommelanderwijk. Onder de titel ‘Tjechov in de Veenkoloniën’ werd in het weidse Groninger landschap bij Zuidwending een gevarieerd cultureel programma gepresenteerd voor en door de bevolking. Workshops, toneelvoorstellingen, muziek, lezingen en tentoonstellingen maakten er deel van uit. Zaterdag 19 mei Nationaal Kampioenschap Kaaibakken Wederom organiseerden we op camping ‘Wel Wait’ van de familie Hoiting te Nieuwe Pekela het

< .. 35 ..



Nationaal Kampioenschap kaaibakken. We verzamelden om 13.00 uur achter de boerderij van de familie Hoiting. Het spel is niet moeilijk en tot nu toe zit het weer ook altijd mee zodat het meespelen de laatste jaren als een gezellig uitje wordt ervaren. Ook doen steeds meer jongere deelnemers mee. Belangstellenden die op 19 mei wilden meespelen konden zich aanmelden via [email protected] of via spelleider Wim Dussel: [email protected]. 21 t/m 27 mei Abba week De ABBA week vond plaats in het gehele Cultuurcentrum vanBeresteyn. Tijdens de ABBA week was er ook een optreden van de coverband SOS. Er waren vitrines met ABBA-herinneringen, die menig tienerkamer sierden evenals posters, singles en LP’s. Zondag 3 juni Opening expositie Herbert Buß In samenwerking met Kultur am Emsdelta te Emden en het Sielhafenmuseum te Carolinensiel organiseerde het Veenkoloniaal Museum een overzichttentoonstelling met werken van de Ost Friese kunstschilder Buß. 15 juni t/m 24 juni Tuin en Kunst 10-Daagse Installatie Fietsen door Landschap van Arjen Boerstra in de veentuin achter het museum. Tien dagen lang dienden tuinen in de hele provincie als podia voor kunsten cultuuruitingen. Op de monitor draaide een rondgekaderde film waarin de kunstenaar door het lege landschap Van Noord-Groningen fietst. Het is als het ware een bewegende foto. De fiets stond in de Veentuin met camera en spiegelbal en illustreerde de film. Zaterdag 8 september Open Monumentendag; Groen van Toen Op Open Monumentendag gaan we doorgaans naar binnen, maar tijdens Open Monumentendag 2012 leerden we monumentaal Nederland nog beter kennen: van binnen en van buiten. Het thema was ‘Groen van Toen’. Daarin staat de relatie tussen het monument en zijn directe omgeving centraal.

< .. 36 ..



Aanleiding was het feit dat 2012 uitgeroepen is tot het Jaar van de Historische Buitenplaats. Maar de Open Monumentendag beperkte zich niet tot buitenplaatsen en landgoederen. Alle groene monumenten kwamen in het tweede weekend van september aan bod: van hofjes tot plantsoenen, van begraafplaatsen tot kloostertuinen, van stadswallen tot stadsparken, van grafheuvels tot terpen, van villaparken tot tuindorpen, van lanen tot houtwallen. In Veendam werd aandacht besteed aan de geschiedenis van het prachtige Borgerswold en de ideeën die men in de jaren zeventig t.a.v. dit park had. Niet voor niets staan er nu oude kapiteinshuizen die vroeger aan het Beneden Oosterdiep stonden. In het Boekhovenpark in Nieuwe Pekela zou voor de liefhebbers de bijzonder achtergrond worden verteld. Helaas bleef het busje vanaf het Veenkoloniaal Museum via Borgercompagnie en het Borgerswold naar Nieuwe Pekela leeg. Woensdag 3 oktober Schilderen op tegels, knutselmiddag voor kinderen De Groninger kunstenares Dimphy van den Berg ging op deze middag eerst met de kinderen en de conservator van het museum door het museum. De kinderen keken naar de tegels in het museum. Waar werden ze gemaakt en wat zien we als afbeelding? Daarna gingen de kinderen zelf aan de slag. Met speciale verf werd de tegel geschilderd en kon daarna in de oven thuis “gebakken worden”. Zondagmiddag 4 november 13de Regionaal Historische Boekenmarkt Al weer voor de 13de keer organiseerden we de Regionaal Historische Boekenmarkt. De markt vond in het museum plaats en diverse standhouders gaven acte de présence. De toegangsprijs bedroeg € 2,50. Aanvang 13.00 uur. Zondagmiddag 11 november Winkler Prinsdag Tijdens de jaarlijkse Winkler Prinsdag werd dit jaar de tweejaarlijkse Veenkoloniaal Museumprijs uitgereikt aan schrijfster Gré van der Veen. Deze middag boden we een bont programma met muziek van Hans van der Lijke en een lezing van Siemon Reekers.

> .. 37 ..



Zondag 16 december Kerst-In Op deze Muziekdag kon men genieten van het harmonie-orkest Eendracht uit Assen en het duo Femmo & Co. uit Veendam. Tevens kon men genieten van een doorlopende diapresentatie met nostalgische beelden in Kerstsfeer! Woensdag 19 december Charles Dickens in het Museum ! Speciale avondopenstelling in ‘Charles Dickens’ stijl. Het museum sloot zich aan bij de ‘Dickens-uitvoering’ van de Muziek- Dans- en Theaterschool en opende de deuren van 18.00 tot 22.00 uur voor iedereen die van Kerstsfeer en nostalgie houdt ! Ouderwetse drankjes werden geschonken op de sluiskade, snoepjes van weleer waren te koop bij de kruidenier !

< .. 38 ..

TENTOONSTELLINGEN


Hendrik en Willem Valk, een Arnhemse kunstschilder en een Groningse beeldhouwer tot en met 4 maart 2012 Het Veenkoloniaal Museum te Veendam en de Stichting Hendrik Valk te Arnhem sloegen in 2010 de handen ineen om in Veendam en Riga een overzichtstentoonstelling te organiseren over de Nederlandse kunstenaar Hendrik Valk (1897-1986) en zijn broer Willem Valk (1898-1977). Deze werd op 26 november 2012 geopend door Meta Knol, directeur van de Lakenhal in Leiden, geboren en getogen in Veendam. Willem Valk was als beeldhouwer vooral in Groningen actief. Hendrik Valk trouwde in 1928 met de Letse Tatjana Kotschergina en schilderde ook Letse taferelen zoals de markt te Riga. Hendrik en Tatjana Valk hebben een bijzondere plaats ingenomen in de Lets-Nederlandse culturele contacten in de interbellumperiode (1917-1939). De tentoonstelling in Veendam was zondermeer een groot succes. Bezoekers vanuit heel Nederland reisden naar de expositie af. Het was dan ook de eerste grote overzichts-tentoonstelling van het werk van Hendrik Valk in combinatie met het werk van zijn broer Willem Valk die in Groningen bekend is geworden als de stadsbeeldhouwer. Willem Valk volgde aan de Haagse Academie voor Beeldende Kunsten de opleiding voor zilversmid en bekwaamde zich in het boetseren. Hij werd in 1921 leraar aan de Academie Minerva. Beelden van Willem Valk zijn in de stad Groningen onder andere te zien op de Kijk in ’t Jatbrug en aan de Martinitoren. De expositie in Veendam toonde van hem enkele bronzen en stenen beelden, voornamelijk vrouwelijk naakt. Ook maakten nog nooit vertoonde schetsen van vrouwelijk naakt deel uit van de expositie. In samenwerking met het CBK in Groningen werden speciale wandelingen georganiseerd door de binnenstad van Groningen langs de beelden van Willem Valk door rondleider Margriet Diertens. Hendrik Valk studeerde aan de Haagse Academie en ontwikkelde een eigen persoonlijke stijl die verwant is aan die van Bart van der Leck en Theo van Doesburg. Hendrik Valk hield zich intensief bezig met religieusfilosofische levensvragen en verdiepte zich in wat er over moderne kunst in zijn tijd werd geschreven. Na vele omzwervingen werd hij leraar aan de kunstacademie in Arnhem (nu de Academie ARTEZ). Zijn werk vertoonde gedurende enige tijd magisch-realistische trekken, maar deze periode duurde niet lang: rond 1940 schilderde hij weer in zijn eigen gestileerde stijl. In 1928 trouwde hij met Tatjana Kotschergina, de in Riga geboren dochter van een Baltisch-Duitse barones en een Russische generaal, die met hun familie na de Oktoberrevolutie Rusland was ontvlucht en een veilig heenkomen vonden in het onafhankelijke Letland. In de jaren twintig reisde zij door naar Nederland waar ze Hendrik Valk ontmoette. In de jaren dertig bracht de familie Valk jaarlijks de zomervakantie door bij de Opmerkingen uit het gastenboek

> .. 39 ..

TENTOONSTELLINGEN


familie in Riga tot de Tweede Wereldoorlog daar een einde aan maakte. Maar ook in Nederland moesten ze uit Arnhem vluchten; huis en atelier werden in de Slag bij Arnhem totaal verwoest. Ondanks het oorlogsgeweld zijn er ook nog werken bewaard gebleven die hij in Letland schilderde. Na de oorlog heeft mevrouw Valk zich in Arnhem met hart en ziel ingezet voor de vluchtelingen uit de Sovjet-Unie. Parallel aan deze overzichtstentoonstelling met werk van beide broers was in samenwerking met het Letse museum Mencendorfa nams en het Letse Fotomuseum een tentoonstelling opgezet met foto’s die de Letse fotografen Peter Smits en Johansons in de jaren twintig en dertig maakten. De foto’s gaven in het Veenkoloniaal Museum een goed beeld van de stad Riga zoals Hendrik Valk en zijn echtgenote Tatjana die gekend hebben.

Riga tijdens het interbellum

Opmerkingen uit het gastenboek

> .. 40 ..

TENTOONSTELLINGEN


Fototentoonstelling ‘Riga tijdens het interbellum’ tot en met 4 maart Tegelijk met de expositie ‘Hendrik en Willem Valk was nog tot en met 4 maart 2012 een zeer bijzondere expositie te zien onder de titel Riga tijdens het interbellum. Deze stad werd in 1917 het toevluchtsoort voor de Wit Russische ouders van Tatjana Kotschergina die voor de Russische revolutie gevlucht waren. Tatjana ging begin jaren twintig studeren in Arnhem. Daar ontmoette ze de Nederlandse kunstenaar Hendrik Valk en ze traden in het huwelijk. Tijdens het interbellum(de periode tussen beide oorlogen) waren Hendrik en Tatjana elke zomer bij de (schoon)ouders in het Letse Riga en de nabijgelegen badplaats Jurmala te vinden. Aan de hand van foto’s gemaakt door de beroemde Letse fotografen Šmits (1882- 1973) en Johansons maakten we kennis met Riga en Jurmala zoals Tatjana en Hendrik Valk het gezien moeten hebben. Het geheel was aangevuld met foto’s en prentbriefkaarten die vanuit Letland naar Nederland werden verzonden. Tijdens de Tweede Wereldoorlog wist fotograaf Šmits net als de familie Kotschergin Letland te ontvluchten. Šmits emigreerde naar Amerika. De familie Kotschergin naar Arnhem. Šmits liet duizenden foto’s en stereofoto’s achter evenals zijn collega Roberts Johansons (1877-1957). Omstreeks 1908 begon hij in Riga met een fotostudio aan de Alexanderstrasse 104, nu Brīvības iela 118. Een groot deel van de originele glasplaten van beide fotografen heeft op miraculeuze wijze de Tweede Wereldoorlog overleefd en is nu ondergebracht in het Letse Fotomuseum te Riga. In samenwerking met het Lets Fotomuseum werd voor deze expostie een selectie gemaakt uit de fotocollectie van beide fotografen. De foto’s, veelal rechtstreeks afgedrukt van glasplaat, geven een goed beeld van de stad Riga en de badplaats Jurmala tussen beide oorlogen. Het in 1939 gesloten Molotov Ribbentrop pact maakte een abrupt einde aan de Letse vrijheid. In juni 1940 trokken Russische tanks de straten van Riga binnen. De vrijheid werd pas 50 jaar later herwonnen. De tentoonstelling werd daarom symbolisch afgesloten met een foto van de brandende Sint Petri Kerk te Riga en drie door Hendrik Valk gemaakte schilderijen van treurende vrouwen en vluchtelingen.

> .. 41 ..

TENTOONSTELLINGEN


Renaissance in het Noorden van 1 april tot en met 13 mei Het Veenkoloniaal Museum deed van 1 april tot en met 13 mei mee aan bij de door de Klassieke Academie georganiseerde manifestatie ‘Renaissance in het noorden’. Naast ons museum waren onder andere exposities onder dezelfde vlag te zien in Museum de Buitenplaats te Eelde, het Noordelijk Scheepsvaartmuseum, Museum Stad Appingedam, De Freylemaborg te Slochteren en Borg Verhildersum te Leens. De Klassieke Academie voor schilderkunst is in 2005 als een particuliere onderwijsinstelling te Groningen van start gegaan en opgericht door beeldend kunstenaar Tom Hageman. De academie is bekend geworden door de inspanningen van docenten als Henk Helmantel, Rein Pol, Matthijs Röling, Piet Sebens en Diederik Kraaijpoel. Begin 2011 werd ook een klassieke academie voor beeldhouwkunst gestart. De inzet was en is idealistisch: het doorgeven van bestaande vakkennis aan nieuwe generaties. Dit werd als des te urgenter gevoeld omdat in het reguliere kunstonderwijs die vakkennis zodanig ondergeschikt is gemaakt aan artistieke principes als concept en betekenis, dat de traditionele vaardigheden met uitsterven werden bedreigd. De centrale opening van de museummanifestatie vond plaats in Natuurmuseum Fryslân op zaterdag 31 maart 2012. Commissaris van de Koningin van Drenthe, Jacques Tichelaar gaf daar de aftrap. De opening in het Veenkoloniaal Museum vond op 1 april plaats. De manifestatie is een uitgebreid vervolg op de succesvolle tentoonstelling ‘De Verbazing van het Noorden’ in het voormalige Natuurmuseum in Groningen in 2008/2009. Daaraan deden toen 55 kunstenaars mee. Vanwege de grote publieksbelangstelling werd die presentatie een paar maanden verlengd.

Ruth van Royen

> .. 42 ..

TENTOONSTELLINGEN


Harry Cock, portretten van Zuidwending (in het kader van het Tjechov project te Zuidwending) van zaterdag 19 mei tot en met zondag 9 september Onder de titel ‘Geluk, Tjechov in de Veenkoloniën’ werd in het weidse Groninger landschap bij Zuidwending een zeer succesvol en gevarieerd cultureel programma gepresenteerd voor en door de bevolking. Workshops, toneelvoorstellingen, muziek, lezingen en tentoonstellingen maakten er deel van uit. Alles was geïnspireerd op Tsjechov’s tijdloze korte verhalen. Anton Pavlovitsj Tsjechov werd in 1860 geboren in Taganrog een havenstad in Zuid-Rusland. In 1904 stierf hij, slechts 44 jaar oud, aan de gevolgen van tuberculose. Tjechov is bekend geworden om zijn korte verhalen waarin hij veel aandacht besteedt aan conflicten die in het dagelijkse leven spelen. Een goed voorbeeld is De Dame met het Hondje (1899). In dit verhaal beschrijft hij de plotselinge verliefdheid tussen twee getrouwde mensen die elkaar tijdens een vakantie op De Krim ontmoeten. Ze zoeken een uitweg, maar vinden die niet. Het verhaal breekt, terwijl beiden naar een oplossing zoeken, plotseling af. Dit is typerend voor de schrijver Tjechov, hij laat de waarheid en de fantasie aan de lezer. De oplossing mag de lezer zelf bedenken. Tijdens het project Tjechov in de Veenkoloniën zal de streek haar eigen verhaal vertellen. Zo heeft fotograaf Harry Cock, bekend van zijn werk in de Volkskrant en het tijdschrift Noorderbreedte, een serie portretten gemaakt van bewoners van de Veenkoloniën, met name Zuidwending. De gemaakte portretten vertellen iets over de mensen, maar de bezoeker interpreteert. De portretten waren van 19 mei tot en met 9 september 2012 in het museum te zien en maakten onderdeel uit van de manifestatie ‘Geluk, Tjechov in de Veenkoloniën’.

> .. 43 ..

TENTOONSTELLINGEN


ABBA week van 21 mei tot en met 27 mei Van 21 mei tot 27 mei 2012 werd er in samenwerking met de participanten van vanBeresteyn een ABBA week georganiseerd. Tijdens de ABBA week was er ook een optreden van de coverband SOS. Het museum had ter gelegenheid van deze activiteit de oude VVV ruimte in het cultuurcentrum ingericht als expositieruimte met ABBA materiaal dat dankzij verzamelaars was binnen gekomen.

> .. 44 ..

TENTOONSTELLINGEN


Herbert Buß ‘Een wijde blik verruimt het denken’ van 3 juni tot en met 9 september Op zondagmiddag 3 juni werd de expositie ‘Een wijde blik verruimt het denken’ geopend. De expositie riep alom bewondering op. Op meer dan verrassende wijze geeft de kunstenaar Herbert Buß (1949), die opgroeide in het Ostfriese Warsingsfehn, een beeld van het aangrenzende Ost-Friesland. Zondermeer imposant is zijn serie ‘Regatta’, waar priemende zeilen en scherpe boegen van de snelle regattaboten het donkere water van Eems en Dollard doorklieven. Naast de impressies van de regattazeilers laat Herbert Buß zijn visie op de schoonheid van het OstFriese landschap en de aangrenzende Duitse Waddenzee zien. Als beelddrager voor de expositie is voor een oud toegangshek gekozen. Niet zo maar een hek, maar een Poortstee op z’n Ostfries. Het toegangshek tot een stuk land. Het hek dat Herbert Buß kent uit zijn jeugd. Het hek waar de boer en zijn zoon na het melken tevreden op leunden om de veestapel te aanschouwen. Het hek waar door hen de dorps- en wereldproblematiek werd besproken en met gemak opgelost. Het hek dat in de winter altijd open stond en later, met de komst van de tractor langzaam verviel en door een saai ijzeren hek werd vervangen. Van de Poortstee heeft het Veenkoloniaal Museum ook een postzegelvel met 10 postzegels laten maken die voor € 7,50 bij de balie van het Veenkoloniaal Museum te koop was.

de Poortstee

> .. 45 ..

TENTOONSTELLINGEN


‘Het staat in de krant!’ van 7 oktober tot en met 10 maart 2013. Het Veenkoloniaal Museum bezit een uitgebreide krantencollectie. Deze verzameling wordt in 2013 in samenwerking met de Koninklijke Bibliotheek te Den Haag, gedigitaliseerd. Vooraf lieten we de bezoekers nog kennis maken met onze unieke krantencollectie. In de expositie waren al lang verdwenen kranten en advertentiebladen te zien en we gingen in op de ontstaansgeschiedenis. De kranten zijn van grote betekenis omdat ze getuigen van de boeiende maritieme en industriële ontwikkelingen in de regio. Qua aantal exemplaren is de verzameling van de Veendammer Courant, De Nieuwe Veendammer Courant en De Noord - Ooster’ het grootste, maar tevens zeer zeldzaam en daardoor kwetsbaar. We bezitten ook losse exemplaren van kranten zoals De Veenbode, De Oldamster, het Veenkoloniale Advertentieblad. Daarnaast bezitten we een vrij omvangrijke collectie landelijke kranten als Parool, NRC, De Telegraaf en Volkskrant. Deze landelijke kranten komen uit het archief van de voormalige Sociëteit Veenlust. De Veendammer Courant en Nieuwe Veendammer Courant geven zoals gezegd een goed beeld van de ontwikkelingen in de Groninger Veenkoloniën in de 19de eeuw. We signaleren de opkomst van de Veenkoloniale zeevaart, de neergang van de zeevaart na 1880, de successen en problemen in de landbouw en de opkomst van de aardappelzetmeel- en strokartonindustrie die in de 20ste eeuw een zwaar stempel op de geschiedenis zouden gaan drukken. De kranten geven ook een goed beeld van het dagelijkse leven dat in tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt in de Groninger Veenkoloniën niet bestond uit bittere armoede en plaggenhutjes maar uit een bloeiende gemeenschap waar de ontwikkelingen niet stil stonden en een behoorlijk rijk cultureel leven kende. In de tentoonstelling staan we stil bij de ontstaansgeschiedenis van de kranten, en werken we tevens diverse onderwerpen uit aan de hand van krantenberichten. Zo lezen we in de Veendammer Courant hoe de Veendammer predikant en encyclopedieschrijver Anthony Winkler Prins positief stond tegenover de toenemende watervervuiling in de Groninger Veenkoloniën. Immers, zo schrijft hij, werden nergens anders in Nederland de mensen zo oud als in de Groninger Veenkoloniën en dat kwam volgens Winkler Prins omdat de vervuiling de bacteriën doodde. Er zijn meer interessante nieuwsfeiten uit de kranten te halen. In de Noord Ooster en Het Leven lezen we bijvoorbeeld uitgebreid over de vreselijke fabrieksramp op 24 juli 1929 toen de aardappelzetmeelfabriek van Wilkens aan de Ommelanderwijk door een stofexplosie ontplofte en in de brand vloog. Er vielen tientallen slachtoffers en doden en deze ramp zou voor het eerst in Nederland ramptoerisme op gang brengen. Een file aan fietsers, mensen met paard en wagens en een stoet aan auto’s reed het weekend na de ramp naar de Ommelanderwijk om te zien wat er gebeurd was. Ook het landelijke sensatieblad Het Leven ging met een fotoreportage uitgebreid op de ramp in.

> .. 46 ..

TENTOONSTELLINGEN


Tweeduister / Twijduustern van 23 september tot en met 6 januari 2013 Twijduustern is een Gronings begrip voor het tijdstip dat de dag overgaat in de avond, de schemering. Een bijzonder, geheimzinnig tijdstip met lange schaduwen, vervaagde vormen, de overgang van de ene wereld in de andere. ‘Twijduustern’ is een begrip dat thuishoort bij de wereld van turf, vocht, mist, damp, de weidse ontginningen in de Veenkoloniën, die daardoor een geheel eigen beelden verhalenschat in zich herbergen. Vier kunstenaressen en vier dichters hebben zich gewaagd op de grens van licht en donker, in het ‘Tweeduister’. Hun bevindingen vormen de expositie ‘Tweeduister-Twijduustern’ De deelnemende kunstenaars zijn Rieneke Gollnau, Petra van Kalker, Marchien Cordes en Willy van der Duin en de dichters Paul Borggreven, Foleor van Steenbergen, Koos van der Goot en Chris van Boetzelaer. Rieneke Gollnau volgde de lerarenopleiding tekenen en textiel en vervolgens de vrije richting aan de Academie Minerva te Groningen. Haar werk en stijl zijn lyrisch realistisch. Belevenissen en emoties bepalen kleur en thema’s van haar werk. Technieken zijn onder andere een combinatie van schilderen, drukken, collage en sjabloneren. Petra van Kalker is beeldend kunstenaar in Groningen. Zij maakt klein poëtisch-figuratief werk in allerlei technieken: papier, doek, verf, stempels, objecten. Haar werken zijn laag voor laag opgebouwd vanuit het onderbewuste naar de oppervlakte. Petra exposeerde in Groningen en ver daarbuiten, werk is opgenomen in allerlei collecties. Marchien Cordes studeerde van 1976 tot 1979 kunst aan de Canberra School of Art in Australië met als hoofdvak keramiek. Ze heeft lange tijd in Duitsland gewoond en was daar lid van het BBK. Willy van der Duyn volgde de opleiding schilderen en grafiek aan de kunstacademie Minerva te Groningen, en heeft werk hangen bij diverse kunstuitlenen in Nederland en het Noordelijk Scheepvaartmuseum te Groningen. In 1998 won Willy van der Duyn de eerste prijs bij de grafiektentoonstelling in de Kunsthalle Wilhelmshaven in Duitsland. Naast de kunstwerken presenteerden we het werk van vier dichters in onze zalen. Petra van Kalker, tweeduister

> .. 47 ..

TENTOONSTELLINGEN


Paul Borggreve studeerde theologie aan de Universiteit Utrecht en vertrok in 1997 naar Groningen en treedt geregeld op in Noord-Nederland. Hij maakt deel uit van de dichterskern bij het Radio 1 programma ‘Dit is de Dag’ en is lid van literair gezelschap ‘De Tegenvoeters’. Foleor van Steenbergen uit Boerakker is beeldhouwer, schilder en poët en bespeelt alles wat klavieren heeft van melodica tot grote kerkorgels. Waar hij komt klinkt muziek en worden woorden klanken.

Landarbeiders Vlammende zeisen, strakke zon, het graan valt met een zucht. Nog honderd bunders te gaan, wij zullen niet versagen.

Koos van der Goot, volgens eigen zeggen zijn schrijven en optreden twee elementen waar hij als dichter/performer niet zonder kan. Al van jongs af aan schrijft hij. Als performer draagt hij voor, zingt en entertaint. Chris van Boetzelaer groeide op in Utrecht, Den Haag en het Drentse dorp Roden. Hij studeerde enige tijd economie in Groningen. In 1993 werd hij als dichter actief, mede gestimuleerd door een bespreekgroepje, waar hij nog steeds lid van is.

En dan lacht de maan ons toe, temidden van de lange schaduwen, en achter de laatste van de laatste schoven ontwaren wij de korenfee. Wij dansen en vliegen mee, hoger dan de hoogste leeuwerik, schaamteloos de horizon voorbij. De oogst is binnen! ’s Avonds trekken we naar de oude taveerne om onze kelen te smeren met bier. We zingen, drinken en lallen, en geven de korenfee een vette kus. Chris van Boetzelaer < .. 48 ..

EXTERNE PRESENTATIES


Lezingen In totaal verzorgde de conservator in 2012 twintig lezingen, één meer dan in 2011. Daarvan waren er twee lezingen in het buitenland, één in Riga en één in Jever. De conservator was in het kader van het door het Museumhuis georganiseerde project Memento Mori over de cultuur van het begraven in beide landen uitgenodigd om in te gaan op hoe het Veenkoloniaal Museum de nabijgelegen begraafplaats bij de historie betrekt. Er bleek nogal een verschil in doen en laten te zijn, maar ook de manier waarop de Duitse musea het onderwerp onder de aandacht brengen verschilt met die in Nederland. Zo worden ook in Duitsland momenteel, gelijk aan Veendam, begraafplaatsen geïnventariseerd en gefotografeerd. Waar in Nederland de nadruk ligt op de grafsteen en de persoon die er onder begraven ligt, ligt de nadruk in Duitsland juist vaak op de vormgeving van de steen en de gebruikte materialen. Conservator Hendrik Hachmer ging in op de ontwikkeling van de website www.zeemansgraven waarbij objecten in het museum gekoppeld worden aan een grafsteen van een zeeman op een begraafplaats. Doel om nazaten die geïnteresseerd zijn in de geschiedenis van hun voorouders te wijzen op de relicten die er dan misschien nog zijn in musea en archieven. Een benadering die men in Duitsland nog niet kent. Ook keek men vreemd aan tegen de rondleidingen die het museum organiseert op de begraafplaats van Veendam waarbij ook schoolgroepen kennis maken met het verleden en de grafsymboliek op de grafstenen. In het kader van het 20-jarig bestaan van het Mencendorfa nams museum te Riga was de conservator uitgenodigd in Riga om een lezing te houden over het ontstaan van de Groninger Veenkoloniën en de zeevaart die daar uit voort kwam. De middag in het prachtige Museum of History and Navigation in Riga werd goed bezocht. Bert Ridderbos en Linde Nijland zorgden daar voor een passende muzikale omlijsting. In de avonduren gaven ze ook nog in het jubilerende Mencendorfa nams museum een concert. Als we het overzicht bekijken dan valt op dat het merendeel van de lezingen in de provincie Groningen werd gegeven. De lezing over het leven van Kapiteinsvrouwen aan boord kende een echte revival. In 2011 waren er slechts twee aanvragen voor deze lezing, maar in 2012 werd de lezing maar liefst 8 keer verzorgd.

> .. 49 ..

Museum of History and Navigation, Riga



Er is tot nu toe weinig vraag naar de lezing over het toch zeer boeiende leven van Anthony Winkler Prins en helaas was er geen één lezing over de landbouw en de landbouwindustrie. Lezingen gehouden door conservator Hendrik Hachmer: Groeten uit Riga Sappemeer Groningen Hoogkerk Nieuwe Pekela Froombosch Riga (Letland) Subtotaal Winkler Prins Veendam Tynaarlo Emmen Subtotaal

53 personen 20 personen 20 personen 14 personen 80 personen 96 personen 283 personen (6 lezingen)

36 personen 20 personen 6 personen 62 personen (3 lezingen)

Kapiteinsvrouwen aan boord Warffum 25 personen Paterswolde 25 personen Zuidlaarderveen 16 personen Tolbert 99 personen Zuidwending 81 personen Ekehaar 20 personen Wedde 43 personen Zuidlaren 33 personen Subtotaal 342 personen (8 lezingen)

> .. 50 ..



Memento Mori Jever (Dld) Subtotaal

25 personen 25 personen (1 lezing)

Ontstaan Veenkoloniën Delfzijl Veendam Subtotaal

26 personen 27 personen 53 personen (2 lezingen)

Werkgroep Seniorenactiviteiten De werkgroep seniorenactiviteiten gaat vooral op stap naar bejaarden-en verzorgingstehuizen. De groep bestond dit jaar uit Egge Vos, Ineke Zweep, Esmee Botse en Lineke de Jonge. Bij sommige lezingen werd ook muziek in gehuurd en werden de mensen actief betrokken bij de getoonde foto’s. Vaak met als doel herinneringen op te roepen. Verspreid over het jaar werden 5 lezingen gegeven voor verzorgingshuizen en ouderen in: Veendam Compaen 23 personen Veendam A.G. Wildervanckhuis 32 personen Nw. Pekela de Kiepe 40 personen Veendam PCOB 48 personen Veendam Geref. Kerk 55 personen Subtotaal 198 personen (5 lezingen) Verder verzorgde de directeur Petra Maters nog een lezing over Valk, 30 personen en gaf de heer Wim Dussel een voordracht voor ambtenaren van de provincie Drenthe in Huize Bareveld, 20 personen. Lezingen werkgroep seniorenactiviteiten: Lezingen Hendrik Hachmer: Lezingen Petra Maters/Wim Dussel: Totaal

198 personen 765 personen 50 personen 1.013 personen

5 lezingen 20 lezingen 2 lezingen 27 lezingen

> .. 51 ..



Daarnaast gingen Hendrik Hachmer en Henri Wierth 6x mee als gids op een bus voor een rondrit door Pekela (voor ambtenaren van de Kompanjie), 276 personen. Totaal aantal toehoorders: 1289 Museumschip Familietrouw en werkgroep Familietrouw De spitse praam Familietrouw is sinds 1994 in het bezit van het Veenkoloniaal Museum en het oudste nog in originele staat verkerende binnenschip van de provincie Groningen. De Familietrouw is niet voor niets sinds 2005 opgenomen in het Nationaal Register Varende Monumenten. Het schip wordt sinds 1994 in de vaart gehouden door een actieve groep vrijwilligers. Ook het klein onderhoud wordt door deze werkgroep verzorgt. In 2012 werd onze vrijwilligerswerkgroep versterkt met Ron de Haas uit Alteveer. In het verslagjaar overleed Heinz Meissner uit Veendam. Als technische man heeft hij jarenlang de werkgroep ondersteund en voer ook zelf regelmatig mee. Vanwege een slepende ziekte was hij halverwege 2011 al niet meer actief bij de werkgroep, maar liet zich wel op de hoogte houden en bezocht nog regelmatig het museum en kwam af en toe nog een kijkje nemen bij het schip. De werkgroep Familietrouw bestaat momenteel uit 14 leden, waarvan 8 in het bezit van een vaarbewijs zijn. Een deel van de vrijwilligers is alleen actief bij het ontvangen van groepen aan boord. In de zomermaanden is het soms moeilijk om vaardagen in te plannen vanwege de vakanties van de vrijwilligers. We hebben daarom besloten om het schip tijdens die periode niet te laten varen. In de zomer van 2011 lagen we bij het Veenpark in Bargercompascuüm, dit jaar bleven we voor het Kapiteinshuis liggen. Voor scholen in de gemeente Pekela ook een uitgelezen kans om tevens het in samenwerking met de bibliotheek en Kunststation C georganiseerde project ’Pekela ons Dorp’ uit te kunnen voeren. Voor de zomervakantie bezochten we in het Duitse Rhauderfehn het Plattbodenschiffstreffen. Het schip was tijdens het weekeinde van 19 en 20 mei voor het publiek vrij te bezichtigen. Dit mede dankzij een EDR bijdrage tot stand gekomen evenement werd zeer goed bezocht. Toch merkten we ook dit jaar weer een cultuurverschil tussen de Duitsers en de Nederlanders. Laatstgenoemden stappen tijdens een maritiem evenement spontaan aan boord, terwijl een Duitse evenementenbezoeker telkens moet worden overtuigd dat hij echt gratis en voor niets aan boord van het schip mag stappen en de roef (woonkamer) mag bekijken.

> .. 52 ..



In het kader van het tweejaarlijkse Turfvaartdagen lagen we in het weekend van vrijdag 25-, op zaterdag 26- en zondag 27 augustus in het Friese Appelscha. Het weer zat dit jaar tijdens de Turfvaartdagen niet mee. Het broeierige weer zorgde op zowel de zaterdag als de zondag voor fikse regen- en onweersbuien. Ondanks het slechte weer liet het pubkiek zich niet afschrikken, de forse buien werkten zelfs in ons voordel. Het publiek kwam aan boord om te schuilen en op konden we heel veel mensen tekst en uitleg geven over het schip, haar bewoners en het gebied waar het vandaan komt. De Familietrouw heeft daarom niet alleen een grote historische waarde, maar ook nog eens een promotionele waarde. Voor het bezoek aan deze evenementen ontvangen we een vaarvergoeding die we volledig ten goede laten komen aan het budget van de Familietrouw. Reders en fondsen Om de kosten van het schip te kunnen dekken zijn we een aantal jaren geleden begonnen met het uitschrijven van zogenaamde Redercedullen. Inmiddels dragen 32 reders elk jaar € 25,- of meer bij om de vaste kosten zoals verzekeringen, te kunnen dragen. Het Shell vrijwilligers pensioenfonds steunde de Familietrouw met een bijdrage van € 300,- Dankzij al deze bijdragen kan het schip tot nu toe budget neutraal varen zonder onze begroting te belasten. Sponsoring in natura In 2012 zegde ook Pedro Boot te Zuidbroek toe de brandstofkosten in natura te zullen sponsoren, maar eind 2012 moest Pedro Boat helaas haar deuren sluiten en gaat deze vorm van sponsoring verloren. Constructiebedrijf Veenstra-Glazenborg uit Winschoten zorgt al jaren voor sponsoring in natura door gratis materialen voor revisie van de motor en zijschroef ter beschikking te stellen. Transportbedrijf Remmers uit Muntendam zorgde ook dit jaar weer voor gratis transport van onze zwaarden. Deze zijn in het najaar van 2011 van het schip gehaald en naar museumwerf Wolthuis te Sappemeer gebracht en daar in de hellingschuur van werf Wolthuis klaar gemaakt en in het voorjaar van 2012 door Remmers weer van Sappemeer naar Nieuwe Pekela gebracht en op de Familietrouw aangebracht.

 aandeel in het  schip genaamd  bevaren door   Voor



     schip genaamd  bevaren bevaren door  thans liggende te  nieuw uitgehaald in den jare 18  op de scheepstimmerwerf te lang over de stevens   wijd over zijne berghouten   Ondergeschrevene

boekhouders van het

laadvermogen zijnde

wonende te voor



  



den

de Boekhouders,

> .. 53 ..

 verklaren mits dezen te zijn mede reeder in het gemelde schip.

   

20

 



Reizende tentoonstellingen in Letland Hendrik Valk in Riga van 4 april tot en met 4 juni Een deel van de expositie van de tentoonstelling over het leven van de gebroeders Valk, die tot en met 4 maart in Veendam was te zien, werd eveneens in Letland gepresenteerd. Hendrik Valk trouwde in 1928 met de met, de in Riga geboren dochter van een Baltisch-Duitse barones en een Russische generaal, Tatjana Kotschergina. Haar ouders waren na de Oktoberrevolutie Rusland ontvlucht en hadden een veilig heenkomen gevonden in het onafhankelijke Letland. In de jaren twintig reisde zij door naar Nederland waar ze Hendrik Valk ontmoette. In de jaren dertig bracht de familie Valk jaarlijks de zomervakantie door bij de familie in Riga tot de Tweede Wereldoorlog daar een einde aan maakte. Maar ook in Nederland moesten ze uit Arnhem vluchten; huis en atelier werden in de Slag bij Arnhem totaal verwoest. Ondanks het oorlogsgeweld zijn er ook nog werken bewaard gebleven die hij in Letland schilderde. Na de oorlog heeft mevrouw Valk zich in Arnhem met hart en ziel ingezet voor de vluchtelingen uit de Sovjet-Unie. Voor ons aanleiding om dit bijzondere verhaal ook in Letland te presenteren. In samenwerking met de St. Hendrik Valk werd de expositie opgebouwd in twee musea en de tentoonstelling werd daar een groot succes. Bezoekcijfers over twee maanden Art Museum Riga Bourse 13770 Zwartkoppenhuis 2286 Fototentoonstelling ‘Riga tijdens het interbellum’ van 4 april tot en met 4 juni Tegelijk met de expositie ‘Hendrik en Willem Valk was nog tot en met 4 maart 2012 een zeer bijzondere expositie te zien onder de titel Riga tijdens het interbellum. Deze stad werd in 1917 het toevluchtsoort voor de Wit Russische ouders van Tatjana Kotschergina die voor de Russische revolutie gevlucht waren. Tatjana ging begin jaren twintig studeren in Arnhem. Daar ontmoette ze de Nederlandse kunstenaar Hendrik Valk en ze traden in het huwelijk. Tijdens het interbellum (de periode tussen beide oorlogen) waren Hendrik en Tatjana elke zomer bij de (schoon)ouders in het Letse Riga en de nabijgelegen badplaats Jurmala te vinden. Aan de hand van foto’s gemaakt door de beroemde Letse fotografen Šmits (1882- 1973) en Johansons maken we kennis met Riga en Jurmala zoals Tatjana en Hendrik Valk het gezien moeten hebben.. Een groot deel van de originele glasplaten van beide fotografen heeft op miraculeuze wijze de Tweede Wereldoorlog overleefd en is nu ondergebracht in het Letse

> .. 54 ..

Lange rijen voor het Beurs Museum in Riga



Fotomuseum te Riga. In samenwerking met het Lets Fotomuseum werd voor deze expostie een selectie gemaakt uit de fotocollectie van beide fotografen. De foto’s, veelal rechtstreeks afgedrukt van glasplaat, geven een goed beeld van de stad Riga en de badplaats Jurmala tussen beide oorlogen. Het in 1939 gesloten Molotov Ribbentrop pact maakte een abrupt einde aan de Letse vrijheid. In juni 1940 trokken Russische tanks de straten van Riga binnen. De vrijheid werd pas 50 jaar later herwonnen. De tentoonstelling werd daarom symbolisch afgesloten met een foto van de brandende Sint Petri Kerk te Riga en drie door Hendrik Valk gemaakte schilderijen van treurende vrouwen en vluchtelingen. In het Mencendorfa nams museum bezochten in twee maanden tijd 10107 mensen de expositie. WinterWelvaart en De Tromp In samenwerking met de stichting Tromp, die er naar streeft om een originele Groninger zeetjalk weer als vrachtvaarder op de Noord- en Oostzee in de vaart te brengen, werd in het ruim een kleine wisseltentoonstelling ingericht over de Oostzeevaart. Deze was tijdens Groninger Winterwelvaart aan het Lage der Aa in Groningen te bezichtigen. De Tromp wil als zeilende vrachtvaarder varen onder dezelfde constructie als De Tres Hombres (www.zeilendehandelsvaart.nl). Dit vrachtschip is al jaren als zeilende vrachtvaarder actief. Als het lukt zal de Tromp in 2014 worden ingezet als Riga culturele hoofdstad van Europa is, maar er moet nog veel geld in het project. Onze vormgever Erik van der Wal verzorgde voor hen een folder en een Facebookpagina. Kapiteinshuis Pekela Door de conservator werd op verzoek van het Oranjecomité Pekela in het Kapiteinshuis een klein Oranjekabinet ingericht met foto’s van Koninklijke bezoeken aan Pekela. In overleg met het bestuur van de stichting Westers, die het Kapiteinshuis beheert, is besloten om elk jaar één thema centraal te zetten in de expositieruimte in het achterhuis. Voor 2012 werd gekozen voor het onderwerp ‘Alles in flessen en kasten’. De tentoonstelling bestond uit kastmodellen met daarin vaak door zeelieden gemaakte scheepjes en een verzameling flessenscheepjes.

Riga tijdens het Interbellum

< .. 55 ..

EDUCATIE


Algemeen In totaal bezochten 35 schoolgroepen met 1.831 leerlingen het museum. Hierbij zaten 4 scholen die nog niet eerder in het museum waren geweest. Ook dit jaar weer verspreid over het jaar, maar met een piek in januari/februari/maart, juni/juli en september/oktober. In 2012 kwamen er veel minder scholen dan in 2011, er waren in 2012 geen exposities die door scholen bezocht werden (geen speciale programma’s/lesbrieven), behalve 3 groepen van de Winkler Prins die de Valk expositie bezochten. Ook het arrangement de Tijdlijn, een gezamenlijk project van de partners van het Cultuurcentrum vanBeresteijn, trok dit jaar slechts 2 scholen met 98 leerlingen (de Mieden en de Viermaster). Alle basisscholen uit Pekela bezochten ons museumschip de Familietrouw en kwamen twee groepen naar aanleiding hiervan ook naar Veendam. Ook zijn er nog steeds scholen die het museum bezoeken in het kader van een project. Omdat we niet voor iedere school de speurtocht kunnen aanpassen, passen onze schoolbegeleiders het inleidende verhaal dan zoveel mogelijk aan het projectthema aan. Het Aletta Jacobscollege uit Hoogezand kwam (voor het negende jaar) in juni op bezoek in het kader van het project ‘Verken je omgeving’. Op drie achtereenvolgende dagen kwamen in totaal 233 leerlingen op de fiets naar het museum. Het Ubbo Emmius, vestiging Stadskanaal (246 leerlingen), kwam met de STAR en had allerlei workshops in het cultuurcentrum met daarbij opdrachten in het museum en op het museumplein. Tot slot kwamen 172 leerlingen van de Winkler Prins begin november voor een 4-tal workshops die het museum samen met de muziekschool organiseerde. Op één ochtend in een rouleerschema maakten ze muziek, bezochten ze het kerkhof, hoorden ze sterke verhalen en schilderden ze een tegeltje. Deze tegels zijn later door school opgehaald en in de oven op school afgebakken.

Figuur uit de tijdlijn

> .. 56 ..

EDUCATIE


Het programma ‘een halve speurtocht en onder leiding van een museumgids een bezoek brengen aan het kerkhof in Veendam’ is ook in 2012 wederom geboekt, maar dan alleen voor leerlingen van groep 8 en voor leerlingen van de onderbouw van het voortgezet onderwijs. Er zijn nog steeds twee speurtochten voor het basisonderwijs, één voor de allerkleinsten en één voor de bovenbouw. De voor 2008! geplande speurtocht voor de middenbouw is er nog niet. Voor de bovenbouw is er inmiddels wel een nieuwe speurtocht. De oude bovenbouw speurtocht is vertaald in het Duits en beschikbaar voor Duitse leerlingen die apart of samen met Nederlandse leerlingen het museum bezoeken. 1 school (Mgr. Bekkerschool uit Veendam) maakte hier gebruik van. Voor de hogere klassen van het voortgezet onderwijs (4 HAVO en 4 en 5 VWO) moet wellicht nog een kleine speurtocht/vragenlijst gemaakt worden. Voor deze groepen is er niet echt geschikt lesmateriaal om het bezoek te begeleiden. Voor de Winkler Prins uit Veendam is er een speciale speurtocht ontwikkeld voor de groepen uitwisselingsscholieren. Dit is een aangepaste speurtocht in het Engels. De Nederlandse leerlingen fungeren dan als gids (zij hebben vooraf een instructierondleiding gekregen). Het bezoek wordt gezamenlijk gestart in de filmzaal met een inleidend praatje over de geschiedenis van de Veenkoloniën (ook in het Engels). Voor 2013 moet deze speurtocht misschien wat aangepast worden, ook in 2012 waren er een paar groepen voor wie deze speurtocht toch te moeilijk was (slechte kennis van het Engels). Lesmateriaal Nog steeds worden de Tiemo Tijdloos Ontdekdozen met historische voorwerpen geleend. Er is nog steeds vraag naar. Scholen kunnen daarnaast op verzoek specifieke voorwerpen lenen in het kader van een speciaal project op school. Dit jaar werd daar gebruik van gemaakt door twee verhalenvertellers die op ’t Heidemeer in Sappemeer verhalen van vroeger gingen uitbeelden.

Tegels beschilderen! (Winkler Prins Scholengemeenschap)

Voor leerkrachten zijn er materialen te leen in onze bibliotheek. De informatie op de website van het museum kan ook uitstekend gebruikt worden als voorbereiding op een museumbezoek. Begin 2010 was er een speciale uitgave van Tiemo Tijdloos: SMS taal op grafstenen. Ook de scholen die in 2012 het kerkhof bezochten kregen na afloop een exemplaar mee.

> .. 57 ..

EDUCATIE


Verder was er nog een speciaal speurtochtboekje bij de tentoonstelling Van Kofschip tot Winkelparadijs. Dit boekje werd vanaf eind mei 2011 uitgedeeld aan alle kinderen die individueel of met school het museum bezochten. Ook in 2012 lagen deze boekjes bij de balie om uit te delen. Er komt nog een nieuwe versie van, waarbij de volgorde van de vragen beter klopt met de looproute door het museum. Schoolmuseumproject Dit jaar waren er geen scholen die het museum bezochten via het Schoolmuseumproject. Studenten van een PABO maken dan een eigen speurtocht en begeleiden de schoolgroep. Cultuureducatiemarkt Hendrik Hachmer en Marleen Strikkers stonden in februari op de cultuureducatiebeurs in de Tramwerkplaats in Winschoten. Deze beurs werd georganiseerd door CultuurstationC voor leerkrachten uit het basisonderwijs. Het museum stond daar samen met het Stripmuseum, Visserijmuseum en Het Noordelijk scheepvaartmuseum, maar de belangstelling vanuit de leerkrachten was minimaal.

> .. 58 ..

PUBLICATIES


Veenkoloniale Volksalmanak 24 De Veenkoloniale Volksalmanak verscheen begin 2012 al weer voor de 24ste keer. De redactie van de Veenkoloniale Volksalmanak bestond uit Harm van der Veen, Dirk Mulder, Frens Jonker, Hendrik Hachmer, Martin Hillenga en Petra Maters. Dankzij de inbreng van diverse schrijvers ontstond er weer een gevarieerd nummer van 200 pagina’s. De almanak is ook in onze museumwinkel verkrijgbaar en bij diverse boekhandels in de regio. Omzien naar het museum Jaarlijks verschijnen twee afleveringen van het Omzien naar het museum met daarin de Museumkalender. Het nieuwsblad is bestemd voor vrienden en donateurs. Omzien naar het museum en de museumkalender verschijnen sinds 2008 in kleur. Volgend verslagjaar doen wij 1 Omzien minder maar bezetten wij 2 pagina’s in de theatergids. Rederbulletin Sinds 2003 worden voor het varende museumschip Familietrouw redercedullen, groot € 25,- uitgereikt. De redercedullehouders betalen dit ieder jaar hetgeen ten goede komt aan het onderhoud van het schip. Om redercedullehouders op de hoogte te houden van het wel en wee van het schip verschijnt het rederbulletin met een overzicht van het komende vaarseizoen. Verder proberen ze zoveel mogelijk in contact te komen met plaatsgenoten die bij voorbeeld met hun schip in een haven liggen. Beleefd Aanbevelend Leven en werk van architect Jan Kruijer (1889-1965) Een lang gekoesterde wens vanuit Pekela kwam in vervulling met de verschijning van dit boek, waarin het Veenkoloniaal Museum een grote inbreng had, t.w. alle foto’s werden gemaakt door onze fotografen Dopper en Ugen. De conservator stak veel tijd in advisering van de werkgroep, bemiddeling bij uitgeverijen en het vinden van fondsen.

< .. 59 ..

PUBLIC RELATIONS


Om de aandacht op het Veenkoloniaal Museum en haar activiteiten te vestigen maken we gebruik van verschillende middelen. Persberichten in landelijke en lokale media Over het algemeen hebben we niet te klagen over publiciteit en free-publicity. Diverse activiteiten werden opgenomen door het Dagblad van het Noorden, soms paginagroot. We beschikken ook over een inlogcode om persberichten rechtstreeks in de UitAgenda te krijgen. Ook de regionale kranten pakken onze persberichten goed op. Hetzelfde kunnen we van de regionale radiozenders zeggen. Bij RTV Noord ligt dat echter anders. Jammer is en blijft het dat een tentoonstelling zoals over het leven en het werk van de broers Hendrik en Willem Valk niet wordt opgepakt en evenmin iets aan het succes in Riga is gedaan. De expositie over de gebroeders Valk werd overigens wel opgenomen in de kwartaalbrochure van de Stichting Museumjaarkaart. De media-aandacht voor de Hendrik Valk expositie was in Riga overigens overweldigend. Zowel de schrijvende pers als radio en televisie hadden ruimschoots tijd vrij gemaakt om de tentoonstelling voor het voetlicht te plaatsen. Het Art-magazine Vernissage was ons ook in 2012 zeer gunstig gezind en heeft het hele jaar door goed aandacht besteed aan al onze kunsttentoonstellingen. Ook staan we in verschillende agenda’s. De lokale kranten nemen onze persberichten bijna altijd haast letterlijk over. Websites en digitale media De digitale media gaan een steeds grotere rol spelen. Regionale websites zoals Veendam Lokaal en Prachtig Pekela en Prachtig Veendam nemen trouw onze persberichten op. Zelf onderhouden we de websites www.veenkoloniaalmuseum.nl, www.familietrouw.nl, www.mesolithicum.nl, www.zeemansgraven.nl, www.siccomansholt.nl

> .. 60 ..

PUBLIC RELATIONS


Marten Fokkens verzorgde dit jaar voor het laatst onze digitale Nieuwsbrief die naar 320 geïnteresseerden wordt gezonden. Vanwege die nieuw opgezette website kunnen we vanaf 2013 de nieuwsdienst zelf onderhouden. Het aantal lezers van de Nieuwsbrief neemt elk jaar iets toe. Voor ons een goede mogelijkheid om in contact te blijven met de werkelijk geïnteresseerden. Facebook Sinds 2010 zijn we ook actief op Facebook. Het aantal volgers groeide van 190 vrienden op 1 januari 2011 naar 693 een jaar later tot 1003 eind 2012. Zoals het er nu naar uitziet is de groei nog niet gestopt. Op Facebook plaatsen we nieuwtjes en vestigen we de aandacht op onze museumwinkel en tentoonstellingen. Ook wordt onze Nieuwsbrief op dit sociale medium geplaatst. Soms nemen we ook nieuwsbrieven van derden op als ze aan ons gerelateerd zijn. Facebook gebruiken we ook om aandacht te vestigen op onze uitgebreide fotocollectie. De omslagfoto wordt daarom regelmatig verwisseld. Twitter Sinds de tweede helft van 2012 is het museum ook actief op Twitter. Het museum heeft inmiddels 79 volgers. Affiches en folders Het effect van affiches valt moeilijk te meten. Bij sommige bungalowparken worden ze keurig op een informatiezuil gehangen, soms zelfs geplastificeerd, maar helaas komen er steeds minder plaatsen waar men posters en affiches kwijt kan. Ook collega musea weigeren soms posters omdat het rommelig lijkt. In het afgelopen jaar zijn we daarom kritischer naar de verspreiding van affiches gaan kijken. De folder wordt ruim verspreid, o.a. door onze vrijwilligers Jasper Hoorn en Wim Verhagen die in het voor- en najaar een route langs de bungalowparken en campings rijden in Groningen en het aangrenzende Drenthe en Duitsland. Verder werd er gebruik gemaakt van de diensten van verspreidingsbureau ‘De Groninger Klei’, een particulier initiatief dat voor verspreiding in Groningen, Drenthe en het aangrenzende Duitsland zorgt.

> .. 61 ..

PUBLIC RELATIONS


Adverteren Op beperkte schaal adverteren we in de regio en af en toe in de Museumladder van de Volkskrant, NRC en Parool. Vooral de laatstgenoemde vermeldingen hebben veel effect omdat dan de juiste doelgroep wordt bereikt. Infoborden Eemshotel In samenwerking met de Grommo, het Groninger Maritiem Overleg, waar het Veenkoloniaal Museum zich bij heeft aangesloten, werden in 2010 infoborden geplaatst in de overdekte toegang tot het Eemshotel. Het effect van deze borden is moeilijk meetbaar, maar ze hangen wel op een prominente plaats. Bezoek aan beurzen en markten Deelnemers van de toeristische werkgroepen MenterAroute en het toeristisch overleg Veendam zorgden o.l.v. Petra Maters voor de (veenkoloniale) standbemensing op de Ostfrieslandbeurs in Leer die eind sept. en begin okt. plaatsvond. We hopen in de toekomst samen met de VVV weer een geschikt promotieteam op de been te kunnen brengen. Deelname dag van de Geschiedenis in de Groninger Archieven Door vrijwilligers en de conservator van het museum werd in oktober deelgenomen aan de Dag voor de Groninger geschiedenis in het gebouw van de Groninger Archieven. Stuutsiekoorn was dit jaar het centrale thema. De conservator en zijn zoon Andries deden mee aan de Stuutsiekoorn (Corduroy/Manchester) modeshow. In de show werd een deel van onze collectie gepresenteerd. Een klein deel was ook te zien in een informatieve opstelling die in de studiezaal van de archieven was opgesteld. Naar aanleiding van dit thema werd in samenspraak met het Huis voor de Groninger Cultuur en Frank Smit van de stichting Stad en Lande, besloten om te gaan werken aan een Werkkleding tentoonstelling. Deze tentoonstelling staat voor het jaar 2015 op de agenda van het Veenkoloniaal Museum.

Veendam in het Kerstnummer van Elsevier

Museummagazine en Theatermagazine Zowel het door het Museumhuis uitgegeven Museummagazine en de door Cultuurcentrum vanBeresteyn uitgegeven theatergids zijn vanwege hun brede verspreiding goede promotiemiddelen. Tot nu toe adverteren we elke keer in de theatergids.

> .. 62 ..

PUBLIC RELATIONS


Onze wens is dat in de toekomst alle activiteiten binnen het cultuurcentrum in de gids kunnen worden opgenomen. Matrixborden De tentoonstellingen en activiteiten van het museum stonden dankzij de medewerking van M. Siepel regelmatig op de zogenaamde matrixborden in het centrum, maar ook vaak op de borden bij de invalswegen van de gemeente Veendam. Dit werd ook door bezoekers zeer op prijs gesteld. Shoppingroute Veendammer Vrouwen Diverse ondernemers in Veendam rolden op 9 maart, 25 mei, 29 september en 30 november een roze loper uit voor de klanten van de 15 deelnemende ondernemers die houden van exclusiviteit, luxe en aandacht. Het Veenkoloniaal Museum deed er ook aan mee met speciale aanbiedingen. Vier ondernemende Veendamse Vrouwen namen hiertoe het initiatief. Aanvankelijk bleken klanten de museumwinkel goed te vinden, maar de laatste twee keer niet meer. Dat was een reden om er het komende verslagjaar niet (op deze wijze) langer aan mee te doen.

< .. 63 ..



Ontstaan Halverwege 2011 ging de VVV/ANWB failliet. Al snel werd een onderzoek gedaan over de wijze van voortzetting van de VVV, onder loslating van de ANWB. De oplossing werd gevonden in het onderbrengen van de VVV in ons museum en het agentschap te hangen onder Marketing Groningen. December 2011 gaf de Gemeenteraad Veendam goedkeuring voor een jaarbudget van € 24.000. Toen kon het museum aan de slag met het aantrekken van een VVV-coördinator voor twee dagen per week. Via het sociale netwerk Linked-in lukte dat in korte tijd en kon Nathanja Mulder per 1 april 2012 worden aangesteld. Het is de bedoeling dat het VVV Agentschap zich volledig gaat inzetten voor de promotie van de Veenkoloniën. Open Begin juni 2012 werden onofficieel de deuren van het agentschap geopend voor het publiek. Dit gaf de baliemedewerkers de mogelijkheid om in alle rust bekend te worden met hun nieuwe taak. In deze opstartfase werd door de coördinator, in samenwerking met de firma Sandenburg en Marketing Groningen, een nieuw te plaatsen wandmeubel samengesteld. Tevens werd in deze periode kennis gemaakt met diverse toeristische ondernemers in Pekela en Veendam. In oktober 2012 werd het agentschap officieel geopend door burgemeester Ab Meijerman. Deze mocht daarmee ook het nieuwe wandmeubel onthullen en het nieuwe ‘VVV Idee’ display. Een display waarmee de VVV de toerist en bezoeker wil prikkelen met een leuke toeristische tip (kort en krachtig). Dit kan een ludieke actie maar ook een aan te bevelen ondernemer zijn. Na herhaaldelijke vragen van bezoekers naar de bonnen van Bad Nieuweschans heeft het agentschap ervoor gezorgd nu ook een verkooppunt te worden van Fontana. Tevens is zij het eerste en enige Zechsal Verkooppunt in Veendam. Maar ook op promotioneel gebied is inmiddels het nodige gebeurd. Er is een twitter-account met ruim 350 volgers dat een platform biedt om diverse activiteiten te promoten. Voorts is er vanuit het Toeristisch overleg ‘de Veenkoloniën’, een groep van enthousiaste ondernemers uit Veendam en omgeving, een folder verspreid op een huishoudbeurs in Leer ter promotie van diverse activiteiten op 3 oktober 2012 ‘de dag van de Duitse eenwording’. Deze actie werd gefaciliteerd door de VVV. Ter gelegenheid van de beurs in Leer waren er ‘special price’-arrangementen.

> .. 64 ..



Steeds regelmatiger weten ondernemers de VVV te vinden en stuurt men persberichten ter aankondiging van activiteiten en evenementen. Besprekingen zijn gaande een concept te maken van rondleidingen door de Veenkoloniën’ die door een groep landschapsgidsen zullen worden uitgevoerd. Zowel op aanvraag als op gezette tijden kan men deelnemen aan deze rondleidingen. In 2013 zal er eerst proefgedraaid worden met deze rondleidingen en zullen deze vervolgens via de VVV worden aangeboden. Kortom, 2012 was een jaar van opstart en we kijken met spanning naar de verdere ontwikkeling van de VVV in 2013.

< .. 65 ..

SCHOOLBEZOEK


Overzicht scholen die vanaf 2008 t/m 2012 het Veenkoloniaal Museum bezochten, opgedeeld in basisscholen, scholen voor voortgezet onderwijs en anders/overig. Onder de jaartallen staan een aantal codes: smp: deelname aan schoolmuseumproject, ma: museumactie, F.T.: aan boord Familietrouw, H: Helmantel, G: Gasbuffer, TL: Tijdlijn, WG: Wintergein Voor 2012 is er een extra code: V (expositie Hendrik en Willem Valk)

Veendam

2008

2009

2010

2011

Basisschool

Veendam

De Braskorf

Borgercie

De Butte

Veendam

’t Haimstee

Veendam

De Kern

Veendam

Noorderbreedte

Veendam

1x WG

Ommewending

Wildervank

2x G

De Sleutel

Veendam

1x TL + 1xWG

Mgr. Bekker

Veendam

FT

Viermaster

Wildervank

1x ma

Westerschool

Veendam

W. Monnereau

Veendam

In de Manne

Veendam

2x

2012

1x + 1x TL + 2x WG

1x

1x TL + 1x WG 2x TL + 1x WG 1x ma

2x G + 2x TL + 3x WG

FT 1x 1x + 1x ma 2x

1x + 1x WG

1x

2x WG

1x TL

2x + 4x TL

1x

3x WG 1x WG

Hoi Pipeloi (buitensch. opv.) Veendam

1x

> .. 66 ..

SCHOOLBEZOEK

Hoogez.-Sappemeer


2008

2009

1x ma

1x

2010

2011

2012

2x ma

1x

1x

Basisschool ‘t Heidemeer

Sappemeer

Het Ruimteschip

Hoogezand

Albrondaschool

Kielwindeweer

De Mare

Hoogezand

Maranathaschool

Hoogezand

W.A. Scholtenschool

Foxhol

De Zwaaikom

Hoogezand

De Lichtbron

Hoogezand

Nico Bulderschool

Hoogezand

Stadskanaal

1x

1x + FT 1x 1x ma 2x 2x 1x 1x

1x

1x

1x

1x

2008

2009

2010

2011

2012

Basisschool Oranje Nassau

Stadskanaal

1x smp

prof. Langeveldschool

Onstwedde

1x smp

Willibrordus

Stadskanaal

1x

Hagenhofschool

Stadskanaal

De Verbindingsweg

Musselkanaal

Anne de Vriesschool

Stadskanaal

1x smp

St Jozefschool

Zandberg

1x ma

De Ark

Stadskanaal

1x

De Catamaran

Stadskanaal

SBO De Baldakijn

Stadskanaal

1x

2x

1x ma 1x

1x 1x

1x 2x

> .. 67 ..

SCHOOLBEZOEK

Borger / Odoorn


2008

2009

2010

2011

2012

Basisschool Nw Buinen 24

Nieuw Buinen

De Mondenhoek

1e Exloermond

De Kruiplank

Drouwenermond

Pekela

1x ma 1x ma 1x 2008

2009

2010

2011

2012

FT

FT

1x G

1x + F.T.

Basisschool Gr.v Prinstererschool

Nieuwe Pekela

1x ma

H. Westerschool

Oude Pekela

1x

Theo Thijssen

Nieuwe Pekela

Feiko Clockschool

Oude Pekela

1x

De Zevensprong

Oude Pekela

1x

De Linde

Nieuwe Pekela

Willibrordus

Oude Pekela

Vlagtwedde

1x + F.T. 1x G + 2x L

2008

F.T. F.T.

1x G

F.T.

FT

FT

FT + 2x TL

F.T. F.T.

2009

2010

2011

2012

Basisschool Het Gebint

Sellingen

De Plaggenborg

Sellingen

1 x ma

Gerardus

Ter Apel

1x ma

De Hoeksteen

Ter Apel

Slochteren

1x smp

FT 2008

2009

2010

2011

2012

Basisschool De Driespan

Harkstede

Scheemda

1x 2008

2009

2010

Basisschool OBS Heiligerlee

Heiligerlee

1x ma

> .. 68 ..

2011

2012

SCHOOLBEZOEK

Bellingwedde


2008

2009

2010

2011

2012

Basisschool Westerschool

Bellingwolde

De Bron

Bellingwolde

Winschoten

1x 1x H 2008

2009

2010

2011

2012

Basisschool De Tweemaster

Winschoten

1x

Kleine Dollard

Winschoten

1x

De Leilinde

Winschoten

De Waterlelie

Winschoten

Aa en Hunze

1x ma

1x H 1x

2008

2009

2010

2011

2012

Basisschool De Eschhoek

Annen

Triangel

Nw Annerveen

1x

De Badde

A’veenschekan.

1x

De Springplank

Eexterveen

1x

Schuilingsoord

Zuidlaren

Bonnerschool

Gieten

1x

De Lichtkring

Zuidlaren

1x ma

Menterwolde

1x 1x G 1x

2008

2009

2010

2011

2012

Basisschool De Mieden

Meeden

1x T.L.

De Parel

Muntendam

Europaschool

Muntendam

1x

1x

Burg. Verkruisen

Muntendam

1x

1x

De Wegwijzer

Zuidbroek

2x + FT 1x

1x

> .. 69 ..

SCHOOLBEZOEK Overige plaatsen


2008

2009

2010

2011

2012

Basisschool Brinkschool

Haren

Catamaran

Groningen

1x

OBS Tasveld

Delfzijl

1x

De Lantschene

Oldetrijne (Frl)

Voortgez. onderwijs

1x

1x 2008

2009

2010

2011

2012

6x

5x

6x

1x H + 1x G + 2x

4x + 3x V + 1x ma

1x

1x

Winkler Prins

Veendam

Praktijkschool WP

Veendam

Ubbo Emmius

Veendam

2x

3x

Ubbo Emmius

Stadskanaal

1x

1x

1x

1x

1x

A. Jacobscollege

Hoogezand

1x

1x

1x

1x

1x

Rehoboth

Hoogezand

1x

Dollardcollege

Winschoten

1x

Dollardcollege

Oude Pekela

1x

Dollardcollege

Woldendorp

RSG Ter Apel

Ter Apel

Gomarius College

Groningen

Volw. onderwijs

3x

1x

1x FT 1x 2008

Noorderpoortcollege

4 vestigingen

Hanzehogeschool

Groningen

1x

RUG

Groningen

1x

PABO Stenden

Groningen

PABO Emmen

Emmen

Zeevaartschool

Delfzijl

2009

2010

2011

2012

4x

1x

1x

1x 1x

1x

2x

1x

1x

1x G

1x 1x

> .. 70 ..

1x

SCHOOLBEZOEK (BIJLAGE)

Buitenl. onderwijs


2008

2009

2010

2011

Volkshogeschool

Aurich

1x

Volkshogeschool

Leer

1x

Volkshogeschool

Emden

FT

Volkshogeschool

Weener

1x

Calvin College

Ver. Staten

School

Riga (Leland)

1x

Volkshogeschool

Meppen

1x

School

Weener

2012

1x

1x

1x

Overzicht bezoekersaantallen / groepen scholen 2008 t/m 2012 totaal aantal

totaal aantal

school aantal

school aantal

Jaar

groepen

personen

groepen

personen

2008

182

4.981

46

2.053

2009

173

4.243

40

1.723

2010

159

4.179

33

1.597

2011

194

5.249

80

2.966

2012

127

3.589

35

1.831

< .. 71 ..

BEZOEK MUSEUMKAARTHOUDERS (BIJLAGE)


Alle kaarthouder bezoeken in museum 7106 Stichting Veenkoloniaal Museum Indeling van het museum: Cultuurhistorisch Categorie: CAT4

Bezoeken 2012 herkomst museumkaarthouder naar provincie Provincie

Analyse bruikbaarheid vastgelegde bezoeken

Legenda: indeling categorie

2011 NAW bekend Totaal

Totaal

2012

3.890

2.657

6.547

138

90

228

4.028

2.747

6.775

NAW niet bekend

Drenthe

Categorie

Baten x 1000 euro

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

< 50 50 - 100 100 - 200 200 - 400 400 - 800 800 - 1.600 1.600 - 3.200 3.200 - 6.400 6.400 - 12.800 > 12.800

Aantal Bezoeken

Aantal Bezoekers 387

Flevoland

47

46

19.689

Friesland

111

107

15.368

2011

2012

NAW niet bekend

feb

mrt

apr

mei

jun

jul

aug

sep

okt

nov

121.795

Gelderland

229

227

978

817

16.760

22

22

16.297

Niet bekend Noord-Brabant

dec

59.345

59.701

60.186

59.374

58.130

56.441

56.993

57.875

57.765

57.458

58.166

57.616

NAW bekend

681.709

686.145

694.199

699.241

701.750

704.518

710.400

718.495

725.537

727.811

735.185

740.781

Totaal aantal kaarten in omloop

741.054

745.846

754.385

758.615

759.880

760.959

767.393

776.370

783.302

785.269

793.351

798.397

58.272

59.600

59.330

60.819

63.328

65.045

65.986

67.232

67.913

69.595

71.746

74.302

NAW bekend

749.637

765.089

772.470

779.882

790.814

799.662

804.909

809.267

812.888

817.423

825.876

832.629

Totaal aantal kaarten in omloop

807.909

824.689

831.800

840.701

854.142

864.707

870.895

876.499

880.801

887.018

897.622

906.931

NAW niet bekend

2

2

2.265

55

55

66.424 234.819

Noord-Holland

289

283

Overijssel

112

112

32.250

Utrecht

142

141

117.628

Zuid-Holland Totaal

Kaarthouders

600.000 500.000 400.000 300.000 200.000 100.000

18-01-2013

2006

6.534 163.934

2.657

2.429

828.303

© 2004 Geodan bv

700.000

2005

9 221

Top 20 bezoeken (2012) herkomst museumkaarthouder naar plaats binnen provincie van het museum.

800.000

2004

9 224

Aantal kaarthouders is het aantal actieve kaarthouders op 18-01-2013

Aantal Museumkaarten in omloop

0

14.540

Groningen

Zeeland jan

Aantal Kaarthouders

437

Limburg

2007

2008 Jaren

2009

2010

De onderstaande kaart laat het aantal bezoekers ten opzichte van het aantal kaarthouders zien.

2011

Top 20 bezoeken (2012) herkomst museumkaarthouder naar plaats binnen Nederland.

Plaats

Aantal Bezoeken

Aantal Bezoekers

Plaats

Aantal Bezoeken

Aantal Bezoekers

Groningen

248

230

Groningen

248

230

Veendam

111

87

Veendam

111

87

Haren Gn

58

58

Assen

94

85

Wildervank

44

21

Haren Gn

58

58

Hoogezand

38

27

Amsterdam

58

57

Stadskanaal

36

29

Wildervank

44

21

Winschoten

31

26

Roden

43

41

Oude Pekela

29

23

Hoogezand

38

27

Delfzijl

22

21

Stadskanaal

36

29

Appingedam

20

14

Winschoten

31

26

Nieuwe Pekela

20

12

Zwolle

30

30

Sappemeer

20

12

's-Gravenhage

30

29

Onstwedde

15

8

Rotterdam

29

29

Zuidbroek

14

13

Oude Pekela

29

23

Zuidhorn

12

12

Emmen

28

26

Meeden

11

7

Zuidlaren

26

20

Muntendam

11

7

Hilversum

23

21

Baflo

11

3

Delfzijl

22

21

Bedum

9

9

Haarlem

21

21

Westeremden

9

8

Arnhem

20

20

1

18-01-2013

> .. 72 ..

2



Bezoekers (2012) naar leeftijd (op het moment van bezoek)

Bezoekers van Stichting Veenkoloniaal Museum bezochten in 2012 ook de volgende musea (Top 40): Naam

Plaats

Leeftijd

Bezoekers

Leeftijd

Bezoekers

Leeftijd

Bezoekers

Leeftijd

Bezoekers

Leeftijd

Bezoekers

Leeftijd

Bezoekers

Leeftijd

Bezoekers

Leeftijd

Bezoekers

4

3

13

6

19

1

26

2

36

5

46

15

56

60

66

132

5

2

14

4

20

1

27

4

37

3

47

12

57

52

67

126

6

9

15

3

21

1

28

3

38

7

48

15

58

63

68

121

Aantal

Drents Museum

Assen

2.114

Groninger Museum

Groningen

1.904

7

6

16

1

22

3

29

3

39

7

49

16

59

64

69

101

Hermitage Amsterdam

Amsterdam

740

8

12

17

4

23

4

30

2

40

9

50

15

60

89

70

71

Gemeentemuseum Den Haag

's Gravenhage

661

9

20

18

2

24

3

31

3

41

12

51

21

61

92

71

71

10

11

20

25

2

32

3

42

9

52

21

62

115

72

53

Singer Laren

Laren nh

467

11

17

15

33

4

43

14

53

28

63

138

73

54

12

5

34

4

44

14

54

34

64

133

74

54

85

35

10

45

16

55

44

65

185

75

43

991

76

28

77

25

78

30

79

24

80

11

81

19

82

8

Nederlands Openluchtmuseum

Arnhem

442

Museum Belvédère

Heerenveen

382

Het Scheepvaartmuseum

Amsterdam

358

Frans Halsmuseum

Haarlem

349

Stedelijk Museum Amsterdam

Amsterdam

329

Stichting Klooster Ter Apel

Ter apel

320

Noordelijk Scheepvaartmuseum

Groningen

319

Museum De Fundatie (Kast. Het Nijenhuis)

Heino/wijhe

313

Landgoed Fraeylemaborg

Slochteren

302

Museum Boijmans van Beuningen

Rotterdam

302

Teylers Museum

Haarlem

302

Keramiek Museum Princessehof

Leeuwarden

298

Nationale Stichting De Nieuwe Kerk

Amsterdam

280

Museum Drachten

Drachten

274

Kröller-Müller Museum

Otterlo

272

Nationaal Gevangenismuseum

Veenhuizen

264

Het Nederlands Stripmuseum

Groningen

254

Paleis Het Loo Nationaal Museum

Apeldoorn

245

Joods Historisch Museum

Amsterdam

244

Hunebedcentrum

Borger

233

Van Gogh Museum

Amsterdam

227

Museum voor Moderne Kunst Arnhem

Arnhem

220

Museum Stad Appingedam

Appingedam

204

Museum Catharijneconvent

Utrecht

196

Cobra Museum Amstelveen

Amstelveen

195

Museum Flehite

Amersfoort

193

Openluchtmuseum Het Hoogeland

Warffum

189

Spoorwegmuseum

Utrecht

187

Panorama Mesdag BV

's Gravenhage

180

Rijksmuseum van Oudheden

Leiden

180

Museum Beelden aan Zee

's Gravenhage

179

FOAM Fotografiemuseum Amsterdam

Amsterdam

169

Natuurmuseum Fryslân

Leeuwarden

168

Stedelijk Museum Zwolle

Zwolle

165

Ned. Instituut voor Beeld en Geluid

Hilversum

161

<= 12

13-18

19-25

26-35

38

36-45

46-55

221

56-65

83

Leeftijdsverdeling van de museumkaartbezoekers van Stichting Veenkoloniaal Museum

9

84

7

85+

21

66+

1.008

Leeftijdsverdeling van Museumkaarthouders

66+ 40% 66+ 26%

56-65 24% Leeftijd onbekend 1% <= 12 3%

Leeftijd onbekend 1%

13-18 1% 19-25 1%

<= 12 11%

26-35 1%

56-65 39%

46-55 15%

36-45 4% 46-55 10%

36-45 12%

Leeftijdsverdeling van de museumkaartbezoekers van Cultuurhistorisch

19-25 26-35 3% 6%

13-18 3%

musea.

66+ 24%

56-65 29%

Leeftijd onbekend 1% <= 12 9% 13-18 1% 46-55 15% 36-45 11%

18-01-2013

96

3

18-01-2013

> .. 73 ..

26-35 5%

19-25 3%

4



Bezoekers naar gezinsgrootte Bezoekers naar gezinsgrootte jan feb

Bezoekers naar geslacht jan Man

Jongeren (t/m 18jr) Volwassen

Vrouw

Jongeren (t/m 18jr) Volwassen

Onbekend

Jongeren (t/m 18jr)

2011

feb

mrt

12

2

1

apr

mei

jun

6

1

14

aug

sep

okt

19

1

9

nov

dec

Totaal

2

67

mrt

apr

mei

jun

jul

aug

sep

okt

nov

dec

Totaal

1 gezinslid

2011

jan 82

feb198

mrt173

apr 32

mei39

jun 50

jul 48

aug44

sep31

okt 52

nov28

dec16

Totaal 793

1 gezinslid

2011 2012

82 83

198 68

173 60

32 66

39 43

50 41

48 39

44 38

31 17

52 22

28 20

16 19

793 516

2 gezinsleden

2012 2011

83 258

68 483

60 411

66 74

43 85

41 113

39 168

38 134

17 81

22 132

20 87

19 54

516 2.080

2012

5

4

2

5

11

2

12

10

2

4

3

60

2011

192

351

277

60

65

95

125

119

67

107

81

51

1.590

2012

222

156

96

151

85

80

95

77

58

50

46

34

1.150

2011

3

11

9

2

8

2

65

2 gezinsleden

2011 2012

258 254

483 207

411 134

74 179

85 92

113 98

168 118

134 93

81

132 59

87 60

54 40

2.080 1.415

2012

5

5

3

10

7

1

56

3 gezinsleden

2012 2011

254 58

207 127

134 93

179 21

92 23

98 43

118 38

93 59

81 29

59 42

60 36

40 23

1.415 592

2011

237

501

429

73

2012

220

205

138

180

3 gezinsleden

2011 2012

58 71

127 57

93 38

21 58

23 38

43 37

38 16

59 21

29 20

42 15

36 16

23 12

592 399

4 gezinsleden

2012 2011

71 37

57 39

38 36

58 6

38 21

37 11

16 34

21 30

20 5

15 13

16 7

12 21

399 260

4 gezinsleden

2011 2012

37 27

39 33

36 5

6 40

21 27

11 9

34 16

30 14

5 2

13 11

7 6

21 8

260 198

6

8

198 99

13

9

3

5

4

11

4

3

2

92

128

154

143

81

129

77

56

2.100

108

107

98

84

63

54

52

39

1.348

2011

1

3

3

2012 Volwassen

jul

3

3

2011

11

14

10

2

2

3

7

4

1

4

4

3

65

5 gezinsleden

2012 2011

27 7

33 29

5 11

40

27 5

9 4

16 9

14 19

2 5

11 10

2012

8

3

3

7

2

2

6

2

1

3

1

2

40

5 gezinsleden

2011 2012

7 13

29 6

11 3

9

5 12

4 8

9 30

19 9

5

10 4

6 gezinsleden

2012 2011

13

6 8

3

9 3

12

8 2

30 18

9 3

6 gezinsleden

2011 2012

5

8 2

2

3 1

2

18 6

3 1

Vrouw 55%

99 94

4

4

94 42

4

4 2

42 20

1

De aantallen betreffen 2012 bezoekers, ingedeeld De gezinsgrootte 6is het aantal 5 2 naar de2 gezinsgrootte. 1 1 geldige 1 kaarthouders2op dit moment op 20 het betreffende adres. De aantallen betreffen bezoekers, ingedeeld naar de gezinsgrootte. De gezinsgrootte is het aantal geldige kaarthouders op dit moment op het betreffende adres.

Bezoekers (2012) met bepaald aantal bezoeken bij dit museum Bezoekers (2012) met bezoeken bij dit museum Aantalbepaald bezoekersaantal Totaal aantal bezoeken

Volwassen 96% Jongeren (t/m 18jr) 4% Onbekend 2%

Man 44%

Geslacht Man Vrouw Onbekend

1.000

1

Aantal bezoekers 2.259

Totaal aantal bezoeken 2.259

1 2

2.259 135

2.259 270

2 3

135 25

270 75

3 4

25 3

75 12

4 5

3 6

12 30

5 11-15

6 1

30 11

11-15 Totaal

1 2.429

11 2.657

Totaal

2.429

2.657

14

800

Bezoeken naar bezoekdagen 10

jan ma

600

di 8

11 400

wo 3

512 10

438

do

4 4

3 200

240

2 167

2 75 0

100

152

134

363

279

60

71

96

feb

mrt

apr

mei

jun jul 2011

139

210 3

2

2

9

115

111

vr

2

190 141

77

84

jan

3

225 4

1

128

193

7

109

1 88 66

58

138

68

116

81

53

227

160

98

156

96

82

aug

sep

okt

nov

dec

jan

feb

mrt

apr

mei

jun jul 2012

107

3

1

56

53

2

za

40

87

58

52

50

37

aug

sep

okt

nov

dec

zo

feb

mrt

apr

mei

jun

jul

aug

sep

okt

nov

Totaal

dec

2011

14

25

20

7

5

18

23

23

16

14

9

6

180

2012

14

26

103

85

5

29

26

17

7

8

5

9

334

2011

19

73

90

8

42

22

39

70

13

36

14

12

438

2012

58

55

10

85

18

12

24

30

8

11

2

2011

89

148

101

16

21

19

16

69

28

39

15

35

596

2012

54

81

15

24

32

23

34

44

31

41

19

12

410

2011

27

90

83

6

29

68

89

74

30

38

36

7

577

2012

65

53

26

33

62

26

29

18

17

12

6

12

359

2011

76

87

120

35

23

18

29

22

7

17

19

27

480

2012

61

40

27

14

39

26

57

26

13

5

8

13

329

2011

86

188

99

43

32

28

38

16

20

55

14

19

638

2012

96

24

35

24

23

37

35

8

23

18

8

11

342

2011

159

307

243

18

34

55

95

31

36

67

64

10

1.119

2012

139

103

17

103

54

51

40

31

23

25

50

24

660

313

De bezoeken zijn inclusief de kaartbezoeken waarvan de persoonsgegevens niet bekend zijn (NAW niet bekend).

18-01-2013

18-01-2013 18-01-2013

5

6 6 2011

NAW bekend NAW niet bekend Totaal

Museumkaartbezoeken naar dag van de week.

> .. 74 ..

28,0%

24,0%

Totaal

2012

6.547

3.890

2.657

138

90

228

4.028

2.747

6.775

zo

2011

159

307

243

18

34

55

95

31

36

67

64

10

1.119

2012

139

103

17

103

54

51

40

31

23

25

50

24

660

De bezoeken zijn inclusief de kaartbezoeken waarvan de persoonsgegevens niet bekend zijn (NAW niet bekend).

2011 NAW bekend

Totaal

2012 2.657

138

90

228

4.028

2.747

6.775

BEZOEK MUSEUMKAARTHOUDERS (BIJLAGE) NAW niet bekend Totaal

6.547

3.890


Museumkaartbezoeken naar dag van de week. 28,0%

Benchmark Museumkaartbezoeken met als uitgangspunt het eigen museum, op basis van categorie lidmaatschap museumvereniging en museumtype

24,0%

Maand

20,0%

16,0%

24,0%

12,0%

8,0%

14,9% 12,2%

13,1%

11,4%

12,0%

12,4%

4,0%

0,0%

ma

di

wo

do

vr

za

zo

00:00 +

01:00 + 14

di

17

206

wo

77

320

do

168

183

vr

185

135

za

230

98

zo Totaal

469

87

1.259

1.043

08:00 +

9

%

Aantal bezoeken CAT4 (54x)

%

%

Alle bezoeken Alle musea

%

Jan

473

207.690 0,2%

24.173 2,0%

20.445 2,3%

487.748 0,1%

381

152.037 0,3%

20.414 1,9%

16.662 2,3%

379.427 0,1%

Mar

249

157.656 0,2%

26.667 0,9%

20.543 1,2%

395.587 0,1%

Apr

368

173.348 0,2%

24.341 1,5%

16.976 2,2%

416.053 0,1%

May

225

185.034 0,1%

25.396 0,9%

17.309 1,3%

419.949 0,1%

Jun

205

141.303 0,1%

19.028 1,1%

12.686 1,6%

307.014 0,1%

Jul

234

213.868 0,1%

40.251 0,6%

29.868 0,8%

452.262 0,1%

Aug

184

196.088 0,1%

33.407 0,6%

23.693 0,8%

413.685 0,0%

Sep

125

161.997 0,1%

24.966 0,5%

18.217 0,7%

349.126 0,0%

Oct

118

197.132 0,1%

27.753 0,4%

21.971 0,5%

485.390 0,0%

Nov

105

139.502 0,1%

17.660 0,6%

14.690 0,7%

379.613 0,0%

Dec

80

180.535 0,0%

15.259 0,5%

12.614 0,6%

444.062 0,0% 4.929.916 0,1%

2.747

2.106.190 0,1%

299.315 1,0%

225.674 1,3%

Jan

468

121.566 0,4%

13.660 3,4%

11.619 4,0%

319.025 0,1%

Feb

912

128.535 0,7%

20.856 4,4%

17.637 5,2%

342.608 0,3%

Mar

758

119.013 0,6%

24.105 3,1%

18.621 4,1%

314.624 0,2%

Apr

140

113.986 0,1%

18.429 0,8%

13.191 1,1%

250.301 0,1%

Totaal

207

334

90

313

May

176

135.310 0,1%

17.526 1,0%

10.315 1,7%

309.404 0,1%

4

410

Jun

233

132.094 0,2%

19.603 1,2%

12.487 1,9%

301.817 0,1%

8

359

Jul

327

183.304 0,2%

36.839 0,9%

27.837 1,2%

401.666 0,1%

329

Aug

302

216.333 0,1%

43.953 0,7%

33.815 0,9%

459.441 0,1%

14

7

342

104

660

427

2.747

Sep

159

119.416 0,1%

20.763 0,8%

15.820 1,0%

242.189 0,1%

Oct

266

189.290 0,1%

27.862 1,0%

22.155 1,2%

442.866 0,1%

Nov

167

143.904 0,1%

21.787 0,8%

17.982 0,9%

341.441 0,0%

Dec

120

173.955 0,1%

14.798 0,8%

11.542 1,0%

392.482 0,0%

4.028

1.776.706 0,2%

280.181 1,6%

213.021 2,0%

4.117.864 0,1%

2011

Bron: Museumkaart Dag ma di wo do vr za zo

1.400

1.200

1.000

Alle percentages hebben betrekking op eigen museum Legenda: indeling categorie

1.000

2011

Categorie

2012

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

800

800

Aantal

Aantal

Aantal bezoeken Cultuurhistorisch & CAT4 (40x)

12:00 +

9

18

Aantal bezoeken Cultuurhistorisch (210x)

Feb

2012

Bezoeken naar uur op de dag ma 113 18-01-2013

Aantal bezoeken

600

600

400

Baten x 1000 euro < 50 50 - 100 100 - 200 200 - 400 400 - 800 800 - 1.600 1.600 - 3.200 3.200 - 6.400 6.400 - 12.800 > 12.800

400

200 200

0

0 00:00 +

01:00 +

Uur

08:00 +

12:00 +

18-01-2013

< .. 75 ..

jan

feb

mrt

apr

mei

jun jul aug Bezoekmaand

sep

okt

nov

dec

9

ADDENDUM 2012 Overeenkomst te leveren producten (gemeente Veendam) 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13.

14. 15. 16. 17.

Vorming en beheer van collecties: depots 890 m2; 20.000 objecten Vorming en beheer collecties: permanente opstelling 960 m2, waarin 7500 objecten. Twee wisseltentoonstellingen (expositieruimtes 200 m2) Publieksactiviteiten 8x per jaar Groepsbezoek/arrangementen: 100 groepen, totaal 4000 bezoekers Educatieve producties: (lespakketten, themadozen, speurtochten etc.) Museumwinkel met souvenirs, snoep en publicaties (w.o. Veenkoloniale Volksalmanak, oplage 1000 ex. Uitgave Museumnieuws ‘Omzien’ (oplage 1500) 2x p.jr. Prijstoekenning: tweejaarlijks H.J. Keuningprijs en tweejaarlijks Veenkoloniaal Museumprijs Externe lezingen: 10x p.jr. Externe presentaties: minimaal 1x p.jr. Externe educatieve activiteiten: werkgroep Familietrouw Documentatie en onderzoek: in stand houden en uitbreiden bibliotheek en doc.centrum (70 m2 waarin 16000 foto’s, 3000 dia’s, 71 strekkende meter publicaties en 6 strekkende meter archieven). Documentatie en onderzoek: facilitaire en financiële ondersteuning werkgroep prehistorie. Dienstverlening op het gebied van digitale fotografie Dienstverlening op het gebied van educatie (via Kunststation C) Instandhouden Kapiteinshuis i.s.m. de Stichting Westers Instandhouden oudste varende turfschip in de provincie Groningen: de Familietrouw


Uitkomst 1. 2.

Kwalitatief op hetzelfde niveau. Circa 100 beschrijvingen per maand. Kwalitatief op hetzelfde niveau;

3. 4. 5. 6.

8 wisseltentoonstellingen 23 publieksactiviteiten 127 groepen, totaal 3589 bezoekers Kwalitatief op hetzelfde niveau;

7.

Uitgave Veenkoloniale Volksalmanak 24 (1000 ex.)

8. 9.

2x Omzien en 1x Rederbulletin; Veenkoloniaal Museumprijs toegekend aan Gré van der Veen in de vorm van ‘n geldprijs en ’n oorkonde. 27 lezingen voornamelijk door de conservator. 2 exposities op 3 locaties in Riga, Letland Boot Familietrouw ontving diverse scholen. Uniforme rubricering van knipsels, boeken en foto’s gehandhaafd. Documentatie bibliotheek aangevuld en kwalitatief op niveau gehouden. Uitputtende bron van onderzoek o.m. van fotomateriaal voor publicaties over de Veenkoloniën. Diverse rapporten bodemonderzoek. Vervolg digitaliseren fotocollectie voor beeldbank Groningen. Diverse foto’s voor derden gemaakt via Beeldbank Groningen. Diverse scholen in VM, ook totaalaanbod vBeresteyn Diensten geleverd door de conservator. Voorwerpenregistratie en ledenadministratie door museummedewerkers. Aan boord bezoek diverse schoolklassen in kader Pekela Ons Dorp; onderhoud gepleegd, schades gerepareerd; deelname o.m. aan Traditionsschiffstreffen Rauderfehn, Schutsemarkt Pekela, Turfvaartdagen Appelscha.

10. 11. 12. 13.

14. 15. 16. 17.

> .. 76 ..

ADDENDUM 2012 Doelstellingen 2009-2013 1. 20.000 Bezoekers 2. 1000 Donateurs 3. achterstand in collectiebeheer inlopen 4. 5.

2.

Uitkomst 1. 44.307 bezoekers waarvan 29.163 buitenmuseaal 2. Nieuwe aanwas houdt vergrijzing niet bij: 859 3. Er zijn nu 23.632 voorwerpen ingevoerd in de computer 4. 5.

2 tijdelijke tentoonstellingen per jaar stimuleren educatie in het algemeen en de erfgoededucatie in het bijzonder.

Kwaliteitseisen 1.


Uitkomst 1.

Kwaliteit geleverde producten toetsen via periodiek onderzoek onder bezoekers. Uitgeven van publicaties.

Nadere afspraken/ verbeteringen

2.

Doorlopende toetsing via enquêteformulieren. Gastenboek bij wisselexpo’s. Veenkoloniale Volksalmanak 24 (200 pag), Medesamensteller boek Beleefd Aanbevelend, Leven en Werk van architect Jan Kruijer. (Foto’s door vrijwilligers van het museum)

Uitkomst 1. 2. 3.

4.

Inhalen achterstand registratie, documentatie en conservering Ontwikkelen educatief project om kerntaak meer inhoud te geven Relaties met subsidiegevers verstevigen en nieuwe relaties met andere gemeenten in werkgebied vergroten Groepsbezoek bevorderen door arrangementen met partners e.a.

5.

Omzet museumwinkel vergroten

5.

6.

Samenwerken met partners Cultuurcentrum.

6.

7.

Kerngetallen Veenkoloniaal Museum

7.

1. 2. 3.

8 wisseltentoonstellingen gerealiseerd Goede samenwerking met Kunststation C. Samenwerking cultuurcentrum met project Tijdlijn. Pekela: Ons Dorp.

4.

Gestage voortgang in langdurig project, ca. 100 p.m. Totaalproject vBeresteyn gezamenlijk ontwikkeld: tijdlijn. Via uitnodigingen, gesprekken (prima relaties). Toeristische werkgroepen. Gezamenlijke activiteiten o.m. met de VVV, STAR, Heemtuin en nieuwe partner Marketing Groningen. Deelname beurs te Leer. Speciale acties ter verkleining boekenvoorraad. Aanbod vergroot: boeken Hendrik en Willem Valk; acties voor ‘Veendamse Vrouwen’ Abba-project, belettering foyer, overname VVV, Huisoverleg, highfive overleg Nettolast p/inwoner gem. Veendam € 4,14 en p/bezoeker (uitgaand van 20.000) € 5,97

< .. 77 ..


VEENKOLONIAAL MUSEUM VEENDAM JAARVERSLAG 2012

Recommend Documents